ΕΝΗΜΕΡΩΗ ΣΟΤ ΚΟΙΝΟΤ ΓΙΑ ΣΟΤ ΚΙΝΔΤΝΟΤ ΠΟΤ ΤΠΑΡΧΟΤΝ ΠΛΗΙΟΝ ΕΓΚΑΣΑΣΑΕΩΝ ΠΟΤ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΣΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΤΝΕ ΟΤΙΕ ΣΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ SEVESO I, II ΚΑΙ ΙΙΙ

Transcript

1 Μεταπτυχιακή Διατριβή Ειδίκευσης Master Thesis ΕΝΗΜΕΡΩΗ ΣΟΤ ΚΟΙΝΟΤ ΓΙΑ ΣΟΤ ΚΙΝΔΤΝΟΤ ΠΟΤ ΤΠΑΡΧΟΤΝ ΠΛΗΙΟΝ ΕΓΚΑΣΑΣΑΕΩΝ ΠΟΤ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΣΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΤΝΕ ΟΤΙΕ ΣΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ SEVESO I, II ΚΑΙ ΙΙΙ PUBLIC INFORMATION ON THE RISKS OF EXISTING PLANTS UNDER THE SEVESO I, II AND III DIRECTIVES MANAGING DANGEROUS SUBSTANCES ΔΙΟΝΤΙΑ ΒΙΟΡΕ / DIONYSIA VIORE Α.Μ. / R.N. : Ειδικές Εκδόσεις / Special Publications: No Αθήνα, Μάρτιος 2019 Athens, March 2019 [1]

2 Μεταπτυχιακή Διατριβή Ειδίκευσης Master Thesis ΕΝΗΜΕΡΩΗ ΣΟΤ ΚΟΙΝΟΤ ΓΙΑ ΣΟΤ ΚΙΝΔΤΝΟΤ ΠΟΤ ΤΠΑΡΧΟΤΝ ΠΛΗΙΟΝ ΕΓΚΑΣΑΣΑΕΩΝ ΠΟΤ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΣΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΤΝΕ ΟΤΙΕ ΣΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ SEVESO I, II ΚΑΙ ΙΙΙ PUBLIC INFORMATION ON THE RISKS OF EXISTING PLANTS UNDER THE SEVESO I, II AND III DIRECTIVES MANAGING DANGEROUS SUBSTANCES ΔΙΟΝΤΙΑ ΒΙΟΡΕ / DIONYSIA VIORE Α.Μ. / R.N. : Σριμελής Εξεταστική Επιτροπή: Δρ.. Λόζιος, Επικ. Καθηγ. ΕΚΠΑ Εξειδικευμένη Επιστημονική Καθοδήγηση: Γ. Μουζάκης Χημικός Μηχανικός - ΤΠΕN / Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης Δρ. Ε. Λέκκας, Καθηγ. ΕΚΠΑ Δρ. Β. Αντωνίου, Δρ. Γεωλόγος, Ε.Δ.Ι.Π. ΕΚΠΑ Ειδικές Εκδόσεις / Special Publications: No Αθήνα, Μάρτιος 2019 Athens, March 2019 [2]

3 ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ πιεξνθφξεζε ησλ πνιηηψλ πεξί ηεο θχζεο ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ πνπ δηαρεηξίδνληαη νη βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο, ηνπο θηλδχλνπο πνπ πεξηέρνπλ, ηηο πνζνηηθέο επηπηψζεηο ζε ελδερφκελν αηχρεκα θαη ηηο απαξαίηεηεο, ζε πεξίπησζε έθηαθηεο αλάγθεο, ελέξγεηεο αθ ελφο πξνζηαζίαο ησλ κέζσ θαηάιιειεο ζρεδίαζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο έθηαθηεο αλάγθεο θαη αθ εηέξνπ ηεο απηνπξνζηαζίαο ησλ ζε πεξίπησζε αλάγθεο, απνηειεί ηελ θαζνξηζηηθή παξάκεηξν κείσζεο ηνπ βαζκνχ θνηλσληθήο ηξσηφηεηαο θαη θαηά ζπλέπεηα ειαρηζηνπνίεζεο ησλ ζπλεπαγφκελσλ θαηαζηξνθηθψλ επηπηψζεσλ ελφο βηνκεραληθνχ αηπρήκαηνο πάλσ ζηνλ άλζξσπν. Ζ δηαπίζησζε απηή νδήγεζε, ζην πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ην 1982, ζηελ πηνζέηεζε θαη εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο Seveso I (82/501/EOK), απνηειψληαο νπζηαζηηθά ηελ πξψηε πξνζπάζεηα ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πξφιεςεο ησλ κεγάισλ βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ θαη ηνπ κεηξηαζκνχ ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο ζηνλ άλζξσπν θαη ζην πεξηβάιινλ. Με ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ θαη έπεηηα απφ κηα ζεηξά κεγάισλ βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ ζηελ Δπξψπε θαη ηνλ θφζκν, ε ελ ιφγσ Οδεγία εμειίρζεθε θαηαιήγνληαο ην 1996 ζηελ πηνζέηεζε ηεο Οδεγίαο Seveso II (96/82/ΔΚ), πνπ θαζνξίδεη επαθξηβψο ηε δηαδηθαζία θαη ηνλ ηξφπν ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ, ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ απνξξένπλ απφ ηε βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα, γηα λα νινθιεξσζεί πξνο ην παξφλ ην 2012 κε ηελ πηνζέηεζε ηεο Οδεγίαο Seveso IΗI (2012/18/ΔΔ). Θα γίλεη αλαζθφπεζε ηεο εμέιημεο ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο ηφζν ζε επίπεδν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, φζν θαη ζε επίπεδν ηεο ρψξαο καο, επηζεκαίλνληαο ηηο αιιαγέο θαη ηηο δηαθνξνπνηήζεηο απφ ηε παιαηφηεξε ζηε λεφηεξε λνκνζεζία πνπ απνζθνπνχλ ζηελ θαιχηεξε θαη απνηειεζκαηηθφηεξε πξνζηαζία ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο. [3]

4 ABSTRACT Information on the nature of dangerous substances handled by industrial establishments, the risks involved, the quantitative impact of a potential accident and the necessary measures in the event of emergencies for protecting citizens through appropriate design and for self-protection in case of need are the key to reduce the level of social vulnerability and minimize the resulting devastating impact of an industrial accident on humans. As a result, European Union prompted in 1982 the adoption of the Seveso I Directive (82/501 / EEC), which was essentially the European Council's first attempt to control major industrial accidents and mitigate their effects on man and the environment. With the passage of time and in view of the lessons learned from later major industrial accidents in Europe and worldwide, Seveso I was amended in 1996 resulting into Seveso II Directive (96/82 / EC), which precisely defined the procedure and the way that the information on the risks arising from industrial activity was publically available. In 2012 Seveso-III (Directive 2012/18/EU) was adopted. Aim of this thesis is to review the evolution of relevant legislation both at European and at national level, by pointing out changes and differentiations from the former to the newer legislation aiming at better and more effective protection of humans and the environment. [4]

5 Πεξηερφκελα ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 3 ABSTRACT... 4 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... 6 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ... 7 ΔΗΑΓΧΓΖ... 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΧΣΟ: ΣΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΑ ΑΣΤΥΖΜΑΣΑ Οξηζκφο θαη βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά Βηνκεραληθά Αηπρήκαηα Μεγάιεο Έθηαζεο- Παξαδείγκαηα Πξφιεςε βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ: Ζ ΟΓΖΓΗΑ SEVESO ΚΑΗ SEVESO-II ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ: Ζ ΟΓΖΓΗΑ SEVESO-III ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΔΣΑΡΣΟ: Ζ ΔΝΖΜΔΡΧΖ ΣΟΤ ΚΟΗΝΟΤ ΣΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΧΝ ΟΓΖΓΗΧΝ SEVESO Ζ έλλνηα ηνπ θηλδχλνπ Δθηίκεζε θηλδχλνπ Γηαρείξηζε Κηλδχλνπ Ζ Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνχ γηα ηνπο Κηλδχλνπο ζηε Βηνκεραληθή Γξαζηεξηφηεηα Δπηθνηλσλία ηνπ Κηλδχλνπ πξνο ην Δπξχηεξν Κνηλφ Ζ ππνρξέσζε ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ ζηηο νδεγίεο Seveso II θαη Seveso III Δηζαγσγηθά ζηνηρεία Δλεκέξσζε ηνπ Κνηλνχ ζηελ Διιάδα κε ηελ εθαξκνγή ηεο Κ.Τ.Α /613/ Δλδεηθηηθέο δξάζεηο ελεκέξσζεο θνηλνχ ζηελ Διιάδα ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ [5]

6 ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά, ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ θ. Μνπδάθε Γεψξγην (Δζληθφ Δθπξφζσπν ηεο Διιάδαο γηα ηελ Οδεγία Seveso III), γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα θαη θαζνδήγεζε πνπ κνπ πξνζέθεξε θαζ φιε ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο εξγαζίαο. [6]

7 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΔ ΒΑΜΔ: Βηνκεραληθά Αηπρήκαηα Μεγάιεο Έθηαζεο Γ.Γ.Π.Π.: Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο Δ.Δ.: Δπξσπατθή Έλσζε emars: Major Accident Reporting System (χζηεκα Αλαθνξάο Μεγάισλ Αηπρεκάησλ) Κ/Μ: Κξάηε-Μέιε ΚΤΑ: Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε Μ.Α.: Μειέηε Αζθαιείαο Μ.Μ.Δ.: Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο Ν.Α.: Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Π.Π.Μ.Α: Πνιηηηθή Πξφιεςεο Μεγάισλ Αηπρεκάησλ.Α.Σ.Α.Μ.Δ.: ρέδην Αληηκεηψπηζεο Σερλνινγηθψλ Αηπρεκάησλ Μεγάιεο Έθηαζεο.Γ.Α.: πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Αζθαιείαο ΤΠΔΝ: Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο θαη Δλέξγεηαο Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ.: Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ [7]

8 ΔΙΑΓΧΓΗ Σα κεγάια αηπρήκαηα πνπ πξνθαινχληαη απφ ηελ χπαξμε επηθίλδπλσλ ρεκηθψλ νπζηψλ απνηεινχλ ζεκαληηθή απεηιή γηα ηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ, ελψ παξάιιεια πξνθαινχλ ηεξάζηηεο νηθνλνκηθέο δεκίεο θαη δηαηαξάζζνπλ ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Χζηφζν, ε ρξήζε κεγάισλ πνζνηήησλ επηθίλδπλσλ ρεκηθψλ νπζηψλ είλαη αλαπφθεπθηε ηφζν ζε νξηζκέλνπο ηνκείο ηεο βηνκεραλίαο πνπ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα κηα ζχγρξνλε βηνκεραλνπνηεκέλε θνηλσλία, φζν θαη ζηε θαζεκεξηλή καο δσή (θαζαξηζηηθά, απνιπκαληηθά, δηδαληνθηφλα, θιπ). Γηα λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη ζρεηηθνί θίλδπλνη, είλαη αλαγθαία ε ιήςε κέηξσλ γηα ηελ πξφιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη γηα ηελ εμαζθάιηζε θαηάιιειεο εηνηκφηεηαο θαη αληίδξαζεο ζε πεξίπησζε παξφκνησλ αηπρεκάησλ. ηελ Δπξψπε, ην θαηαζηξνθηθφ αηχρεκα ζηελ ηηαιηθή πφιε Seveso ην 1976 πξνθάιεζε ηε ζέζπηζε λνκνζεζίαο γηα ηελ πξφιεςε θαη ηνλ έιεγρν ηέηνησλ αηπρεκάησλ. Ζ νδεγία Seveso (νδεγία 82/501 / ΔΟΚ) ηξνπνπνηήζεθε αξγφηεξα ιακβάλνληαο ππφςε ηα δηδάγκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ κεηαγελέζηεξα αηπρήκαηα, φπσο πιεζίνλ ησλ πφιεσλ Bhopal, Toulouse ή Enschede κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ηεο Οδεγίαο Seveso-II (νδεγία 96/82 / ΔΚ) πνπ αληηθαηέζηεζε ηελ νδεγία Seveso (νδεγία 82/501 / ΔΟΚ). Σν 2012 εγθξίζεθε ε νδεγία Seveso-III (νδεγία 2012/18 / ΔΔ) ιακβάλνληαο ππφςε, κεηαμχ άιισλ, ηηο αιιαγέο ηεο λνκνζεζίαο ηεο Έλσζεο ζρεηηθά κε ηελ ηαμηλφκεζε ησλ ρεκηθψλ νπζηψλ θαη ηα απμεκέλα δηθαηψκαηα πξφζβαζεο ησλ πνιηηψλ ζηελ πιεξνθφξεζε θαη ηε δηθαηνζχλε. 1 Δπηπιένλ, ε ζνβαξφηεηα ησλ ζπλεπεηψλ απφ ηα βηνκεραληθά αηπρήκαηα είλαη ζπρλά πνιχ κεγαιχηεξε θαη πην πεξίπινθε φηαλ ππάξρεη έιιεηςε κέηξσλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε, ηελ εηνηκφηεηα θαη ηελ αληαπφθξηζε, ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, ηελ θνηλνπνίεζε ησλ αηπρεκάησλ θαη ηελ ακνηβαία ζπλδξνκή ζε πεξίπησζε κεγάινπ αηπρήκαηνο. 1 [8]

9 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ: ΣΑ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΚΑ ΑΣΤΥΗΜΑΣΑ 1.1 Οπιζμόρ και βαζικά σαπακηηπιζηικά Ζ Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε κεηάβαζε απφ ηηο ρεηξσλαθηηθέο εξγαζίεο ζε εξγαζίεο πνπ παξάγνληαλ απφ κεραλέο, λέεο ρεκηθέο δηεξγαζίεο παξαγσγήο θαη παξαγσγήο ζηδήξνπ, κε βειηησκέλε απφδνζε ηεο πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ηε ρξήζε ελέξγεηαο απφ αηκφ, ηελ αλάπηπμε εξγαιεηνκεραλψλ θαη ηελ άλνδν ηνπ εξγνζηαζηαθνχ ζπζηήκαηνο. Με ηε Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε ζεκαηνδνηήζεθε κηα ζεκαληηθή θακπή ζηελ ηζηνξία, πνπ επεξέαζε ζρεδφλ θάζε πηπρή ηεο θαζεκεξηλήο δσήο 2. Ζ άλνδνο ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ε νκαιή εμέιημε ησλ νηθνλνκηθψλ δεηεκάησλ δελ ήηαλ ηα κνλαδηθά πιενλεθηήκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε βηνκεραληθή επαλάζηαζε. Έλα αθφκα πιενλέθηεκα ήηαλ φηη ηα εξγαηηθά αηπρήκαηα θαη νη επαγγεικαηηθέο αζζέλεηεο κεηψζεθαλ ζε έλα κηθξφ βαζκφ, θαζψο ηηο δχζθνιεο δνπιεηέο ηηο εθηεινχζαλ πιένλ ηα κεραλήκαηα. Χζηφζν, ε εξγαζία κέζα ζηα εξγνζηάζηα θαη ηηο βηνκεραλίεο έθεξε ζηελ επηθάλεηα άιια πξνβιήκαηα, φπσο ηα ηερλνινγηθά αηπρήκαηα. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα άξρηζαλ λα θαηαγξάθνληαη πνιιά βηνκεραληθά θαη πιήζνο Βηνκεραληθψλ Αηπρεκάησλ Μεγάιεο Έθηαζεο, θάπνηα απφ ηα νπνία έρνπλ ραξαρηεί ζηε κλήκε ηνπ θφζκνπ γηα ηηο ηδηαηηέξσο θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο ηνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα ην αηχρεκα ζην ππξεληθφ εξγνζηάζην ηνπ Σζεξλνκπίι ηεο Οπθξαλίαο ην Οη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο είλαη κε θπζηθά θαηαζηξεπηηθά πεξηζηαηηθά πνπ πεξηιακβάλνπλ ηα αλζξψπηλα αηπρήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη θαηά ηελ παξαγσγή, ηε κεηαθνξά ή ην ρεηξηζκφ επηθίλδπλσλ ρεκηθψλ νπζηψλ, ηηο δηάθνξεο εθξήμεηο θ.ά. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ηερλνινγηθψλ θαηαζηξνθψλ είλαη 3 : Ο κεγάινο αξηζκφο λεθξψλ θαη ηξαπκαηηψλ Ζ επέθηαζε ησλ επηπηψζεσλ εθηφο ηνπ ρψξνπ ηεο εγθαηάζηαζεο Γηα ηελ αληηκεηψπηζε απαηηνχληαη πνιιέο νκάδεο παξέκβαζεο ΔΛ.ΗΝ.Τ.Α.Δ. (1999). Πξνζηαζία πεξηβάιινληνο απφ βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο-πξφιεςε βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ κεγάιεο έθηαζεο. Αζήλα: ΔΛ.ΗΝ.Τ.Α.Δ. [9]

10 Οη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο είλαη κεγάιεο Μεγάιεο νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο Γηαηαξάζζεηαη ν θαλνληθφο ξπζκφο δσήο πρλά απαηηείηαη εθθέλσζε ηνπ πιεζπζκνχ. Οη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο έρνπλ σο θχξηα αηηία ηνπο ηερλνινγηθνχο θηλδχλνπο, νη νπνίνη δελ αληηκεησπίδνληαη κε ηνλ πξέπνληα ηξφπν, αιιά θαη ηα ηερλνινγηθά ζπκβάληα (αηπρήκαηα) ηα νπνία πξνθαινχληαη απφ αλζξψπηλα ιάζε, αζηνρίεο εμνπιηζκνχ, νξγαλσηηθέο ή δηνηθεηηθέο δπζιεηηνπξγίεο, θιπ. θαη μεθεχγνπλ απφ ηνλ έιεγρν. ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο, νη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο κπνξεί λα νθείινληαη ζην απνηέιεζκα είηε άιισλ θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ NaTech αηπρήκαηα (ζεηζκψλ, θεξαπλψλ, ηζρπξψλ βξνρνπηψζεσλ, πιεκκπξψλ, θιπ.), είηε ζθφπηκσλ αλζξψπηλσλ ελεξγεηψλ 4. Σαμηλνκψληαο ηα ηερλνινγηθά αηπρήκαηα, πξνθχπηνπλ νη αθφινπζεο θαηεγνξίεο 5 : Βηνκεραληθά αηπρήκαηα, φπνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζε βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο, επεμεξγαζίαο ή απνζήθεπζεο ρεκηθψλ, πεηξνρεκηθψλ, ή / θαη γεληθφηεξα επηθίλδπλσλ πξντφλησλ Αηπρήκαηα κεηαθνξάο επηθίλδπλσλ εκπνξεπκάησλ, φπνπ ζπκβαίλνπλ θαηά ηε δηάξθεηα νδηθήο, ζηδεξνδξνκηθήο, ζαιάζζηαο ή αεξνπνξηθήο κεηαθνξάο επηθίλδπλσλ πιηθψλ Καηάξξεπζε θξαγκάησλ Ππξεληθά αηπρήκαηα, φπνπ ζπλδένληαη θπξίσο κε ηελ έθιπζε ξαδηελεξγψλ ζηνηρείσλ ζην πεξηβάιινλ, πξνθαιψληαο καθξνρξφληεο επηπηψζεηο. Χζηφζν παξά ηε ζπλέρεηα πνπ παξνπζηάδεηαη ζηηο πεγέο ησλ ηερλνινγηθψλ αηπρεκάησλ, ζεκαληηθέο αιιαγέο έρνπλ ζπκβεί, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ, ζηελ θιίκαθα ηνπ θηλδχλνπ. Γηα παξάδεηγκα, ελψ είλαη αλακθηζβήηεην φηη ζηελ ρεκηθή 4 ΔΛ.ΗΝ.Τ.Α.Δ., (1999), φ.π. 5 Λέθθαο, Δπζ. Λ. (2000). Φπζηθέο θαη Σερλνινγηθέο Καηαζηξνθέο. Αζήλα: Access Pre-Press [10]

11 θαη πεηξνρεκηθή βηνκεραλία έρεη ζεκεησζεί, κε ηελ πάξνδν ησλ εηψλ, ζεκαληηθή πξφνδνο ζηα ζπζηήκαηα αζθαιείαο, εληνχηνηο θαη ιφγσ ηνπ φηη απηνχ ηνπ είδνπο ε βηνκεραλία βξίζθεηαη ζπλήζσο εγθαηεζηεκέλε ζε πφιεηο κε πςειέο ζπγθεληξψζεηο πιεζπζκνχ, νη θίλδπλνη πνπ απνξξένπλ γηα ηνλ παξαθείκελν πιεζπζκφ απφ κηα ππξθαγηά, έθξεμε ή δηαξξνή ηνμηθψλ νπζηψλ είλαη ηεξάζηηνη. Σα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία πνπ παξνπζηάδνληαη ζην γξάθεκα πνπ αθνινπζεί, ζρεηηθά κε ηελ παγθφζκηα πνξεία ησλ ηερλνινγηθψλ αηπρεκάησλ, «κηινχλ» απφ κφλα ηνπο γηα ηελ αικαηψδε ηαρχηεηα κε ηελ νπνία, ηα ηερλνινγηθά αηπρήκαηα ιακβάλνπλ ρψξα. Γπάθημα 1 Η Ανά ηον Κόζμο Δξέλιξη ηυν Σεσνολογικών Καηαζηποθών και ηυν ςνεπειών ηοςρ, από ηο 1900 έυρ και ζήμεπα Πεγή: International Emergency Events Database ( Σα παγθνζκίσο θαηαγεγξακκέλα γεγνλφηα ζηελ δηεζλή βάζε εθηάθησλ αλαγθψλ, παξνπζηάδνπλ κηα απφηνκε αχμεζε ζηε ζπρλφηεηα κε ηελ νπνία, ηα [11]

12 ηερλνινγηθά αηπρήκαηα πξνθχπηνπλ, ηδηαίηεξα κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 70. Καη αλαινγία, απφηνκε αχμεζε παξνπζηάδεηαη θαη ζηνλ αξηζκφ ησλ ζπκάησλ, θαηαδεηθλχνληαο κε απηφλ ηνλ ηξφπν ηηο άκεζεο θαη καθξνρξφληεο επηπηψζεηο πνπ επηθέξνπλ νη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο, ζηνλ άλζξσπν θαη ζην πεξηβάιινλ. Σν βηνκεραληθφ αηχρεκα ζπληζηά ην είδνο ηνπ θηλδχλνπ πνπ πξνέξρεηαη απφ ηερλνινγηθά, επηθίλδπλεο δηαδηθαζίεο, απνηπρίεο ππνδνκήο ή νξηζκέλεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο ελδέρεηαη λα πξνθαιέζνπλ απψιεηα δσήο ή ηξαπκαηηζκφ, πιηθέο δεκηέο, θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο δηαηαξαρέο ή πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε. Αληίζηνηρα, σο Βηνκεραληθφ Αηχρεκα σο Μεγάιεο Έθηαζεο (ΒΑΜΔ) νξίδεηαη «έλα ζπκβάλ, φπσο κεγάιε δηαξξνή, ππξθαγηά ή έθξεμε πνπ πξνθχπηεη απφ αλεμέιεγθηεο εμειίμεηο θαηά ηε ιεηηνπξγία νπνηαζδήπνηε εγθαηάζηαζεο πνπ ππάγεηαη ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο παξνχζαο απφθαζεο, ην νπνίν πξνθαιεί ζνβαξνχο θηλδχλνπο, άκεζνπο ή απψηεξνπο, γηα ηελ αλζξψπηλε πγεία ή ην πεξηβάιινλ, εληφο ή εθηφο ηεο εγθαηάζηαζεο θαη ζρεηίδεηαη κε κία ή πεξηζζφηεξεο επηθίλδπλεο νπζίεο» 6. Γηα ηελ πεξίνδν , ε βάζε δεδνκέλσλ MARS πεξηέρεη ζηνηρεία γηα 125 ζνβαξά αηπρήκαηα πνπ ζπλέβεζαλ ζε θξάηε-κέιε ηεο ΔΔ. Σα αηπρήκαηα απφ ην 2002 είλαη ιηγφηεξν ζνβαξά απφ φ, ηη ζην παξειζφλ, κε κφλν πέληε λα έρνπλ σο απνηέιεζκα πνιιαπινχο ζαλάηνπο, ελψ ε πιεηνλφηεηα ησλ κεγάισλ αηπρεκάησλ ήηαλ εθξήμεηο, νη νπνίεο ζπλήζσο έρνπλ πεξηνξηζκέλν αληίθηππν ζην πεξηβάιινλ. Ζ ρξνλνινγηθή εμέιημε φισλ ησλ ΒΑΜΔ, φπσο θαηαγξάθεθαλ ζηε δηεζλή βάζε εθηάθησλ αλαγθψλ απφ ην 1900 έσο θαη ζήκεξα, γηα ηελ γεσγξαθηθή πεξηνρή ηεο Δ.Δ., παξνπζηάδεηαη ζην γξάθεκα πνπ αθνινπζεί: Γπάθημα 2 Η εξέλιξη ηυν ΒΑΜΔ ζηην Δςπυπαφκή Ένυζη, από ηο 1900 έυρ και ζήμεπα 6 Βι. Οδεγία 2012/18/ΔΔ, άξζξν 3, παξ. 13 [12]

