ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας. Πρόγραµµα Σπουδών ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ. Θεµατική Eνότητα BΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΚΤΥΩΝ Η/Υ

Transcript

1 ίκτυα Yπολογιστών I Σηµείωση Το ΕΑΠ είναι υπεύθυνο για την επιµέλεια έκδοσης και την ανάπτυξη των κειµένων σύµφωνα µε τη Μεθοδολογία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Για την επιστηµονική αρτιότητα και πληρότητα των συγγραµ- µάτων την αποκλειστική ευθύνη φέρουν οι συγγραφείς, κριτικοί αναγνώστες και ακαδηµαϊκοί υπεύθυνοι που ανέλαβαν το έργο αυτό.

2

3 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας Πρόγραµµα Σπουδών ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Θεµατική Eνότητα BΑΣΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΚΤΥΩΝ Η/Υ Tόµος Γ' ίκτυα Yπολογιστών I ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΟΥΣΚΑΣ Eιδικός Λειτουργικός Eπιστήµονας ITE EIXHMYΘ ΠATPA 2002

4 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας Πρόγραµµα Σπουδών ΠΛHPOΦOPIKH Θεµατική Ενότητα BAΣIKA ZHTHMATA IKTYΩN H/Y Τόµος Γ' ίκτυα Yπολογιστών I Συγγραφή ΓIΩPΓOΣ ΦOYΣKAΣ Eιδικός Λειτουργικός Eπιστήµονας ITE EIXHMYΘ Κριτική Ανάγνωση KΩNΣTANTINOΣ ΠAΠAN PEOY ιδάκτωρ Tηλεπληροφορικής ρ ΦΩTHΣ ΛIOTOΠOYΛOΣ Mηχανικός H/Y & Πληροφορικής ρ MIXAHΛ ΠAPAΣKEYAΣ Hλεκτρολόγος Mηχανικός & Tεχνολογίας Yπολογιστών Ακαδηµαϊκός Υπεύθυνος για την επιστηµονική επιµέλεια του τόµου ΠAYΛOΣ ΣΠYPAKHΣ Kαθηγητής Tµήµατος Mηχανικών H/Y & Πληροφορικής Πανεπιστηµίου Πατρών Επιµέλεια στη µέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση IΩANNHΣ KOYTΣONIKOΣ Γλωσσική Επιµέλεια PΩΞANH KATΣH Τεχνική Επιµέλεια, Καλλιτεχνική Επιµέλεια, Σελιδοποίηση TYPORAMA Συντονισµός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιµέλεια των εκδόσεων ΟΜΑ Α ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ / 2002 ISBN: X Kωδικός Έκδοσης: ΠΛH 22/3 Copyright 2000 για την Ελλάδα και όλο τον κόσµο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Οδός Παπαφλέσσα & Υψηλάντη, Πάτρα Τηλ: (2610) , Φαξ: (2610) Σύµφωνα µε το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασµατική αναδηµοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του µε οποιοδήποτε µέσο χωρίς την άδεια του εκδότη.

5 ÂÚÈ fiìâó K º π 1 ÈÛ ÁˆÁ ÛÙ ÎÙ H/Y Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις ικτυακές εφαρµογές Προσδοκώµενα αποτελέσµατα O Παγκόσµιος Iστός (WWW) Εφαρµογές των δικτύων Η/Υ Μια συνοπτική παρουσίαση Εφαρµογές στα µελλοντικά δίκτυα Η/Υ ιασυνδεσιµότητα Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Σύνδεσµοι και κόµβοι ίκτυα µεταγωγής ίκτυα µεταγωγής κυκλώµατος ίκτυα µεταγωγής πακέτων Μετάδοση µε αποθήκευση και προώθηση ιευθυνσιοδότηση και ροµολόγηση ίκτυα µεταγωγής πακέτων µε ιδεατά κυκλώµατα ίκτυα µεταγωγής µε αυτοδύναµα πακέτα Χαρακτηρισµός των δικτύων ως προς την έκτασή τους ιαµοιρασµός πόρων Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Πολύπλεξη χρόνου και πολύπλεξη συχνοτήτων Στατιστική πολύπλεξη Αξιοπιστία µεταφοράς Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Αιτίες των σφαλµάτων µεταφοράς Μηχανισµοί εντοπισµού και αντιµετώπισης

6 6 IKTYA Y O O I TøN I σφαλµάτων µεταφοράς είκτης αξιόπιστης µεταφοράς Απόδοση δικτύου Προσδοκώµενα αποτελέσµατα ιαµετακοµιστική Ικανότητα Καθυστέρηση Μεταφοράς Χαρακτηρισµός της απόδοσης δικτύου Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 2 Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÈÎÙ Ô Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις Αρχιτεκτονικές δικτύων σε επίπεδα Προσδοκώµενα αποτελέσµατα ιαστρωµάτωση και πρωτόκολλα Ενθυλάκωση Το µοντέλο αναφοράς OSI Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Το Φυσικό Επίπεδο Το Επίπεδο Σύνδεσης εδοµένων Το Επίπεδο ικτύου Το Επίπεδο Μεταφοράς Το Επίπεδο Συνόδου Το Επίπεδο Παρουσίασης Το Επίπεδο Εφαρµογής Η αρχιτεκτονική του ιαδικτύου Προσδοκώµενα αποτελέσµατα... 57

7 EPEXOMENA Το Επίπεδο Πρόσβασης ικτύου Το Επίπεδο ικτύου Το Επίπεδο Μεταφοράς Το Επίπεδο Εφαρµογής Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία K º π 3 appleâ ıâ Ó ÂÛË KfiÌ ˆÓ Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις Πλαισίωση Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Πρωτόκολλα πλαισίωσης µε οργάνωση ανά byte Πρωτόκολλα πλαισίωσης µε οργάνωση ανά bit Πρωτόκολλα πλαισίωσης βασισµένα σε καθολικό ρολόι Εντοπισµός σφαλµάτων Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Έλεγχος κυκλικού πλεονασµού ιόρθωση σφαλµάτων Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Γραµµικοί κώδικες δέσµης υνατότητες διόρθωσης σφαλµάτων Η λειτουργία της κωδικοποίησης ιόρθωση σφαλµάτων µε Πίνακα Τυπικής ιάταξης Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία... 95

