Το μέλλον της Ευρώπης. Grant Thornton International Business Report 2014

Transcript

1 Το μέλλον της Ευρώπης Grant Thornton International Business Report

2 Περίληψη 79% % Καλώς ήρθατε στην τρίτη έκδοση της έρευνας «Το μέλλον της Ευρώπης», η οποία αντλεί οικονομικά και επιχειρησιακά 10% στοιχεία από την International Business Report (IBR) της Grant Thornton, με σκοπό την παροχή πληροφοριών σχετικά 57% με την ανάκαμψη της Ευρώπης από την κρίση δημοσιονομικού χρέους. Η έρευνα εστιάζει σε τρεις κύριους τομείς:26% % % 17% Ανάκαμψη Ενοποίηση % 10.7%79% 10.7% -3% Αισιοδοξία επιχειρήσεων (%; Q1) Το μέλλον της Ευρώπης 6 10% % 57% % 39% 1 % των επιχειρήσεων εκτός ΕΕ που θεωρούν ότι περαιτέρω ενοποίηση θα τους ωφελήσει 17% 37% εξαιτίας της κρίσης δημοσιονομικού χρέους. Η υποστήριξη του ευρώ παραμένει σε υψηλά επίπεδα, με τις περισσότερες επιχειρήσεις να θεωρούν την ένταξη στο ευρώ θετική. επιθυμούν περαιτέρω επέκταση 7 6 του ενιαίου νομίσματος. % των επιχειρήσεων που επιθυμούν επέκταση της ευρωζώνης % καθώς η αβεβαιότητα υποχωρεί % Γερμανία Η ελκυστικότητα της ΕΕ για επιχειρείν έχει πληγεί, αισθητά σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, 10.7% Η αισιοδοξία των επιχειρήσεων έχει αυξηθεί Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην ευρωζώνη δεν 79% 6-3% Επέκταση 79% 9% 10.7% 79% Το επίπεδο του δημοσίου χρέους παραμένει % 1 6 Γαλλία 4 υψηλό, αλλά αναμένεται να κορυφωθεί φέτος 37% 37% % καθώς το έλλειμμα μειώνεται % % 9% % % % 16%αλλά αναμένεται Τα ποσοστά της ανεργίας παραμένουν αυξημένα να % % 2-3% 18% 13% Ολλανδία 17% 17% Φινλανδία % Γερμανία 57% μειωθούν μέσα89.7 στα επόμενα δυο χρόνια % (%) Ανεργία 15 57% 26% 26% Ευρωζώνη % -3% Ισπανία 10% Ελλάδα 4-3% % επιχειρήσεων θετικές σχετικά με την ένταξη στο ευρώ 9% Ιταλία % 5 9% Οι επιχειρήσεις στη Γαλλία και στη Γερμανία έχουν πολύ 1 διαφορετική εμπειρία από την ένταξη στο ευρώ % Η πλειοψηφία τωνεπιχειρήσεων στην Ευρώπη 57% Η ανάκαμψη ξεκίνησε στην Ευρώπη το περασμένο έτος και όλες οι χώρες της είναι ανοιχτές στην ιδέα περαιτέρω ενοποίησης, 26% αναμένεται να αναπτυχθούν φέτος. 16% αλλά η στάση της Γερμανίας έχει γίνει πιο αυστηρή. 17% 1 Ανάπτυξη του ΑΕΠ % των επιχειρήσεων που δεν επιθυμούν 1 περαιτέρω Ευρωπαϊκή ενοποίηση 10% 16% - Η Δανία και η Λιθουανία εξακολουθούν να επιθυμούν την ένταξη, αλλά η υποστήριξη στην Πολωνία εξασθενεί.

3 Το μέλλον της Ευρώπης Εισαγωγή Οι οικονομικές προοπτικές στην Ευρώπη είναι πολύ πιο θετικές σε σχέση με πέρυσι. Το, η συγκεκριμένη έρευνα αναφερόταν στη στασιμότητα που επικρατούσε στην Ευρώπη με σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης, στην αύξηση της ανεργίας και στις επώδυνες δημοσιονομικές προσαρμογές, οι οποίες περιόριζαν την αγοραστική δύναμη των επιχειρήσεων, των καταναλωτών και των κυβερνήσεων. Δώδεκα μήνες αργότερα και η εικόνα είναι πιο φωτεινή. Η Ευρώπη αναμένεται να σημειώσει μέτρια ανάπτυξη το : τα επίπεδα της ανεργίας και του χρέους μειώνονται, ενώ η καταναλωτική και η επιχειρηματική εμπιστοσύνη αυξάνονται. Η αλλαγή είναι, ίσως, πιο έντονα αισθητή στις χώρες εκείνες που «χτυπήθηκαν» περισσότερο από την κρίση. Η Ιρλανδία έχει εξέλθει από το πρόγραμμα διάσωσης και η αισιοδοξία των επιχειρήσεων είναι στα ύψη. Η Πορτογαλία και η Ισπανία εξέρχονται από την κρίση, ενώ η Ελλάδα πληροί πλέον τα κριτήρια για την τελευταία δόση του κεφαλαίου διάσωσης και κατέγραψε φέτος πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό. Παρά τις παραπάνω βελτιωμένες προοπτικές, παραμένουν ακόμη αρκετές προκλήσεις για τους κατά τόπους υπευθύνους χάραξης πολιτικής. Ο αποπληθωρισμός είναι μια βασική ανησυχία, με το ποσοστό του πληθωρισμού να πέφτει σε μόλις 0,5% τον Μάρτιο, πολύ χαμηλότερα από τον στόχο του. Το γεγονός αυτό υποδαυλίζει τους φόβους για στασιμότητα Ιαπωνικού τύπου, καθώς οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές καθυστερούν στις πληρωμές με την προσδοκία μείωσης τιμών, και τα δάνεια γίνονται πιο ακριβά σε πραγματικούς όρους, ασκώντας πίεση στην ικανότητα των χωρών να εξυπηρετήσουν τα κύρια χρέη τους. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει λάβει μέτρα για να νέων και της κοινωνικής αναταραχής φαίνεται να διευκολύνει τις νομισματικές συνθήκες, ρίχνοντας κυριαρχούν στα κόμματα της Δεξιάς, τα οποία τείνουν να τα επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα 0,25%, και υποστηρίζουν πιο χαλαρούς ευρωπαϊκούς δεσμούς, στις κάνει συζητήσεις σχετικά με την εισαγωγή της επερχόμενες βουλευτικές εκλογές. Πράγματι, η αύξηση ποσοτικής χαλάρωσης. του εθνικιστικού συναισθήματος είναι εμφανής στην Ανησυχία προκαλούν, επίσης, και οι προοπτικές Ευρώπη, με τη Σκωτία να ψηφίζει για το εάν θα για τη Γαλλία και την Ιταλία. Ενωμένες, οι δύο παραμείνει κομμάτι του Ηνωμένου Βασιλείου, μέσα στο οικονομίες αποτελούν το 38% της συνολικής. Την ίδια στιγμή, η Καταλονία πιέζει για παραγωγής στην ευρωζώνη, αλλά τα ποσοστά δημοψήφισμα, η απόσχιση του Κοσσόβου δεν έχει λυθεί ανάπτυξης και στις δύο χώρες αναμένεται να ακόμη, και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πιθανό να κρατήσουν τον μέσο όρο της περιοχής για τα πραγματοποιήσει δημοψήφισμα σχετικά με τη συμμετοχή επόμενα 2 χρόνια αρκετά χαμηλά, με την πολιτική του στην ΕΕ μέχρι το αβεβαιότητα να περιπλέκει τις προσπάθειες για Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και η ενεργειακή αναμόρφωση της αγοράς εργασίας και προϊόντων. και γεωπολιτική αβεβαιότητα, ως αποτέλεσμα της Η ανεργία των νέων αποτελεί, επίσης, σημαντικό προσάρτησης της Κριμαίας στη Ρωσία, και είναι πλέον κίνδυνο για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της ξεκάθαρο ότι οι προοπτικές των επιχειρήσεων οικονομίας, με σχεδόν έναν στους τέσσερις νέους παραμένουν σε επικίνδυνη ισορροπία. Παρ όλα αυτά, της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να αναζητούν στο επάγγελμά μας, οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις εργασία. Ο χρόνος που δαπανάται εκτός εργασίας, σχετικά με τη λογιστική στην ΕΕ, θα ενθαρρύνουν τη αποδυναμώνει την παραγωγικότητα, καθώς οι διαφάνεια και τον ανταγωνισμό στην αγορά, βασικές επιχειρηματικές δεξιότητες, η απασχόληση δημιουργώντας έτσι ευκαιρίες και βελτιώνοντας την και ενίοτε τα κίνητρα, εξασθενούν. Οι νέοι είναι πληροφόρηση των επενδυτών. Επίσης, με τους δείκτες πολύ πιο πιθανό να μάθουν νέες διαδικασίες και επιχειρηματικής αισιοδοξίας και ανάπτυξης να τεχνικές πιο γρήγορα από τους μεγαλύτερους, αλλά αυξάνονται, είμαι ενθουσιασμένος για τις προοπτικές εάν παραμένουν απαθείς κατά τη διάρκεια αυτών τόσο για εμάς όσο και για τους πελάτες μας σε όλη την των «επιχειρηματικά καθοριστικών» ετών, οι Ευρώπη, κατά τους επερχόμενους μήνες και έτη. ευκαιρίες χάνονται. Βασίλης Καζάς Τα θέματα της αδυναμίας εύρεσης εργασίας των Διευθύνων Σύμβουλος, Grant Thornton Greece 3

4 Το μέλλον της Ευρώπης Ανάκαμψη Η ανάκαμψη στην Ευρώπη πραγματοποιήθηκε, τελικά, το δεύτερο τρίμηνο του. Έκτοτε, έχει επηρεάσει την ευρύτερη περιοχή και σταδιακά εξισορροπείται. Η παραγωγή στην ευρωζώνη συνολικά το περασμένο έτος μειώθηκε κατά 0,, ενώ στην ευρύτερη ΕΕ αυξήθηκε κατά μόλις 0,. Οι προοπτικές, όμως, για το φαίνονται πολύ καλύτερες. Η ευρωζώνη αναμένεται να αναπτυχθεί κατά Η Γαλλία, η οποία αντιπροσωπεύει ένα και η Πορτογαλία, επίσης, αναμένεται να 2 χρόνια. Οι προβλέψεις ανάπτυξης για την δε σημείωσε ανάπτυξη το, ενώ το το αναπτυχθούν αρκετά σθεναρά το, υποστηρικτών ενισχύοντας τα επιχειρήματα των Πολωνία είναι ακόμη πιο ισχυρές, ως αποτέλεσμα της Γερμανίας, η οποία της βελτίωσης της θέσης κατά 1,5% το και κατά το. Η ποσοστό ανάπτυξης ανήλθε σε μόλις 0,3%. Γερμανία, η οποία