13 ΒΑΜΕ Φρονολογία ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΙΟΜΗΦΑΝΙΚΩΝ ΑΤΥΦΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Πεγή: Δπεμεξγαζκέλα ζηνηρεία από International Emergency Events Database ( Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ κειέηε ηνπ γξαθήκαηνο είλαη αλάινγα, απηψλ, ηεο παγθφζκηαο εμέιημεο ησλ ηερλνινγηθψλ αηπρεκάησλ. Καη ζηελ πεξίπησζε δειαδή ησλ ρσξψλ ηεο Δ.Δ. ζεκεηψλεηαη κηα απμεηηθή πνξεία ζε ζπκβάληα βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ, ηδηαίηεξα απφ ην 1970 θαη έπεηηα, κε ζεκαληηθή θνξχθσζε ηε δεθαεηία ηνπ πλνιηθά δε, ζε νιφθιεξε ηελ Δ.Δ., απφ ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα, ζεκεηψζεθαλ 192 βηνκεραληθά αηπρήκαηα 7, επεξεάδνληαο πάλσ απφ άηνκα (άζηεγνη, ηξαπκαηίεο, ζαλφληεο) θαη πξνθαιψληαο δεκηέο ζπλνιηθνχ θφζηνπο euro. 7 Βι. International Emergency Events Database ( [13]

14 1.2 Βιομησανικά Αηςσήμαηα Μεγάληρ Έκηαζηρ- Παπαδείγμαηα ηελ παξνχζα ελφηεηα παξαηίζεληαη κεξηθά απφ ηα ζεκαληηθφηεξα βηνκεραληθά αηπρήκαηα, πνπ θαηαγξάθεθαλ απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, θαηαδεηθλχνληαο φηη ζηα ΒΑΜΔ, ην είδνο θαη ε έθηαζε ησλ θαηαζηξνθψλ 8 είλαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζέκα κεγάιεο αβεβαηφηεηαο, θαζψο νη επηπηψζεηο κπνξεί λα πνηθίινπλ, αλάινγα κε ην επίπεδν ηεο αλζξψπηλεο αλάπηπμεο, απφ αζήκαληεο έσο θαη θαηαζηξνθηθέο. ε φιεο φκσο ηηο πεξηπηψζεηο ΒΑΜΔ, νη ζπλέπεηεο πάλσ ζηνλ αλζξψπηλν πιεζπζκφ πνπ βξηζθφηαλ ζηελ πεξηνρή ηνπ αηπρήκαηνο ζα ήηαλ κηθξφηεξεο, αλ φρη θαη κεδακηλέο, εάλ είρε πξνεγεζεί ε θαηάιιειε πιεξνθφξεζε ηνπ θνηλνχ, ζρεηηθά κε ηνπο ελ δπλάκεη θηλδχλνπο θαη ηνπο ηξφπνπο αληίδξαζεο θαη ζπκπεξηθνξάο, θαηά ηε δηάξθεηα ελφο ηέηνηνπ ζπκβάληνο. Feyzin (Γαλλία, Ιανοςάπιορ 1966) Σν ζπγθεθξηκέλν αηχρεκα ζπλέβε ζην δηπιηζηήξην πεηξειαίνπ ηεο πφιεο, ζην νπνίν επξφθεηην λα πξαγκαηνπνηεζεί ιήςε δείγκαηνο πξνπαλίνπ απφ ηελ δεμακελή Νν 443, ρσξεηηθφηεηαο 1200 θπβηθψλ κέηξσλ. Χο αξρηθή αηηία ηνπ πξνβιήκαηνο ζεσξείηαη κηα ιάζνο ελέξγεηα ηνπ ρεηξηζηή θαηά ην άλνηγκα θαη θιείζηκν ησλ βαιβίδσλ. Ο ρεηξηζηήο έπξεπε πξψηα λα αλνίμεη ηελ πιεζηέζηεξε ζηελ δεμακελή βαιβίδα θξαηψληαο θιεηζηέο ηηο άιιεο βαιβίδεο, ψζηε λα απνηξαπεί ν ζρεκαηηζκφο πάγνπ ζηελ πάλσ βαιβίδα εθξνήο. ρξεηαδφηαλ εηδηθφ εξγαιείν θιεηδί. Καζψο φκσο ηελ εκέξα ηνπ ζπκβάληνο ν ρεηξηζηήο δελ είρε ην θαηάιιειν θιεηδί γηα ην άλνηγκα θαη ην θιείζηκν ησλ βαιβίδσλ, δελ αθνινχζεζε ηηο ελδεδεηγκέλεο νδεγίεο κε απνηέιεζκα λα ζηάμνπλ κεξηθέο ζηαγφλεο θαη λα ζηακαηήζεη ε εθξνή (ιφγσ ηνπ ζρεκαηηζκνχ πάγνπ) 9. Χο απνηέιεζκα, αθνινχζεζε εθηφλσζε πξνπαλίνπ κεγάιεο πίεζεο πνπ θηχπεζε ηνλ ρεηξηζηή πξνθαιψληαο ηνπ ςχμε ηνπ πξνζψπνπ θαη ησλ βξαρηφλσλ. Ο ηξαπκαηηζκφο ηνπ ρεηξηζηή θαη ε απνπζία ηνπ θαηάιιεινπ θιεηδηνχ δελ ηνπ επέηξεςαλ λα θιείζεη ηελ βάλα, ψζηε λα πεξηνξηζηεί ε δηαξξνή θαη έηζη δεκηνπξγήζεθε έλα λέθνο αηκψλ πξνπαλίνπ ην νπνίν επεθηάζεθε ζε κεγάιε απφζηαζε απφ ην ζεκείν εθξνήο, ζην νπνίν θαη ζεκεηψζεθε αλάθιεμε απφ ζπηλζήξα 8 Εηψκαο, Γ.Κ. (2003). Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, Γηεκεξίδα Σ.Δ.Δ.: «Γηαρείξηζε Δπηθηλδπλφηεηαο: ε εθαξκνγή ησλ Οδεγηψλ Seveso I θαη II ζηε ρψξα καο». Αζήλα: ΔΒΔΑ. 9 Γεσξγηάδνπ, Δ. (2001). Βηνκεραληθά Αηπρήκαηα Μεγάιεο Έθηαζεο-Μεζνδνινγηθφο θαη Πιεξνθνξηαθφο Οδεγφο. Αζήλα: ΔΛΗΝΤΑΔ. [14]

15 πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ δηέιεπζε απηνθηλήηνπ ζε παξαθείκελε νδφ. Ζ δεμακελή ηπιίρζεθε ζηηο θιφγεο θαη ζεκεηψζεθε έθξεμε, ηξεηο αθφκα ζθαηξηθέο δεμακελέο αλαθιέγεζαλ θαη αλεηξάπεζαλ ιφγσ θαηαζηξνθήο ησλ ζηνηρείσλ έδξαζεο θαη ππνζηήξημεο. Ζ θαηάζηαζε ζηελ εγθαηάζηαζε ηέζεθε ππφ έιεγρν κεηά 48 ψξεο. ηελ εμέιημε ηνπ αηπρήκαηνο (εθηφο ηνπ ιάζνπο ηνπ ρεηξηζηή) ζπλέβαιαλ ην γεγνλφο φηη δελ ελεξγνπνηήζεθε ν ζπλαγεξκφο κεηά ηελ εθξνή ηνπ πξνπαλίνπ, ε θαζπζηέξεζε άθημεο ησλ ππξνζβεζηηθψλ κέζσλ, ην φηη δελ θφπεθε ε θπθινθνξία ζηελ παξαθείκελε νδφ, ε αλεπάξθεηα ηνπ ζπζηήκαηνο ππξφζβεζεο θ.α. Απφ ην αηχρεκα ζθνηψζεθαλ 18 άλζξσπνη, 81 ηξαπκαηίζηεθαλ, ελψ πξνθιήζεθαλ θαη ζνβαξέο πιηθέο δεκηέο 10. Η καηαζηροθή ηοσ δισλιζηηρίοσ Feyzin Seveso (Ιηαλία, Ιούλιορ 1976) Σν αηχρεκα έιαβε ρψξα ζηελ εγθαηάζηαζε θαξκάθσλ ηεο εηαηξείαο Icmesa Chemical Company ζηελ πφιε Seveso ηεο Ηηαιίαο θαη πξνθιήζεθε απφ αζηνρία βαιβίδαο πνπ απφ ηελ νπνία δηέθπγε ζηελ αηκφζθαηξα ε εμαηξεηηθά ηνμηθή νπζία δηνμίλε - TCDD, ζε αζπλήζηζηα πςειέο πνζφηεηεο. Τπνινγίδεηαη φηη ε έθιπζε ηνπ ηνμηθνχ λέθνπο απφ ην αηχρεκα ζηνλ αέξα αθνξνχζε 35 kg ζρεδφλ θαζαξήο δηνμίλεο 10 Γεσξγηάδνπ, Δ. (2001). Βηνκεραληθά Αηπρήκαηα Μεγάιεο Έθηαζεο-Μεζνδνινγηθφο θαη Πιεξνθνξηαθφο Οδεγφο. Αζήλα: ΔΛΗΝΤΑΔ. [15]

16 πνπ ξχπαλε έθηαζε 15 ηεηξαγσληθψλ ρηιηνκέηξσλ κε θαηνίθνπο. Οιφθιεξε ε πεξηνρή εθθελψζεθε ακέζσο θαη ην Seveso έκνηαδε κε λεθξή πνιηηεία 11. Ζ επηρείξεζε απνθαηάζηαζεο ηεο πεξηνρήο απνδείρζεθε εμαηξεηηθά δχζθνιε ιφγσ ηνπ φηη ην TCDD είλαη αδηάιπην ζην λεξφ θαη έηζη νη ηνπηθέο αξρέο έιαβαλ βηνινγηθά κέηξα. Αλ θαη θαλείο δελ έραζε ηελ δσή ηνπ άκεζα, ην αηχρεκα ζηάζεθε αθνξκή γηα λα γίλνπλ κειέηεο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ καθξνρξφλησλ ζπλεπεηψλ απφ ηελ έθζεζε ζηε δηνμίλε TCDD, ε νπνία απνδείρζεθε θαξθηλνγφλνο θαη δπλάκελε λα πξνθαιέζεη γελεηηθέο δπζπιαζίεο. Δπίζεο, ν αληίθηππνο ηνπ αηπρήκαηνο ήηαλ ηφζν κεγάινο πνπ ε Δπξσπατθή Οδεγία γηα ηελ πξφιεςε θαη αληηκεηψπηζε ησλ αηπρεκάησλ κεγάιεο έθηαζεο πήξε ην φλνκα ηεο πφιεο θαη νλνκάζηεθε νδεγία Seveso 12. Φωηογραθία από ηο αηύτημα ζηο Seveso ηης Ιηαλίας Η ηπαγυδία ηηρ Μποπάλ (1984) Σα μεκεξψκαηα ηεο 3 εο Γεθεκβξίνπ ηνπ 1984, πάλσ απφ κηζφ εθαηνκκχξην άλζξσπνη εθηέζεθαλ ζε 40 ηφλνπο ηζνθπαληθνχ κεζπιίνπ, θαζψο θαη ζε άιιεο Γεσξγηάδνπ, Δ. (2001). Βηνκεραληθά Αηπρήκαηα Μεγάιεο Έθηαζεο-Μεζνδνινγηθφο θαη Πιεξνθνξηαθφο Οδεγφο. Αζήλα: ΔΛΗΝΤΑΔ. [16]

17 ηνμηθέο νπζίεο, έπεηηα απφ καδηθή δηαξξνή πνπ ζεκεηψζεθε ζην εξγνζηάζην εληνκνθηφλσλ ηεο Union Carbide India Limited, ζηελ πφιε Μπνπάι. Μφλν ηηο πξψηεο 2-3 κέξεο πεξηζζφηεξνη απφ άλζξσπνη πέζαλαλ θαη πνιχ πεξηζζφηεξνη ηξαπκαηίζηεθαλ, ελψ ηα επφκελα 20 ρξφληα έσο θαη άλζξσπνη έραζαλ ηε δσή ηνπο απφ αζζέλεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαξξνή ησλ ηνμηθψλ νπζηψλ. 13 Ζ εηαηξεία πνπ ζπκκεηείρε ζε απηφ πνπ έγηλε ην ρεηξφηεξν βηνκεραληθφ αηχρεκα ζηελ ηζηνξία πξνζπάζεζε ακέζσο λα απνζηαζηνπνηεζεί απφ ηε λνκηθή επζχλε. Σειηθά θαηέιεμε ζε δηεπζέηεζε κε ηελ ηλδηθή θπβέξλεζε κέζσ ηεο δηακεζνιάβεζεο ηνπ Αλψηαηνπ Γηθαζηεξίνπ ηεο ρψξαο θαη δέρζεθε ηελ εζηθή επζχλε. Καηαβιήζεθε απνδεκίσζε χςνπο 470 εθαηνκκπξίσλ δνιαξίσλ, έλα ζρεηηθά κηθξφ πνζφ πνπ βαζίζηεθε ζε ζεκαληηθέο ππνεθηηκήζεηο ησλ καθξνπξφζεζκσλ επηπηψζεσλ ζηελ πγεία απφ ηελ έθζεζε θαη ζηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ εθηέζεθαλ 14. Σα γεγνλφηα ζην Μπνπάι ηεο Ηλδίαο απνθάιπςαλ φηη ε επέθηαζε ηεο εθβηνκεράληζεο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ρσξίο ηαπηφρξνλε εμέιημε ησλ θαλνληζκψλ αζθαιείαο κπνξεί λα έρεη θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο, ελψ ε θαηαζηξνθή θαηέδεημε φηη θαηλνκεληθά ηνπηθά πξνβιήκαηα βηνκεραληθψλ θηλδχλσλ θαη ηνμηθήο κφιπλζεο ζπλδένληαη ζπρλά κε ηε δπλακηθή ηεο παγθφζκηαο αγνξάο 15. Το αηύτημα ζηο Μποπάλ, Ινδία Broughton, E. (2005). The Bhopal disaster and its aftermath: a review. Environ Health, 4: Broughton, E. (2005), φ.π. [17]

18 Jet Oil (Θεζζαλονίκη, Φεβποςάπιορ 1986) «Ζ ηεξάζηηα ππξθαγηά ζηηο δεμακελέο πεηξειαηνεηδψλ ηεο Jet Oil ηνλ Φεβξνπάξην 1986 ήηαλ έλα απφ ηα κεγαιχηεξα βηνκεραληθά αηπρήκαηα πνπ ζπλέβε ζηε ρψξα καο θαη γηα πνιιέο κέξεο απεηινχζε νιφθιεξε ηε Θεζζαινλίθε κε επηπηψζεηο απφ ην πληγεξφ ηνμηθφ λέθνο ησλ παξαγνκέλσλ θαπζαεξίσλ. Ζ ππξθαγηά μέζπαζε ζηηο 24/2/1986 θαηά ηε δηάξθεηα επηζθεπψλ θαη κηαο νμπγνλνθφιιεζεο. Σα ειιηπή κέηξα αζθαιείαο δελ πξνιαβαίλνπλ ην θαθφ θαη μέζπαζε κεγάιε ππξθαγηά ζε δεμακελέο πεηξειαίνπ ηεο Jet Oil ζην Καινρψξη Θεζζαινλίθεο» 16. Ο παληθφο εληάζεθε ηε λχρηα ηεο 27εο Φεβξνπαξίνπ, φηαλ ζεκεηψζεθε ε κεγάιε έθξεμε ζηε δεμακελή 8 θαη δηαδφζεθε ε θήκε φηη ε θσηηά επεθηάζεθε ζηε γεηηνληθή δεμακελή ακκσλίαο θάηη πνπ επηπρψο δελ ζπλέβε. Αλ ε θσηηά «επεξέαδε» ηελ επηθίλδπλε απνζήθε, ζα πξνθαινχληαλ ηεξάζηηα αλζξψπηλε θαη νηθνινγηθή θαηαζηξνθή, αλάινγε κε ηα κεγάια ρεκηθά δπζηπρήκαηα ηνπ εβέδν ζηελ Ηηαιία θαη ηεο Μνκπάι ζηελ Ηλδία 17, επεηδή κεγάιε πνζφηεηα ακκσλίαο ζα δηαρεφηαλ ζην πεξηβάιινλ κε ηξνκεξέο επηπηψζεηο ζηνλ άλζξσπν θαη ζην πεξηβάιινλ. Το αηύτημα Jet Oil, Θεζζαλονίκη 16 logika.gr/%cf%80%cf%85%cf%81%ce%ba%ce%b1%ce%b3%ce%b9%ce%ac- %CF%84%CE%B7%CF%82-jet-oil-30-%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%B1- %CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%AC/ 17 [18]

19 Καηαιήγνληαο θαη κέζσ ηεο εμέηαζεο ηεο δηαρξνληθήο πνξείαο ησλ ηερλνινγηθψλ αηπρεκάησλ ζηνλ θφζκν θαη ζηελ Δ.Δ., γίλεηαη εκθαλέο φηη ε αιιαγή πνπ πξνήιζε κέζσ ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο, δηακφξθσζε έλα πνιχπινθν ηερλνινγηθφ πξφηππν, πνπ αληηθαηνπηξίδεη κηα ηδηάδνπζα ηζνξξνπία κεηαμχ απεηιήο θαη αζθάιεηαο. Γεδνκέλνπ φηη ζε θάζε βηνκεραληθή δηεξγαζία ελππάξρεη ν παξάγσλ «ζθάικα», ν νπνίνο δελ είλαη δπλαηφλ λα ειεγρζεί ζε απφιπην βαζκφ απφ ηνλ άλζξσπν, ηα βηνκεραληθά αηπρήκαηα ζα ζπκβαίλνπλ πάληνηε ζηνλ θφζκν καο, θάλνληαο νξαηή ηεο αλάγθε δηδαρήο, ηφζν ηεο επηζηεκνληθήο θνηλφηεηαο φζν θαη ηεο θνηλήο γλψκεο απφ ηα θαηαζθεπαζηηθά θαη ζρεδηαζηηθά ιάζε ηνπ παξειζφληνο, έηζη ψζηε λα θαηαζηεί δπλαηή ε θαιχηεξε αληηκεηψπηζε ηνπο ζην κέιινλ θαη ν κεηξηαζκφο ησλ θαηαζηξνθηθψλ ηνπο απνηειεζκάησλ. [19]

20 1.3 Ππόλητη βιομησανικών αηςσημάηυν Ζ έλλνηα ηεο πξφιεςεο πεξηιακβάλεη γεληθά ηηο πηπρέο ηεο δηαρείξηζεο, ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ηνπ ειέγρνπ κηαο επηθίλδπλεο εγθαηάζηαζεο, απφ ηελ εγθαηάζηαζή ηεο έσο ηελ απνμήισζε / θαηεδάθηζή ηεο, κε ζθνπφ ηελ εμάιεηςε ή ηε κείσζε ηεο πηζαλφηεηαο εκθάληζεο αηπρεκάησλ θαη ηε κείσζε ηεο βαξχηεηάο ηνπο εάλ ζπκβνχλ 18. Οη βειηηψζεηο ησλ ηερληθψλ γλψζεσλ θαη ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ζπκβάιινπλ ζηε κείσζε ηνπ θηλδχλνπ απφ βηνκεραληθά αηπρήκαηα. Σαπηφρξνλα, ε κεγάιε πνηθηινκνξθία ζηηο επηθίλδπλεο παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο, ε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο θαη ε δπλακηθή ηεο αγνξάο ππνδειψλνπλ ζπλερηδφκελε αλάγθε γηα επαγξχπλεζε θαη εληνπηζκφ αλαδπφκελσλ θηλδχλσλ, θαζψο θαη αλάγθε εθαξκνγήο λέσλ ιχζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θηλδχλνπ. ε απηφ ην πιαίζην, ε δηεζλήο ζπλεξγαζία γηα ηελ πξφιεςε, ηελ εηνηκφηεηα θαη ηελ αληηκεηψπηζε βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ είλαη επηηαθηηθή 19. Ζ δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ ζε ρψξνπο ρεκηθήο επηθηλδπλφηεηαο θαηέζηε ζεκαληηθή εζηίαζε ηεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο ζηηο αλαπηπγκέλεο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ πξηλ απφ 35 ρξφληα, πνπ ε νδεγία Seveso ηεο ΔΔ έγηλε λφκνο ζε 12 επξσπατθά θξάηε κέιε. Έθηνηε ππήξρε πάληα έλα κέξνο ησλ θξαηηθψλ πφξσλ πνπ δηαηέζεθαλ γηα ηελ αλάπηπμε, ηε κειέηε θαη ηε δηάδνζε κεζφδσλ γηα ηελ εθηίκεζε ησλ θηλδχλσλ βηνκεραληθψλ θηλδχλσλ ζε επηκέξνπο ρψξνπο 20. Σα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Δπξψπε παξνπζηάζηεθε ζεκαληηθή αχμεζε ζηνλ αξηζκφ θαη ηε ζνβαξφηεηα ηφζν ησλ θπζηθψλ φζν θαη ησλ αλζξσπνγελψλ θαηαζηξνθψλ. Οη εθιχζεηο ιφγσ απιψλ ρεκηθψλ αηπρεκάησλ πνπ πεξηιακβάλνπλ επηθίλδπλεο νπζίεο ζε ρεκηθέο εγθαηαζηάζεηο, πεηξνρεκηθά θαη δηπιηζηήξηα πεηξειαίνπ ζπλερίδνπλ λα ζπκβαίλνπλ αξθεηά ζπρλά ζηελ Δπξψπε, επηδεηθλχνληαο ηελ αλάγθε γηα θαιχηεξν θαη απνηειεζκαηηθφηεξν έιεγρν ησλ κεγάισλ βηνκεραληθψλ θηλδχλσλ. Ζ πξφιεςε θαη ε εηνηκφηεηα βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ ζηελ Δπξψπε απνζθνπεί φρη κφλν ζηελ πξφιεςε κεγάισλ θαηαζηξνθψλ αιιά θαη ζε de_3nov_2016_online.pdf [20]

21 θαηαζηξνθέο κηθξφηεξεο θιίκαθαο πνπ παξαβηάδνπλ ην δηθαίσκα ζε κηα αζθαιή θνηλφηεηα, έλαλ αζθαιή ρψξν εξγαζίαο θαη έλα θαζαξφ πεξηβάιινλ [21]

22 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ: Η ΟΓΗΓΙΑ SEVESO ΚΑΙ SEVESO-II Ζ Οδεγία 82/501/ΔΟΚ, πνπ νλνκάζηεθε θαη Οδεγία Seveso I, πηνζεηήζεθε ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1982 απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην θαη θιήζεθε, κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο, λα αλαγλσξίζεη θαη λα αληηκεησπίζεη 22 «ηνλ θίλδπλν αηπρεκάησλ κεγάιεο έθηαζεο ηνλ νπνίν πεξηθιείνπλ νξηζκέλεο βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαζψο θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο γηα ηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ», απνηειψληαο ζπλάκα κηα ζεκαληηθή δπλακηθή γηα ηελ πεξαηηέξσ αλεζπρία θαη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ, ζρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζηελ Δπξψπε. Ζ ζπγθεθξηκέλε νδεγία απνηέιεζε κηα πξψηε πξνζπάζεηα αλαγλψξηζεο θαη πξνζδηνξηζκνχ ησλ θίλδπλσλ πνπ ππάξρνπλ ζηηο βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο, κε απψηεξν ζηφρν ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ΒΑΜΔ θαη ησλ φπνησλ επηπηψζεψλ ηνπο 23. Ζ βαζηθφηεξε θαηλνηνκία πνπ εηζήγαγε ε ελ ιφγσ Οδεγία, αθνξνχζε ζην ζέκα ηεο ελεκέξσζεο 24 θαη επαηζζεηνπνίεζεο ηνπ θνηλνχ γηα ζέκαηα ΒΑΜΔ, δηφηη γηα πξψηε θνξά ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε ιακβάλεηαη ππφςε ε αζθάιεηα ησλ αλζξψπσλ πνπ βξίζθνληαη εθηφο ησλ βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Μέρξη ηελ ηζρχ ηεο Οδεγίαο Seveso I, κφλν ην πξνζσπηθφ ησλ επηθίλδπλσλ βηνκεραληθψλ δξαζηεξηνηήησλ, είρε δηθαίσκα ζηελ πιεξνθφξεζε θαη ζε θακία Δπξσπατθή ρψξα απηφ ην δηθαίσκα, δελ ίζρπε γηα ηνπο πεξηνίθνπο. πλεπψο, κέζσ ηεο Οδεγίαο Seveso I πήξε «ζάξθα θαη νζηά», ε επηζπκία λα απνθεπρζεί ζην κέιινλ, ε επαλάιεςε έιιεηςεο ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ, φπσο είρε παξαηεξεζεί ζην νκψλπκν αηχρεκα. Χζηφζν, κεηά ηα ζνβαξά αηπρήκαηα ζην εξγνζηάζην ηεο UNION CARBIDE ζην Bhopal ηεο Ηλδίαο ην 1984 αιιά θαη ζε Δπξσπατθφ επίπεδν ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο SANDOZ ζηελ Διβεηία ην 1985, πνπ είρε σο απνηέιεζκα ηελ νηθνινγηθή θαηαζηξνθή ηνπ πνηακνχ Ρήλνπ, ε Οδεγία Seveso I, ηξνπνπνηήζεθε δχν θνξέο, κε ηηο Οδεγίεο 87/216/ΔΟΚ ζηηο 19 Μαξηίνπ 1987 θαη 88/610/ΔΟΚ ζηηο 24 Ννεκβξίνπ Με ηηο ηξνπνπνηήζεηο απηέο: 22 Οδεγία 82/501/ΔΟΚ, άξζξν 1, παξ Μνπδάθεο, Γ. (1999). Δθαξµνγή ηεο νδεγίαο SevesoII ζηελ Διιάδα. Ζµεξίδα ΣΔΔ: «Δπηθηλδπλφηεηα Βηνµεραληθψλ Δγθαηαζηάζεσλ». Αζήλα. 24 Οδεγία 82/501/ΔΟΚ, άξζξν 8 [22]