8 8 IKTYA Y O O I TøN I K º π 4 ÚˆÙfiÎÔÏÏ Eapple ÓÂÎappleÔÌapple Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις Βασικές αρχές στην επανεκποµπή πλαισίων Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Η επιβεβαίωση λήψης και ο χρόνος προθεσµίας Η αρίθµηση των πλαισίων Η αρίθµηση στις επιβεβαιώσεις λήψης Η απόδοση ενός πρωτοκόλλου επανεκποµπής Το πρωτόκολλο εναλλασσοµένου bit Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Ο τρόπος λειτουργίας του πρωτοκόλλου ABP Η απόδοση του πρωτοκόλλου ABP Το πρωτόκολλο XMODEM Το πρωτόκολλο οπισθoχώρησης κατά N Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Ο τρόπος λειτουργίας του πρωτοκόλλου GO BACK N Η απόδοση του πρωτοκόλλου GO BACK N Εφαρµογή της τεχνικής GBN στα δηµόσια δίκτυα δεδοµένων Χ Το πρωτόκολλο επιλεκτικής επανάληψης Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Ο τρόπος λειτουργίας του πρωτοκόλλου SRP Η απόδοση του πρωτοκόλλου SRP Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία

9 EPEXOMENA 9 K º π 5 ÔappleÈÎ ÎÙ Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις Η αρχιτεκτονική των τοπικών δικτύων Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Τα πρωτόκολλα LAN και το µοντέλο αναφοράς OSI Τοπολογίες τοπικών δικτύων Μηχανισµοί ελέγχου προσπέλασης του φυσικού µέσου Μέθοδοι µετάδοσης στα τοπικά δίκτυα ίκτυα IEEE (Ethernet) Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Κατηγορίες δικτύων Το υποεπίπεδο MAC Υλοποίηση δικτύων Ethernet µε µεταγωγείς Ιδεατά τοπικά δίκτυα (VLANs) ίκτυα δακτυλίου µε κουπόνι Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Ο τρόπος λειτουργίας του δακτυλίου µε κουπόνι Το υποεπίπεδο MAC ίκτυα FDDI Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Ο τρόπος λειτουργίας του FDDI Το υποεπίπεδο MAC Ασύρµατα τοπικά δίκτυα Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Ο τρόπος λειτουργίας του Το υποεπίπεδο MAC Επίπεδο Eλέγχου Λογικής Σύνδεσης

10 10 IKTYA Y O O I TøN I Προσδοκώµενα αποτελέσµατα Τύποι υπηρεσιών Η µορφή του πλαισίου LLC Σύνοψη κεφαλαίου Bιβλιογραφία Aπαντήσεις Aσκήσεων Aυτοαξιολόγησης Ενδεικτικές Απαντήσεις ραστηριοτήτων Γλωσσάρι όρων

11 στον Κωνσταντούλα ÚfiÏÔÁÔ Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας στο χώρο των τηλεπικοινωνιών δυσκολεύει τη συγγραφή ενός βιβλίου για τα δίκτυα υπολογιστών, καθώς το περιεχόµενό του µπορεί πολύ σύντοµα να γίνει ανεπίκαιρο. Σε αυτό το εισαγωγικό βιβλίο περιγράφουµε τις βασικές αρχές λειτουργίας και σχεδίασης δικτύων Η/Υ, προβάλλοντας, όπου υπάρχουν, πραγµατικά και επιτυχηµένα παραδείγµατα. Σκοπός του είναι να βοηθήσει τον αναγνώστη να αποκτήσει το αναγκαίο υπόβαθρο γνώσης για την κατανόηση των δικτύων υπολογιστών και της συντελούµενης εξέλιξής τους. Το βιβλίο αυτό αποτελεί µέρος του εκπαιδευτικού υλικού (3ος Τόµος) της Θεµατικής Ενότητας «Βασικά Ζητήµατα ικτύων Η/Υ», του Προγράµµατος Σπουδών «Πληροφορική» του Ε.Α.Π., και συµπληρώνεται µε τον τόµο «ίκτυα Υπολογιστών ΙΙ». Έχει γραφτεί µε τρόπο κατάλληλο για εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ορίζοντας µε σαφήνεια τους στόχους και τα προσδοκώµενα αποτελέσµατα των Κεφαλαίων και των επιµέρους Ενοτήτων και εµπλουτίζοντας το κείµενο µε Παραδείγµατα, Ασκήσεις αυτοαξιολόγησης και ραστηριότητες. Οργάνωση του Βιβλίου Στο 1ο Κεφάλαιο περιγράφουµε τις γενικές απαιτήσεις που θα πρέπει να ικανοποιεί ένα δίκτυο υπολογιστών, έτσι ώστε να µπορεί να υποστηρίξει ένα τυπικό σύνολο δικτυακών εφαρµογών. Αρχικά κάνουµε µία συνοπτική αναφορά σε δηµοφιλείς εφαρµογές δικτύου και στη συνέχεια επεξηγούµε µερικούς βασικούς όρους και τεχνικές όπως π.χ. µεταγωγή κυκλώµατος και πακέτων, διευθυνσιοδότηση και δροµολόγηση, πολύπλεξη, απόδοση δικτύου, κ.ά. Για να ελαττώσουµε το βαθµό πολυπλοκότητας στη σχεδίαση, οργανώνουµε τα δίκτυα σε σειρές από στρώµατα ή επίπεδα και στα αντίστοιχα πρωτόκολλά τους. Στο 2ο Κεφάλαιο του βιβλίου εξηγούµε αρχικά την ανάγκη και τα πλεονεκτήµατα αυτής της διαστρωµάτωσης και κατόπιν παρουσιάζουµε τις βασικές ιδέες της αρχιτεκτονικής δικτύων υπολογιστών. Στη συνέχεια, περιγράφουµε το µοντέλο αναφοράς για τη διασύνδεση ανοικτών συστηµάτων OSI και την αρχιτεκτονική του ιαδικτύου. Στο 3ο Κεφάλαιο παρουσιάζουµε τα κύρια πρωτόκολλα πλαισίωσης της πληροφορίας, τα οποία κατατάσσουµε σε τρεις κατηγορίες: στα πρωτόκολλα όπου το πλαίσιο θεωρείται ως ένα σύνολο από bytes, σε αυτά που το πλαίσιο θεωρείται ως µία συλλογή από bits και, τέλος, σε αυτά όπου η πλαισίωση βασίζεται σε ένα καθολικό

