καταλογίζονται η μείωση των επαναλαμβανόμενων επισκέψεων, ο κίνδυνος μείωσης της προσέλευσης του κοινού, η μείωση των εσόδων καθώς αποφεύγουν οι

Transcript

1 Τα σεμινάρια του συγκεκριμένου μαθήματος αναφέρονται α) στη διεθνή νομοθεσία για την προστασία της παγκόσμιας κληρονομιάς, β) στην ισχύουσα ελληνική νομοθεσία για την πρόσβαση και χρήση των μουσείων, γ) στην ελληνική διοικητική οργάνωση των αρχαιολογικών μουσείων, δ) στη διαχείριση και χρηματοδότηση πολιτιστικών οργανισμών. Απαραίτητο παράρτημα του μαθήματος είναι το κείμενο της ισχύουσας ελληνικής νομοθεσίας περί πολιτιστικών αγαθών (N. 3028/ ). Εντός της εξεταστέας ύλης είναι τα τρία πρώτα άρθρα της προαναφερθείσας νομοθεσίας (βλ. το περιεχόμενό τους στο αντίστοιχο link). Α. ΔΙΕΘΝΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (Βλ. Dora N. Konsola) Συμπληρωματικά Είδη πολιτιστικών αγαθών σύμφωνα με τη διεθνή σύμβαση προστασίας παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς: 1. «Συλλογές και σπάνια δείγματα ζωολογίας, βοτανικής, ορυκτολογίας και ανατομίας, και αντικείμενα τα οποία παρουσιάζουν παλαιοντολογικό ενδιαφέρον. 2. Αγαθά που αφορούν στην ιστορία, συμπεριλαμβανομένης της ιστορίας των επιστημών και τεχνολογίας, και τη στρατιωτική και κοινωνική ιστορία, καθώς και στη ζωή των εθνικών ηγετών, διανοουμένων, επιστημόνων και καλλιτεχνών και στα εθνικής σημασίας γεγονότα 3. Ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών (συμπεριλαμβανομένων των κανονικών και λαθραίων), ή αρχαιολογικών ανακαλύψεων 4. Στοιχεία προερχόμενα εκ του διαμελισμού καλλιτεχνικών ή ιστορικών μνημείων ή αρχαιολογικών χώρων 5. Αρχαιολογικά αντικείμενα χρονολογούμενα από εκατό και πλέον ετών, όπως επιγραφές, νομίσματα και εγχάρακτες σφραγίδες 6. Αντικείμενα εθνολογικού ενδιαφέροντος 7. Αγαθά καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος όπως: 7.1 πίνακες ζωγραφικής, ζωγραφικές παραστάσεις και σχέδια εξ ολοκλήρου χειροποίητα εφ οποιουδήποτε υποστηρίγματος και εξ οποιασδήποτε ύλης 7.2 πρωτότυπα προϊόντα αγαλματοποιίας και γλυπτικής εξ οποιασδήποτε ύλης 7.3 πρωτότυπα έργα χαρακτικής, αποτυπωμάτων και λιθογραφίας 7.4 πρωτότυπα καλλιτεχνικά σύνολα και καλλιτεχνικές συναρμολογήσεις εκ πάσης ύλης 8. Σπάνια χειρόγραφα και αρχέτυπα, παλαιά βιβλία, έγγραφα και εκδόσεις ειδικού ενδιαφέροντος (ιστορικού, καλλιτεχνικού, επιστημονικού, φιλολογικού, κ.λπ.), είτε μεμονωμένα είτε σε συλλογές 9. Γραμματόσημα, χαρτόσημα και παρόμοια μεμονωμένα ή σε συλλογές 10. Αρχεία συμπεριλαμβανομένων κινηματογραφικών αρχείων των φωνογραφικών, φωτογραφικών και 11. Αντικείμενα επιπλώσεως χρονολογούμενα από εκατό και πλέον ετών και αρχαία μουσικά όργανα.» Επίσης τα αντικείμενα θα πρέπει να σχετίζονται με τη χώρα, αν αποτελούν τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς αυτής. 1

2 ΟΔΗΓΙΑ 93/7/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Μαρτίου ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕΛΟΥΣ ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΡΙΘ. 2228/97/ΕΚ του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 1997 ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ RAPHAEL) Το κείμενο των παραπάνω (οδηγίας και απόφασης) θα τα βρείτε στα δοθέντα links B. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ (βλ. Βουδούρη Δάφνη, Κράτος και Μουσεία, Σάκκουλα, 2003) B1 Πρόσβαση Του Κοινού Το θεσμοθετημένο δικαίωμα πρόσβασης στα Μουσεία εμπίπτει στο δικαίωμα κάθε πολίτη να συμμετέχει στην προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος (άρθρο 24 του Συντάγματος του 75), στο δικαίωμά του για ελευθερία της τέχνης, της επιστήμης, της έρευνας (άρθρο 16 του Συντάγματος), στο δικαίωμά του στην πληροφόρηση, στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και συμμετοχή στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας (άρθρο 5) και στην ελευθερία έκφρασης (άρθρο 14, παρ.1). Στο άρθρο 5 θεσπίζεται το δικαίωμα του πολίτη «συμμετοχής στην κοινωνία της πληροφορίας» και η υποχρέωση του κράτους να διευκολύνει την πρόσβαση στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά καθώς και την παραγωγή, ανταλλαγή και διάδοσή τους. Καθιερώνεται έτσι το δικαίωμα συμμετοχής του καθενός στην κοινωνία της πληροφορίας, νοούμενης με το ευρύτερο και διαρκώς εξελισσόμενο περιεχόμενό της, και ιδίως το δικαίωμα συμμετοχής στο τεχνολογικό της πλαίσιο, προκειμένου να αποτραπούν οι διαφαινόμενοι κίνδυνοι νέας μορφής κοινωνικού αποκλεισμού όσων δεν έχουν την ελάχιστη τεχνογνωσία ή και οικονομική δυνατότητα να συμμετάσχουν σε αυτήν. Πρόκειται για δικαίωμα με διάσταση ατομική - συμμετοχική - κοινωνική. Όπως μάλιστα έχει επισημανθεί, η υποχρέωση του κράτους να διευκολύνει την πρόσβαση στις ηλεκτρονικά διακινούμενες πληροφορίες συμπεριλαμβάνει την άρση των τυχόν προερχόμενων από ιδιώτες κωλυμάτων στην πρόσβαση αυτή, όπως, π.