ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Έργο: Καινοτόμο και Περιβαλλοντικά Φιλικό Δίκτυο για την Ανάπτυξη & Προώθηση της Επιχειρηματικότητας Innovative & Environmentally Friendly Network for the Development and Promotion of Entrepreneurship Green Spots Πακέτο Εργασίας 3 Επανασχεδιασμός του κοινού τοπικού τουριστικού προϊόντος Δράση 3.2 Καταγραφή των τουριστικών πόρων της περιοχής εφαρμογής του προγράμματος και ορισμός του κοινού τουριστικού «προϊόντος» με την έννοια της αειφορίας. Παραδοτέο Διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τους πόρους που μπορούν να αξιοποιηθούν στη λογική της ανάπτυξης αειφόρου τουρισμού στην περιοχή της Κομοτηνής (Research on sustainable tourism resources in the areas of Komotini) 1

2 Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 Η ΠΕΡΙΟΧΗ... 6 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Αρχαιολογικοί Χώροι Μνημεία Ρωμαϊκής Περιόδου Μνημεία Βυζαντινής & Μεταβυζαντινής Περιόδου Οθωμανικά Μνημεία Νεότερα Μνημεία/Τοπική Αρχιτεκτονική Παραδοσιακοί Οικισμοί Σύγχρονες Υποδομές Πολιτισμού ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΠΙΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ ΤΑΒΕΡΝΕΣ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, αειφόρος χαρακτηρίζεται ο τουρισμός που ενισχύει την απασχόληση και τη δημιουργία εισοδήματος στις τοπικές κοινωνίες, μειώνοντας ταυτόχρονα τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στον πολιτισμό, στην αισθητική, στις τοπικές κοινωνικές δομές. Ο αειφόρος ή αλλιώς υπεύθυνος τουρισμός μπορεί να υπάρξει, και ήδη υπάρχουν περιοχές που προχωρούν με επιτυχία σε αυτή την κατεύθυνση. Αρκεί να συνεργαστούν όλοι οι κοινωνικοί εταίροι, ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας, να δραστηριοποιηθούν οι Τοπικές Αρχές και να αναλάβουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που έχουν στον καθορισμό του αναπτυξιακού μοντέλου της περιοχής τους. Η τουριστική ανάπτυξη της κάθε περιοχής είναι μοναδική και οφείλει η τοπική κοινωνία να έχει τον πρώτο λόγο, έχοντας όμως συνειδητοποιήσει πόσο απαραίτητη είναι η διατήρηση του περιβάλλοντος, της αισθητικής του χώρου, του πολιτισμού και της ιστορίας. Είναι άμεση ανάγκη να υιοθετηθούν επαρκή συστήματα διαχείρισης και διατήρησης των φυσικών πόρων, να γίνουν οι σωστές υποδομές που να μπορούν να αντέξουν την πίεση από τον μεγάλο αριθμό επισκεπτών (π.χ. διαχείριση λημμάτων και απορριμμάτων, εξοικονόμηση νερού και ενέργειας κ.α.) και να προστατευτεί η ιστορική/πολιτιστική κληρονομιά και οι κοινωνικές δομές κάθε τόπου. Προκειμένου να επιτευχθεί ένας αειφόρος αλλά ταυτόχρονα και ανταγωνιστικός τουρισμός, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την τήρηση των ακόλουθων αρχών: υιοθέτηση μιας ολιστικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης με σκοπό την επίτευξη ισόρροπου τουρισμού με σεβασμό στην κοινωνία και στο περιβάλλον μακρόπνοος σχεδιασμός, συμπεριλαμβανομένης της μέριμνας για τις ανάγκες τόσο των μελλοντικών όσο και των σημερινών γενεών επίτευξη του σωστού ρυθμού ανάπτυξης, με σεβασμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των τουριστικών προορισμών συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών χρήση των βέλτιστων διαθέσιμων γνώσεων και διάδοσή τους σε ολόκληρη την Ευρώπη ελαχιστοποίηση και διαχείριση των κινδύνων δηλαδή, αποφυγή, προληπτικά, των βλαβερών συνεπειών για το περιβάλλον ή την κοινωνία σύνδεση των επιπτώσεων με το κόστος (ο χρήστης και ο ρυπαίνων πληρώνει) - οι τιμές πρέπει να αντικατοπτρίζουν καλύτερα το κόστος που συνεπάγονται για την κοινωνία οι καταναλωτικές και παραγωγικές δραστηριότητες καθορισμός περιορισμών και τήρηση αυτών, εφόσον απαιτείται - μερικές φορές είναι απαραίτητο να αξιολογηθούν τα όρια στην ικανότητα υποδοχής των 3

4 τουριστικών προορισμών και να επιβληθούν περιορισμοί στην τουριστική ανάπτυξη διεξαγωγή συνεχούς παρακολούθησης - η αειφορία απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση. Ο τουρισμός είναι πολύτιμος και στηρίζει την οικονομία μιας περιοχής. Ο τουρίστες δεν έρχονται μόνο για ξεκούραση και ανανέωση αλλά και για να απολαύσουν την φύση και το περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια, οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ανάπτυξης του τουρισμού όπως η ρύπανση, η αποψίλωση των δασών, η αλλοίωση των οικοσυστημάτων κ.α. είναι πλέον προφανής. Ο τουρισμός είναι ο τομέας που θα πρέπει να συμβάλει στην εξοικονόμηση των πόρων και την προστασία της φύσης και όχι στην καταστροφή της. Ο στόχος του αειφόρου τουρισμού είναι να δοθεί η δυνατότητα της βιώσιμης ανάπτυξης σε μακροπρόθεσμη βάση, και έτσι να αποφεύγονται οι καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον και στην πολιτιστική κληρονομιάς συμβάλλοντας στην ευημερία των τοπικών πληθυσμών και την ενίσχυση των τοπικών οικονομιών. Ο αειφόρος τουρισμός δεν είναι μορφή τουρισμού. Αντίθετα, μπορεί να χαρακτηρίζει οποιοδήποτε είδος τουρισμού. Πρόκειται για χαρακτηριστικό που εγγυάται μια ορισμένη ποιότητα σε κάθε μορφή τουρισμού και τουριστικής δραστηριότητας. Η καθοριστική σχέση μεταξύ του τουρισμού ως πηγής πλούτου και της οικονομίας επιβάλλει τη λογική διαχείριση των τουριστικών πόρων, ώστε να χρησιμοποιούνται χωρίς όμως να εξαντλούνται. Η έννοια του αειφόρου τουρισμού διασφαλίζει στην πραγματικότητα την ισχύ συγκεκριμένων χαρακτηριστικών για τη δυναμική - και με μακροπρόθεσμες προοπτικές - ανάπτυξη ενός τουριστικού προορισμού. Τα χαρακτηριστικά αυτά αφορούν: στην αναγνώριση και ανάδειξη της ταυτότητας του προορισμού με σεβασμό στον πολιτισμό του, στην επίτευξη κέρδους από την τουριστική δραστηριότητα, στη στήριξη των τομέων που συνδέονται ή εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από τον τουριστικό κλάδο, στην τόνωση της αγοράς εργασίας με τη δημιουργία νέων θέσεων, στη διασφάλιση της σταθερότητας, ασφάλειας και διατήρησης του περιβάλλοντος και του οικοσυστήματος και τέλος, στην ορθή αξιολόγηση της αξίας ενός τουριστικού προορισμού τόσο σε οικονομικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο. Στην ΕΕ, οι «νέες» έννοιες της αειφορίας, έχουν ενσωματωθεί σταδιακά στην πολιτική της για τον τουρισμό από το 2001, στην ανακοίνωση «Προσέγγιση συνεργασίας για το μέλλον του ευρωπαϊκού τουρισμού» όπου υιοθετείται η έννοια της «χωρητικότητας των φυσικών και πολιτιστικών πόρων». Στα κείμενα που προωθούν την εφαρμογή μιας ευρωπαϊκής ατζέντας 21 για τον τουρισμό και κυρίως στην ανακοίνωση «Βασικές κατευθύνσεις για την αειφορία του ευρωπαϊκού τουρισμού» (2003), ενισχύεται η έννοια της «τοπικότητας στη διαχείριση της τουριστικής ανάπτυξης». Επίσης, μια ενδιαφέρουσα εισαγωγή στη νέα πολιτική της ΕΕ για τον τουρισμό «Η Ευρώπη, ο πρώτος τουριστικός προορισμός στον 4