12 12 IKTYA Y O O I TøN I ρολόι που λειτουργεί σε όλο το εύρος του δικτύου. Κατόπιν, περιγράφουµε τον έλεγχο κυκλικού πλεονασµού, ως τον χαρακτηριστικότερο και πλέον ευρέως χρησιµοποιούµενο µηχανισµό εντοπισµού σφαλµάτων µεταφοράς. Στο 3ο Κεφάλαιο καταλήγουµε µε τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες των γραµµικών κωδίκων δέσµης, µία βασική τεχνολογία για την αυτόµατη διόρθωση των σφαλµάτων µεταφοράς κατά την άφιξη των πλαισίων πληροφορίας στον τελικό παραλήπτη. Στο 4ο Κεφάλαιο παρουσιάζουµε αρχικά κάποιες βασικές αρχές που πρέπει να ακολουθούν οι διαδικασίες επανεκποµπής πλαισίων και στη συνέχεια περιγράφουµε εκτενώς τρία ευρέως χρησιµοποιούµενα πρωτόκολλα επανεκποµπής πλαισίων, τα οποία µας εξασφαλίζουν µία αξιόπιστη µετάδοση, απαλλαγµένη από σφάλµατα µεταφοράς, πάνω από ένα αναξιόπιστο κανάλι επικοινωνίας. Σε καθένα από αυτά εξηγούµε τον τρόπο λειτουργίας του και αναλύουµε την αποδοτικότητά του, δίνοντας παράλληλα και κάποια χαρακτηριστικά παραδείγµατα υλοποίησής του. Στο 5ο Κεφάλαιο ασχολούµαστε µε τα τοπικά δίκτυα υπολογιστών. Αρχικά παρουσιάζουµε την αρχιτεκτονική και τα γενικά χαρακτηριστικά των τοπικών δικτύων, επικεντρώνοντας την προσοχή µας στις τοπολογίες τοπικών δικτύων, στον έλεγχο προσπέλασης του φυσικού µέσου και στις µεθόδους µετάδοσης. Στη συνέχεια περιγράφουµε αναλυτικά τους τέσσερις τύπους τοπικών δικτύων που έχουν καθολικά επικρατήσει στην αγορά. Αυτά είναι τα ενσύρµατα δίκτυα Ethernet/IEEE 802.3, ακτυλίου µε Κουπόνι/IEEE και FDDI και τα ασύρµατα δίκτυα IEEE Ευχαριστίες Από τη θέση αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι συνέβαλαν, ο καθένας µε το δικό του τρόπο, στην παραγωγή και την ολοκλήρωση αυτού του βιβλίου. Ειδικότερα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους κ.κ. Κωνσταντίνο Παπανδρέου, Φώτη Λιοτόπουλο, Μιχάλη Παρασκευά και Ιωάννη Κουτσονίκο για την εξαντλητική κριτική ανάγνωση του κειµένου, τα εύστοχα σχόλια και τις χρήσιµες υποδείξεις που ανέπτυξαν, και τον κ. Παύλο Σπυράκη, Ακαδηµαϊκό Υπεύθυνο της Θ.Ε., για τη θεµατική καθοδήγησή του. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω την κα ήµητρα Παρασκευοπούλου για τη φιλική της στάση, την υποµονή της και τη βοήθεια που απλόχερα µου προσέφερε σε όλα τα στάδια συγγραφής αυτού του κειµένου. Γιώργος Κ. Φούσκας Μάιος 2002

13 ÈÛ ÁˆÁ ÛÙ ÎÙ H/Y ÎÔapplefi Σε αυτό το κεφάλαιο θα γνωρίσουµε τις γενικές απαιτήσεις που θα πρέπει να ικανοποιεί ένα δίκτυο υπολογιστών έτσι ώστε να µπορεί να υποστηρίξει ένα τυπικό σύνολο δικτυακών εφαρµογών. 1 º π ÚÔÛ ÔÎÒÌÂÓ appleôùâï ÛÌ Ù Όταν θα έχετε µελετήσει αυτό το κεφάλαιο, θα µπορείτε να: δώσετε πέντε παραδείγµατα τυπικών δικτυακών εφαρµογών, εξηγήσετε τις τρεις διαφορετικές µορφές έµµεσης διασύνδεσης υπολογιστών, αναλύσετε την αποδοτικότερη τεχνική µετάδοσης πληροφορίας στα δίκτυα υπολογιστών, περιγράψετε τις τρεις βασικές τεχνικές διαµοιρασµού πόρων στα δίκτυα υπολογιστών, αναφέρετε τρεις αιτίες εµφάνισης και τρεις τρόπους αντιµετώπισης των σφαλµάτων µεταφοράς πληροφορίας, προσδιορίσετε δύο δείκτες µέτρησης της απόδοσης δικτύου. ŒÓÓÔÈ ÎÏÂÈ È διαµετακοµιστική ικανότητα δίκτυα µεταγωγής καθυστέρηση µεταφοράς µεταγωγή αυτοδύναµων πακέτων µεταγωγή πακέτων µεταγωγή πακέτων µε ιδεατά κυκλώ- µατα µεταγωγή κυκλώµατος µετάδοση µε αποθήκευση και προώθηση πολύπλεξη χρόνου στατιστική πολύπλεξη χρόνος διάδοσης χρόνος µετάδοσης