αντιπροσωπεύει το 28% της Όμως, παρά τη σημαντική αντιδημοτικότητα του της λιτότητας και των προγραμμάτων διάσωσης συνολικής παραγωγής στην ευρωζώνη, είχε ένα προέδρου Hollande, ο οποίος βρίσκεται ιδιαίτερα της ΕΕ. Ακόμη και η Ελλάδα αναμένεται να 0,6% το και επιστρέψει σε ανάπτυξη κατά αποτελεί τον κύριο εμπορικό της εταίρο, αν και οι διαταραχές στη γειτονική Ουκρανία θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό κίνδυνο. σχετικά χαμηλό ποσοστό ανάπτυξης το χαμηλά στις προτιμήσεις των επιχειρηματιών κατά 2,9% το. (0, σε σχέση με 0,7% το ), καθώς η εξαιτίας των προτάσεών του για αύξηση φόρων, η περιφερειακή επιβράδυνση απείλησε να οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά το εκτροχιάσει τον ισχυρό μηχανισμό εξαγωγών και κατά 1,7% το. 1,, επιταχύνοντας σε 1,8% το, ενώ η ΕΕ επιπλέον 2 της παραγωγής στην ευρωζώνη, αναμένεται να αναπτυχθεί ακόμη πιο γρήγορα, περασμένου έτους να επαναφέρουν έναν Η Ισπανία ανέκαμψε το 3ο τρίμηνο του περασμένου έτους χάρη στη θεαματική επίδοση «Μεγάλο Συνασπισμό» υπό την συνεχόμενη των εξαγωγών της, έπειτα από εννέα συνεχόμενα επιμελητεία της Angela Merkel, η ανάπτυξη αναμένεται να φτάσει στον μέσο όρο της ΕΕ τρίμηνα συρρίκνωσης, και η οικονομία της κατά και κατά προβλέπεται ότι θα αναπτυχθεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. 1,7% το και το αντίστοιχα. Η Ιρλανδία της. Παρ όλα αυτά, με τις εκλογές του Πραγματική ανάπτυξη ΑΕΠ (%) Η κατάσταση στην Ιταλία αποτελεί, ίσως, τη μεγαλύτερη ανησυχία για τους ηγέτες της Ευρώπης, καθώς η πρόσφατη προαγωγή του Η ΕΕ αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 1,5% το και κατά το. Εκτός του ενιαίου νομίσματος, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε την καλύτερη επίδοση για το. Η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 1,9%, χάρη στις δαπάνες και στην αυξημένες καταναλωτικές Αρμενία Νορβηγία Λετονία Σουηδία Γεωργία Τουρκία Λιθουανία Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία Ιρλανδία ΕΕ Ευρωζώνη Πολωνία Εσθονία Γαλλία Ελβετία Ρωσία Ολλανδία 4 Το μέλλον της Ευρώπης Ισπανία Πορτογαλία Ελλάδα 1.5 Ιταλία Φινλανδία Πηγή: European Commission, Economist Intelligence Unit οικονομία, η οποία αντιπροσωπεύει το 16% του ΑΕΠ της ευρωζώνης, δεν προβλέπεται να φτάσει 1.5 επίπεδο τουλάχιστον μέχρι το στο προ-κρίσης ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων, και αναμένεται 2020, το η ανάπτυξη αναμένεται να ενώ για 1.2 να ξεπεράσει το ποσοστό αυτό μέσα στα επόμενα φτάσει στο 0,6%. Matteo πέμπτο ανάμεσα Renzi, τον κατατάσσει στους τελευταίους επτά πρωθυπουργούς χωρίς από τους ψηφοφόρους. Η απευθείας εκλογή 0.8

5 Το μέλλον της Ευρώπης Χρέος Η ανάκαμψη της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας ενισχύει τα επιχειρήματα των υποστηρικτών της δημοσιονομικής λιτότητας, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι οι οικονομίες θα πρέπει να μειώσουν το δημόσιο χρέος και όχι να ξοδεύουν πόρους για να αποφύγουν το πρόβλημα. Οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών χαίρουν εξαιρετικά μειωμένου κόστους δανεισμού, καθώς η αύξηση της εμπιστοσύνης στην πιστοληπτική ικανότητα των οικονομιών τους και η φυγή κεφαλαίων από ορισμένες αναδυόμενες αγορές, ενισχύει τη ζήτηση. Η απόδοση των δεκαετών ομολόγων της Ιρλανδίας έπεσε στο 3,5% στην αρχή του έτους, πολύ χαμηλότερα από το 1 που σημειώθηκε κατά την κορύφωση της κρίσης, ενώ η Ελλάδα και η Πορτογαλία επέστρεψαν φέτος με επιτυχία στη διεθνή αγορά ομολόγων. Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη μεταστροφή, ακόμη και σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Τα επίπεδα του δημοσίου χρέους αυξήθηκαν σε όλη την Ευρώπη, πρώτα κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και κατόπιν κατά τη διάρκεια της κρίσης δημοσίου χρέους. Τα χαμηλά επίπεδα της οικονομικής δραστηριότητας ελάττωσαν τα φορολογικά έσοδα, ενώ τα υψηλά επίπεδα της ανεργίας (βλ. Αγορά εργασίας) αύξησαν την καταβολή παροχών, μειώνοντας περαιτέρω τον κρατικό προϋπολογισμό. Όμως, υπάρχουν σημάδια ότι τα επίπεδα του χρέους σταθεροποιούνται και σε κάποιες περιπτώσεις μειώνονται. Η Ελλάδα είναι η πιο χρεωμένη οικονομία της Ευρώπης, αναλογικά με το μέγεθός της, αν και η κυβέρνηση αναμένει φέτος πρωτογενές πλεόνασμα (προ πληρωμής τόκων). Το καθαρό δημόσιο χρέος είχε κορυφωθεί το στο 173% του ΑΕΠ. Η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ιρλανδία σωρεύουν και οι τρεις χρέος μεγαλύτερο της ετήσιας παραγωγής τους, αλλά αναμένεται μείωση από το. Η Ελλάδα αναμένεται να ικανοποιήσει τα κριτήρια της Δημοσιονομικής Συνθήκης της Ευρώπης για έλλειμμα 3% στον προϋπολογισμό μέσα στο, αλλά η Ιταλία, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία δε θα το επιτύχουν πριν το Οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου εξακολουθούν να υποφέρουν, λόγω της υποχρέωσης διάσωσης του μεγάλου τραπεζικού τους τομέα, και καθώς ξέσπασε η οικονομική κρίση το χρέος εκτοξεύτηκε σχεδόν στο διπλάσιο στο Ηνωμένο Βασίλειο και στο τριπλάσιο στην Ισπανία. Και οι δύο χώρες αναμένεται να σημειώσουν δημοσιονομικά ελλείμματα πάνω από 5% το. Η Ισπανία δεν προβλέπεται να φτάσει τον στόχο του 3% μέχρι το 2017, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο (το οποίο δεν υπέγραψε τη Δημοσιονομική Συνθήκη) θα φτάσει στον στόχο το Στη Γαλλία, ο πρόεδρος Hollande δεσμεύτηκε για περικοπές στον προϋπολογισμό ύψους US$36 δις, αλλά ζήτησε περισσότερο χρόνο για να επιτύχει τον στόχο του ελλείμματος, ώστε να μπορέσει να εφαρμόσει το νέο σχέδιο ανάπτυξής του. Αντιθέτως, το δημόσιο χρέος της Γερμανίας έχει αυξηθεί ελάχιστα από την οικονομική κρίση και το ο προϋπολογισμός της χώρας κατέγραψε πλεόνασμα. Η Πολωνία, οι χώρες της Βαλτικής και οι Σκανδιναβικές χώρες έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα χρέους σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Καθαρό χρέος κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 2008 Προϋπολογισμός Πορτογαλία Πηγή: ΔΝΤ Ιρλανδία -4.0% Ηνωμένο Βασίλειο Σουηδία Φινλανδία % % Γαλλία % Ιταλία % Ισπανία Εσθονία Ολλανδία Γερμανία 0.5% Ελλάδα -2. -% Λετονία % Λιθουανία % Πολωνία Το μέλλον της Ευρώπης 5

6 Το μέλλον της Ευρώπης Αγορά εργασίας Η βελτίωση στην αγορά εργασίας τείνει να υπολείπεται της ανάκαμψης, καθώς οι επιχειρήσεις λειτουργούν με πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και περιμένουν να υποχωρήσει η αβεβαιότητα πριν ξεκινήσουν νέες προσλήψεις. Σε πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες το πρόβλημα αυτό επιδεινώνεται εξαιτίας της αυστηρής νομοθεσίας, η οποία καθιστά δύσκολο για τις επιχειρήσεις να απολύσουν προσωπικό. Συνεπώς, τα ποσοστά ανεργίας παραμένουν υψηλά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τη θεαματική βελτίωση που παρατηρείται στις ΗΠΑ. Η αγορά εργασίας αναμένεται να ξεκινήσει να βελτιώνεται με αργούς ρυθμούς φέτος, καθώς το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ θα πέσει από το 10,9% το στο 10, το. Η ανεργία στην ευρωζώνη παραμένει υψηλότερη, αλλά προβλέπεται ότι το ποσοστό θα πέσει από 12, το στο 11,7% το. Η κατάσταση στην Ελλάδα και στην Ισπανία παραμένει αρκετά δύσκολη, αφού περισσότεροι από ένας στους τέσσερις ανθρώπους του ενεργού πληθυσμού και ένας στους δύο νέους είναι άνεργοι. Όμως, αναμένεται σταδιακή βελτίωση μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Στη Γαλλία, η ανεργία αναμένεται να κορυφωθεί στο 1 φέτος και έπειτα να αρχίσει να μειώνεται. Απομένει, όμως, να εξακριβωθεί αν η μείωση φόρου ύψους US$14 δις στις μισθωτές υπηρεσίες, ως μέρος της «συνθήκης εμπιστοσύνης», θα ενθαρρύνει όντως τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Η ανεργία στην Ιταλία αναμένεται να αυξηθεί στο 12,6% φέτος, πέφτοντας σε 12, το. Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία παρουσιάζουν, επίσης, διψήφια ποσοστά ανεργίας, αν και, τουλάχιστον στην Ιρλανδία, οι πιέσεις στην αγορά εργασίας έχουν υποχωρήσει σημαντικά. Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα και στην Ισπανία είναι παραπάνω από 25%, φτάνοντας το 50% στους νέους. Σε αντίθεση με τη Γερμανία, η οποία σημειώνει ποσοστό ανεργίας μόλις 5,3%, η ανεργία στο Ηνωμένο Βασίλειο προβλέπεται να πέσει στο 6,5% το, σε σχέση με το 7,9% το. Στη Φινλανδία και στην Ολλανδία, τα κόμματα της Δεξιάς έχουν σημειώσει σημαντικά βήματα «αξιοποιώντας» την αύξηση των ποσοστών ανεργίας. Στην Ολλανδία, η αναλογία των ανέργων αυξήθηκε, σε σχέση με το, πάνω από δύο ποσοστιαίες μονάδες σε 7,. Ποσοστό ανεργίας (%) Πηγή: European Commission 6 Το μέλλον της Ευρώπης

7 Το μέλλον της Ευρώπης Επιχειρηματική ανάπτυξη Η δύναμη της ανάκαμψης αποδεικνύεται επιπλέον μέσω της ανανεωμένης εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων στις προοπτικές της οικονομίας. Η αισιοδοξία των επιχειρήσεων στην ΕΕ ανέβηκε στο 37% το 1 ο τρίμηνο του, σε σχέση με το 2 του 4 ου τριμήνου του και με το μόλις της αντίστοιχης περιόδου πέρυσι. Στην ευρωζώνη, το ποσοστό αυξήθηκε κατά 27 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία τέσσερα τρίμηνα, στο 25%. Η κατάσταση για τις επιχειρήσεις στη νότια Ευρώπη βελτιώθηκε σημαντικά μέσα στους περίοδο του. Οι προσδοκίες κερδοφορίας αυξήθηκαν με μεγαλύτερο ρυθμό, από 2 το 1 ο Δείκτες επιχειρηματικής ανάπτυξης (ΕΕ; %) τελευταίους 12 μήνες, με την αισιοδοξία των επιχειρήσεων να αυξάνεται από -27% σε 1. Η τρίμηνο του σε 33% το 1 ο τρίμηνο του. Όμως, ενώ οι επιχειρήσεις στην Ιρλανδία 50 Ισπανία, συγκεκριμένα, σημείωσε μεταβολή 48 ποσοστιαίων μονάδων κατά την ίδια περίοδο. Τα επίπεδα αισιοδοξίας στο Ηνωμένο Βασίλειο (83% (6), στο Ηνωμένο Βασίλειο (6), στη Σουηδία (57%) και στη Γερμανία (4) αναμένουν όλες σημαντική αύξηση κερδών, οι 40 από το - την αντίστοιχη περσινή περίοδο) και στην Ιρλανδία (9 από το περσινό 50%), επιχειρήσεις στην Ιταλία και στη Γαλλία δεν είναι τόσο αισιόδοξες. 30 σημειώνουν ρεκόρ. Η Γερμανία (65%) παραμένει, επίσης, σταθερά αισιόδοξη, ανακτώντας τα ποσοστά που έχασε στα τέλη του. Η Ολλανδία (+44 ποσοστιαίες μονάδες) και η Σουηδία (+45) βιώνουν, επίσης, ανάκαμψη στην αισιοδοξία κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Παρ όλα αυτά, Τα επίπεδα αισιοδοξίας στο Ηνωμένο Βασίλειο (83% από το - την αντίστοιχη περσινή περίοδο) και στην Ιρλανδία (9 από το περσινό 50%), σημειώνουν ρεκόρ υπάρχουν ακόμη σημάδια διαμάχης στην Γαλλία (-17%) και στην Ιταλία (6%), όπου τα επίπεδα αισιοδοξίας τους κατατάσσονται στα δέκα χαμηλότερα παγκοσμίως. Τα υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στις Τα δελτία παραγγελιών αυξάνονται, επίσης, στην Ευρώπη, με το 28% των επιχειρήσεων να αναφέρουν την έλλειψη της ζήτησης ως εμπόδιο για τα σχέδια επέκτασής τους, ποσοστό 0-10 Προσδοκίες εσόδων Καθαρό ποσοστό αισιοδοξίας Προσδοκίες κερδοφορίας Ζήτηση (εμπόδιο ανάπτυξης) οικονομικές προοπτικές επηρεάζονται από τις μειωμένο από το 3 του 1 ου τριμήνου του προοπτικές επιχειρηματικής ανάπτυξης. Περίπου 10% λιγότεροι επιχειρηματίες αναφέρουν την οικονομική αβεβαιότητα ως τροχοπέδη το 1 ο τρίμηνο του σε σχέση με την αντίστοιχη, αν και παραμένουν ακόμη οριακά επάνω από τα προ-κρίσης επίπεδα (25% το 2008). Η κατάσταση στην ευρωζώνη βελτιώθηκε ακόμη ταχύτερα, με το ποσοστό των επιχειρήσεων που -20 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 περίοδο πέρυσι. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένουν αύξηση εσόδων το επόμενο έτος δυσκολεύονται να βρουν παραγγελίες να μειώνεται κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες, στο 28%. Πηγή: Grant Thornton IBR αυξήθηκε σε 4, σε σχέση με 37% την αντίστοιχη Το μέλλον της Ευρώπης 7

