ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙOY - XAΡΤΙΟΥ

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙOY - XAΡΤΙΟΥ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ <<Εκκλησιαστική Θεολογία ή Τελετουργία>> ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΩΣΤΙΚΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ <<The Illustrated Sporting and Dramatic News>> ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΧΟΥΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2014 ΟΝ/ΜΟ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑΣ: ΣΑΒΒΙΝΑ ΦΩΤΙΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟ: ΣΤ ΑΡ.ΜΗΤΡΩΟΥ: ΑΘΗΝΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1 ο : Συντήρηση Καινής Διαθήκης 4 Ι. Παρουσίαση - Περιγραφή του αντικειμένου 4 i. Εισαγωγή 4 ii. Χαρακτηριστικά του βιβλίου 5 iii. Ραφές των τευχών του βιβλίου 7 ΙΙ. Περιγραφή των φθορών του αντικειμένου 9 i. Φθορές στα τετράδια 9 ii. Φθορές στη βιβλιοδεσία 9 iii. Φθορές στα δίφυλλα 147/ /158, 215/ / / /284 9 ΙΙΙ. Επεμβάσεις συντήρησης 11 i. Πλάνο εργασιών 11 ii. Ξηρός/στεγνός καθαρισμός 11 iii. Τεστ/δοκιμές διαλυτότητας για τα μελάνια 13 iv. Υγρός καθαρισμός 14 v. Κολλάρισμα 16 vi. Επιπεδοποίηση 16 vii. Στερεώσεις 17 viii. Συμπληρώσεις 18 ix. Ξάκρισμα Κοπή συμπληρώσεων 20 x. Επανένωση τευχών 21 IV. Παρουσίαση αντικειμένων μετά τη συντήρηση 22 i. Δίφυλλο 277/ / ii. Δίφυλλο 215/ / iii. Δίφυλλο 147/ /

3 iv. Εργασίες που υπολείπονται 25 v. Προτάσεις αποθήκευσης 25 Παραρτήματα 26 Βιβλιογραφία 27 3

4 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Ι.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ i.εισαγωγή Στο εργαστήριο δόθηκε βιβλίο αγνώστου τίτλου που χρονολογείται περίπου στις αρχές του 20 ου αιώνα μ.χ.. Οι διαστάσεις του βιβλίου είναι 161mm ύψος και 112mm πλάτος. Πρόκειται για Καινή Διαθήκη, αφού κατά τη συντήρηση των φύλλων του βρέθηκαν αποσπάσματα από τα τέσσερα Ευαγγέλια, αλλά και τις Πράξεις των Αποστόλων. Δεν υπήρχε εξώφυλλο και ούτε βιβλιοδεσία εκτός από τα τέσσερα νεύρα στη ράχη του βιβλίου. 112mm Νεύρα 161mm Εικόνα 1: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση και την αποβιβλιοδέτηση, πίσω όψη Εικόνα 2: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση και την αποβιβλιοδέτηση, μπροστά όψη 4