14 14 KEºA AIO 1: π ø π À H/Y ÈÛ ÁˆÁÈÎ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ Τα δίκτυα υπολογιστών (computer networks) ανήκουν στη γενικότερη κατηγορία των τηλεπικοινωνιακών δικτύων (telecommunication networks), δηλαδή σε εκείνα τα κατανεµηµένα συστήµατα που επιτρέπουν στους χρήστες τους να µεταβιβάζουν ή να ανταλλάσσουν πληροφορίες. Τα πλέον γνωστά και εκτεταµένα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα είναι το τηλεφωνικό δίκτυο και το δίκτυο της τηλεόρασης. ύο είναι τα κύρια σηµεία που έχουν κοινά αυτά τα δίκτυα. Το πρώτο είναι ότι έχουν σχεδιαστεί ειδικά για την εξυπηρέτηση µιας συγκεκριµένης υπηρεσίας (για τη µετάδοση φωνής και την εκποµπή κινούµενης εικόνας και ήχου, αντίστοιχα). Το δεύτερο είναι ότι απαιτούν ειδικό τερµατικό εξοπλισµό για τη λειτουργία τους (τις συσκευές τηλεφώνου και τηλεόρασης, αντίστοιχα). Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τα δίκτυα Η/Υ από τα παραπάνω δίκτυα; Ίσως το πιο σηµαντικό χαρακτηριστικό των δικτύων υπολογιστών είναι η γενικότητά τους. Τα δίκτυα Η/Υ αναπτύσσονται και λειτουργούν κυρίως µε προγραµµατιζόµενες συσκευές γενικού σκοπού (π.χ. µία τερµατική συσκευή δικτύου Η/Υ µπορεί να είναι και ο προσωπικός σας υπολογιστής, δηλαδή η ίδια συσκευή µε την οποία γράφετε τα κεί- µενά σας, εκτελείτε τους υπολογισµούς σας, τηρείτε τα λογιστικά σας βιβλία κ.ά.). Και επειδή αυτές οι συσκευές δεν έχουν σχεδιαστεί για την εξυπηρέτηση µιας µόνο µορφής αναπαράστασης πληροφορίας (όπως, π.χ. η φωνή ή το σήµα τηλεόρασης), έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετούν πολλές διαφορετικές µορφές αναπαράστασης της πληροφορίας. Έτσι, τα δίκτυα υπολογιστών µπορούν να υποστηρίζουν µια µεγάλη (και ολοένα αυξανόµενη) ποικιλία εφαρµογών.

15 1.1 π À º ƒª ÈÎÙ Î ÂÊ ÚÌÔÁ ÚÔÛ ÔÎÒÌÂÓ appleôùâï ÛÌ Ù Όταν θα έχετε µελετήσει αυτή την ενότητα, θα µπορείτε να: δώσετε πέντε παραδείγµατα υπηρεσιών στο ιαδίκτυο, εξηγήσετε πώς αυξάνει τη λειτουργικότητα των Η/Υ η διασύνδεσή τους σε δίκτυο, περιγράψετε τρεις µελλοντικές δικτυακές υπηρεσίες που αναµένουµε να επηρεάσουν την καθηµερινή ζωή µας, Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζουµε αρχικά τη γνωστότερη δικτυακή υπηρεσία, τον Παγκόσµιο Ιστό. Κατόπιν κάνουµε µια συνοπτική αναφορά σε µερικές άλλες εφαρ- µογές δικτύου που χρησιµοποιούνται ευρέως, αλλά και σε εφαρµογές που περιµένουµε να δούµε στα µελλοντικά δίκτυα Η/Υ ÁÎfiÛÌÈÔ πûùfi (WWW) Ο Παγκόσµιος Ιστός (World Wide Web WWW) είναι µια σχετικά πρόσφατη δικτυακή υπηρεσία, που γνώρισε καθολική αποδοχή. Η επιτυχία του ήταν τέτοια, που οδήγησε στη ραγδαία εξάπλωση του ιαδικτύου (Internet) ο περισσότερος κόσµος, άλλωστε, τον θεωρεί συνώνυµο του ιαδικτύου. Ο Παγκόσµιος Ιστός αποτελεί µια τεράστια συλλογή πληροφοριών, αποθηκευµένων σε διάφορες µορφές (κείµενο, εικόνα, ήχος, κινούµενη εικόνα και γραφικά κ.ά.). Αυτή η συλλογή είναι κατανεµηµένη και διατίθεται στο ιαδίκτυο µέσω ειδικών εφαρµογών, που ονοµάζονται εξυπηρετητές Παγκοσµίου Iστού (WWW servers). Κάθε χρήστης του ιαδικτύου µπορεί να περιηγηθεί στον Παγκόσµιο Ιστό και να προσπελάσει τις διαθέσιµες πληροφορίες χρησιµοποιώντας µια ειδική εφαρµογή πελάτη, που ονοµάζεται πρόγραµµα περιήγησης Π.I. (WWW browser). Κατά τη διάρκεια µιας περιήγησης, η διεύθυνση προορισµού ορίζεται µε µοναδικό τρόπο, όπως, π.χ. η ακόλουθη: Πληκτρολογώντας την παραπάνω διεύθυνση, ζητάµε από το πρόγραµµα περιήγησης να συνδεθεί µε τον εξυπηρετητή Π.I. του Ελληνικού Κοινοβουλίου ( και να προσπελάσει την ιστοσελίδα «videoaudio/default.htm», έτσι ώστε να παρακολουθήσουµε «ζωντανά» µια συνεδρίαση της Ολοµέλειας της Βουλής. Στην Εικόνα 1.1 απεικονίζεται ένα στιγµιότυπο µιας συνεδρίασης του