23 Μεηψζεθαλ νξηζκέλεο θξίζηκεο πνζφηεηεο επηθίλδπλσλ νπζηψλ, κε απνηέιεζκα λα ππαρζνχλ ζηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο Seveso I θαη άξα ζηηο ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ εμ απηήο, πεξηζζφηεξεο επηθίλδπλεο βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην έδαθνο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. Γηα πξψηε θνξά ηέζεθε ζέκα εθηίκεζεο ησλ επηπηψζεσλ ζην πεξηβάιινλ, έπεηηα απφ έλα κεγάιν βηνκεραληθφ αηχρεκα. Πξνζηέζεθε λέν παξάξηεκα γηα ηελ ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ πνπ θαηνηθνχλ πιεζίνλ βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ αλαθνξηθά κε ηνπο πηζαλνχο θηλδχλνπο θαη ηνπο ηξφπνπο αληίδξαζεο ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο. ηηο 9/12/1996, ε ΔΔ πηνζέηεζε ηελ Οδεγία 96/82/EC, SEVESO II πνπ αληηθαηέζηεζε πιήξσο ηελ 82/501/ΔΟΚ (SEVESO Η). Όπσο κάιηζηα αλαθέξεηαη ζην Πξννίκην ηεο Οδεγίαο 25, ε νδεγία 82/501 /ΔΟΚ απνηειεί έλα πξώην ζηάδην ελαξκόληζεο θαη πξέπεη λα ηξνπνπνηεζεί θαη λα ζπκπιεξσζεί ώζηε λα εμαζθαιηζηνύλ, θαηά ηξόπν ζπλεπή θαη απνηειεζκαηηθό, πςειά δηαθνηλνηηθά επίπεδα πξνζηαζίαο ε παξνύζα ελαξκόληζε πεξηνξίδεηαη ζηα κέηξα πνπ είλαη αλαγθαία ώζηε λα θαζηεξσζεί έλα απνηειεζκαηηθόηεξν ζύζηεκα γηα ηελ πξόιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ επξείαο εκβέιεηαο θαη γηα ηνλ πεξηνξηζκό ησλ ζπλεπεηώλ ηνπο. θνπφο ηεο Οδεγίαο SEVESO II είλαη «ε πξφιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ ζρεηηδνκέλσλ κε επηθίλδπλεο νπζίεο, θαη ν πεξηνξηζκφο ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο επί ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζζεί θαηά ζπλεθηηθφ θαη απνηειεζκαηηθφ ηξφπν πςειή δηαθνηλνηηθή πξνζηαζία». εκαληηθή δηαθνξά ηεο ζπγθεθξηκέλεο νδεγίαο ζε ζρέζε κε ηελ Seveso I είλαη ε πξνψζεζε θχξησλ θαη θαηλνηφκσλ δηαηάμεσλ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ. Με άιια ιφγηα, ν ζηφρνο ηεο νδεγίαο Seveso II είλαη δηηηφο. Πξψηνλ, ε νδεγία απνζθνπεί ζηελ πξφιεςε ησλ θηλδχλσλ κεγάισλ αηπρεκάησλ πνπ ζπλεπάγνληαη επηθίλδπλεο νπζίεο. Γεχηεξνλ, δεδνκέλνπ φηη εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ αηπρήκαηα, ε νδεγία ζηνρεχεη ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ησλ αηπρεκάησλ απηψλ φρη κφλν γηα ηνλ άλζξσπν (πηπρέο αζθάιεηαο θαη πγείαο) αιιά θαη γηα ην πεξηβάιινλ (πεξηβαιινληηθέο πηπρέο). Ζ αληηθαηάζηαζε ηεο Seveso I κε ηε Seveso II βαζίζηεθε 25 Οδεγία 96/82/EK [23]

24 γεγνλφο φηη ππήξρε αλάγθε δηεχξπλζεο ησλ πεδίσλ εθαξκνγήο ηεο αξρηθήο Οδεγίαο, κε απζηεξφηεξεο απαηηήζεηο, ζε ηνκείο φπσο ν ζρεδηαζκφο έθηαθηεο αλάγθεο, ε ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ, νη ρξήζεηο γεο, νη επηζεσξήζεηο θαη ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο αζθάιεηαο 26. Ζ Οδεγία Seveso II αθνινπζεί ηηο βαζηθέο αξρέο ηεο Οδεγίαο Seveso I θαη παξάιιεια ελζσκαηψλεη θάπνηεο ζεκαληηθέο ζεζκηθέο αιιαγέο, πνπ ζπλνςίδνληαη ζηα θάησζη: Ζ Οδεγία Seveso I (82/501/EOK) αλαθέξεηαη ζηνπο θηλδχλνπο αηπρεκάησλ κεγάιεο έθηαζεο πνπ πξνέξρνληαη απφ νξηζκέλεο βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο. Με ηελ Οδεγία Seveso II (96/82/ΔΚ) εθηφο απφ ηηο βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο, εμεηάδνληαη θαη απνζεθεπηηθνί ρψξνη, φπνπ ππάξρνπλ επηθίλδπλεο νπζίεο πάλσ απφ κηα νξηζκέλε θξίζηκε πνζφηεηα 27 Πέξαλ απφ ηηο θαηνλνκαδφκελεο νπζίεο, ζε πνζφηεηεο άλσ ησλ νπνίσλ κηα εγθαηάζηαζε ππάγεηαη ζηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο Seveso II, ζεζπίζηεθε πξφζζεηα θαη θαηάινγνο κε θαηεγνξίεο νπζηψλ, αλάινγα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο (π.ρ. ηνμηθά, εχθιεθηα, εθξεθηηθά, επηθίλδπλα γηα ην πεξηβάιινλ) Αλαθέξεηαη γηα πξψηε θνξά ζηελ Οδεγία Seveso II, ε απαίηεζε πξνο ηα Κξάηε- Μέιε (Κ/Μ), λα ιακβάλνπλ ππφςε ηελ πνιηηηθή ρξήζεσλ γεο 28 (δψλεο δεκφζηαο ρξήζεο/ δψλεο θαηνηθίαο/δψλεο ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ ελδηαθέξνληνο) Δπίζεο, ζηελ Οδεγία Seveso II αλαθέξνληαη γηα πξψηε θνξά ηα θξηηήξηα πνπ πξέπεη λα πιεξνί έλα αηχρεκα, πξνθεηκέλνπ λα θνηλνπνηεζεί ζηελ Δπηηξνπή 29 Σέινο, ε λέα Οδεγία παξέρεη πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ηεο πνιηηηθήο πξφιεςεο αηπρεκάησλ, ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο αζθάιεηαο ζηελ εγθαηάζηαζε αιιά θαη πιεξέζηεξα ζηνηρεία γηα ην 26 Μνπδάθεο, Γ. (1999). Δθαξµνγή ηεο νδεγίαο SevesoII ζηελ Διιάδα. Ζµεξίδα ΣΔΔ: «Δπηθηλδπλφηεηα Βηνµεραληθψλ Δγθαηαζηάζεσλ». Αζήλα. 27 Οδεγία 96/82/ΔΚ, άξζξν 3, παξ Οδεγία 96/82/ΔΚ, άξζξν Οδεγία 96/82/ΔΚ, παξάξηεκα VI [24]

25 πεξηερφκελν ηεο έθζεζεο αζθαιείαο πνπ ζπληάζζεηαη απφ ηνλ αζθνχληα ηελ εθκεηάιιεπζε. 30 Δίλαη πξνθαλέο απφ αηπρήκαηα ηνπ παξειζφληνο ζηελ Δπξψπε θαη αιινχ φηη νη ζπλέπεηεο ησλ βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ κπνξνχλ λα επηδεηλσζνχλ ζνβαξά ιφγσ ηεο εγγχηεηαο ησλ επηθίλδπλσλ εγθαηαζηάζεσλ κε ηηο θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο, ηνπο θφκβνπο κεηαθνξψλ, ηα εκπνξηθά θέληξα, ηνπο δεκφζηνπο ρψξνπο θαη ηηο ππεξεζίεο. Σν θαηαζηξνθηθφ αηχρεκα ππξνηερλεκάησλ ζηελ νιιαλδηθή πφιε Enschede ζθφησζε 22 αλζξψπνπο, ηξαπκαηίζηεθαλ πάλσ απφ 900 θαη θαηέζηξεςε έλα ζεκαληηθφ κέξνο ηνπ δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο ηεο πφιεο. Λίγν πεξηζζφηεξν απφ έλα ρξφλν αξγφηεξα, ε έθξεμε κηαο εγθαηάζηαζεο απνζήθεπζεο ληηξηθνχ ακκσλίνπ ζηελ Σνπινχδε ηεο Γαιιίαο πξνθάιεζε πάλσ απφ 30 ζαλάηνπο, ηξαπκαηηζκνχο, θαζψο θαη ζεκαληηθέο πιηθέο δεκηέο θαη ςπρνινγηθά ηξαχκαηα ζηνλ πεξηβάιινληα πιεζπζκφ ιφγσ ηεο ζηελήο εγγχηεηάο ηνπ κε ηηο ππθλέο αζηηθέο πεξηνρέο. Με ζηφρν ηε κείσζε ησλ επηπηψζεσλ απφ κείδνλα ρεκηθά αηπρήκαηα, εηζήρζε λφκηκε απαίηεζε ζηελ νδεγία Seveso II γηα λα ελζαξξπλζεί ν θαζνξηζκφο θαηάιιεισλ απνζηάζεσλ αζθαιείαο. Ζ νδεγία δελ παξέρεη ιεπηνκεξείο πξνηάζεηο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΔ ζα πξέπεη λα εθαξκφζνπλ απηήλ ηελ απαίηεζε ζηηο πνιηηηθέο ρσξνηαμίαο ηνπο. Ζ πξνζέγγηζε απηή αληηθαηνπηξίδεη ηε ζπλεηδεηή εθαξκνγή ηεο αξρήο ηεο επηθνπξηθφηεηαο ηεο ΔΔ, έηζη ψζηε ε νδεγία λα αλαγλσξίδεη φηη ν ζρεδηαζκφο ηεο ρξήζεο γεο θαζνδεγείηαη απφ ηζηνξηθέο θαη θνηλσληθέο αμίεο κνλαδηθέο γηα θάζε ρψξα 31. Χο εθ ηνχηνπ, νη κέζνδνη θαη ηα θξηηήξηα πνπ εθαξκφδνληαη γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηα δηάθνξα θξάηε κέιε είλαη αξθεηά δηαθνξεηηθά, κνινλφηη φια απνζθνπνχλ ζηελ επίηεπμε ηνπ ίδηνπ ζηφρνπ, δειαδή ζηελ εθηίκεζε ησλ πηζαλψλ ζπλεπεηψλ ελδερφκελσλ κεγάισλ αηπρεκάησλ γηα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ. πγθεθξηκέλα, 30 Οδεγία 96/82/ΔΚ, άξζξα 7 θαη 9 31 Christou M., Gyenes, Z., Struckl, M. (2011). Risk assessment in support to land-use planning in Europe: Towards more consistent decisions. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 24 (2011) [25]

26 θάζε ρψξα έρεη θαζηεξψζεη ηε δηθή ηεο δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ηνπ θηλδχλνπ πνπ ζπλδέεηαη κε ζπγθεθξηκέλνπο θηλδχλνπο ρεκηθψλ αηπρεκάησλ 32. Μέρξη ζήκεξα, δελ ππήξμε θνηλή απνδεθηή πξαθηηθή κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζελαξίσλ πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε ζηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ ηεο ρξήζεο γεο. Γηα λα αληηκεησπηζηεί ην ζέκα, ην Γξαθείν Κηλδχλσλ γηα Μεγάια Αηπρήκαηα Major Accident Hazard Bureau (MAHB) ηνπ Κνηλνχ Κέληξνπ Δξεπλψλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (Joint Research Center), καδί κε ηελ Δηδηθή Οκάδα Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ, νκάδα βηνκεραλίαο θαη εκπεηξνγλψκνλεο αξκφδησλ αξρψλ απφ ηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, δεκηνχξγεζε έλα εγρεηξίδην ησλ ζελαξίσλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ζεκαληηθψλ θηλδχλσλ απφ ρεκηθά αηπρήκαηα. Ζ δηαζεζηκφηεηα θνηλψλ ζελαξίσλ αλαθνξάο παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζε φιεο ηηο αξρέο λα εμεηάδνπλ ην πιήξεο θάζκα πηζαλψλ απνηειεζκάησλ θαηά ηελ εθηίκεζε ησλ θηλδχλσλ πνπ ζπλδένληαη κε έλαλ ηφπν κείδνλνο θηλδχλνπ. Αλ θαη δελ εμαζθαιίδεη κε θαλέλαλ ηξφπν φηη νη αξρέο ζα θαηαιήμνπλ ζε παξφκνηα ζηνηρεία θηλδχλνπ ή θνηλέο απνθάζεηο ζρεδηαζκνχ, δίλεη έλα θνηλφ πιαίζην ζην νπνίν κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ νη θαλφλεο ηεο επηζηήκεο θαη ηεο ινγηθήο. Ζ ρξήζε θνηλψλ ζελαξίσλ αλαθνξάο κπνξεί, εηδηθφηεξα, λα δψζεη ζηνπο πνιίηεο πεξηζζφηεξε εκπηζηνζχλε φηη νη αξρέο δηαζθαιίδνπλ φηη ιακβάλνληαη φια ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα ηε κείσζε ησλ επηπηψζεσλ απφ ζνβαξά ρεκηθά αηπρήκαηα 33. ην πιαίζην ηεο νδεγίαο Seveso II, νη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα κέηξα αζθαιείαο θαη ηελ απαηηνχκελε ζπκπεξηθνξά ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο πξέπεη λα παξέρνληαη ηαθηηθά ζην θνηλφ, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα ην δεηήζνπλ, ελψ ε κέγηζηε πεξίνδνο κεηαμχ ηεο επαλάιεςεο απηψλ ησλ πιεξνθνξηψλ ζην θνηλφ είλαη πέληε έηε. Όπσο αλαθέξεηαη ζε κειέηε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο 34, ζπλνιηθά, ηελ πεξίνδν ην θνηλφ ελεκεξψζεθε ζρεηηθά κε εγθαηαζηάζεηο, νη νπνίεο αληηπξνζσπεχνπλ πεξίπνπ ην 87% ησλ εγθαηαζηάζεσλ αλσηάηνπ επηπέδνπ ηεο Seveso, παξνπζηάδνληαο αχμεζε ζπγθξηηηθά κε ην 72% ην Χζηφζν, γηα αξθεηά 32 Christou M., Gyenes, Z., Struckl, M. (2011), φ.π. 33 Christou, M., Struckl, M., & Biermann, T. (2006). Land use planning guidelines in the context of article 12 of the Seveso II Directive 96/82/EC as amended by Directive 105/2003/EC. European Commission Joint Research Centre, Institute for the Protection and Security of the Citizen. 34 European Commission, (2013). Report on the Application in the Member States of Directive 96/82/EC on the control of major-accident hazards involving dangerous substances for the period Brussels, C(2013) 4035 final. [26]

27 θξάηε κέιε, φπσο ηελ Ηζπαλία, ην Λνπμεκβνχξγν θαη ηηο Κάησ Υψξεο, ήηαλ πνιχ ιίγεο πεξηπηψζεηο φπνπ παξέρνληαλ πιεξνθνξίεο. Δπηπιένλ, ηα ζηνηρεία δελ παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ παξερφκελσλ πιεξνθνξηψλ. Γπάθημα 3 Δγκαηαζηάζειρ για ηιρ οποίερ παπέσονηαι πληποθοπίερ ζηο κοινό εκαληηθφ είλαη λα αλαθεξζεί φηη, φπσο θαίλεηαη θαη ζηνλ παξαπάλσ πίλαθα, γηα ην δηάζηεκα ελφςεη Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ ζηελ Αζήλα ην 2004, ππήξμε έλα πξφγξακκα ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ γηα θηλδχλνπο ΒΑΜΔ ζηε Γπηηθή Αηηηθή, ην Πέξακα, ηελ Αλαηνιηθή Κνξηλζία θαη ηε Θεζζαινλίθε. Χζηφζν, κεηά ην ηέινο ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ ε ελεκέξσζε ζηακάηεζε. Απηφ γίλεηαη θαλεξφ θαη απφ ηα ζηνηρεία ηνπ πίλαθα, φπνπ ην δηάζηεκα θαη ζηελ Διιάδα δελ ππήξρε θακία ελεκέξσζε πξνο ην θνηλφ. Με γλψκνλα ην γεγνλφο φηη ν αξηζκφο ησλ κεγάισλ αηπρεκάησλ απνηειεί βαζηθφ δείθηε γηα ηε κέηξεζε ηεο απφδνζεο ηεο νδεγίαο Seveso θαη ηνπ ζηφρνπ ηεο πξφιεςεο αηπρεκάησλ, ηα θξάηε κέιε ππνρξενχληαη λα αλαθέξνπλ ζην ζχζηεκα emars, ην ζχζηεκα αλαθνξάο κεγάισλ αηπρεκάησλ, φια ηα κεγάια αηπρήκαηα πνπ πιεξνχλ ηα θξηηήξηα ηνπ παξαξηήκαηνο VI ηεο νδεγίαο. Καηά ηελ πεξίνδν [27]

28 2011, ν αξηζκφο ησλ αλαθεξζέλησλ κεγάισλ αηπρεκάησλ παξέκεηλε ζρεηηθά ζηαζεξφο, κε κέζν φξν 27 εηεζίσο, παξά ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ πεξηνρψλ πνπ θαιχπηνληαη απφ ηελ νδεγία Seveso (3% κεηαμχ 2009 θαη 2011). Λφγσ θαζπζηεξήζεσλ ζηελ αλαθνξά αηπρεκάησλ πνπ νθείινληαη θπξίσο ζηνλ ρξφλν πνπ απαηηείηαη γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ δηθαζηηθψλ δηαδηθαζηψλ, θαζψο θαη ζηνλ ρξφλν πνπ απαηηείηαη γηα ηελ πξνεηνηκαζία θαη έγθξηζε ησλ εθζέζεσλ πνπ θαηαγξάθνληαη ζηε βάζε δεδνκέλσλ emars, ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ ηειεπηαίσλ ηξηψλ εηψλ ελδέρεηαη λα απμεζνχλ 35. Γπάθημα 4 Απιθμόρ μεγάλυν αηςσημάηυν ζηην ΔΔ ε γεληθέο γξακκέο, ε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ζαλάησλ θαη ησλ ηξαπκαηηζκψλ πνπ αλαθέξζεθαλ θαηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία είλαη πνιχ ελζαξξπληηθή. Ζ πξαθηηθή εθαξκνγή θαη επηβνιή ηεο νδεγίαο Seveso II βειηηψζεθε πεξαηηέξσ ζηνπο πεξηζζφηεξνπο ηνκείο θαη εηδηθφηεξα νη θνξείο εθκεηάιιεπζεο αληαπνθξίλνληαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηηο απαηηήζεηο ζρεηηθά κε ηηο εθζέζεηο αζθαιείαο θαη ηα εζσηεξηθά ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο. Δληνχηνηο, απαηηνχληαη αθφκε πξνζπάζεηεο ζε νξηζκέλνπο ηνκείο ζε νξηζκέλα θξάηε κέιε, ηδίσο φζνλ αθνξά ηελ αλάπηπμε θαη ηε δνθηκή εμσηεξηθψλ ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο θαη ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ. 35 European Commission, (2013). Report on the Application in the Member States of Directive 96/82/EC on the control of major-accident hazards involving dangerous substances for the period Brussels, C(2013) 4035 final. [28]

29 Παξφια απηά, κηα ζεηξά κειεηψλ πνπ πξαγκαηνπνίεζε ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αλαθνξηθά κε ηηο θαξθηλνγφλεο νπζίεο, θαηέδεημαλ φηη ε Οδεγία Seveso II έπξεπε λα ηξνπνπνηεζεί. Ζ δηεχξπλζε ηνπ πεδίνπ εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ εξγαζηψλ απνζήθεπζεο ππξνηερληθψλ νπζηψλ, απνζήθεπζεο ιηπαζκάησλ κε βάζε ην ληηξηθφ θάιην, απνζήθεπζεο πεηξειαηνεηδψλ πξντφλησλ θαη εξγαζηψλ απνζήθεπζεο - επεμεξγαζίαο ζην πιαίζην ηεο εμνξπθηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, θξίζεθε αλαγθαία. Ζ επαλεμέηαζε ηεο νδεγίαο Seveso II νδήγεζε ην 2012 ζηελ έγθξηζε θαη πηνζέηεζε ηεο νδεγίαο Seveso III 2012/18 / ΔΔ18. Ζ λέα νδεγία βειηηψλεη ην δηθαίσκα ηνπ θνηλνχ λα ελεκεξψλεηαη δεφλησο, θαζηζηψληαο νξηζκέλεο δηαηάμεηο επίζεο εθαξκφζηκεο ζηηο εγθαηαζηάζεηο ρακειφηεξεο βαζκίδαο. Πεξηιακβάλεη ιεπηνκεξείο θαλφλεο γηα ηελ εμαζθάιηζε επαξθνχο δηαβνχιεπζεο κε ην θνηλφ ζρεηηθά κε κεκνλσκέλα έξγα θαη εηζάγεη απζηεξφηεξεο δηαηάμεηο γηα ηηο επηζεσξήζεηο European Commission, (2013). Report on the Application in the Member States of Directive 96/82/EC on the control of major-accident hazards involving dangerous substances for the period Brussels, C(2013) 4035 final. [29]

30 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ: Η ΟΓΗΓΙΑ SEVESO-III Απφ ηελ 1ε Ηνπλίνπ ηνπ 2015, ε Οδεγία Seveso II θαη φπσο ηξνπνπνηήζεθε κε ηελ ηειεπηαία ηεο έθδνζε (2003/105/ΔΚ) θαηαξγείηαη θαη κπαίλεη ζε ηζρχ ε SEVESO ΗΗΗ (2012/18/EE), ζηελ νπνία ε θχξηα πξνζέγγηζε παξακέλεη ίδηα, αθνξά δειαδή ηελ πξφιεςε θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ζηελ αλζξψπηλε πγεία θαη ην πεξηβάιινλ, ζε εγθαηαζηάζεηο φπνπ κπνξεί λα ιάβνπλ ρψξα κεγάια αηπρήκαηα ζρεηηδφκελα κε επηθίλδπλεο νπζίεο. Οη αιιαγέο πνπ παξαηεξνχληαη είλαη θπξίσο ζηελ ηαμηλφκεζε ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ, ην γεγνλφο φηη δίλεηαη κεγαιχηεξε ζεκαζία ζε δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ πιεξνθφξεζε ηνπ θνηλνχ, ηε δεκφζηα δηαβνχιεπζε θαη ηηο επηζεσξήζεηο, θαζψο θαη αιιαγέο ζην πεδίν εθαξκνγήο αλαθνξηθά κε ηηο κνλάδεο πνπ εκπίπηνπλ ζηελ Οδεγία. Ζ νδεγία Seveso-III (2012/18 / ΔΔ) ζηνρεχεη ζηελ πξφιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ πνπ είλαη δπλαηφλ λα πξνέιζνπλ απφ ηε ρξήζε θαη δηαρείξηζε επηθίλδπλσλ νπζηψλ. Όπσο αλαθέξεη ν Μνπδάθεο (2015), ε πνιηηηθή πξφιεςεο κεγάισλ αηπρεκάησλ επηηπγράλεηαη κε ηα εηδηθά εξγαιεία πνπ νλνκάδνληαη πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Αζθαιείαο.Γ.Α. θαη βνεζνχλ ζηνπο εμήο ηνκείο κηαο εγθαηάζηαζεο 37 : ηνπ ηελ θαηάιιειε ζηειέρσζε πξνζσπηθνχ θαη ηε δηαξθή εθπαίδεπζε ηηο δηαδηθαζίεο πξνζδηνξηζκνχ ησλ θηλδχλσλ ηεο εγθαηάζηαζεο ηε ζέζπηζε δηαδηθαζηψλ θαη νδεγηψλ γηα ηελ αζθαιή ιεηηνπξγία ηεο ηε δηεμαγσγή ειέγρσλ ηε δηαρείξηζε ησλ αιιαγψλ-ηξνπνπνηήζεσλ ζηηο πθηζηάκελεο εγθαηαζηάζεηο κέζσ ηεο ζέζπηζεο θαη εθαξκνγήο θαηάιιεισλ δηαδηθαζηψλ ην ζρεδηαζκφ γηα ηηο δηαδηθαζίεο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ ζε θαηαζηάζεηο έθηαθηεο αλάγθεο ηελ παξαθνινχζεζε ησλ επηδφζεσλ 37 Μνπδάθεο, Γ. (2015). Αλαγλψξηζε θίλδπλσλ θαη ζρεδηαζκφο εθηάθησλ αλαγθψλ ζηε βηνκεραλία - Δξγαιεία εθηίκεζεο. Αζήλα [30]