χ. της υπερβολικής κοστολόγησης των σχετικών υπηρεσιών. Ειδικές προβλέψεις για την διευκόλυνση πρόσβασης στα μουσεία έχουμε και α) με τη σύσταση της Unesco σχετικά με τα πιο αποτελεσματικά μέσα για να καταστούν τα μουσεία προσιτά σε όλους αλλά και β) στον κώδικα Επαγγελματικής Δεοντολογίας της Ι.C.O.M. Ωράριο Το 1834 ήταν ανοικτά μόνο μερικές μέρες, αργότερα καθημερινά και τις Κυριακές. Σήμερα σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν. 736/1977 περί Οργανισμού του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων οι ημέρες και ώρες επίσκεψης μουσείων-συλλογών ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού. Το ίδιο ισχύει για το Φυλακτικό Προσωπικό, ενώ υπερωρία θεωρείται η εργασία εκτός πενθημέρου. Κλειστά παραμένουν μόνο έξι ημέρες εορτών. Διεθνώς ισχύει η λογική ότι ο μέγιστος βαθμός πρόσβασης συμβαδίζει με την αποτελεσματική λειτουργία του θεσμού. Εισιτήριο εισόδου Η συζήτηση είναι ακόμα ανοικτή υπό τη σκέπη του ορισμού του ελληνικού Συντάγματος περί Ελευθερία Τέχνης και Επιστήμης.. Στις αρνητικές επιπτώσεις 2

3 καταλογίζονται η μείωση των επαναλαμβανόμενων επισκέψεων, ο κίνδυνος μείωσης της προσέλευσης του κοινού, η μείωση των εσόδων καθώς αποφεύγουν οι επισκέπτες τα πωλητήρια - καφενεία και άλλα παρεμφερή καταστήματα. Οι υποστηρικτές του αντιτίμου εισόδου θεωρούν ότι οι επισκέπτες προέρχονται από κοινωνικά στρώματα που μπορούν να επιβαρυνθούν με εισιτήριο. Ότι αυτό επιτρέπει την επέκταση του ωραρίου λειτουργίας και τη βελτίωση των υπηρεσιών προς το κοινό. Η ενδιάμεση λύση που καθιερώθηκε ήταν οι απαλλαγές υπέρ ορισμένων πληθυσμιακών ομάδων και ο καθορισμός δωρεάν εισόδου για κάποιες ημέρες και ώρες. Πρώτη φορά εισιτήριο εισόδου στην Ελλάδα έχουμε στην έκθεση των μυκηναϊκών ευρημάτων των ανασκαφών του Σλήμαν από την Αρχαιολογική Εταιρεία στο Πολυτεχνείο το Η οριστική του καθιέρωση έγινε το Το ύψος του αντιτίμου καθορίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Οικονομίας. Σήμερα ισχύει η δωρεάν είσοδος τις Κυριακές από 1η Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου, στις επίσημες αργίες του Κράτους και επιπλέον οι παρακάτω μέρες: 6 Μαρτίου (Μνήμη Μελίνας Μερκούρη), 18 Απριλίου (Διεθνής ημέρα μνημείων), 18 Μαΐου (Διεθνής ημέρα Μουσείων), 5 Ιουνίου (Παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος), τελευταίο Σαββατοκύριακο Σεπτεμβρίου. Ευρωπαϊκές ημέρες πολιτιστικής κληρονομιάς. Μισό εισιτήριο πληρώνουν οι φοιτητές και σπουδαστές χωρών εντός και εκτός Ε.Ε. και οι πολίτες χωρών Ε.Ε. που είναι άνω των 65. Πρόβλημα αποτέλεσε η πρωτοβουλία της Μ. Μερκούρη, το 84 για δωρεάν είσοδο στα μουσεία. Το 1991 το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων καταδίκασε την πρωτοβουλία της τότε υπουργού θεωρώντας ότι αντιβαίνει προς το ευρωπαϊκό δίκαιο, όπου ρητώς απαγορεύονται οι διακρίσεις λόγω ιθαγένειας, εφόσον δεν πλήρωναν οι έλληνες αλλά πλήρωναν όλοι οι υπόλοιποι θεωρούμενοι ως αλλογενείς. Εφεξής καθιερώνεται οριστικά η επιβολή εισητηρίου εισόδου. Β2. Πρόσβαση Των Μελετητών Άδεια μελέτης στα μουσεία Το 1862 ο Οργανισμός Αρχαιολογικής Εταιρείας έλεγε ότι η μελέτη και δημοσίευση αρχαίων που ανευρίσκονται, αποκτώνται και διαφυλάσσονται από αυτή είναι ελεύθερη σε όλους. Το 1885 ο Οργανισμός των εν Αθήναις Μουσείων αποδίδει την ίδια ελευθερία θεωρώντας όμως ως τυπικά απαραίτητη την άδεια από τους αρμόδιους εφόρους. Το 1910 στον κανονισμό του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου απαιτείται άδεια του διευθυντή όχι μόνο για την απεικόνιση και τη φωτογράφιση αλλά και για τη δημοσίευση των εκτεθειμένων σε αυτό αρχαίων. Γενικά στη νομοθεσία του 20ού αιώνα δεν απαντούν διατάξεις που αναγνωρίζουν