θ(οσοψιασ το ΚΛ(Ιι11 τκr ΤΑ ΙΙΙ'ΩΤΑ Ι!Ιlλlι\Τι\ ΣΤΟ' ΑΙΙΟΚΙ'\'ΦΙΣ,Ι-10 Ε. n. Μnλοβότσκu f.11.\111\.\r\ώ.j.., r ι 1 11 ΦΩ ΙΙ ΤΙΙ ΙΙΊΙ

Transcript

1

2 r ι 1 11 ΦΩ ΙΙ ΤΙΙ ΙΙΊΙ Ε. n. Μnλοβότσκu το ΚΛ(Ιι11 τκr θ(οσοψιασ f.11.\111\.\r\ώ.j.., ΤΑ ΙΙΙ'ΩΤΑ Ι!Ιlλlι\Τι\ ΣΤΟ' ΑΙΙΟΚΙ'\'ΦΙΣ,Ι-10 1"1<> <1+11,.I tι.ιι ΙJ,..,1,1:Ο<Ι.Ι

3 ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. XEJM ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ Βουκουρεστίου 25 Κωδ. Ταχ , Αθήνα Αττικής, Κωδικός:4311 Τηλ Fax: eιηaίl(περιοδικού): eιηaίl(εταιρείας): Ιδρυη1ς + ΚΩΣΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΡΟΠΟΥ ΛΟΣ Ιδιοκτησία - Έκδοση: Θεοσοφικ11 Εταιρεία εν Ελλάδι Εκδότης - ΔιευΟυντ11ς: Γεώργιος Σιβρής Επιμέλεια ύλης: Κρυσταλλία Ιωαννίδου, Ιφιγένεια Κασταμονίτη Μεταφράσεις: Ιφιγένεια Κασταμονίτη Έτος 50ον, Απρίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2006, Τεύχος 264 Ο άνθρωπος αποτελείται από επιθυμίες. Και όπως είναι η επιθυμία του, έτσι είναι και η θέλησή του. Και όπως είναι η θέλησ11 του, έτσι είναι και τα έργα του. Και ό,τι έργο πράξει, αυτό και θα θερίσει. Έλενα Π. Μπλαβάτσκυ ( Βιβλίο Γενεθλίων, Κανόνων και Αξιωμάτων)

4 2 «ΙΛΙΣΟΣ» η:ύχος 264 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ Σελ. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ... 3 Ernest Wood: Οι Τρεις ΑίΟουσες Ρενέ Γκενόν: Ι-1 Σβάστικα ως Μορφ11 Σταυρού Έντουαρντ Συρέ: Η Διδασκαλία των Μυημένων Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΛΩΤΟΥ Μαίρη Ζωγράφου: Νέος Δρόμος Από τις Διδασκαλίες των Σικχ: Σαμπτ - Ο Θείος Ήχος Βασίλειος Καραμαλίκης: Ο Κύκλος της ΑνΟρώπινης Ζυη1ς...40 Αντώνιος Ανδριανόπουλος: 1-1 Χαρά...44 Ο Έρως - Φάνης των ΟρφικιίΊν...45 Η Τέχνη (Ρητά αρχαίων) Θεόδωρος Κατσιφής: Κομφούκιος Γεώργιος Σιβρής: Ο Μαχάτμα Γκάντι και η Δύναμη της Σατυαγράχα.. 55 Κρισναμούρτι: Ο <Ρόβος Μεταξύ μας Μι: χ((ι>ti ;τ.ί,ηι1οφ11ιι111i111 : τουc: ιινιιγν1ίη1πς μιις: ι\τι μποιι1ηiν νυ!'πιοκεφοούν την 1ι1ΤιΗ1ιλί1' u της Θι:οοοφικ1jς Ετωιιιως οτην ι\ιιύωυν<n1:,nnν.ιhcosoρlιiaιlsocict)' gr 1-1 1ι1τοοfλίι\ι1 ι:ίνω γιιιηφι-'νη Of 1' ύο γλιί>οοfς - Ελληνικιί κω Αγγλ1κι'ι. Αν κιι1 1-\ιιίοκπω ιικ1i ι 1η υπ1i %Ητιωκιυ1j. ι1ιικι::τιί ηι1jμιηu τη; ιίνιιι ψ' η Οπ ιi11ι:. ΠcLJΙ(ΗΗiτιιι ς: πληιιοφοιιίι:ς 0(( Ι-\ψ:ίτι OTll ι\ιιύουνοη,νclηη.ιsι cι (!( Ι Ιιcοsιψlι iaιlsocicl)'.gr

5 Απι_1ίλιος - Μιlιος - Ιούνιος ΘΕΟΣΟΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ.. Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Η Θεοσοφικιi Εταιρεία εν Ελλάδι ανακοινώνει με χαρά στα μέλη της και τους συνδρομητές του Ιλισού, ότι η Ευρωπαϊκ11 Σχολ11 της Θεοσοφίας θα διεξάγει τις εργασίες της για το έτος 2006, στην Αθιiνα. Είναι ένα γεγονός που λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα για πρώτη φορά από την εποχ11 της ίδρυσης της Σχολ11ς. Η Ευρωπαϊκή Σχολή της Θεοσοφίας ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1982 στην πόλη Camberley της Αγγλίας, και παρέχει στα μέλη τής παγκόσμιας θεοσοφικής κοινότητας ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα εντατικών θεοσοφικών μαθημάτων κάθε χρόνο, τα οποία συνήθως διεξάγονται σε διαφορετικές χώρες κάθε φορά. Έως τώρα, οι εργασίες της Σχολής έχουν διεξαχθεί στην Αγγλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ισπανία, Ελβετία, Σουηδία και Ιρλανδία. Υπάρχουν και άλλες ανάλογες θεοσοφικές σχολές με παρόμοια μαθ1iματα, ενώ όλες έχουν ως βάση τους τις διδασκαλίες της Έλενας Π. Μπλαβάτσκυ από τη «Μυστική Διδασκαλία» και άλλα γραπτά της, καθώς και από τις «Επιστολές των Διδασκάλων» προς τον Α. Σίννετ και άλλα θεοσοφικά κείμενα. Η Σχολή αυτή αποτελεί έναν αυτόνομο οργανισμό και εργάζεται υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκ11ς Θεοσοφικής Ομοσπονδίας, η οποία όμως δεν έχει καμία οργανωτική δικαιοδοσία επάνω της. Μοναδικός υπεύθυνος για τη λειτουργία και την οργάνωση της Σχολιiς είναι το Διοικητικό Συμβούλιό της, το οποίο αποτελείται σ11μερα από

6 4 «ΙΛΙΣΟΣ» η:ύχος 264 τους: Ηα1Όld Tarι1 - Πρόεδρο, Ingι-id Ebeι-haι-d Evans - Διευθύντρια οργάνωσης, και Coιηelia CωwtheΓ, Colin Pι-ice, Ali Ritsema, καιυνes Maι-cel. Σκοπός της Σχολ11ς είναι να προσφέρει την ευκαιρία στα μέλη των Ευρωπαϊκών εθνικών τμημάτων της Θεοσοφικ11ς Εταιρείας να μελεη1σουν καλύτερα και να μεταδώσουν τις διδασκαλίες της εσωτερικής φιλοσοφίας. Τα μαθ11ματα γίνονται στην αγγλικ11 γλώσσα. Η συμμετοχ11 στις εργασίες της Ευρωπαϊκ11ς Σχολ11ς της Θεοσοφίας γίνεται κατόπιν αίτησης των ενδιαφερομένων προς τη Διεύθυνση Οργάνωσης της Σχολ11ς, μαζί με το ανάλογο χρηματικό ποσό εγγραφ11ς, όπως αυτό ορίζεται σε κάθε χώρα. Οι συμμετέχοντες θα πρέπει απαραιη1τως να είναι μέλη της Θεοσοφικ11ς Εταιρείας εν Ελλάδι 11 άλλου τμψιατος από το εξωτερικό. Οι υπεύθυνοι της Σχολ11ς διατηρούν το δικαίωμα να επιλέξουν περιορισμένο αριθμό μόνο ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των συμμετοχών τού εη1σιου κύκλου των εργασιών. Το πρόγραμμα των εργασιών για το έτος 2006 (14-21 Οκτωβρίου) έχει ως εξ11ς: ΓΕΝΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: «Σπάζοντας τον εσωτερικό κώδικα» (Μετάφραση προγρύ.μματος: ΓεοΎργιος Γεωργιάδης) Επίτιμοι Ομιλητές: Prof. Jol111 Algeo - Οι-. Eliscthet Sal1touι-is PROF. JOHN ALGEO «Σπάζοντας τον εσωτερικό κώδικα» Τα διάφορα εσωτερικά συστ11ματα είναι σαν διαφορετικοί κu)δικες για το ίδιο μ11νυμα. 1-1 Θεοσοφία παρέχει το κλειδί που μας βοηθά να σπάσουμε οποιονδ11ποτε από τους εσωτερικούς κώδικες, ανακαλύπτοντας έτσι, το κρυφό μψ 1 υμα πίσω από αυτούς. Αυη1 η σειρά των παρουσιάσεων θα επικεντρωθεί σε πέντε τέτοιους εσωτερικούς κώδικες, όχι χάνοντας μία πλ11ρη παρουσίασ11 τους -κάτι που θα 11ταν αδύνατο στο διαθέσιμο χρόνο - αλλά μία παρατήρηση συγκεκριμένων, κύριων στοιχείων από κάθε κώδικα στον οποίο ρίχνει το φως της η Θεοσοφία. Επίσης, σε αυτή τη σειρά θα εξεταστεί η φύση των κωδικών και του εσωτερισμού.

7 Απι ίλως - Μάιος - Ιούνιος Θέματα σειράς: Ο Γνωστικός Κώδικας: Τι είναι ένας κώδικας; Ο Αλχημικός Κώδικας: Γιατί χρησιμοποιούμε έναν κώδικα; Ο Καβαλιστικός Κώδικας: Τι κάνει έναν κώδικα εσωτερικό; Ο Μασονικός Κώδικας: Γιατί χρειαζόμαστε έναν εσωτερικό κώδικα; Ο Φανταστικός Κώδικας: Πώς ασχολούμαστε με το σπάσιμο ενός κώδικα; Ο John Algeo ζει στην άλλη Αθ11να, αυτήν στην Γεωργία (όχι την Γεωργία στα νότια της Ρωσίας, αλλά την Georgia, βόρεια της Φλόριντα, Η. Π. Α.). Έγινε μέλος της Θεοσοφικής Εταιρείας το 1947 και έχει εργαστεί με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της Προεδρίας του Αμερικανικού Τομέα για εννέα χρόνια, και πρόσφατα ως Παγκόσμιος Αντιπρόεδρος της Θ.Ε. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Μετενσάρκωση Ερευνημένη» ( «Reincarnation Explored»), συν-δημιουργός τού «Η Δύναμη της Σκέψης» («The Power of T11ought») και εκδότης των «Επιστολών της Έλενας Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ» ( «Letters of H.P.Blavatsky») και του υπό νέα έκδοση βιβλίου, «Απόηχοι της Γνώσης» ( «Echoes from the Gnosis») του G.R.S. Mead. Υπήρξε εκδότης του περιοδικού «Η Αναζήτηση» («The Quest» ), ενώ παρουσιάζει σειρά θεοσοφικών μαθημάτων και διαλέξεων σε όλο τον κόσμο. Ο J. Algeo είναι Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Georgia, και διετέλεσε διακεκριμένος καθηγητ11ς Αγγλικ11ς Φιλολογίας στο ίδρυμα Alumni μέχρι την συνταξιοδότησή του. Υπήρξε Εταίρος στα "Fulbright Research" και "Guggenheim" στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Είναι πρώην Πρόεδρος των "Ameι-ican Dialect Society", ''Ameι-ican Name Society" και "Dictionary Society of North America". Ήταν υπεύθυνος εκδόσεων για δέκα χρόνια τού περιοδικού «Αμερικανικός Λόγος» ( «American Speech» ), που ψαν έκδοση της "American Dialect Society" και είναι συγγραφέας πολυάριθμων ακαδημαϊκών βιβλίων και άρθρων με θεματολογία σχετική με την ιστορία της αγγλικ11ς γλώσσας, τις Βρετανό-Αμερικανικές διαφοροποιήσεις της και τη σημερινή της χρ11ση, και τελευταία, του υπό έκδοση βιβλίου του Πανεπιστημίου Cambι idge, «Βρετανικ11 ή Αμερικανική Αγγλική; Ένα Εγχειρίδιο Λεκτικών και Γραμματικών Προτύπων» («British οι- Ameι-ican Englisl1? Α Handbook of Word and Grammar Patterns»). Η Adele Algeo, η σύζυγός του, είναι σύντροφός του σε οτιδ11ποτε κάνει.

8 (i «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 2Μ DR. ELISABET SAHTOURIS «Μαθαίνοντας από τη φύση για τη δημιουργία της Παγκόσμιας Οικογένειας: Μία συνάντηση Επιστήμης και Ιlνεύματος» Ιστορίες Πολιτισμικ11ς Δημιουργίας: Επιcm1μη εναντίον Θρησκείας. Πνεύμα μέσα στην Ύλη: Ο Έμβιος Κόσμος και η Έμβια Γη μας. Χτίζοντας την Παγκόσμια Οικογένεια: Η Εξελικτική της Εντολή. Τα επιστημονικά μας μοντέλα για τη φύση, έχουν γίνει οι ιστορίες δημιουργίας του πολιτισμού μας, που μας λένε μέσω της φυσικ11ς ότι ζούμε σε ένα συμπτωματικό, μη έμβιο σύμπαν σε άτακτη παρακμ11, και μέσω της βιολογίας ότι είμαστε καταδικασμένοι σε μία ατέρμονη πάλη μέσα στην ανεπάρκεια. Η εξελικτικ11 βιολόγος και φουτουρίστρια Δρ. Elisabet Sal1touris, μας βοηθά να ανακαλύψουμε ένα συνειδητό, έμβιο σύμπαν υλοποιημένου πνεύματος που αυτόοργανώνεται σε δυναμικ11 ισορροπία, και μία εξελικτικ11 διαδικασία κατά την οποία ο εχθρικός ανταγωνισμός παραδίδεται στην ώριμη συνεργασία. Τότε γίνεται ξεκάθαρο ότι η παγκοσμιοποίηση της ανθρωπότητας είναι μία φυσιολογική, βιολογικ11, εξελικτικ11 διαδικασία. Αποκαλύπτοντας τα μυστικά της επιτυχίας της φύσης, μπορούμε να δούμε καθαρά πώς να ξεπεράσουμε τα παρόντα εμπόδια και να βεβαιωθούμε ότι η παγκόσμια οικογένειά μας και όλα τα άλλα γένη θα ευημερ11σουν. Μερικά συγκεκριμένα θέματα που θα καλύψει στις διαλέξεις της: Γιατί η επιστημονικ11 ιστορία της δημιουργίας μάς αφ11νει. με ένα συναίσθημα απελπισίας; Ένα επιστημονικό μοντέλο της φύσης βασισμένο στο πνεύμα, μάς αποκαλύπτει. ότι υπάρχει ελπίδα. Η αξία του αυτό-ενδιαφέροντος σε ένα ολαρχικό μοντέλο. Σύνθετοι συνεργαζόμενοι οργανισμοί και συστ11ματα της φύσης. Εφαρμογές ηiς - βασισμένης στο πνεύμα - φύσης στις προσπάθειες της ανθρωπότητας. Η παγκοσμιοποίηση σαν το εξελικτικό επιβεβλημένο έργο μας. Γιατί το μέλλον μας είναι φωτεινό παρά (ή εξ' αιτίας αυτών) τις κρίσεις. Διεθν(δς γνωστ i σαν μία δυναμικ11 ομιλ11τρια και προσωπικότητα των μέσων, είναι μία εξελικτικ11 βιολόγος, φουτουρίστρια, καθηγ11τρια, συγγραφέας και σύμβουλος στο «Σχέδιο Έμβιων Συστημάτων» (Living Systems Design). Η Δρ. Sal1touι-is παρουσιάζει τη σχέση των βιολογικών συστημάτων με τον οργανωτικό σχεδιασμό στις

9 Απuίλιος - Μιίιος - Ιούνιος 200/i 7 επιχειρήσεις, τις κυβερν11σεις και το παγκόσμιο εμπόριο. Διδάσκει στο πρόγραμμα επιχειρηματικής συντήρησης (ΜΒΑ) στο Bainbridge Graduate Institιιte και είναι εταίρος της World Business Academy. Τα βιβλία της είναι: «Βήματα μέσα στο Χρόνο: από την Αστρική Σκόνη μέχρι Εμάς» («Α Walk through Time: from Stardust to Us» ), «Βιολογία Αναθεωρημένη» ( «Biology Revisioned») που το έγραψε μαζί με τον Willis Ha.-man και «Γήινος Χορός: Έμβια Συστ11ματα σε Εξέλιξη» ( «Earth D,ιnce: Living Systems ίη Evolution» ). HAROLDTARN «Δύο κουβέντες πάνω στο Πέπλο της Αλληγορίας» Η ερμηνεία (11 αποκωδικοποίηση) των μεγάλων μύθων και θρύλων που εμφανίζονται σε μερικές από τις πίστεις του κόσμου αποτελεί εμπόδιο για πολλούς. Πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε κυριολεκτικά ή σαν αλληγορίες - το αληθινό τους νόημα καλύπτεται από πέπλο ώστε να τις προστατεύσει από τους βλάσφημους; Ο Harold Tarn είναι συνταξιούχος καθηγητής μαθηματικών, μηχανικής και μουσικής. Είναι ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκ11ς Σχολής της Θεοσοφίας και θεματοφύλακας του Ιδρύματος Blavatsky (Blavatsky Trιιst). Μέλος της English Execιιtive από το 1984 και ομιλητής της Θεοσοφικής Εταιρείας για πολλά χρόνια. Το 1999 έκανε διαλέξεις στο London Blavatsky και είναι οργανωτής στο τμήμα εθνικών ομάδων εργασίας επάνω στη Θεοσοφική Διδασκαλία και Επιστήμη από το COLIN PRICE «Το Κύριο Κλειδί των Μυστηρίων» Αυτό πρόκειται να βρεθεί στη Θρησκεία της Σοφίας, η οποία όπως λέει η Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ, αποτελεί την τελευταία λέξη της πιθανής ανθρώπινης γνώσης και θα διασωθεί από κάθε άλλη θρησκεία και φιλοσοφία. Θα ρίξουμε μία ματιά στη συνολική ουσία της μυστικότητας και την αναγκαιότητα για έναν εσωτερικό κώδικα. «Το Αδιαπέραστο Μυστικό του Απόλυτου» Είναι αδιανόητο, πέρα από το εύρος και τις δυνατότητες της ανθρώπινης σκέψης, αλλά το αυταπόδεικτο του Απόλυτου κάνει εκτεταμένους υπαινιγμούς στη Θεοσοφική Διδασκαλία και τα Μυστήρια. Ο Colin Price ήταν επαγγελματίας επιστι1μονας και πτυχιούχος Μηχανολόγος Ηλεκτρολόγος που έκανε επιστημονική έρευνα και συμμετείχε σε διεθνείς Επιστημονικές Επιτροπές. Πρόσφερε εργα-

10 «ΙΛΙΣΟΣ» τcύχος 264 σία σε οικονομικές επιτροπές της εκκλησίας και ως ενοριακός εκκλησιαστικός σύμβουλος, μέλος Πρωτό - πρεσβυτεριανών και Επισκοπικών συνόδων, και επικεφαλ11ς ομάδων εργασίας. Είναι μέλος του Συμβουλίου της Θεοσοφικής Εταιρείας της Αγγλίας, της Εκτελεστικ11ς Επιτροπ11ς, της Υπό-Επιτροπ11ς Οικονομικών και της Επιτροπ11ς του σχολείου Θερινών Μαθημάτων. Είναι διευθυντ iς Ε.Τ.Τ. και F.F.T.S.. Επίσης, διευθυντής του Πάρκου Tekel και του Ξενώνα της Σχολ11ς, Πρόεδροςτου Αγγλικού τμήματος της Θεοσοφικ11ς Εταιρείας από το 1999, και διευθυντ iς τομέα της Ευρωπαϊκ11ς Σχολ11ς της Θεοσοφίας. Κάνει ομιλίες στην Αγγλία και στο εξωτερικό. ALI RITSEMA «Η Εσωτερική Φιλοσοφία» Η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό και στρέφει την προσοχ11 του στην Εσωτερικ11 Φιλοσοφία. Οι εργασίες της, τις οποίες αποκαλεί «καταγραφές», είναι η υπογράμμιση κάποιων θεμελιωδιδν αληθειών μέσα από τη Μυστικ11 Διδασκαλία από τους Αρχαϊκούς Χρόνους, και μέσα από χιλιετηρίδες προφανούς σιωπ11ς και μυστικότητας. Η Ali Ritsema 11ταν μέλος της Ολλανδικ11ς Επιτροπ11ς, Αντιπρόεδρος και Γενικ11 Γραμματέας του Ολλανδικού Τμ11ματος της Θ.Ε., εκδότρια του θεοσοφικού περιοδικού «Θεοσοφία» και Υπεύθυνη του εκδοτικού Οίκου TVN. Ήταν επικεφαλής εθνικών ομάδων εργασίας, ομιλ11τρια στην Ολλανδία και το εξωτερικό, και επίσης σε συγκεντρώσεις και συνέδρια στην Ινδονησία, το Αντυάρ, τη Βραζιλία και το Σίδνεϋ. Παρακολούθησε τη Σχολ11 της Σοφίας του Αντυάρ σε διάφορες περιόδους και τη Σχολ11 της Θεοσοφίας στην Κρότωνα, το Οτζάι και την Καλιφόρνια. Έζησε και εργάστηκε για εννέα χρόνια στο Διεθνές Θεοσοφικό Κέντρο του Νάαρντεν, ενώ τώρα ζει στο Βέλγιο. Είναι επίσης διευθύντρια τομέα της Ευρωπαϊκ11ς Σχολής της Θεοσοφίας. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΙΒΡΗΣ «Ανακαλύπτοντας το Κλειδί για την Θεοσοφία» Τρεις προσδιορισμοί θα μπορούσαν να δοθούν στο τίτλο αυτιiς της διάλεξης: Τι είναι Θεοσο φ ία, η φύση και η προέλευσ11 της. Τι εννοούμε λέγοντας: «το Κλειδί».