16 16 KEºA AIO 1: π ø π À H/Y ÈÎfiÓ 1.1 Ένα στιγµιότυπο της συνεδρίασης της Ολοµέλειας της Βουλής, όπως το βλέπουµε µέσα από τον Παγκόσµιο Ιστό. Σεπτεµβρίου 2002, όπως το βλέπουµε µέσα από τον Παγκόσµιο Ιστό. Το παραπάνω παράδειγµα µας έδωσε την ευκαιρία να παρουσιάσουµε δύο πολύ χρήσιµους όρους: τον πελάτη και τον εξυπηρετητή µιας υπηρεσίας. Στην πλειοψηφία τους, οι δικτυακές υπηρεσίες προσφέρονται ακολουθώντας αυτό το µοντέλο Ê ÚÌÔÁ ÙˆÓ ÈÎÙ ˆÓ /À ªÈ Û ÓÔappleÙÈÎ apple ÚÔ Û ÛË Σε αυτό το τµήµα θα παραθέσουµε συνοπτικά µερικές εφαρµογές των δικτύων Η/Υ, αρχίζοντας από τις ευρέως χρησιµοποιούµενες υπηρεσίες του ιαδικτύου. Υπηρεσίες στο ιαδίκτυο Ο κατάλογος των υπηρεσιών ιαδικτύου που ακολουθεί απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί πλήρης, είναι όµως αντιπροσωπευτικός: Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e mail): είναι η ηλεκτρονική εκδοχή του παραδοσιακού ταχυδροµείου. Ο χρήστης χρησιµοποιεί µια εφαρµογή «πελάτη e mail» για να αποστείλει τα µηνύµατά του στο ηλεκτρονικό ταχυδροµικό κουτί του παραλήπτη, το οποίο φυλάσσεται σε κάποιον εξυπηρετητή e mail. Ανάλογη εφαρ- µογή πελάτη χρησιµοποιεί ο χρήστης και για τη λήψη των προσωπικών του µηνυ- µάτων από τον εξυπηρετητή και την ανάγνωσή τους. Μεταφορά αρχείων (file transfer, ftp): ο χρήστης µπορεί να συνδεθεί µε έναν εξυ-

17 1.1 π À º ƒª 17 πηρετητή διάθεσης αρχείων, στον οποίο έχει πρόσβαση, να δει τα περιεχόµενά του και να ανακτήσει ή να αποθηκεύσει αξιόπιστα πλήθος αρχείων από/σε αυτόν. Οµάδες ειδήσεων (newsgroup): είναι το ηλεκτρονικό ισοδύναµο των παραδοσιακών πινάκων ανακοινώσεων. Η αντίστοιχη εφαρµογή πελάτης του χρήστη συνδέεται µε τον εξυπηρετητή οµάδων ειδήσεων, επιλέγει µία ή περισσότερες οµάδες ειδήσεων και διαβάζει επιλεκτικά τα άρθρα που τον ενδιαφέρουν. Επιπλέον, µπορεί να δηµοσιεύσει και ένα δικό του άρθρο σε κάποια οµάδα ειδήσεων. Ανοικτή συνοµιλία (Internet Relay Chat, IRC): διάφοροι εξυπηρετητές ανοικτής συνοµιλίας στο ιαδίκτυο σάς δίνουν τη δυνατότητα να συζητήσετε µε ένα ή περισσότερα άτοµα θέµατα κοινού ενδιαφέροντος. Για τη σύνδεση απαιτείται η χρήση ειδικής εφαρµογής πελάτη και συνήθως παρέχεται η δυνατότητα µετάδοσης φωνής και εικόνας. Εφαρµογές στον εργασιακό χώρο Η χρήση των υπολογιστών έχει µεγάλη επίδραση στον εργασιακό χώρο. Επιπλέον, η διασύνδεσή τους σε δίκτυο Η/Υ αυξάνει τη λειτουργικότητά τους προσθέτοντας δυνατότητες όπως, π.χ. οι ακόλουθες: ιαµοιρασµός εφαρµογών: οι ακριβές εφαρµογές (όπως, π.χ. ένα στατιστικό πακέτο, ένας προσοµοιωτής ή ένα εικονικό εργαστήριο) µπορούν να χρησιµοποιούνται ταυτόχρονα από διάφορους χρήστες στο εταιρικό δίκτυο, χωρίς να είναι απαραίτητη η εγκατάστασή τους σε καθενός τον υπολογιστή ξεχωριστά. ιαµοιρασµός περιφερειακών συσκευών: όλα τα συστήµατα του εταιρικού δικτύου θα µπορούν να χρησιµοποιούν ακριβές περιφερειακές συσκευές, όπως, π.χ. έναν έγχρωµο εκτυπωτή laser, ένα σαρωτή υψηλής ευκρίνειας κ.ά. ιαµοιρασµός αρχείων: διάφορα κοινόχρηστα αρχεία (π.χ., το αρχείο διαθέσιµων υλικών µιας αποθήκης) µπορούν να αποθηκεύονται σε ένα µόνο υπολογιστή του δικτύου και να επιτρέπεται η ελεγχόµενη προσπέλασή τους σε όλους τους υπολογιστές των ενδιαφερόµενων χρηστών. ÕÛÎËÛË ÙÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË 1.1 Ας θεωρήσουµε ότι µπορούµε να προσπελάσουµε το αρχείο διαθέσιµων υλικών µιας αποθήκης µε δύο τρόπους: (α) µέσω του αποθηκάριου, στον οποίο υποβάλλουµε οποιαδήποτε ερώτηση ή αίτηση για κίνηση (π.χ., εισαγωγή ή εξαγωγή υλικού). Αυτός, µε τη σειρά του, εκτε-