31 ηελ πεξηνδηθή ζπζηεκαηηθή αμηνιφγεζε ηεο Π.Π.Μ.Α. ηνλ έιεγρν θαη ηελ επαλεμέηαζε κέζσ απηήο ηεο αμηνιφγεζεο ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη θαηαιιειφιεηαο ηνπ.γ.α Χζηφζν, θαζψο ηα αηπρήκαηα κπνξεί λα ζπκβνχλ, επηδηψθεηαη επίζεο ν πεξηνξηζκφο ησλ ζπλεπεηψλ απηψλ ησλ αηπρεκάησλ φρη κφλν γηα ηελ αλζξψπηλε πγεία αιιά θαη γηα ην πεξηβάιινλ. Ζ νδεγία θαιχπηεη ηηο εγθαηαζηάζεηο φπνπ ελδέρεηαη λα ππάξρνπλ επηθίλδπλεο νπζίεο (π.ρ. θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επεμεξγαζίαο ή ηεο απνζήθεπζεο) ζε πνζφηεηεο πνπ ππεξβαίλνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν φξην. Δμαηξνχληαη απφ ηελ νδεγία νξηζκέλεο βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ππφθεηληαη ζε άιιε λνκνζεζία πνπ παξέρεη παξφκνην ή θαη αλψηεξν επίπεδν πξνζηαζίαο (π.ρ. ππξεληθέο εγθαηαζηάζεηο ή κεηαθνξά επηθίλδπλσλ νπζηψλ κέζσ αγσγψλ, νδηθψο, ζηδεξνδξνκηθψο, θ. α.). Αλάινγα κε ηελ πνζφηεηα ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ πνπ ππάξρνπλ, νη εγθαηαζηάζεηο θαηαηάζζνληαη ζε θαηψηεξε θαη αλψηεξε βαζκίδα, νη νπνίεο ππφθεηληαη ζε απζηεξφηεξεο απαηηήζεηο. Σν λνκηθφ πιαίζην πνπ ζεζπίδεη ε νδεγία δεκηνπξγεί έλαλ ζπλερή θχθιν βειηίσζεο ηεο πξφιεςεο, ηεο εηνηκφηεηαο θαη ηεο αληίδξαζεο ζε κεγάια αηπρήκαηα 38. Χο πξνο ηηο θχξηεο ππνρξεψζεηο γηα ηνπο θνξείο εθκεηάιιεπζεο, είλαη ππνρξεσκέλνη λα ιακβάλνπλ φια ηα αλαγθαία κέηξα γηα ηελ πξφιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο γηα ηελ αλζξψπηλε πγεία θαη ην πεξηβάιινλ. Οη απαηηήζεηο πεξηιακβάλνπλ: χληαμε Φάθεινπ Κνηλνπνίεζεο φισλ ησλ ζρεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ (άξζξν 7). Αλάπηπμε θαη παξνπζίαζε ηεο πνιηηηθήο πνπ ζα αθνινπζεζεί γηα ηελ πξφιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ (άξζξν 8). Δθπφλεζε έθζεζεο αζθαιείαο γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο αλψηεξεο βαζκίδαο (άξζξν 10) Γεκηνπξγία εζσηεξηθψλ ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο αλψηεξεο βαζκίδαο (άξζξν 12) [31]

32 Παξνρή πιεξνθνξηψλ ζε πεξίπησζε αηπρεκάησλ (άξζξν 16). Χο πξνο ηηο θχξηεο ππνρξεψζεηο γηα ηηο αξρέο ησλ θξαηψλ κειψλ, ηα θξάηε κέιε πξέπεη λα δηαζθαιίζνπλ φηη πιεξνχληαη νξηζκέλεο απαηηήζεηο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ: ε εθπφλεζε εμσηεξηθψλ ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο αλψηεξεο βαζκίδαο (άξζξν 12) ε αλάπηπμε ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηελ ηνπνζέηεζε εγθαηαζηάζεσλ (άξζξν 13). ε δεκνζηνπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ πιεξνθνξηψλ (άξζξν 14) ε δηαζθάιηζε φηη ιακβάλνληαη φια ηα απαξαίηεηα κέηξα κεηά απφ αηχρεκα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κέηξσλ έθηαθηεο αλάγθεο, δξάζεηο πνπ εμαζθαιίδνπλ φηη ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο ιακβάλεη ηα απαξαίηεηα δηνξζσηηθά κέηξα θαη ελεκεξψλεη ηα πξφζσπα πνπ είλαη πηζαλφλ λα επεξεάζνπλ (άξζξν 17) ε αλαθνξά αηπρεκάησλ ζηελ Δπηηξνπή (άξζξν 18) ε απαγφξεπζε ηεο παξάλνκεο ρξήζεο ή ιεηηνπξγίαο εγθαηαζηάζεσλ (άξζξν 19) ε δηεμαγσγή επηζεσξήζεσλ (άξζξν 20). Αλαθνξηθά κε ηα δηθαηψκαηα ησλ πνιηηψλ, παξαηεξνχληαη ηα εμήο: Σν ελδηαθεξφκελν θνηλφ πξέπεη λα ζπκβνπιεχεηαη θαη λα ζπκκεηέρεη ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ γηα ζπγθεθξηκέλα κεκνλσκέλα ζρέδηα (άξζξν 15). Με ηελ επηθχιαμε ησλ φξσλ πνπ πεξηγξάθνληαη, νη αξρέο ησλ θξαηψλ κειψλ πξέπεη λα δηαζέηνπλ θάζε πιεξνθνξία πνπ θαηέρνπλ ζχκθσλα κε ηελ νδεγία Seveso (άξζξα 14 θαη 22). Ζ πξφζβαζε ζηε δηθαηνζχλε πξέπεη λα παξέρεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ απαξηζκνχληαη ζην άξζξν 23. [32]

33 Δπηπιένλ, ζην άξζξν 11 ηεο Κ.Τ.Α /2016 γηα ηα ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο ππνγξακκίδεηαη ε ππνρξέσζε ηεο αλαθνίλσζεο ησλ αλαγθαίσλ πιεξνθνξηψλ ζην θνηλφ θαη ζηηο νηθείεο ππεξεζίεο ή αξρέο ηεο πεξηνρήο, ελψ ην άξζξν 13 ηεο Κ.Τ.Α /2016 εκπεξηέρεη φιεο ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ Δλεκέξσζε ηνπ Κνηλνχ. εκαληηθφ είλαη επίζεο λα αλαθέξνπκε φηη ζηελ Οδεγία Seveso-III ππάξρεη έλαο δηαρσξηζκφο σο πξνο ηηο εγθαηαζηάζεηο πνπ ππάγνληαη ζηε θαηψηεξε βαζκίδα θαη ηελ αλψηεξε, ζε ζχγθξηζε κε ηελ Οδεγία Seveso-II. Απηέο πνπ ππάγνληαη ζηελ θαηψηεξε βαζκίδα νθείινπλ λα βειηηψζνπλ ηε πνηφηεηα ησλ -παξερφκελσλ πξνο ην θνηλφ- πιεξνθνξηψλ, λα βειηηψζνπλ ηε δηαζεζηκφηεηα ησλ πιεξνθνξηψλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, λα δίλνπλ νδεγίεο-ελέξγεηεο ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο θαη λα θνηλνπνηνχλ πξνο ην θνηλφ φιεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ηελ ηειεπηαία επηζεψξεζε ζηελ εγθαηάζηαζε 39. Σα 31 άξζξα ηεο Οδεγία Seveso IIΗ αλαθέξνπλ ζπλνπηηθά ηα αθφινπζα: Άπθπο 1: αλαγγέιιεηαη ην αληηθείκελν ηεο Οδεγίαο, ην νπνίν ζεζπίδεη θαλφλεο γηα ηελ πξφιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ ζρεηηδφκελσλ κε επηθίλδπλεο νπζίεο θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο ζηελ αλζξψπηλε πγεία θαη ζην πεξηβάιινλ, κε ζηφρν λα δηαζθαιηζηεί πςειφ επίπεδν πξνζηαζίαο ζε φιε ηελ Έλσζε κε ζπλεπή θαη απνηειεζκαηηθφ ηξφπν. Άπθπο 2: θαζνξίδεηαη ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο, ην νπνίν θαιχπηεη ηηο κνλάδεο, φπσο νξίδνληαη ζην άξζξν 3 παξάγξαθνο 1. Αλαθέξεηαη επίζεο ην πεδίν ζην νπνίν δεν εθαξκφδεηαη ε παξνχζα νδεγία: νη ζηξαηησηηθέο κνλάδεο, εγθαηαζηάζεηο ή απνζήθεο νη θίλδπλνη απφ ηνληίδνπζα αθηηλνβνιία πξνεξρφκελε απφ νπζίεο ε νδηθή, ζηδεξνδξνκηθή, εζσηεξηθή πισηή, ζαιάζζηα ή αεξνπνξηθή κεηαθνξά θαη άκεζα ζρεηηδφκελε ελδηάκεζε πξνζσξηλή απνζήθεπζε επηθίλδπλσλ νπζηψλ εθηφο ησλ κνλάδσλ πνπ θαιχπηνληαη 39 Μνπδάθεο, Γ. (2015). Αλαγλψξηζε θίλδπλσλ θαη ζρεδηαζκφο εθηάθησλ αλαγθψλ ζηε βηνκεραλία - Δξγαιεία εθηίκεζεο. Αζήλα [33]

34 απφ ηελ παξνχζα νδεγία, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο θφξησζεο, εθθφξησζεο θαη κεηαθφξησζεο απφ θαη πξνο άιιν κεηαθνξηθφ κέζν ζε λενδφρνπο, απνβάζξεο θαη ζηδεξνδξνκηθνχο ζηαζκνχο δηαινγήο ε κεηαθνξά επηθίλδπλσλ νπζηψλ κέζσ αγσγψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ζηαζκψλ άληιεζεο, έμσ απφ ηηο κνλάδεο πνπ θαιχπηνληαη απφ ηελ παξνχζα νδεγία ε εθκεηάιιεπζε, δειαδή ε έξεπλα, ε εμφξπμε θαη ε επεμεξγαζία, νξπθηψλ ζε νξπρεία θαη ιαηνκεία, κεηαμχ άιισλ θαη κέζσ γεσηξήζεσλ ε ππεξάθηηα έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε νξπθηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ ε ππφγεηα ππεξάθηηα απνζήθεπζε αεξίνπ, ζε εηδηθνχο απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο θαη ζε ρψξνπο ζηνπο νπνίνπο γίλεηαη αθφκα έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε νξπθηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πδξνγνλαλζξάθσλ νη ρψξνη πγεηνλνκηθήο ηαθήο απνβιήησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ππφγεηαο ελαπνζήθεπζεο απνβιήησλ. Άπθπο 3: δίδνληαη νη νξηζκνί ησλ ζρεηηθψλ φξσλ ηεο Οδεγίαο, φπσο «κνλάδα», «κνλάδα θαηψηεξεο βαζκίδαο», «κνλάδα αλψηεξεο βαζκίδαο», «γεηηνληθή κνλάδα», «λέα κνλάδα», «πθηζηάκελε κνλάδα», «άιιε κνλάδα», «εγθαηάζηαζε», «θνξέαο εθκεηάιιεπζεο», «επηθίλδπλε νπζία», «κείγκα», «χπαξμε επηθίλδπλσλ νπζηψλ», «κεγάιν αηχρεκα», «θίλδπλνο», «επηθηλδπλφηεηα», «απνζήθεπζε», «θνηλφ», «ελδηαθεξφκελν θνηλφ» θαη «επηζεψξεζε». Άπθπο 4: θαζνξίδεηαη ε εθηίκεζε θηλδύλσλ κεγάινπ αηπρήκαηνο απφ ζπγθεθξηκέλε επηθίλδπλε νπζία, ε νπνία ιακβάλεη ππφςε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 3 (πιεξνθνξίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ εθηίκεζε ησλ θηλδχλσλ γηα ηελ πγεία θαη ησλ θπζηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ θηλδχλσλ ηεο επηθίλδπλεο νπζίαο) θαη βαζίδεηαη ζε έλα ή πεξηζζφηεξα απφ ηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά: [34]

35 θπζηθή κνξθή ηεο επηθίλδπλεο νπζίαο ππφ θαλνληθέο ζπλζήθεο θαηεξγαζίαο ή ρεηξηζκνχ ή ζε αηθλίδην έιεγρν ηνπ πεξηνξηζκνχ εγγελείο ηδηφηεηεο ηεο επηθίλδπλεο νπζίαο ή ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ, ηδηαίηεξα εθείλσλ πνπ ζπλδένληαη κε ηε δηάρπζε ζε πεξίπησζε κεγάινπ αηπρήκαηνο, φπσο ε κνξηαθή κάδα θαη ε πίεζε θνξεζκέλσλ αηκψλ κέγηζηε ζπγθέληξσζε ησλ νπζηψλ ζε πεξίπησζε κεηγκάησλ. Άπθπο 5: θαζνξίδνληαη νη γεληθέο ππνρξεώζεηο ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο πνπ πεξηιακβάλνπλ, ηε ιήςε ησλ απαξαίηεησλ κέηξσλ γηα ηελ πξφιεςε ησλ κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο ζηνλ άλζξσπν θαη ζην πεξηβάιινλ (1) θαη ηελ απφδεημε ζηελ θαηά ην άξζξν 6 αξκφδηα αξρή, ηδίσο γηα ηνπο ζθνπνχο ησλ επηζεσξήζεσλ θαη ειέγρσλ ηνπ άξζξνπ 20, φηη ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο έρεη ιάβεη φια ηα αλαγθαία κέηξα πνπ πξνζδηνξίδνληαη ζηελ παξνχζα νδεγία. Άπθπο 6: νξίδεηαη ε αξκφδηα αξρή, ε νπνία ζπγθξνηείηαη ή δηνξίδεηαη απφ ηα θξάηε κέιε, ζπλεξγάδεηαη κε ηελ Δπηηξνπή ζε δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο εθαξκνγήο ηεο παξνχζαο νδεγίαο, κε ηε ζπκκεηνρή ησλ ελδηαθεξνκέλσλ θαη απνδέρνληαη γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο παξνχζαο νδεγίαο ηζνδχλακεο πιεξνθνξίεο ηηο νπνίεο ππνβάιινπλ θνξείο εθκεηάιιεπζεο ζχκθσλα κε ηε ινηπή ζρεηηθή λνκνζεζία ηεο Έλσζεο. Άπθπο 7: νξίδεηαη ε ππνρξέσζε ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο λα θνηλνπνηεί ζηελ «αξκφδηα αξρή» ηα αθφινπζα ζηνηρεία: ην φλνκα ή/θαη ηελ εκπνξηθή επσλπκία ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο θαη ηελ πιήξε δηεχζπλζε ηεο ζρεηηθήο κνλάδαο ηελ έδξα ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο θαη ηελ πιήξε δηεχζπλζε ην νλνκαηεπψλπκν θαη ηελ ηδηφηεηα ηνπ ππεπζχλνπ ηεο κνλάδαο, αλ δελ είλαη ν αλαθεξφκελνο ζην ζηνηρείν α) επαξθείο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηαπηνπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ ή ελδερφκελσλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ θαη ηεο θαηεγνξίαο ηνπο [35]

36 ηελ πνζφηεηα θαη ηε θπζηθή κνξθή ηεο ζρεηηθήο επηθίλδπλεο νπζίαο ή ησλ ζρεηηθψλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ ηε δξαζηεξηφηεηα πνπ αζθείηαη ή πξνβιέπεηαη ζηελ εγθαηάζηαζε ή ζηελ απνζήθε ην άκεζν πεξηβάιινλ ηεο κνλάδαο, θαζψο θαη παξάγνληεο πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ κεγάιν αηχρεκα ή λα επηδεηλψζνπλ ηηο ζπλέπεηέο ηνπ, θαζψο θαη ιεπηνκέξεηεο, αλ ππάξρνπλ, ζρεηηθά κε ηηο γεηηνληθέο κνλάδεο, φπσο επίζεο θαη ηνπνζεζηψλ πνπ δελ εκπίπηνπλ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο παξνχζαο νδεγίαο, πεξηνρψλ θαη έξγσλ πνπ ζα ήηαλ δπλαηφλ λα απνηειέζνπλ αηηία γηα αχμεζε ηεο επηθηλδπλφηεηαο ή ησλ ζπλεπεηψλ κεγάινπ αηπρήκαηνο θαη ησλ πνιιαπιαζηαζηηθψλ απνηειεζκάησλ. Άπθπο 8: αθνξά ηελ πνιηηηθή πξόιεςεο κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη νξίδεη ηελ ππνρξέσζε ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο λα ζπληάζζεη γξαπηφ έγγξαθν εθζέηνληαο ηελ νηθεία πνιηηηθή πξφιεςεο κεγάισλ αηπρεκάησλ (ΠΠΜΑ) θαη λα εμαζθαιίδεη ηελ νξζή ηεο εθαξκνγή. Με ηελ επηθχιαμε ηνπ άξζξνπ 11, νξίδεηαη επίζεο ε ππνρξέσζε ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο λα επαλεμεηάδεη πεξηνδηθά θαη, φηαλ ρξεηάδεηαη, λα επηθαηξνπνηεί ηελ ΠΠΜΑ, ηνπιάρηζηνλ αλά πεληαεηία. Άπθπο 9: θαιχπηεη ηελ έλλνηα ηνπ «πνιιαπιαζηαζηηθνύ απνηειέζκαηνο». Σα θξάηε κέιε κεξηκλνχλ, ψζηε ε αξκφδηα αξρή λα θαζνξίδεη φιεο ηηο κνλάδεο ή νκάδεο κνλάδσλ θαηψηεξεο θαη αλψηεξεο βαζκίδαο φπνπ ε επηθηλδπλφηεηα ή νη ζπλέπεηεο κεγάινπ αηπρήκαηνο ελδέρεηαη λα απμάλνληαη ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ζέζεο θαη ηεο εγγχηεηαο απηψλ ησλ κνλάδσλ, θαζψο θαη ηνπο θαηαιφγνπο επηθίλδπλσλ νπζηψλ. Δπηπξνζζέησο, ηα θξάηε κέιε κεξηκλνχλ ψζηε νη θνξείο εθκεηάιιεπζεο: λα αληαιιάζζνπλ θαηάιιειεο πιεξνθνξίεο πνπ θαζηζηνχλ δπλαηφ λα ζπλεθηηκνχληαη δεφλησο γηα ηηο ελ ιφγσ κνλάδεο ε θχζε θαη ε έθηαζε ηνπ ζπλνιηθνχ θηλδχλνπ κεγάινπ αηπρήκαηνο ζηηο νηθείεο ΠΠΜΑ, ζηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο αζθαιείαο, ζηηο [36]

37 εθζέζεηο αζθαιείαο θαη ζηα εζσηεξηθά ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο, θαηά πεξίπησζε λα ζπλεξγάδνληαη γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ θαη ησλ γεηηνληθψλ ρψξσλ πνπ δελ εκπίπηνπλ ζην πεδίν εθαξκνγήο ηεο παξνχζαο νδεγίαο, θαζψο θαη γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ ζηελ αξκφδηα αξρή θαηά ηελ θαηάξηηζε εμσηεξηθψλ ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο. Άπθπο 10: θαζνξίδεηαη ε ππνρξέσζε ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο κνλάδαο αλψηεξεο βαζκίδαο, λα ππνβάιιεη ζηελ «αξκφδηα αξρή» ηνπ Κ/Μ φπνπ αλήθεη, έθζεζε αζθαιείαο κε ζθνπφ: λα θαηαδεηθλχεηαη φηη εθαξκφδεηαη, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ παξαξηήκαηνο III, πνιηηηθή πξφιεςεο κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο αζθαιείαο πξνο πινπνίεζή ηεο λα θαηαδεηθλχεηαη φηη έρνπλ πξνζδηνξηζηεί νη θίλδπλνη κεγάινπ αηπρήκαηνο θαη ηα ζελάξηα πηζαλψλ κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη φηη έρνπλ ιεθζεί ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα ηελ πξφιεςε θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο ζηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ λα θαηαδεηθλχεηαη φηη παξέρνπλ επαξθή αμηνπηζηία θαη αζθάιεηα ν ζρεδηαζκφο, ε θαηαζθεπή, ε ιεηηνπξγία θαη ε ζπληήξεζε θάζε εγθαηάζηαζεο, απνζήθεο, εμνπιηζκνχ θαη ππνδνκήο πνπ αθνξνχλ ηε ιεηηνπξγία ηεο θαη έρνπλ ζρέζε κε ηνπο θηλδχλνπο κεγάινπ αηπρήκαηνο εληφο ηεο κνλάδαο λα θαηαδεηθλχεηαη φηη έρνπλ θαηαξηηζηεί εζσηεξηθά ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο θαη παξέρνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ θαζηζηνχλ δπλαηή ηελ θαηάξηηζε ηνπ εμσηεξηθνχ ζρεδίνπ έθηαθηεο αλάγθεο λα εμαζθαιίδεηαη επαξθήο πιεξνθφξεζε ηεο αξκφδηαο αξρήο, ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα απνθαζίδνπλ γηα ηελ ρσξνζέηεζε λέσλ δξαζηεξηνηήησλ ή έξγσλ θνληά ζε ππάξρνπζεο κνλάδεο. [37]

38 Ο θνξέαο εθκεηάιιεπζεο επηθαηξνπνηεί ηελ έθζεζε αζθαιείαο, ηνπιάρηζηνλ αλά πεληαεηία ή κεηά απφ κεγάιν αηχρεκα ζηε κνλάδα ηνπ, θαη νπνηαδήπνηε άιιε ζηηγκή, κε πξσηνβνπιία ή δηθή ηνπ ή κεηά απφ αίηεκα ηεο αξκφδηαο αξρήο. Άπθπο 11: απαηηεί ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο, ζε πεξίπησζε κεηαηξνπώλ ηεο εγθαηάζηαζεο ή ηεο κνλάδαο ή αιιαγψλ πνπ αθνξνχλ ηηο επηθίλδπλεο νπζίεο, λα επαλεμεηάζεη θαη, εάλ ρξεηάδεηαη, λα επηθαηξνπνηήζεη ηελ θνηλνπνίεζε, ηελ ΠΠΜΑ, ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο αζθαιείαο θαη ηελ έθζεζε αζθάιεηαο θαη λα ελεκεξψζεη ηελ αξκφδηα αξρή γηα ηηο ιεπηνκέξεηεο ησλ ελ ιφγσ επηθαηξνπνηήζεσλ πξηλ απφ ηελ ελ ιφγσ κεηαηξνπή. Άπθπο 12: πεξηέρεη ηνπο μεθάζαξνπο ζηφρνπο ησλ ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο, γηα ην πεξηερφκελν ησλ νπνίσλ ιεπηνκέξεηεο αλαθέξνληαη ζην παξάξηεκα IV Οδεγίαο. Ζ επζχλε θαηάξηηζεο ησλ εζσηεξηθψλ ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο αλήθεη ζηνλ θνξέα εθκεηάιιεπζεο, ελψ ε θαηάξηηζε εμσηεξηθνχ ζρεδίνπ έθηαθηεο αλάγθεο αλήθεη ζηηο αξκφδηεο αξρέο. Σα θξάηε κέιε κεξηκλνχλ ψζηε ηα εζσηεξηθά θαη ηα εμσηεξηθά ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο λα επαλεμεηάδνληαη, λα δνθηκάδνληαη θαη, φηαλ ρξεηάδεηαη, λα επηθαηξνπνηνχληαη απφ ηνπο θνξείο εθκεηάιιεπζεο θαη ηηο θνηλνπνηεκέλεο αξρέο, αλά ελδεδεηγκέλα ρξνληθά δηαζηήκαηα φρη κεγαιχηεξα ησλ ηξηψλ εηψλ. Άπθπο 13: ην άξζξν απηφ ζπζρεηίδεη, ηνλ ζηφρν ηεο πξφιεςεο ησλ κεγάισλ αηπρεκάησλ κε ηνλ ζρεδηαζκό ησλ ρξήζεσλ γεο, έηζη ψζηε καθξνπξφζεζκα, λα δηαηεξεζνχλ νη θαηάιιειεο απνζηάζεηο κεηαμχ ησλ κνλάδσλ, πνπ θαιχπηνληαη απφ ηελ παξνχζα νδεγία θαη ησλ δσλψλ θαηνηθίαο, λα πξνζηαηεχνληαη νη πεξηνρέο ηδηαίηεξεο θπζηθήο επαηζζεζίαο θαη λα ιακβάλνληαη πξφζζεηα ηερληθά κέηξα γηα ηηο πθηζηάκελεο κνλάδεο, ζχκθσλα κε ην άξζξν 5, ψζηε λα κελ απμάλνληαη νη θίλδπλνη γηα ην θνηλφ θαη γηα ην πεξηβάιινλ. Άπθπο 14: ζέηεη ηελ ππνρξέσζε ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνύ κε κνλίκσο δηαζέζηκεο θαη δηαξθψο επηθαηξνπνηεκέλεο πιεξνθνξίεο. Δπίζεο, γηα κνλάδεο αλψηεξεο βαζκίδαο, απαηηείηαη ε δηαζθάιηζε απφ ηα θξάηε κέιε φηη: φια ηα πξφζσπα πνπ ελδέρεηαη λα πιεγνχλ απφ κεγάιν αηχρεκα ιακβάλνπλ ηαθηηθά θαη κε ηελ πιένλ ελδεδεηγκέλε κνξθή, [38]

39 ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα ηηο δεηήζνπλ, ζαθείο θαη εχιεπηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα κέηξα αζθαιείαο θαη ηελ απαηηνχκελε ζπκπεξηθνξά ζε πεξίπησζε κεγάινπ αηπρήκαηνο ε έθζεζε αζθαιείαο ηίζεηαη ζηε δηάζεζε ηνπ θνηλνχ κεηά απφ αίηεκα, κε ηελ επηθχιαμε ηνπ άξζξνπ 22 παξάγξαθνο 3 ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ εθαξκφδεηαη ην άξζξν 22 παξάγξαθνο 3, ηίζεηαη ζηε δηάζεζε ηνπ θνηλνχ ηξνπνπνηεκέλε έθζεζε, π.ρ. κε ηε κνξθή πεξίιεςεο κε ηερληθνχ πεξηερνκέλνπ, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηνπιάρηζηνλ ηηο γεληθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη ηηο πηζαλέο επηδξάζεηο ζηελ αλζξψπηλε πγεία θαη ην πεξηβάιινλ ζε πεξίπησζε κεγάινπ αηπρήκαηνο ν θαηάινγνο ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ ηίζεηαη ζηε δηάζεζε ηνπ θνηλνχ κεηά απφ αίηεκα. Άπθπο 15: αλαγγέιινληαη νη έλλνηεο ηεο δεκόζηαο δηαβνύιεπζεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ζηε ιήςε απνθάζεσλ, βάζεη ησλ νπνίσλ ηα Κ/Μ κεξηκλνχλ ψζηε ην ελδηαθεξφκελν θνηλφ λα έρεη έγθαηξα ηε δπλαηφηεηα λα εθθέξεη γλψκε ζρεηηθά κε εηδηθά επηκέξνπο έξγα φζνλ αθνξά: ηνλ ζρεδηαζκφ λέσλ κνλάδσλ, ζχκθσλα κε ην άξζξν 13 ζεκαληηθέο κεηαηξνπέο κνλάδσλ βάζεη ηνπ άξζξνπ 11, φηαλ νη πξνβιεπφκελεο κεηαηξνπέο ππφθεηληαη ζηηο ππνρξεψζεηο πνπ πξνβιέπνληαη ζην άξζξν 13 φζνλ αθνξά ηνλ ζρεδηαζκφ ηα λέα έξγα θνληά ζε κνλάδεο, φηαλ ε ρσξνζέηεζε ησλ έξγσλ ελδέρεηαη λα απμήζεη ηνλ θίλδπλν κεγάινπ αηπρήκαηνο ή λα επηδεηλψζεη ηηο ζπλέπεηέο ηνπ, ζχκθσλα κε ην άξζξν 13. Οη ιεπηνκεξείο ξπζκίζεηο γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ θαη ηε δηαβνχιεπζε κε ην ελδηαθεξφκελν θνηλφ θαζνξίδνληαη απφ ηα θξάηε κέιε, ηα νπνία κεξηκλνχλ ψζηε ην ελδηαθεξφκελν θνηλφ λα έρεη ην δηθαίσκα λα δηαηππψζεη ζρφιηα θαη απφςεηο πξνο ηελ αξκφδηα αξρή πξηλ απφ ηε ιήςε απφθαζεο γηα εηδηθφ επηκέξνπο έξγν, θαζψο θαη λα παξέρεηαη έγθαηξα ζην θνηλφ νπζηαζηηθή δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ζηελ [39]