11 Απuίλιος - Μιίιος - Ιούνιος Πώς μπορούμε να ανακαλύψουμε το Κλειδί που θα μας δώσει την ικανότητα να αποκαλύψουμε την Ίσιδα; Η Ίσιδα ως υπαινιγμός στη θεία γνώση. Ο Γεώργιος Σιβρής είναι Γενικός Γραμματέας (Πρόεδρος) της Θεοσοφικ11ς Εταιρείας εν Ελλάδι από το Είναι ενεργό μέλος της Θ.Ε. επί 37 χρόνια, γράφει άρθρα για το περιοδικό ΙΛΙΣΟΣ και κάνει πολλές διαλέξεις για τα μέλη της Θ. Ε. εν Ελλάδι. Ίδρυσε τη στοά «Απόλλων» το 1986, η οποία είναι ακόμη ενεργή. ERICA LETZERICH «Τα Μυστήρια των Καβείρων της Σαμοθράκης» Η διάλεξη αυτή θα σας ταξιδεύσει μέσα στα παλαιότερα μυστήρια που έχουν θεμελιωθεί στην φυλή μας. Σπάζοντας συμβολικούς κώδικες στην μυστηριώδη νήσο της Σαμοθράκης. Ποιοι είναι οι Κάβειροι; Κλειδιά για να αποκαλύψουμε τα Καβείρια Μυστήρια στη Μυστική Διδασκαλία. Οι Kumaras και το μυστήριο της γέννησης. Η φύση των Καβείριων Μυστηρίων. Η Erica Letzerich είναι Γερμανό-Βραζιλιάνα. Εργάστηκε στη Διεθνή Έδρα της Θεοσοφικής Εταιρείας στο Αντυάρ για σχεδόν δύο χρόνια. Από το 1999 έχει εγκατασταθεί στην Ελλάδα. Πρόσφατα ίδρυσε μία νέα στοά υπό την ονομασία «Υπατία», ενώ αρθρογραφεί και δίνει διαλέξεις για τη Θ. Ε. εν Ελλάδι. ΙlΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Κόστος εγγραφής για τους επισκέπτες: Ολόκληρη Εβδομάδα: 60,00. Κόστος ημέρας: 10,00. Γεύματα και διαλείμματα για τσάι ή καφέ δεν περιλαμβάνονται στη τιμή, και γι' αυτά θα πρέπει να κρατηθούν θέσεις προκαταβολικά. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινων11στε με: Erica Letzerich info@theosophicalsociety.gr Τηλ.: Ο χώρος όπου θα διεξαχθεί το Συνέδριο είναι το Ξενοδοχείο: BEST WESTERN MUSEUM Μπουμπουλίνας 16 (όπισθεν Πολυτεχνείου) Αθ11να. Τηλ.:

12 10 «ΙΛ/ΣΟΣ» τεύχος 264 ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ «Τρι-:ις αίθουσες ω, ταλαίπωρε προσκvνηηj, καταλ1jγοvν στο τf:ρμα των μόχθων» Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ «Η Φωνή της Σιγής» Erιιest Wood Η Αίθουσα της Άγνοιας Ταξιδεύοντας μέσα στους αιώνες της μακριάς πορείας της πνευματικ11ς του εξέλιξης, ο άνθρωπος διέρχεται από τρία στάδια 11 τρεις διαφορετικές καταστάσεις διακριτές μεταξύ τους, οι οποίες ονομάζονται «Αίθουσες» και είναι: Η Αίθουσα της Άγνοιας, η Αίθουσα της Μαθητείας και η Αίθουσα της Σοφίας. Η πρώτη -η Αίθουσα της Άγνοιας - συνιστά την κατάσταση κατά την οποία ο άνθρωπος δεν ζει ακολουθώντας το λογικό του, αλλά ανταποκρίνεται μόνο στην ηδον11 και τον πόνο. Η ζω11 του κατευθύνεται από την αναζψηση εκείνων των πραγμάτων που θα του χαρίσουν - όπως νομίζει ο ίδιος - την ευχαρίστηση, ενώ παράλληλα προσπαθεί να αποφύγει όλα όσα θεωρεί ότι προκαλούν οδύνη. Γενικά, μέσα στην άγνοιά του, ο άνθρωπος συνδέει τόσο την ηδον11 όσο και τον πόνο με τα πράγματα ή τις συνθ11κες του περιβάλλοντός του, και με ευκολία δηλώνει ότι αυτό 11 εκείνο είναι ευχάριστο 11 οδυνηρό. Πολύ σπάνια θα σταθεί έστω για ένα λεπτό για να σκεφθεί ότι, αν εξαιρέσουμε ορισμένες ακραίες περιπτιόσεις, τόσο η ευχαρίστηση όσο και ο πόνος οφείλονται κατά κύριο λόγο σ' αυτόν τον ίδιο, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει τα γεγονότα, 11 ανταποκρίνεται στις εμπειρίες της ζωής. Όπως φαίνεται, δεν γνωρίζει τίπο-

13 Απuίλιος - Μιίιος - Ιούνιος τα για το απλό γεγονός ότι πραγματικά, εμείς οι ίδιοι ικανοποιούμε ή πληγώνουμε τον εαυτό μας, κυρίως με τον τρόπο που δεχόμαστε και ερμηνεύουμε τα πράγματα της ζωής. Δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε όσους ανθρώπους βρίσκονται σ' αυτό το στάδιο της εξέλιξης, διότι πραγματικά διέρχονται ακόμη την πρώιμη περίοδο της ανθρώπινης πνευματικής ανάπτυξης, ή αλλιώς τη νηπιακ11 περίοδο. Οι άνθρωποι αυτοί συναντώνται ακόμη σήμερα στον «πολιτισμένο» κόσμο μας τόσο στις τάξεις των πλουσίων όσο και στις τάξεις των φτωχών πολιτών κάθε χώρας. Ανάμεσά τους υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ατόμων που χρησιμοποιούν εκτεταμένα τη φαντασία τους, παρόλο που το κάνουν υπακούοντας αποκλειστικά στην τάση τους για απολαύσεις ή πόνους. Ωστόσο, σε όλη τη διάρκεια της παραμον11ς τους σ' αυτό το στάδιο της εξέλιξης - στην Αίθουσα της Άγνοιας - προετοιμάζουν τον εαυτό τους ώστε να μεταβεί στο επόμενο στάδιο, ή στην Αίθουσα της Μαθητείας. Διότι ανακαλύπτουν σιγά - σιγά ότι κυνηγώντας την ηδονή, δεν οδηγούνται πραγματικά προς την απόλαυση. Γενικά, ο άνθρωπος που βρίσκεται ακόμη στην Αίθουσα της Άγνοιας, είτε αν11κει στους «παθητικούς» ή ληθαργικούς χαρακτήρες είτε στους «ενεργητικούς» ή επιθετικούς, δεν ζει καθοδηγούμενος από το λογικό του αλλά από τις αισθήσεις του. Η Ειδωλολατρία: Η πλάνη του εαυτού αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο και είναι κατά κάποιο τρόπο εσκεμμένη. Όλοι οι άνθρωποι θέλουν να γίνουν θεοί, και δεν πρόκειται να ηρεμ11σουν έως ότου το πετύχουν. Έτσι, πολύ συχνά, μέσα στην ανησυχία και την ανυπομονησία τους, προσπαθούν να καθησυχάσουν τους εαυτούς τους, με την υπόθεση ότι ακόμη και τώρα είναι ήδη μικροί θεοί. Παρατηρήστε πόσο άνετοι και ευτυχισμένοι νιώθουν όταν βρίσκονται σε συγκεντρώσεις όπου γίνονται διάφορες ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Όταν μάλιστα, ορισμένες από αυτές στρέφονται προς οικεία θέματα, εκείνοι αμέσως νιώθουν το ενδιαφέρον τους να διεγείρεται ιδιαίτερα και αποκτούν μεγαλύτερη άνεση απ' ό,τι προηγουμένως. Λέγοντας και κάνοντας πράγματα που οι υπόλοιποι άνθρωποι δεν έχουν ακόμη καταφέρει, ο μικρός κάλπικος θεός τους - ο προσωπικός εαυτός τους - νιώθει πως είναι ένας θαυματοποιός. Δεν τους ενδιαφέρει καθόλου αν οι άλλοι τους θαυμάζουν ή τους ζη-

14 12 «ΙΛΙΣΟΣ» τι:ύχος 2Μ λεύουν., Εχει γι' αυτούς η ευχαρίστηση που νιώθουν για τις ικανότητές τους, την ίδια αξία όπως το τραγούδι για τα πουλιά; Όχι, βέβαια! Διότι είναι μόνο αυτοθαυμασμός και αυτό-επι.βράβευση, και κάθε τέτοιος άνθρωπος σκέπτεται με μεγάλη ευχαρίστηση μέσα του: «Είμαι κάτι! Είμαι κάποιος!» Όταν ο άνθρωπος υπηρετεί αυτό το κάλπικο και παράδοξο είδωλο - το είδωλο του προσωπικού εαυτού του - τότε γίνεται δέσμιός του. Εκείνοι που θεωρούν τους εαυτούς τους έξυπνους και υπέροχους δεν μπορούν να μάθουν, διότι δεν ενδιαφέρονται να ακούσουν όσα λένε οι άλλοι, και αν ακούσουν, το κάνουν μόνο με τα όργανα της ακ011ς και όχι με το νου τους. Σκεφτείτε τώρα έναν άνθρωπο ευτυχισμένο και 11συχο ο οποίος, όταν συμβαίνει κάτι άσχημο στη ζω11 του και ένας συνάνθρωπός του εκφράζει τη συμπόνιά του, εκείνος λέει: «Μην ανησυχείς, όλα είναι καλά. Αρκετό καιρό πριν είχα καταλάβει ότι ο κόσμος δεν δημιοvρy,jθηκε για μένα». Ο κόσμος είναι ατελ11ς, γιατί όχι κι εμείς; Γιατί θα έπρεπε να είναι καλός και δίκαιος μαζί μας; Αυτές οι ερωτήσεις αποτελούν μέρος της φιλοσοφίας εκείνων των ανθρώπων που μετριάζουν τη δυστυχία τους χρησιμοποιώντας αυτό τον τρόπο. Αλλά όλα αυτά είναι ένα είδους ναρκωτικού για την ψυχ11 μας. Δεν υπάρχει τίποτε πιο επικίνδυνο από τη θεωρία του καθησυχασμού, είτε διδάσκεται μέσω της θρησκείας που λέει: «'Εχετε τους οφθαλμούς στραμμένοvς προς τον ουρανό. Σκεφθείτε τα εκατομμύρια χρόνων ευτυχίας που σας περιμένουν εκε(, και αφήστε τη σκέψη avnj να σας βοηθιjσει να ξεχάσετε τις τωρινές σας οδύνες και τα προβλιjμα.τά σας σ' αυτή τη ζωιj». Είτε προτάσσεται μέσω ενός φιλοσοφικού συστ11ματος που λέει: «Εμπιστευτείτε τη Φύση που σας {φερε έως εδώ σιjμερα, και εκείνη θα σας οδηγιjσει παραπέρα». Παραλείπουν όμως να πουν ότι, όλα τα καλά που έχει επιτύχει ένας άνθρωπος στη ζω11 του, είναι αποτέλεσμα των σοφών προσπαθειό)ν της ίδιας της ψυχ11ς του στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του. Επομένως, αμφότερες είναι εσφαλμένες διδασκαλίες. Διότι εκείνοι που περιμένουν από τον ουρανό, προσεύχονται για λογαριασμό του ειδώλου τους ή του προσωπικού εαυτού τους, και εκείνοι που παραιτούνται από την προσπάθεια της ψυχ11ς τους, αγνοούν τον εσωτερικό θεό 11 τον αληθινό εσώτερο εαυτό τους.

15 Απι ίλως - Μuως - Ιούνιος Σε κάποια βιβλία που αναλύουν τη λειτουργία των ενδοκρινών αδένων, οι συγγραφείς τους περιγράφουν δύο είδη ανθρώπων που εμφανώς βρίσκονται ακόμη στην Αίθουσα της Άγνοιας. Είναι οι «δούλοι» και οι «κυνηγοί» της σταδιοδρομίας. «Δούλος» θεωρείται εκείνος που δεν λατρεύει το είδωλο του δικού του προσωπικού εαυτού αλλά αναζητά και βρίσκει ένα υποκατάστατο σε κάποιον άλλο άνθρωπο. Δεν τον λατρεύει επειδή ωθείται από γνήσιο θαυμασμό γι' αυτόν, αλλά διότι ακουμπά επάνω του νικημένος από την αδυναμία που προκαλεί η παθολογική λατρεία. Ο ανόητος αυτός άνθρωπος, στην πραγματικότητα γνωρίζει μέσα του ότι με τον τρόπο αυτό έχει κατασκευάσει ένα άλλο είδωλο λατρείας, αλλά παρόλα αυτά το προστατεύει από το καθαρό φως της ψυχής του που του δείχνει την αλήθεια, και αντιστέκεται σε κάθε λογικ11. Από τα πρώτα στάδια της δραστηριότητάς του ο νους έγινε δούλος των ψευδαισθήσεων και πολεμάει να τις διατηρήσει, όχι με γνώμονα την αλήθεια αλλά μόνο την απόλαυση. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος να εξακολουθεί ακόμη να κάνει το ίδιο πράγμα και να φέρεται τόσο ανόητα; Επιτρέπει στην ίδια του τη σκέψη να προκαλεί την «πτώση» του. Ο νους του, που έχει ουράνια προέλευση, έχει γίνει υπηρέτης των επιθυμιών των γελοίων ειδώλων που έχει δημιουργ11σει η ανθρώπινη σκέψη. Κανένας άνθρωπος δεν θα έπρεπε να επιτρέπει στον εαυτό του να υπηρετεί έναν ανάξιο και αγνώμονα αφέντη, αλλά όλοι το κάνουμε. Η σκέψη μας κινείται μέσα σ' ένα κόσμο ψεύτικων ηδονών και πόνων, και επινοεί χίλιους τρόπους για να κερδίσει τις μεν και να αποφύγει τους δε. Αργότερα όμως, ο άνθρωπος θα αρχίσει να αναζητάει το καλό, το όμορφο και το αληθινό, και τότε η ανοησία κι η κακία θα απομακρυνθούν και το κάλπικο είδωλο θα γίνει σκόνη, ενώ θα λάμψει μέσα του ο ήλιος της αληθινής ευτυχίας. Αυτό δεν αποτελεί μια «ανάσταση» που έρχεται μόνη της, αλλά κάθε άνθρωπος πρέπει να την κερδίσει ο ίδιος, μετατρέποντας τον εαυτό του σε κυρίαρχο του νου του. Ο νους μας δεν είναι παρά μονάχα ένα μέσον, ένα εργαλείο του ανθρώπου. Ας το αρπάξουμε και ας το χειριστούμε με το χέρι του εσώτερου, θείου εαυτού μας, και ας αποφασίσει η θέλησ11 του ποια κατεύθυνση θα πρέπει να ακολουθούν οι σκέψεις μας.

16 14 «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 264 Η ζωή και ο θάνατος: Ορισμένοι άνθρωποι λέγουν ότι δεν ζούμε πραγματικά παρά μόνο μετά το θάνατο, και ότι ο μόνος σοφός άνθρωπος είναι ο νεκρός. Έχουν διαχωρίσει τόσο πολύ την υποκειμενικ11 ζω11 της σκέψης από την αντικειμενικ11 ζω11 της καθημεριν11ς δραστηριότητας των υλικών σωμάτων, ώστε θεωρούν πως πρέπει να ολοκληρωθεί ο κύκλος της γψνης ζω11ς και να παραδοθούν στην υποκειμενικ11-11 μετά το θάνατο ζω11 -προτού μπορέσουν να ζ11σουν πάλι και να πάρουν νέα μαθ11ματα στην επόμενη ενσάρκωσ11 τους. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν διαβάσει μία μόνο σελίδα από το μεγάλο βιβλίο της ζω11ς, και στη συνέχεια μετέφεραν το θέμα στο νου τους για να σκεφθεί και να αναλύσει την έννοια όσων διάβασαν. Ο άνθρωπος γενικά, έχει μόνο υλικά μάτια αλλά καθόλου λογικό, και αυτό αποτελεί μέρος της ανθρώπινης τρέλας. «Βλέπει» εκατομμύρια πράγματα και διαβάζει χιλιάδες βιβλία και τα αρχειοθετεί όλα στα αχρησιμ οποίητα ντουλάπια του εγκεφάλου του. Αργά 11 yρ11- γορα όμως, θα πρέπει να ανοίξουμε αυτά τα ντουλάπια και να μελετ11σουμε προσεκτικά όλα όσα περιέχουν μέσα τους, ώστε να μάθουμε επιτέλους για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και τι σημαίνει εκείνο. Δεν είναι εύκολο στην ψυχ11 μας να ρίξει το φως της επάνω στους θησαυρούς της γνώσης, όταν ο νους μας είναι αλυσοδεμένος με τα δεσμά της ψευδαίσθησης. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες στιγμές κατά τις οποίες, εξαιτίας κάποιας ισχυρ11ς πίεσης που προκαλείται από διάφορες αιτίες, το φως της ψυχής μας μπορεί να διαπεράσει για λίγο τα δεσμά και να μας δώσει ένα θείο μάθημα. Η Αίθουσα της Μαθητείας Οδηγούμαι από το λογικό μου σημαίνει: «υπακούω στους νόμους I!}C: Φύσης». Όταν ένας άνθρωπος αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι η μεγαλύτερη ευχαρίστηση προέρχεται όχι από την αναζψηση της ηδον11ς αλλά από τη ζω11 σε αρμονία με τη Φύση, τότε εισέρχεται στην Αίθουσα της Μαθητείας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια, ότι θα ζει σε απόλυτη συμφωνία με τις συνήθειες και τους τρόπους της φυσικής ζω11ς του παρελθόντος, στους οποίους οφείλει τώρα να επιστρέψει. Όλα τα μεγάλα επιτεύγματα της επιστήμης και όλες οι εφευρέσεις αποτελούν παραδείγματα του σεβασμού και της συνεργασίας του ανθρώπου με τους νόμους της Φύσης, και όχι άγνοιά τους. Μερικές φορές οι άνθρωποι μιλούν για την «κατάκτηση» της Φύσης, αλλά αυτό ακούγεται ως μια πολύ σκληρ11 και δίχως ευαισθησία δήλωση. Διότι, αν συγκρίνουμε την καθημερινή ζωή του πρωτόγονου ανθρώπου με τη δικ11 μας, διαπιστcίνουμε ότι η «κατάκτηση» ουσια-