5 Εικόνα 3: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση και την αποβιβλιοδέτηση, πλάγια αριστερή όψη Εικόνα 4: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση και την αποβιβλιοδέτηση, πάνω όψη Εικόνα 5: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση και την αποβιβλιοδέτηση, πλάγια δεξιά όψη Εικόνα 6: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση και την αποβιβλιοδέτηση, κάτω όψη ii. Χαρακτηριστικά του βιβλίου Το βιβλίο αποτελείται από: Προβιομηχανικό Χαρτί: Δεν έχει την υφή και την ομοιομορφία του βιομηχανικού χαρτιού, αλλά ούτε και την ανομοιομορφία και τις γραμμώσεις του χειροποίητου. Έντυπο: Υπάρχει ομοιόμορφη κατανομή μελανιού Απώλεια της βιβλιοδεσίας και του εξωφύλλου Σελίδες: Το βιβλίο που έχει σωθεί αρχίζει από τη σελίδα 21 και σταματάει στη σελίδα 288 που είναι και η τελευταία Τα τεύχη είναι τετράδια: Αν διαιρεθεί ο αριθμός των σελίδων του βιβλίου(288) με το 16, βγαίνει ακέραιος αριθμός που σημαίνει ότι τα τεύχη είναι τετράδια, δηλαδή τέσσερα δίφυλλα σε κάθε τεύχος. Τυπωμένο στο εξωτερικό: Η αρίθμηση των τευχών είναι στα λατινικά(a,b,c,d κλπ) Απώλεια τευχών: Έχουν εκπέσει τα ακόλουθα τεύχη: Ολόκληρο το 1 ο τεύχος (Α), σελ.1-16 Από το 2 ο τεύχος (Β), τα φφ. 17/18-31/32 και 19/20 Από το 3 ο τεύχος (C), το φ. 33/ Από το 4 ο τεύχος (D), το φ. 49/50 και 57/58 Από το 5 ο τεύχος (Ε), το φ. 65/66-79/80 Ολόκληρο το 6 ο τεύχος (F), σελ Από το 7 ο τεύχος (G), το φ. 97/98-111/112 Από το 8 ο τεύχος (H), το φ. 113/14-127/128 Από το 10 ο τεύχος (Κ), τα φφ. 145/ /60 Από το 11 ο τεύχος (L), το φ. 161/162-75/176 Από το 12 ο τεύχος (Μ), το φ. 177/78-191/192 5

6 Από το 13 ο τεύχος (Ν), τα φφ. 93/ /208, 195/ /206 Από το 14 ο τεύχος (Ο), το φ. 209/20-223/224 Από το 15 ο τεύχος (Ρ), το φ. 225/ /240 Από το 16 ο τεύχος (Q), το φ. 241/ /256 Από το 17 ο τεύχος (R), τo φ. 257/ /271 Από το 18 ο τεύχος (S), τo φ. 273/ /288 6

7 iii. Ραφές των τευχών του βιβλίου Παρακάτω αναλύονται οι οπές που δημιουργήθηκαν από τις ραφές του βιβλίου ξεχωριστά για κάθε τεύχος μέσα από σχεδιάγραμμα αλλά και που βρέθηκαν κομμάτια σπάγκου στα δίφυλλα. Αυτό είναι απαραίτητο για τη μετέπειτα συρραφή των τευχών μεταξύ τους και την επαναβιβλιοδέτηση του βιβλίου. 7

8 8

9 ΙΙ.ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΘΟΡΩΝ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ i.φθορές στα τετράδια Μηχανικές Φθορές: Επιφανειακή παραμόρφωση κυματισμοί Επικαθήσεις Σκισίματα Εκδορές Απώλεια υλικού Καταπόνηση γωνιών Απώλεια ελαστικότητας Ευθρυπτότητα Αποχρωματισμός Στίγματα Μολυβιές Οπές Κηλίδες διαβροχής Βιολογικές Φθορές: Δράση μυκήτων (μωβ-μαύρες κηλίδες και στίγματα) Οπές από δράση εντόμων Στίγματα από πιθανές εκκρίσεις εντόμων Χημικές Φθορές: Κιτρινίλα λόγω φωτοξείδωσης ii.φθορές στη βιβλιοδεσία Η βιβλιοδεσία του βιβλίου δεν έχει διασωθεί, όμως υπάρχουν ενδείξεις της ύπαρξης της από τα νεύρα από σπάγκο που εμφανίζονται στη ράχη του βιβλίου. iii.φθορές στα δίφυλλα 147/ /158, 215/ /218, 277/ /284 Η γενική κατάσταση των δίφυλλων 147/ /158, 215/ /218, 277/ /284 από τα τεύχη 10, 14 και 18 αντίστοιχα είναι σχετικά κακή. Παρουσιάζουν μέτωπα αλλεπάλληλων διαβροχών κυρίως περιμετρικά και στο κέντρο τους, ενώ ξεκάθαρα φαίνεται η μηχανική καταπόνηση σε όλες τις γωνίες των 9