18 18 KEºA AIO 1: π ø π À H/Y λεί τις απαραίτητες ενέργειες και κατόπιν µας ενηµερώνει για το αποτέλεσµα, ή (β) απευθείας, όπου εισάγουµε µόνοι µας τις ερωτήσεις ή εκτελούµε εµείς τις κινήσεις. Σε ποιον από τους δύο τρόπους θα υπάρχει: (α) (β) Ταχύτερη απόκριση; Πληρέστερη ενηµέρωση; Αυξηµένος φόρτος διαχείρισης; Μεγαλύτερη ασφάλεια; Αυξηµένη διαθεσιµότητα; Ê ÚÌÔÁ ÛÙ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎ ÎÙ /À Ένας από τους λόγους επιτυχίας του ιαδικτύου ήταν η συνύπαρξή του µε φτηνούς προσωπικούς υπολογιστές, ικανούς να εκτελέσουν αποδοτικά σύνθετες εφαρµογές που περιέχουν ήχο, γραφικά και κινούµενη εικόνα. Καθώς το ιαδίκτυο είχε σχεδιαστεί αρχικά για τη µετάδοση δεδοµένων, αντιµετωπίζει δυσκολίες στο να µεταδώσει αποδοτικά και άλλες µορφές αναπαράστασης πληροφορίας, όπως είναι ο ήχος και η κινούµενη εικόνα, και στο να εγγυηθεί την ποιότητα µιας παρεχόµενης υπηρεσίας. Έτσι, το επόµενο βήµα που αναµένεται στο χώρο της τεχνολογίας των δικτύων Η/Υ είναι η εµφάνιση των δικτύων υψηλής απόδοσης ή υψηλών ταχυτήτων, τα οποία θα µπορούν να εγγυηθούν την παρεχόµενη ποιότητα εξυπηρέτησης. Οι δυνατές εφαρµογές αυτών των µελλοντικών δικτύων είναι πάρα πολλές και ανα- µένουµε να επηρεάσουν σηµαντικά αρκετούς τοµείς της ζωής µας. Μερικές τέτοιες εφαρµογές είναι: τηλεδιάσκεψη: θα αποτελέσει µια εναλλακτική οικονοµική λύση για τα επαγγελ- µατικά ταξίδια. Όλοι οι χρήστες θα βρίσκονται και θα συνοµιλούν σε έναν «εικονικό» χώρο, θα µοιράζονται τις ηλεκτρονικές σηµειώσεις τους και θα γράφουν τις παρατηρήσεις τους σε έναν ηλεκτρονικό «πίνακα». τηλε ιατρική: η άµεση πρόσβαση σε ιατρικές πληροφορίες τεράστιου όγκου, η αναζήτηση παρόµοιων περιστατικών και η «ζωντανή» σύνδεση του ιατρικού και

19 1.2 π À πª 19 νοσηλευτικού προσωπικού µε κόµβους επιστηµονικής υποστήριξης είναι δυνατότητες που µπορούν να υποστηρίξουν αποδοτικά τα µελλοντικά δίκτυα και αναµένεται ότι θα βελτιώσουν το επίπεδο των προσφερόµενων ιατρικών υπηρεσιών. τηλε εκπαίδευση: µε τα µελλοντικά δίκτυα αναµένουµε ότι ο κάθε εκπαιδευό- µενος θα µπορεί από το χώρο του να παρακολουθεί τη διδασκαλία ενός θέµατος όποτε θέλει, µε το ρυθµό που κρίνει αποδοτικό, επιλέγοντας ή επαναλαµβάνοντας τµήµατά της, και έχοντας ταυτόχρονα πρόσβαση σε µια τεράστια ποικιλία επικουρικού και συµπληρωµατικού υλικού, όπως, π.χ. ψηφιακές βιβλιοθήκες, ηλεκτρονικά εργαστήρια, εκπαιδευτικό λογισµικό κ.ά. ηλεκτρονικό εµπόριο: όπως και σήµερα, έτσι και µε τα µελλοντικά δίκτυα, ο κάθε άνθρωπος θα µπορεί να κάνει µια έρευνα αγοράς για τα προϊόντα που τον ενδιαφέρουν πριν τα αγοράσει. Η µεγάλη διαφορά όµως είναι ότι θα κάνει την έρευνα αγοράς από το χώρο του, εύκολα και γρήγορα, και ψάχνοντας σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό κατάστηµα του πλανήτη διαθέτει τέτοια προϊόντα. Επιπλέον, από το χώρο του, θα µπορεί να πραγµατοποιήσει, µε ασφάλεια και µυστικότητα, και οποιαδήποτε εµπορική συναλλαγή επιθυµεί, όπως, π.χ. παραγγελίες, πληρωµές κ.ά. διανοµή ψυχαγωγικών προγραµµάτων: η εκποµπή ραδιοφωνικών προγραµµάτων υψηλής πιστότητας και τηλεοπτικών προγραµµάτων υψηλής ευκρίνειας, η επιλογή προβολής ταινιών ή εκτέλεσης µουσικών έργων κατ απαίτηση και η «ζωντανή» σύνδεση µε οποιοδήποτε σηµείο του πλανήτη (ή και εκτός αυτού), στο οποίο εξελίσσεται ένα ενδιαφέρον φαινόµενο ή παρουσιάζεται µια ευχάριστη εκδήλωση, είναι από τις πρώτες υπηρεσίες που περιµένουµε να εµφανιστούν στα δίκτυα υψηλής απόδοσης. 1.2 È Û Ó ÂÛÈÌfiÙËÙ ÚÔÛ ÔÎÒÌÂÓ appleôùâï ÛÌ Ù Όταν θα έχετε µελετήσει αυτή την ενότητα, θα µπορείτε να: αναφέρετε τους διαφορετικούς τύπους των απευθείας συνδέσεων., εξηγήσετε την ανάγκη της έµµεσης διασύνδεσης, διακρίνετε τους τύπους των δικτύων έµµεσης διασύνδεσης, συγκρίνετε την τεχνική µεταγωγής κυκλώµατος µε τη µεταγωγή πακέτων, περιγράψετε µια αποδοτική τεχνική µετάδοσης της πληροφορίας στο δίκτυο, συγκρίνετε την τεχνική µεταγωγής πακέτων µε ιδεατά κυκλώµατα µε τη µεταγωγή µε αυτοδύναµα πακέτα. χαρακτηρίσετε τα δίκτυα ως προς την έκταση την οποία καταλαµβάνουν.