17 Απι_ ίλιος - Μιίιος - Ιούνιος στικά είναι η συνεργασία μας με τη Φύση, η οποία έφερε πλούτο και δύναμη στη σύγχρονη καθημερινή ζωή. Και επιπλέον, γνωρίζουμε ότι θα υπάρξουν πολλά μελλοντικά κέρδη από μια τέτοια συνεργασία. Όταν ένας άνθρωπος αποβλέπει στη διαισθητικ11 ζωή, είναι απαραίτητο πρώτα να φροντίσει τις υλικές και συναισθηματικές του ανάγκες. Κάνοντάς το αυτό, καλλιεργεί εκείνο που πραγματικά αποτελεί τμήμα των μαθημάτων της Αίθουσας της Μαθητείας. Διότι όταν μαθαίνει να ζει με σεβασμό προς τη Φύση και τους νόμους της, υπακούοντας και ακολουθώντας τους κανόνες της υγιεινής, της ορθής διατροφής, της νυκτερινής ανάπαυσης κλπ, τότε αναπτύσσεται περισσότερο. Θα πρέπει επίσης να σέβεται τους νόμους που αφορούν τη βελτίωση του υλικού σώματος μέσω της άσκησης, την ευαισθητοποίησή του, καθώς και την κάλυψη των συναισθημάτων και των σκέψεων του νοητικού του, με την κατάλληλη τροφή. Αναμφισβήτητα, πράττοντας όλα τα παραπάνω ερχόμαστε πιο κοντά στη Φύση, και τότε ο νους και οι αισθήσεις μας οξύνονται, ενώ μέσα από μια τέτοια ένωση διευρύνεται ολόκληρη η ζωή μας. Το επιστέγασμα όλων αυτών είναι ότι ο άνθρωπος που βρίσκεται τώρα στην Αίθουσα της Μαθητείας, είναι απόλυτα πρόθυμος να εγκαταλείψει πλέον τις παροδικές απολαύσεις που δεν τον ωφελούν, και να θέσει τον εαυτό του σε μια κατάσταση μεγάλης δυσκολίας ή και δυσφορίας ακόμη, προκειμένου να κερδίσει τη γνώση η οποία στέκεται σταθερά εμπρός στους οφθαλμούς του νου του. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι η αυτοκαλλιέργεια και η πνευματική ανάπτυξη ενός ανθρώπου ωφελεί μόνο τον ίδιο και κανένα άλλο γύρω του. Διότι με χίλιους αόρατους τρόπους, ημέρα και νύκτα, ο πνευματικά ανεπτυγμένος άνθρωπος μεταδίδει τη γνώση του στο περιβάλλον του. Αλλά τα κανάλια μέσω των οποίων διοχετεύονται οι ωφέλιμες ενέργειες είναι αόρατα στα μάτια μας και επιπλέον, οι άνθρωποι αυτοί δεν τοποθετούν μια ταμπέλα στο στ11θος τους που να παραθέτει τις ικανότητές τους. Επομένως, όποιος έχει ισχυρή θέληση και επιζητεί την αυτό-ανάπτυξη, δεν θα επιχειρήσει με κανένα τρόπο να αλλάξει τους άλλους γύρω του, αλλά θα αλλάξει τον εαυτό του βελτιώνοντάς τον ενόσω ζει μέσα στον κόσμο φυσικά, και εκτελώντας εργασίες που ωφελούν τους συνανθρώπους του. Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν επιδιώκει το θαυμασμό των άλλων, ή την επιβράβευσή του ως ήρωα, και ούτε σκέπτεται ότι αν θεωρηθεί ως ευεργέτης, θα ωφελ11σει τότε σίγουρα το περιβάλλον του δίνοντας ένα παράδειγμα προς μίμηση.

18 Ιη «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 2Μ Η Αίθουσα της Σοφίας Ο άνθρωπος που εισέρχεται στην Αίθουσα αυτή, είναι εκείνος που αναζητάει και υπακούει στους νόμους του Πνεύματος. Ζει για να υπηρετεί το σκοπό της πνευματικ11ς εξέλιξης ολόκληρης της ανθρωπότητας. Διότι δεν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος στον κόσμο που να πορεύεται μόνος του δίχως β011θεια. Η ζωή απαιτεί συγκέντρωση της προσοχ11ς μας και κατά συνέπεια, της συνείδησ11ς μας. Όταν ένας άνθρωπος διασχίζει ένα δρόμο της πόλης και κοιτάζει προσεκτικά γύρω του παρατηρώντας την κίνηση των τροχοφόρων κι αν ο δρόμος είναι ελεύθερος για λίγο, δεν συγκεντρώνει σ' αυτό την προσοχ11 του ξεχνώντας προς στιγμ11 όλες τις άλλες υποθέσεις της ζω11ς του; Η συνεχ11ς προσήλωση στην «κίνηση της ζω11ς» μάς αναγκάζει να αφψ ουμε κατά μέρος ένα μεγάλο τμ11μα του εαυτού μας. Αυτό μετατρέπεται σε συν11θεια τόσο συχνή, ώστε αδυνατούμε να ζ11σουμε μια ευρύτερη, πιο αληθιν11 ζω11 και να θαυμάσουμε την ομορφιά της μέσω εκείνου που ονομάζουμε διαίσθηση. Ωστόσο, αυηi η ομορφιά είναι η αληθιν11 ζω11 μας και κάποια ημέρα θα κατορθώσουμε να τη διαισθανόμαστε συνεχώς. Το υλικό μας σώμα μοιάζει με φωτογραφικ11 μηχαν11. Είναι ένας σκοτεινός θάλαμος όπου, εισερχόμενος ο άνθρωπος χάνει όλο το εξωτερικό φως, αλλά υπάρχουν κάποιες μικρές οπές ( οι αισθ11σεις μας) οι οποίες επιτρέπουν την είσοδο στιγμών φωτός από τον εξωτερικό κόσμο, έτσι ώστε να σχηματίζεται μια μικρή αλλά καθαρ11 εικόνα επάνω στο φακό της συνείδησης. Η συνείδηση εξελίσσεται και με την πάροδο του χρόνου γίνεται ικανότερη να δέχεται περισσότερες νοητικές και συναισθηματικές εντυπώσεις, ή με άλλα λόγια, ο φακός της συλλαμβάνει μια μεγαλύτερη εικόνα της ζωής εξίσου καθαρ11 και έντονη. Ο σοφός άνθρωπος θεωρεί τον εξωτερικό εαυτό του ως ένα μικρό μόνο τμ11μα του αληθινού εσώτερου εαυτού του. Αντιλαμβάνεται ότι έχει εισέλθει στο σκοτεινό θάλαμο της φωτογραφικ11ς μηχαν11ς όπου βλέπει διάφορες εικόνες και κάνει ορισμένα πράγματα, και έτσι αναπτύσσεται μέσω των εμπειριών του. Έχει εστιάσει τη συνείδησ11 του και τη ζω11 του επάνω σε ένα συγκεκριμένο σκοπό. Αντί να στρέφει το βλέμμα του προς όλες τις κατευθύνσεις του κόσμου, κοιτώντας έξω από τα ορθάνοιχτα παράθυρα της ψυχής του, έχει προσωρινά κλείσει όλα τα παραθυρόφυλλα εκτός από ένα, έτσι ώστε να εστιάζει πλέον το φως της προσοχ11ς του σε ένα μοναδικό πράγμα, και σε ένα μόνο στόχο. Η ενέργεια αυηi του σοφού ανθρώπου έχει ως σκοπό να υπηρετήσει ολόκληρη την ανθρόjπινη ύπαρξή του και όχι μόνο το χωμά-

19 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος τινο είδωλο, το υλικό του σώμα. Επομένως, στην Αίθουσα της Σοφίας ο άνθρωπος υπακούει στους νόμους του Πνεύματος, που είναι οι νόμοι του ΟΛΟΥ και έτσι, μέσω των παραπάνω εμπειριών του, αποκτά αιώνιες αξίες με «προσωρινά» μέσα. (Από το περιοδικό "Theω ophy ίη New Zealand' Μάρτιος 2003) «Τρεις αίθουσες, ω ταλαίπωρε προσκυνηηj, καταλήγουν στο τέρμα των μόχθων. Τρεις αίθουσες ω, κατακτητή του Μάρα, θα σε οδηγήσουν μέσα από τρεις καταστάσει.ς προς την τέταρτη, και από εκεί στους επτά κόσμους, τους κόσμους της αιώνιας ανάπαυσης. Αν θέλεις να μάθεις τα ονόματά τους, άκουσε και θυμήσου: Το όνομα της πρώτης αίθουσας είναι ΑΓΝΟΙΑ, Avidya. Είναι η αίθουσα όπου είδες το φως, όπου ζεις και όπου θα πεθάνεις. Το όνομα της δεύτερης αίθουσας είναι ΜΑΘΗΤΕΙΑ. Εκεί η ψυχή σου θα βρει τα λουλούδια της ζωιjς, μα κάτω απ' το καθένα τους υπάρχει κι ένα κουλουριασμένο φίδι. Το όνομα της τρίτης αίθουσας είναι ΣΟΦΙΑ. Από εκεί και πέρα απλώνονται χωρίς σύνορα τα νερά της AΚSflARA, της άφθαρτης πηγιjς της παντογνωσίας. Αν θέλεις την πρώτη αίθουσα με ασφάλεια να περάσεις, μην αφήνεις το νου σου να απατηθεί, παίρνοντας για ήλιο της ζωής τις φλόγες της ακολασίας που ανάβουν εκεί. Αν θέλεις τη δε15τερη αίθουσα να διασχίσεις χωρίς κίνδυνο, μη σταματάς εκεί ανασαίνοντας το άρωμα των λουλουδιών της, των ναρκωτικών. Αν θέλεις απ' τις καρμικές σου αλυσίδες να ελευθερωθείς, μη ζητάς το Διδάσκαλό σου σ' αυτές τις χώρες τις απατηλές. ΟΙ ΣΟΦΟΙ δεν καθυστερούν μέσα στα δάση των αισθιjσεων. ΟΙ ΣΟΦΟΙ δεν δίνουν προσοχή στις φωνές τις μελιχρές της πλάνης. Αυτόν που είναι να σου δώσει γέννηση, αναζήτησέ τον μέσα στης Σοφίας την αίθουσα, την αίθουσα την τρίτη που απλ(»νεται πιο πέρα, εκεί όπου όλες οι σκι.ές είναι άγνωστες και το φως της αλήθειας λάμπει με μια δόξα άσβεστη.» Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ «Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΣΙΓΗΣ»

20 ΙR «ΙΛΙΣΟΣ» 11:ύχος 264 ΗΣΒΑΣΤΙΚΑ ΩΣ ΜΟΡΦΗ ΣΤΑΥΡΟΥ Ρενέ Γκενόν Μία από τις πιο αξιοσημείωτες μορφές τού «οριζόντιου» mαυρού, δηλαδ11 αυτού που χαράσσεται σε ένα επίπεδο που παριστάνει μια ορισμένη βαθμίδα της Ύπαρξης, είναι η σβάστικα. Το σχψια της φαίνεται ότι συνδέεται άμεσα με την πρωταρχικ11 παράδοση, όχι μόνο επειδ11 υπάρχει από αρχαιότατους χρόνους αλλά και γιατί απαντάται σ' ένα πλ11θος χωρών πολύ απομακρυσμένων και διαφορετικών μεταξύ τους. Πράγματι, η σβάστικα απέχει πολύ από το να είναι αποκλειστικά σύμβολο της Ανατολ11ς, όπως νομίζουν μερικοί. Αντιθέτως, είναι από τα πιο διαδεδομένα, από τα βάθη της Ανατολ11ς μέχρι την απώτατη Δύση, αφού τη βρίσκουμε ακόμη και σε ιθαγενείς λαούς της Αμερικής. Είναι αλ11θεια ότι στη σημεριν11 εποχ11 διατηρείται ακόμη κυρίως στην Ινδία και στην κεντρικ11 και ανατολικ11 Ασία, και ίσως αυτές να είναι και οι μόνες περιοχές όπου η σημασία της εξακολουθεί να είναι γνωστ 1. Ωστόσο, ακόμη και στην Ευρώπη δεν έχει εκλείψει εντελώς. Στη Λιθουανία οι χωρικοί εξακολουθούν να χαράσσουν ακόμη και σ11μερα αυτό το σύμβολο στα σπίτια τους. Αναμφίβολα, δεν αντιλαμβάνονται πια τη σημασία του και δεν το βλέπουν παρά μόνο σαν ένα είδος φυλακτού. Στην αρχαιότητα συναντάμε αυτό το σχ11μα ιδιαίτερα στους Κέλτες και τους προ-έλληνες. Στη Δύση πάλι, ήταν άλλοτε ένα από τα πρώτα εμβλ11ματα του Χριστού, και συνέχισε να χρησιμοποιείται ως τέτοιο σχεδόν μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα.

21 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος Επισημαίνουμε ακόμη ότι η ονομασία crux gammada, που στη Δύση αποδίδεται συχνά στη σβάστικα λόγω της ομοιότητας του σχήματος των βραχιόνων της με το ελληνικό γράμμα Γάμα (Γ), είναι εσφαλμένη. Στην πραγματικότητα, τα σημεία που λέγονταν στην αρχαιότητα «γαμμάδια», ήταν εντελώς διαφορετικά, αν και είναι γεγονός ότι μερικές φορές συνδέονταν λιγότερο ή περισσότερο με τη σβάστικα κατά τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμαύ. Ένα από αυτά τα σημεία, γνωστό επίσης ως ο «σταυρός του Λόγου», σχηματίζεται από τέσσερα γάμα (Γ), οι γωνίες των οποίων είναι στραμμένες προς το κέντρο. Το εσώτερο μέρος του σχήματος είναι σταυροειδές και παριστά τον Χριστό, ενώ τα τέσσερα γάμα (Γ) παριστούν τους τέσσερις Ευαγγελιστές. Αυτό το σχήμα ισοδυναμεί με τη γνωστή απεικόνιση του Χριστού «εν μέσω των τεσσάρων ζώων»...jl,r Οί δύο μορφές τοίι Σταυρού τού Λόγου. Υπάρχει επίσης μια άλλη σύνθεση, στην οποία ένας κεντρικός σταυρός περιβάλλεται από τέσσερα γάμα (Γ) τοποθετημένα σε τετραγωνικό σχήμα, με τις γωνίες τους στραμμένες προς τα έξω αντί προς τα μέσα. Η σημασία αυτού του σχήματος παραμένει η ίδια όπως και η προηγούμενη. Προσθέτουμε ότι τα σχήματα αυτά συσχετίζουν άμεσα το συμβολισμό του οικοδομικού και ξυλουργικού γνώμονα που έχει σχήμα γάμα (Γ), με αυτόν του σταυρού. Υπάρχουν και διάφορες άλλες αξιόλογες παραλλαγές της σβάστικας, όπως εκείνη με τους καμπύλους βραχίονες που φαίνονται

22 2() «ΙΛΙΣΟΣ» τι:ύχος 264,. σαν δύο τεμνόμενα S. Η πιο σημαντικ11 από αυτές τις παραλλαγές είναι η επονομαζόμενη «κλειδοειδ11ς», γιατί οι βραχίονές της σχηματίζονται από κλειδιά. Επίσης, υπάρχουν ορισμένα σχ11ματα που δεν διατηρούν πλέον παρά μόνο ένα διακοσμητικό χαρακτιiρα, όπως είναι ο Ελληνικός «μαίανδρος». Κλειδοειδής σβάστικα. Ί-'Ι διπλή σπείρα. Η σβάστικα είναι στην πραγματικότητα το «σημείο του Πόλου». Αν τη συγκρίνουμε με το σχ11μα του εγγεγραμμένου σε κύκλο σταυρού, διαπιστώνουμε εύκολα ότι πρόκειται κατ' ουσία για δυο ισοδύναμα σύμβολα. Μόνο που στη σβάστικα, αντί η περι.στροφ11 γύρω από το σταθερό κέντρο να παριστάνεται από την περιφέρεια του κύκλου, δηλώνεται απλώς από μικρές γραμμές που προστίθενται στα άκρα των βραχιόνων του σταυρού, σχηματίζοντας μαζί τους ορθές γωνίες. Οι γραμμές αυτές εφάπτονται στην περιφέρεια και δείχνουν τη διεύθυνση της κίνησης στα αντίστοιχα σημεία. Καθώς η περιφέρεια παριστάνει τον εκδηλωμένο κόσμο, το γεγονός ότι αυτιi «υπονοείται» εδώ κατά κάποιο τρόπο, δείχνει καθαρά πως η σβάστικα δεν είναι μια εικόνα του κόσμου αλλά της δράσης της Αρχιiς μέσα στον κόσμο. Αν την προσαρμόσουμε στην περιστροφ11 μιας σφαίρας - της ουράνιας σφαίρας για παράδειγμα - γύρω από τον άξονά της, πρέπει να τη φανταστούμε χαραγμένη στο επίπεδο του ισημερινού, οπότε το κεντρικό σημείο θα είναι η προβολ11 του κάθετου

23 Απvίλως - Μιίιος - Ιούνιος άξονα στο επίπεδο αυτό. Όσον αφορά τη διεύθυνση περιστροφής, η σημασία της είναι δευτερεύουσα και δεν αλλοιώνει τη γενική έννοια του- συμβόλου. Πράγματι, υπάρχουν δύο μορφές σβάστικας, η δεξιόστροφη και η αριστερόστροφη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ερμηνεύονται κατ' ανάγκη με αντίθετο τρόπο. Στα σανσκριτικά, η λέξη σβάστικα είναι η μοναδική ονομασία του συμβόλου για το οποίο μιλάμε. Ο όρος «σαουβάστικα» που ορισμένοι θέλησαν να δώσουν σε μια από τις δύο μορφές για να ξεχωρίζει από την άλλη, στην πραγματικότητα είναι ένα επίθετο παράγωγο της λέξης σβάστικα, και δηλώνει ό,τι σχετίζεται με αυτό το σύμβολο ή τις σημασίες του. Είναι αλ11θεια ότι σε ορισμένες χώρες και εποχές συνέβησαν κάποια σχίσματα στην ορθόδοξη παράδοση, και οι οπαδοί αυτών των σχισμάτων προκειμένου να εξωτερικεύσουν τον ανταγωνισμό τους με το περιβάλλον από το οποίο αποχώρησαν, έδωσαν εσκεμμένα στο σχ11μα έναν αντίθετο προσανατολισμό. Αλλά αυτό δεν επηρεάζει καθόλου την ουσιαστική σημασία του συμβόλου, που παραμένει ίδια σε όλες τις περιπτώσεις. Επιπλέον, συχνά βρίσκουμε τα δύο σχ11ματα συνταιριασμένα, και μπορούμε τότε να τα θεωρούμε ως απεικονίσεις της ίδια περιστροφής ιδωμένης από δύο διαφορετικές σκοπιές, αυτές των δύο πόλων. Αυτό σχετίζεται με τον ιδιαίτερα πολύπλοκο συμβολισμό των δ-ύο ημισφαιρίων. Από αυτ11 την άποψη υπάρχει μια σχέση ανάμεσα στη σβάστικα και το εξίσου σπουδαίο σύμβολο της διπλ11ς σπείρας, που μοιάζει πολύ με το γιν-γιαγκ της Άπω Ανατολής. Δεν μπορούμε βέβαια εδώ να εκθέσουμε διεξοδικά όλες τις προεκτάσεις του συμβολισμού της σβάστικας, αλλά είναι αδύνατο να αγνοήσουμε εντελώς αυτή την εξέχουσα μορφ11 σταυρού. (Από το βιβλίο «Ο Συμβολισμός του Σταυρού»)

24 22 «ΙΛΙΣΟΣ» τι:ύχος 264 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΥΗΜΕΝΩΝ, Εντοvαρντ Σvρέ Ο Κρίσνα δίδασκε στους μαθητές του καθισμένος κάτω από τους κέδρους του όρους Μερού, μπροστά στο Χιμαβάτ, για αλ11- θειες απρόσιτες στους ανθρώπους που ζουν αιχμάλωτοι των αισθήσεων. Τους δίδασκε το δόγμα της αθάνατης ψυχής, των αναγενν11σεών της, και της μυστικ1iς της ένωσης με τη Θεότητα. «Το σώμα», έλεγε, «το περικάλυμμα της ψυχής που το χρησιμοποιεί για κατοικία της, είναι κάτι το πρόσκαιρο. Η φυχ1j που κατοικεί μέσα του είναι αόρατη, αστάθμητη, αδιάφθορη, αιrvvια. Ο γljιvος άνθρωπος είναι τριπλός σαν τη θεότητα που αντικατοπτρίζει: νους, ψυχή και σώμα. Λv ενωθεί η φυχ1j με το νου, κερδ/ζ,ει τη Σάττβα, τη σοφία και τη γαλιjvη. Αν ταλαντεύεται ανάμεσα στο νου και το σώμα, κυριαρχείται από τη Ράγια, το πάθος, και τριγvρ(ςει από το ένα πράγμα στο άλλο μέσα σ' ένα μοιραίο κ15κλο. Κι αν εγκαταλειφθεί στο σώμα, πέφτει στην Τάμας, τον παραλογισμό, την άγνοια και τον πρόσκαιρο θάνατο. Να τι μπορεί να παρατηφjσει ο κάθε άνθρωπος μfσα στον εαυτό του και γ15ρω του». «Η ψυχή vπακο15ει πάντα στον ίδιο νόμο και δεν του ξεφε15γει ποτέ μετά το θάνατο, και εδο1 f.γκειται το μvσηjριο των αvαγεvvήσεrvv της. Όπως της ανοίγονται τα βάθη του ουραvο15 με τις ακτίνες των άστρων, έτσι φωτίζονται και τα βάθη της ζ,ωιjς με το φως της αλ1jθειας. Όταν το σώμα διαλ11εται, αν επικρατεί η Σάττβα (η σοφία), η ψvχιj πετάει στις σφαίρες των αγνών εκείνων όντων που έχουν τη γvιvση του, Υφιστοv. Όταν το σrvμα υφίσταται τη διάλν-