5 κόσμο - ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για τον ευρωπαϊκό τουρισμό» (2010) είναι η έννοια της «ηθικής». Η Επιτροπή παρουσιάζει ως ανάγκη πλέον «να συνδυαστεί η οικονομική ανάπτυξη του τουρισμού με τη βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς και με την ηθική διάσταση» και ο στόχος που θέτει η ΕΕ για τον τομέα του τουρισμού και όλα τα κράτη μέλη συνηγορούν σε αυτόν είναι «ο τουριστικός τομέας να είναι ανταγωνιστικός, βιώσιμος, σύγχρονος και κοινωνικά υπεύθυνος». Στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να διαφαίνονται σημαντικές προσπάθειες ως προς το μοντέλο του αειφόρου τουρισμού. Το ΔΙΚΤΥΟ "ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΙΓΑΙΟ" αποτελεί μια πρωτοβουλία με στόχο την εμπλοκή 5 ομάδων (Επιχειρηματιών, Ακαδημαϊκών, Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τοπικών ΜΚΟ και Πολιτών) στη συλλογή και προώθηση καλών πρακτικών τουριστικής ανάπτυξης στο Αιγαίο. Οι κυριότεροι στόχοι του δικτύου αφορούν την ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας ώστε να επιτευχθεί μια κοινή συμφωνία για την αειφόρο ανάπτυξη. Οι δράσεις περιλαμβάνουν την προφύλαξη των μοναδικών τοπικών χαρακτηριστικών από νέες θεσμικές ρυθμίσεις που παρεμποδίζουν την αειφόρο ανάπτυξη, οργανώνοντας εκστρατείες ενημέρωσης που προσπαθούν να επιφέρουν την ευαισθητοποίηση του κοινού. Μέσα από εκτενή περιβαλλοντική εκπαίδευση (ήδη σε πάνω από 20 νησιά) και τη δημιουργία ενός δικτύου επιχειρηματιών, τοπικών αυτοδιοικήσεων, ακαδημαϊκών, ΜΚΟ και ενεργών πολιτών που προσφέρουν με το έργο τους στην αειφόρο ανάπτυξη των νησιών τους. Στο πλαίσιο που τίθεται παραπάνω, με την παρούσα μελέτη επιδιώκεται να γίνει η καταγραφή των τουριστικών πόρων που καλύπτουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά και που μπορούν να αξιοποιηθούν στη λογική της ανάπτυξης αειφόρου τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή της Κομοτηνής. 5

6 Η ΠΕΡΙΟΧΗ Η περιοχή στην οποία αναφέρεται η παρούσα μελέτη είναι η περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Ροδόπης (Π.Ε. Ροδόπης). Ανήκει γεωγραφικά στην Θράκη. Συνορεύει βόρεια με την Βουλγαρία, δυτικά με την Π.Ε. Ξάνθης, ανατολικά με την Π.Ε. Έβρου και νότια βρέχεται από το Θρακικό Πέλαγος. Η έκταση της είναι τ.χλμ. και ο πληθυσμός της κάτοικοι, σύμφωνα με την απογραφή 2011 (μόνιμος πληθυσμός). Έδρα της Π.Ε. Ροδόπης είναι η Κομοτηνή. Περιλαμβάνει, (σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης), 4 Δήμους: Κομοτηνής, Ιάσμου, Μαρώνειας Σαπών και Αρριανών. Π.Ε. Ροδόπης Δήμοι Έκταση Πληθυσμός 1 Έδρα του Δήμου Δήμος Κομοτηνής κάτοικοι Κομοτηνή τ.χλμ. Δήμος Ιάσμου τ.χλμ κάτοικοι Ίασμος Δήμος Μαρώνειας τ.χλμ κάτοικοι Σάπες Σαπών Δήμος Αρριανών τ.χλμ κάτοικοι Φιλλύρα Αναλυτικά ανά Δήμο: Ο Δήμος Κομοτηνής περιλαμβάνει 3 Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε.) ως εξής: Δ.Ε. Αιγείρου (10 Τοπικές Κοινότητες) Δ.Ε. Κομοτηνής (1 Δημοτική Κοινότητα και 11 Τοπικές Κοινότητες) Δ.Ε. Ν. Σιδηροχωρίου (4 Τοπικές Κοινότητες) Δήμος Κομοτηνής Δημοτικές Ενότητες Δημοτικές - Τοπικές Κοινότητες/Οικισμοί Μόνιμος Πληθυσμός (κάτοικοι) 2011 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΙΓΕΙΡΟΥ Τοπική Κοινότητα Αιγείρου Αγροτικόν Ορφανοτροφείον 45 Αίγειρος 924 Μεσσούνη 238 Τοπική Κοινότητα Αρωγής 9 Αρωγή 9 Τοπική Κοινότητα Γλυφάδας 136 Γλυφάδα 136 Τοπική Κοινότητα Καλλίστης 122 Καλλίστη 122 Τοπική Κοινότητα Μελέτης 497 Μελέτη 497 Τοπική Κοινότητα Μέσης 183 Μέση Σύμφωνα με την απογραφή 2011, Μόνιμος Πληθυσμός Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ. ΣΤΑΤ.) 6

7 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΕΟΥ ΣΙΔΗΡΟΧΩΡΙΟΥ Τοπική Κοινότητα Νέας Καλλίστης 391 Νέα Καλλίστη 391 Τοπική Κοινότητα Παραλίας Μέσης 6 Παραλία Μέσης 6 Τοπική Κοινότητα Πόρπης 452 Πόρπη 452 Τοπική Κοινότητα Φαναρίου 490 Φανάριον Δημοτική Κοινότητα Κομοτηνής Ήφαιστος Κομοτηνή Μέγα Κρανοβούνιον 149 Μεσοχώριον 119 Μικρόν Κρανοβούνιον 159 Παραδημή 434 Σχολή Αστυνομίας 335 Υφανταί 380 Τοπική Κοινότητα Ανθοχωρίου 82 Ανθοχώριον 82 Τοπική Κοινότητα Γρατίνης 365 Γρατίνη 365 Τοπική Κοινότητα Θρυλορίου Θρυλόριον 620 Ροδίτης Φύλακας 272 Τοπική Κοινότητα Ιτέας 77 Ιτέα 77 Τοπική Κοινότητα Κάλχαντος Ιάμπολις 173 Κάλχας 634 Μεγάλη Άδα 9 Μύτικας 5 Σαρακηνή 40 Τυχηρόν 299 Τοπική Κοινότητα Καρυδιάς 357 Καρυδιά 357 Τοπική Κοινότητα Κηκιδίου 610 Κηκίδιον 610 Τοπική Κοινότητα Κοσμίου 922 Κόσμιον 922 Τοπική Κοινότητα Πανδρόσου 394 Νυμφαία 35 Πάνδροσος 115 Σύμβολα 244 Τοπική Κοινότητα Σιδηράδων 199 Σιδηράδες 199 Τοπική Κοινότητα Στυλάριου 300 Στυλάριον Τοπική Κοινότητα Αγίων Θεοδώρων 491 Άγιοι Θεόδωροι 491 7

8 Τοπική Κοινότητα Μεγάλου 418 Δουκάτου Μέγα Δουκάτον 418 Τοπική Κοινότητα Νέου Σιδηροχωρίου Αδριανή 144 Καλαμόκαστρον 342 Μαυρομμάτιον 137 Μικρόν Δουκάτον 137 Νέον Σιδηροχώριον 567 Τοπική Κοινότητα Παγουρίων 542 Παγούρια 542 Ο Δήμος Ιάσμου περιλαμβάνει 3 Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε.) ως εξής: Δ.Ε. Αμαξάδων (1 Τοπική Κοινότητα) Δ.Ε. Ιάσμου (1 Δημοτική Κοινότητα και 2 Τοπικές Κοινότητες) Δ.Ε. Σώστου (1 Δημοτική Κοινότητα και 6 Τοπικές Κοινότητες) Δήμος Ιάσμου Δημοτικές Ενότητες Δημοτικές - Τοπικές Κοινότητες/Οικισμοί Μόνιμος Πληθυσμός (κάτοικοι) 2011 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΜΑΞΑΔΩΝ Τοπική Κοινότητα Αμαξάδων Αμαξάδες Άνω Αμαξάδες 563 Μοναχοί 15 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΑΣΜΟΥ Δημοτική Κοινότητα Ιάσμου Γαλήνη 289 Διαλαμπή 469 Ίασμος Ιππικόν 37 Κοπτερόν 810 Μελίταινα 15 Μωσαϊκόν 193 Τοπική Κοινότητα Αμβροσίας 766 Αμβροσία 432 Μικρόν Παλλάδιον 60 Παλλάδιον 274 Τοπική Κοινότητα Σάλπης 538 Γλυκονέριον 68 Σάλπη 470 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΩΣΤΟΥ Δημοτική Κοινότητα Ασωμάτων

9 Αγίασμα 326 Ασώματοι 712 Δύμη 403 Θάμνα 513 Ρίζωμα 287 Φοιτητικές Εστίες Δ.Π.Θ 346 Φωλέα 264 Τοπική Κοινότητα Κερασέας 8 Κερασέα 8 Τοπική Κοινότητα Ληνού 411 Ληνός 411 Τοπική Κοινότητα Μέγα Πιστού 886 Μέγα Πιστόν 886 Τοπική Κοινότητα Μίσχου 729 Μίσχος 729 Τοπική Κοινότητα Πολυάνθου 737 Κρυστάλλη 9 Πολύανθον 712 Τρίκορφον 16 Τοπική Κοινότητα Σώστη 712 Σώστης 712 Ο Δήμος Μαρώνειας Σαπών περιλαμβάνει 2 Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε.) ως εξής: Δ.Ε. Μαρώνειας (2 Δημοτικές Κοινότητες και 5 Τοπικές Κοινότητες) Δ.Ε. Σαπών (1 Δημοτική Κοινότητα και 9 Τοπικές Κοινότητες) Δήμος Μαρώνειας Σαπών Δημοτικές Ενότητες Δημοτικές - Τοπικές Κοινότητες/Οικισμοί Μόνιμος Πληθυσμός (κάτοικοι) 2011 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ Δημοτική Κοινότητα Αμαράντων Αμάραντα 624 Βάκος 432 Ίσαλον 490 Καλλιθέα 137 Πάμφορον 235 Δημοτική Κοινότητα Ξυλαγανής Εργάνη 347 Νέα Πέτρα 48 Ξυλαγανή Τοπική Κοινότητα Ιμέρου 276 Αμπελάκια 6 Ίμερος 270 Τοπική Κοινότητα Μαρωνείας 570 Άγιος Χαράλαμπος 3 Άνω Ασκηταί, 49 9