ρητά την ελευθερία της μελέτης και δημοσίευσης των αρχαιοτήτων των μουσειακών συλλογών. Το Υπουργείο Πολιτισμού προβλέπει ότι η αρμόδια για τα αρχαιολογικά μουσεία κεντρική υπηρεσία χορηγεί άδεια μελέτης εντός αυτών. Άρα, η ελευθερία έρευνας που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα ως άσκηση δικαιώματος εδώ είναι καταρχήν απαγορευμένη και θεωρείται επιτρεπτή κατ εξαίρεση. Κρίνεται, επομένως, επιβεβλημένος ο καθορισμός εκ των προτέρων σαφών, πάγιων και βέβαια σύμφωνων με το Σύνταγμα κριτηρίων για τη χορήγηση άδειας μελέτης στα μουσεία. Ο νέος νόμος του 2002 επιβάλλει διευκόλυνση της πρόσβασης στα μουσεία για ερευνητικούς σκοπούς. Για την πρόσβαση αυτή απαιτείται μεν άδεια της αρμόδιας διοίκησης, αλλά τίθεται ως κανόνας η υποχρέωση της τελευταίας να διευκολύνει τον ερευνητή χορηγώντας τη σχετική άδεια και περιορίζονται σημαντικά τα δικαιώματα της διακριτικής ευχέρειας των προϊστάμενων των κατά τόπους εφοριών. Οι τελευταίες διατηρούν πάντα το δικαίωμα να είναι υπό την εποπτεία τους η επίσκεψη στις αποθήκες και η φωτογράφιση. Εμπόδια στην έρευνα δημιουργούν οι δεσμεύσεις για τη δημοσίευση του αρχαιολογικού υλικού που προέρχεται από πρόσφατες συστηματικές και σωστικές ανασκαφές. Συχνά οι αποθήκες πολλών μουσείων δεν είναι τακτοποιημένες με κατάλληλη καταγραφή, 3

4 τεκμηρίωση και ταξινόμηση των αντικειμένων τους, ούτε διαθέτουν χώρους για μελέτη. Στη μεγάλη πλειονότητά τους τα ευρήματα που φυλάγονται στα αρχαιολογικά μουσεία δεν έχουν δημοσιευτεί, λόγω του αποκλειστικού δικαιώματος που έχει για την πρώτη δημοσίευση ο ενεργών την ανασκαφή. Ο νόμος του 2002 δίνει κάποια λύση, αφού καθορίζει «σύντομη διάρκεια» στις αποκλειστικότητες δημοσίευσης. Πιο συγκεκριμένα, η δέσμευση προς μελέτη και δημοσίευση του αρχαιολογικού υλικού από το διευθυντή της ανασκαφής για εύλογο χρονικό διάστημα δικαιολογείται όχι όμως για παρατεταμένο ή απροσδιόριστο χρόνο. Δίνεται επομένως πενταετής διορία δημοσίευσης για συστηματικές ανασκαφές, εξαετής για σωστικές, διετής για επιφανειακές ή άλλης μορφής αρχαιοτήτων, διπλάσια για ενάλιες αρχαιολογικές έρευνες. Πάντως, σύμφωνα με το νόμο, η ευαίσθητη κατάσταση ενός ευρήματος ή μουσειακού αντικειμένου δεν πρέπει εν γένει να χρησιμοποιείται ως πρόφαση για την άρνηση κάθε πρόσβασης των ερευνητών σ αυτό. Αναγνωρίζεται, επομένως, ότι είναι απαραίτητη η αλλαγή της παρελθούσας κρατούσας νοοτροπίας και η υπέρβαση της τάσης ιδιοποίησης των αρχαιολογικών ευρημάτων, που αποτελούν κοινή κληρονομιά, από τον αρχαιολόγο που τα αποκάλυψε αλλά και από τον αρχαιολόγο στη διοικητική αρμοδιότητα του οποίου υπάγονται. Η νομοθεσία αναγνωρίζει από την άλλη την διαφύλαξη πληροφοριών από τους αρμόδιους όταν υφίστανται λόγοι προστασίας σχετικά με την προέλευση αντικειμένων που ανήκουν ή που έχουν δανειστεί στο μουσείο ή πληροφοριών που αφορούν τα συστήματα ασφαλείας καθώς και αντικείμενα ιδιωτών που προσκομίστηκαν στο μουσείο για ταύτιση. Υπό την επιφύλαξη αυτή, το προσωπικό του μουσείου έχει περαιτέρω καθήκον να παρέχει στους «καλόπιστους και κατάλληλα ελεγμένους» ερευνητές ελεύθερη πρόσβαση σε οποιοδήποτε υλικό ή τεκμηρίωση που επιμελείται, ακόμη και αν πρόκειται για αντικείμενο προσωπικής έρευνας ή για πεδίο ειδικού ενδιαφέροντος. Τέλος, από το 1932 περιλαμβάνονταν στη νομοθεσία ειδικές διατάξεις για την πρόσβαση του κοινού στις ιδιωτικές αρχαιολογικές συλλογές και τη χρήση των αντικειμένων τους. Οι κάτοχοί τους έπρεπε να διευκολύνουν την επίσκεψη από το κοινό (καθ υπόδειξη του αρμοδίου υπουργείου) καθώς επίσης τη μελέτη και φωτογράφιση των αρχαίων από αρχαιολόγους που είχαν ειδική άδεια. Αναλυτές αναφέρουν ότι η χώρα μας είναι η μόνη που έφθανε μέχρι του σημείου να υποχρεώνει του ιδιοκτήτες πολύ σημαντικών συλλογών να τις ανοίγουν σε ιδιώτες επισκέπτες. Οι συλλέκτες δεν είναι κύριοι αλλά κάτοχοι των αρχαίων της συλλογής τους. Από την άλλη, το κράτος τούς αναγνωρίζει δικαίωμα εισιτηρίου για την επίσκεψη, πρώτης δημοσίευσης των αρχαίων της συλλογής τους, αποκλειστικό δικαίωμα κατασκευής και πώλησης εκμαγείων και φωτογραφιών. Άλλες χρήσεις των μουσειακών αντικειμένων και χώρων α) Αντιγραφή και αναπαραγωγή αρχαιοτήτων των κρατικών μουσείων Από το 1834 ήταν απαραίτητη η άδεια του Γενικού Εφόρου για την αποτύπωση