25 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2()()6 23 ση αυτή ενώ κυριαρχεί η Ράγια (το πάθος), η ψυχή γυρίζει για να κατοικήσει ανάμεσα σ' αυτούς που είναι προσκολλημένοι στα πράγματα της yης. Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν καταστρέφεται το σώμα ενώ υπερτερεί η Τάμας (η άγνοια), η ψυχή αμαυρώνεται από την ύλη και τραβιέται πάλι από κάποια μ1jτρα των άλογων όντων». «Ο άνθρωπος που πεθαίνει μέσα στην ευλάβεια, αφού για πολλούς αιώνες χαρεί στις ανώτερες σφαίρες τις αμοιβές που οφείλονται στις αρετές τον, τελικά ξανάρχεται να κατοικήσει σ' ένα σώμα μιας άγιας και σεβάσμιας οικογένειας. Αυτό το είδος της αναγέννησης σε τέτοια ζωή το πετυχαίνει κανείς πολύ δύσκολα. Ο άνθρωπος που γεννιέται έτσι, βρίσκεται στον ίδιο βαθμό προσαρμογ1jς και ανάπτυξης που βρισκόταν στο προηγούμενο σώμα του, και αρχίζει πάλι να εργάζεται για να τελειοποιηθεί σε ευλάβεια., Ετσι, και οι καλοί είναι υποχρεωμένοι να ξαναγεννηθούν και να ξαναρχίσουν τη ζω1j τον σώματος». <<Ακούστε ένα πολύ μεγάλο και πολύ βαθύ μυστικό, το υπέρτατο, το ανώτατο και αγνό μυστήριο. Για να φθάσει κανείς στην τελειότητα πρέπει να φθάσει ως την επιστήμη της ενότητας, που βρίσκεται πάνω από τη σοφία. Πρέπει να υψωθεί ως το θείο ον που βρίσκεται πάνω από την ψυχή, πιο πάνω και από τη διάνοια ακόμα. Αυτό λοιπόν το θείο ον, ο υπέρτατος φίλος, βρίσκεται μέσα στον καθένα. Γιατί η Θεότητα κατοικεί μέσα στο εσωτερικό όλων των ανθρώπων, αλλά λίγοι ξέρουν να την ανακαλύψουν. Να λοιπόν η οδός της σωτηρίας! Μια και θα έχετε αντιληφθεί το τέλειο ον που βρίσκεται πάνω από τον κόσμο και μέσα στον εαυτό σας, φροντίσετε να εγκαταλείψετε τον εχθρό που παίρνει τη μορφή της επιθυμίας. Δαμάζετε τα πάθη σας. Οι ηδονές που προξενούν οι αισθήσεις, μοιάζουν με τις μήτρες των μελλοντικών. Μη κάνετε μόνο το καλό, να είσαστε και καλοί». «Το κίνητρο ας βρίσκεται στην πράξη και όχι στους καρπο1jς της. Ας παραιτείστε από τον καρπό των έργων σας, καθεμιά όμως από τις πράξεις σας, ας είναι μια προσφορά προς το υπέρτατο ον. Ο άνθρωπος που θυσιάζει τις επιθυμίες τον και τα έργα του στο ον από το οποίο πηγάζουν οι αρχές όλων των πραγμάτων, και από το οποίο σχηματίσθηκε το σύμπαν, μόνο με τη θυσία πετνχαί-

26 24 «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 21i4 νει την τελειοποίηση. 'ίξvωμένος πνευματικά, φθάνει στην πνευματική εκείνη σοφία που βρίσκεται πάνω από τη λατρεία των προσφορών και νιώθει μια θεϊκιj ευδαιμονία. Γιατί εκείνος που βρίσκει μέσα του την ευτυχίu., τη χαρά και το φως, είναι ένα με τη Θεότητα. Ξέρετέ το λοιπόν. 1Ι ψυχιj που βρήκε το Θεό είναι λυτρωμένη από το ξαναγέννημα και από το θάνατο, από τα γηρατειά και από ταν πόνο, και πίνει το νερό της αθανασίας»., Ετσι εξηγούσε ο Κρίσνα τη διδασκαλία του στους μαθητές του,και με την εσωτερικ11 μελέτη τούς ανέβαζε σιγά - σιγά στις υπέρτατες αλ11θειες που είχαν αποκαλυφθεί στον ίδιο με την αστραπ11 του οράματός του. Όταν μίλαγε για τον Μαχαντέβα, η φωv11 του γινόταν σοβαρότερη και τα χαρακτηριστικά του φωτίζονταν. Μια μέρα ο Αρζούνα, γεμάτος περιέργεια και τόλμη, του ζ11τησε να τους κάνει να δουν τον Μαχαντέβα στη θεία Του μορφ11. Ο Κρίσνα τότε σηκώθηκε κι άρχισε να μιλάει για το Ον που αναπνέει μέσα σ' όλα τα όντα, το Ον με τις εκατό χιλιάδες μορφές, με τα αναρίθμητα μάτια, με τα πρόσωπα τα γυρισμένα στις τέσσερις κατευθύνσεις, που το ξεπερνάει όμως, με όλο το μεγαλείο της απείρου. Για το Ον που περικλείει μέσα στο ακίνητο και ατελείωτο σώμα του, όλο το κινούμενο σύμπαν με όλες του τις υποδιαιρέσεις. Ενώ μίλαγε για τον Μαχαντέβα, ξεπ11δησε από τα μάτια του μια τέτοια λάμψη που οι μαθητές του δεν μπορούσαν να την αντέξουν και γονάτισαν. Τα μαλλιά του Αρζούνα σηκώθηκαν όρθια, κι ενώνοντας τα χέρια του είπε στον Κρίσνα ότι δεν μπορούσαν ν' αντέξουν τη θέα του Μεγάλου Όντος το οποίο επικαλέστηκε μπροστά τους. Ένιωθαν να τους κεραυνώνει όλους. Ο Κρίσνα τότε κοιτώντας τους μαθητές του με γλυκύτητα και καλοσύνη, είπε: «Λν ξf.σπαγε σωvς ουρανούς η ταυτόχρονη λάμψη χιλίω11 ήλιων, μόλις και θα {μαιαζ,ε με τη λάμψη του μοναδικο15 Παντοδύναμου! Ακούστε αυτά που σu.ς λέει το στόμα μου: Εγ(ό κι εσείς, γεννηθήκαμε πάρα πολλ{ς φορ{ς. Οι δικ{ς μου γεννιjσεις δεν είναι γνωστές παρά μόνο από μf.νu., εσείς δεν γνωρίζετε ούτε τις δικές σας. Λν κι από τη φ15ση μου δεν υπόκειμαι στη γέννηση ιj στο θάνατο, αν και είμαι κύριος όλων των πλασμάτων, επειδιj κυριαρχώ

27 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος στη φύση μου γίνομαι ορατός με τη δική μου δύναμη, και κάθε φορά που η αρετή υποχωρεί στον κόσμο κι η κακία και η αδικία υπερισχύουν, τότε φανερώνομαι πάλι, κι έτσι παρουσιάζομαι σε διάφορες εποχές για την υπερίσχυση του δικαίου, την καταστροφή του κακού και την αποκατάσταση της αρετής. Εκείνος που πραγματικά γνωρίζει τη φύση και το θείο μου έργο, όταν εγκαταλείψει το σώμα του δεν ξαναγυρi'ζ,ει πια σε μια καινούργια γέννηση, μα έρχεται σ' Εμένα.». Οι μαθητές του τότε αναγνώρισαν ότι ο Κρίσνα ήταν ο Διδάσκαλός τους, ο Γιος του Μαχαντέβα, Και ο Αρζούνα είπε: «Το βλέπω από την καλοσύνη σου, από την άφατη χάρη σου, περισσότερο όμως από την τρομερή σου λάμψη. Δεν σε αναζητούν και σε επιθυμούν οι Ντέβα μέσα στους ιλίγγους του άπειρου, σε αγαπούν και σε λατρεύουν με την ανθρώπινη μορφή σου. Ούτε η μετάνοια, ούτε η ελεημοσύνη, ούτε οι Βέδες, ούτε οι θυσίες δεν αξi'ζ,ουν κι ένα μονάχα βλέμμα σου. Είσαι η Αλήθεια! Οδ1jγησέ μας στον αγώνα, στο θάνατο. Θα σε ακολουθήσουμε όπου και να 'ναι! Πώς δεν σε είχαμε δει νωρίτερα; Ο Μαχαντέβα μιλάει με το δικό σου στόμα!» Και ο Κρίσνα τούς απάντησε: «Τα μάτια σας δεν ήταν ανοιχτά. Σας αποκάλυψα το μεγάλο μυστικό. Μην το λέτε παρά μόνο σ' εκείνους που μπορούν να το καταλάβουν. Είστε οι εκλεκτοί μου. Εσείς βλέπετε το τέρμα. Το μεγάλο πλήθος δεν βλέπει παρά μόνο μια άκρη του δρόμου.» «Και τώρα, ας πορευτούμε να διδάξουμε στον κόσμο την Οδό της Σωτηρίας!» (Από το βιβλιό, «Οι Μεγάλοι Μύστες») (Επιλογή Κωνσταντίνου Γρηγοριάδη)

28 2(i «ΙΛΙΣΟΣ» η:ύχος 21i4 Η ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΛΩΤΟΥ Εορτάστηκε στα γραφεία της Θεοσοφικής Εταιρείας εν Ελλάδι, η ημέρα του Λευκού Λ(ι)tού που είναι αφιερ(ι)μένη στη μνήμη της ιδρύτριας Έλενας Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ, η οποία απεβί(ι)σε στις 8 Μα'ϊου Έγιναν ομιλίες από τον Πρόεδρο της Θ. Ε. εν Ελλάδι, Γεώργιο Σιβρή, και άλλους αδελφούς.

29 Απι>ίλιος - Μάιος - Ιούνιος Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΙΒΡΗ Η εορηi του Λευκού Λωτού που έχει καθιερωθεί στη μν11μη της Έλενας Π. Μπλαβάτσκυ, της ιδρύτριας της Θεοσοφικής Εταιρείας, είναι ημέρα μνημόσυνου για τους απανταχού Θεόσοφους. Οφείλουμε κι εμείς σ11μερα να αναπολ11σουμε με ευλάβεια και αγάπη τη μορφή της υπέροχης εκείνης γυναίκας που αφιέρωσε τη ζωή της για το καλό και την πρόοδο της ανθρωπότητας. Ο Χένρυ Στηλ Όλκοττ γράφει τα εξ11ς σ' ένα αφιέρωμά του προς εκείνη: «Από τον συγγραφέα προς την Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ την οποία σέβεται για τις αρετές της, θαυμάζει για τα χαρίσματά της, τιμά για το υπέροχο θάρρος της και αγαπά για την ευγενικ11 αυτοθυσία της.» Η Ε.Π.Μ. ενεφανίσθη σε μια περίοδο εξάρσεως του υλισμού και έφερε στον κόσμο ένα μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας. Το νέο αυτό άγγελμα περιέχεται στη θεοσοφική διδασκαλία, η οποία ομολογουμένως αποτελεί ένα θείο δώρο για τη νοσούσα ανθρωπότητα. Με τη διδασκαλία της η οποία, όπως τονίζει η ίδια, προέρχεται από τους Διδασκάλους της Σοφίας, αποκάλυψε στις ώριμες ψυχές την Ατραπό της Μαθητείας, και μας είπε ότι για να εισέλθει κανείς σ' αυηiν, δεν αρκεί ένα απλό ενδιαφέρον αλλά χρειάζεται ο σπουδαστής να έχει μέσα του μια φλόγα αναζήτησης για τις πνευματικές αλήθειες και να είναι έτοιμος να υποβληθεί σε δοκιμασίες και θυσίες. Θα πρέπει, όπως λέγει: «Η προσωπικότητά του να εξαφανισθεί, ώστε να αποβεί μια αγνή αγαθοεργός δύναμη στη φύση» Η θεοσοφική διδασκαλία, που όπως αναφέρεται στο «Κλειδί της Θεοσοφίας», είναι η σοφία των θεών, είναι μια αλήθεια που προέρχεται άνωθεν και επομένως δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει αντικείμενο γνώσεως των αισθήσεων και του νου. Αναφέρεται στην απόκρυφη πλευρά της ζωής και γι' αυτό απαιτείται μια διαφορετική αντιληπτικ11 προσέγγιση. Εκείνος λοιπόν, που επιθυμεί ειλικρινά να ακολουθήσει την οδό που μας προτείνει η θεοσοφική

30 2R «ΙΛΙΣΟΣ» η:ύχος 2Μ διδασκαλία, θα πρέπει να προσέλθει σαν ταπεινός μαθητ11ς. Να ξεκιν11σει ένα ταξίδι εσωτερικά σαν να μη γνωρίζει τίποτε, σαν να μην ξέρει πού πηγαίνει, και στην πορεία να ανακαλύπτει. Και αυτό, όπως έλεγε ο Κρισναμούρτι, «είναι ένα από τα δύσκολα πράγματα που μπορεί κανείς να κάνει. Είναι μια τρομακτικιi περιπέτεια πολύ μεγαλύτερη από το να πηγαίνει κανείς στο φεγγάρι.» Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι ο ρόλος του μαθητιi δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Δεν αρκεί να είναι κανείς μέλος της Θεοσοφικ11ς Εταιρείας, να παρακολουθεί τις εργασίες της, και να γνωρίζει τι περίπου λένε τα διάφορα θεοσοφικά βιβλία για τα ανώτερα πεδία. Η μαθητεία δεν είναι θεωρία και συσσώρευση γνώσεων. Είναι ΑΣΚΗΣΗ. Είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας. Είναι μια κίνηση της ψυχιiς από το γνωστό προς το άγνωστο, και η Ε.Π.Μ. δεν αφ11νει σ' αυτό καμία αμφιβολία, λέγοντας: «Ο vπσψήφιος μαθηπjς οφε(λει να επιλέξει απολύτως μεταξύ της ζωής τον κόσμον και της ζωής της αλ1jθειας. Ε(ναι περιτηj και μάταιη κάθε προσπάθεια να ενώσει κανε(ς αυτά τα δύο, καθότι οvδε(ς δύναται να vπηρετε( δύο κvρ(οvς και να ικανοποιε( και τους δύο». Θέτει κι εκείνη επομένως, τον μαθητευόμενο ενώπιον δύο δρόμων: «Της οδού της ζω11ς και της οδού του θανάτου», κατά τη βιβλικιi ρ11ση, 11 «της οδού της αρετιiς και της οδού της κακίας», κατά την αρχαία ελληνική παράδοση. Έτσι και οι Διδάσκαλοι της Σοφίας μάς διαμηνύουν μέσω της Έλενας Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ: «Εκε(νος που επιθυμε( να εργασθε( μαζ( μας και για εμάς, πρέπει να εγκαταλε(ψει τον ( διο αυτού κόσμο με τις ανέσεις και τις απολαύσεις, και να έλθει στο δικό μας κόσμο». Ο κόσμος αυτός στον οποίο ζουν οι Διδάσκαλοι της Σοφίας είναι ο κόσμος της αλ11θειας, ο κόσμος της ανώτερης ζω11ς και της αρετ1iς προς την οποία οφείλουμε κι εμείς να βαδίσουμε για να οικοδομ11σουμε μέσα μας το ναό του πνεύματος. Με αυτιi την έννοια, η μαθητεία είναι μία μακρά περίοδος δοκιμασίας και εξαγνισμού. Σε ένα παλαιό θεοσοφικό κείμενο με τον τίτλο «Η Ατραπός του Μαθητού», αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα εξ iς: «Για να ανέλθει κανε(ς στην κλιί.ιακα που οδηγε( στο ανάκτο-

31 Απuίλιος - Μάιος - Ιούνιος ρο της Θε(ας Σοφ(ας, πρέπει να έχει ζωή ακηλ(δωτη, πνεύμα γεμάτο ειλικρ(νεια, πρόθυμη διάθεση, ορθή αντ/ληψη των πνευματικών πραγμάτων, α(σθημα αδελφότητας προς όλους τους ανθρώπους και κυρ/ως, εξαγνισμένη καρδιά». Η Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ προσθέτει: «Ο αναλαμβάνων να δοκιμαστε( προς μαθητε(α, ας έχει υπόψη του ότι με το εγχε(ρημά του αυτό διεγε(ρει κάθε κοιμισμένο πάθος της ζωώδους φύσεώς του». Και στο «Κλειδί της Θεοσοφίας» λέγει: <<Αν ο μαθητής κατορθώσει να γ(νει αγνός σαν ένα ον χωρ(ς σώμα, (χωρ(ς δηλαδή τις επιθυμ(ες και τα πάθη τη σάρκας), τότε ο πνευματικός κόσμος θα του αποκαλύψει την αλήθεια». Αυηi είναι μια πάγια αρχ11 όλων ανεξαιρέτως των παραδόσεων, κάτι που δυστυχώς το αντιπαρέρχονται οι περισσότεροι άνθρωποι. Μια Ινδικ11 διδασκαλία λέγει επάνω σ' α υ τό: <<Ανωφελής ε(ναι κάθε μάθηση, κάθε επιστήμη και αυτών των Βεδών ακόμη η μελέτη χωρ(ς τον εξαγνισμό της ψυχής από τα πάθη». Χαρακτηριστικό είναι επίσης και το εξής απόφθεγμα της Εκκλησίας: «Ει μη γαρ τα πάθη η ψυχή αποβάλληται, ουκ ελεύσηται το άγιο πνεύμα εν αυτή». Και στην Κάθα Ουπανισάντ επισημαίνεται μεταξύ άλλων: «Ο θνητός που στην καρδιά του το πάθος έχει νεκρωθει: γ(νεται αθάνατος». Χαρακτηριστικ11 είναι επίσης και η στιχομυθία μεταξύ Διδασκάλου και μαθηηi στη «Φωνή της Σιγ11ς», που λέει: «Ω, Διδάσκαλε, τι οφε(λω να κάνω για να φθάσω στη Σοφ(α; Ω, Σοφέ, τι να κάνω για να προσεγγ(σω την τελειότητα;» «Ερεύνα τις Ατραπούς. Αλλά έχε την καρδιά καθαρή και αμόλυντη προτού αναλάβεις το ταξ(δι σου». Σε κάποιο άλλο σημείο, η Έλενα Π. Μπλαβάτσκυ λέει: «Η μαθητε(α έχει καθοριστε( από κάποιο Διδάσκαλο σαν μ(α αδιάκοπη και συνεχής προσπάθεια της ψυχής προς εξάλειψη της σκωρ(ας, για να εμφανισθε( ο καθαρός χρυσός». Γκιτά: Θα τελειώσω με ένα μικρό απόσπασμα από την Μπαγκαβάτ

32 30 «ΙΛΙΣΟΣ» ηύχος 264 «Όποιος ζητά τα μάταια και απατηλά πράγματα των αισθ1jσεων, ξυπνά μέσα τον την επιθυμ(α και το πάθος που της ψυχιjς την τύφλωση θα φέρουν. Όποιος όμως ε( ναι εγκρατής και τα πάθη t 1 χει νικιjσει και στην καρδιά έχει γαλήνη, εύκολα στην έκσταση θα φθάσει και τη θεϊκιj γνώση θ' αποκτιjσει». ΠΟΙΗΜΑ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΕΝΑ Π. ΜΠΛΑΒΑΤΣΚΥ ΝΕΟΣΔΡΟΜΟΣ Μακρύ το ταξίδι που διάλεξε με προορισμό τη Γνώση κι ο δρόμος κακοτράχηλος. Τους παράδρομους απέφευγε κι ας 11ταν σκιεροί με μαλακό το χώμα. Σ' αυτούς κρύβονταν ηδονές που θα παραπλανούσαν. Στεκόταν μόνο λίγο σαν εύρισκε νερό καθάριο και προχωρούσε... Οι πέτρες, τα βράχια κι οι ανηφοριές τραβούσαν την ψυχ11 του. Τις σπηλιές δεν τις φοβόταν ήξερε, πως μες στην σκοτεινιά φως αληθινό θα συναντούσε Και προχωρούσε... προχωρούσε. Μαίρη Ζωγράφου