10 Ασκηταί 68 Μαρώνεια 427 Πλατανίτης 23 Τοπική Κοινότητα Μιράνων Βέννα 619 Μίρανα 286 Σαλμώνη 345 Τοπική Κοινότητα Πελαγίας 44 Πελαγία 44 Τοπική Κοινότητα Προσκυνητών 717 Αλκυών 6 Κρυονέρι 50 Λεύκες, 14 Παραθεριστικός Οικ. Συνετ/σμός 16 Υπαλ. ΔΕΗ Κομοτηνής Προσκυνηταί 597 Προφήτης Ηλίας 34 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΑΠΩΝ Δημοτική Κοινότητα Σαπών Αετοκορυφή 87 Αρσάκειον 660 Βέλκιον 329 Κασσιτερά 17 Πρωτάτον, 278 Σάπαι Τσιφλίκιον 87 Χαμηλόν 179 Τοπική Κοινότητα Αμφίας 359 Αμφία 359 Τοπική Κοινότητα Αρίσβης Αρίσβη Τοπική Κοινότητα Εβρίνου 455 Εβρίνος 455 Τοπική Κοινότητα Ιασίου 83 Ιάσιον 83 Τοπική Κοινότητα Κιζαρίου 45 Κιζάριον 45 Τοπική Κοινότητα Κρωβύλης 416 Κρωβύλη 129 Παλαιά Κρωβύλη 277 Πετρωτά 10 Τοπική Κοινότητα Λοφαρίου 528 Αετόλοφος 39 Λοφάριον 489 Τοπική Κοινότητα Νέας Σάντας 188 Νέα Σάντα 188 Τοπική Κοινότητα Στρύμης 267 Διώνη 166 Στρύμη

11 Ο Δήμος Αρριανών περιλαμβάνει 4 Δημοτικές Ενότητες (Δ.Ε.) ως εξής: Δ.Ε. Αρριανών (14 Τοπικές Κοινότητες) Δ.Ε. Κέχρου (1 Τοπική Κοινότητα) Δ.Ε. Οργάνης (1 Δημοτική Κοινότητα) Δ.Ε. Φιλλύρας (20 Τοπικές Κοινότητες) Δήμος Αρριανών Δημοτικές Ενότητες Δημοτικές - Τοπικές Κοινότητες/Οικισμοί Μόνιμος Πληθυσμός (κάτοικοι) 2011 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΡΙΑΝΩΝ Τοπική Κοινότητα 226 Αγιοχωρίου Αγιοχώριον 226 Τοπική Κοινότητα Αρριανών Αρριανά Τοπική Κοινότητα Δαρμένης 314 Δαρμένη 314 Τοπική Κοινότητα Δειλινών 307 Δειλινά 307 Τοπική Κοινότητα Ηπίου 265 Ήπιον 265 Τοπική Κοινότητα Κινύρων 171 Κίνυρα 171 Τοπική Κοινότητα Λυκείου Λύκειον Τοπική Κοινότητα Μικρού 433 Πιστού Μικρό Πιστόν 433 Τοπική Κοινότητα Μύστακα 419 Μύστακας 419 Τοπική Κοινότητα Νέδας 246 Νέδα 246 Τοπική Κοινότητα Νικητών 94 Νικηταί 94 Τοπική Κοινότητα Πλαγιάς 294 Πλαγιά 294 Τοπική Κοινότητα 318 Σκαλώματος Σκάλωμα 318 Τοπική Κοινότητα Στροφής 339 Στροφή 339 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΕΧΡΟΥ Τοπική Κοινότητα Κέχρου Άνω Καμπή 23 Βούρλα 30 Κάμπος 76 Κερασιά 125 Κέχρος 199 Μικρός Κέχρος

12 Μοναστήριον 74 Τσούκκα 65 Χαμηλόν 84 Χαράδρα 113 Χλόη 330 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΡΓΑΝΗΣ Δημοτική Κοινότητα Οργάνης Άνω Κάρδαμος 52 Βυρσίνη 307 Δρανιά 164 Καλύβια 51 Κάρδαμος 178 Κάτω Βυρσίνη 77 Κόβαλον 58 Κύμη 306 Μυρτίσκη 385 Οργάνη 496 Σμιγάδα 109 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΦΙΛΛΥΡΑΣ Τοπική Κοινότητα Άγρας 197 Άγρα 197 Τοπική Κοινότητα Άνω 106 Δροσίνης Άνω Δροσινή 106 Τοπική Κοινότητα Αράτου Άρατος Τοπική Κοινότητα Αρδείας 27 Αρδεία 27 Τοπική Κοινότητα 365 Αρχοντικών Αρχοντικά 365 Τοπική Κοινότητα Βραγιάς 521 Βραγιά 521 Τοπική Κοινότητα Δοκού 970 Δοκός 970 Τοπική Κοινότητα Δροσιάς 223 Δροσιά 223 Τοπική Κοινότητα Δρύμης 302 Δρύμη 302 Τοπική Κοινότητα Εσοχής 323 Εσοχή 323 Τοπική Κοινότητα Κάτω 66 Δροσινής Κάτω Δροσινή 66 Τοπική Κοινότητα Λαμπρού 492 Λαμπρόν 492 Τοπική Κοινότητα Νέου 241 Καλλυντήριου Νέο Καλλυντήριον 241 Τοπική Κοινότητα Νεύρων 158 Νεύρα 158 Τοπική Κοινότητα Ομηρικού 313 Ομηρικόν 313 Τοπική Κοινότητα Πάσσου 747 Πάσσος

13 Τοπική Κοινότητα Πατερμών 109 Πατερμά 109 Τοπική Κοινότητα Ραγάδας 270 Ραγάδα 270 Τοπική Κοινότητα Σκιάδας 86 Σκιάδα 86 Τοπική Κοινότητα Φιλλύρας 909 Φιλλύρα

14 ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η Π.Ε. Ροδόπης χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο με πλήθος υγροτόπων, με ιδιαίτερη σημασία για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Οι ποταμοί Φιλιούρης (Λίσσος) και Κομψάτος διατρέχουν το ανατολικό και δυτικό τμήμα της και αποτελούν τους μεγαλύτερους ποταμούς της περιοχής. Οι εκβολές τους, οι λίμνες Βιστωνίδα και Ισμαρίδα (Μητρικού) και οι αβαθείς λιμνοθάλασσες στα παράλια, αποτελούν τα συστατικά στοιχεία ενός σπουδαίου υγροτοπικού συμπλέγματος που περιλαμβάνεται στους Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας, στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000 και στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Οι υγρότοποι φιλοξενούν όλες τις εποχές του έτους, μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων, πλούσια ορνιθοπανίδα, πολλά είδη ψαριών, καθώς και πλήθος άλλων ζώων και φυτών. Οικότοποι Βιότοποι - Υγρότοποι ΟΙΚΟΤΟΠΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΦΙΛΙΟΥΡΗΣ Ονομασία: Ποταμός Φιλιουρής (Λίσσος) Περιγραφή: Αποτελεί Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Έχει συνολική έκταση (ha) , χερσαία έκταση (ha) , συνολική περίμετρο (km) 98.5, μέγιστο υψόμετρο (m) 624.0, ελάχιστο υψόμετρο (m) 5.0. Ο ποταμός Φιλιούρης (Λίσσος) έχει μεγάλο μήκος και αποτελείται από πολλά ρέματα. Υπάρχουν επίσης άφθονα λείψανα παραποτάμιων δασών τόσο κατά μήκος του ποταμού όσο και διάσπαρτα στις καλλιέργειες. Ο ποταμός τροφοδοτεί με γλυκό νερό τους υγροτόπους που βρίσκονται κοντά στη θάλασσα. Χαρακτηρίζεται από αξιόλογα θηλαστικά, αξιόλογα αμφίβια / ερπετά, αξιόλογα ψάρια. Υπάρχουν επίσης άφθονα λείψανα παραποτάμιων δασών τόσο κατά μήκος του ποταμού όσο και διάσπαρτα στις καλλιέργειες. Το σημείο όπου εκβάλλει στη θάλασσα ο ποταμός Φιλιουρής (ο υδροβιότοπος του Ιμέρου), είναι καταφύγιο πολλών ειδών της ορνιθοπανίδας και ιδιαίτερα των εντυπωσιακών φλαμίνγκο. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς : Δημόσιο 80%, Ιδιωτικό 20%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας- Ισμαρίδας για την περιοχή των εκβολών του ποταμού 14