αρχαιοτήτων που ανήκαν στο Δημόσιο. Το 1885 το δικαίωμα κατασκευής γύψινων εκμαγείων ανήκε αποκλειστικά στην κυβέρνηση, που μπορούσε να το παραχωρεί έναντι ανταλλάγματος ή να κατασκευάζει εκμαγεία προς πώληση, ενώ λίγο αργότερα (1893) ιδρύθηκε με ειδικό νόμο εργαστήριο εκμαγείων ως παράρτημα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Στο παρελθόν μόνο η γερμανική και η γαλλική κυβέρνηση για μια πενταετία απέκτησαν αποκλειστικότητα να λαμβάνουν αποτυπώματα και να κατασκευάζουν εκμαγεία. Με το νόμο του 2002 το κράτος έχει αποκλειστικότητα κατά την έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας, στην κατασκευή και πώληση εκμαγείων. Μπορεί όμως με τη γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και του Υπουργού Πολιτισμού να παραχωρηθεί η άδεια φωτογράφισης και κινηματογράφησης σε γλύπτες ζωγράφους - φωτογράφους - καλλιτέχνες και ειδικώς απασχολουμένους με 4

5 αρχαιότητες. Στην ίδια ομάδα ανθρώπων επιτρέπεται η κατασκευή και πώληση εκμαγείων. Η άδεια είναι τριετής και ανανεώσιμη αλλά προϋποθέτει καταβολή τελών στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων. Με τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις επιδιώκεται να διασφαλιστεί υπέρ του Δημοσίου η άντληση εσόδων από την αντιγραφή και αναπαραγωγή από τρίτους των αρχαίων ή νεότερων μνημείων που του ανήκουν κατά κυριότητα, χωρίς όμως να θίγονται οι ελευθερίες της έκφρασης, της τέχνης, της επιστήμης, της έρευνας και της διδασκαλίας. Γι αυτό δεν προβλέπεται προηγούμενη άδεια για την παραγωγή, αναπαραγωγή και χρήση αντιγράφων και απεικονίσεων για καλλιτεχνικούς, επιστημονικούς ή εκπαιδευτικούς σκοπούς ή εν γένει για σκοπούς μη οικονομικού ή εμπορικού χαρακτήρα, αλλά μόνο η καταβολή τέλους, από την οποία είναι δυνατή και η απαλλαγή. β) Εκδηλώσεις στα μουσεία και γενικότερα ζητήματα χρήσης των αρχαίων μνημείων Στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ελλάδα φιλοξενούνται στα μουσεία πολλές και ποικίλες εκδηλώσεις, όχι μόνοκαλλιτεχνικού και επιστημονικού αλλά και φιλανθρωπικού, κοινωνικού ή και εμπορικού χαρακτήρα (συνεστιάσεις, δεξιώσεις, επιδείξεις μόδας κ.ά.) συνήθως έναντι μισθώματος. Το τέλος προσδιορίζεται από περιφερειακές υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ. Είναι δυνατή η απαλλαγή με απόφαση του Υπουργού για εκδηλώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Υπάρχει η αστυνομική τουριστική διάταξη 2/1978 για τα μέτρα τάξης και ευκοσμίας σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους και μνημεία με ποινικές κυρώσεις για τους παραβάτες. Σχολιασμός της ελληνικής Νομοθεσίας για τα μουσεία Νομοθετήματα πιστοποίησης (3028/2002) Τα μουσεία στη χώρα μας συγκροτήθηκαν εξαρχής ως δημόσια μουσεία χωρίς να προέρχονται, όπως τα περισσότερα ευρωπαϊκά, από ιδιωτικές, βασιλικές ή πριγκιπικές συλλογές. Η Αρχαιολογική Εταιρεία που είχε την ουσιώδη συνδρομή για την ίδρυσή τους βρισκόταν σε στενή σχέση με το Κράτος. Έχουμε σημαντικές δωρεές από Έλληνες του εξωτερικού: Μπερναδάκη, Τοσίτσας, Συγγρός. Ένα μη κρατικό μουσείο χρειάζεται την αναγνώρισή του από το Δημόσιο και ειδικότερα από το ειδικό συλλογικό όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού. Βασικές προϋποθέσεις για την αναγνώριση είναι η ύπαρξη σημαντικής συλλογής, η επάρκεια και καταλληλότητα εγκαταστάσεων, το επαρκές απασχολούμενο προσωπικό και να δηλώνεται με σαφήνεια η κατηγορία του μουσείου με κριτήριο το περιεχόμενο των συλλογών ή τη γεωγραφική περιοχή ή τους φορείς δημιουργίας του. Γ. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ Νομοθετήματα: 3028/2002 Η συντριπτική πλειονότητα των αρχαιολογικών μουσείων είναι κρατικά. Είναι ενταγμένα στη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Αναστήλωσης που ανήκει στον οργανισμό του Υπουργείου Πολιτισμού (εφεξής ΥΠ.ΠΟΤ) ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΌΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Αναστήλωσης Θέματα που αφορούν την προστασία νεότερης ακίνητης πολιτιστικής κληρονομιάς ανήκουν στο ΥΠΕΧΩΔΕ Ιστορικά αρχεία και βιβλιοθήκες ανήκουν στο Υπουργείο Παιδείας. ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Στο ΥΠ.ΠΟΤ υπάγονται 25 εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, 14 Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών και 8 Νεότερων Μνημείων. Οι Γενικές Διευθύνσεις Αρχαιοτήτων στο ΥΠ.ΠΟΤ χωρίζονται σε α) Αρχαιοτήτων, β) Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων, γ) Πολιτιστικής Ανάπτυξης, δ) Διοικητικής Υποστήριξης. Η Διεύθυνση (μόνο) Αρχαιοτήτων χωρίζεται σε τμήματα α) Προϊστορικά και Κλασικά Αρχαία, β) Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά, γ) Αρχείο 5