8 Το μέλλον της Ευρώπης Ενοποίηση Η υποστήριξη των επιχειρήσεων για το ευρώ παραμένει σε υψηλά επίπεδα. To 93% των επιχειρήσεων στην ευρωζώνη επιθυμεί την επιβίωση του ενιαίου νομίσματος και το ποσοστό αυτό παραμένει σταθερό από πέρυσι. Παράλληλα, το 75% των επιχειρήσεων θεωρούν τη συμμετοχή της χώρας τους στο ευρώ θετική και μόνο το 9% θέλουν να φύγουν από το ενιαίο νόμισμα. Παρά την υποστήριξη αυτή, η ενοποίηση των της Ισπανίας για να κατανεμηθούν αμοιβαία οι οικονομιών της Ευρώπης προχώρησε σχετικά υποχρεώσεις από τις απώλειες των τραπεζών. αργά κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών. Η Αυτό είναι αναμενόμενο, δεδομένης της Ευρωπαϊκή Δημοσιονομική Συνθήκη, που αποστροφής των Γερμανών επιχειρηματιών στη υπογράφηκε στις αρχές του από όλα τα μέλη, συγκέντρωση οφειλών: μόλις το 2 υποστηρίζει εκτός από τη Δημοκρατία της Τσεχίας και το τα ευρωομόλογα, σε σύγκριση με το 85% στην Ηνωμένο Βασίλειο, επέκτεινε την επιρροή και την Ισπανία, το 78% στην Ιταλία και το 63% στη Γαλλία. εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στους προϋπολογισμούς και στα επίπεδα χρέους των χωρών-μελών. Όμως, χώρες όπως η Γαλλία και η Ισπανία ενδέχεται να μην επιτύχουν τους στόχους του ελλείμματος του προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα να δεχθούν επιπλήξεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και από τις πιο δημοσιονομικά συνετές χώρες-μέλη. Πιο πρόσφατα, το δεύτερο και τελικό στάδιο της δημιουργίας μιας τραπεζικής ένωσης Δεν θα υπάρχει κοινό κρατικό ταμείο για την κάλυψη των εξόδων τυχόν κλεισίματος, αφού η Γερμανία αντιστάθηκε στην πίεση της Γαλλίας και της Ισπανίας για να κατανεμηθούν αμοιβαία οι υποχρεώσεις από τις απώλειες των τραπεζών. Η πλειοψηφία των επιχειρηματιών στην ευρωζώνη εξακολουθεί να υποστηρίζει την περαιτέρω οικονομική ενοποίηση των κρατών μελών. Το 6 είναι υπέρ, αν και το ποσοστό αυτό συμφωνήθηκε τελικά τον Μάρτιο. Μετά τον «πρώτο κυμαίνεται από στην Ισπανία και 83% στη πυλώνα», σύμφωνα με τον οποίο δόθηκε στην Φινλανδία σε μόλις 55% στη Γερμανία (σε σχέση Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ένα ευρύ με το 76% την ίδια περίοδο πέρυσι), μειώνοντας φάσμα νέων εποπτικών και ρυθμιστικών εξουσιών, έτσι την πιθανότητα για περισσότερες Ευρωπαϊκές το δεύτερο στάδιο συστήνει μια υπηρεσία, η οποία συμφωνίες. Πράγματι, το ποσοστό των Γερμανών έχει τη δύναμη να κλείσει τις ελλειμματικές επιχειρηματιών που δεν επιθυμούν οποιαδήποτε προβληματικές τράπεζες της ευρωζώνης. Ωστόσο, περαιτέρω ευρωπαϊκή ενοποίηση έχει αυξηθεί από δεν θα υπάρχει κοινό κρατικό ταμείο για την μόλις 6% το σε 17%. Μεγάλες αυξήσεις στο κάλυψη των εξόδων τυχόν κλεισίματος, αφού η αίσθημα της αντι-ενοποίησης έχουν σημειωθεί, Γερμανία αντιστάθηκε στην πίεση της Γαλλίας και επίσης, στην Εσθονία και στην Ολλανδία (και στις 8 Το μέλλον της Ευρώπης Ποσοστό επιχειρήσεων που δεν επιθυμούν περαιτέρω Ευρωπαϊκή ενοποίηση Πηγή: Grant Thornton IBR

9 Το μέλλον της Ευρώπης δύο αύξηση +16%). Αντιθέτως, μόλις το 3% των Ιρλανδικών επιχειρήσεων θέλουν να αποφύγουν την Ευρωπαϊκή ενοποίηση, ενώ το το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 30%. Εκτός του ενιαίου νομίσματος, οι επιχειρηματίες στο Ηνωμένο Βασίλειο (57%) είναι πολύ λιγότερο πρόθυμοι για ενοποίηση, σε σύγκριση με τη Δανία (19%), τη Σουηδία (1) όπου οι επιχειρηματίες είναι πολύ πιο ανοιχτοί στην ενοποίηση τους τελευταίους 12 μήνες - και την Πολωνία (1). Ένα ακόμη εμπόδιο για περαιτέρω ευρωπαϊκή ενοποίηση έγκειται στην καρδιά της ίδιας της Ευρώπης. Το 1950, ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών, Robert Schumann, πρότεινε πρώτος την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα ως μέσο εδραίωσης της ειρήνης μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, έναν φορέα ο οποίος μετέπειτα θα γινόταν η ΕΕ. Οι δύο αυτές χώρες προχώρησαν στην υιοθέτηση του ευρώ, αλλά τα τελευταία χρόνια οι αποκλίνουσες οικονομικές τους επιδόσεις οδήγησαν σε σημαντική διάσπαση της υποστήριξης για το ενιαίο νόμισμα. Το, το 7 των Γαλλικών επιχειρήσεων συμφώνησαν στο ότι η ένταξη στο ευρώ υπήρξε θετική, σε ποσοστό λίγο χαμηλότερο από τους Γερμανούς (79%), αλλά στο ίδιο επίπεδο με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Το, το ποσοστό αυτό έπεσε στο 6 στη Γαλλία, ενώ στη Γερμανία το αίσθημα βελτιώθηκε (). Φέτος, οι στάσεις των Γαλλικών επιχειρήσεων χειροτέρεψαν ακόμη περισσότερο () ενώ στην Γερμανία παραμένουν στα ίδια επίπεδα όπως και 12 μήνες πριν. Συνολικά, πιστεύετε ότι η συμμετοχή της χώρας σας στο ευρώ υπήρξε θετική? (% ναι) Θα υποστηρίζατε την έκδοση Ευρωομολόγων (ομόλογα που εκδίδονται από ένα κράτος, αλλά υποστηρίζονται από όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης)? Γαλλία 7 6 Γερμανία 79% Ευρωζώνη 7 78% 75% Μεταβολή από το Πηγή: Grant Thornton IBR Το μέλλον της Ευρώπης 9

10 Το μέλλον της Ευρώπης Επέκταση Η Κροατία εντάχθηκε ως το 28 ο μέλος της ΕΕ τον Ιούλιο του και οχτώ ακόμη χώρες παραμένουν ως επίσημες (ή πιθανές) υποψήφιες. Ωστόσο, η κρίση δημοσίου χρέους έχει σαφώς σημαντικό αντίκτυπο τόσο στην Ευρώπη όσο και στο ίδιο το ευρώ, για τις κυβερνήσεις και τις επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις εντός της ευρωζώνης παραμένουν Ένα περαιτέρω 36% των επιχειρήσεων της Οι επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται σε (56%) και το (6). Οι επιχειρήσεις στη κάπως επιφυλακτικές όσον αφορά στην ευρωζώνης αναφέρει ότι δε θα πρέπει να οικονομίες που έχουν ενταχθεί στον Ευρωπαϊκό Σουηδία (3) είναι πολύ πιο θετικές σε ό,τι αφορά προσχώρηση περισσότερων μελών: το 39% θα ενταχθούν επιπλέον χώρες στο κοντινό μέλλον, με Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΕΜΣΙ ΙΙ) στο ευρώ σε σχέση με το προηγούμενο έτος (20%), επιθυμούσε να δει το ενιαίο νόμισμα να το ποσοστό αυτό να αυξάνεται σε 50% στην είναι οι πιο ενθουσιώδεις σχετικά με την ενώ οι επιχειρήσεις που επιθυμούν να ενταχθούν επεκτείνεται, με τα υψηλότερα ποσοστά να Γερμανία, στην Φινλανδία, στην Ιρλανδία και στην προσχώρηση στο ευρώ: τρεις στις πέντε στο ευρώ στο Ηνωμένο Βασίλειο παραμένουν σημειώνονται στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, Ολλανδία. Εκτός του ευρώ, οι επιχειρηματίες στην επιχειρήσεις στη Δανία (60%) θέλουν να σταθερά μειοψηφία (16%). δηλαδή στην Ιταλία (6), στην Ελλάδα () και Πολωνία (53%) και στη Λιθουανία (46%), που είναι ενταχθούν, λίγο περισσότερες σε σχέση με τη Οι επιχειρήσεις στη Λιθουανία είναι οι πιο στην Ισπανία (49%). Το ποσοστό αυτό είναι σε και οι δύο πιο πιθανό να υιοθετήσουν το ευρώ στο Λιθουανία (56%). Στην Πολωνία, σχεδόν μία στις αισιόδοξες σχετικά με την ένταξη στο ευρώ στο γενικές γραμμές το ίδιο με το (38%), αν και άμεσο μέλλον, είναι οι πιο πρόθυμοι στο να δύο θέλουν να ενταχθούν στο ευρώ (49%) αλλά το κοντινό μέλλον, αφού το 6 αναμένει ότι θα βρίσκεται πάνω από τα επίπεδα του (3). συμπεριλάβει η ευρωζώνη περισσότερα μέλη. ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο σε σχέση με το ενταχθούν μέσα στο επόμενο έτος. Συγκριτικά, το Ποσοστό επιχειρήσεων που επιθυμούν επέκταση του ευρώ 6 49% % 39% 35% 35% 2 18% 13% Ιταλία Ελλάδα Ισπανία Βέλγιο Γαλλία Ιρλανδία Ευρωζώνη Εσθονία Λετονία Γερμανία Φινλανδία Ολλανδία 10 Το μέλλον της Ευρώπης Πηγή: Grant Thornton IBR