40 πξνεηνηκαζία θαη ηελ ηξνπνπνίεζε ή ηελ επαλεμέηαζε γεληθψλ ζρεδίσλ ή πξνγξακκάησλ. Άπθπο 16: αλαθέξεηαη ζηηο πιεξνθνξίεο πνπ παξέρεη ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο θαη ηα κέηξα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ κεηά απφ κεγάιν αηχρεκα, ππνγξακκίδνληαο φηη ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο ππνρξενχηαη λα: α) λα ελεκεξψλεη ηελ αξκφδηα αξρή β) λα παξέρεη ζηελ αξκφδηα αξρή, κφιηο είλαη δηαζέζηκεο, πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε: ηηο πεξηζηάζεηο ηνπ αηπρήκαηνο, ηηο ελερφκελεο επηθίλδπλεο νπζίεο, ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία γηα ηελ εθηίκεζε ησλ επηδξάζεσλ ηνπ αηπρήκαηνο ζηελ αλζξψπηλε πγεία, ζην πεξηβάιινλ θαη ζηα πιηθά πεξηνπζηαθά ζηνηρεία θαη ηα ιεθζέληα κέηξα έθηαθηεο αλάγθεο γ) λα πιεξνθνξεί ηελ αξκφδηα αξρή ζρεηηθά κε ηα πξνβιεπφκελα κέηξα γηα: ηνλ κεηξηαζκφ ησλ κεζνπξφζεζκσλ θαη καθξνπξφζεζκσλ επηδξάζεσλ ηνπ αηπρήκαηνο θαη ηελ απνθπγή επαλάιεςεο ηέηνηνπ αηπρήκαηνο δ) λα επηθαηξνπνηεί ηηο παξερφκελεο πιεξνθνξίεο, ζε πεξίπησζε πνπ δηεμνδηθφηεξε δηεξεχλεζε απνθαιχςεη πξφζζεηα ζηνηρεία ηα νπνία κεηαβάιινπλ ηηο ελ ιφγσ πιεξνθνξίεο ή ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ ζπλάρζεθαλ. Άπθπο 17: αλαθέξεηαη ζηηο ελέξγεηεο πνπ πξέπεη λα αλαιάβεη ε αξκφδηα αξρή κεηά απφ κεγάιν αηχρεκα Άπθπο 18: αλαθέξεηαη ζηηο πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνπλ ηα θξάηε κέιε κεηά απφ κεγάια αηπρήκαηα πνπ πιεξνχλ ηα θξηηήξηα ηνπ παξαξηήκαηνο VI θαη ζπλέβεζαλ ζην έδαθφο ηνπο. Σνλίδεη επίζεο φηη νη πιεξνθνξίεο πξέπεη λα παξέρνληαη ην ζπληνκφηεξν δπλαηφ θαη ην αξγφηεξν εληφο ελφο έηνπο απφ ηελ εκεξνκελία ηνπ αηπρήκαηνο. Άπθπο 19: αλαθέξεηαη ζηελ δπλαηφηεηα ησλ Κ/Μ λα απαγνξεχνπλ ηε ιεηηνπξγία ή ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο κνλάδαο, εγθαηάζηαζεο ή απνζήθεο, ή ηκήκαηφο ηνπο, εάλ ηα κέηξα πνπ έιαβε ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο κε ζθνπφ γηα ηελ πξφιεςε ή ηνλ κεηξηαζκφ ησλ θηλδχλσλ κεγάινπ αηπρήκαηνο είλαη ζαθψο αλεπαξθή. Παξάιιεια, ηα Κ/Μ κεξηκλνχλ ψζηε νη θνξείο [40]

41 εθκεηάιιεπζεο λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πξνζθχγνπλ ελψπηνλ αξκφδηνπ ζψκαηνο νξηδφκελνπ απφ ηελ εζληθή λνκνζεζία θαη δηαδηθαζίεο, θαηά ηεο απφθαζεο απαγφξεπζεο ηελ νπνία ιακβάλεη αξκφδηα αξρή ζχκθσλα κε ηελ παξάγξαθν 1. Άπθπο 20: ην άξζξν απηφ αλαθέξεηαη ζηελ ππνρξέσζε ησλ Κ/Μ λα νξγαλψλνπλ ζχζηεκα επηζεσξήζεσλ θαη λα κεξηκλνχλ ψζηε φιεο νη κνλάδεο λα θαιχπηνληαη απφ ζρέδην επηζεσξήζεσλ ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ ή ηνπηθφ επίπεδν θαη λα δηαζθαιίδεηαη φηη απηφ ην ζρέδην επαλεμεηάδεηαη ηαθηηθά θαη, θαηά πεξίπησζε, επηθαηξνπνηείηαη. Άπθπο 21: αθνξά ηελ ππνρξέσζε ησλ Κ/Μ θαη ηεο Δπηηξνπήο λα αληαιιάζζνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ πείξα πνπ απέθηεζαλ φζνλ αθνξά ηελ πξφιεςε κεγάισλ αηπρεκάησλ θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο. Ζ Δπηηξνπή ζπγθξνηεί θαη επηθαηξνπνηεί βάζε δεδνκέλσλ ε νπνία πεξηέρεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνληαη απφ ηα θξάηε κέιε, ελψ ηεξεί ζηε δηάζεζε ησλ θξαηψλ κειψλ βάζε δεδνκέλσλ πνπ πεξηέρεη, ηδίσο, ιεπηνκεξή ζηνηρεία γηα ηα κεγάια αηπρήκαηα ηα νπνία ζπλέβεζαλ ζην έδαθνο ηνπο. Άπθπο 22: πεξηέρεη δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ πξφζβαζε ζηηο πιεξνθνξίεο θαη ηελ εκπηζηεπηηθφηεηα. Σα Κ/Μ κεξηκλνχλ ψζηε λα ππνρξενχηαη ε αξκφδηα αξρή, γηα ιφγνπο δηαθάλεηαο, λα ζέηεη ζηε δηάζεζε θάζε αηηνχληνο θπζηθνχ ή λνκηθνχ πξνζψπνπ πνπ ην δεηεί ζχκθσλα κε ηελ νδεγία 2003/4/ΔΚ νπνηεζδήπνηε πιεξνθνξίεο ηεξεί θαη εθαξκνγή ηεο παξνχζαο νδεγίαο. Άπθπο 23: αλαθέξεηαη ζηελ πξφζβαζε ζηε δηθαηνζχλε θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ επζχλε ησλ Κ/Μ λα εμαζθαιίδνπλ φηη: α) νη αηηνχληεο πνπ δεηνχλ πιεξνθνξίεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 14 παξάγξαθνο 2 ζηνηρείν β) ή γ) ή ην άξζξν 22 παξάγξαθνο 1 ηεο παξνχζαο νδεγίαο έρνπλ δηθαίσκα πξνζθπγήο ζχκθσλα κε ην άξζξν 6 ηεο νδεγίαο 2003/4/ΔΚ θαηά πξάμεσλ ή παξαιείςεσλ ηεο αξκφδηαο αξρήο ζε ζρέζε κε ην αίηεκά ηνπο β) ην εζληθφ λνκηθφ ζχζηεκά ηνπο λα παξέρεη ζην ελδηαθεξφκελν θνηλφ πξφζβαζε ζηηο δηαδηθαζίεο πξνζθπγήο πνπ νξίδνληαη ζην άξζξν 11 ηεο νδεγίαο [41]

42 2011/92/ΔΔ γηα ηηο πεξηπηψζεηο πνπ εκπίπηνπλ ζην άξζξν 15 παξάγξαθνο 1 ηεο παξνχζαο νδεγίαο. Άπθπο 24: αλαθέξεηαη ζηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ κπνξεί λα αλαπηχζζεη ε Δπηηξνπή γηα ηελ απφζηαζε αζθαιείαο θαη ηα πνιιαπιαζηαζηηθά απνηειέζκαηα. Άπθπο 25: αλαθέξεηαη ζηελ εθρψξεζε εμνπζηνδφηεζεο ζηελ Δπηηξνπή γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ησλ παξαξηεκάησλ II έσο VI ζηελ ηερληθή πξφνδν. Άπθπο 26: αθνξά ζηελ εθρψξεζε εμνπζίαο ζηελ Δπηηξνπή γηα ηε ζέζπηζε θαη εμνπζηνδφηεζε πξάμεσλ ζχκθσλα κε ηηο πξνυπνζέζεηο πνπ θαζνξίδνληαη ζην άξζξν 25. Ζ Δπηηξνπή, κφιηο εθδψζεη κηα θαη εμνπζηνδφηεζε πξάμε, ηελ θνηλνπνηεί ηαπηφρξνλα ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ζην πκβνχιην, ηα νπνία έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ηελ αλαθαιέζνπλ αλά πάζα ζηηγκή. Άπθπο 27: αθνξά ζηελ δηαδηθαζία επηηξνπήο θαηά ηελ έλλνηα ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΔ) αξηζ. 182/2011. Άπθπο 28: αλαθέξεηαη ζηηο θπξψζεηο πνπ θαζνξίδνπλ ηα Κ/Μ ζε πεξίπησζε παξάβαζεο ησλ εζληθψλ δηαηάμεσλ πνπ ζεζπίδνληαη ζχκθσλα κε ηελ παξνχζα νδεγία. Άπθπο 29: αλαθέξεηαη ζηηο εθζέζεηο πνπ ππνβάιινπλ ηα Κ/Μ ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή θαη ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηεο παξνχζαο νδεγίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πιεξνθνξηψλ γηα ηα κεγάια αηπρήκαηα πνπ έρνπλ ζεκεησζεί ζην έδαθνο ηεο Έλσζεο. Άπθπο 30: αθνξά ζηελ ηξνπνπνίεζε ηεο νδεγίαο 96/82/ΔΚ, ζηελ νπνία ζηνλ ηίηιν «Πεηξειατθά πξντφληα» ηνπ κέξνπο Η ηνπ παξαξηήκαηνο Η πξνζηίζεληαη νη ιέμεηο «δ) βαξχ καδνχη». Άπθπο 31: νξίδεηαη ε 31ε Μαΐνπ 2015, σο ε εκεξνκελία θαηά ηελ νπνία ηα Κ/Μ ζέηνπλ ζε ηζρχ ηηο λνκνζεηηθέο, θαλνληζηηθέο θαη δηνηθεηηθέο δηαηάμεηο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα λα ζπκκνξθσζνχλ πξνο ηελ παξνχζα [42]

43 νδεγία θαη θνηλνπνηνχλ ζηελ Δπηηξνπή ην θείκελν ησλ νπζησδψλ δηαηάμεσλ εζσηεξηθνχ δηθαίνπ. Άπθπο 32: νξίδεηαη ε θαηάξγεζε ηεο νδεγίαο 96/82/ΔΚ απφ ηελ 1ε Ηνπλίνπ Άπθπο 33: Ζ έλαξμε ηζρχνο ηεο παξνχζαο νδεγίαο αξρίδεη ηελ εηθνζηή εκέξα απφ ηε δεκνζίεπζή ηεο ζηελ Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Άπθπο 34: Απνδέθηεο ηεο παξνχζαο νδεγίαο είλαη ηα θξάηε κέιε. πλνςίδνληαο, ε νδεγία Seveso III επζπγξακκίδεηαη κε ηε χκβαζε ηνπ Aarhus ζρεηηθά κε ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, ηε ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ ζηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηελ πξφζβαζε ζηε δηθαηνζχλε. πλνπηηθά, απηφ ζεκαίλεη φηη νη εηαηξείεο παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο πξνιεπηηθά θαη φρη κφλν θαηφπηλ αηηήκαηνο. Οη πιεξνθνξίεο πξέπεη λα δηαηίζεληαη ειεθηξνληθά θαη λα ελεκεξψλνληαη, θαζψο ην άξζξν 14 ηεο νδεγίαο απαηηεί ηελ πξφζβαζε ηνπ θνηλνχ ζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ ζπλδένληαη κε δξαζηεξηφηεηεο ζηηο δηάθνξεο εγθαηαζηάζεηο θαη νξίδεη επίζεο ην δηθαίσκα ηνπ θνηλνχ λα ζπκκεηέρεη ζε ζρέδηα θαη ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ. Γίλεηαη επίζεο επθαηξία ζην θνηλφ λα ζρνιηάζεη ηα ζρέδηα έθηαθηεο αλάγθεο εθηφο ηνπ ρψξνπ πνπ αλαπηχζζνληαη 40. χκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ πξφζβαζε ζηε δηθαηνζχλε, είλαη δηαζέζηκεο ξπζκίζεηο δηνηθεηηθνχ θαη δηθαζηηθνχ ειέγρνπ εάλ δελ παξέρεηαη ε θαηάιιειε δεκφζηα πξφζβαζε. Χζηφζν, ζχκθσλα κε ην άξζξν 22, νη πιεξνθνξίεο κπνξνχλ λα παξαθξαηεζνχλ εάλ πιεξνχληαη νη βαζηθέο δηαηάμεηο εκπηζηεπηηθφηεηαο ή αζθάιεηαο. Ζ βαζηθή πξνζέγγηζε είλαη φηη θάζε εηαηξεία ζα ζπληάμεη έλα έγγξαθν «κε ηερληθήο πεξίιεςεο» ην νπνίν ζα ζπλνςίδεη ηνπο θηλδχλνπο δηεξγαζηψλ θαη ηα κέηξα ειέγρνπ ηεο εγθαηάζηαζεο πνπ αθνξνχλ ηε Seveso III. Ζ ηδέα πίζσ απφ απηά ηα έγγξαθα είλαη ε ρξήζε θνηλψλ θξάζεσλ θηλδχλνπ πνπ αθελφο ζα γίλνπλ θαηαλνεηέο απφ ην θνηλφ θαη αθεηέξνπ δελ ζα απμήζνπλ αδηθαηνιφγεηα ηνλ θίλδπλν αζθάιεηαο [43]

44 Ζ νδεγία Seveso III δίλεη κεγαιχηεξε έκθαζε ζηελ επηζεψξεζε. Παξέρεη θαζνξηζκέλν ρξνλνδηάγξακκα γηα ηε δηεμαγσγή επηζεσξήζεσλ θαη ηελ ππνβνιή εθζέζεσλ ζρεηηθά κε ηα επξήκαηα. Σν πξφγξακκα γηα ηαθηηθέο επηζεσξήζεηο φισλ ησλ εγθαηαζηάζεσλ ζα εμαθνινπζήζεη λα βαζίδεηαη ζην πξνθίι θηλδχλνπ, αιιά ζα ππάξρεη κηα θαζνξηζκέλε κέγηζηε πεξηνδηθφηεηα επηζεψξεζεο. Δπηπξφζζεηεο επηζεσξήζεηο ζα απαηηεζνχλ ζε ζεκαληηθέο πεξηπηψζεηο κε ζπκκφξθσζεο [44]

45 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ: Η ΔΝΗΜΔΡΧΗ ΣΟΤ ΚΟΙΝΟΤ ΣΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΧΝ ΟΓΗΓΙΧΝ SEVESO 4.1 Η έννοια ηος κινδύνος Ζ απφδνζε ηεο έλλνηαο ηνπ θηλδχλνπ, είλαη κηα πνιχπινθε δηαδηθαζία, πνπ κία κφλν επηζηεκνληθά απνδεθηή πξνζέγγηζε ηνπ, πνιχ ζπάληα κπνξεί λα αληηθαηνπηξίζεη ηθαλνπνηεηηθά ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Ο νξηζκφο ηνπ θηλδχλνπ ρξσκαηίδεηαη αλάινγα κε ηελ εηδίθεπζε, ην ελλνηνινγηθφ ππφβαζξν αιιά θαη ηνπο ζηφρνπο εθείλσλ νη νπνίνη ηνλ δηαηππψλνπλ. Ζ πιένλ απνδεθηή απφδνζε ηεο έλλνηαο ηνπ θηλδχλνπ, ζην πεδίν ησλ θπζηθψλ θαη ηερλνινγηθψλ θαηαζηξνθψλ, είλαη απηή ηνπ Keith Smith (1998) 43 : «Κίλδπλνο είλαη ν ζπλδπαζκφο ηεο πηζαλφηεηαο εθδήισζεο κηαο απεηιήο (ζην πεδίν ησλ ηερλνινγηθψλ θαηαζηξνθψλ αλαθέξεηαη ζηε δηαξξνή ηνμηθψλ νπζηψλ, έθξεμε ή ππξθαγηά) κε ηηο απψιεηεο πνπ ζπλεπάγεηαη γηα ηα ζηνηρεία πνπ ελζσκαηψλνπλ αλζξψπηλε αμία, ιφγσ ηεο πνηθηιφηξνπεο έθζεζήο ηνπο ζε απηήλ ηελ απεηιή». Αληίζηνηρα, ζχκθσλα κε ηνλ Chapman έλαο θίλδπλνο είλαη ε «αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ελφο ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο αλζξσπίλσλ πφξσλ θαη ελφο αθξαίνπ ή ζπάληνπ θπζηθνχ θαηλνκέλνπ, ην νπνίν κπνξεί λα είλαη γεσθπζηθήο, αηκνζθαηξηθήο ή βηνινγηθήο πξνέιεπζεο, ππεξβαίλνληαο θαηά πνιχ ηηο θπζηνινγηθέο πξνζδνθίεο ηνπ αλζξψπνπ φζνλ αθνξά ην κέγεζνο ή ηε ζπρλφηεηά ηνπ θαη πξνθαιψληαο ζεκαληηθέο πιηθέο δεκίεο ζηελ ππνδνκή θαη / ή απψιεηα δσήο ή ηξαπκαηηζκφ απνπληδάθε, Κ. (2007). Σν αχξην ελ θηλδχλσ- Φπζηθέο θαη ηερλνινγηθέο θαηαζηξνθέο ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Διιάδα. Αζήλα: Gutenberg 44 Chapman, David. (1994): Natural Hazards, Oxford University Press [45]

46 4.1.1 Δκηίμηζη κινδύνος Ηζηνξηθά, ε αληηκεηψπηζε θαηαζηξνθψλ επηθεληξψζεθε ζηελ αληηκεηψπηζε θαηαζηάζεσλ έθηαθηεο αλάγθεο, αιιά ζηα ηέιε ηνπ 20νχ αηψλα άξρηζε λα αλαγλσξίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν φηη κφλν κε ηε κείσζε θαη ηε δηαρείξηζε ησλ ζπλζεθψλ θηλδχλνπ κπνξνχκε λα απνηξέςνπκε ηηο απψιεηεο θαη λα κεηξηάζνπκε ηηο επηπηψζεηο ησλ θαηαζηξνθψλ. ην πιαίζην απηφ, ε αμηνιφγεζε επηθηλδπλφηεηαο απνηειεί έλα ζχζηεκα εθηίκεζεο ηνπ δπλακηθνχ θηλδχλνπ κεγάινπ αηπρήκαηνο ελφο βηνκεραληθνχ ρψξνπ πνπ επεμεξγάδεηαη, ρεηξίδεηαη ή απνζεθεχεη επηθίλδπλεο νπζίεο. θνπφο ηεο είλαη λα βνεζήζεη ηηο αξκφδηεο αξρέο ζηελ αλάπηπμε ζηξαηεγηθψλ θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ ηεξάξρεζε ησλ παξεκβάζεσλ γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο πξφιεςεο ησλ βηνκεραληθψλ αηπρεκάησλ θαη ηεο πνιηηηθήο εηνηκφηεηαο 45. εκαληηθφ είλαη λα αλαθεξζεί φηη ε αμηνιφγεζε επηθηλδπλφηεηαο δελ ππνθαζηζηά ηελ εθηίκεζε θηλδχλνπ. Οη αμηνινγήζεηο θηλδχλνπ είλαη θαηά θαλφλα ηερληθέο αζθήζεηο ζηηο νπνίεο εθαξκφδνληαη ζπγθεθξηκέλεο κεζνδνινγίεο ζε έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηφπν γηα λα πξνζδηνξηζηεί ε αθξηβήο θχζε ησλ θηλδχλσλ, λα πξνζδηνξηζηνχλ πηζαλά ζελάξηα αηπρεκάησλ θαη λα πξνβιεθζνχλ πηζαλέο ζπλέπεηεο, πξνθεηκέλνπ λα θαζνξηζηεί κηα ιεπηνκεξήο ζηξαηεγηθή δηαρείξηζεο θηλδχλνπ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε εθηίκεζε θηλδχλνπ απνηειεί κηα δξαζηεξηφηεηα ζπγθεθξηκέλεο ηνπνζεζίαο, ηεο νπνίαο νη εηζξνέο θαη ε κεζνδηθή πξνζέγγηζε θαζνξίδνληαη κε κνλαδηθφ ηξφπν απφ ηα κεκνλσκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηφπνπ θαη ρψξνπ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε Δθηίκεζε Κηλδχλνπ, είλαη «κηα ηππηθή κέζνδνο θαζνξηζκνχ ηνπ βαζκνχ ηνπ θηλδχλνπ θαη αλαθέξεηαη ζηελ πηζαλφηεηα εθδήισζεο ελφο θαηαζηξνθηθνχ γεγνλφηνο θαη ηηο ζπλέπεηέο ηνπ». Πξφθεηηαη γηα κηα ηερληθή εμεηδηθεπκέλε εξγαζία, πνπ εθαξκφδεηαη απφ εηδηθνχο επηζηήκνλεο θαη πνπ πξνζπαζεί λα απνθιείζεη φιεο ηηο ζπγθηλεζηαθέο απφςεηο. Χζηφζν, είλαη ζνβαξφ ην ελδερφκελν, νη κε εηδηθνί πνιίηεο λα έρνπλ δηαθνξεηηθή απφ εθείλε ησλ επηζηεκφλσλ αληίιεςε ηνπ θηλδχλνπ, βαζηδφκελε ζε ζπλαηζζεκαηηθνχο θαη ππνθεηκεληθνχο παξάγνληεο. 45 UNISDR (United Nations International Strategy for Disaster Reduction), (2015). Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction [46]

47 4.1.2 Γιατείριζη Κινδύνοσ Ζ Γηαρείξηζε Κηλδύλνπ νξίδεηαη σο «κηα δηαδηθαζία εληνπηζκνχ ησλ θηλδχλσλ θαη ιήςεο απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ην ηη πξέπεη λα γίλεη, έηζη ψζηε λα ειαρηζηνπνηεζνχλ νη απεηιέο γηα ηελ αλζξψπηλε δσή, ηελ πεξηνπζία θαη ην πεξηβάιινλ» 46 θαη επεθηείλεηαη ζε ηέζζεξα (ζπρλά επηθαιππηφκελα) ρξνλνινγηθά ζηάδηα 47 : 1. Πξόιεςε θαη κεηξηαζκόο επηπηώζεσλ: πεξηιακβάλεη κηα κεγάιε πνηθηιία δξαζηεξηνηήησλ φπσο θαλνληζκνί, ζρεδηαζκφο ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο, θαηάξηηζε ζρεδίσλ εθθέλσζεο, θαηαζθεπή έξγσλ κε πςειφ βαζκφ πξνζηαζίαο 2. Δηνηκόηεηα: πεξηιακβάλεη ην ζχλνιν ησλ ξπζκίζεσλ πνπ αληηθαηνπηξίδνπλ ην βαζκφ εηνηκφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ πφξσλ πνπ πξέπεη λα θηλεηνπνηεζνχλ, πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζνπλ απνηειεζκαηηθά ηνλ θίλδπλν θαη λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηηο επηπηψζεηο ηνπ 3. Αληηκεηώπηζε: αθνξά ζην ζχλνιν ησλ δξάζεσλ πνπ πινπνηνχληαη θαηά ηε δηάξθεηα θαη ακέζσο κεηά ην θαηαζηξεπηηθφ γεγνλφο κε ζθνπφ ηελ εμάιεηςε ηνπ ή/θαη ην κεηξηαζκφ ησλ επηπηψζεψλ ηνπ 4. Απνθαηάζηαζε: πξφθεηηαη γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο κε ηηο ππνζηεξίδνληαη νη πιεγείζεο πεξηνρέο ζηελ αλαθαηαζθεπή ησλ ππνδνκψλ θαη δηαζθαιίδεηαη ε επάλνδνο, ζηελ πξν ηεο θαηαζηξνθήο θαηάζηαζε απφ νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη ςπρνινγηθήο πιεπξάο. Σα ηέζζεξα ρξνλνινγηθά ζηάδηα ζηα νπνία επεθηείλεηαη ε Γηαδηθαζία Γηαρείξηζεο ηνπ Κηλδχλνπ, παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ ζρήκα, απνηππψλνληαο 46 Λέθθαο Δπζ. Λ. (2000). Φπζηθέο θαη Σερλνινγηθέο Καηαζηξνθέο. Αζήλα: Access Pre-Press 47 Καηζηθφπνπινο Π. (2008). Αληηκεηψπηζε Καηαζηάζεσλ Τινπνίεζε θαη Αμηνιφγεζε Κξίζεσλ Αζθήζεσλ. Αζήλα: Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απηνδηνίθεζεο [47]