6 Μνημείων και Δημοσιευμάτων, δ) Συντήρησης Αρχαιοτήτων Επίσης με νόμο του 1997 στη διεύθυνση (μόνο) Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων συστάθηκε «Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων». ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΌΡΓΑΝΑ 1. Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (εφεξής Κ.Α.Σ.) Είναι υπεύθυνο για θέματα εφαρμογής της αρχαιολογικής νομοθεσίας και γενικότερα διοίκησης αρχαιοτήτων. Πιο συγκεκριμένα ασχολούνται με την εκτέλεση εργασιών οργάνωσης, τακτοποίησης ή λειτουργίας μουσείων και αρχαιολογικών συλλογών και την έγκριση των μελετών των μουσειακών κτιρίων καθώς και την έγκριση πώλησης βιβλίων και απεικονίσεων αρχαίων σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Οι αρμοδιότητες του Συμβουλίου είναι γνωμοδοτικές. Υπευθυνότητα τελικής έγκρισης έχει ο εκάστοτε υπουργός πολιτισμού. Με απόφαση του ΥΠ.ΠΟΤ απαρτίζεται από 17 μέλη που διορίζονται από τον υπουργό πολιτισμού. Ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠ.ΠΟΤ είναι πρόεδρος του Κ.Α.Σ.. Τα υπόλοιπα μέλη είναι ο νομικός σύμβουλος του κράτους, δύο διευθυντές, εκείνοι των αρχαιοτήτων και της αναστήλωσης, 5 αρχαιολόγοι, ένας αρχιτέκτονας υπάλληλος του ΥΠΕΧΩΔΕ, και οι υπόλοιπες 7 θέσεις πληρώνονται από τακτικούς ή αναπληρωτές καθηγητές πανεπιστημίου. Θητεία Κ.Α.Σ. Η θητεία των μελών του Κ.Α.Σ. όπως και των άλλων συμβουλίων που προβλέπονται στον ίδιο νόμο είναι τριετής, η δε θητεία των μισών τουλάχιστον από τα μέλη τους που δεν συμμετέχουν σε αυτά αυτοδικαίως ανανεώνεται κάθε έξι χρόνια. Προβληματική είναι η προβλεπόμενη κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ Κ.Α.Σ. και Τοπικών Συμβουλίων Μνημείων. Τοπικά Συμβούλια Μνημείων: ασχολούνται σε περιφερειακό επίπεδο με θέματα που σχετίζονται με την προσωρινή εξαγωγή, δανεισμό, ανταλλαγή και μεταβίβαση αρχαιοτήτων των μουσειακών συλλογών και αναγνώρισης συλλεκτών. 2. Συμβούλιο Μουσείων Με απόφαση του ΥΠ.ΠΟΤ απαρτίζεται από 15 μέλη που διορίζονται από τον υπουργό πολιτισμού. Μέλη είναι ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠ.ΠΟΤ, οι 4 προϊστάμενοι Γενικών Διευθύνσεων, 6 διευθυντές μουσείων (οι τρεις τουλάχιστον κρατικών μουσείων), ένας εκπρόσωπος ης κεντρικής ένωσης δήμων και κοινοτήτων, 2 άτομα με επιστημονική εξειδίκευση ή επαγγελματική εμπειρία οργάνωσης και λειτουργίας μουσείων και ένας έλληνας εκπρόσωπος της ICOM. Είναι σωστό να υπάρχει και το Κ.Α.Σ., σώμα ειδικών για τις αρχαιότητες αλλά και το Συμβούλιο Μουσείων, σώμα ειδικών για τα μουσεία το οποίο κρίνει κατά πόσο ένα αρχαιολογικό μουσείο ανταποκρίνεται στους σκοπούς και τις λειτουργίες του μουσείου. Πρόκειται για δύο διαφορετικές θεωρήσεις του μουσείου και των λειτουργιών του, εκ των οποίων η μία περιορίζεται στα αντικείμενα των μουσειακών συλλογών και στη διαφύλαξή τους, ενώ η άλλη, η οποία και υιοθετήθηκε, προσεγγίζει το μουσείο ως ιδιαίτερο και σύνθετο θεσμό με ευρύτερη κοινωνική αποστολή και με έμφαση στην επικοινωνιακή του λειτουργία. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ, ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ 1. Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων (εφεξής Τ.Α.Π.) Εποπτευόμενο από το ΥΠ.ΠΟΤ Διοικείται από επταμελές διοικητικό συμβούλιο με τριετή θητεία που διορίζεται μαζί με τον πρόεδρό του, από τον Υπουργό Πολιτισμού μετά από τη γνώμη του Κ.Α.Σ. Διαχειρίζεται τα έσοδα από την ετήσια κρατική επιχορήγηση, από χορηγίες, δωρεές, κληροδοσίες, κληρονομιές, από προγράμματα ευρωπαϊκής ένωσης, από εισιτήρια εισόδου σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, από πώληση κάθε είδους αντιτύπου πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι ανάγκες που 6