11 Το μέλλον της Ευρώπης 67% των επιχειρήσεων στην Πολωνία (αυξημένο σε σχέση με το 45% που σημειώθηκε πέρυσι) και το 48% εκείνων στη Δανία θεωρούν ότι η χώρα τους θα ενταχθεί στο ευρώ το νωρίτερο μέσα στο Περίπου τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων στο Ηνωμένο Βασίλειο πιστεύουν ότι η χώρα τους δε θα ενταχθεί ποτέ. Εκτός της ΕΕ, ένα αξιοσημείωτο ποσοστό 96% των επιχειρήσεων στη Νορβηγία είναι ανοιχτοί στην ιδέα ένταξης στο ευρώ (αν και μόνο το 18% αναφέρουν ότι θα ήθελαν οπωσδήποτε να ενταχθούν), όπως και το 8 στην Ελβετία (αλλά μόνο το οπωσδήποτε). Στην Τουρκία, το 33% αναφέρει ότι θα ήθελε οπωσδήποτε να ενταχθεί, με ένα περαιτέρω 56% να δηλώνει ότι πιθανώς να θέλει να προσχωρήσει στο ενιαίο νόμισμα. Παρά την εκκολαπτόμενη περιφερειακή ανάκαμψη, η κρίση του δημόσιου χρέους έχει σαφώς πλήξει την εικόνα της ΕΕ στον κόσμο: το 49% των γειτονικών χωρών της Ευρώπης αναφέρει, στην παρούσα έρευνα, ότι η κρίση είχε αρνητικές επιπτώσεις στην ελκυστικότητα της ΕΕ ως τόπο επιχειρηματικής δραστηριότητας, και το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 5 στην Ελβετία και σε 6 στη Ρωσία. Επιπλέον, οι επιχειρηματίες παρατηρούν μειωμένη αποδοτικότητα στην περαιτέρω ενοποίηση της χώρας τους με την ΕΕ. Μόλις το 4 δηλώνει πως αυτό θα ωφελήσει τις επιχειρήσεις τους, ποσοστό χαμηλότερο από το 5 που σημειώθηκε το και από το 6 του. Η Αρμενία (κατά 22 ποσοστιαίες μονάδες κάτω, στο 39%) και η Γεωργία (19 μονάδες κάτω, στο 67%) καταγράφουν παρόμοια πτώση του ενθουσιασμού. Παρ όλα αυτά, οι επιχειρήσεις στην Τουρκία (7) παραμένουν πρόθυμες για μεγαλύτερη συνεργασία. Θα θέλατε η χώρα σας να ενταχθεί στο Ευρώ? (% ναι) 6 59% 60% % Ποσοστό επιχειρήσεων που αισθάνονται ότι: Η κρίση δημοσίου χρέους είχε αρνητικό αντίκτυπο στην ελκυστικότητα της ΕΕ Περαιτέρω ενοποίηση μεταξύ της χώρας τους και της ΕΕ θα τους ωφελήσει 6 Ρωσία 3 5 Ελβετία 45% 4 Νορβηγία 30% 2 Αρμενία 39% Τουρκία % 5 Γεωργία 45% 45% 67% % 30% % 39% % 28% 3 n/a 6 15% 20% 6 56% 56% 49% Δανία Ηνωμένο Βασίλειο 67% 67% Σουηδία Λιθουανία Πολωνία Πηγή: Grant Thornton IBR Το μέλλον της Ευρώπης 11

12 IBR : Μεθοδολογία Η έρευνα International Business Report (IBR) της Grant Thornton διεξάγεται πραγματοποιώντας συνεντεύξεις σε περίπου ανώτατα στελέχη εισηγμένων και ιδιωτικών επιχειρήσεων παγκοσμίως κάθε τρίμηνο. Ξεκίνησε το 1992 σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες, και πλέον ερευνά περισσότερες από 100 επιχειρήσεις σε 45 χώρες σε ετήσια βάση, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με οικονομικά και εμπορικά θέματα που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις παγκοσμίως. Τα δεδομένα της παρούσας έρευνας προέρχονται από περισσότερες από συνεντεύξεις με διευθυντικά στελέχη, διευθύνοντες συμβούλους, προέδρους και άλλα ανώτερα στελέχη επιχειρήσεων μεσαίου μεγέθους όλων των κλάδων. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο Νοεμβρίου έως Φεβρουαρίου. Συμμετέχουσες χώρες (και συνολικές συνεντεύξεις): Ευρωζώνη (1.350): Βέλγιο, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Ολλανδία, Ισπανία Υπόλοιπη ΕΕ (50): Δανία, Λιθουανία, Πολωνία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο Γειτονικές χώρες (700): Αρμενία, Γεωργία, Νορβηγία, Ρωσία, Ελβετία, Τουρκία Περισσότερες πληροφορίες για την IBR μπορείτε να βρείτε στο Τμήμα Marketing & Επικοινωνίας E marketing@gr.gt.com T W Grant Thornton International Ltd. Grant Thornton refers to the brand under which the Grant Thornton member firms provide assurance, tax and advisory services to their clients and/or refers to one or more member firms, as the context requires. Grant Thornton International Ltd (GTIL) and the member firms are not a worldwide partnership. GTIL and each member firm is a separate legal entity. Services are delivered by the member firms. GTIL does not provide services to clients. GTIL and its member firms are not agents of, and do not obligate, one another and are not liable for one another s acts or omissions. Curious Agency CA