15 Χωροθέτηση: Πηγάζει από την οροσειρά της Ανατολικής Ροδόπης, διασχίζει την πεδιάδα της Ροδόπης (το ανατολικό τμήμα της Π.Ε Ροδόπης) εκβάλλει στο Θρακικό πέλαγος, ανατολικά της λίμνης Ισμαρίδας. (στον όρμο «Ανοικτό», δίπλα από τον Ίμερο) Γεωγραφικό μήκος και πλάτος οικότοπου: Επισκεψιμότητα: Υπάρχει πρόσβαση από τον επαρχιακός δρόμο Κομοτηνή-Ξυλαγανή- Ίμερος-Προφήτης Ηλίας. Οι εκβολές του περιλαμβάνονται στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης και υπάρχει πρόσβαση από το Πάρκο. Φωτογραφικό Υλικό: Ποταμός Φιλιουρής (Λίσσος) ΟΙΚΟΤΟΠΟΣ ΚΟΙΛΑΔΑ ΦΙΛΙΟΥΡΗ Ονομασία: Κοιλάδα Φιλιουρή Περιγραφή: Η κοιλάδα Φιλιουρή αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA GR Επίσης μέρος της περιοχής αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής «Αρριανών Νέας Σάντας» (ΦΕΚ 601/ ). Έχει συνολική έκταση (ha) , χερσαία έκταση (ha) , συνολική περίμετρο (km) 106.7, μέγιστο υψόμετρο (m) , ελάχιστο υψόμετρο (m) Η κοιλάδα Φιλιούρη περιλαμβάνει τη λεκάνη απορροής του ποταμού Φιλιούρη και τους γύρω λόφους στο νότιο-ανατολικό τμήμα του όρους Ροδόπη. Αποτελείται από δάση δρυός και βοσκοτόπους. Η περιοχή είναι μία κοιλάδα με απότομες πλαγιές και βραχώδεις όψεις η οποία κατεβαίνει από τους λόφους του Ντεμίρ Τσαλ. 15

16 Η περιοχή είναι πλούσια σε αρπακτικά πτηνά, στα οποία περιλαμβάνονται τα: Neophronpercnopterus (ασπροπάρης, 4 ζεύγη), Gyps fulvus (όρνιο, 1 ζεύγος), Circaetus gallicus (φιδαετός, 2 ζεύγη),aquila pomarina (κραυγαετός, 2 ζεύγη), Aquila chrysaetos (χρυσαετός, 1 ζεύγος) και Hieraeetus pennatus(σταυραετός, πιθανώς 1 ζεύγος). Στα είδη που επιπλέον αναπαράγονται στην περιοχή ανήκουν τα Ciconia nigra(μαυροπελαργός), Dendrocopos medius (μεσοτσικλιτάρα) και Hippolais olivetorum (λιοστριτσίδα). Πρόκειται για περιοχή ιδιαίτερα σημαντική για σπάνια και απειλούμενα είδη πουλιών που αναπαράγονται εκεί. Η περιοχή απειλείται από την αλόγιστη αναδάσωση με πεύκα σε ανοίγματα του δρυοδάσους, από την κατασκευή δρόμων και την ανάπτυξη γενικότερα (παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων για αρπακτικά, η οδοποιία, αποψίλωση των δασών, εντατικοποίηση της διαχείρισης των δασών και το παράνομο κυνήγι. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δημόσιο και ιδιωτικό, ωστόσο δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Οι κατά τόπους Διευθύνσεις Δασών. Χωροθέτηση: Βρίσκεται στα βορειοανατολικά της Π.Ε Ροδόπης, στο ανατολικό τμήμα του όρους Ροδόπη. Το μεγαλύτερο τμήμα βρίσκεται στον Δήμο Αρριανών ενώ ένα μικρό τμήμα της κοιλάδας καλύπτει και τον γειτονικό Δήμο Μαρώνειας-Σαπών. Καλύπτει εξ ολοκλήρου την Δημοτική Ενότητα Κέχρου. Γεωγραφικό μήκος και πλάτος οικότοπου: Επισκεψιμότητα: Υπάρχει πρόσβαση από τον δρόμο Κομοτηνής-Σαπών-Αρριανών. Φωτογραφικό Υλικό: Ποταμός Φιλιουρής (Λίσσος) 16

17 ΟΙΚΟΤΟΠΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΚΟΜΨΑΤΟΣ Ονομασία: Ποταμός Κομψάτος Περιγραφή: Αποτελεί Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Έχει συνολική έκταση (ha) 423,65, χερσαία έκταση (ha) 423,65, συνολική περίμετρο (km) 17,7, μέγιστο υψόμετρο (m) 217.0, ελάχιστο υψόμετρο (m) Ο ποταμός Κομψάτος έχει μεγάλη παροχή νερού και φερτών υλών (αμμοχάλικο και ιλύς) και εκβάλλει στη λίμνη Βιστωνίδα. Στην υδρολογική του λεκάνη επικρατούν βοσκόμενα δρυοδάση και κοιλάδες με απότομες πλαγιές. Κατά μήκος της πεδινής εγκιβωτισμένης κοίτης απαντούν υπερβοσκημένα και υποβαθμισμένα φυσικά παραποτάμια δάση, καθώς και εκτεταμένες λευκοκαλλιέργειες. Φιλοξενεί σπουδαία είδη της πανίδας όπως ενδημικά, σπάνια και κινδυνεύοντα είδη ψαριών (π.χ. αλάια), πουλιών (π.χ. κεφαλούδι), αμφίβιων και ερπετών. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δημόσιο 75%, Ιδιωτικό 25%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας για την περιοχή των εκβολών του ποταμού. Χωροθέτηση: Πηγάζει από την οροσειρά της Ροδόπης, περιοχή Διάσπαρτου, διατρέχει το δυτικό τμήμα της Π.Ε.Ροδόπης, διασχίζει μεγάλο τμήμα του Δήμου Ιάσμου και καταλήγει στη λίμνη Βιστωνίδα. Διασχίζει την ΠΕ Ξάνθης και ένα τμήμα της Π.Ε Ροδόπης. Γεωγραφικό μήκος και πλάτος οικότοπου: , Επισκεψιμότητα: Οι εκβολές του ποταμού Κομψάτου περιλαμβάνονται στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6, διέρχεται τον ποταμό Κομψάτο στην περιοχή Τρικόρφου και ακολουθεί πορεία από τα χωριά Πόα και Κερασιά προς το χωριό Σώστης. Επίσης υπάρχει πρόσβαση από το δρόμο Κομοτηνής-Σώστη- Κερασιάς Φωτογραφικό Υλικό: Ποταμός Κομψάτος 17

18 ΟΙΚΟΤΟΠΟΣ ΚΟΙΛΑΔΑ ΚΟΜΨΑΤΟΥ Ονομασία: Κοιλάδα Κομψάτου Περιγραφή: Αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA GR Επίσης μικρό μέρος της περιοχής αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής Περιοχής Πόας Διχάλας Έχει συνολική έκταση (ha) , χερσαία Έκταση (ha) , συνολική περίμετρος (km) 78.3, μέγιστο υψόμετρο (m) , ελάχιστο υψόμετρο (m) Πρόκειται για βαθιά κοιλάδα που περικλείεται από λόφους καλυμμένους με δάσος φυλλοβόλων, θαμνώνες και λειμώνες. Λόφοι με δάση βελανιδιάς που βόσκονται και στενές κοιλάδες βρίσκονται κυρίως στην παραποτάμια κοιλάδα του Κομψάτου. Η δομή του δάσους οφείλεται κυρίως στο ιστορικό της βόσκησης, αλλά υπάρχουν επίσης περιοχές με πυκνοδασωμένες λαγκαδιές. Αποτελεί μια από τις τρεις καλύτερες περιοχές για αρπακτικά πουλιά στην Ελλάδα. Η ποικιλία των ειδών εμπλουτίζεται λόγω της εγγύτητάς της στους υγρότοπους της Βιστωνίδας. Υπάρχουν είδη παγκοσμίου ενδιαφέροντος όπως Haliaeetus albicilla (επιδημητικό), Aegypius monachus (μετανάστευση), Aquila heliaca (μετανάστευση). Η κύρια ανθρώπινη δραστηριότητα είναι η κτηνοτροφία. Η περιοχή είναι ιδιαίτερα σημαντική για σπάνια και απειλούμενα είδη πουλιών, όπως η βαλκανοτσικλιτάρα, ο δρυομυγοχάφτης και το βλαχοτσίχλονο. Οι κύριες απειλές είναι η αποψίλωση και η εντατική δασική εκμετάλλευση. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δημόσιο και ιδιωτικό, ωστόσο δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου Βιστωνίδας- Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Η κοιλάδα Κομψάτου ξεκινά από την ορεινή περιοχή της Π.Ε Ξάνθης (κοντά στα ελληνο-βουλγαρικά σύνορα και φθάνει στα νότια ως τη Διαλαμπή. Ανατολικά ορίζεται από το Παπίκιο Όρος και δυτικά από τα χωριά Μέδουσα, Πολύσκιο, Υδοχώριο, Έρανο. Μέρος της βρίσκεται στο δήμο Ιάσμου (το υπόλοιπο στην ΠΕ Ξάνθης) Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Υπάρχει πρόσβαση από τον δρόμο Κομοτηνής-Ιάσμου-Διαλαμπής Φωτογραφικό Υλικό: Κοιλάδα Κομψάτου 18