48 εκθαλψο ην γεγνλφο πσο πξφθεηηαη γηα έλαλ «αλνηθηφ θχθιν», ρσξίο αξρή θαη ηέινο, δηακνξθψλνληαο έηζη κηα ζπλερή δηαδηθαζία. σήμα 1 Υπονολογικά ηάδια ηηρ Γιαδικαζίαρ Γιασείπιζηρ Κινδύνος Πξφιεςε Καηαζηποθή Απνθαηάζηαζε Αληηκεηψπηζε Πεγή: Shaluf,, 2008 Παξάιιεια, ε Γηαδηθαζία Γηαρείξηζεο Κηλδχλνπ αλαπηχζζεηαη αθνινπζψληαο ζπγθεθξηκέλα βήκαηα, φπσο απνηππψλνληαη ζην αθφινπζν δηάγξακκα: [48]

49 Γιάγπαμμα 1 Βήμαηα ηηρ Γιαδικαζίαρ Γιασείπιζηρ Κινδύνος Αλαγλψξηζε Κηλδχλνπ Δθηίκεζε Έθζεζεο Δθηίκεζε Δπηπηψζεσλ Δθηίκεζε Κηλδχλνπ Καηεγνξηνπνίεζε Κηλδχλνπ Αλάιπζε Κηλδχλνπ- Οθέινπο Μείσζε Κηλδχλνπ Έιεγρνο- Παξαθνινχζεζε Πεγή: Recchia, 1999 [49]

50 Ζ δηαρείξηζε ησλ θηλδχλσλ ζε εγθαηαζηάζεηο ρεκηθήο επηθηλδπλφηεηαο θαηέζηε ζεκαληηθή εζηίαζε ηεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο ζηηο αλαπηπγκέλεο πεξηνρέο ηνπ θφζκνπ πξηλ απφ 30 ρξφληα πεξίπνπ, ηελ ίδηα ζηηγκή πνπ ε νδεγία Seveso έγηλε λφκνο ζε 12 επξσπατθά θξάηε κέιε. Έθηνηε ππήξρε πάληα έλα κέξνο ησλ θξαηηθψλ πφξσλ πνπ δηαηίζεηαη γηα ηελ αλάπηπμε, ηε κειέηε θαη ηε δηάδνζε κεζφδσλ γηα ηελ εθηίκεζε ησλ θηλδχλσλ βηνκεραληθψλ θηλδχλσλ ζε επηκέξνπο ρψξνπο. Με ηε δηαδηθαζία εθηίκεζεο θηλδχλσλ, ζε κία βηνκεραληθή εγθαηάζηαζε, πξνζπαζνχκε λα ειέγμνπκε θαηά πφζν είλαη αζθαιήο ε ιεηηνπξγία ηεο εγθαηάζηαζεο, ηί επηπηψζεηο ζα έρεη έλα αηχρεκα ζηνπο εξγαδνκέλνπο, ζηνπο πεξηνίθνπο θαη ζην πεξηβάιινλ, θαζψο θαη πνηεο είλαη νη δπλαηφηεηεο γηα νινθιεξσκέλν θαη αζθαιή έιεγρν ησλ πηζαλψλ θηλδχλσλ. Σα βήκαηα ηεο δηαδηθαζίαο δηαρείξηζεο θηλδχλσλ ζε εγθαηαζηάζεηο παξνπζηάδνληαη ζην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί %B3%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE% B9%CF%82.el.aspx [50]

51 Γιάγπαμμα 2 [51]

52 4.2 Η Δνημέπυζη ηος κοινού για ηοςρ Κινδύνοςρ ζηη Βιομησανική Γπαζηηπιόηηηα Δπικοινωνία ηοσ Κινδύνοσ προς ηο Δσρύηερο Κοινό Ζ Δπηθνηλσλία ηνπ Κηλδύλνπ είλαη «κηα δηαδξαζηηθή δηαδηθαζία αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ θαη απφςεσλ κεηαμχ επηζηεκφλσλ, αξκνδίσλ γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ, εξγαδνκέλσλ θαη θνηλσλίαο. Πεξηιακβάλεη πνιιαπιά κελχκαηα ζρεηηδφκελα, φρη κφλν κε ηε θχζε ηνπ θηλδχλνπ, αιιά θαη κε ηελ έθθξαζε γλσκψλ, αληηδξάζεσλ θαη αλεζπρηψλ αλαθνξηθά κε ηα πηνζεηνχκελα ζεζκηθά κέηξα ηεο δηαρείξηζεο ηνπ θηλδχλνπ» 49. Όπσο γίλεηαη θαηαλνεηφ απφ ηνλ ζπγθεθξηκέλν νξηζκφ, ε επηθνηλσλία ηνπ θηλδχλνπ έρεη δηηηή απνζηνιή. Δληνχηνηο, ε παξνχζα εξγαζία επηθεληξψλεηαη ζηε δεχηεξε απνζηνιή ηεο επηθνηλσλίαο ηνπ θηλδχλνπ, δειαδή ζηελ παξνρή απφ ηνπο αξκφδηνπο θξαηηθνχο θνξείο ή/θαη απφ ηνπο θνξείο ησλ βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ, νξζήο θαη θαηάιιειεο ελεκέξσζεο ηνπ επξχηεξνπ θνηλνχ, ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ απηφ ελδέρεηαη λα αληηκεησπίζεη, θαζψο θαη κε ηνλ νξζφ ηξφπν απφθξηζεο ζε απηνχο. Ζ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, ε νπνία παξέρεηαη απφ ηνπο αξκφδηνπο θξαηηθνχο θνξείο ή/θαη απφ ηνπο θνξείο ησλ βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ, φζνλ αθνξά έλαλ ηερλνινγηθφ θίλδπλν έρεη σο ζθνπφ ηελ πιεξνθφξεζε ησλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε 50 : ηνπο ελ δπλάκεη θηλδχλνπο πνπ ελππάξρνπλ ζε κηα βηνκεραληθή εγθαηάζηαζε ηα πξνιεπηηθά κέηξα πνπ έρνπλ πηνζεηεζεί απφ ηηο ηνπηθέο αξρέο ή πνπ πξέπεη λα πηνζεηεζνχλ απφ ηνπο ίδηνπο, ζε πεξίπησζε πνπ έλα ΒΑΜΔ πξνθχςεη ηα κέηξα αζθαιείαο πνπ ε βηνκεραληθή εγθαηάζηαζε θαη νη θξαηηθνί θνξείο έρνπλ ιάβεη γηα ηελ απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ελφο ΒΑΜΔ 49 Conseil pour la reduction des accidents industriels majeurs (CRAIM), (2002). Risk Management Guide for Major Industrial Accidents intended for municipalities and industry. Canada: CRAIM 50 Εηψκαο Γ.Κ., (4-5 Ννεκβξίνπ 2003). Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, Γηεκεξίδα Σ.Δ.Δ.: «Γηαρείξηζε Δπηθηλδπλφηεηαο: ε εθαξκνγή ησλ Οδεγηψλ Seveso I θαη II ζηε ρψξα καο», Αζήλα: ΔΒΔΑ [52]

53 ηηο δξάζεηο πνπ πξέπεη λα πινπνηεζνχλ, νχησο ψζηε λα δηεπθνιπλζεί ε απνθαηάζηαζε ησλ θαηαζηξνθψλ θαη ε γξήγνξε κεηάβαζε ζηε θάζε πξν ηεο θαηαζηξνθήο Ζ δηαδηθαζία ηεο επηθνηλσλίαο ηνπ θηλδχλνπ πξνο ην επξχηεξν θνηλφ, είλαη κηα ζπλερήο δηαδηθαζία, πνπ αλαπηχζζεηαη ζε ηέζζεξα ζηάδηα, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίδεηαη ε κεγηζηνπνίεζε ηεο ρξεζηκφηεηάο ηεο, κέζσ ηεο ειαρηζηνπνίεζεο ησλ απσιεηψλ πνπ κπνξεί λα επέιζνπλ απφ έλα βηνκεραληθφ αηχρεκα. Πην ζπγθεθξηκέλα ε επηθνηλσλία ηνπ θηλδχλνπ, αλά ζηάδην 51, αλαπηχζζεηαη σο εμήο: 1. Σηάδην πξόιεςεο θαη κεηξηαζκνύ επηπηώζεσλ: θαηά ηελ «θαλνληθή πεξίνδν», δειαδή πξηλ ηελ εθδήισζε νπνηαζδήπνηε θαηάζηαζεο έθηαθηεο αλάγθεο, είλαη αλαγθαίν λα αλαγλσξίδεηαη θαη λα γλσζηνπνηείηαη ν θίλδπλνο πνπ κπνξεί λα απεηιήζεη ηνπο πνιίηεο. Απηφ δχλαηαη λα πινπνηεζεί, κέζσ δεκνζίσλ ζπγθεληξψζεσλ φπνπ παξάιιεια κε ηελ έθθξαζε ησλ αλεζπρηψλ ηεο ηνπηθήο θνηλφηεηαο, κπνξνχλ λα παξέρνληαη θαη ηα θαηάιιεια πξνιεπηηθά κέηξα. Δπίζεο θαηά ην ελ ιφγσ ζηάδην, είλαη αλαγθαίν λα γλσζηνπνηείηαη ζην θνηλφ, ε θαηάξηηζε ησλ ζρεδίσλ έθηαθηεο αλάγθεο, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ν θαζεζπραζκφο ηνπ θαη αμηνπηζηία πξνο ηνπο αξκφδηνπο θξαηηθνχο θνξείο. 2. Σηάδην εηνηκόηεηαο: θαηά ην ζηάδην απηφ, δνθηκάδεηαη θαη ειέγρεηαη ε θαηαιιειφιεηα ηνπ ζρεδηαζκνχ έθηαθηεο αλάγθεο, δηακέζνπ ησλ αζθήζεσλ πξνζνκνίσζεο θαζψο θαη ν βαζκφο εηνηκφηεηαο απφθξηζεο ηεο θξαηηθήο κεραλήο κέζσ δηαξθψλ εθπαηδεχζεσλ ησλ εκπιεθνκέλσλ. Δμίζνπ ζεκαληηθή είλαη θαη ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ, θαζψο ε άζθεζε απνθηά κηα πεξηζζφηεξν ξεαιηζηηθή δηάζηαζε θαη δηαπηζηψλεηαη αλ ε αληίδξαζε ησλ πνιηηψλ, ζπκκνξθψλεηαη κε ηηο ππνδείμεηο πνπ είραλ γλσζηνπνηεζεί ζην πξνεγνχκελν ζηάδην. 51 Conseil pour la reduction des accidents industriels majeurs (CRAIM), (2002). Risk Management Guide for Major Industrial Accidents intended for municipalities and industry. Canada: CRAIM [53]

54 3. Σηάδην αληηκεηώπηζεο: ζε κηα θαηάζηαζε έθηαθηεο αλάγθεο, φπνπ έλα ΒΑΜΔ πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί, ε αζθάιεηα ηνπ θνηλνχ απνηειεί ηελ πξψηε πξνηεξαηφηεηα. Ζ ζνβαξφηεηα ηνπ ζπκβάληνο πξέπεη λα θνηλνπνηεζεί ζηνπο πνιίηεο κέζσ ησλ Μ.Μ.Δ. θαη ηα κελχκαηα πνπ ζα δίδνληαη ζα πξέπεη λα απνηξέπνπλ ηελ αλάπηπμε αηζζήκαηνο παληθνχ. 4. Σηάδην απνθαηάζηαζεο: αθνξά ζηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ ζρεηηθά κε ζπλήζεηεο πνπ ζα πξέπεη λα απνθεχγεη γηα θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα (π.ρ. επηινγή θαηαλάισζεο γεσξγηθψλ πξντφλησλ πξνεξρφκελσλ απφ απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο, κέρξη λα δηαπηζησζεί φηη δελ πθίζηαληαη θίλδπλνη κνιχλζεσο ησλ ηνπηθψλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ). Δπηπιένλ, ε ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ θαηά ην ζηάδην ηεο απνθαηάζηαζεο, αθνξά θαη ζηελ γλσζηνπνίεζε ηεο αμηνιφγεζεο, πνπ έγηλε απφ ηνπο αξκφδηνπο θξαηηθνχο θνξείο, ζρεηηθά κε ηελ επάξθεηα ηεο φιεο δηαδηθαζίαο αληηκεηψπηζεο ηνπ ζπκβάληνο. Σα πξναλαθεξφκελα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο επηθνηλσλίαο ηνπ θηλδχλνπ πξνο ην επξχηεξν θνηλφ, καδί κε ηηο δξάζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ, απνηππψλνληαη ζρεκαηηθά ζην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί: Γιάγπαμμα 3 Γπάζειρ ηηρ Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος ανά ζηάδιο [54]

55 ηάδην Πξφιεςεο Αλαγλψξηζε ησλ θηλδχλσλ Γλψζε ησλ πξνιεπηηθψλ κέηξσλ Δλεκέξσζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηεο εγθαηάζηαζεο & ησλ πεξηνίθσλ ζρεηηθά κε ηηο δξάζεηο ζε πεξίπησζε αλάγθεο ηάδην Δηνηκφηεηαο Δθπαίδεπζε ησλ θξαηηθψλ θνξέσλ Αζθήζεηο πξνζνκνίσζεο κε ηε ζπκκεηνρή πνιηηψλ ηάδην Αληηκεηψπηζεο Δλεκέξσζε ηνπ πξνζσπηθνχ, ησλ πεξηνίθσλ, ηεο δεκνηηθήο αξρήο Δπηθνηλσλία ηνπ γεγνλφηνο ζηα Μ.Μ.Δ. ηάδην Απνθαηάζηαζεο Θέζπηζε ελφο ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο ηεο απφθξηζεο Δπηθνηλσλία ηεο αμηνιφγεζεο Πεγή: CRAIM, Βαζικές Αρτές Δπικοινωνίας και Μέζα Δπικοινωνίας ηοσ Κινδύνοσ Ζ επηηπρήο αλάπηπμε ελφο πξνγξάκκαηνο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ, απαηηεί ην ζεβαζκφ θαη ηελ πηνζέηεζε θάπνησλ βαζηθώλ αξρώλ επηθνηλσλίαο, νη νπνίεο επλννχλ [55]

56 ηελ αξκνληθή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ, ηελ εχζηνρε κεηαθνξά κελπκάησλ θαη πιεξνθνξηψλ πξνο ηνπο πνιίηεο θαη δηεπθνιχλνπλ ην βαζκφ απνδνρήο απηψλ. πλεπψο, νη ππεχζπλνη γηα ηελ παξνρή απνηειεζκαηηθήο ελεκέξσζεο πξνο ηνπο πνιίηεο, ζα πξέπεη λα ζπκκεξίδνληαη ηνπο παξαθάησ θαλφλεο 52 : Απνδερόκαζηε ην θνηλό θαη επηζπκνύκε ηελ λόκηκε παξνπζία θαη ζπκκεηνρή ηνπ ζηε δηαδηθαζία ελεκέξσζεο: νη άλζξσπνη θαη ε θνηλσλία γεληθφηεξα, έρνπλ ην δηθαίσκα λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ δσή θαη ηελ πεξηνπζία ηνπο. Πέξαλ φκσο απηνχ, ε ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ ελδέρεηαη λα θιεζνχλ λα αληηκεησπίζνπλ, έρεη σο ζηφρν ηε δεκηνπξγία πνιηηψλ πνπ δελ ζα είλαη απιά ελεκεξσκέλνη αιιά ζα ελδηαθέξνληαη, ζα ζπκκεηάζρνπλ θαη ζα πξνηείλνπλ ιχζεηο. Σρεδηάδνπκε πξνζεθηηθά ηνπο ηξόπνπο ελεκέξσζεο θαη εθηηκνύκε ζπλερώο ηελ απνηειεζκαηηθόηεηά ηνπο: Οη δηαθνξεηηθέο θνηλσληθέο νκάδεο ζηηο νπνίεο απεπζχλεηαη έλα πξφγξακκα ελεκέξσζεο (π.ρ. δεκνζηνγξάθνη, πεξίνηθνη, κεηαλάζηεο) θαη ηα δηαθνξεηηθά κέζα πξνψζεζεο ηεο πιεξνθνξίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη (π.ρ. Μ.Μ.Δ., θπιιάδηα, ζπγθεληξψζεηο), απαηηνχλ ηνλ ζρεδηαζκφ δηαθνξεηηθψλ επηθνηλσληαθψλ ζηξαηεγηθψλ. ε θάζε φκσο πεξίπησζε, ην κήλπκα πνπ κεηαθέξεηαη ζα πξέπεη λα απαληά ζηα εμήο εξσηήκαηα 53 : Πνχ;: πθίζηαηαη ν θίλδπλνο, ζπλέβε ην βηνκεραληθφ αηχρεκα, εκθαλίδνληαη νη επηπηψζεηο Πφηε;: έγηλε ην βηνκεραληθφ αηχρεκα, ζα ερήζεη ε πξνεηδνπνηεηηθή ζεηξήλα Πψο;: ην βηνκεραληθφ αηχρεκα ζπλέβε, ζα πξνζηαηεπηνχλ νη πνιίηεο απφ ηε δηαξξνή ηνμηθψλ νπζηψλ 52 Εηψκαο Γ.Κ., (4-5 Ννεκβξίνπ 2003). Δλεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, Γηεκεξίδα Σ.Δ.Δ.: «Γηαρείξηζε Δπηθηλδπλφηεηαο: ε εθαξκνγή ησλ Οδεγηψλ Seveso I θαη II ζηε ρψξα καο», Αζήλα: ΔΒΔΑ 53 Conseil pour la reduction des accidents industriels majeurs (CRAIM), (2002). Risk Management Guide for Major Industrial Accidents intended for municipalities and industry. Canada: CRAIM [56]

57 Πνηνο;: είλαη ν ππεχζπλνο ηεο επηθνηλσλίαο, δηαρεηξίδεηαη ηελ έθηαθηε αλάγθε Πφζν;: ζα δηαξθέζεη ε έθηαθηε αλάγθε, ζα δηαξθέζεη ε εθθέλσζε Γηαηί;: ην βηνκεραληθφ αηχρεκα ζπλέβε, ζα πξέπεη λα γίλεη εθθέλσζε ηεο πεξηνρήο. Έρνπκε πάληα ηε δηάζεζε λα αθνύζνπκε ην θνηλό: ε επηθνηλσλία είλαη εμ νξηζκνχ κηα δηαδηθαζία δηπιήο θαηεχζπλζεο. Γελ γίλεηαη λα αλακέλνπκε ην θνηλφ λα καο αθνχζεη θαη λα καο απνδερηεί, αλ θαη εκείο δελ είκαζηε έηνηκνη λα αθνχζνπκε ηηο αληηιήςεηο, ηνπο θφβνπο θαη ηηο αληηξξήζεηο ηνπ. Δίκαζηε εηιηθξηλείο ζηελ επηθνηλσλία καο κε ην θνηλό: ε εκπηζηνζχλε πξνο ηνπο ππεχζπλνπο ηεο επηθνηλσλίαο είλαη εμαηξεηηθήο ζεκαζίαο, θαζψο απμάλεη ην βαζκφ απνδνρήο ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ειαηηψλεη ην αίζζεκα αβεβαηφηεηαο θαη θφβνπ. Ζ ελ ιφγσ εκπηζηνζχλε, κπνξεί λα απνθηεζεί κφλν εθφζνλ ηα ζηνηρεία πνπ παξέρνληαη ζην θνηλφ είλαη αμηφπηζηα θαη αθξηβή. Απεπζπλόκαζηε ζην θνηλό κηιώληαο κε ζαθήλεηα: ε ρξήζε ζχλζεηεο επηζηεκνληθήο νξνινγίαο δελ πξνζδίδεη εγθπξφηεηα, αιιά αληίζεηα απνηειεί ηξνρνπέδε ζηελ απνηειεζκαηηθή επηθνηλσλία. Γηα ηελ ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ επηιέγνπκε, γιψζζα απιή, ε νπνία πεξηιακβάλεη φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξνπο ηερληθνχο φξνπο, έηζη ψζηε λα κπνξεί λα γίλεη θαηαλνεηή. Σπληνληδόκαζηε κε άιιεο αμηόπηζηεο πεγέο, πνπ κπνξνύλ λα βνεζήζνπλ ζηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνύ: ε ζπλεξγαζία κε άιινπο θξαηηθνχο ή κε θξαηηθνχο θνξείο, κπνξεί λα θαηαζηήζεη ηελ ελεκέξσζε πην απνηειεζκαηηθή. Αληίζεηα, νη δεκφζηεο δηαθσλίεο κε φζνπο κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ θαιχηεξε επηθνηλσλία κε ην θνηλφ, έρεη σο απνηέιεζκα ηελ απξνζπκία ησλ πνιηηψλ γηα ελεκέξσζε. Δπηδηώθνπκε ηελ ζπλεξγαζία κε ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο: ηα Μ.Μ.Δ. είλαη νη πην ζεκαληηθνί δίαπινη δηάρπζεο πιεξνθνξίαο, ηδηαίηεξα ζε πεξηπηψζεηο εθηάθησλ αλαγθψλ. Γη απηφ είλαη ζεκαληηθφ λα ππάξρνπλ [57]

58 αξκνληθέο ζρέζεηο, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε ξεαιηζηηθή παξνπζίαζε ηεο θαηάζηαζεο έθηαθηεο αλάγθεο. Πέξαλ φκσο ησλ αλσηέξσ αξρψλ πνπ ζα πξέπεη λα πιεξνί κηα επηθνηλσληαθή πνιηηηθή, ψζηε λα εμαζθαιίδεη ηελ νηθνδφκεζε ηνπ δηαιφγνπ, ηελ νξζή θαηαλφεζε ηεο θχζεο ηνπ θηλδχλνπ απφ ην επξχηεξν θνηλφ θαη ηε δεκηνπξγία εκπηζηνζχλεο αλαθνξηθά κε ηελ πηνζέηεζε ηεο πιένλ θαηάιιειεο απφθαζεο, πνπ θαηαδεηθλχεη ε δηαδηθαζία δηαρείξηζεο ηνπ θηλδχλνπ, εμίζνπ ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη θαη ε επηινγή ηνπ ηξφπνπ πξνζέγγηζεο ηνπ θνηλνχ. Τπάξρεη κηα πνηθηιία κέζσλ πξνψζεζεο 54 ηεο πιεξνθνξίαο, ζην επξχηεξν θνηλφ, θαζψο θαη επηθνηλσληαθψλ εξγαιείσλ, πνπ βξίζθνληαη ζηε δηάζεζε ησλ ππεπζχλσλ θαη ηα νπνία δχλαηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ είηε κεκνλσκέλα είηε εληαγκέλα ζε έλα νινθιεξσκέλν πξφγξακκα ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ. Σα κέζα πξνώζεζεο ηεο πιεξνθνξίαο, ζην επξχηεξν θνηλφ, δηαθξίλνληαη ζε άκεζα θαη έκκεζα θαη θαηεγνξηνπνηνχληαη σο πξνο ηε ρξήζε ηνπο αλά ρξνλνινγηθφ ζηάδην, φπσο παξνπζηάδνληαη ζηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ. Πίνακαρ 13.1 Άμεζα Μέζα Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος 54 Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ, ( ). Παξαδνηέα Π1-Π11 Έξγνπ: Οινθιεξσκέλεο Δλέξγεηεο Δλεκέξσζεο θαη Δπαηζζεηνπνίεζεο Κνηλνχ γηα ηελ Αληηκεηψπηζε Βηνκεραληθψλ Αηπρεκάησλ Μεγάιεο Έθηαζεο, Αζήλα: θνηλνπξαμία PLANET [58]

59 Μέζα Άμεζηρ Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος ππορ ηο εςπύηεπο κοινό Μέζο Υπονολογι κό ηάδιο Σι επιηςγσάνεηαι Γημόζιερ ζςγκενηπώζειρ ηάδην πξφιεςεο ηάδην αληηκεηψπηζεο ηάδην απνθαηάζηαζεο Ζ κέζνδνο δηεπθνιχλεη ηελ πξνζσπηθή επαθή κε ηνπο πνιίηεο, ηελ παξνρή γεληθψλ πιεξνθνξηψλ θαη ηελ αληαιιαγή απφςεσλ, ζπκβάιινληαο ζηελ αλάπηπμε εκπηζηνζχλεο απέλαληη ζε φζνπο δηαρεηξίδνληαη κηα θξίζε. Γηα λα ζπκβεί απηφ απαηηείηαη επαξθήο πξνεηνηκαζία ηεο ζπγθέληξσζεο θαζψο θαη εηιηθξίλεηα, αμηνπηζηία. ηελ πεξίπησζε έθηαθηεο αλάγθεο, ε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ εμαξηάηαη απφ ην είδνο ηνπ πεξηζηαηηθνχ θαη ηε δηαζεζηκφηεηα ρξφλνπ Ημεπίδερ ενημέπυζηρ ηάδην πξφιεςεο ηάδην απνθαηάζηαζεο Απεπζχλνληαη ζε πην επαηζζεηνπνηεκέλνπο πνιίηεο πάλσ ζην ζέκα ησλ θηλδχλσλ θαη παξέρνληαη πην εηδηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηελ βαζχηεξε θαηαλφεζε ηνπ ζέκαηνο. Δμίζνπ ζεκαληηθή είλαη ε δηνξγάλσζε εκεξίδσλ ελεκέξσζεο θαη ζε εηδηθέο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ φπσο νη καζεηέο ησλ γεηηνληθψλ ζρνιείσλ. ύζηημα άμεζηρ πποειδοποίηζηρ και ζςναγεπμού ηάδην αληηκεηψπηζεο Αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηνπ θηλδχλνπ (δηαξξνή, έθξεμε, ππξθαγηά), ην επεξεαδφκελν θνηλφ κπνξεί λα ελεκεξσζεί κε δηάθνξνπο ηξφπνπο, είηε πξφθεηηαη γηα ζεηξήλεο θαη κεγάθσλα είηε γηα ην ζχζηεκα ελεκέξσζεο [59]