7 καλύπτει: α) απαλλοτρίωση και εξαγορά ακινήτων για ανασκαφές, βελτίωση μνημείων, μουσείων, επέκταση αρχ. χώρων και περιβάλλοντος μουσείων, β) διασφάλιση, συντήρηση, διαμόρφωση και εξωραϊσμό αρχ. χώρων, μνημείων, μουσείων και περιβάλλοντος χώρου, γ) κατασκευή-επισκευή κτιρίων μουσείων, συλλογών και βοηθητικών κτισμάτων σε αρχαιολογικούς χώρους, δ) μίσθωση ακινήτων για αρχ. σκοπούς, ε) υποβοήθηση υπηρεσιών που ασχολούνται με τα υπαγόμενα στον αρχ. νόμο μνημεία, στ) έκδοση και διάθεση αρχ. περιοδικών και δημοσιευμάτων, ζ) δημιουργία εργαστηρίων κατασκευής εκμαγείων, αντιγράφων, απομιμημάτων, φωτογραφιών και άλλων εργαστηρίων που βοηθούν το Τ.Α.Π. ή την Αρχ. Υπηρεσία, η) εποπτεία επί των ιδιωτικών επιχειρήσεων και των καλλιτεχνών ως προς την πώληση και κατασκευή παντός είδους εκμαγείων, απομιμήσεων ή αντιγράφων αρχαίων αντικειμένων τελούντων υπό δικαίωμα άμεσου ή εμμέσου εκμεταλλεύσεως του Δημοσίου. Νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με μορφή ανώνυμης εταιρείας και αποκλειστικό μέτοχο το Τ.Α.Π. Το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας καταβάλλεται εξ ολοκλήρου από το Τ.Α.Π. και αντιστοιχεί σε μια ονομαστική μετοχή του που είναι αμεταβίβαστη και αναπαλλοτρίωτη. Σκοπός ορίζεται: «η ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και του πολιτιστικού δυναμικού της χώρας». Έδρα της εταιρείας είναι η Αθήνα αλλά μπορούν να υπάρχουν και υποκαταστήματα. Η σύσταση της εταιρείας προωθήθηκε ως μέσο εκσυγχρονισμού του Τ.Α.Π. ενόψει της ανάπτυξης της εμπορικής του δραστηριότητας στην εσωτερική και διεθνή αγορά. Σε κοινοβουλευτικές συζητήσεις έχει ειπωθεί ότι με την ίδρυσή της πρόκειται για ιδιωτικοποίηση της νομικής μορφής της προβολής της πολιτισμικής κληρονομιάς. Η γενική όμως πολεμική για την ιδιότυπη αυτή ανώνυμη εταιρεία συσκοτίζει μάλλον παρά φωτίζει το πραγματικό πρόβλημα που αφορά τη δύσκολη σύνθεση και εξισορρόπηση των πολιτιστικών και οικονομικών διαστάσεων της κληρονομιάς και των αντίστοιχων λογικών διαχείρισής της. Οργανισμός Υπουργείου Πολιτισμού Προεδρικό Διάταγμα υπ αριθ 191/13 Ιουνίου 2003, Αρ. Φύλλου 146 (Βρίσκεται στα links και είναι εντός ύλης τα άρθρα 2, 10 και 50). Δ2. Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού ΑΕ. (ΟΠΕΠ) Δ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Πολιτιστική Πολιτική Η πολιτιστική πολιτική δηλώνει την ύπαρξη μακροπρόθεσμων τελικών σκοπών, στόχων (μεσοπρόθεσμων και μετρήσιμων) και μέσων (ανθρώπινο δυναμικό, χρήματα και νομοθεσία) που συνδέονται μεταξύ τους σε ένα συνεπές και με συνοχή σύστημα. Πολιτιστική Διαχείριση Είναι ο επιστημονικός κλάδος που αναφέρεται στη μελέτη και στον προσδιορισμό των κατάλληλων τύπων και επιπέδων χρήσης της πολιτιστικής κληρονομιάς με σκοπό τον εμπλουτισμό σε διαθέσιμους πόρους πολιτισμού. Οι βασικές λειτουργίες της διαχείρισης περιλαμβάνουν τον προγραμματισμό/σχεδιασμό, την οργάνωση, τη διεύθυνση/καθοδήγηση και τον έλεγχο. Αυτές οι λειτουργίες είναι κοινές σε όλους τους τομείς. Διαχείριση Πολιτιστικών Οργανισμών Το θέμα της διαχείρισης αφορά στις διευθυντικές και διοικητικές δεξιότητες στελεχών όλων των επιπέδων. Οι τομείς στους οποίους τα στελέχη καλούνται συνήθως να επιδείξουν διοικητικές/διαχειριστικές δεξιότητες είναι οι ακόλουθοι: Διοίκηση δραστηριοτήτων: ανταπόκριση στις ανάγκες του κοινού και συνεχής 7

8 βελτίωση της απόδοσης του οργανισμού. Διαχείριση πόρων: μελέτη και χρήση όλων των πόρων (χρήματα, κτιριακές υποδομές, συλλογές κ.ά.) του οργανισμού αποτελεσματικά Διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού: η δυνατότητα για την αποκόμιση της μέγιστης απόδοσης του προσωπικού. Διαχείριση πληροφορίας: απόκτηση, ανάλυση και χρήση της πληροφορίας αποτελεσματικά, ώστε να διευκολύνεται η λήψη αποφάσεων. Διαχείριση ποιότητας: διασφάλιση παρεχόμενων υπηρεσιών. και έλεγχος της ποιότητας των Διαχείριση έργων: μελέτη, έλεγχος και ολοκλήρωση έργων, έτσι ώστε να ικανοποιούνται και οι απαιτήσεις των χορηγών. Ο εργαζόμενος σε ένα πολιτιστικό οργανισμό/μουσείο (συνήθως με σημαντική θέση στην ιεραρχία), μεταξύ άλλων, οφείλει: να γνωρίζει την ιστορία, τους στόχους και τις λειτουργίες των πολιτιστικών οργανισμών ή των μουσείων. να κατανοεί τι σημαίνει διοίκηση μη κερδοσκοπικού οργανισμού. να γνωρίζει και να αποδέχεται τον κώδικα δεοντολογίας της ICOM και άλλων εθνικών ή διεθνών οργανισμών που σχετίζονται με τους πολιτιστικούς οργανισμούς