19 ΛΙΜΝΗ ΒΙΣΤΩΝΙΔΑ Ονομασία: Λίμνη Βιστωνίδα Περιγραφή: Αποτελεί υγρότοπο διεθνούς σημασίας Ramsar (Λίμνη Βιστονίδα, Πόρτο Λάγος, Λίμνη Ισμαρίδα και παρακείμενες λιμνοθάλασσες, ha. Αποτελεί επίσης Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Αποτελεί επίσης Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA 2000 GR Μέρος της περιοχής αποτελεί: Καταφύγιο Άγριας Ζωής Περιοχής Λίμνη Βιστωνίδας Λάγους (ΦΕΚ 666/ ), Καταφύγιο Άγριας Ζωής Περιοχής Κομψάτου, Καταφύγιο Άγριας Ζωής Περιοχής Φανάρι Πόρτο Λάγος (ΦΕΚ 666/ ) Η λίμνη Βιστωνίδα μοιράζεται στους Νομούς Ξάνθης και Ροδόπης.Καταλαμβάνει συνολικά ha. και βάθος που κυμαίνεται από 2 έως 3,5 μέτρα, αποτελεί προέκταση του όρμου του Πόρτο Λάγος και χωρίζεται από τη θάλασσα με μια στενή λωρίδα γής. Νότια της λίμνης, εκτείνεται η λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγος που συνδέεται μέσω φυσικού διαύλου με τη θάλασσα και μέσω τριών στομίων με τη λίμνη. Το υγροτοπικό σύμπλεγμα συμπληρώνουν λιμνοθάλασσες δυτικά της Βιστωνίδας, (με μεγαλύτερες τη Λάφρη και τη Λαφρούδα), που περιβάλλονται από έλη και συνδέουν λειτουργικά την περιοχή με το δέλτα του Νέστου. Η Βιστωνίδα χαρακτηρίζεται από ένα μοναδικό για την Ελλάδα φαινόμενο. Το βόρειο τμήμα της έχει γλυκό νερό, καθώς δέχεται εισροές γλυκού νερού, κυρίως από τους ποταμούς Κόσυνθο, Κομψάτο και Τραύο. Αντίθετα, το νότιο τμήμα της, που δέχεται θαλασσινό νερό από τα τρία στόμια επικοινωνίας της με τη λιμνοθάλασσα, είναι υφάλμυρο, με μεταβαλλόμενη αλατότητα, ανάλογα με τις μετακινήσεις υδάτινων μαζών μεταξύ λίμνης και λιμνοθάλασσας 2. Οι ποταμοί που πέφτουν στη Βιστωνίδα έχουν παραποτάμιο δάσος και αμμώδη επίπεδα στις εκβολές τους. Η περιοχή της Βιστωνίδας χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία οικοτόπων και πλούσια χλωρίδα. Η βλάστηση της λίμνης αποτελείται από αμμόφιλες και αλόφιλες φυτοκοινωνίες, λιβάδια, καλαμώνες και θαμνώνες. Υπάρχει πλούσια ζωή από πουλιά όλες τις εποχές. Υπάρχουν περίπου 260 είδη πουλιών. Από αυτά, τα 9 είδη είναι σπάνια ή απειλούμενα σε διεθνές επίπεδο. Ένα από τα σπανιότερα είδη πουλιών στον κόσμο, με πληθυσμό που δεν ξεπερνάει τις άτομα παγκοσμίως, είναι το Κεφαλούδι (Oxyura leucocephala). Στην περιοχή της Βιστωνίδας εντοπίζονται επίσης, περίπου 20 είδη θηλαστικών, 19 είδη ερπετών και 11 είδη αμφιβίων. Μεγάλη είναι και η ποικιλία των ψαριών που υπάρχουν στη λίμνη αν και τα τελευταία χρόνια αυτά έχουν περιοριστεί εξαιτίας των μεταβολών των περιβαλλοντικών συνθηκών. Η περιοχή απειλείται από επέκταση και εντατικοποίηση της γεωργίας και της υδατοκαλλιέργειας, τουριστική ανάπτυξη, έντονο κυνήγι, ρύπανση από διάφορες πηγές. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Στην ευρύτερη περιοχή «Λίμνες & Λιμνοθάλασσες της Θράκης- Ευρύτερη περιοχή και παράκτια ζώνη»: Δημόσιο 80%, Ιδιωτικό 20%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Εκτείνεται στους Νομούς Ξάνθης και Ροδόπης-στον Δήμο Ιάσμου (όπου ανήκει πλέον του μισού της έκτασής της) στον Δήμο Κομοτηνής που ανήκει μικρό τμήμα

20 Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Υπάρχει σχετική ιστοσελίδα: Λειτουργούν 2 κέντρα πληροφόρησης (1 για τις λίμνες, 1 για το δέλτα Νέστου. Ως προς την περιοχή μελέτης για τις λίμνες: Κέντρο Πληροφόρησης των λιμνών Βιστωνίδας Ισμαρίδας, στο Πόρτο Λάγος, τηλ , fax , info@fd-nestosvistonis.gr Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα Παρασκευή: Τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες γίνονται δεκτές επισκέψεις μετά από ραντεβού. Για την Π.Ε Ροδόπης, υπάρχει πρόσβαση στη Βιστωνίδα, από Κομοτηνή Γλυκονέρι-Πόρτο Λάγος, Κομοτηνή Γλυκονέρι Φανάρι. Φωτογραφικό Υλικό: Λίμνη Βιστωνίδα ΛΙΜΝΗ ΙΣΜΑΡΙΔΑ (ΜΗΤΡΙΚΟΥ) Ονομασία: Λίμνη Ισμαρίδα (Μητρικού) Περιγραφή: Αποτελεί υγρότοπο διεθνούς σημασίας Ramsar. Αποτελεί επίσης Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Αποτελεί επίσης Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA 2000 GR Αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής Περιοχής «Μαυρομματίου» (ΦΕΚ 130/ ). Καταλαμβάνει 320 ha. Έχει μέσο βάθος 1,5 μέτρα, δέχεται νερά στα βόρεια από τον ποταμό Βοσβόζη ή Μπος Μπος. Στα ανατολικά περνάει ο ποταμός Λύσσος που χύνεται στο Θρακικό πέλαγος. Μέσα στη λάσπη του βυθού ζουν κρυμμένα πάμπολλα μικρά ζώα, όπως γαστερόποδα, ελασματοβράγχια, δακτυλιοσκώληκες. Αυτά αποτελούν σπουδαία τροφή για 20

21 τα παρυδάτια πουλιά που τα αναζητούν ανασκαλεύοντας τη λάσπη με το ράμφος τους. Παρά το μικρό της μέγεθος, αποτελεί σημαντικό πέρασμα για τα μεταναστευτικά πουλιά, καθώς ο καλαμώνας της παρέχει καταφύγιο από τα αρπακτικά και το κρύο. Η λίμνη είναι πηγή ζωής για τον αγροτικό πληθυσμό των γειτονικών οικισμών, οι κάτοικοι των οποίων για τον λόγο αυτό, την ονόμαζαν παλαιότερα Μητρικού ή Μάνα, χρησιμοποιείται για άρδευση και λιγότερο πλέον για αλιεία. Είναι η μοναδική λίμνη γλυκού νερού στην Θράκη. Φιλοξενεί αξιόλογο αριθμό ειδών και ενοτήτων βλάστησης. Στη βόρεια πλευρά της λίμνης, ξεχωρίζει μικρό υδροχαρές δάσος. Αποτελεί σημαντικό πέρασμα για τα μεταναστευτικά πουλιά. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Στην ευρύτερη περιοχή «Λίμνες & Λιμνοθάλασσες της Θράκης- Ευρύτερη περιοχή και παράκτια ζώνη»: Δημόσιο 80%, Ιδιωτικό 20%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Κομοτηνής Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. Υπάρχει πρόσβαση στην Ισμαρίδα από Κομοτηνή- Νέο Σιδηροχώρι Παγούρια Μολυβωτή κατεύθυνση προς Ίμερος. Φωτογραφικό Υλικό: Λίμνη Ισμαρίδα 21

22 ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ Πολύ κοντά η μία στην άλλη, οι λιμνοθάλασσες της περιοχής της Ροδόπης εκτείνονται δυτικά της Ισμαρίδας και βρίσκονται σε άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα. Πρόκειται για τις λιμνοθάλασσες Έλος, Πτελέα, Αλυκή (Μέση), Αρωγή (Καρατζά) και Ξηρολίμνη (Φανάρι), οι οποίες περιβάλλονται από εκτεταμένα αλοέλη. Στη ζώνη που τις χωρίζει από τη θάλασσα, τα αμμώδη ή αμμοπηλώδη αλατούχα εδάφη καλύπτονται από μωσαϊκό βλάστησης, το οποίο, ανάλογα με την εποχή, αλλάζει αποχρώσεις. Κυριαρχούν οι αρμυρίθρες, που για πολλούς μήνες έχουν ένα βαθύ κεραμιδί χρώμα. Η ίδια βλάστηση περιβάλλει τις λιμνοθάλασσες με τη μορφή δακτυλίου. Εκτάσεις με βούρλα αναπτύσσονται σε θέσεις που συχνά πλημμυρίζουν από τα νερά της βροχής. Στις λιμνοθάλασσες έχουν καταγραφεί πάνω από 160 είδη πουλιών. Απειλή για τις λιμνοθάλασσες αποτελεί ο αυξανόμενος παραθαλάσσιος τουρισμός κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΕΣ ΠΤΕΛΕΑ - ΕΛΟΣ Ονομασία: ΛΘ Πτελέα & Έλος Περιγραφή: Αποτελούν υγρότοπο διεθνούς σημασίας Ramsar Αποτελούν επίσης Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Αποτελούν επίσης Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA 2000 GR Αποτελούν Καταφύγια Άγριας Ζωής των Περιοχών Λίμνης Πτελέας & Λίμνης Έλους. Καταλαμβάνουν 1092,24 Ηα. Έχουν συνολική περίμετρο (km) 23.0 και μέγιστο υψόμετρο (m) 10,0. Στη λιμνοθάλασσα υπάρχουν είδη πουλιών που αναπαράγονται, όπως τα: Tadorna tadorna (Βαρβάρα), Glareola prantincola (Νεροχελίδονο) και Recurvirostra avosetta (Aβοκέτα). Το χειμώνα είναι σημαντική περιοχή για Tadorna tadorna (Βαρβάρα), κύκνους, Fulica atra (Φαλαρίδα) και όχι πολλές πάπιες. Επίσης είναι χώρος τροφής (ενδεχομένως και φωλιάσματος) για Phoenicopterus ruber (Φοινικόπτερο). Μια νησίδα στα ανοικτά είναι σημαντικός χώρος κουρνιάσματος για τα Falacrocorax carbo (Κορμοράνοι). Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Στην ευρύτερη περιοχή «Λίμνες & Λιμνοθάλασσες της Θράκης- Ευρύτερη περιοχή και παράκτια ζώνη»: Δημόσιο 80%, Ιδιωτικό 20%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Κομοτηνής. Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. (βλέπε σημείο 5 της παρούσας λίστας για την πρόσβαση στο Πάρκο). Υπάρχει πρόσβαση στην λιμνοθάλασσα Έλος από Κομοτηνή- Νέο Σιδηροχώρι Παγούρια Μολυβωτή. 22