60 Μέζα Άμεζηρ Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος ππορ ηο εςπύηεπο κοινό Μέζο Υπονολογι κό ηάδιο Σι επιηςγσάνεηαι πφξηα- πφξηα. Σηλεθυνικ ή επικοινυνία ηάδην αληηκεηψπηζεο Αλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα κηαο έθηαθηεο αλάγθεο, ε ηειεθσληθή επηθνηλσλία κπνξεί λα κελ είλαη εθηθηή, ιφγσ θαηάξξεπζεο ηνπ ηειεθσληθνχ δηθηχνπ, σζηφζν ε κέζνδνο απηή κπνξεί λα ελεκεξψζεη άκεζα ηνπο πνιίηεο γηα ην ζπκβάλ θαη λα ηνπο δψζεη πιεξνθνξίεο γηα ηνπο πξψηνπο ηξφπνπο αληίδξαζεο Δκπαιδεςηι κά ζεμινάπια ηάδην πξφιεςεο ηάδην εηνηκφηεηαο Σα εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα απεπζχλνληαη ζηηο νκάδεο πνπ δηαρεηξίδνληαη κηα έθηαθηε αλάγθε. Δίλαη κηα θαιή κέζνδνο εληνπηζκνχ ησλ γλψζεσλ πνπ ππάξρνπλ ζρεηηθά κε έλαλ θίλδπλν θαη ηεο νξζήο επηθνηλσληαθήο πνιηηηθήο πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζεί γηα λα απνθεπρζεί ε ζχγρπζε θαη ν παληθφο ηνπ θνηλνχ. Αζκήζειρ εηοιμόηηηαρ ηάδην πξφιεςεο Οη αζθήζεηο εηνηκφηεηαο (επί ράξηνπ ή πξαγκαηηθέο) είλαη ε θαιχηεξε κέζνδνο δηαπίζησζεο ηεο θαηαιιειφιεηαο ηνπ επηρεηξεζηαθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ηνπ βαζκνχ [60]

61 Μέζα Άμεζηρ Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος ππορ ηο εςπύηεπο κοινό Μέζο Υπονολογι κό ηάδιο Σι επιηςγσάνεηαι ηάδην εηνηκφηεηαο ζπληνληζκνχ κεηαμχ ησλ αξκφδησλ θνξέσλ. Δίλαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθέο φηαλ εκπιέθνπλ θαη ην θνηλφ κηαο πεξηνρήο θαζψο παξέρνπλ ξεαιηζηηθφηεξε άπνςε ηνπ ζπκβάληνο θαη ην πξνεηνηκάδνπλ ψζηε λα είλαη έηνηκν ζε πεξίπησζε αλάγθεο λα εθαξκφζεη άκεζα φζα έρεη «δηδαρηεί». Πίνακαρ 3.2 Έμμεζα Μέζα Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος Μέζα Έμμεζηρ Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος ππορ ηο εςπύηεπο κοινό Μέζο Υπονολογι κό ηάδιο Σι επιηςγσάνεηαι Δνημεπυηικά θςλλάδια ηάδην πξφιεςεο Σα θπιιάδηα δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ελεκέξσζεο δηαθνξεηηθψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ γηα ηνπο πηζαλνχο θηλδχλνπο ζηελ πεξηνρή ηνπο, παξέρνληαο νδεγίεο γηα ηελ αηνκηθή ηνπο πξνζηαζία. Ζ απιή θαη θαηαλνεηή γξαθή θαη ε ρξήζε ζρεδίσλ απμάλεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο. Έρνπλ σζηφζν ην κεηνλέθηεκα φηη [61]

62 Μέζα Έμμεζηρ Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος ππορ ηο εςπύηεπο κοινό Μέζο Υπονολογι κό ηάδιο Σι επιηςγσάνεηαι ζπλήζσο απνξξίπηνληαη ή θπιάζζνληαη θαη δελ είλαη πάληα εχθνιν λα βξεζνχλ ακέζσο, ζε πεξίπησζε έθηαθηεο αλάγθεο. Δπηβάιιεηαη ε πεξηνδηθφηεηα ηεο δηαλνκήο ηνπο θαη ε επηθαηξνπνίεζή ηνπο ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα Γιαθημίζειρ ζηον ηοπικό ηύπο και ηα ηλεκηπονικά Μ.Μ.Δ ηάδην πξφιεςεο Ζ εκπινθή ησλ Μ.Μ.Δ. ζε κηα εθζηξαηεία ελεκέξσζεο, σο ζπλεξγαηψλ πνπ παξέρνπλ δσξεάλ θνηλσληθά κελχκαηα είλαη επθηαία κελ, αιιά φρη πάληα ζην βαζκφ πνπ απαηηείηαη. ηελ πεξίπησζε απηή επηβάιιεηαη ε θαηαρψξηζε πιεξσκέλσλ δηαθεκίζεσλ ψζηε λα δηαζθαιηζηεί έλα ειάρηζην επίπεδν πιεξνθφξεζεο ςνενηεύξειρ ζε ενημεπυηικέρ εκπομπέρ ηάδην πξφιεςεο ηάδην απνθαηάζηαζεο Απηφο ν ηξφπνο επηθνηλσλίαο, πνπ απεπζχλεηαη ζε έλα επξχηεξν θνηλσληθφ ζχλνιν, κπνξεί λα επεξεάζεη ηνπο πνιίηεο θαη γη απηφλ αθξηβψο ην ιφγν ζα πξέπεη λα δίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή φρη κφλν ζηελ αθξίβεηα ησλ κεηαδηδφκελσλ κελπκάησλ αιιά θαη ζηηο επηθνηλσληαθέο ηθαλφηεηεο θαη ζηελ αμηνπηζηία απηνχ πνπ ηα κεηαδίδεη. Καηά ην ζηάδην ηεο [62]

63 Μέζα Έμμεζηρ Δπικοινυνίαρ ηος Κινδύνος ππορ ηο εςπύηεπο κοινό Μέζο Υπονολογι κό ηάδιο Σι επιηςγσάνεηαι απνθαηάζηαζεο ζα πξέπεη λα ππάξρεη θαιή πξνεηνηκαζία γηα ηηο εξσηήζεηο πνπ αλακέλνληαη λα ηεζνχλ Ηλεκηπονικό ηασςδπομείο, Ιζηοζελίδερ και Γπαπηά μηνύμαηα ζηα κινηηά ηηλέθυνα ηυν πολιηών ηάδην πξφιεςεο ηάδην αληηκεηψπηζεο Ζ κέζνδνο απηή ζηνρεχεη θπξίσο ζην πην λεαληθφ θνηλφ θαζψο θαη ζε πνιίηεο πνπ είλαη εμνηθεησκέλνη κε ηελ ηερλνινγία. Οη άλζξσπνη απηνί κπνξνχλ λα δξάζνπλ σο πνιιαπιαζηαζηέο ησλ κελπκάησλ κηαο ελεκεξσηηθήο εθζηξαηείαο. [63]

64 4.3 Η ςποσπέυζη ενημέπυζηρ ηος κοινού ζηιρ οδηγίερ Seveso II και Seveso III Διζαγωγικά ζηοιτεία Αξρηθά, κε ηελ νδεγία Seveso II πξνσζήζεθε ζε πξψην επίπεδν ε ζεζκηθή ζσξάθηζε ηεο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ. Μέζσ ηνπ άξζξνπ 13 θαζηεξψζεθε ε επαλεμέηαζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ γλσζηνπνηνχληαη ζην θνηλφ θαη νξίζηεθε φηη απηέο ηίζεληαη κνλίκσο ζηε δηάζεζε ηνπ θνηλνχ. Δπίζεο ζεκαληηθή θαηλνηνκία ηεο ζπγθεθξηκέλεο νδεγίαο είλαη ε ππνρξέσζε δεκνζηνπνίεζεο ηεο κειέηεο αζθαιείαο, θαζψο θαη ην δηθαίσκα παξνρήο γλψκεο ηνπ θνηλνχ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο. πλνςίδνληαο, κπνξνχκε λα πνχκε φηη ζηε ζπγθεθξηκέλε νδεγία ππνγξακκίδεηαη ε αξρή ηεο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ θαη ε αξρή ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ θνηλνχ. Όπσο αλαθέξζεθε θαη ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην, ε νδεγία Seveso III πεξηιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε πξνζαξκνγήο ζηηο απαηηήζεηο ηεο ζχκβαζεο ηνπ Aarhus ζρεηηθά κε ηελ πξφζβαζε ζηηο πιεξνθνξίεο, ηε ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ ζηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηελ πξφζβαζε ζηε δηθαηνζχλε γηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα. Πνιινί ζεσξνχλ ηε χκβαζε ηνπ Aarhus ζεκαληηθφηεξε φζνλ αθνξά ην δηθαίσκα πξφζβαζεο ζε πιεξνθνξίεο, ηε ζπκκεηνρή ηνπ θνηλνχ θαη ηε δηθαηνζχλε ζην πεξηβαιινληηθφ πιηθφ σο δηεζλέο λνκηθφ κέζν. Οη λέεο απαηηήζεηο ζρεηηθά κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ επηβάιιεη ε νδεγία Seveso III επηηξέπνπλ πεξηζζφηεξεο ζπδεηήζεηο θαη πηέζεηο ζηε βηνκεραλία, κε αληίζηνηρε πξνζαξκνγή ζηελ ηνπηθή πνιηηηθή θαζψο θαη ζηα κέζα ελεκέξσζεο θαη ζηα θνηλσληθά δίθηπα. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε Seveso III δηεπθξηλίδεη φηη ην θνηλφ πξέπεη λα έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ζπκκεηέρεη ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ ζε πεξηβαιινληηθά ζέκαηα. Δλ νιίγνηο, επηηξέπεη ζηνπο πνιίηεο λα ζπκκεηέρνπλ ζε απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηηο βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηηο επηπηψζεηο ηνπο ζηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ ζε πξψηκν ζηάδην θαη ελψ νη επηινγέο παξακέλνπλ αλνηρηέο. Ζ λέα νδεγία απαηηεί απφ ηηο βηνκεραλίεο θαη ηε δηνίθεζε λα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζην θνηλφ ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο θαη ηα πξνζηαηεπηηθά κέηξα. Ζ θαηλνηνκία είλαη φηη απαηηεί φηη απηέο νη πιεξνθνξίεο είλαη επίζεο δηαζέζηκεο ζε ειεθηξνληθή κνξθή 55. Χο απνηέιεζκα, νη βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο ζα πξέπεη λα επαλεμεηάζνπλ θαη λα επηθαηξνπνηήζνπλ ηελ επηθνηλσληαθή ηνπο ζηξαηεγηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζε, ηφζν 55 [64]

65 ησλ θηλδχλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο φζν θαη γηα ηε δηαρείξηζε έθηαθηεο αλάγθεο ζε ζπλεξγαζία κε ηηο αξρέο, γεγνλφο πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο ζα βειηηψζεη ηελ εηνηκφηεηα θαη ηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα επηθνηλσλνχλ. ε κηα πξψηε πξνζέγγηζε, κπνξνχκε λα πνχκε φηη νη κεγάιεο εγθαηαζηάζεηο γεληθά θαίλνληαη έηνηκεο θαη πξφζπκεο γηα δηάινγν, θάηη πνπ απαηηείηαη απφ ηελ Seveso III γηα ηελ επηθνηλσλία ζρεηηθά κε ηνλ θίλδπλν 56. Ζ Seveso III απνηειεί επίζεο κηα επθαηξία γηα ηηο εηαηξείεο θαη ηηο δεκφζηεο αξρέο λα αλαβαζκίζνπλ ηηο επηθνηλσληαθέο ηνπο πνιηηηθέο, λα πξνζαξκνζηνχλ θαη λα πξνεηνηκαζηνχλ γηα έλα λέν ζηάδην ζηε ζρέζε ηνπο κε ην πεξηβάιινλ. Απφ απηή ηελ άπνςε, είλαη ζεκαληηθφ λα νξγαλσζνχλ ζηξαηεγηθέο θαη δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο ηνπ θηλδχλνπ Δνημέρωζη ηοσ Κοινού ζηην Δλλάδα με ηην εθαρμογή ηης Κ.Υ.Α /613/2007 Ζ Οδεγία 96/82/ΔΚ (Seveso II) ελζσκαηψζεθε ζην ειιεληθφ δίθαην κε ηελ Κ.Τ.Α. 5697/590/2000 (Φ.Δ.Κ. 405 Β ), ε νπνία ελ ζπλέρεηα αληηθαηαζηάζεθε απφ ηελ Κ.Τ.Α /613/2007 (Φ.Δ.Κ. 376 Β ). Ζ Κ.Τ.Α /613/2007, απνηέιεζε ηελ ειιεληθή λνκνζεζία γηα «ηνλ θαζνξηζκφ κέηξσλ θαη φξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε θηλδχλσλ απφ αηπρήκαηα κεγάιεο έθηαζεο, ζε εγθαηαζηάζεηο ή κνλάδεο, ιφγσ ηεο χπαξμεο επηθίλδπλσλ νπζηψλ» θαη νξίδεη σο αξκόδηα εζληθή αξρή γηα ηελ εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο Seveso II, ηελ Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Πεξηβάιινληνο, ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ (Τ.ΠΔ.ΥΧ.Γ.Δ.). Σθνπόο ηεο Κ.Τ.Α /613/2007 είλαη «ν θαζνξηζκφο θαηάιιεισλ φξσλ θαη επέιηθησλ δηαδηθαζηψλ, ψζηε λα επηηπγράλεηαη πιεξέζηεξα ε πξφιεςε ησλ αηπρεκάησλ κεγάιεο έθηαζεο πνπ ζρεηίδνληαη κε επηθίλδπλεο νπζίεο θαη ν πεξηνξηζκφο ησλ ζπλεπεηψλ ηνπο ζηελ πγεία θαη ζην πεξηβάιινλ θαη λα δηαζθαιίδεηαη ε πςεινχ επηπέδνπ εζληθή θαη δηαζπλνξηαθή πξνζηαζία ηνπ 56 Γαιάλε, Α.(2012). "ρεδηαζκφο θαη δξάζεηο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε θηλδχλσλ απφ αηπρήκαηα κεγάιεο έθηαζεο ζε εγθαηαζηάζεηο ή κνλάδεο ιφγσ ηεο χπαξμεο επηθίλδπλσλ νπζηψλ (εγθαηαζηάζεηο SEVESO) ζχκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 12044/613/ Ρφινη θαη Αξκνδηφηεηεο Φνξέσλ ζηα πιαίζηα ηεο ΚΤΑ 12044/613/2007", ΓΓΠΠ [65]

66 πεξηβάιινληνο» 57. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ, ε ελ ιφγσ Κ.Τ.Α. πηνζεηεί επαθξηβψο ην πεδίν εθαξκνγήο θαζψο θαη ηηο εμαηξέζεηο ηεο Οδεγίαο Seveso II. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο Κ.Τ.Α /613/2007, πνπ ελζσκαηψλεη ηελ Κνηλνηηθή Οδεγία Seveso II θαη ηελ ηξνπνπνίεζή ηεο, είλαη ε δηεμνδηθή αλαθνξά ζηελ ππνρξέσζε ελεκέξσζεο ηνπ επξχηεξνπ θνηλνχ, ζρεηηθά κε ηνπο θηλδχλνπο πνπ απνξξένπλ απφ κηα βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα πνπ αλαπηχζζεηαη πιεζίνλ ηνπ ηφπνπ δηακνλήο ηνπ. Γηα ην ιφγν απηφ, ε απνξξένπζα ππνρξέσζε ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ, αθνξά ζηα θάησζη: ε Υπηρεζία Πολιηικής Προζηαζίας ηης Ν.Α., κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο θαηάξηηζεο ή/θαη επηθαηξνπνίεζεο ηνπ Δμσηεξηθνχ.Α.Σ.Α.Μ.Δ., είλαη ππνρξεσκέλε λα ην δεκνζηνπνηεί 58 κε θάζε πξφζθνξν κέζν, πξνθεηκέλνπ ην θνηλφ λα δηαηππψζεη ηε γλψκε ηνπ ε αδειοδοηούζα αρτή κεξηκλά, ψζηε ε Μειέηε Αζθαιείαο λα δεκνζηνπνηείηαη 59 ζην επξχηεξν θνηλφ, πιελ ησλ πιεξνθνξηψλ 60 πνπ κπνξνχλ λα ηεξεζνχλ εκπηζηεπηηθέο, εθφζνλ είλαη δπλαηφλ λα ζίμνπλ: ηελ εκπηζηεπηηθφηεηα ησλ δηεζλψλ ζρέζεσλ θαη ηεο εζληθήο άκπλαο ηε δεκφζηα αζθάιεηα ην απφξξεην ηεο αλάθξηζεο ή άιιεο δηθαζηηθήο δηαδηθαζίαο ην εκπνξηθφ ή βηνκεραληθφ απφξξεην θαη ηελ πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία ηα ζηνηρεία ή/ θαη ηα αξρεία πνπ αθνξνχλ ηελ ηδησηηθή δσή 57 Κ.Τ.Α /613/2007, άξζξν 1 58 Κ.Τ.Α /613/2007, άξζξν 9 59 Κ.Τ.Α /613/2007, άξζξν 13, παξ.6 60 Κ.Τ.Α /613/2007, άξζξν 18 [66]

67 ηελ εκπηζηεπηηθφηεηα ησλ ζπδεηήζεσλ ησλ αξκφδησλ αξρψλ ηεο Διιάδαο κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή επηπιένλ ε αδειοδοηούζα αρτή κεξηκλά ψζηε ην θνηλφ λα κπνξεί λα δηαηππψλεη ηε γλψκε ηνπ 61, ζηηο πεξηπηψζεηο: ζρεδηαζκνχ λέσλ εγθαηαζηάζεσλ, πνπ εκπίπηνπλ ζηελ θαηεγνξία άλσ νξίνπ δηαξξχζκηζεο ησλ ρψξσλ γχξσ απφ ηηο πθηζηάκελεο εγθαηαζηάζεηο, ψζηε λα δηαηεξνχληαη καθξνπξφζεζκα νη θαηάιιειεο απνζηάζεηο κεηαμχ ησλ κνλάδσλ θαη ησλ δσλψλ θαηνηθίαο, ηνπ θχξηνπ νδηθνχ δηθηχνπ θαη ησλ ρψξσλ αλαςπρήο κεηαηξνπήο πθηζηάκελσλ εγθαηαζηάζεσλ ε Υπηρεζία Περιβάλλονηος ηης Ν.Α. 62, θάζε θνξά πνπ ηεο δηαβηβάδεηαη κηα θαηαρσξεκέλε Μειέηε Αζθαιείαο απφ ηελ αδεηνδνηνχζα αξρή θαη απφ θνηλνχ κε ην εμσηεξηθφ.α.σ.α.μ.δ. πνπ έρεη θαηαξηηζηεί γηα θάζε επηκέξνπο εγθαηάζηαζε, ππνρξενχηαη λα απνζηείιεη εληφο ελφο κελφο, ζην Ννκαξρηαθό Σπκβνύιην ηεο νηθείαο Ν.Α. ηα αθφινπζα ζηνηρεία 63 : 1. ην νλνκαηεπψλπκν ηνπ αζθνχληνο ηελ εθκεηάιιεπζε θαη ηε δηεχζπλζε ηεο ελ ιφγσ κνλάδαο 2. ηα ζηνηρεία ηεο ηαπηφηεηαο θαη ηελ ηδηφηεηα ηνπ πξνζψπνπ πνπ παξέρεη ηηο πιεξνθνξίεο 3. ηελ επηβεβαίσζε φηη ε ζπγθεθξηκέλε κνλάδα ππφθεηηαη ζηηο δηαηάμεηο εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο Seveso II θαη φηη έρεη ππνβιεζεί, ζηελ αδεηνδνηνχζα αξρή, ε Μειέηε Αζθαιείαο 4. έλα επεμεγεκαηηθφ ζεκείσκα, ζε απιή γιψζζα, ζρεηηθά κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο κνλάδαο 61 Κ.Τ.Α /613/2007, άξζξν 13, παξ.7 62 Κ.Τ.Α /613/2007, άξζξν 13, παξ.1 63 Κ.Τ.Α /613/2007, Παξάξηεκα V [67]

68 5. ηελ θνηλή νλνκαζία ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ ή ηελ γεληθή θαηεγνξία θηλδχλνπ ησλ νπζηψλ (ηνμηθά, εχθιεθηα, επηθίλδπλα γηα ην πεξηβάιινλ) πνπ βξίζθνληαη εληφο ηεο κνλάδαο θαη νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα πξνμελήζνπλ κεγάιν αηχρεκα, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα θπξηφηεξα επηθίλδπλα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο 6. ηηο γεληθέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηε θχζε ησλ θηλδχλσλ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ ελδερφκελσλ επηπηψζεσλ επί ηνπ πιεζπζκνχ θαη επί ηνπ πεξηβάιινληνο 7. ηηο πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ηξφπνπο πξνεηδνπνίεζεο θαη ελεκέξσζεο ηνπ ζρεηηθνχ πιεζπζκνχ ζε πεξίπησζε ΒΑΜΔ 8. ηηο πιεξνθνξίεο γηα ηηο ελδεδεηγκέλεο ελέξγεηεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηελ ελδεδεηγκέλε ζπκπεξηθνξά ζε πεξίπησζε ΒΑΜΔ 9. αλαθνξά ζην εμσηεξηθφ.α.σ.α.μ.δ. πνπ έρεη θαηαξηηζηεί ζπλνδεπκέλε απφ ζπκβνπιέο ζπλεξγαζίαο κε άιιεο ππεξεζίεο έθηαθηεο αλάγθεο 10. ιεπηνκέξεηεο ζρεηηθά ηηο ππεξεζίεο πνπ κπνξνχλ λα παξέρνπλ πξφζζεηεο ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο ζε πεξίπησζε πνπ θάηη ηέηνην δεηεζεί Σο Νομαρτιακό Σσμβούλιο ηης οικείας Ν.Α. 64, εθφζνλ παξαιάβεη ηηο παξαπάλσ πιεξνθνξίεο απφ ηελ Τπεξεζία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο, υρ αποκλειζηικά απμόδιο για ηην διάθεζη ηηρ ενημέπυζηρ ζηο κοινό και ηην εςπύηεπη κοινοποίηζη, νθείιεη λα: δεκνζηεχζεη ζηνλ ηχπν, πεξίιεςε ησλ σο άλσ πιεξνθνξηαθψλ ζηνηρείσλ θαη λα γλσζηνπνηήζεη ζην θνηλφ, φηη δηαζέηεη ιεπηνκεξέζηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηελ ελεκέξσζή ηνπ. αλαξηήζεη αληίγξαθν ηεο σο άλσ δεκνζίεπζεο ζηνλ πίλαθα αλαθνηλψζεσλ ηεο Ν.Α.. 64 Κ.Τ.Α /613/2007, άξζξν 13, παξ.2 [68]

69 επηθαηξνπνηεί ηα πιεξνθνξηαθά ζηνηρεία πνπ δηαηίζεληαη ζην θνηλφ ηνπιάρηζηνλ αλά 5 ρξφληα θαη λα εμαζθαιίδεη φηη νη πιεξνθνξίεο βξίζθνληαη κφληκα ζηε δηάζεζε ηνπ θνηλνχ. παξέρεη, απηεπάγγειηα θαη εληφο ησλ γεσγξαθηθψλ νξίσλ ηεο Ν.Α., πιήξε ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ θαη εηδηθφηεξα ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ κνλάδσλ πνπ εμππεξεηνχλ ην θνηλφ (ζρνιεία, λνζνθνκεία), γηα ηα ιεπηέα κέηξα αζθαιείαο θαη ηε ζηάζε πνπ ζα πξέπεη λα ηεξείηαη ζε πεξίπησζε αηπρήκαηνο. Η ενημέπυζη γίνεηαι με κάθε ππόζθοπο μέζο και ζε ηακηά σπονικά διαζηήμαηα. δηελεξγεί αζθήζεηο εηνηκφηεηαο ηνπ πιεζπζκνχ ζε ζπλεξγαζία, κε ηελ Τπεξεζία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ηεο νηθείαο Ν.Α., ηνπο νηθείνπο Γήκνπο (ησλ νπνίσλ νη θάηνηθνη είλαη δπλαηφλ λα πξνζβιεζνχλ απφ έλα ΒΑΜΔ), θαη ηε Γ.Γ.Π.Π.. απνζηείιεη ζηε Γ.Γ.Π.Π., ζπγθεληξσηηθή θαη αλαιπηηθή έθζεζε, γηα ηηο αζθήζεηο εηνηκφηεηαο ζηηο νπνίεο έρεη πξνβεί απνζηείιεη ζηε Γ.Γ.Π.Π., ζπγθεληξσηηθή θαη αλαιπηηθή έθζεζε, γηα ηηο ελέξγεηεο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ ζηηο νπνίεο ην Ννκαξρηαθφ πκβνχιην έρεη πξνβεί. Βάζεη ησλ απαηηήζεσλ πνπ ζέηεη ε Κ.Τ.Α /613/2007, σο πξνο ηελ ελεκέξσζε πνπ πξέπεη λα παξέρεηαη ζην θνηλφ, γίλεηαη θαλεξφ πσο νη επηηαγέο ηεο Οδεγίαο Seveso II, αθνξνχλ πξσηίζησο ηελ ελεκέξσζε θαηά ην ζηάδην ηεο πξφιεςεο. Γειαδή επηβάιιεηαη, ε αξκφδηα δεκφζηα αξρή (Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε), λα κεξηκλά γηα ηελ πιεξνθφξεζε ησλ πνιηηψλ ππφ θαλνληθέο ζπλζήθεο, πξηλ μεζπάζεη έλα ΒΑΜΔ ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε θαιχηεξε απνδνρή ησλ θηλδχλσλ απφ πιεπξάο ηνπ θνηλνχ, ε κεγαιχηεξε δπλαηφηεηα ζπκκεηνρήο ηνπ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηέινο ε θαιχηεξε δπλαηή πξνεηνηκαζία θαη αληίδξαζε απηνχ. [69]