10 δίφυλλων. Παρατηρούνται μικρές απώλειες και οπές στα δίφυλλα από τη δράση εντόμων αλλά και δράση μυκήτων μέσα από τις γκρι-μαύρες κηλίδες που εμφανίζονται κατά τόπους και περιμετρικά των δίφυλλων. Τα σχισίματα και οι οπές στις πτυχώσεις των δίφυλλων οφείλονται στις κλωστές που αποτελούσαν τη βιβλιοδεσία του βιβλίου. Παρατηρείται μια επιφανειακή παραμόρφωση στα δίφυλλα καθώς και εκδορές. Στίγματα καφέ χρώματος παρατηρούνται στο δίφυλλο 277/ /284 σε διάφορες περιοχές και σε σχετικά μικρή έκταση. Περιμετρικά των δίφυλλων παρατηρείται φωτοξείδωση και συνεπώς δυσχρωμίες. Τέλος, υπάρχουν επικαθήσεις σκόνης σε όλη την επιφάνεια των δίφυλλων. Εικόνα 7: Δίφυλλο 216/ /218 πριν τη συντήρηση Εικόνα 8: Δίφυλλο 147/ /158 πριν τη συντήρηση Εικόνα 9: Δίφυλλο 277/ /284 πριν τη συντήρηση 10

11 ΙΙΙ.ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ i.πλάνο Εργασιών 1. Φωτογραφική τεκμηρίωση καθ όλη τη διάρκεια της συντήρησης 2. Συμπλήρωση δελτίου συντήρησης καθ όλη τη διάρκεια της συντήρησης 3. Αποβιβλιοδέτηση 4. Ξηρός/Στεγνός καθαρισμός 5. Τεστ/δοκιμές διαλυτότητας για τα μελάνια 6. Υγρός καθαρισμός 7. Κολλάρισμα 8. Στερεώσεις 9. Συμπληρώσεις 10. Επιπεδοποίηση (Πρεσάρισμα) 11. Ξάκρισμα 12. Επαναβιβλιοδέτηση Η αποβιβλιοδέτηση όσης βιβλιοδεσίας είχε μείνει, κρίθηκε απαραίτητη για τη συντήρηση των δίφυλλων του βιβλίου. ii.ξηρός/στεγνός καθαρισμός Αρχικά χωρίστηκαν τα τεύχη σε φύλλα όπως προαναφέρθηκε. Το κάθε δίφυλλο τοποθετείται πάνω σε άσπρο χαρτί και ο καθαρισμός ξεκινάει με το πέρασμα του δίφυλλου και από τις δύο μεριές με ένα πλατύ πινέλο για την απομάκρυνση των επικαθήσεων, όπως σκόνης, ρύπων κ.α. Το πινέλο κινείται με φορά από το κέντρο του δίφυλλου και προς τα έξω. Εικόνα 10: Ξηρός καθαρισμός με πινέλο Εικόνα 11: Ξηρός καθαρισμός με πινέλο 11

12 Ακολουθεί ο καθαρισμός με τη χρήση νυστεριού για επικαθήσεις που αφαιρούνται δυσκολότερα. Εικόνα 12: Ξηρός καθαρισμός με νυστέρι Τέλος ολοκληρώνεται ο στεγνός καθαρισμός με γομάρισμα, το οποίο πραγματοποιείται με τρίμματα άσπρης γόμας. Οι κινήσεις γίνονται με κυκλικές κινήσεις σε όλη την επιφάνεια του αντικειμένου. Εικόνα 13: Γομάρισμα με τρίμματα άσπρης γόμας Εικόνα 14: Αντικείμενο μετά το γομάρισμα, με τρίμματα αλλεπάλληλων γομαρισμάτων 12