20 20 KEºA AIO 1: π ø π À H/Y Πριν προσπαθήσουµε να καταλάβουµε τον τρόπο µε τον οποίο σχεδιάζονται και λειτουργούν τα δίκτυα Η/Υ, θα αναλύσουµε τις γενικές απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιούν έτσι ώστε να υποστηρίζουν εφαρµογές όπως αυτές που παρουσιάσαµε στην προηγούµενη ενότητα. Αρχίζοντας από τα προφανή, το δίκτυο θα πρέπει να διασυνδέει ένα πλήθος υπολογιστών. (α) Ì 1.1 Σύνδεσµος (α) σηµείου µε σηµείο, (β) πολλαπλής πρόσβασης. (β) Ó ÂÛÌÔÈ Î È ÎfiÌ ÔÈ Στην απλούστερη µορφή σύνδεσης, οι υπολογιστές συνδέονται απευθείας µε ένα φυσικό µέσο, όπως, π.χ. καλώδιο χαλκού, οπτική ίνα ή ασύρµατη ζεύξη. Αυτό το φυσικό µέσο ονοµάζεται σύνδεσµος (link) και οι υπολογιστές του δικτύου ονοµάζονται κόµβοι (nodes). Οι σύνδεσµοι διακρίνονται σε σηµείου µε σηµείο (point to point), οι οποίοι συνδέουν δύο µόνο κόµβους, και σε πολλαπλής πρόσβασης (multiple access), οι οποίοι συνδέουν δύο ή και περισσότερους κόµβους (βλέπε Σχήµα 1.1) ÎÙ ÌÂÙ ÁˆÁ Οι σύνδεσµοι πολλαπλής πρόσβασης έχουν συνήθως µικρό µήκος και εκτείνονται σε περιορισµένη περιοχή (µια εξαίρεση είναι οι δορυφορικοί σύνδεσµοι, που καλύπτουν ευρείες γεωγραφικές εκτάσεις). Κατά συνέπεια, για τη διασύνδεση αποµακρυσµένων περιοχών χρησιµοποιούνται σύνδεσµοι σηµείου µε σηµείο. Έστω ότι θέλουµε να διασυνδέσουµε 6 αποµακρυσµένους κόµβους. Αν είχαµε τον περιορισµό της χρησιµοποίησης µόνον απευθείας συνδέσεων µεταξύ των κόµβων, τότε θα σχεδιάζαµε το δίκτυο του Σχήµατος 1.2.α, µια ακριβή λύση µε αυξηµένο διαχειριστικό φόρτο. Έτσι, αναπτύχθηκε η επιλογή της έµµεσης διασύνδεσης, η οποία πραγµατοποιείται µε τη συνεργασία ενδιάµεσων κόµβων, που ονοµάζονται µεταγωγείς (switches). Οι µεταγωγείς είναι εξοπλισµένοι µε δύο ή περισσότερους συνδέσµους και µία κύρια λειτουργία τους είναι η προώθηση των δεδοµένων που λαµβάνουν από ένα σύνδε-

21 1.2 π À πª 21 (α) (β) Ì 1.2 (α) Tο δίκτυο διασύνδεσης 6 κόµβων χρησιµοποιώντας µόνο απευθείας συνδέσεις, (β) ένα δίκτυο µεταγωγής για τη διασύνδεση 6 κόµβων. σµό τους σε έναν άλλο. Στο Σχήµα 1.2.β απεικονίζεται ένα δίκτυο µεταγωγής για τη διασύνδεση των 6 κόµβων. Οι δύο ενδιάµεσοι κόµβοι παίζουν το ρόλο του µεταγωγέα, ο δε σύνδεσµος που τους ενώνει χαρακτηρίζεται ως διαµοιραζόµενος σύνδεσµος (shared link), γιατί χρησιµοποιείται για τη µετάδοση πληροφορίας και µεταξύ κόµβων διαφορετικών από αυτούς που συνδέει άµεσα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι δικτύων µεταγωγής, από τους οποίους οι πιο συνηθισµένοι είναι το δίκτυο µεταγωγής κυκλώµατος (circuit switched network) και το δίκτυο µεταγωγής πακέτων (packet switched network). Ο πρώτος τύπος δικτύων µεταγωγής χρησιµοποιείται αποκλειστικά στο τηλεφωνικό δίκτυο, ενώ ο δεύτερος έχει κυριαρχήσει στα δίκτυα Η/Υ ÎÙ ÌÂÙ ÁˆÁ Î ÎÏÒÌ ÙÔ Στα δίκτυα µεταγωγής κυκλώµατος, η µετάδοση δεδοµένων είναι εφικτή µόνο µετά την εγκαθίδρυση µιας φυσικής ζεύξης κυκλώµατος µεταξύ των δύο ενδιαφεροµένων κόµβων. Η µετάδοσή τους είναι διαφανής, µε την έννοια ότι τα δεδοµένα δεν υποβάλλονται σε καµία επεξεργασία κατά τη διέλευσή τους από το δίκτυο. Αυτό το κύκλωµα παραµένει ενεργό καθ όλη τη διάρκεια της επικοινωνίας των κόµβων, ακόµα και όταν δεν ανταλλάσσουν δεδοµένα. Για παράδειγµα, έστω ότι το δίκτυο µεταγωγής του Σχήµατος 1.3 είναι ένα τηλεφωνικό δίκτυο και ότι ο χρήστης Α θέλει να συνοµιλήσει µε το χρήστη Π. Τότε, ο Α στέλνει αρχικά στο µεταγωγέα Μ3 µια αίτηση σύνδεσης µε τον Π. Βασιζόµενος σε κάποια κριτήρια, ο µεταγωγέας αποφασίζει να µεταδώσει την πληροφορία µέσω του συνδέσµου Μ3 Μ4. Εάν υπάρχει διαθέσιµο κανάλι φωνής στο διαµοιραζόµενο σύνδεσµο Μ3 Μ4, τότε δεσµεύεται αυτό το κανάλι και η αίτηση προωθείται στον Μ4. Η ίδια διαδικασία επαναλαµβάνεται και στον Μ4 και, εάν η αίτηση φτάσει στον Μ5, τότε αυτός µε τη σειρά του ελέγχει εάν ο κόµβος Π είναι διαθέσιµος. Εάν είναι, τότε εγκαθιδρύει το κύκλωµα Α Μ3 Μ4 Μ5 Π και επιτρέπει την επικοινω-