33 Απ(!ίλιος - Μάιος - Ιούνιος Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΚΡΥΣΤ ΑΛΛΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ (Απόσπασμα από την τελευταία επιστολή της, Ελενας ΓΙ. Μπλαβάτσκυ προς τα μέλη της Θεοσοφικής Εταιρείας, τρεις εβδομάδες πριν από το θάνατό της) 15 Απριλίου 1891 Υποφέροντας συνεχώς σωματικά, έχω μόνη παρηγοριά μου να μαθαίνω για την Ιερή Υπόθεση για την οποία έδωσα την υγεία μου και τη δύναμή μου. Τώρα που αυτές τις έχασα, μπορώ να προσφέρω μονάχα την αφοσίωσή μου και την πάντα δυνατή ευχ1i μου για την επιτυχία του θεοσοφικού μας έργου. Ενόσω κάθε μέλος της Εταιρείας θα αρκείται να πράττει το καλό στην υπηρεσία της Αδελφότητας απρόσωπα και αδιάφορα από έπαινο 11 ψόγο, η πρόοδός μας θα καταπλήξει τον κόσμο και θα θέσει την κιβωτό της Θεοσοφικής Εταιρείας μακριά από κάθε κίνδυνο. Δεν μπορώ να μακρηγορήσω. Άλλωστε, κάθε ευχή μπορεί να συνοψισθεί σε μια πρόταση, την ακοίμητη επιθυμία της καρδιάς μου: ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΘΕΟΣΟΦΟΙ! ΝΑ ΕΡΓΑΖΕΣΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΟ ΣΟΦΙΑ! Θεοσοφία πρώτο και Θεοσοφία έσχατο, διότι μόνο η πρακτική άσκησή της μπορεί να σώσει το δυτικό κόσμο από τα ιδιοτελ1i και δυσαδελφικά αισθήματα που τώρα τον διαιρούν φυλ1i με φυλή, έθνος με έθνος, σκορπίζοντας το μίσος των ταξικών και κοινωνικών διακρίσεων, που είναι η κατάρα των λαών. Μόνο η Θεοσοφία μπορεί να τους σώσει από το βούλιαγμα σ' ένα υλισμό μέσα στον οποίο θα παρακμάσουν και θα σαπίσουν, όπως έγινε με τόσους παλαιούς πολιτισμούς. Στα χέρια σας αδελφοί μου, είναι η ευημερία τού ερχόμενου αιώνα. Μεγάλη είναι η τιμ1i αλλά και η ευθύνη. Εάν από τη ζωή μου και τις διδασκαλίες μου κερδίσατε μια ακτίνα τσύ Αληθινσύ

34 32 «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 2Μ Φωτός, σας ζητώ σε ανταπόδοση νρ δυναμώσετε τις προσπάθειές σας για την Υπόθεσ1i μας, για το θρίαμβο του Φωτός, ώστε να φωτίσει τον κόσμο, κι εγώ να δω εξασφαλισμένη τη σταθερότητα της Εταιρείας μας, πριν να φύγω από το φθαρμένο σώμα μου. Είθε οι ευλογίες των περασμένων και των τωρινών μεγάλων Διδασκάλων να έλθουν σ' εσάς. Όσο για μένα, δεχθείτε ομαδικά τη διαβεβαίωση των αληθινών και αναλλοίωτων αισθημάτων μου, και των ειλικρινών και εγκάρδιων ευχαριστιών μου για το έργο που επιτελέσθηκε από όλους τους εργάτες θεόσοφους. Η μέχρι του τέλους θεράπων σας Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ERICA LETZERICH «Αδελφέ μου, αυτός που νοιάζεται για τη γνώμη της μάζας, ποτέ δεν θα υψωθεί πάνω από το πλήθος» Φέτος κλείνουμε 115 χρόνια από την ημέρα που η Έλενα Π. Μπλαβάτσκυ πέθανε στο σπίτι της Άννη Μπέζαντ, στο Λονδίνο. Η Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ ξεπέρασε τα όρια της Θεοσοφικής Εταιρείας και έγινε μια παγκόσμια προσωπικότητα και θεωρείται ως μάρτυρας του 19ου αιώνα. Υπάρχουν πολλές πλευρές της εκπληκτικ1iς ζωής αυηiς της γυναίκας. Αναγκάστηκε να παντρευτεί ένα στρατηγό πολύ μεγαλύτερό της, τον οποίο εγκατέλειψε μετά από τρεις μ11νες. Η ζω1i της 11ταν γεμάτη περιπέτειες. Ταξίδεψε σ' όλο τον κόσμο σε μια εποχ1i που δεν υπ1iρχαν αεροπλάνα και οι μεταφορές ψαν δύσκολες. Είχε περάσει τρεις φορές από την Ελλάδα, πήγε στην Αίγυπτο, σε όλη την Ευρώπη, στην Ινδία, στην Ιαπωνία την εποχή

35 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος που ήταν κλειστή για όλο τον κόσμο, προσπάθησε τρεις φορές να μπει μέσα στην αποκαλούμενη «απαγορευμένη γη» - το Θιβέτ, χωρίς αποτέλεσμα τις δύο πρώτες φορές ενώ την τρίτη φορά τα κατάφερε, και εκεί πέρασε ένα μεγάλο διάστημα εκπαίδευσης από τους Διδασκάλους της. Πήγε στην Αμερική, Β. και Ν., στο Περού όπου, όπως αναφέρει, υπάρχει στο Μάτσου Πίτσου ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα της Λευκής Αδελφότητας. Πολέμησε δίπλα στον Γκαριμπάλντι στη Σικελία, όπου πληγώθηκε βαριά και κόντεψε να πεθάνει. Γνώρισε τον συνταγματάρχη Χένρυ Στηλ Όλκοττ στη Β. Αμερική, ο οποίος πολέμησε στον Εμφύλιο Πόλεμο με το στρατό των Βορείων, και είχε αργότερα διοριστεί ως μέλος επιτροπ11ς για την έρευνα της διαφθοράς στην Αμερικανική κυβέρνηση, και επίσης στην επιτροπ11 που ερεύνησε τη δολοφονία του προέδρου Λίνκολ. Θεωρούταν πολύ σεβάσμιος άνθρωπος στην αμερικανικ11 κοινωνία και είχε πάρει το μετάλλιο Νόμπελ από την Αμ ρικανική κυβέρνηση για τις υπηρεσίες του. Η Ε.Π.Μ. χαρακτηριζόταν ως μια μαχήτρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και μαζί με τον συνταγματάρχη Όλκοττ ψαν πρωτοπόροι σε πολλά πράγματα που συνέβησαν τότε στον κόσμο. Η ίδρυση της Θεοσοφικής Εταιρείας ψαν μια πρόκληση για το ψυχολογικό προφίλ της Βικτοριανής κοινωνίας της Αμερικής, που ήταν γεμάτη προκαταλήψεις και ταμπσύ. Μιλούσε για ανεξιθρησκεία και ελευθερία σκέψης σε μια εποχή που ο κόσμος κυριαρχούταν από τη Βρετανική εμποροκρατία, η οποία ταυτόχρονα προσπαθούσε να προσηλυτίσει βίαια τους ανθρώπους θεωρώντας τους ως αγοραστές των προϊόντων τους, ενώ θεωρούσαν απαράδεχτο να μιλάει κανείς για την ελευθερία των γυναικών. Οι γυναίκες τότε ήταν σαν απλά αντικείμενα, δεν μπορούσαν να ψηφίσουν, δεν μπορούσαν να εκφέρουν γνώμη, ψαν απλά και μόνο υποδουλωμένες στους άνδρες. Μίλησε για τη σπουδαιότητα της Ανατολικ11ς φιλοσοφίας από κράτη όπως η Κίνα, το Θιβέτ, η Ιαπωνία, η Ινδία κλπ., και

36 34 «ΙΛΙΣΟΣ» η:ύχος 264 για τη σημασία αυτών των διδαgκαλιών για το Δυτικό κόσμο. Χάρη στη Θεοσοφικ11 Εταιρεία, ο Δυτικός κόσμος ανοίχθηκε προς την Άπω Ανατολή. Η ΈλεναΠέτροβνα Μπλαβάτσκυ έγραψε πολλά άρθρα και βιβλία. Ο ανιψιός της Μπόρις Ζίρκοφ συγκέντρωσε τα Collected Writi11gs, που είναι μια συλλογ1i γραπτών κειμένων αποτελούμενη από 21 τόμους, 500 περίπου σελίδων ο καθένας, αλλά ακόμη δεν υπάρχουν όλα τα άρθρα της συγκεντρωμένα σ' αυτή τη συλλογ11. Ήταν εκδότρια πολλών περιοδικών, εκ των οποίων ένα είχε το κουράγιο να το ονομάσει «Λσύσιφερ». Στο Δυτικό κόσμο υπ1iρχε ένα ταμπού σχετικά με το όνομα αυτό, που πίστευαν ότι ψαν το όνομα του Διαβόλου, ενώ στην πραγματικότητα «Λούσιφερ» σημαίνει «Φορέας του Φωτός». Αυτός ακριβώς 11ταν και ο σκοπός του περιοδικού της, δηλαδ1i να φέρει το φως στους αναγνώστες του. Ί-Ιταν μια πολεμίστρια του οικουμενισμού. Ένα αξιοσημείωτο γεγονός της ζω1iς της είναι ότι η ίδια και ο συνταγματάρχης Όλκοττ προσηλυτίστηκαν στο Βουδισμό σε μια δημόσια πλατεία στη Σρι Λάνκα, σε μια χώρα όπου υπ1iρχαν πολλά προβλ1iματα. Ο πληθυσμός εκεί 11ταν υπό Βρετανικ1i κατοχ1i και ο αντιβασιλέας της 11ταν επίσης Βρετανός, και είχε θέσει νόμους εναντίον της Βουδιστικ11ς θρησκείας και είχε απαγορεύσει την ύπαρξη βουδιστικών σχολείων. Ο προσηλυτισμός τους στο Βουδισμό εκείνη την εποχή 11ταν μια πρόκληση για την κοιν1i γνώμη του Δυτικού κόσμου. Ίδρυσαν ένα βουδιστικό σχολείο στη Σρι Λάνκα δίνοντάς του το όνομα Ανάντα, που 11ταν το όνομα ενός από τους αγαπημένους μαθητές του Βούδα. Σ11μερα είναι το μεγαλύτερο σχολείο της Ασίας με 6000 μαθητές. Μία από τις μεγάλες προσωπικότητες που επισκέφθηκαν αυτό το σχολείο ήταν ο Μαχάτμα Γκάντι. Ας αναφέρουμε μερικές προσωπικότητες που επηρεάστηκαν από την 'Ελενα Π. Μπλαβάτσκυ: Το 1890 γνώρισε στο Λονδίνο τον Μαχάτμα Γκάντι ο οποίος

37 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος έγινε μέλος της Θεοσοφικ1iς Εταιρείας. Στην αυτοβιογραφία του λέει ότι: «Το Κλειδί της Θεοσοφίας με ώθησε να διαβάσω περισσότερα βιβλία για τον Ινδουισμό». Δύο γνωστοί του θεόσοφοι τον συνέστησαν στην «μπαγκαβαγκίντα» που έγινε ο προσωπικός του καθοδηγητής σε όλη του τη ζω11- Ο Πάντσεν Λάμα του Θιβέτ, με αίτημα του οποίου κυκλοφόρησε μια ειδική έκδοση της «Φων1iς της Σιγής» το 1927, και περιλάμβανε την προσωπική του εκδοχή αποδεικνύοντας την κεντρική του δήλωση για τον «ιδανικό Μποντισάττβα». Μια νεότερη έκδοση της «Φωνής της Σιγ1iς», λίγα χρόνια πριν, είχε εισαγωγ1i γραμμένη από τον Δαλάι Λάμα. Ο Frank L. Baum, συγγραφέας του «Μάγου του Οζ» ήταν ένα αφοσιωμένο μέλος της Θεοσοφικής Εταιρείας, και τα βιβλία που έγραψε είναι γεμάτα με θεοσοφικούς συμβολισμούς. Ένα άλλο αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι η αναγέννηση της Ιρλανδικής πολιτιστικής κληρονομιάς που οφείλεται στους θεόσοφους William Butler Yeats, James Joyce, George W. Russell (ΑΕ), Charles Johnston, Bram Stoker και άλλους, από την πόλη του Δουβλίνου. Το 1876 ο Θωμάς Έντισον έγινε μέλος της Θεοσοφικής Εταιρείας και στενός φίλος της Έλενας Π. Μπλαβάτσκυ. Όταν ήμουν στο Adyar, είχα την ευκαιρία δουλεύοντας στη συντ11ρηση των Αρχείων της Θεοσοφικ1iς Εταιρείας, να δω το Δίπλωμα Μέλους του Θ. Έντισον, υπογεγραμμένο από τον ίδιο. Υπάρχουν και πολλά άλλα ονόματα διακεκριμένων προσωπικοτήτων τα οποία δεν θα αναφέρω τώρα. Θα κλείσω με ένα απόσπασμα της Έλενας Π. Μπλαβάτσκυ, και ένα ποίημα του αγαπημένου της ποιητή, William Blake, χρωματισμένο από εμένα. <<Αυτός που δεν ασκεί τον αλτρουισμό, αυτός που δεν ε(ναι προετοιμασμένος να μοιραστε( την τελευτα(α μπουκιά του με έναν πιο αδύναμο ή πιο φτωχό από τον ίδιο, αυτός που αμελε( να

38 36 «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 264 βοηθήσει τον αδελφό του οποιασφήποτε φυλής, εθνικότητας και πίστης, όποτε και οπουδιjποτε συναντά τη δυστυχία, και που κωφεύει στις κραυγές της ανθρ(»πινης μιζέριας, αυτός που βλέπει /ναν αθώο να συκοφαντείται είτε είναι αδελφός είτε όχι, και δεν αναλαμβάνει την υπεράσπισιj του όπως έκανε με τον ίδιο του τον εαυτό - δεν είναι ένας θεόσοφος» Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκυ Ω, Ζωιi της άνοιξ11ς μας! Γιατί μαραίνεται του νερού ο λωτός; Γιατί μαραίνονται της άνοιξης τα παιδιά, γεννημένα να γελούν και να πέφτουν; Αχ! Η ζωιi είναι σαν τα σύννεφα που φεύγουν Σαν κρυστάλλινη αντανάκλαση, σαν σε νερό σκιές Σαν των βρεφών τα όνειρα, σαν χαμόγελο σε παιδικά πρόσωπα Σαν τη φωνιi του περιστεριού, σαν προσωριν11 ημέρα, σαν μουσικιi στο αγέρα. Αχ! Απαλά να μπορούσα να ξαπλώσω, απαλά ν' αναπαύσω το κεφάλι μου Και απαλά να κοιμηθώ τον ύπνο του θανάτου, απαλά ν' ακούσω τη φωνιi όσων εργάζονται σπέρνοντας και θερίζοντας τα Ελευσίνια Πεδία. Wίllίaιn Blake

39 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος ΣΑΜΠΤ - Ο ΘΕΙΟΣ ΗΧΟΣ (Από τις διδασκαλίες των Σικχ) Μέσα σε όλα τα θρησκευτικά βιβλία βρίσκουμε αναφορές για τον Σαμπτ ή το Δημιουργικό Ηχητικό Ρεύμα. Στα σανσκριτικά «Σαμπτ» σημαίνει ήχος, λόγος, ομιλία, όνομα, ουσία, ειπωμένος λόγος, έκθεση, διαύγεια, έκφραση, λαλιά κλπ. Οτιδ11ποτε έχει ειπωθεί ή ακουστεί είναι Σαμπτ, και φανερώνει την αληθινή φύση των πραγμάτων και εξηγεί την κρυμμένη πραγματικότητα 11 το μυστήριό της. Αλλά στην ορολογία των αγίων, ο όρος Σαμπτ έχει μια πολύ βαθύτερη έννοια, τελείως διαφορετικ11 από τη σημασία που παραδεχόμαστε συνήθως. «Σαμπτ» σημαίνει τη Δύναμη του Θεού που έχει δημιουργ11σει και συντηρεί τις διάφορες μεγάλες διαιρέσεις και υποδιαιρέσεις της απέραντης δημιουργίας Του. Είναι ένα ρεύμα από τον Ωκεανό της Συνειδητότητας και χαρακτηρίζεται από Ηχητική δόνηση, ή με άλλα λόγια, είναι μια ζωντανή και δραστήρια Εσωτερικ11 Αρχή η οποία, προερχόμενη από το Θεό, εμψυχώνει όλη τη δημιουργία. Είναι το εργαλείο με το οποίο ο Θεός δημιουργεί, ελέγχει και συντηρεί το απέραντο σύμπαν Του. Δρα σαν νήμα ζωής μεταξύ του Δημιουργού και της δημιουργίας, και εξυπηρετεί σαν μια χρυσή γέφυρα μεταξ ύ των δύο. Τα θεία ρεύματα, όπως τα αιθερικά ρεύματα ενός ραδιοφώνου, εκτείνονται μέσα στην ατμόσφαιρά προς όλες τις κατευθύνσεις εκπέμποντας μελωδίες θείας μουσικής. Εμείς όμως, ωσότου

40 3R «ΙΛΙΣΟΣ» τι::ύχος 264 να συντονιστούμε με το Άπειρο προσαρμόζοντας τη νοητική μας συσκευή, δεν μπορούμε να πιάσουμε τις θείες δονήσεις και να ακούσουμε τις μελωδίες τους. Γι' αυτό και γινόμαστε περισσότερο αιθέριοι όταν συντονιζόμαστε με την ουράνια μουσικ11, Η Εσωτερική Αρχιi του Ί-Ιχου είναι Παν-συνειδηηi, ένας Άγραφος Νόμος και μια Αλάλητη Γλώσσα, αυτοσυντήρητη και αυτό-σuγκρατούμενη και όμως είναι αυηi η ίδια η ζω11 όλων όσων υπάρχουν. Αλλά αυτός ο Ήχος μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα στα κατάβαθα της ψυχιiς γιατί και τα δύο είναι της ίδιας ουσίας, εφόσον η ψυχιi δεν είναι παρά μια σταγόνα στον Ωκεανό της Παν-σuνειδητότητας. Στις γραφές των Σικχ ονομάζεται επίσης ο «Αληθινός Λόγος». «Με τον Αληθινό Λόγο γvωρ(ζ,ει καvε(ς την Λλιjθεια. Με τον Λληθινό Ί Ιχο φέλνει κανε(ς τη δόξα του Κυρ(οv». Γκουρού Ν ανάκ Σε όλες τις θρησκευτικές γραφές, ο Σαμπτ αναφέρεται ότι είναι ο Δημιουργός του Σύμπαντος. Οι Βέδες τον αποκαλούν «Ναντ» και μας λένε ότι έφερε σε ύπαρξη δεκατέσσερις περιοχές. Στο Κοράνι αναφέρεται ως «Κάλμα» που δημιούργησε δεκατέσσερις διαιρέσεις. Ο Άγιος Ιωάννης στο Ευαγγέλιό του έχει γράψει ότι ο «Λόγος» είναι η ριζικ11 αιτία της δημιουργίας. Οι ιερές γραφές των Σικχ λένε επίσης το ίδιο πράγμα - ολόκληρη η εκδ1iλωση ξεπ11δησε από τον Σαμπτ και συντηρείται από Αυτόν. Όλες οι δυνάμεις της φύσης εξαρτώνται και εργάζονται μέσω του Σαμπτ ή της Αρχ1iς του Ήχου. Ο ήλιος, ο ουρανός, η γη και τα ουράνια πεδία, όλα είναι μέσα στη Δύναμ1i Του που διαπερνά και διοικεί τα πάντα, και δεν υπάρχει τόπος όπου Αυτός δεν είναι. Όπως τα ηλεκτρικά κύματα με τα οποία ολόκληρη η ατμόσφαιρα είναι επιφορτισμένη, έτσι και ο Σαμπτ στην πιο λεπτιi μορφ1i Του διαπερνά τα πάντα στην πληρότητά Του, και είναι ο Δημιουργός τους. Ο Σαμπτ δεν είναι μόνο ο Δημιουργός αλλά και ο Καταστροφέας επίσης, και η επαναγέννηση της δημιουργίας γίνεται μέσα Του.