13 iii.τεστ/δοκιμές διαλυτότητας για τα μελάνια Για να γίνει υγρός καθαρισμός των δίφυλλων θα πρέπει να πραγματοποιηθούν τεστ διαλυτότητας για τα μελάνια των φύλλων αρχικά με νερό, στη συνέχεια με διάλυμα νερού και αιθανόλης 1:1 και τέλος μόνο με οινόπνευμα. Το τεστ αυτό πραγματοποιείται με πινέλο και ο διαλύτης εφαρμόζεται πάνω στο φύλλο και σε ένα μικρό σημείο που να έχει μελάνι. Έπειτα και αφού το χαρτί απορροφήσει το διαλύτη τοποθετείται στυπόχαρτο από πάνω και εφαρμόζεται πίεση με κόκκαλο για να φανεί αν όντως έχει μείνει μελάνι ή όχι. Το μελάνι δε διαλύεται με κανέναν από τους παραπάνω διαλύτες οπότε μπορεί να αρχίσει η διαδικασία του υγρού καθαρισμού. Εικόνα 15: Διαλύτες για τις δοκιμές διαλυτότητας Εικόνα 16: Εφαρμογή διαλύτη με πινέλο πάνω στο αντικείμενο 13 Εικόνα 17: Πίεση στυπόχαρτου με κόκκαλο βιβλιοδεσίας πάνω από το τεστ διαλυτότητας

14 iv.υγρός καθαρισμός Τα φύλλα τοποθετούνται πάνω σε χαρτιά hollytex και πάνω σε τελάρα με σήτες. Διαβρέχονται με διάλυμα νερού και αιθανόλης 1:1 που διαβρέχει καλύτερα και πιο αποτελεσματικά το χαρτί. Τα φύλλα πάνω στα χαρτιά hollytex τοποθετούνται μέσα σε λεκάνη με νερό και πιέζονται προσεχτικά με τις παλάμες. Το νερό είναι στους 32 ο C και αφήνουμε τα φύλλα για 10 λεπτά. Αφού αφαιρέθηκαν τα φύλλα από τη λεκάνη με το νερό μετρήθηκε το ph του με τη χρήση phμετρικής ταινίας και βρέθηκε όξινο προς ουδέτερο 6-7. Στη συνέχεια και αφού αδειάστηκε το νερό γεμίστηκε η λεκάνη ξανά και τοποθετήθηκαν τα φύλλα με αυξημένη τη θερμοκρασία στους 42 ο C. Ένας τρίτος εμβαπτισμός των φύλλων ακολουθεί σε φρέσκο νερό στους 42 ο C πάλι. Καθ όλη τη διάρκεια του υγρού καθαρισμού δημιουργούμε κυματισμούς στο νερό όποτε αυτό μένει στάσιμο, ώστε το νερό να κινείται και να παρασέρνει τη σκόνη, τους ρύπους και τις επικαθήσεις των δίφυλλων. Εικόνα 18: Τοποθέτηση φύλλων πάνω σε hollytex και σε τελάρα με σήτες Εικόνα 19: Διαβροχή φύλλων με διάλυμα νερού και αιαθανόλης 1:1 Εικόνα 20: Φύλλα διαβρεγμένα με διάλυμα νερού και αιθανόλης Εικόνα 21: Εμβαπτισμός φύλλων σε λεκάνη με νερό, πίεση με τις παλάμες 14

15 Εικόνα 22: Αλλαγή νερού λεκάνης, τοποθέτηση φύλλων από τη μία λεκάνη στην άλλη Εικόνα 23: Μέτρηση θερμοκρασίας νερού με θερμόμετρο Εικόνα 24: Εμβαπτισμός φύλλου σε λεκάνη και άδεια λεκάνη με το προηγούμενο νερό εμβαπτισμού 15