70 [70]

71 Δνημέπυζη ηος Κοινού ζηην Δλλάδα με ηην εθαπμογή ηηρ ΚΤΑ /2016 Απφ ην 2016 έρεη ελζσκαησζεί ζην εζληθφ δίθαην ε ηξίηε θαηά ζεηξά αλαζεψξεζε ηεο Seveso III (Οδεγία 2012/18/ΔΔ) κε ηελ ΚΤΑ /2016 (ΦΔΚ 354/Β/ ), ε νπνία αθνξά ζηνλ θαζνξηζκφ θαλφλσλ, κέηξσλ θαη φξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε θηλδχλσλ απφ αηπρήκαηα κεγάιεο έθηαζεο ζε εγθαηαζηάζεηο ή κνλάδεο, ιφγσ ηεο χπαξμεο επηθίλδπλσλ νπζηψλ, ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο ηεο νδεγίαο 2012/18/ΔΔ «γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θηλδχλσλ κεγάισλ αηπρεκάησλ ζρεηηδφκελσλ κε επηθίλδπλεο νπζίεο θαη γηα ηελ ηξνπνπνίεζε θαη ζηε ζπλέρεηα ηελ θαηάξγεζε ηεο νδεγίαο 96/82/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ» ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 4εο Ηνπιίνπ Αληηθαηάζηαζε ηεο ππ αξηζ /613/2007 (Β 376), φπσο δηνξζψζεθε (Β 2259/2007). Αδεηνδνηνχζα αξρή γηα κηα εγθαηάζηαζε ε νπνία εκπίπηεη ζηελ αλσηέξσ ΚΤΑ απνηειεί κηα εθ ησλ αθνινχζσλ: ε Γ/λζε Αλάπηπμεο ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Δλνηήησλ, ε Γ/λζε Τδξνγνλαλζξάθσλ, Σκήκα Δγθαηαζηάζεσλ ηνπ ΤΠΔΝ γηα εγθαηαζηάζεηο απνζήθεπζεο/δηχιηζεο πεηξειαίνπ, ε Γ/λζε ΑΠΔ θαη Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο, Σκήκα Αγνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο ηνπ ΤΠΔΝ γηα ηελ ειεθηξνπαξαγσγή, θαη ε Γ/λζε Αδεηνδνηήζεσλ Δπηρεηξήζεσλ θαη Δπηρεηξεκαηηθψλ/θσλ πάξθσλ ηνπ Τπ. Οηθνλνκίαο & Αλάπηπμεο. χκθσλα κε ην άξζξν 13 (4) ηεο αλσηέξσ ΚΤΑ, ηα νηθεία πεξηθεξεηαθά ζπκβνχιηα παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζην θνηλφ κε κφληκν ηξφπν ζε έληππε θαη ςεθηαθή κνξθή, γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο πνπ εκπίπηνπλ ζ απηήλ. Σν θνηλφ κπνξεί λα αλαηξέμεη ζηελ ηζηνζειίδα ηεο εθάζηνηε Πεξηθέξεηαο γηα ηηο ελ ιφγσ πιεξνθνξίεο. Δπηπιένλ, ζχκθσλα κε ην άξζξν 11 (Β) ηεο αλσηέξσ ΚΤΑ, ε Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο εθδίδεη ην Γεληθφ ρέδην Αληηκεηψπηζεο Σερλνινγηθψλ Αηπρεκάησλ Μεγάιεο Έθηαζεο (Γεληθφ ΑΣΑΜΔ) ηεο ρψξαο, ζπληνλίδεη ηηο απαηηνχκελεο ελέξγεηεο θαη εθδίδεη θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο. Παξάιιεια, νη Απηνηειείο Γηεπζχλζεηο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο θαηαξηίδνπλ ηα Δηδηθά ρέδηα Έθηαθηεο Αλάγθεο (Δηδηθά [71]

72 ΑΣΑΜΔ) ησλ εγθαηαζηάζεσλ πνπ βξίζθνληαη εληφο ησλ νξίσλ ηεο δηνηθεηηθήο ηνπο επζχλεο ηα νπνία απνηεινχλ πξντφληα αλάιπζεο θαη εμεηδίθεπζεο ηνπ Γεληθνχ ΑΣΑΜΔ (βάζεη ησλ αληίζηνηρσλ Μειεηψλ Αζθαιείαο ησλ εγθαηαζηάζεσλ) θαη βξίζθνληαη ζε ελαξκφληζε κε απηφ 65. χκθσλα κε ην άξζξν 7 (άξζξν 8 νδεγίαο 2012/18/ΔΔ) «Πνιηηηθή πξφιεςεο κεγάισλ αηπρεκάησλ (ΠΠΜΑ)», ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο κηαο εγθαηάζηαζεο θαηαξηίδεη ππνρξεσηηθά, αλεμαξηήησο αλ πξφθεηηαη γηα εγθαηάζηαζε αλψηεξεο ή θαηψηεξεο βαζκίδαο, Έθζεζε ζηελ νπνία αλαθέξεηαη ε νηθεία Πνιηηηθή Πξφιεςεο Μεγάισλ Αηπρεκάησλ (ΔΠΠΜΑ) θαζψο θαη νη φξνη θαη νη κέζνδνη δηαζθάιηζεο ηεο νξζήο εθαξκνγήο ηεο. Ζ ΠΠΜΑ πξέπεη λα είλαη ζρεδηαζκέλε ψζηε λα δηαζθαιίδεη πςειφ επίπεδν πξνζηαζίαο ηεο αλζξψπηλεο πγείαο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο θαη λα είλαη αλάινγε πξνο ηνπο θηλδχλνπο κεγάινπ αηπρήκαηνο 66. Αληίζηνηρα, ην άξζξν 9 θαζνξίδεη ην Πεξηερφκελν θαη ηε Γηαδηθαζία ππνβνιήο ηεο Μειέηεο Αζθαιείαο, ηελ νπνία ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο εγθαηάζηαζεο αλψηεξεο βαζκίδαο, ππνρξενχηαη λα ππνβάιιεη ζηελ αδεηνδνηνχζα αξρή, καδί κε ηελ αίηεζε γηα ηε ρνξήγεζε άδεηαο εγθαηάζηαζεο, αλαλέσζεο ή ηξνπνπνίεζεο ηεο άδεηαο απηήο, άδεηαο ιεηηνπξγίαο ή εθκεηάιιεπζεο ή άιιεο ζρεηηθήο έγθξηζεο ή βεβαίσζεο ζχκθσλα κε ηελ θείκελε λνκνζεζία. Δπηπιένλ, ην άξζξν 11 θαζνξίδεη ηα Δμσηεξηθά θαη Δζσηεξηθά ρέδηα Έθηαθηεο Αλάγθεο, ηα νπνία εθπνλνχληαη κε βάζε ηνπο αθφινπζνπο ζηφρνπο 67 : α) ηνλ πεξηνξηζκφ θαη ηε ζέζε ππφ έιεγρν πεξηζηαηηθψλ, νχησο ψζηε λα ειαρηζηνπνηνχληαη νη επηπηψζεηο ηνπο θαη λα πεξηνξίδνληαη νη δεκηέο πνπ πξνθαινχληαη ζηε δεκφζηα πγεία, ζην πεξηβάιινλ θαη ζηελ πεξηνπζία β) ηελ εθαξκνγή ησλ αλαγθαίσλ κέηξσλ πξνζηαζίαο ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο απφ ηηο επηπηψζεηο αηπρεκάησλ κεγάιεο έθηαζεο, γ) ηελ αλαθνίλσζε ησλ αλαγθαίσλ πιεξνθνξηψλ ζην θνηλφ θαη ζηηο νηθείεο ππεξεζίεο ή αξρέο ηεο πεξηνρήο δ) ηελ απνθαηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο κεηά απφ αηχρεκα κεγάιεο έθηαζεο ΚΤΑ /2016, άξζξν 7 67 ΚΤΑ /2016 [72]

73 Γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, ην άξζξν 13 νξίδεη φηη: Ζ αδεηνδνηνχζα αξρή δηαβηβάδεη ζην νηθείν Πεξηθεξεηαθφ πκβνχιην γηα ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, αλάινγα κε ην ρξφλν πνπ απηά θαζίζηαληαη δηαζέζηκα, ηα ζηνηρεία θαη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ζε φιεο ηηο εγθαηαζηάζεηο αλψηεξεο θαη θαηψηεξεο βαζκίδαο θαη πεξηγξάθνληαη ζηηο παξαγξάθνπο 1 5 ηνπ Μέξνπο 1 ηνπ Παξαξηήκαηνο V. Ζ Απηνηειήο Γηεχζπλζε Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο, φηαλ πξφθεηηαη γηα εγθαηαζηάζεηο αλψηεξεο βαζκίδαο, ή ε αξκφδηα Ππξνζβεζηηθή Τπεξεζία ή/θαη ε Γ/λζε ρεδηαζκνχ θαη Αληηκεηψπηζεο Δθηάθησλ Αλαγθψλ ηεο ΓΓΠΠ, φηαλ πξφθεηηαη γηα εγθαηαζηάζεηο θαηψηεξεο βαζκίδαο, παξέρνπλ ζην νηθείν Πεξηθεξεηαθφ πκβνχιην, ηηο γεληθέο πιεξνθνξίεο. Σν Πεξηθεξεηαθφ πκβνχιην ζην πιαίζην ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ πξνβαίλεη ζηηο αθφινπζεο ελέξγεηεο: α) Μέζα ζε πέληε (5) εκέξεο απφ ηελ παξαιαβή ησλ πιεξνθνξηψλ ησλ παξαγξάθσλ 1, 2 θαη 3 (πεξηπ. β) θαη ηνπ Δηδηθνχ ΑΣΑΜΔ (άξζξν 11, παξ.β.2, ππνπαξ. 3 θαη 6β), κεξηκλά γηα: αα) ηε δεκνζίεπζε, κε έμνδα ηνπ θνξέα ηεο εγθαηάζηαζεο, ζε κία ηνπιάρηζηνλ ηνπηθή εθεκεξίδα ή ζε κία θαζεκεξηλή εθεκεξίδα εζληθήο εκβέιεηαο, αλαθνίλσζεο ε νπνία πεξηιακβάλεη: ην φλνκα ή/θαη ηελ εκπνξηθή επσλπκία ηνπ θνξέα εθκεηάιιεπζεο, πεξηγξαθή ηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ αζθείηαη ή πξφθεηηαη λα αζθεζεί ζηελ εγθαηάζηαζε θαη ηελ πιήξε δηεχζπλζε ηεο εγθαηάζηαζεο απηήο απιή αλαθνξά ζην πεξηερφκελν ησλ πιεξνθνξηψλ ησλ παξαγξάθσλ 1, 2 θαη 3 (πεξηπ. β) θαη ηνπ Δηδηθνχ ΑΣΑΜΔ, γλσζηνπνίεζε πξνο ην θνηλφ φηη δηαζέηεη φιεο ηηο αλσηέξσ πιεξνθνξίεο θαη φηη πξφζβαζε ζε απηέο είλαη αλνηθηή γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ κεηά απφ ζρεηηθφ αίηεκα, κε ηελ επηθχιαμε ηεο παξαγξάθνπ 3 (πεξ.α), [73]

74 γλσζηνπνίεζε ηεο αξκφδηαο αδεηνδνηνχζαο αξρήο πξνο ηελ νπνία ν θαζέλαο κπνξεί λα δεηά, γηα λα ιάβεη γλψζε, ηε ζεσξεκέλε Κνηλνπνίεζε, ηελ θαηαρσξηζκέλε Μειέηε αζθαιείαο, κε ηελ επηθχιαμε ησλ παξαγξάθσλ 7 θαη 7.1, θαζψο θαη άιιεο ηπρφλ δηαζέζηκεο ζρεηηθέο πιεξνθνξίεο. αβ) ηελ αλάξηεζε ηεο αλσηέξσ αλαθνίλσζεο θαη ηε γλσζηνπνίεζε ηεο δεκνζίεπζήο ηεο ζηνλ πίλαθα αλαθνηλψζεσλ ηεο Πεξηθέξεηαο ή/θαη ζηελ ηεξνχκελε απφ ηελ Πεξηθέξεηα ηζηνζειίδα, αγ) ηελ γλσζηνπνίεζε ζηελ αδεηνδνηνχζα αξρή ηεο Δθεκεξίδαο ή ησλ Δθεκεξίδσλ ζηηο νπνίεο δεκνζηεχζεθε ε σο άλσ αλαθνίλσζε, β) εθπνλεί ζπγθεληξσηηθή έθζεζε γηα ηηο ελέξγεηεο ζηηο νπνίεο έρεη πξνβεί ζρεηηθά κε ηελ ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ θαη ηελ δηαβηβάδεη ζηελ αδεηνδνηνχζα αξρή, ζηε Γ/λζε ρεδηαζκνχ θαη Αληηκεηψπηζεο Δθηάθησλ Αλαγθψλ ηεο ΓΓΠΠ, ζηελ Γεληθή Γηεχζπλζε Πεξηβαιινληηθήο Πνιηηηθήο ηνπ ΤΠΔΝ, ζηελ Απηνηειή Γηεχζπλζε Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ηεο Πεξηθέξεηαο θαη ζηελ αξκφδηα Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο ηεο Πεξηθέξεηαο. Ζ αδεηνδνηνχζα αξρή, ζέηεη ζηε δηάζεζε ηνπ θνηλνχ κεηά απφ ζρεηηθφ αίηεκα: α) ηνλ ζεσξεκέλν θάθειν Κνηλνπνίεζεο, εθηφο απφ ην ηνπνγξαθηθφ κε ηηο ζπληεηαγκέλεο πνπ πξνβιέπεηαη ζηελ παξάγξαθν 1α ηνπ άξζξνπ 6, ή/θαη β) ηελ θαηαρσξηζκέλε Μειέηε Αζθαιείαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θαηαιφγνπ ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ, κε ηελ επηθχιαμε ηεο παξαγξάθνπ 3 ηνπ άξζξνπ 21. Με ην Άξζξν 14 «Γεκφζηα δηαβνχιεπζε θαη ζπκκεηνρή ζηε ιήςε απνθάζεσλ» νξίδεηαη φηη 68 : Ζ δηαδηθαζία θαη ν ηξφπνο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ θαη δηαβνχιεπζεο κε ην ελδηαθεξφκελν θνηλφ θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο πεξηβαιινληηθήο αδεηνδφηεζεο θαζνξίδνληαη ζηελ ππ αξηζ. 1649/45/2014 θνηλή ππνπξγηθή απφθαζε (Β 45), πνπ έρεη εθδνζεί θαη εμνπζηνδφηεζε ηνπ άξζξνπ 19 (παξ. 9) ηνπ Ν.4014/2011, φπσο ηζρχεη. Ζ απφθαζε Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ Όξσλ δεκνζηνπνηείηαη πεξαηηέξσ κε αλάξηεζε ζην δηαδίθηπν γηα λα ιάβεη γλψζε ην θνηλφ, ζχκθσλα κε ην άξζξν 19 α ηνπ Ν.4014/ ΚΤΑ /2016 [74]

75 Γηα ηα έξγα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ηνπ θνηλνχ ζε πεξηβαιινληηθέο πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ ζηελ πεξηβαιινληηθή άδεηα, ζχκθσλα κε φξνπο θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ πξνβιέπνληαη ζηελ ππ αξηζ /653/2006 θνηλή ππνπξγηθή απφθαζε (Β 327). Οη πιεξνθνξίεο απηέο θαζίζηαληαη δηαζέζηκεο απφ ηελ αξκφδηα αξρή, κφλν αθνχ πξνεγεζεί ε ελεκέξσζε ηνπ ελδηαθεξφκελνπ θνηλνχ. Όηαλ πξφθεηηαη γηα ζρέδηα ή πξνγξάκκαηα ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη έξγα πνπ αλαθέξνληαη ζηα ζηνηρεία α) ή γ) ηεο παξαγξάθνπ 1, εθαξκφδεηαη ε δηαδηθαζία δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο πνπ πξνβιέπεηαη ζηελ ππ αξηζ /2006 θνηλή ππνπξγηθή απφθαζε (Β 1225) θαη εηδηθφηεξα ζηα άξζξα 7 θαη 8 απηήο. Χο πξνο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ πξέπεη λα παξέρεη ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο θαη ηα ιεπηέα κέηξα κεηά απφ κεγάιν αηχρεκα, ν θνξέαο εθκεηάιιεπζεο ππνρξενχηαη κε ηνλ πην πξφζθνξν θαη θαηάιιειν ηξφπν 69 : α) λα ελεκεξψλεη άκεζα ηελ αδεηνδνηνχζα αξρή, ηελ Απηνηειή Γηεχζπλζε Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ηεο νηθείαο Πεξηθέξεηαο, ηε Γ/λζε ρεδηαζκνχ θαη Αληηκεηψπηζεο Δθηάθησλ Αλαγθψλ ηεο ΓΓΠΠ, ηελ αξκφδηα Τπεξεζία ηεο Γεληθήο Γ/λζεο Πεξηβαιινληηθήο Πνιηηηθήο ηνπ ΤΠΔΝ θαη ην Αξρεγείν Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο/γηεχζπλζε Ππξνζβεζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ θαη, β) ην ζπληνκφηεξν δπλαηφλ θαη πάλησο φρη πέξαλ ησλ ηξηψλ (3) κελψλ: β.1) λα παξέρεη ζηηο αλσηέξσ αξρέο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε: αα) ηηο ζπλζήθεο ηνπ αηπρήκαηνο, αβ) ηηο επηθίλδπλεο νπζίεο πνπ ελέρνληαη γηα ην αηχρεκα, αγ) ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία γηα ηελ εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ ηνπ αηπρήκαηνο ζηελ αλζξψπηλε πγεία, ζην πεξηβάιινλ θαη ζηα πιηθά αγαζά, αδ) ηα ιεθζέληα κέηξα έθηαθηεο αλάγθεο, β.2) λα πιεξνθνξεί ηηο πξναλαθεξφκελεο αξρέο γηα ηα πξνβιεπφκελα κέηξα 2ζρεηηθά κε: αα) ηνλ κεηξηαζκφ ησλ κεζνπξφζεζκσλ θαη καθξνπξφζεζκσλ επηδξάζεσλ ηνπ αηπρήκαηνο αβ) ηελ απνθπγή επαλάιεςεο ίδηνπ αηπρήκαηνο γ) λα 69 ΚΤΑ /2016, άξζξν 15 [75]

76 επηθαηξνπνηεί ηηο παξερφκελεο πιεξνθνξίεο, ζε πεξίπησζε πνπ δηεμνδηθφηεξε δηεξεχλεζε απνθαιχςεη πξφζζεηα ζηνηρεία ηα νπνία κεηαβάιινπλ ηηο ελ ιφγσ πιεξνθνξίεο ή ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ έρνπλ πξνθχςεη. [76]

77 4.3.3 Δνδεικηικές δράζεις ενημέρωζης κοινού ζηην Δλλάδα ηε ρψξα καο, ε γεληθή ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ ζρεηηθά κε ηα κέηξα απηνπξνζηαζίαο απφ θηλδχλνπο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηερλνινγηθά αηπρήκαηα θαη ηηο δξάζεηο πνπ πξέπεη λα αλαιεθζνχλ, γίλεηαη ζε θεληξηθφ επίπεδν απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο θαη ην Αξρεγείν ηνπ Ππξνζβεζηηθνχ ψκαηνο (Ν. 3013/2002, Ν. 4249/2014). Δπηπιένλ, ε ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ, κέζσ δηαλνκήο ησλ νδεγηψλ θαη ηνπ έληππνπ πιηθνχ ησλ αλσηέξσ θεληξηθψλ θνξέσλ, θαζψο θαη θάζε άιινπ πξφζθνξνπ κέζνπ, απνηειεί ππνρξέσζε ησλ αξκφδησλ Απηνηειψλ Γ/λζεσλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ησλ Πεξηθεξεηψλ (άξζξν 13, παξ. 2 & 3 ηεο ΚΤΑ /2016), ζε ζπλεξγαζία κε ηηο Γ/λζεηο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ησλ νηθείσλ Απνθεληξσκέλσλ Γ/λζεσλ θαη Πεξηθεξεηψλ, θαζψο θαη ησλ Γξαθείσλ Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ησλ Γήκσλ. ηε δηαλνκή ηνπ έληππνπ ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ κπνξεί λα ζπκκεηέρνπλ θαη εζεινληηθέο νξγαλψζεηο πνπ είλαη εληαγκέλεο ζην κεηξψν ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο 70. Σν ελεκεξσηηθφ πιηθφ ζε ειεθηξνληθή κνξθή δηαηίζεηαη κέζσ ηνπ ηζηνρψξνπ ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Πνιηηηθήο Πξνζηαζίαο ( θαη δχλαηαη λα αλαξηεζεί ζηνπο νηθείνπο ηζηνρψξνπο κε ζθνπφ ηελ επξχηεξε δηάδνζή ηνπ. ην ζεκείν απηφ ζεκεηψλεηαη φηη ζηηο Πεξηθεξεηαθέο Δλφηεηεο (πξψελ Ννκαξρηαθέο Απηνδηνηθήζεηο) έρνπλ δηαλεκεζεί θαη νδεγίεο απηνπξνζηαζίαο κε ηε κνξθή θπιιαδίνπ, ην νπνίν έρεη εθδνζεί απφ ην πξψελ ΤΠΔΥΧΓΔ (λπλ ΤΠΔΝ) (ην ζπγθεθξηκέλν θπιιάδην πεξηιακβάλεηαη θαη ζηελ 1ε Έθδνζε ηνπ Γεληθνχ ΑΣΑΜΔ) 71. Χο πξνο ηελ εηδηθή ελεκέξσζε, κέζσ ηεο έθδνζεο θαη θνηλνπνίεζεο νδεγηψλ πξνο ηνπο πνιίηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αηπρήκαηνο γίλεηαη σο εμήο: Καηά ηε δηάξθεηα ελφο αηπρήκαηνο, ε ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ απαηηείηαη ζε πεξηπηψζεηο πνπ ε εμέιημε ηνπ πεξηζηαηηθνχ θαίλεηαη λα επηθέξεη ζπλέπεηεο ζηελ πγεία θαη ηελ αθεξαηφηεηα ησλ πνιηηψλ, ζηελ πεξηνπζία ηνπ θαη/ή ζην πεξηβάιινλ. Οη πιεξνθνξίεο πνπ δίλνληαη ζηε δεκνζηφηεηα απφ ηηο αξρέο, απεπζχλνληαη απνθιεηζηηθά ζηνλ πιεζπζκφ πνπ βξίζθεηαη ζε ελδερφκελν θίλδπλν θαη γίλνληαη θπξίσο κέζσ ησλ ΜΜΔ. Ζ ελεκέξσζε ελδείθλπηαη λα πεξηιακβάλεη γεληθέο πιεξνθνξίεο γηα ηε θχζε ηνπ αηπρήκαηνο κε έκθαζε ζηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο γηα ηνλ εθηηζέκελν πιεζπζκφ θαη [77]

78 ην πεξηβάιινλ, ηα νλφκαηα ησλ επηθίλδπλσλ ρεκηθψλ νπζηψλ πνπ εκπιέθνληαη ζην ζπκβάλ θαη ηηο επηθίλδπλεο ηδηφηεηέο ηνπο, θαζψο θαη νδεγίεο αλαθνξηθά κε ηνπο ηξφπνπο απηνπξνζηαζίαο θαη ηηο ελδεηθλπφκελεο ελέξγεηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αηπρήκαηνο 72. Σν Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκφζησλ Έξγσλ θαηά ηελ πεξίνδν κε ηε ζπγρξεκαηνδφηεζε ηεο ΔΔ έρεη μεθηλήζεη πξφγξακκα ελεκέξσζεο θαη επαηζζεηνπνίεζεο ηνπ θνηλνχ γηα ηα ΒΑΜΔ ζηελ Αηηηθή θαη ηε Θεζζαινλίθε. Ζ ζπγθεθξηκέλε ελεκεξσηηθή θακπάληα κε ηνλ ηίηιν «Βιέπσ, Αθνχσ, Μαζαίλσ, Δλεξγψ» αλαθέξεη ηηο πεξηνρέο πνπ θηινμελνχλ βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο θαη ελεκεξψλεη ην θνηλφ γηα ηελ πθηζηάκελε εθπφλεζε κειεηψλ αζθαιείαο θαη ηελ θαηάζηξσζε γεληθψλ ζρεδίσλ αληηκεηψπηζεο πηζαλψλ ηερλνινγηθψλ αηπρεκάησλ. Παξάιιεια, ζηα θπιιάδηα πνπ έρνπλ κνηξαζηεί απφ ηε Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε θαη ην Τ.ΠΔ.ΥΧ Γ.Δ. ζε δηάθνξνπο Γήκνπο (Θξηάζην πεδίν, Πέξακα, Άγηνη Θεφδσξνη, Πεηξαηάο, Κνξηλζία, Γπηηθή Θεζζαινλίθε θ.ά.) παξέρνληαη ζην θνηλφ νη βαζηθέο ελέξγεηεο ζε πεξίπησζε βηνκεραληθνχ αηπρήκαηνο, φπσο θαίλεηαη θαη ζηηο εηθφλεο πνπ αθνινπζνχλ: 72 [78]

79 [79]

80 [80]

81 [81]