23 Υπάρχει πρόσβαση στην λιμνοθάλασσα Πτελέα από Κομοτηνή- Νέο Σιδηροχώρι Παγούρια Γλυφάδα Μολυβωτή. Ή Κομοτηνή Πόρπη Γλυφάδα Μολυβωτή Φωτογραφικό Υλικό: Λ.Θ. Πτελέα - Λ.Θ. Έλος ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΑΛΥΚΗ (ΜΕΣΗ) Ονομασία: ΛΘ Αλυκή (Μέση) Περιγραφή: Αποτελεί υγρότοπο διεθνούς σημασίας Ramsar. Αποτελεί επίσης Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Αποτελούν επίσης Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA 2000 GR Αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής Περιοχής Λίμνης Αλυκής. Καταλαμβάνει 614,52ha. Έχει συνολική περίμετρο(km) 11.5 και μέγιστο υψόμετρο (m) 10,0. Είναι ρηχή παράκτια λιμνοθάλασσα, που μέρος της χρησιμοποιείται ως αλυκή. Από το 1983 η περιοχή προσελκύει Φοινικόπτερα που αναμένεται να σχηματίσουν αποικία φωλιάσματος. Το χειμώνα η λίμνη είναι σημαντική για πάπιες και παρυδάτια πτηνά. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Στην ευρύτερη περιοχή «Λίμνες & Λιμνοθάλασσες της Θράκης- Ευρύτερη περιοχή και παράκτια ζώνη»: Δημόσιο 80%, Ιδιωτικό 20%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Κομοτηνής Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. (βλέπε σημείο 5 της παρούσας λίστας για την πρόσβαση στο Πάρκο). Υπάρχει πρόσβαση στην Αλυκή από Κομοτηνή- Πόρπη Γλυφάδα-Μέση-Παραλία Μέσης (Μεταμόρφωση). 23

24 ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΑΡΩΓΗ (ΚΑΡΑΤΖΑ) Ονομασία: ΛΘ Αρωγή (Καρατζά). Περιγραφή: Αποτελεί υγρότοπο διεθνούς σημασίας Ramsar. Αποτελεί επίσης Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Αποτελούν επίσης Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA 2000 GR Αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής Περιοχής Λίμνης Καρατζά. Καταλαμβάνει 353,86 ha με συνολική περίμετρο(km) 8.7 και μέγιστο υψόμετρο (m) 10,0.. Είναι παράκτια λιμνοθάλασσα. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Στην ευρύτερη περιοχή «Λίμνες & Λιμνοθάλασσες της Θράκης- Ευρύτερη περιοχή και παράκτια ζώνη»: Δημόσιο 80%, Ιδιωτικό 20%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Κομοτηνής Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. (βλέπε σημείο 5 της παρούσας λίστας για την πρόσβαση στο Πάρκο). Υπάρχει πρόσβαση στην Αρωγή από Κομοτηνή- Πόρπη Γλυφάδα-Μέση-Αρωγή. Από την παραλία Μέσης υπάρχει πεζόδρομος ποδηλατόδρομος που οδηγεί στην Αρωγή (ανάμεσα από την Αρωγή και τη θάλασσα). ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΞΗΡΟΛΙΜΝΗ (ΦΑΝΑΡΙ) Ονομασία: ΛΘ Ξηρολίμνη (Φανάρι). Περιγραφή: Αποτελεί υγρότοπο διεθνούς σημασίας Ramsar. Αποτελεί επίσης Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Αποτελούν επίσης Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για τα πουλιά Δικτύου NATURA 2000 GR Αποτελεί Καταφύγιο Άγριας Ζωής Λίμνης Ξηρολίμνης. Καταλαμβάνει 367,43 Ha συνολική περίμετρο(km) 9.0 και μέγιστο υψόμετρο (m) 1,0. Είναι παράκτια λιμνοθάλασσα. χωρίζεται από τη θάλασσα με μια αμμώδη ακτή. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Στην ευρύτερη περιοχή «Λίμνες & Λιμνοθάλασσες της Θράκης- Ευρύτερη περιοχή και παράκτια ζώνη»: Δημόσιο 80%, Ιδιωτικό 20%. Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Κομοτηνής, Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: / Επισκεψιμότητα: Ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης. (βλέπε σημείο 5 της παρούσας λίστας για την πρόσβαση στο Πάρκο). Υπάρχει πρόσβαση στην Ξηρολίμνη από Κομοτηνή-Γλυκονέρι Φανάρι ή Κομοτηνή- Πόρπη -Μέση- Αρωγή 24

25 Φανάρι. Η Αρωγή και το Φανάρι είναι συνεχόμενες παραλίες και ο δρόμος που τις ενώνει είναι παράλληλος με την Ξηρολίμνη. Φωτογραφικό Υλικό: Λ.Θ. Ξηρολίμνη ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΥΜΦΑΙΑΣ Ονομασία: Περιοχή Νυμφαίας Περιγραφή: Υπάρχει Καταφύγιο Άγριας Ζωής «Περιοχή Νυμφαίας» 579,54 ha. Πρόκειται για βιότοπο αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών άγριας πανίδας (πτηνά & ζώα). Υπάρχει περιαστικό δάσος (της Κομοτηνής) το Άλσος Νυμφαίας. Καλύπτεται κυρίως από πεύκα και είναι ιδανικός τόπος για περίπατο, άθληση ή ξεκούραση. Υπάρχουν διαμορφωμένοι χώροι με κιόσκια, τραπεζάκια, παγκάκια, πλακόστρωτα μονοπάτια, κλπ. Ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει μια ωραία θέα καθώς απλώνεται κάτω ο κάμπος της Ροδόπης με τα ποτάμια, που ρέουν προς το Θρακικό πέλαγος και προς τις λίμνες Βιστωνίδα και Μητρικού. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Δ/νση Δασών Ροδόπης Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Κομοτηνής Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: 25 ο , 41 ο Επισκεψιμότητα: Βρίσκεται βόρεια της Κομοτηνής σε απόσταση 4 χλμ. περίπου στο δρόμο Κομοτηνής-Οχυρού Νυμφαίας. Αποτελεί χώρο περιπάτου και άθλησης για τους κατοίκους της Κομοτηνής. Υπάρχει Τουριστικό Περίπτερο του Δήμου Κομοτηνής. Δεν υπάρχει παρατηρητήριο. Στην περιοχή υπάρχει μόνο στρατιωτικό παρατηρητήριο. 25

26 Φωτογραφικό Υλικό: Δάσος Νυμφαίας ΠΕΡΙΟΧΗ ΧΑΤΗΣΙΟ Ονομασία: Περιοχή «Χατήσιο» Περιγραφή: Υπάρχει Καταφύγιο Άγριας Ζωής «Χατήσιο», έκτασης 1288,42ha. Πρόκειται για βιότοπο αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών άγριας πανίδας (πτηνά & ζώα.) Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Δ/νση Δασών Ροδόπης Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Κομοτηνής Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: 25 ο Επισκεψιμότητα: Βρίσκεται νότια της Κομοτηνής σε μικρή απόσταση, στην επαρχιακή οδός Κομοτηνής Νέου Σιδηροχωρίου. Δεν υπάρχει παρατηρητήριο. 26