16 v.κολλάρισμα Αφήνουμε τα φύλλα να στεγνώσουν για μία περίπου ώρα και περνιούνται με κόλλα μεθυλοκυτταρίνης SCMC 1% w/v. Η κόλλα περνιέται με φαρδύ πινέλο από το κέντρο του κάθε δίφυλλου και προς τα έξω. Το κολλάρισμα γίνεται για να δοθεί στο χαρτί η αντοχή και η ανθεκτικότητα που του λείπουν. Εικόνα 25: Κολλάρισμα φύλλων με πινέλο και κόλλα μεθυλοκυτταρίνας 1% w/v Εικόνα 26: Κολλάρισμα φύλλων με πινέλο και κόλλα μεθυλοκυτταρίνας 1% w/v Εικόνα 27: Κόλλα μεθυλοκυτταρίνης SCMC vi.επιπεδοποίηση Τα δίφυλλα αφού στέγνωσαν τοποθετήθηκαν ανάμεσα σε δύο φύλλα hollytex και στη συνέχεια ανάμεσα σε στυπόχαρτα και τοποθετήθηκαν στην πρέσα. 16

17 vii.στερεώσεις Αφού δημιουργήθηκε κόλλα μεθυλοκυτταρίνης 2-3% w/v, άρχισαν οι στερεώσεις. Οι στερεώσεις πραγματοποιούνται στα πληγωμένα τμήματα του κάθε δίφυλλου με ιαπωνικά χαρτιά, τα οποία επιλέγουμε σύμφωνα με το πάχος, το βάρος και το χρώμα τους ώστε να ταιριάζουν με το χαρτί από το οποίο αποτελείται το αντικείμενο προς συντήρηση. Το χαρτί που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να είναι πιο ελαφρύ, λεπτό και ανοιχτότερο σε χρώμα από το χαρτί που συντηρείται. Ως καταλληλότερο χαρτί για στερέωση επιλέχθηκε το ιαπωνικό χαρτί Tengujo Kashmir 6 gr. Τα δίφυλλα τοποθετούνται σε φωτεινή τράπεζα και πάνω από φύλλο hollytex. Από το ιαπωνικό χαρτί κόβουμε το κομμάτι που θέλουμε σύμφωνα με τις διαστάσεις του κομματιού του δίφυλλου που απαιτείται στερέωση. Το ιαπωνικό χαρτί κόβεται με πινέλο και νερό ώστε να δημιουργηθούν ίνες στις άκρες του και να κολλήσει καλύτερα με το χαρτί. Οι στερεώσεις πραγματοποιούνται από τη μια μεριά του δίφυλλου όπου ο μικρότερος αριθμός σελίδας να βρίσκεται αριστερά. Τοποθετείται κόλλα στο σημείο που απαιτεί στερέωση και από πάνω του κολλιέται το ιαπωνικό χαρτί που χει κοπεί αναλόγως. Για την καλύτερη και πιο αποτελεσματική συγκόλληση του ιαπωνικού τοποθετούμε hollytex πάνω από το ιαπωνικό χαρτί που έχει κολληθεί και από πάνω στυπόχαρτο και ασκείται πίεση με το κόκκαλο βιβλιοδεσίας. Ύστερα τοποθετείται χαρτόνι από πάνω και βαρίδιο. Το χαρτόνι τοποθετείται για την καλύτερη διάχυση του βάρους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ιαπωνικό χαρτί είναι καλό να συγκολληθεί σε τμήματα για τη στερέωση μιας εκτεταμένης φθοράς ώστε να μη δημιουργούνται τάσεις. Επίσης, τοποθετείται χαρτί hollytex πάνω από το ιαπωνικό χαρτί που μόλις έχει κολληθεί ώστε να μην κολλήσει το στυπόχαρτο με το ιαπωνικό χαρτί. Το στυπόχαρτο τοποθετείται για την απορρόφηση της περισσευούμενης κόλλας. Το ιαπωνικό χαρτί που συγκολλιέται πρέπει να εξέχει από το χαρτί που συντηρείται. Στα σημεία που δεν υπάρχει απώλεια γυρνάμε το ιαπωνικό χαρτί και το κολλάμε και στην άλλη μεριά του δίφυλλου ώστε να το αγκαλιάζει. Εικόνα 28: Κοπή ιαπωνικού χαρτιού στερέωσης Εικόνα 29: Εφαρμογή κόλλας σε φθορά για συγκόλληση 17 στερέωσης με πινέλο