41 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος 200fi 39 «Ο Σαμπτ είναι ο πράκτορας του Θεού που δι.ευθύνει, και είναι η αιτία όλης της Δημιουργίας. Και η δημιουργία και η διάλυση είναι από τον Σαμπτ. Και ο Σαμπτ πάλι είναι η αιτία της επαναδημιουργίας». Γκουρού Αμαρ Ντας Πριν από τη δημιουργία ο Σαμπτ υπήρχε σε μια ανεκδήλωτη μορφή και γι' αυτό δεν είχε κανένα όνομα. Ήταν κάτι τελείως εγκατεστημένο μέσα στον Εαυτό Του και ήταν γνωστός μόνο ως Ασάμπτ, άηχος ήχος, ανώνυμος, ακατάληπτος, αδιανόητος, ανέκφραστος και απερίγραπτος. Όταν εκδηλώθηκε ονομάστηκε Σαμπτ ή Νάαμ. Οι Μουσουλμάνοι άγιοι Τον ονομάζουν Ζοχάρ ( ουσία) και οι Ινδοί άγιοι Τον περιγράφουν ως Μουλ (ριζική αιτία). Είναι η ζωτικ11 αρχή που υπάρχει μέσα σε κάθε μορφή και διαπερνά τα πάντα, ορατά και αόρατα. Είναι η Αναίτια Αιτία, η αιώνια αυθύπαρκτη ζωή, που τρέχει ατέλειωτα μέσα και έξω από το χρόνο. Είναι αυτιi η ίδια η ψυχ11 της Δημιουργικ11ς Δύναμης που εμποτίζει ακόμη και το τελείως πνευματικό βασίλειο. «Όλα τα πράγματα είναι εκδηλώσεις της Θέλησής Του. Αλλά η Θέλησή Του είναι πάνω από κάθε περιγραφή. Με τη Θέλησή Του η ύλη ζωογονείται σε ζωή. Με τη Θέλησή Του αποκτάται το μεγαλείο. Με τη Θέλησ1j Του οι ασεβείς περιπλανιούνται σε ατέλειωτη επαναγέννηση. Όλα υπάρχουν κάτω από τη Θέλησή Του, και τίποτε δεν υπάρχει έξω από αυτήν. Συντονισμένος κανείς με τη Θέλησή Του, ω Νανάκ, είναι τελείως ελεύθερος από το εγώ». Γκουρού Νανάκ (Από το βιβλίο «Νάαμ ή Λόγος», Κιρπάλ Σινγκ)

42 40 Μμαι ηδη τόί άv,}ρ τ(; όι τι μ/ί.ί.1 11,}:τr,fJ,ιrψ'f: «ΙΛΙΣΟΣ» πύχος Γ- 1_ -;.: (1.:t - -(:. -- 1ι -. -,,_.,./. }=\ι:.,/ Ί μοι φιιί1 εταt_ tl q,iόiς;, a.: τό1 β!οj θ αρ ρεί;,;f/,ιr ιί ιι.fιrι ',: / ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΟΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΖΩΗΣ Βασίλειος Καραμαλίκης (Λπόσπασμα ομιλ(ας τον στο φιλοσοφικό r,ργαστιjρι ΛΡΟΗ) Κατά τη φιλοσοφικ11 θεωρία της ανακύκλησης ή παλιγγενεσίας, οι Κόσμοι, τα πράγματα, τα πρόσωπα και τα γεγονότα ακόμη, αναδημιουργούνται κατά περιόδους. Κάθε ον διαγράφει ένα κύκλο, κάθε ανθρώπινη ζω11 συμπληρώνει μια περιφέρεια, όλη η ανθρώπινη ιστορία διαιρείται σε κύκλους. Οι ημέρες, οι ώρες, τα

43 Απuίλιος - Μάιος - Ιηύνιος έτη, οι αιώνες, ανακυκλούνται και αναγεννιούνται στην τροχιά του απείρου και του χρόνου, το δε τέλος τους είναι η επιστροφή στην αρχή από την οποία προήλθαν, και από την οποία θα ξεκιν11- σουν και πάλι. Αν παρατηρήσουμε τα νέφη, τα ύδατα, τα άνθη, θα έχουμε μια λιτή, αλλά παραστατική εικόνα του ρόλου της ανακύκλησης. Τα ύδατα, ως υδρατμοί υψώνονται σχηματίζοντας τα νέφη, τους πραγματικούς αυτούς ωκεανούς υπεράνω των κεφαλών μας. Αυτά πλανιούνται ως τεράστιες κινητές θάλασσες, μεταμορφώνονται σε βροχές και επανασυνιστούν τις θάλασσες και τους ποταμούς, οι οποίοι πριν κυλιστούν δίπλα στα πόδια μας, κυλούσαν στους ουρανούς. Το άνθος προέρχεται από το σπόρο, αλλά και ο σπόρος από το άνθος. Αφού λοιπόν κατά την ίδια φιλοσοφική θεωρία και η ανθρώπινη ζω11, ανακυκλούμενη διαγράφει την περιφέρειά της, είναι λογικό να νοήσουμε ως θεωρητική αφετηρία της τη Γέννηση, το δε Θάνατο, το κλείσιμο αυτσύ του κύκλου, ως το Θεωρητικό Τέρμα. Η σχηματική αυτή έκφραση του κύκλου, κατά την οποία αφετηρία και τέρμα συμβολίζουν τη Γέννηση και το Θάνατο, συμπίπτουν απολύτως, και το γεγονός ότι οποιοδήποτε σημείο του κύκλου δύναται να χρησιμεύσει ταυτόχρονα και ταυτόσημα ως αφετηρία και τέρμα, πληροί τον σκεπτόμενο άνθρωπο (Homo Sapiens) με απορία και στοχασμό. Είναι άραγε καθένα εξ αυτών αρχ11 και τέλος μόνο, 11 μήπως αμφότερα, Γέννηση και Θάνατος, είναι αυτ11 αύτη η εκδήλωση της ζωής η οποία δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος; Στο ερώτημα αυτό υπάρχει η απάντηση. Δόθηκε από τους κατά καιρούς Διανοητές και Σοφούς, θεμελιωμένη όμως όχι επί επιστημονικών αποδείξεων οι οποίες δεν χωρσύν εν προκειμένω, αλλά επί φιλοσοφικών συλλογισμών, επί των ψυχοπνευματικών ιδιοτήτων του ανθρώπου όπως είναι η διακοή, η εποπτεία, η διαίσθηση, η ενόραση, ιδιότητες οι οποίες αν και δεν είναι καταμετρητές, εντούτοις είναι σημαντικά υπολογίσιμες, και τέλος επί των εσωτερικών και μυστικών Διδασκαλιών. Μέσω όλων αυτών κατέστη δυ-

44 42 «ΙΛΙΣΟΣ» πύχος 264 ρικών και μυστικών Διδασκαλιών.1Μέσω όλων αυτών κατέστη δυνατόν στον άνθρωπο να εισδύσει και να ψάξει τη γνώση των κρυμμένων στις σφαίρες του υπεραισθητού. Στο σημείο αυτό ας μου συγχωρεθεί μικρ11 υπομνηστικ11 παρένθεση, περί του ποια είναι η ανθρώπινη σύσταση: Δύο εκδοχές υπάρχουν περί αυτής. Η πρώτη, η τριαδικ11, δέχεται ότι ο άνθρωπος αποτελείται από σώμα, ψυχή και πνεύμα, και η δεύτερη, η δυαδικ11, από σώμα και ψυχή μόνο. Η πρώτη, η τριαδική, παραδεδεγμένη από τις περισσότερες παραδοσιακές σχολές, πλεονεκτεί ως περισσότερο αναλυτικ11 έναντι της δεύτερης, της δυαδικ11ς. Ως προς τους φιλοσοφικούς λογισμούς επί των οποίων θεμελιώνεται η απάντηση ότι Γέννηση και Θάνατος είναι εκδ11λωση ζω11ς, χωρίς αρχ11 και τέλος, θα προτάξω και με δέος θα αποτολμ11σω τη μετάδοση - συνοπτικά - των σκέψεων των κορυφαίων του Πνεύματος, του Πλάτωνα και του Σωκράτη. Μέσω των συλλογισμών τους φρονώ ότι η ανακύκληση της ανθρώπινης ζωής λαμβάνει την επιβεβαίωσή της: «Μεταξύ ζωής και θανάτου», λέγει ο Πλάτων, «δεν υπάρχει μόνο η σχέση την οπο(α μας προσφέρει η γνώση και η πε(ρα, αλλά και κάτι άλλο. Εκε(νο το οπο(ο δεν ε(ναι δυνατόν να συλλάβουμε παρά με τη νόηση. Δεν οδηγε( ένας μόνο δρόμος από τη ζω1j προς το θάνατο, υπάρχει και ο άλλος από το θάνατο προς τη ζωή. Τη συζυγ(α αυτή, ζω1jς και θανάτου, την υποσημα(νει το λ ογ ικό συμπέρασμα ότι κάθε πράγμα το οπο(ο αισθανόμαστε, προέρχεται από το αντ(θετό του, εφόσον βεβα(ως ε(ναι μέσα στη φύση του να έχει αντ(θετο. 'Ετσι, η εvχαρ(στηση ε(ναι αποτέλεσμα της γνώσης της δυσαρέσκειας, το καλό από το κακό, το ευχάριστο από το δυσάρεστο, το θετικό από το αρνητικό». «Ώστε μεταξ1j δ1jο αντιθέτων υπάρχουν δύο δρόμοι, οι οπο(οι οδηγούν από το ένα στο άλλο και το αντ(στροφο, 1j μάλλον ο (διος δρόμος ο οπο(ος οδηγε( προς τα άνω και προς τα κάτω. Ο δρόμος προς τα άνω δr,ικν1jει τη Γέννηση, ενώ ο προς τα κάτω δρόμος τη φθορά. Το αντ(θετο της ζω1jς ε(ναι ο θάνατος, συνεπαύς ο δρόμος κι εδ(/j πρέπει να οδηγε( από τη ζω1j προς το θάνατο, αλλά και από το

45 Απuίλως - Μιίως - Ιούνιος θάνατο προς τη ζωή. Το ότι. αντιλαμβανόμαστε τη μετάβασή μας από τη ζωή στο θάνατο εύκολα όλοι, με τη χρησιμοποίηση των αισθήσεών μας και ότι το αντίθετο, από το θάνατο στη ζωή, δεν το αντιλαμβανόμαστε, αυτό δεν σημαίνει απόδειξη. Και τη μετάβασή μας επίσης από το θάνατο στη ζωή πρέπει να αντιλαμβανόμαστε όχι με τα αισθητήριά μας, αλλά με τη δύναμη του νου». Και ο σοφότερος απ' όλους Σωκράτης, αποφαίνεται ως εξής επί του ιδίου θέματος: «Η διαδικασία της ζωής πρέπει να είναι παλίνδρομη, δι.ότι ποιος άλλος τρόπος υπάρχει, ώστε να μη στερέψει η ζω1j, όταν δεχθούμε μόνο την προς το θάνατο όδευσή της; Το πραγματικό πρόβλημα είναι εδώ. Ζωή και θάνατος είναι δύο είδη Γέννησης, δύο γίγνεσθαι. Το ένα, δηλαδή η κίνηση της ζωής προς το τέρμα της, απαιτεί το άλλο, την κίνηση της ζωής από το τέρμα της προς τη μορφή, την ενσάρκωση». Και διερωτάται εδώ μονολογώντας ο Σωκράτης: «Γιατί όμως να μην είναι δυνατόν η ζωή να προέρχεται και από κάτι άλλο και όχι από το θάνατο. Για να ευσταθ1jσει λογικά αυτό το ενδεχόμενο, θα έπρεπε να μην είναι ο θάνατος η απόλυτη αντίθεση απέναντι στη ζωή. Αν η ζωή γινόταν και από κάτι άλλο, θα έφθανε η στιγμή κατά την οποία τα πάντα θα εξαντλούνταν και θα πέθαιναν οριστικά. Ο θάνατος λοιπόν και σε αυτή την περίπτωση θα ήταν το αναγκαίο τέρμα της ζωής. Καμία λοιπόν θεωρία δεν είναι ορθή από εκείνες που τοποθετούν ως αρχή της ζωής οτιδ1jποτε άλλο εκτός από το θάνατο» Και συμπεραίνει ο Σωκράτης: <<Αρχή της ζωής είναι ο θάνατος, διότι αυτός είναι και το τέρμα της. Δηλαδή η ζωή έχει ως αφετηρία της τη μη ζω1j».

46 44 «ΙΛΙΣΟΣ» η:ύχος 2Μ ΗΧΑΡΑ Αντώνιος Ανδριανόπουλος Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζ11σει τέλεια ζω11, αν δεν γεύεται όλα τα αγαθά τα οποία παρέχει η Φύση στο πνεύμα, ώστε να τέρπεται στην εξέλιξή του. Εάν ακολουθούμε σε όλα τις υπαγορεύσεις της Φύσης, θα είμαστε ευδαίμονες. Η απάθεια των Στωικών, η πλ11ρης αδιαφορία προς τη χαρά και προς τη λύπη είναι και θεωρητικά αβάσιμη και πρακτικά ανεφάρμοστη. Η εκμηδένιση της χαράς στερεί τη ζωή από το κυριότερο θέλγητρά της. Άνευ χαράς, δεν μπορεί να νοηθεί ευδαιμονία του πνεύματος. Η λύπη είναι δοκιμασία στην οποία μας υποβάλει ο νόμος της Φύσης για τις παραβάσεις μας απέναντί της, ώστε να μας εκπαιδεύει. Η έλλειψη της χαράς στη ζω11 μας δεν πρέπει να μας απογοητεύει ούτε πρέπει να εξαρτάμε τη γαλ11νη του πνεύματός μας από αυτ 1ν, αλλά μόνο να μας διδάσκει τον τρόπο μέσω του οποίου μπορούμε να αποκη1σουμε το μέσον της διαρκούς χαράς. Η διαρκ11ς γαλ11νη και η ελευθερία του πνεύματος προϋποθέτουν ανάπτυξη της αντίληψης, μεγάλη ένταση της θέλησης και εκπαίδευση της ψυχ11ς διαμέσου των δοκιμασιών. Εάν ο άνθρωπος μελετούσε τους νόμους της Φύσης και προνοούσε ώστε η βιολογία του και οι κοινωνικοί του νόμοι να μην απομακρύνονται από τη φύση του, θα ήταν ευδαίμων. Όλα τα ανθρώπινα δεινά πηγάζουν από την τρομερ11 παρανόηση της μη εξάρτησης του ανθρώπου από το φυσικό νόμο, και εξαιτίας αυτής της παρανόησης, δημιούργησε κοινωνικές συνθήκες που είναι εντελώς αντίθετες και προς τη Φύση, και προς τη λογική υπόστασ11 του. (Λπό το βιβλίο, «Υποθ1jκες τινές εκ της Βιοτικ1jς»)

47 Απι ίλιος - Μάιος - Ιούνιος Ο ΕΡΩΣ - ΦΑΝΗΣ ΤΩΝΟΡΦΙΚΩΝ «Στην αρχή των πραγμάτων, η μελανόπτερη νύχτα στην αγκαλιά τη μαύρη και βαριά του Ερέβους γέννησε το πρώτο αυγό αερογέννητο και καθώς περνούσε ο καιρός, πετάχτηκε ο Έρως, λάμποντας με χρυσά φτερά στροβιλιζόμενος σαν τον άνεμο, ο, Ερωτας ο πολ15ποθος. Και ο, Ερωτας με το Χάος το φτερωτό σμίγοντας στα Τάρταρα γέννησε τη γενιά μας και την έβγαλε στο φως το απαστράπτον» Αριστοφάνης (Όρνιθες στ. 692) Σύμφωνα με την παράδοση, η πατρότητα του Κοσμικού Αυγού ανήκει στον Ορφέα. Το Κοσμικό Αυγό το αερογέννητο (υπηνέμιο) αποτελεί την πρώτη αρχή. «Υπηνέμιος» στην κυριολεξία σημαίνει αυτός που συνελιiφθη από τον άνεμο. Εδώ έχουμε το δόγμα της πατρότητας του Ανέμου ή της Παρθενογέννησης που ήταν Ορφικό και συνδεόταν με τη λατρεία του Τριπτόλεμου στην Ελευσίνα. Από το παραπάνω απόσπασμα γίνεται φανερό ότι στην εποχή του Αριστοφάνη έχουμε καθαρό Ορφισμό. Στον Όμηρο δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία για το κοσμογονικό αυγό, ενώ ο Ησίοδος γνωρίζει για τη Νύκτα και το Χάος και τη γέννηση του Έρωτος. Σύμφωνα με τον Κλήμη Ρώμης (Ομιλίες IV): «Ο Ορφεύς παρομοίαζε το Χάος με αυγό, όπου υπήρχαν ανα-

48 46 «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 264 μεμειγμένα τα πρ(1jτα στοιχεία. q Ησίοδος θεωρε{ αυτό το χάος ως ϊνα υπόστρωμα, αυτό το οποίο ο Ορφεύς αποκαλεί αυγό...» Το Κοσμογονικό Αυγό είχε σημαντικ11 θέση στην Ορφικ11 Κοσμογονία και έπαιξε ένα γενικότερο ρόλο στον τομέα αυτό της Ορφικ11ς θρησκείας και φιλοσοφίας, και της αστρονομίας ειδικότερα. Συμβολίζει την αρχικ11 περίοδο του σύμπαντος πριν από τη μεγάλη έκρηξη για την οποία άρχισαν να κάνουν λόγο τα τελευταία χρόνια ( από το 1965) οι σύγχρονοι αστροφυσικοί. Κατά τους Ορφικούς το σύμπαν 11ταν σφαιρικό όπως ήταν και το κοσμογονικό αυγό, «που είχε περιλάβει την πρωτουλη του σύμπαντος στην αρχικ11 του κατάσταση» (Απίων, Ομιλίες. VI). Και από αυτό το αυγό ξεπ11δησε ο, Ερως, που σύμφωνα με την ορφικ11 αντίληψη είναι η δύναμη που συνετέλεσε στη δημιουργία του κόσμου. Σύμπασα η ελληνικ11 αρχαιότητα ύμνησε τον Έρωτα με τη γραφίδα των ποιητών και των φιλοσόφων, και τον απεικόνισε η σμίλη των γλυπτών στο μάρμαρο και στον ορείχαλκο, και ο χρωστ11ρας των ζωγράφων στις νωπογραφίες των τάφων, των οικοδομημάτων και των θησαυρών, καθώς και των αγγειογραφιών στα αγγεία όλων των καλλιτεχνικών βαθμίδων. «Ωραίος ο, Ερως ϊρχεται στην (1ψα του, έρχεται με άνθη την άνοιξη αφήνοντας τη γενέτr.ιρά του την Κύπρο, το όμορφο νησί. Ο, Ερως έρχεται σκορπίζοντας σπόρους για τον άνθρωπο πάνω στη γη..» Θέογνις (1275, Λειψία) Σύμφωνα με τους Ορφικούς, ο Έρως είναι η ακατανίκητη δημιουργικ11 δύναμη μέσα στο σύμπαν και δεν έχει καμία σχέση με το σαρκικό έρωτα. Ο σαρκικός έρως δεν αναιρείται αλλά περιορίζεται στο καθαρά βιολογικό επίπεδο των έμβιων όντων, και σ' αυτό το επίπεδο εξαντλείται η παρουσία του και η λειτουργικότητά του. Στην τοπικ11 λατρεία υπάρχει ένας αρχαίος θεός της ζωής και της αναπαραγωγ11ς, και από τις αρχαίες τελετουργίες μάλιστα, δεν λείπει το αυγό του εξαγνισμού. Εφόσον το αυγό θεωρ11-

49 Απι_Η'λιος - Μάιος - Ιούνιος θηκε ως η πρώτη αρχ11 της κοσμογονίας, εύλογο 11ταν να ξεπηδήσει μέσα από αυτό ένας φτερωτός θεός. Στο ορφικό ποίημα αρ. 58 διαπιστώνεται το δέος και ο θαυμασμός των Ορφικών μπροστά στην καταλυτική δύναμη του Έρωτος, όσον αφορά τη γέννηση του Κόσμου: «Επικαλούμαι το μεγάλο, αγνό, εράσμιο, γλυκύ, Ερωτα τον εύτοξο, τον φτερωτό, τον πυρόδρομο, τον ταχύ σε ορμή, που πα/ζει με τους θεούς και τους θνητούς ανθρώπους, τον επιδέξιο, τον δ/φυλο, των πάντων που κατέχει τα κλειδιά, του ουραν/ου αιθέρα, της θάλασσας, της γης και όσες πνοές στους θνητούς παντογόνες τρέφει η χλοόκαρπη θεά, κι όσες ο ευρύχωρος Τάρταρος έχει κι ο θαλασσόγδουπος πόντος, γι.ατί μόνο εσύ κρατάς το πηδάλιο όλων αυτών. Αλλά, μακάριε, με καθαρές διαθέσεις συνδέσου με τους μύστες, κι απόδιωχνε απ' αυτούς τις φαύλες κι αλλόκοτες ορμές....», Ερωτος θυμίαμα με αρώματα Εντύπωση κάνει η πληθώρα των κοσμητικών επιθέτων, που μόνο σε εκκλησιαστικά ποιητικά κείμενα παρατηρεί κανείς. Είναι ένα δείγμα θαυμασμσύ και δέους που αισθάνεται ο Ορφικός ενώπιον του παντοδύναμου αυτού θεού, ο οποίος αποτελεί τη γενεσιουργό δύναμη του κόσμου, και τον αποκαλεί Μακάριο και ζητά από αυτόν να συνδεθεί με τους μύστες με καθαρές διαθέσεις, και να αποδιώξει απ' αυτούς τις φαύλες και αλλόκοτες ορμές. Ο Ορφικός ποιητ11ς θεωρεί τον Έρωτα απαλλαγμένο από καθετί σαρκικό που υπηρετεί τα άλογα ένστικτα και τις ζωώδεις ορμές, και έτσι δίνει ανώτερο περιεχόμενο που εξευγενίζει τις ψυχές και μορφοποιεί τις αγαθές διαθέσεις τους. Στους Ορφικούς ύμνους ο Έρως συναντάται και ως Μήτις, Φάνης, Ηρικεπαίος, Πρωτόγονος, και όπως έγραφε ο Ιωάννης Μαλάλας (Χρονογραφίες IV), ερμηνεύεται στην καθομιλουμένη ως νους, φως, ζωοδότης.