27 Ιδιαίτερα Τοπία ΟΡΟΣΕΙΡΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ Ονομασία: Οροσειρά Ανατολικής Ροδόπης Περιγραφή: Πρόκειται για ένα μεσαίου ύψους βουνό (μέγιστο υψόμετρο 1483μ) κατά μήκος των Ελληνο-βουλγαρικών συνόρων. Ο ορεινός όγκος της ανατολικής Ροδόπης, φιλοξενεί πληθώρα δασικών συμπλεγμάτων ενώ καταγράφεται και μεγάλος αριθμός Καταφυγίων άγριας ζωής, όπως αυτά έχουν θεσμοθετηθεί βάσει των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας (Ν. 177/75, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν. 2637/98). Πρόκειται για ένα μεσαίου ύψους βουνό (μέγιστο υψόμετρο 1483μ) κατά μήκος των Ελληνο-βουλγαρικών συνόρων και αποτελεί τη νοτιότερη απόληξη μιας μεγάλης ορεινής περιοχής. Η περιοχή καλύπτεται κυρίως από φυλλοβόλα δάση και θάμνους και φιλοξενεί ιδιαίτερα σημαντικά ενδιαιτήματα χλωρίδας και πανίδας όπως ο λύκος, ο χρυσαητός και ο σταυραητός. Περιλαμβάνει περιοχές της Π.Ε Ξάνθης, της Π.Ε Έβρου, της Π.Ε Ροδόπης. Στην Π.Ε Ροδόπης βρίσκονται: Το Καταφύγιο Άγριας Ζωής «Πατέρμων - Άδας» Βιότοπος αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών άγριας πανίδας (πτηνά & ζώα) Το Καταφύγιο Άγριας Ζωής «Κέχρου Κερασιάς» Βιότοπος αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών άγριας πανίδας (πτηνά & ζώα) Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Δ/νση Δασών Ροδόπης. Χωροθέτηση: Στην οροσειρά Ανατολικής Ροδόπης, από την Π.Ε Ροδόπης περιλαμβάνονται τμήματα των Δήμων Αρριανών, Ιάσμου και Κομοτηνής: Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: 25 ο ο Επισκεψιμότητα: Στην Οροσειρά Ροδόπης, από την ΠΕ Ροδόπης, περιλαμβάνονται οι περιοχές: Δήμος Αρριανών: Αγιοχώρι, Νέδα, Πλαγιά, Στροφή, Κέχρος, Οργάνη, Ανω & Κάτω Δροσινή, Δροσιά, Δρύμη, Ραγάδα, Σκιάδα. Δήμος Ιάσμου: Ίασμος, Αμαξάδες, Κερασέα, Πολύανθος. Δήμος Κομοτηνής: Κάλχας, Πάνδροσο Στην περιοχή δεν υπάρχει παρατηρητήριο. 27

28 Φωτογραφικό Υλικό: Κέχρος Πάτερμα 28

29 ΠΑΠΙΚΙΟ ΟΡΟΣ Ονομασία: Παπίκιο Όρος Περιγραφή: Αποτελεί βιότοπο Corine με κωδικό A Είναι κυρίως δασώδες βουνό και κατά τόπους γυμνό στα Βουλγαρικά σύνορα. Κατοικοί του είναι οι βοσκοί, οι οποίοι διατηρούν ένα ιδιαίτερο τύπο δάσους που βόσκεται. Δάση από οξιές συναντώνται πάνω από τα 900 m. Έχει σημαντική πανίδα όπως γύπες, αετούς, Ciconia nigra (Μαυροπελαργοί) και Canis lupus (Λύκοι). Οι γύρω περιοχές είναι επίσης σημαντικές για την άγρια ζωή, με μια ευρεία κλίμακα ενδιαιτημάτων. Τον 11 ο αιώνα στο Παπίκιο, ήκμασε μοναστική πολιτεία. Έχει μεγάλο πολιτιστικό ενδιαφέρον (παρουσιάζεται και στη συνέχεια στους πολιτιστικούς πόρους. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Διεύθυνση δασών Ν. Ροδόπης Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Ιάσμου Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Για την πρόσβαση στο Παπίκιο Όρος, υπάρχουν δασικοί δρόμοι που ξεκινούν από τα χωριά Πολύανθος, Ληνός, Σώστης, Μίσχος και Θάμνα. Δεν υπάρχουν δρόμοι που να διασχίζουν το Παπίκιο Όρος. Για επίσκεψη, χρειάζεται οδηγός από την περιοχή. Φωτογραφικό Υλικό: Παπίκιο Όρος 29

30 ΤΑ ΘΡΑΚΙΚΑ ΜΕΤΕΩΡΑ Ονομασία: Θρακικά Μετέωρα Περιγραφή: Τα Θρακικά μετέωρα είναι μια βραχώδης περιοχή φυσικού κάλλους της Περιφερειακής Ενότητας Ροδόπης, βόρεια του Ιάσμου στην ορεινή Ροδόπη κοντά στα σύνορα με την Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης. Πρόκειται για μοναδικής άγριας ομορφιάς συστάδες βράχων. Τα Θρακικά μετέωρα περιτριγυρίζονται από τους εγκαταλελειμμένους οικισμούς της Αστραίας, του Πολύαρνου και του Εύθυμου. Η περιοχή είναι πλούσια σε πανίδα και χλωρίδα. Στην περιοχή υπάρχουν άγρια άλογα, ο υπό εξαφάνιση λευκός γυπαετός, σταυραετοί, ο μαύρος πελαργός κλπ. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Διεύθυνση δασών Ν. Ροδόπης Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Ιάσμου. Γύρω από τα Θρακικά Μετέωρα βρίσκονται οι οικισμοί της Αστραίας, του Πολύαρνου και του Εύθυμου. Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Βρίσκονται βόρεια του Ιάσμου. Η πρόσβαση γίνεται οδικώς μέσω ενός δύσβατου χωματόδρομου, ο οποίος ξεκινάει ανατολικά του Ιάσμου. Στον Πολύαρνο υπάρχει ξενώνας καταφύγιο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ιάσμου. Το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6 διέρχεται στην περιοχή του χωριού Αστραία. Επίσης ο Δήμος Ιάσμου έχει σηματοδοτήσει ορειβατικά μονοπάτια στην περιοχή: Αστραία Ίασμος (5,5χλμ), Τσαλαπετεινός Εύθυμο-Ασταία (11χλμ), Κορφοβούνι Ευθύμιο (6 χλμ). Επίσης ο Δήμος έχει δημιουργήσει δάσος αναψυχής στην Αστραία. Φωτογραφικό Υλικό: Θρακικά Μετέωρα 30

31 ΠΕΡΙΟΧΗ ΌΡΟΥΣ ΙΣΜΑΡΟΥ Ονομασία: Όρος Ίσμαρος Περιγραφή: Το όρος Ίσμαρος έχει υψόμετρο 700 μ. στους πρόποδές του είναι κτισμένη η Μαρώνεια. Υπάρχει Καταφύγιο Άγριας Ζωής «Περιοχής Αναδασώσεων Ίσμαρου» έκτασης 800 ha. Είναι βιότοπος αναπαραγωγής, διατροφής, διαχείμασης ειδών άγριας πανίδας (πτηνά & ζώα) Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Διεύθυνση δασών Ν. Ροδόπης Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Μαρώνειας - Σαπών Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: 25 ο ο Επισκεψιμότητα: Υπάρχει η δυνατότητα ορειβατικής διαδρομής. Από την περιοχή περνάει το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε6. Δεν υπάρχει παρατηρητήριο, στο συγκεκριμένο βουνό βρίσκονται τα ρανταρ της πολεμικής αεροπορίας. Φωτογραφικό Υλικό: Ίσμαρος Η ΜΑΡΩΝΕΙΑ Ονομασία: Μαρώνεια Περιγραφή: Έχει χαρακτηρισθεί Τοπίο Φυσικού Κάλλους με κωδικό AT Από τα Ομηρικά χρόνια μέχρι σήμερα η Μαρώνεια είναι γνωστή για τις αμπελοκαλλιέργειες και τους αμπελώνες στου πρόποδες του Ίσμαρου. Επίσης ο οικισμός της Μαρώνειας αποτελεί παραδοσιακό οικισμό. (αναφέρεται παρακάτω στους πολιτιστικούς πόρους). Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Δήμος Μαρώνειας και Διεύθυνση δασών Ν. Ροδόπης Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Μαρώνειας Σαπών Γεωγραφικό μήκος και πλάτος:

32 Επισκεψιμότητα: Η πρόσβαση είναι εύκολη από την Κομοτηνή. Φωτογραφικό Υλικό: Μαρώνεια ΜΑΡΩΝΕΙΑ ΣΠΗΛΑΙΟΝ Ονομασία: Μαρώνεια-Σπήλαιον. Περιγραφή: Το σπήλαιο της Μαρώνειας ή το σπήλαιο του Κύκλωπα Πολύφημου 4 είναι επίμηκες σπήλαιο, μήκους 350 μέτρων, με δύο εισόδους στα άκρα. Έχει σημαντικό λιθωματικό διάκοσμο. Μέσα στο σπήλαιο υπάρχουν σταλακτικές και σταλαγμιτικές μορφές και σπάνια πανίδα. Μέσα στο σπήλαιο ενδημούν 10 από τα 300 είδη νυχτερίδων που υπάρχουν στην Ευρώπη. Στο σπήλαιο ζουν οι μοναδικοί πληθυσμοί του ισόποδου Alpioniscus thracicus, του κολεοπτέρου Maroniella beroni και του χερσαίου σαλιγκαριού Balcanodiscus cerberus. Από το 1999 που ξεκίνησε η συστηματική μελέτη του σπηλαίου έχουν βρεθεί πάνω από 30 διαφορετικά είδη ασπονδύλων εκ των οποίων τα 25 έχουν μόνιμους πληθυσμούς και 5 από αυτά είναι νέα για την επιστήμη. Ιδιαίτερη αξία στο σπήλαιο προσδίδει η παρουσία 8 αποκλειστικά σπηλαιόβιων ειδών (6 τρωγλόβια και 2 στυγόβια) και τουλάχιστον 10 ειδών που είναι ενδημικά στο σπήλαιο. Ιδιαίτερης σημασίας είναι επίσης η μικρή μόνιμη «Γραφική Λίμνη» στα δυτικά του «Θαλάμου Κόκκινης Κολώνας» όπου βρέθηκαν τα δύο μοναδικά είδη του σπηλαίου (αμφίποδο και κολλέμβολο)