18 Εικόνα 30: Τοποθέτηση τμήματος στερέωσης σε απώλεια Εικόνα 31: Αντικείμενο με βάρος για τη καλύτερη συγκόλληση της στερέωσης viii.συμπληρώσεις Για να πραγματοποιηθούν οι συμπληρώσεις θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ιαπωνικό χαρτί που να πλησιάζει σε βάρος, πάχος και χρώμα το χαρτί υπό συντήρηση χωρίς να είναι όμως το ίδιο και ούτε να το υπερβαίνει. Επιλέχθηκε το ιαπωνικό χαρτί Koshu Shi 23 gr. Συμπλήρωση απαιτείται σε κάθε κομμάτι του αντικειμένου που υπάρχει απώλεια υλικού όπως οπές και σκισίματα. Το κομμάτι της συμπλήρωσης θα πρέπει να συμπληρώνει ακριβώς την απώλεια του χαρτιού. Αυτό πραγματοποιείται τοποθετώντας διαφάνεια πάνω από το χαρτί που συντηρείται και αποτυπώνοντας το σχέδιο της απώλειας πάνω στο ιαπωνικό χαρτί χρησιμοποιώντας σουβλί αφήνοντας 1-2 mm παραπάνω χαρτί ώστε να εφάπτεται πάνω στο χαρτί υπό συντήρηση. Έπειτα χτενίζονται οι ίνες του ιαπωνικού χαρτιού και με μια τσιμπίδα εφάπτεται η συμπλήρωση πάνω στο αντικείμενο. Πριν την κοπή του ιαπωνικού χαρτιού πρέπει να δοθεί προσοχή στις γραμμώσεις του ιαπωνικού χαρτιού οι οποίες πρέπει να είναι παράλληλες με την κεντρική τσάκιση/πτύχωση του δίφυλλου. Για τη συγκόλληση του χρησιμοποιείται η ίδια κόλλα που χρησιμοποιήθηκε και στις στερεώσεις με τη χρήση πινέλου. Έπειτα από το πέρασμα της κόλλας τοποθετείται hollytex, στυπόχαρτο, χαρτόνι και στο τέλος βαρίδι όπως έγινε και στη στερέωση. Η εργασία πραγματοποιείται πάνω σε φωτεινή τράπεζα. 18

19 Αν υπάρχει απώλεια χαρτιού πολύ μικρή σε έκταση, κόβεται μικρό κομμάτι ιαπωνικού χαρτιού και τοποθετείται πάνω στην απώλεια μετά την εφαρμογή κόλλας. Έπειτα αφαιρούμε τις περισσευούμενες ίνες με το σουβλί. Στις γωνίες που απαιτούν συμπλήρωση αφήνεται λίγο παραπάνω περιθώριο σε σχήμα τρίγωνου. Εικόνα 32: Κόψιμο ιαπωνικού χαρτιού συμπλήρωσης με σουβλί Εικόνα 33: Αφαίρεση περισσευούμενων ινών ιαπωνικού χαρτιού από τη συμπλήρωση Εικόνα 34: Αντικείμενο με συμπληρώσεις 19