22 22 KEºA AIO 1: π ø π À H/Y νία τους. Εάν δεν είναι, τότε απορρίπτει την αίτηση επικοινωνίας και αποδεσµεύει τα κανάλια φωνής που είχαν δεσµευτεί στους συνδέσµους Μ3 Μ4 και Μ4 Μ5. Τα κανάλια φωνής παραµένουν δεσµευµένα καθ όλη τη διάρκεια της επικοινωνίας και αποδεσµεύονται µε το πέρας αυτής. Ì 1.3 Ένα δίκτυο µεταγωγής κυκλώµατος Η µετάδοση δεδοµένων µεταξύ Α και Π είναι εφικτή µόνο µετά την εγκαθίδρυση ενός ανάλογου κυκλώµατος (π.χ. του Α Μ3 Μ4 Μ5 Π). Το κύκλωµα παραµένει ενεργό A καθ όλη τη διάρκεια της επικοινωνίας των κόµβων και αποδεσµεύεται µε το πέρας αυτής. M3 M1 M4 M2 M5 Π ÎÙ ÌÂÙ ÁˆÁ apple Î ÙˆÓ ªÂÙ ÔÛË Ì appleôı ΠÛË Î È appleúôòıëûë Στα δίκτυα µεταγωγής πακέτων τα δεδοµένα κατακερµατίζονται σε µικρότερα τµή- µατα πριν από τη µετάδοσή τους. Αυτά τα τµήµατα δεδοµένων τα ονοµάζουµε πακέτα (packets). Στον κόµβο προορισµού, τα αρχικά δεδοµένα επανασυνθέτονται από τα ληφθέντα πακέτα. Η µέθοδος που ακολουθείται για τη µετάδοση των πακέτων είναι γνωστή ως αποθήκευση και προώθηση (store and forward). Σύµφωνα µε αυτή τη µέθοδο, όταν ένας κόµβος λαµβάνει δεδοµένα από κάποιον σύνδεσµο, τα αποθηκεύει στην προσωρινή του µνήµη, µέχρις ότου αυτά σχηµατίσουν ένα πλήρες πακέτο, και στη συνέχεια προωθεί αυτό το πακέτο προς τον σύνδεσµο εξόδου. Yιοθετώντας αυτή την τεχνική µετάδοσης, τα πακέτα µπορούν να στέλνονται συνεχό- µενα στο δίκτυο και είναι συνήθως εξαιρετικά αποδοτική. Ú ÂÈÁÌ 1.1 Ας θεωρήσουµε το δίκτυο µεταγωγής του Σχήµατος 1.4, και έστω ότι θέλουµε να µεταδώσουµε ένα αρχείο δεδοµένων από τον κόµβο Α στον κόµβο Γ. Αν οι χρόνοι µετάδοσης του αρχείου από τον Α στο Β και από το Β στο Γ είναι ίδιοι και ίσοι µε 60 sec, τότε ο συνολικός χρόνος µετάδοσης θα είναι ίσος µε 120 sec. Αν κατακερµατίσουµε το αρχείο σε 60 ισοµεγέθη πακέτα, τότε ο χρόνος µετάδοσης ενός πακέτου από τον Α στο Β ή από το Β στο Γ θα είναι ίσος µε 1 sec. Στο 1ο sec το πρώτο πακέτο του αρχείου θα σταλεί από τον Α στο Β. Στο 2ο sec το δεύτερο πακέτο θα σταλεί από τον Α στο Β, ενώ ταυτόχρονα το πρώτο πακέτο θα σταλεί από

23 1.2 π À πª 23 το Β στο Γ. Έτσι, ο συνολικός χρόνος µετάδοσης του αρχείου θα είναι ίσος µε 61 sec. Η εξοικονόµηση χρόνου µετάδοσης θα είναι µεγαλύτερη όσο περισσότεροι είναι οι ενδιάµεσοι κόµβοι. A B Γ Xρόνος (σε sec) Ì 1.4 Ένα παράδειγµα της µετάδοσης µε αποθήκευση και προώθηση Τα πακέτα στέλνονται συνεχόµενα στο δίκτυο και έτσι µειώνουµε τον απαιτούµενο χρόνο µετάδοσης της πληροφορίας ÕÛÎËÛË ÙÔ ÍÈÔÏfiÁËÛË 1.2 Έστω ότι θέλουµε να µεταφέρουµε ένα αρχείο µεγέθους S bits µέσα από ένα δίκτυο µεταγωγής πακέτων N συνδέσµων. Εάν ο κάθε σύνδεσµος µπορεί να µεταδίδει R bits σε κάθε sec (δηλαδή έχει ρυθµό µετάδοσης R bits/sec) και το µέγεθος πακέτου είναι P bits, τότε υπολογίστε το συνολικό χρόνο µεταφοράς T του αρχείου. Επίσης, πόσο θα πρέπει να µειώσουµε το µέγεθος του πακέτου έτσι ώστε να µεταφέρουµε το αρχείο στο µισό χρόνο; ÈÂ ı ÓÛÈÔ fiùëûë Î È ÚÔÌÔÏfiÁËÛË Η ύπαρξη άµεσου ή έµµεσου τρόπου σύνδεσης µεταξύ των υπολογιστών ενός δικτύου δεν επαρκεί για την επίτευξη της διασυνδεσιµότητάς τους. Μια επιπλέον απαίτηση είναι η εκχώρηση µιας µοναδικής διεύθυνσης σε κάθε κόµβο του δικτύου, ικανής να τον διαφοροποιεί από τους υπόλοιπους κόµβους του δικτύου. Όταν ένας χρήστης του δικτύου θέλει να µεταβιβάσει κάποια πληροφορία σε ένα