33 Αποτελεί Τόπο Κοινοτικής Προστασίας (ΤΚΠ) για τύπους οικοτόπων και είδη φυτών και ζώων του Δικτύου NATURA2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) - GR Έκταση: 1,31 Ha. Το σπήλαιο της Μαρώνειας, ονομάζεται και σπήλαιο του Κύκλωπα Πολύφημου γιατί σύμφωνα με τον μύθο ο Οδυσσέας μαζί με τους συντρόφους του είχαν εγκλωβιστεί στο σπήλαιο αυτό από τον Κύκλωπα φτάνοντας στα παράλια της Μαρώνειας. Χρησιμοποιώντας Μαρωνείτικο οίνο κατάφεραν να μεθύσουν το Κύκλωπα και δραπέτευσαν. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δημοσίου Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Δεν υπάρχει φορέας διαχείρισης. Φορέας Προστασίας- Μελέτης: Εφορεία Παλαιοντολογίας - Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας Χωροθέτηση: Βρίσκεται 5 χλμ από τη Μαρώνεια, ανατολικά του χωριού Προσκυνητές. Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: , Επισκεψιμότητα: Ανατολικά του χωριού Προσκυνητές, υπάρχει ενδεικτική πινακίδα για το Σπήλαιο. Άσφαλτος κακής ποιότητας 2 χλμ. οδηγεί, με ΙΧ σε πλάτωμα (υψόμετρο 180 μ.), όπου μπορεί κανείς να παρκάρει το αυτοκίνητο, γιατί στη συνέχεια η διαδρομή γίνεται μόνο πεζή. Το σπήλαιο απέχει 80 μ. περίπου από το πλάτωμα, εντοπίζεται όμως δύσκολα, γιατί δεν υπάρχει μονοπάτι με σχετική σήμανση. Το σπήλαιο δεν είναι ακόμη επισκέψιμο αλλά προγραμματίζονται εργασίες αξιοποίησής του. Φωτογραφικό Υλικό: Σπήλαιο Μαρώνειας ΣΠΗΛΑΙΑ ΣΤΡΥΜΗΣ Ονομασία: Σπήλαια Στρύμης Περιγραφή: Υπάρχει ένα σύμπλεγμα τριών σπηλαίων ανάμεσα σε ψηλούς βράχους στη νότια πλευρά της χαράδρας Ιν Ντερέ. Τα σπήλαια δεν έχουν αξιοποιηθεί. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δημοσίου Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας-Μελέτης: Εφορεία Παλαιοντολογίας - Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας 33

34 Χωροθέτηση: Βρίσκονται στο Δήμο Μαρώνειας Σαπών Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Βρίσκονται στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Ίσμαρου, κοντά στο χωριό Νέα Στρύμη. Τα σπήλαια δεν είναι επισκέψιμα. Φωτογραφικό υλικό: Σπήλαιο Στρύμης Ο ΒΡΑΧΟΣ ΤΩΝ ΠΕΤΡΩΤΩΝ Ονομασία: Βράχος των Πετρωτών Περιγραφή: Είναι χαρακτηρισμένο φυσικό τοπίο με κωδικό AT Πρόκειται για τοπίο με γεωλογικό ενδιαφέρον. (933.01Ha). Πιστεύεται ότι λειτουργούσε από αρχαιοτάτων χρόνων. Τα νεολιθικά χρόνια γίνονταν εξορύξεις για την κατασκευή πέτρινων εργαλείων. Τα εργαλεία που βρέθηκαν στην περιοχή έχουν ηλικία χιλιάδων ετών. Μολονότι το νεολιθικό λατομείο δεν έχει αξιοποιηθεί τουριστικά, είναι ένα από τα σημαντικότερα σημεία της περιοχής. Υπήρχε παλιά λατομείο εκμετάλλευσης μυλόπετρας. Η δραστηριότητα του λατομείου σταμάτησε στα προπολεμικά χρόνια. Στην περιοχή βρίσκεται επίσης δάσος μαύρης πεύκης. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Δεν υπάρχει Φορέας Διαχείρισης Χωροθέτηση: Βρίσκεται στο Δήμο Μαρώνειας Σαπών Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: 34

35 Επισκεψιμότητα: Βρίσκεται στα δυτικά και νοτιοδυτικά του χωριού Πετρωτά πορεία πεζή ΝΔ, μέσα από αρκετά δύσκολο μονοπάτι. Μετά από μισή σχεδόν ώρα φθάνει κανείς στην κοίτη του ρέματος Μακρύ Γιαλός. Βόρεια και νότια του ρέματος, σε υψόμετρο 110 μ. περίπου, βρίσκονται τα λατομεία μυλόπετρας. Ο επισκέπτης θα παρατηρήσει λαξευμένες μυλόπετρες. Υπάρχουν επίσης υπόγειες αίθουσες εκμετάλλευσης λάξευσης αλλά είναι επικίνδυνες για επίσκεψη. Η ανάβαση και προσέγγιση είναι δύσκολη. Μόνο πεζή και με κάποιον που γνωρίζει τη διαδρομή. Φωτογραφικό Υλικό: Πετρωτά 35

36 Παραλίες Οι παραλίες της περιοχής είναι εκτεταμένες ακτές με αμμουδιές που συνδυάζονται αρμονικά με ένα ήμερο τοπίο από πεύκα, ελαιόδενδρα, κέδρους κλπ. ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΣΤΑ ΔΥΤΙΚΑ Ονομασία: Παραλίες: Φαναρίου, Αρωγής, Μέσης, Μολυβωτής Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου Βιστωνίδας- Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Βρίσκονται στο Δήμο Κομοτηνής, δυτικά της Κομοτηνής Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Η πρόσβαση είναι εύκολη από την Κομοτηνή. (περίπου 30χλμ με κατεύθυνση προς Ξάνθη). Φωτογραφικό Υλικό: Παραλία Φανάρι 36

37 ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΣΤΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ Ονομασία: Παραλίες: Προφήτη Ηλία, Αλκυώνας, Πλατανίτη, Καγκέλες, Αγ. Χαράλαμπου, Μαρμαρίτσας, Πετρωτών Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου Βιστωνίδας- Ισμαρίδας Χωροθέτηση: Βρίσκονται στο Δήμο Μαρώνειας Σαπών, ανατολικά της Κομοτηνής Γεωγραφικό μήκος και πλάτος: Επισκεψιμότητα: Η πρόσβαση είναι εύκολη από την Κομοτηνή στη Μαρώνεια και στη συνέχεια στις παραλίες. Φωτογραφικό Υλικό: Παραλίες Καγγέλες Μαρμαρίτσα 37

38 ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η περιοχή διαθέτει μοναδικό πολιτιστικό πλούτο. Διαθέτει αρχαία μνημεία ή πόλεις που έχουν αναδειχθεί όπως η Μαρώνεια, διαθέτει μνημεία που βρίσκονται σε καλή κατάσταση χωρίς ωστόσο να έχουν ιδιαίτερα αναδειχθεί όπως η αρχαϊκή Στρύμη, η αρχαϊκή Δίκαια, η βυζαντινή Αναστασιούπολη και η βυζαντινή Μαξιμιανούπολη Αρχαιολογικοί Χώροι ΔΗΜΟΣ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Στην περιοχή του Δήμου Κομοτηνής τα παρακάτω μνημεία χώροι έχουν χαρακτηριστεί αρχαιολογικοί από το Υπουργείο Πολιτισμού. Ονομασία: Αρχαία Πόλη Δίκαια Περιγραφή: Περιλαμβάνονται: Αρχαϊκό - κλασσικό νεκροταφείο αρχαίας πόλεως «Δίκαια παρ' Άβδερα 6». Θεμέλια οικιών και πιθανόν τμήμα τείχους της πόλης «Δίκαια παρ Άβδερα 7» Η Δίκαια ήταν αρχαία πόλη, που βρισκόταν στην παραλιακή ζώνη της Ροδόπης, 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού του Φαναρίου, στα δυτικά της λίμνης Βιστωνίδας. Στην αρχαία πόλη αποκαλύφθηκαν τμήματα του τείχους και των οικιών, ενώ στο νεκροταφείο από την ανασκαφική έρευνα σε 4 ταφικούς τύμβους ήρθαν στο φως περίπου 45 ταφές σε πήλινες ή λίθινες σαρκοφάγους, σε αγγεία, αλλά και καύσεις 8. Ιδιοκτησιακό Καθεστώς: Δημοσίου Αρμόδιος φορέας Διαχείρισης: Φορέας Προστασίας ΙΘ' ΕΠΚΑ Χωροθέτηση: Το νεκροταφείο: Περιοχή "Πηγάδι" του Φαναρίου, ανάμεσα στη NA όχθη της λίμνης Bιστωνίδας και στο δρόμο προς το Φανάρι Δήμος Κομοτηνής. Τα θεμέλια οικιών: Στη θέση "Kατσαμάκια" του χωριού Φανάρι - Δήμος Κομοτηνής. Γεωγραφικό μήκος/πλάτος: 40 58'19"N 25 8'31"E Επισκεψιμότητα: Παλιά εθνική οδός Ξάνθης-Κομοτηνής προς το Φανάρι. Μόλις 2 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού του Φαναρίου, στα δυτικά της λίμνης Βιστωνίδας. 6 ΥΑ ΥΠΠΕ/Α1/Φ19/17176/696/ ΦΕΚ 731/Β/ ΥΑ ΥΠΠΕ/Α1/Φ19/17176/696/ ΦΕΚ 731/Β/ %BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%B1 %CE%BA%CF%81%CF%85%CE%BC%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B1- %CE%BC%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1/ 38