20 ix. Ξάκρισμα - Κοπή Συμπληρώσεων Αφού ολοκληρώθηκαν οι συμπληρώσεις έγινε η κοπή των κομματιών που προεξείχαν από τα ιαπωνικά χαρτιά. Η κοπή έγινε με τη χρήση χάρακα και κοπιδιού πάνω σε επιφάνεια κοπής. Εικόνα 35: Αντικείμενο πάνω σε επιφάνεια κοπής με χάρακα Εικόνα 36: Κοπή περισσευούμενων συμπληρώσεων με χάρακα και κοπίδι 20

21 x. Επανένωση τευχών Πραγματοποιήθηκε επανένωση τευχών και τα δίφυλλα που έλειπαν συμπληρώθηκαν με ιαπωνικό χαρτί Koshu Shi 23 gr όπως αυτό που χρησιμοποιήθηκε για τη συμπλήρωση, αφού κολλαρίστηκε, στέγνωσε και επιπεδοποιήθηκε. Εικόνα 37: Επανένωση τευχών Εικόνα 38: Επανένωση τευχών Η προσθήκη βιβλιοδεσίας δεν ολοκληρώθηκε. 21

22 ΙV.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ i. Δίφυλλο 277/ /284 Εικόνα 39: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση Εικόνα 40: Αντικείμενο κατά τη διάρκεια της συντήρησης Εικόνα 41: Αντικείμενο μετά τη συντήρηση, μπροστά όψη Εικόνα 42: Αντικείμενο μετά τη συντήρηση, πίσω όψη 22

23 ii. Δίφυλλο 215/ /218 Εικόνα 43: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση Εικόνα 44: Αντικείμενο μετά τη συντήρηση, μπροστά όψη Εικόνα 45: Αντικείμενο μετά τη συντήρηση, πίσω όψη 23

24 iii. Δίφυλλο 147/ /158 Εικόνα 46: Αντικείμενο πριν τη συντήρηση Εικόνα 47: Αντικείμενο κατά τη διάρκεια της συντήρησης, μπροστά όψη Εικόνα 48: Αντικείμενο μετά τη συντήρηση, μπροστά όψη Εικόνα 49: Αντικείμενο μετά τη συντήρηση, πίσω όψη 24

25 iv.εργασίες που υπολείπονται Οι εργασίες που υπολείπονται είναι η συρραφή των τευχών με τον ίδιο τρόπο ραφής, δηλαδή <<εναλλάξ>> και η συζήτηση για την προσθήκη βιβλιοδεσίας. v. Προτάσεις αποθήκευσης Το αντικείμενο μπορεί να φυλαχθεί για μελλοντική του χρήση μέσα σε κουτί από αντιόξινο υλικό, το οποίο θα προσφέρει στήριξη και προστασία από σκόνη, ρύπους και άλλου είδους επικαθήσεις καθώς και από επιβλαβείς ακτινοβολίες. Ο χώρος αποθήκευσης του βιβλίου θα πρέπει να τηρεί τις ιδανικές συνθήκες διατήρησης οργανικών υλικών και κατά συνέπεια και του βιβλιακού και αρχειακού υλικού. Η θερμοκρασία θα πρέπει να κυμαίνεται ανάμεσα στους 18 ο C με 23 ο C και η σχετική υγρασία (RH) στο 50-60%. Ο φωτισμός επίσης δε θα πρέπει να υπερβαίνει τα 50 Lux. Εναλλακτικός τρόπος αποθήκευσης είναι η δημιουργία καλύμματος από πολυεστερική μεμβράνη, που όμως προσφέρει λιγότερη προστασία στο αντικείμενο από το κουτί και όχι πλήρης κάλυψη του. 25

26 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: Αιθανόλη Μεθυλοκυτταρίνη 26

27 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1.Χούλης Κωνσταντίνος, Σημειώσεις Εργαστήριο Συντήρησης Βιβλιακού και Αρχειακού Υλικού 1, Τ.Ε.Ι. Αθήνας Σ.Γ.Τ.Κ.Σ., Σ.Α.Ε.Τ., Αθήνα (19/06/2014) 3. (19/06/2014) 27