50 4R «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 264 Η σύλληψη της μορφ11ς και το;υ φύλου του Έρωτος διαφέρει από πόλη σε πόλη, και υφίσταται διαφοροποίηση κατά τη μακραίωνη ιστορία της ελληνικ11ς θρησκείας. Κάτω από την αθηναϊκ11 επιρρωi, ο Φάνης περιορίζεται σε καθαρά ανθρώπινη μορφή, ενώ ο Φάνης του Ορφέα ήταν πολύμορφος, ένας μυστηριακός θεός που έχει ζωώδη γνωρίσματα. Στην αθηναϊκ11 ποίηση και ζωγραφικ11 είναι αναντίρρητα ανδρικός, όμως ο Πρωτόγονος του εσωτερικού δόγματος μετέχει και στα δύο φύλα. Είναι ανδρόγυνος 11, όπως θα λέγαμε σήμερα, αρσενικοθ11λυκος, ερμαφρόδιτος. Είναι μια απίθανη κοσμικ11 δύναμη. Ο Πρόκλος γνωρίζει ότι ο Ηρικεπαίος ήταν άνδρας και γυναίκα «Μητέρα και πατέρας ο Κρατερός θεός Ηρικεπαίος.». Πάντως, σύμφωνα με την Ορφικ11 Κοσμογονία, ο Φάνης ψαν ανδρόγυνος, είχε τέσσερα μάτια, τέσσερα κεφάλια ζωόμορφα, χρυσά φτερά και φων11 λιονταριού και κριού. Ο Ερμίας γνωρίζει ότι ο Ορφεύς έκανε τον Φάνητα τετραπλό: «Τετράδα δε ο Φάνης, όπως λfγει ο Ορφεύς, που βλέπει κι από τις δύο πλευρές». Και κατά τον Πρόκλο: «Τέτοια λοιπόν γι' αυτόν και ο Ορφεύς φανερώνει θεολογώντας για τον Φάνητα. Γιατί πρώτος θεός σ' αυτόν φέρει κεφάλια ζώου πολλά, κριαρίσια, ταυρίσια, φιδιού και λιονταριού που προκαλεί το θάνατο και προέρχεται από το πρωτογενές αυγό, μέσα στο οποίο υπό μορφή σπέρματος είναι το ζώο... γι' αυτό κι ολοκληρωμένο ζώο ο θεολόγος αναπλάθει, θέτοντας ολόγυρα σ' αυτό κεφάλια κριαριο1j και ταύρου και λιονταριού και δράκοντα» Ο Παυσανίας αναφέρει ότι οι Θεσπιείς τελούσαν μια λαμπρή γιορτή για τον Έρωτα και τις Μούσες κάθε τέσσερα χρόνια, και σχολιάζει ότι οι ποιητές Πάμφιος και Ορφεύς συνέθεσαν και οι δύο ποι11ματα για τον Έρωτα, που τα έψαλλαν οι Λυκομίδες στις τελετές τους. Αλλά δεν γνωρίζει ποιος καθιέρωσε τη λατρεία του Έρωτος σ' αυτούς. Μας πληροφορεί μόνο ότι οι κάτοικοι του Παρίου στον Ελλ11σποντο, που ήταν άποικοι από τις Ερυθρές της

51 Απuίλιος - Μάιος - Ιούνιος Ιωνίας, τον λάτρευαν επίσης. Ακόμη, γνώριζε ένα παλαιότερο και ένα νεώτερο Έρωτα. Αναφέρει επίσης ότι οι Λυκομίδες είχαν στη Φλύα Τόπο Μύησης όπου υμνούσαν τον Έρωτα και ότι γίνονταν μυσηiρια για τον Έρωτα, που ήταν το κοσμικό πνεύμα του Ορφέα. Ο Γα ι11λιος Θάλαμος των μυστηρίων όπου λατρευόταν ο Έρως, θα πρέπει να αποτελούσε το όλο μέρος του Τελεστηρίου που αναστήλωσε και διακόσμησε ο Θεμιστοκλ11ς, που σύμφωνα με τον Πλούταρχο συγγένευε με το γένος των Λυκομιδών. Ο συγγραφέας των «Φιλοσοφούμενων» (V3) γράφει ότι: «Υπάρχει στην Πύλη η τοιχογραφία ενός γέροντα ασπρομάλλη φτερωτού, που κυνηγάει μια κυαν1j γυναίκα ποι του διαφεύγει. Πάνω από τον άνδρα είναι γραμμένο ΦΑΟΣ ΡΥΕΝΤΗΣ, πάνω δε από τη γυναίκα ΠΕΡΕΙΙΦΙΚΟΛΑ. Σύμφωνα με το δόγμα των Σηθιανών φαίνεται ότι Φάος Ρυέντης είναι το φως, και Φικόλα είναι το σκοτεινό νερό, το δε διάστημα στο μέσον αυτών είναι αρμονία μεταξύ τεταγμένου(;) πνεύματος». Κατά την Harrison: «Δεν είναι παράλογο να συμπεράνουμε ότι η ανδρικ1j μορφή είναι ο Έρως. Κυνηγάει μια γυναίκα, είναι φτερωτός και αυτά μοιάζουν με τον συνηθισμένο, Ερωτα της γνωστής μυθολογίας. Αυτός όμως είναι ο Έρως των μυστηρίων, όχι ο νέος αλλά ο πολύ παλιός, ο ασπρομάλλης, ο αρχαίος Έρως της ορφικής παράδοσης, ο αρχαιότερος όλων των θεών. Και το όνομα που γράφεται πάνω από αυτόν καθώς κυνηγάει τη νύμφη που ονομάζεται 'Σκοτάδι' ή 'Σκοτεινό νερό', είναι Φάος Ρυέντης, 'Το ορμητικό ρέον φως'. Ο αρχαίος Έρως των Θεσπιών, που ήταν κατ' ουσία Ερμαϊκή στήλη, έχει αποβεί όχι μόνο η αρχή της Ζωής αλλά και του Φωτός. Φως που καταδιώκει και διεισδύει στο Σκοτάδι. Ακριβώς ένα τέτοιο ον, μια τέτοια περίεργη μίξη ζώου και πνεύματος είναι ο γεννημένος από το αυγό, ο γεννημένος από τον αέρα, ο Πρωτόγονος του ορφικού Ύμνου». (Πηγή: «Ορφεύς, ο μεγάλος Μύστης και Μουσικός», Π. Φραγκέλλης)

52 50 «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 264 ΗΤΕΧΝΗ (Ρητά αρχαίων) «Δεν μπορεί κανείς ν' αποκη1σει ούτε σοφία, ούτε τέχνη, αν δεν αποκη1σει γνώση» Δημόκριτος «Η τέχνη για τους ανθρώπους είναι καταφύγιο στις δυστυχίες» Μένανδρος «Δεν υπάρχει στη ζω11 των ανθρώπων γλυκύτερη παρηγοριά στη δυστυχία από την τέχνη. Διότι προσηλωμένος ο νους του ανθρώπου, χωρίς να το καταλάβει παρακάμπτει τις συμφορές» Άμφις «Η τέχνη χωρίς θάρρος, δεν ωφελεί σε τίποτε» Θουκυδίδης «Η μουσικ11 θέλγει ακόμη και αυτόν που βρίσκεται σε ταραχ11 διανοητικψ> Πίνδαρος «Οι ζωγράφοι και οι ποιητές έχουν ίση ελευθερία επάνω απ' όλα». Οράτιος «Όλες οι τέχνες κατατείνουν στην εξύψωση του ανθρώπινου γένους, έχουν δε μεταξύ τους ένα κοινό δεσμό και μια εξ αίματος συγγένεια, μπορώ να πω». Κικέρων «Η ζωγραφικ11 είναι σιωπηλ11 ποίηση, η δε ποίηση ομιλούσα ζωγραφικψ> Σιμωνίδης

53

54 52 «ΙΛΙΣΟΣ» πύχος 2Μ Απόλυτο, την απρόσιτη και «αούρια» αρχ1i όλων των πραγμάτων που έχουν δημιουργηθεί. Ο Κομφούκιος δεν ψαν μυστικοπαθ11ς. Τη θρησκεία την έβλεπε ψυχρά και λογικά ως σπουδαιότατο στήριγμα της κοινωνίας, ως αξιολογότατο παράγοντα βελτίωσης του ανθρώπου. Όχι ως επικοινωνία του με μια υπερβατικ1i πραγματικότητα. Απέρριπτε την ιδέα ενός προσωπικού θεού, αδιαφορούσε για όλα τα πνεύματα, αλλά διατηρο13σε το σεβασμό και τη λατρεία στους προγόνους. Η προσευχιi για τον Κομφούκιο ψαν κάτι το δευτερεύον, και ψαν ξένος ως προς τον ασκητισμό. Έλεγε στους μαθητές του: «Όποιος πρόσβαλε τον Ουρανό, δι-:ν έχει πλέον κανέναν για να απευθιjνει την προσευχ1j του». Και για τα πνεύματα έλεγε: «Να τιμάτε τα πνεύματα αλλά να μένετε μακριά από αυτά. Να προτιμάτε τη δικαιοσύνη. Λυτό ε(ναι η πραγματικ1j σοφ(α. ΙΙ σοφ(α θα βοηθιjσει τον άνθρωπο να τελειοποιηθεί>>. Επέμενε ότι ο άνθρωπος γεννιέται αγαθός και τελειοποιείται με τη μελέτη της αρχαιότητας. Η μελέτη και η φιλανθρωπία είναι τα απαραίτητα μέσα για την ηθικ11 τελειοποίηση του ατόμου. Το άτομο πρέπει να τελειοποιηθεί όχι τόσο για την ατομικ11 του σωτηρία όσο, αντίθετα, για τη βελτίωση ολόκληρης της κοινωνίας, η οποία πραγματοποιείται με την εγκατάσταση του πολιτικοκοινωνικού συσηiματος των αρχαίων σοφών ηγεμόνων, του χρυσού αιώνα της Κίνας. Υποσηiριζε μια οικογενειακ11 κοινωνικ11 ιεραρχία, τη δίκαιη αναγνώριση των αξιών, και μια ουσιώδη κοιν11 ζωή τηρώντας την εθιμοτυπία. Ασκώντας τη δικαιοσύνη και τις αρετές θα μπορέσει κανείς να γίνει ανώτερος άνθρωπος, που είναι ο τελικός σκοπός του Κομφουκισμού. Κατατάσσεται μάλλον στους κοινωνιοκράτες και αποτελεί την προσωποποίηση του σινικού πνεύματος. Είχε ευγενικ11 καρδιά και φωτεινό πνεύμα. Στις διδασκαλίες του έλεγε επίσης: «Μη κάνετε στους άλλους ύ, τι δεν θέλετε να σας κάνουν» «Η πράξη δεν έχει αξ(α αν δεν εκφρύ.ζει τα πραγματικύ. συναισθήματα»

55 Απuίλιος - Μάιος - Ιούνιος Όταν ένας πατέρας τον πλησίασε για να κατηγορήσει το γιο του, εκείνος φυλάκισε πατέρα και γιο, λέγοντας: «Όποιος αιίελεί να διδάξει το γιο του για τα καθήκοντά του, δεν είναι το ίδιο ένοχος όσο ο γιος; Η κακία δεν είναι έμφυτη στον άνθρωπο κι επομένως ο πατέρας στην οικογένεια και ο ανώτερος άρχων στο κράτος, είναι υπεύθυνοι». Δίδασκε να ευεργετούμε τους καλούς και να τιμωρούμε τους κακούς. Όταν τον ρώτησαν τι φρονεί για τη διδασκαλία του Λάο - Τσε που διδάσκει να βοηθούμε και τους κακούς, είπε: «Τι θα αποδώσετε τότε σ' εκείνον που κάνει το καλό; Να κάνετε το καλό στους καλούς. Σ' εκείνους που κάνουν το κακό, να αποδίδετε δικαιοσύνη». Δίδαξε τα ηθικά διδάγματά του χωρίς να επικαλεσθεί κάποιο θεό ο οποίος να τα έχει υπαγορεύσει σ' αυτόν. Σαν ανθρώπινα καθήκοντα όρισε: α) Στάση που να δείχνει βαθύτατο σεβασμό. β) Τροφή που δίνει κανείς στους γονείς του με ευχαρίστηση. γ) Να λυπάται πολύ βλέποντάς τους να ασθενούν. δ) Στο θάνατό τους να παρέχει όλα τα δείγματα της απελπισίας του. ε) Να προσφέρει σ' αυτούς θυσία με τον επισημότατο τρόπο. Από το έργο «Ανάλεκτα», μαθαίνουμε ότι πέθανε πεπεισμένος για το ανώφελο της διδασκαλίας του, γιατί δεν είχε βρει ηγεμόνες διατεθειμένους να δεχθούν τις ιδέες του, και γιατί δεν είχαν διαπιστωθεί τα υπερφυσικά φαινόμενα που, όπως έλεγαν οι αρχαίοι Κινέζοι, έπρεπε να προηγηθούν της εξαφάνισης μιας μεγαλοφυίας. Οι τελευταίες του λέξεις ήταν: «Γιατί να διδάξω πλέον; Ουδείς με ακούει, ουδείς με εννοεί» Το πρωί της ημέρας του θανάτου του τραγουδούσε έξω από τη θύρα της κατοικίας του με σιγανή φωνή: «Το μεγάλο βουνό πρέπει να πέσει. Το δυνατό δένδρο θα σπάσει. Ο σοφός εξαφαν{ζ,εται σαν το λουλούδι». Αν και έδρασε κυρίως ως πολιτικός μεταρρυθμιστής, θεωρείται ανώτερος από τον Βούδα, διότι λατρεύτηκε περισσότερο απ' αυτόν, και υψώθηκε σε εθνικ11 θεότητα. Μετά το θάνατό του κτί-

56 54 «ΙΛΙΣΟΣ» πύχος 264 στηκε ναός στη μν11μη του και μ χρι τις αρχές του 20ου αιώνα μχ, η σκέψη του Κομφούκιου αποτελούσε αντικείμενο μελέτης κάθε Κινέζου που 11θελε να αφοσιωθεί στα δημόσια θέματα. Υπάρχουν δικοί του ναοί σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Κίνας. Στους ναούς του δεν τιμάται ως θεός αλλά ως προπάτορας. Στους κλασσικούς ναούς που είναι προσανατολισμένοι στο πνεύμα των προγόνων και αποτελούν περισσότερο σχολεία παρά θρησκευτικά κτίρια, δεν υπάρχουν αγάλματα αλλά μόνο πίνακες της ψυχιiς, ως φύλακες της θέσης του προγονικού πνεύματος του δασκάλου και των σημαντικότερων μαθητών του. Αντιμετωπίζεται σαν άγιος στην Ταϊβάν, και κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου, γιορτάζονται τα γενέθλιά του. Τέλος, λέγεται ότι: Ο Λάο Τσε «ανήλθε στις νεφέλες». Ο Κομφούκιος «έμεινε στη γη». (Ιlηγιj: «Αι Θρησκε!αι» - Ιlαρασκεvόποvλος)

57 Απι: ίλιος - Μιίιος - Ιούνιος 200fi 55 Ο ΜΑΧΑΤΜΑ ΓΚΑΝΤΙ ΚΑΙΗΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΣΑΤΥΑΓΚΡΑΧΑ Γεώργιος Σιβριίς Οι δύο θεμελιώδεις αρχές επί των οποίων στηρίχθηκε ο Μαχάτμα Γκάντι για να εκφράσει και να εφαρμόσει το φιλοσοφικό πιστεύω του, ήταν η ΑΧΙΜΣΑ και η ΣΑ ΤΥ ΑΓΚΡ ΑΧΑ. Τις αρχές αυτές τις τήρησε και τις υπηρέτησε με θρησκευτικ11 ευλάβεια καθ' όλ11 τη διάρκεια του βίου του. Σ' αυτές ουσιαστικά περιλαμβάνεται ολόκληρη η κοσμοθεωρία του, κι έχουν αποτελέσει το θεμέλιο της μεταφυσικής δομής της σκέψης του. Οι υψηλές αυτές ιδέες δεν 11ταν εφευρέσεις του Μαχάτμα Γκάντι, όπως διαβεβαίωνε ο ίδιος. Δεν είχε τίποτα νέο να διδάξει στον κόσμο, και έλεγε: «Η.Σ.ατυαγκράχα και η Αχίμσα είναι τόσο παλιές όσο και οι λόγοι». Κατόρθωσε απλά να ενεργοποι11σει - όπως συνιiθως συμβαίνει με τα καλλιεργημένα πνεύματα - πανάρχαιους πνευματικούς νόμους. Ο Μαχάτμα Γκάντι υπήρξε αναμφισβήτητα ένας κ11ρυκας της Αγάπης, κι ένας πολέμιος του μίσους. < κοπός μου», έλεγε, «είναι η φιλία μου με ολόκληρο τον κόσμο. Μπορώ να συνδυάσω την πιο μεγάλη αγάπη, με την πιο σταθερή αντίθεσή μου στο κακό». Πίστευε πως όπου υπάρχει αγάπη, υπάρχει ζωή κι ότι το μίσος οδηγεί στο θάνατο και την καταστροφή.'οτι όπως η ζωή επιμένει εν

58 56 «ΙΛΙΣΟΣ» πύχος 264 μέσω της καταστροφής, έτσι και η α;yάπη είναι μία ιδιότητα που διατηρείται και θα θριαμβεύσει επί του μίσους. Η ιδέα της Αχίμσα στηρίζεται επί του αιωνίου και αναλλοίωτου νόμου της Αγάπης, διότι Αχίμσα σημαίνει μη βία. Κατά τον Γκάντι: «/-Ι Αχίμσα είναι ο νόμος του ανθρ(.vπινοv είδους, ενώ η Χίμσα (βία) είναι ο νόμος του κηjνους. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια απαιτεί vπακο1j σ' ένα ανώτερο νόμο - στη δύναμη του πνεύματος. Η Αχίμσα είναι μία ενεργός δ(jναμη ανώτατης τάξης. Είναι η ψvχικ1j δύναμη 1j η ιοχ13ς τής εν vμίν θεότητας. Αποτόλμησα, ως εκ τούτου, να θέσω εν(.vπιον των ΙνδΗvν τον αρχαίο αυτό νόμο της αυτοθυσίας. Διότι η Σατvαγκράχα και τα παρακλάδια της - μη συνεργασία και πολιτικιj αντίσταση - δεν είναι τίποτε άλλο παρά νέα ονόματα για το νόμο του πόνου. Οι Σοφοί Ρίσις, που ανακάλυψαν το νόμο της μη βίας εν μέσω της βίας, 1jταν μεγαλοφυέστεροι από το Νε13τωνα. '/-Ιταν αν(.v προι πολεμιστές από τον Ουέλινγκτον. Έχοντας οι ίδιοι γνωρίσει τη χρ1jση των όπλων, συνειδητοποίησαν την αχρηστία τους και δίδαξαν προς τον ταλαίπωρο κόσμο ότι η σωτηρία του δεν αποκτάται με τη βία, αλλά με τη μη βία. 11 δ13ναμη του φονεύειν δεν είναι απαραιτήτως αναγκαία για την αυτοάμυνα. Θα πρέπει κανείς να έχει τη δύναμη να πεθαίνει». Η μέθοδος που χρησιμοποιούσε ο Γκάντι για να αντιμετωπίσει τον αντίπαλο, 11ταν αναμφισβήτητα πρωτότυπη και ιδιόρρυθμη, κι αυτό διότι δεν πολεμούσε τον κακό άνθρωπο αλλά την κακία στον άνθρωπο. Και επειδ11 γνιδριζε ότι η κακία δεν είναι δυνατόν να καταπολεμηθεί με την κακία, αλλά με μια ισχυρότερη από αυτ11ν δύναμη, έλεγε: «Μπορούμε να νικήσουμε τον αντίπαλό μας με την αγάπη, και ποτέ με το μίσος. Δεν μπορεί ποτέ να είμαστε μη βίαιοι και συγχρόνως να έχουμε μίσος. Εάν θέλω να είμαι οπαδός της Λχίμσα, πρέπει να αγαπ(v τον εχθρό μου. Αγαπάτε εκείνους που σας μεταχειρ(ςονται με μοχθηρία. Είναι εύκολο να αγαπάς τους φίλους σου. /Ξγ(.v όμως σας λέω: ΑΓΑΠΛΊΈ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΣΛΣ. Ο Βούδας είπε επίσης το ωιο πράγμα. Λς ζοψιε ευτυχείς χωρίς να μισούμε εκείνους που μας μισο13ν. Λς είμαστε ελε13θεροι από το μίσος ενώπιον εκείνων που μισο1ίν».