και το χώρο του μουσείου. να επιδιώκει και να βελτιώνει τις δεξιότητές του με μελέτη και παρακολούθηση εκπαιδευτικών σεμιναρίων και επαγγελματικών συνεδρίων. να διαθέτει ικανότητα στην προφορική και γραπτή επικοινωνία και στην ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων που θα του επιτρέψουν να εργάζεται παραγωγικά με το υπόλοιπο προσωπικό και εξωτερικούς συνεργάτες. να γνωρίζει νομικά οργανισμούς/μουσεία. θέματα που σχετίζονται με πολιτιστικούς να μπορεί να κατανοεί και να συντάσσει προϋπολογισμούς και αιτήσεις για κρατικές και άλλες επιδοτήσεις. να διαθέτει γενικές οργανωτικές δεξιότητες. να έχει γνώσεις προληπτικής συντήρησης, κατανόησης της φύσης και της ιστορίας των αντικειμένων και των συλλογών. να έχει γνώσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών και να γνωρίζει τουλάχιστον μια ξένη γλώσσα. να γνωρίζει το διεθνές πολιτιστικό σκηνικό καθώς και τους πόρους και το δυναμικό της «τοπικής» κοινότητας στην οποία ζει και εργάζεται. Κώδικας δεοντολογίας μουσείων: Σε καμία περίπτωση ο Κώδικας δεν αντικαθιστά 8

9 τη νομοθεσία, μπορεί όμως να παίξει και ρόλο ημι-νομοθετικού κειμένου στην περίπτωση που η εθνική νομοθεσία δεν επαρκεί ή δεν παρέχει ακριβείς οδηγίες. Ο Κώδικας διακρίνεται στα παρακάτω τμήματα: Ηθική Οργανισμών και Επαγγελματική Συμπεριφορά. Το πρώτο τμήμα περιέχει τρεις υποενότητες: Βασικές αρχές για τη Διοίκηση Μουσείων, Μέθοδοι Απόκτησης Αντικειμένων για το Μουσείο, Απομάκρυνση Αντικειμένων από τις Μουσειακές Συλλογές. Το δεύτερο τμήμα περιλαμβάνει: Γενικές Αρχές Επαγγελματικής Συμπεριφοράς, Επαγγελματική Ευθύνη προς τις Συλλογές, Επαγγελματική Ευθύνη προς το Κοινό και Επαγγελματική Ευθύνη προς τους Συναδέλφους και το Επάγγελμα (βλ. το αντίστοιχο link). Στοιχεία Απαραίτητα για την Επιτυχημένη Διαχείριση ενός Μουσείου αποστολή (mission) συνολική πολιτική (policy) στρατηγικός σχεδιασμός (strategic planning) μέτρηση της απόδοσης και αξιολόγηση (performance measurement and evaluation) η ανάγκη ύπαρξης συναίνεσης η ανάγκη σύνταξης ενός προγράμματος δράσης, του γνωστού ως corporate plan η συνειδητοποίηση της αξίας που έχει η μέτρηση της ποιότητας και της ποσότητας, ως έγκαιρη προειδοποίηση για την περαιτέρω πορεία του ιδρύματος Διαχείριση Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών Ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός πρέπει να οριοθετεί τις δραστηριότητές του στο πλαίσιο της αποστολής του. Η αποστολή είναι συνήθως στόχοι κοινής ωφέλειας που αναφέρονται στην ιδρυτική του πράξη. Η πρωταρχική υποχρέωση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού είναι να υπηρετεί τους ιδιαίτερους στόχους του αυτούς που περιλαμβάνονατι στη δήλωση αποστολής του. Ενώ η απόκτηση εσόδων είναι θεμιτή, ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός δεν έχει δικαίωμα διανομής κερδών (δηλ. τα χρήματα που απομένουν μετά την κάλυψη των δαπανών) σε φυσικά πρόσωπα. Τα συσσωρευμένα κέρδη πρέπει να επενδύονται από την αρχή στην προώθηση της αποστολής του οργανισμού. Προκλήσεις και Στρατηγικές Αντιμετώπισής τους στα Μουσεία Τα μουσεία σήμερα αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις, άλλες προέρχονται από το οικονομικής φύσης περιβάλλον, άλλες προκύπτουν από το συνεχώς αυξανόμενο ανταγωνισμό για την εξασφάλιση ή διατήρηση του κοινού λόγω του μεγάλου αριθμού δραστηριοτήτων που προτείνονται για ψυχαγωγία. Πρώτη Πρόκληση Αποστολή και Ταυτότητα του Μουσείου 1) Επιλογή αποστολής του Μουσείου 2) Απόκτηση ευρύτερης εικόνας (ευρύτερες προσφορές, ευρύτερο κοινό) 3) Εναρμόνιση έρευνας, εκπαίδευσης και Ψυχαγωγίας (π.χ. προσέλκυση ομάδων κοινού που δεν είχαν «παραδοσιακά» τη δυνατότητα πρόσβασης εθνοτικές ομάδες, ομάδες μη προνομιούχων -, ενεργοποίηση των σταθερών επισκεπτών με 9