59 Απuίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2ίJOn 57 Και προσθέτει: «Το δόγμα μου της μη βίας είναι μία εξαιρετικά ενεργός δύναμη. Σ' αυτό δεν έχει θέm-ι η δειλία, ή ακόμη και η αδυναμία. Υπάρχει ελπίδα για έναν βίαιο άνθρωπο να γίνει κάποτε μη βίαιος, δεν υπάρχει όμως καμία ελπίδα για τον δειλό. Γι' αυτό έχω επαναλάβει πολλfς φορές: Εάν δεν γνωρίζουμε πώς να υπερασπιζόμαστε τους εαυτο11ς μας, τις συζύγους μας και τους τόπους όπου προσευχόμαστε με τη δύναμη της μη βίας, πρέπει τότε να είμαστε άντρες, να είμαστε τουλάχιστον σε θέση να τα υπερασπιζόμαστε όλα αυτά πολεμώντας». Ο ίδιος ο Γκάντι μαχόταν με σθένος κάθε μορφ11 τυραννίας, είτε αυτή εξασκούνταν επί του σώματος είτε επί της ψυχής, και έλεγε χαρακτηριστικά: «Ο μόνος τύραννος που ανέχομαι σ' αυτό τον κόσμο, είναι η εντός εμού 1jρεμη μικρή φωνή». Χαρακτήριζε την Αχίμσα ως «καθαρή και απλή δράση». Για δε τη Σατυαγκράχα έλεγε ότι η λέξη αυτ11 σημαίνει «ψυχικ11 δύναμη» 11 «σταθερότητα στην αλ11θεια», και πρόσθετε: «' Ενας Σατυαγκράχι δεν είναι τίποτα αν δεν είναι ενστικτωδώς νομοταγής, και είναι η νομοταγ1jς φύm-ι του που απαιτεί από αυτόν υπακο1j στον ύψιστο νόμο, τουτέστιν τη φων1j της συνείδησης η οποία αγνοεί όλους τους άλλους γραπτούς νόμους. Η πολιτικ1j ανυπακοή είναι αναφαίρετο δικαίωμα του πολίτη και δεν ακολουθείται ποτέ από αναρχικότητα. Η εγκληματική ανυπακοή όμως μπορεί να οδηγ,jσει στην αναρχία και κάθε πολιτεία την καταστέλλει δια της βίας, διότι αν δεν το πράξει, καταστρέφεται η ίδια. Το να καταmείλεις όμως την πολιτικ1j ανυπακ01j, ισοδυναμεί με απόπειρα φυλάκιm-ις της συνείδηm-ις». «Ο Ιησούς, ο Δανιήλ και ο Σωκράτης αντιπροσωπεύουν τις καθαρότερες μορφές παθητικής αντίmασης ή ψυχικής δύναμης. Όλοι αυτοί οι Διδάσκαλοι θαδρησαν τα σώματά τους ως τίποτε εν συγκρίσει με την ψυχή τους. Ο Τολστόι ήταν ο καλύτερος σύγχρονος ερμηνευτής του δόγματος. Όχι μόνο το διϊδιδε αλλά και ζούσε σύμφωνα προς αυτό. // εξάσκηm-ι της Σατυαγκράχα ποτέ και σε καμία περίπτωm-ι δεν προκαλεί πόνο στους άλλους. // μη συνεργασία είναι μία διαμαρτυρία εναντίον μια ακούσιας και απρόθυμης συμμετοχής στο κακό. /-/ μη συνεργασία με το κακό είναι τόσο σπουδαίο καθ1jκον,

60 5R «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 264 όσο και η συνεργασία με το καλό. }-! μη συνεργασία, παρόλο που αποτελεί μέρος του δόγματός μου, είναι μια εισαγωγή στη συνεργασία. //μη συνεργασία μου είναι με τις μεθόδους και τα συστιjματα, και ποτέ με τους ανθρ(»πους». «/ Ι μη συνεργασία μου έχει τη ρ(ςα της όχι στο μίσος αλλά στην αγάπη. /-! προσωπικ1j μου θρησκεία, μου απαγορεύει αμετάκλητα να μισ(v οποιονδήποτε. Δεν καταφεύγω στην απιστία προς οτιδ1jποτε, το πράττω όμως εναντίον κάθε ψεύδους, και κάθε αδικίας, και καθετί που είναι κακό. Μ{νω πιστός σ' {να ίδρυμα εφόσον συντελεί στην προσωπικ1j μου καλλιϊργεια και στην ανάπτυξη του έθνους. Όταν όμως τα εμποδίζει αυτά, τότε το θεωρώ υποχρεωτικό καθήκον μου να ειίιαι άπιστος προς το ίδρυμα αυτό». Η Σατυαγκράχα ήταν λοιπόν για τον Μαχάτμα Γκάντι το υψηλότερο ιδανικό, διότι όπως έλεγε: «Είναι μία δύναμη που γεννήθηκε από την Αλήθεια και την Αγάπη, ιί Μη Βία». «Εντολή νέα σας δίνω, να αγαπάτε αλλ11λους. Καθώς εγώ σας αγάπησα, έτσι να αγαπάτε ο ένας τον άλλο. Από αυτό θα ξέρουν όλοι ότι είστε μαθητές μου, εάν έχετε δηλαδ11 αγάπη μεταξύ σας. Μείνετε στην αγάπη μου.» «Εάν τηρ11σετε τις εντολές μου, θα μείνετε στην αγάπη μου. Εάν κανείς με αγαπά, θα τηρ11σει το λόγο μου. Και ο λόγος που ακούτε δεν είναι δικός μου αλλά του Πατέρα που με έστειλε» Κατά Ιωάννη ( , )

61 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος ΟΦΟΒΟΣ Κρισναμούρτι (Απόσπασμα ομιλίας στο Πανεπιστήμιο Beι-keley, Califoπιia) (Μετάφραση: Μαρία Μελισσαροπούλοv) Ο νους επιζητεί πάντοτε να έχει βεβαιότητα, να είναι σίγουρος, να είναι ασφαλής. Ένας νους που είναι σίγουρος, ασφαλής, είναι ένας νους αστού, ένας νους φθηνός, επίπλαστος. Κι όμως, αυτό είναι που όλοι μας θέλουμε: να είμαστε εντελώς ασφαλείς. Και ψυχολογικά, δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Δείτε τι συμβαίνει εξωτερικά - είναι πολύ ενδιαφέρον να το παρατηρείτε - καθένας θέλει να είναι ασφαλής, σίγουρος. Και όμως, ψυχολογικά κάνει τα πάντα να φέρει τη δικ11 του καταστροφή. Μπορείτε να το δείτε αυτό. Όσο υπάρχουν εθνικότητες με τις ηγεμονικές κυβερνήσεις τους, με τους στρατούς τους, το ναυτικό κλπ., πρέπει να υπάρχει πόλεμος. Ψυχολογικά είμαστε διαμορφωμένοι στο να δεχόμαστε ότι είμαστε μια ιδιαίτερη ομάδα, ένα ιδιαίτερο έθνος, να ανήκουμε σε μια ιδιαίτερη ιδεολογία ή θρησκεία. Δεν ξέρω αν έχετε ποτέ παρατηρήσει πόση ζημιά έχουν κάνει στον κόσμο οι θρησκευτικοί οργανισμοί, πώς έχουν χωρίσει τους ανθρώπους. Εσύ είσαι Καθολικός, εγώ είμαι Διαμαρτυρόμενος. Για μας, η ετικέτα είναι πολύ πιο σημαντική από την πραγματική κατάσταση, την αφοσίωση, την αγάπη, την καλοσύνη. Τα έθνη μάς έχουν διαχωρίσει, οι εθνικότητες μάς έχουν διαχωρίσει. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει αυτή τη διαίρεση, που είναι η

62 60 «ΙΛΙΣΟΣ» τεύχος 264 διαμόρφωσ11 μας, οι περιορισμοί μ(fς και που φέρνει το φόβο. Λοιπόν, πρόκειται να προχωρήσουμε στο ερώτημα τι να κάνουμε με το φόβο. Εκτός κι αν διαλύσουμε αυτό το φόβο, ζούμε μέσα στο σκοτάδι, ζούμε μέσα στη βία. Ένας άνθρωπος που δεν φοβάται, δεν είναι επιθετικός, ένας άνθρωπος που δεν έχει αίσθηση κανενός είδους φόβου, είναι πραγματικά ένας ελεύθερος, ένας ειρηνικός άνθρωπος. Ως ανθρώπινα όντα πρέπει να επιλύσουμε αυτό το πρόβλημα, διότι αν δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, δεν μπορούμε να ζ11σουμε σωστά. Εκτός αν κατανο11σει κανείς μια συμπεριφορά, μια διαγωγή στην οποία εμπεριέχεται αρετ1i, εκτός αν είναι κανείς εντελώς ελεύθερος από το φόβο, ο νους δεν μπορεί ποτέ να ανακαλύψει τι είναι αλ11θεια, τι είναι ευλογία και αν υπάρχει κάτι που θα ονομάζαμε άχρονη κατάσταση. Όταν υπάρχει φόβος, θέλουμε να ξεφύγουμε και μια τέτοια φυγ i είναι παράλογη, ανώριμη. Λοιπόν, έχουμε αυτό το πρόβλημα του φόβου. Μπορεί ο νους να απελευθερωθεί από αυτόν ολοκληρωτικά, τόσο στο συνειδητό όσο και στο λεγόμενο ασυνείδητο, στα βαθύτερα επίπεδα του νου; Αυτό είναι που θα συζητ 1σουμε απόψε, διότι χωρίς να καταν011σουμε αυτό το ερώτημα του φόβου και χωρίς να το επιλύσουμε, ο νους δεν μπορεί ποτέ να είναι ελεύθερος. Και μόνο στην ελευθερία μπορούμε να εξερει νούμε, να ανακαλύπτουμε. Είναι πολύ σημαντικό, είναι ουσιώδες ο νους να είναι ελεύθερος από το φόβο. Λοιπόν, να εμβαθύνουμε σ' αυτό; Τώρα, πριν απ' όλα, παρακαλώ να έχετε στο νου σας ότι η περιγραφ11 δεν είναι αυτό που περιγράφεται, λοιπόν μη δεσμεύεστε από την περιγραφ1i, από τις λέξεις. Πρέπει κανείς να έχει επίγνωση, όχι μόνο της σημασίας της λέξης αλλά και να κατανοεί ότι η λέξη δεν είναι πραγματικά το αντικείμενο. Λοιπόν, τι είναι φόβος; Αν κανείς δεν το καταν011σει ώστε να απελευθερωθεί από αυτό, δεν είναι δυνατή η ανθρώπινη σχέση. Η σχέση παραμένει σύγκρουση, πόνος, αθλιότητα. Φοβάται κανείς το παρελθόν, το παρόν ή κάτι που μπορεί να συμβεί αύριο. Ο φόβος συνεπάγεται χρόνο. Φοβάται κανείς το θάνατο, αυτό αναφέρεται στο μέλλον. Ί -- 1 φοβάται κανείς κάτι που έχει

63 Απvίλιος - Μάιος - Ιούνιος 2()()6 61 συμβεί. Ή φοβάται κανείς τον πόνο που είχε όταν ψαν άρρωστος. Ο φόβος συνεπάγεται χρόνο. Φοβάται κανείς κάτι - κάποιο πόνο που είχε άλλοτε και που μπορεί να συμβεί ξανά στο αύριο, στο μέλλον. Ή φοβάται το παρόν. Μιλώντας ψυχολογικά, αν δεν υπ11ρχε χθες σήμερα και αύριο, δεν θα υπήρχε φόβος. Ο φόβος δεν προέρχεται μόνο από το χρόνο αλλά είναι και παράγωγο της σκέψης. Δηλαδή, με το να σκέπτομαι τι συνέβη χθες - που ήταν οδυνηρό - σκέπτομαι ότι μπορεί να συμβεί ξανά αύριο. Η σκέψη εισάγει αυτό το φόβο, εκτρέφει το φόβο με το να σκέπτεσαι για τον πόνο, να σκέπτεσαι για το θάνατο, για τις απογοητεύσεις, τις ανταποδόσεις, τι μπορεί να συμβεί, τι θα έπρεπε να γίνει κλπ. Η σκέψη παράγει φόβο και δίνει ζωτικότητα στη συνέχισή του. Και η σκέψη, με το να σκέπτεσαι τι σου έδωσε ευχαρίστηση χθες, συντηρεί αυτ11 την ευχαρίστηση και της δίνει διάρκεια. Έτσι, παράγει, συντηρεί, εκτρέφει όχι μόνο το φόβο αλλά και την ευχαρίστηση. Παρακαλώ παρατηρ11στε το αυτό στον εαυτό σας, δείτε τι πραγματικά συμβαίνει μέσα σας. Θέλουμε να συνεχιστεί η ευχαρίστηση, θέλουμε όλο και περισσότερη ευχαρίστηση. Η υπέρτατη ευχαρίστηση για τον άνθρωπο είναι να βρει αν υπάρχει μια σταθερή κατάσταση στους ουρανούς που είναι Θεός. Γι' αυτόν ο Θεός είναι η ύψιστη μορφή ευχαρίστησης, και αν το παρατηρ11σετε, κάθε κοινωνικ11 ηθική - που στην πραγματικότητα είναι ανήθικη - βασίζεται στην ευχαρίστηση και στον φόβο - ανταμοιβή και τιμωρία. ΦοΒάμαι. Υπάρχει φόβος για κάτι που έχω κάνει. Αν έχεις πλ11ρη επίγνωση αυτού χωρίς την παρεμβολ11 της σκέψης - τότε υπάρχει φόβος; Μπορεί η σκέψη να σταματ11σει να παρεμβαίνει; Αυτιi η παρεμβολ11 είναι που παράγει το χρόνο. Πάρτε το θάνατο. Υπάρχει μεγάλη ομορφιά σε ό,τι περιλαμβάνεται σ' αυτόν και δεν είναι δυνατόν να το καταλάβουμε αν υπάρχει οποιαδήποτε μορφή φόβου. Δείχνουμε πόσο φοβισμένοι είμαστε από αυτόν, διότι μπορεί να συμβεί στο μέλλον και είναι αναπόφευκτος. Έτσι σκέπτεται η σκέψη, γι' αυτό και το αποδιώχνει.

64 62 «ΙΛΙΣΟΣ» η:ύχος 264 Όπως είπαμε ο φόβος έρχεται μέσα από το χρόνο, ο χρόνος είναι σκέψη. Αυτό δεν είναι φιλοσοφία, ούτε κάποια μυστικιστικ1i εμπειρία, απλά παρατηρήστε το στον εαυτό σας και θα το δείτε. Αν κάποιος άκουσε απόψε με προσοχ1i, αυτός έμαθε τη φύση του φόβου και της ευχαρίστησης. Αυτός έμαθε, και από αυτό το σημείο ενεργεί. Βλέπετε τη διαφορά, ελπίζω. Βλέποντας τη δομ1i του φόβου, βλέπει κανείς επίσης τη δομ1i και τη φύση της ευχαρίστησης. Το να βλέπεις κάτι είναι το να μαθαίνεις γι' αυτό, και τότε ο νους δεν δεσμεύεται στην επιδίωξη της ευχαρίστησης. Τότε η ζω1i έχει ένα τελείως διαφορετικό νόημα. Ζει κανείς - αλλά όχι για την αναζ1iτηση της ευχαρίστησης. ( Επιλογή Άσπας Κωιποβασίλη) Εις Μνήμην Τις τελευταίες ημέρες του Μαρτίου, έφυγε από τη γψνη ζω1i ο αδελφός μας και συνδρομητ iς του Ιλισού, Νικόλαος Σάββαρης. Αν και 11ταν μέλος της Θεοσοφικ1iς Εταιρείας για λίγους μόνο μ11νες, η ευγενικ1i του παρουσία είχε κερδίσει την εκτίμηση όλων μας. Στην οικογένεια και τους φίλους του εκφράζουμε τα συλλυπηηiριά μας.

65 Μεταξύ μας ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΜΑΣ Τα Γραφεία του «ΙΛΙΣΟΥ» Βουκουρεστίου 25, α' όροφος Κωδ , είναι ανοικτά κάθε ημέρα από , εκτός Σαββάτου και Κυριακής. Ε ΜΒΑΣΜΑ ΤΑ-ΔΩΡΕΕΣ Παρακαλούμε όπως αποστέλλετε με ταχυδρομική επιταγή προς: Περιοδικό «Ι ΛΙΣΟ Σ» ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙΟΥ 25, 106,71 Αθήνα. Επίσης αποστέλλετε με τραπεζικ11 επιταγή μόνο εις: Θεοσοφική Εταιρεία, Βουκουρεσίου 25, , Αθήνα ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ ΙΛΙΣΟΥ Ζάκυνθος: Παν. Βλαχόπουλος Βόλος: Γ. Κουκουβίνος Ηράκλειο: Μ. Λασηθιωτάκη Ιωάννινα: Ελευθ. Τζομάκας Κέρκυρα: Γεώργιος Αγιούς Λαμία: Γ. Μουτάφης Λάρισα: Ισ. Φελλούς Πάτρα: Σ. Ιγγλέσης Ρόδος: Αντ. Βεργωτής Σύρος: Π. Ζαραφωνίτης Χαλκίδα: Δημ. Δημαρέλος Χανιά: Εμμ. Νοδαράκης Κύπρος: Αθαν. Παπαδόπουλος Γρ. Αυξεντίου 29 Μέγαρο Δίπα 456 Τ.Τ. 6021, Λάρνακα Τηλ (Οικίας) Όλα τα άρθρα γνωστών συγγραφέων που δημοσιεύονται στο περιοδικό Ιλισός φέρουν την ευθ'ύνη των ιδίων για το περιεχόμενό τους και δεν σχολιάζονται αύτε λογοκρίνονται από την συντακτική επιτροπ11 του Ιλισού.

66 ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΠΙΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ: Στα Πύδια του Διδασκάλου - Κρισναμούρτι... 5 Η Εξέλιξη της Μορφ11ς και της Ζω11ς - Άννη Μπέζαντ Προσέγγιση στην Πραγματικότητα - Ν. Sri Ram... 8 Οι ΒαΟύτερες Όψεις της Ζω11ς - Ν. Sri Ram... 8 Το Φως της Ασίας - Sir E<l\\in Arnold ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΉ ΤΑ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΑ ΑΥΘΕΝΤΙΚΑ ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΘΕΟΣΟΦΙΚΑ ΕΡΓΑ: Οι Επτά Κοσμικές Ακτίνες - Ernest Wood Η Αρχαία Σοφία - Άννη Μπέζαντ Η Ατραπός του Αποκρυφισμού - Α. Μπέζαντ, C.W.Leadbeater Κάρμα Γιόγκα - Swami Vivekananda Θεοί εν Εξορία - G. G. Van Der Leeuw Διατίθενται στα κεντρικά βιβλιοπωλεία και στα γραφεία της Θ. Ε. Βουκουρεστίου 25, Τ. Τ Τηλ. +Fax Τηλ Ταχυδρομική ή τηλεφωνική παραγγελία με αντικαταβολή Ονοματεπώνυμο... Τηλέφωνο.... Οδός... Αριθμός... Πόλη... Τ.Κ....

67

68