10 υλικά και «άυλα» ανταλλάγματα) Δεύτερη Πρόκληση Δημιουργία κοινού Προσέλκυση διαφορετικών ακροατηρίων παρέχοντας σε αυτό: 1) πολλαπλές επιλογές 2) ποιοτικές εμπειρίες (π.χ. δημιουργία δημοφιλών εκθέσεων) 3) επιμήκυνση διάρκειας επίσκεψης 4) περιορισμός κόστους επίσκεψης Τρίτη Πρόκληση Προσέλκυση οικονομικών πηγών Απέναντι στις πιθανές περικοπές δημοσίων πόρων (εσόδων), στον αυξανόμενο ανταγωνισμό για ιδιωτικές εισφορές, στην αύξηση των εξόδων λειτουργίας, στην μείωση ή απώλεια φορολογικών προνομίων και άλλων επιδοτήσεων πρέπει να αντιταχθεί: 1) πολιτιστικός τουρισμός 2) συλλογική έρευνα αναδόχων και συνεταιρισμών 3) ανάπτυξη περιουσιακών στοιχείων 4) έρευνα αγοράς μουσειακών κτιρίων 5) εθελοντικές συνεισφορές και μερικό καθεστώς ημιαπασχόλησης (π.χ. πρακτικές) 6) ενοποιήσεις και συγχωνεύσεις Βασικές Πηγές χρηματοδότησης Πολιτιστικών Οργανισμών Διεθνώς Θεσμικοί και κρατικοί φορείς Κοινωφελή Ιδρύματα Ειδικοί τρόποι ανεύρεσης πόρων (οργάνωση εκδηλώσεων, τηλεμαραθώνιοι κ.λ.π.) Κέρδη από τυχερά παιχνίδια που διαχειρίζεται το κράτος Ιδιωτικές επιχειρήσεις Διεθνή και ευρωπαϊκά προγράμματα Η περίπτωση των Μουσείων 1. Χρηματοδότηση από εξωτερικές πηγές Ετήσια κρατική επιδότηση Δωρεές (σε κεφάλαια και σε είδος: ακίνητα, συλλογές κ.ά.) Χορηγίες Κληροδοτήματα Ένταξη σε διεθνή και ευρωπαϊκά προγράμματα 2. Έσοδα που προέρχονται από τη λειτουργία του μουσείου Εισιτήρια εισόδων Συνδρομές μελών Πωλήσεις προϊόντων και παροχή υπηρεσιών σε χώρους ανάπαυσης και αναψυχής όπως εστιατόρια και καφετέριες στο χώρο του μουσείου (πολύ σημαντικό έσοδο, αποφέρει το 67% των εσόδων των μουσείων στον Καναδά! Στην Αθήνα, το Μουσείο Μπενάκη π.χ. και το Κυκλαδικής Τέχνης έχουν πολύ μεγάλα έσοδα ετησίως από τα πωλητήριά τους) Ειδικές εκδηλώσεις Στοιχεία για τη χρηματοδότηση του πολιτισμού στην Ελλάδα 10

11 Ενώ περίπου μόνο το 0,35% του τακτικού προϋπολογισμού του ελληνικού κράτους διατίθεται για το Υπουργείο Πολιτισμού, σημαντικοί επιπρόσθετοι πόροι προέρχονται από τα τυχερά παιχνίδια τα οποία διαχειρίζεται το Υπουργείο Πολιτισμού όπως επίσης από το πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων όπως το Culture 2000 και το Information Society programme. Αυτό δεν περιλαμβάνει τα έσοδα που διατίθενται στις πολιτιστικές δραστηριότητες μέσω του προϋπολογισμού του Υπουργείου Παιδείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης, την κρατική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση και άλλων φορέων που δεν διοικούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Χορηγίες Οι χορηγίες αποτελούν εμπορικές συναλλαγές όπου το Μουσείο λαμβάνει χρηματικά ποσά, αγαθά ή υπηρεσίες από τον χορηγό σε αντάλλαγμα την παροχή διαφόρων οφελών και δικαιωμάτων. Οι χορηγίες (είτε σε μετρητά είτε σε είδος) θεωρούνται από την ισχύουσα νομοθεσία ως εμπορικές συναλλαγές και ως εκ τούτου υπόκεινται σε ΦΠΑ. Η Στρατηγική Οι περιοδικές εκθέσεις θεωρούνται ως οι πλέον πρόσφορες εκδηλώσεις για την εξεύρεση χορηγών. Η ισχύουσα στρατηγική προβλέπει την εξεύρεση ενός Μεγάλου Χορηγού για τις εκθέσεις και 4-5 Κύριους Χορηγούς για άλλες εκδηλώσεις. Επιπλέον γίνονται προσπάθειες για χρηματοδότες και χορηγούς σε διάφορα επίπεδα για τις εκθέσεις και παρουσιάσεις στο ισόγειο του κτιρίου. Επί του παρόντος, οι προσπάθειες εστιάζονται στην εξασφάλιση μεγάλων χορηγιών, δηλαδή από Ευρώ για την κατηγορία των Κύριων Χορηγών έως Ευρώ για την κατηγορία των Μεγάλων Χορηγών ώστε να πλησιάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο το στόχο που έχει τεθεί. Αυτό προϋποθέτει την προσφορά ανταλλαγμάτων υψηλής αξίας όπως αναγνωρίσεις, χρήση των χώρων του Μουσείου από τους χορηγούς για διάφορες εκδηλώσεις, και το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν τη σχέση τους με το Μουσείο σε οποιαδήποτε εμπορική ή επικοινωνιακή δραστηριότητά τους. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται τα οφέλη που προσφέρονται από το Μουσείο (αναγνωρίσεις, χρήση των χώρων του Μουσείου του ονόματός του, του λογότυπού του κλπ.) ως στοιχεία διαπραγμάτευσης ώστε να συγκεντρωθούν τα εκατ. Ευρώ που απαιτούνται για την ανάπτυξη της έκθεσης. Υπάρχουν δύο χρυσοί κανόνες που πρέπει να λάβει υπόψη του ο υπεύθυνος του μουσείου κατά τις προκαταρτικές συζητήσεις με τους χορηγούς: Α) Πρωταρχικός σκοπός είναι να διευθετηθεί μια δωρεά. Αυτό προτείνεται για δύο λόγους. Πρώτον είναι το θέμα του ΦΠΑ που επιφέρουν οι χορηγίες και δεύτερη η έλλειψη των πόρων που απαιτούνται για την προσφορά των ανταλλαγμάτων-οφελών και του χειρισμού της σχέσης χορηγούμουσείου. Β) Να μην αναφέρεται τίποτα σχετικά με τα οφέλη-ανταλλάγματα κατά τη διάρκεια των συζητήσεων. Στόχος του υπεύθυνου του μουσείου είναι να καταφέρει ώστε οι εταιρίες να αρκεστούν στο συσχετισμό τους με το Μουσείο. 11