«Σύσταση - λειτουργία - φορολογία Ο.Ε»

Transcript

1 Α.Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ με θέμα: «Σύσταση - λειτουργία - φορολογία Ο.Ε» σπουδαστής Χαρίτος Νικόλαος Επιβλέπων Καθηγητής: Σωτηριάδου Δομνίκη Καβάλα

2 Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 1 Ο... 5 Ε ΙΣ Α ΓΩ ΓΙΕ Σ Ε Ν Ν Ο ΙΕ Σ ΓΕΝΙΚΑ ΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟ Υ...5 1) Ομόρρυθμη εταιρεία ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΩΒΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΟΥ ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΜΕ ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ...8 Εταιρείες με νομική προσωπικότητα είναι:...8 Εταιρείες χωρίς νομική προσωπικότητα: ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ...9 Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 2 Ο... 9 Ο Μ Ο Ρ Ρ Υ Θ Μ Η Ε Τ Α Ι Ρ Ι Α 'Εν ν ο ια Ο μ ο ρ ρ υ θ μ η ς Ετ α ιρ ε ια ς ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΤΗΣ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ ΑΞΙΩΣΕΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΟΜΟΡΡΥΘΜΟΥΣ ΕΤΑΙΡΟΥΣ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Α ρχες π ο υ δ ιε π ο υ ν τ η ν ε π ω ν υ μ ια τ η ς Ο μ ο ρ ρ υ θ μ η ς Ετ α ιρ ε ία ς Σύ στ α σ η Ο μ ο ρ ρ υ θ μ η ς Ετ α ιε ια ς ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΤΗΣ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Σύ ν τ α ξ η κ α τ α σ τ α τ ικ ο ύ Ο μ ο ρ ρ υ θ μ η ς Ετ α ιρ ε ία ς Π Ε Ρ ΙΕ Χ Ο Μ Ε Ν Ο Κ Α Τ Α Σ Τ Α Τ ΙΚ Ο Υ Τ Ο Α Ν Τ ΙΚ Ε ΙΜ Ε Ν Ο Ε Ρ Γ Α Σ ΙΩ Ν Τ Η Σ Ε Τ Α ΙΡ Ε ΙΑ Σ Η Δ Υ Ν Α Τ Ο Τ Η Τ Α Ε Κ Χ Ω Ρ Η Σ Ε Ω Σ Μ Ε Ρ ΙΔ ΙΩ Ν ΣΕ Α Λ Λ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α Ο Ι Ο Ρ Ο Ι Λ Υ Σ Η Σ Κ Α Ι Ο Τ Ρ Ο Π Ο Σ Ε Κ Κ Α Θ Α Ρ ΙΣ Η Σ Τ Η Σ Ε Τ Α ΙΡ Ε ΙΑ Σ ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ: ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Δ ια χ ε ίρ ισ η τ η ς Ο μ ο ρ ρ υ θ μ η ς Ετ α ιρ ε ία ς ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΜΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Τα ο ρ ια τ η ς ε ξ ο υ σ ία ς τ ω ν δ ια χ ε ιρ ισ τ ώ ν τ η ς Ο μ ο ρ ρ υ θ μ η ς Ετ α ιρ ε ία ς ΛΗΞΗ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗ ΤΗΣ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΕΙΙΑΣ Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 3 Ο Π Α Ρ Α Δ Ε ΙΓ Μ Α ΙΔ Ρ Υ Σ Η Σ Ο.Ε Ε Ξ Ο Δ Α Σ Υ Σ Τ Α Σ Η Σ Ο.Ε Ε ΙΔ Η Ε ΙΣ Φ Ο Ρ Ω Ν Α Π Ο Τ ΙΜ Η Σ Η Ε ΙΣ Φ Ο Ρ Ω Ν ΣΕ Ε ΙΔ Ο Σ Α Υ Ξ Η Σ Η Ε Τ Α ΙΡ ΙΚ Ο Υ Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ Υ Π ΕΡΙ Τ Ω Ν Ε Τ Α ΙΡ Ω Ν Δικαιώματα εταίρων Υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ις τ ω ν ε τ α ιρ ώ ν Ε ΙΣ Ο Δ Ο Σ Κ Α Ι Ε Ξ Ο Δ Ο Σ Ε Τ Α ΙΡ Ο Υ. Μ Ε Τ Α Β ΙΒ Α Σ Η Ε Τ Α ΙΡ ΙΚ Η Σ Μ Ε Ρ ΙΔ Α Σ

3 3.7 Μ Ε Τ Α Β ΙΒ Α Σ Η Ε Τ Α ΙΡ ΙΚ Η Σ Μ Ε Ρ ΙΔ Α Σ Θ Α Ν Ο Ν Τ Ο Σ Σ Τ Ο Υ Σ Κ Λ Η Ρ Ο Ν Ο μ Ο Υ Σ Α Υ Τ Ο Υ Υ Π Η Ρ Ε Σ ΙΑ Μ ΙΑ Σ Σ Τ Α Σ Η Σ Ε Π ΙΜ Ε Λ Η Τ Η Ρ ΙΟ Υ Για τ ο υ ς ιδ ρ υ τέ ς φ υ σ ικ α π ρ ο σ ω π α Γ ΙΑ Τ Ο Υ Σ ΙΔ Ρ Υ Τ Ε Σ Ν Ο Μ ΙΚ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α Η Μ Ε Δ Α Π Η Σ : Γ ΙΑ Τ Ο Υ Σ ΙΔ Ρ Υ Τ Ε Σ Ν Ο Μ ΙΚ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α Α Λ Λ Ο Δ Α Π Η Σ Λ Ο ΙΠ Α Δ ΙΚ Α ΙΟ Λ Ο Γ Η Τ ΙΚ Α Ε Ν Τ Υ Π Α Π Ο Υ Σ Υ Μ Π Λ Η Ρ Ω Ν Ο Ν Τ Α Ι Μ Ε Ε Υ Θ Υ Ν Η Τ Ο Υ Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ο Υ, Γ ΙΑ Τ Η Ν Χ Ο Ρ Η Γ Η Σ Η Α Φ Μ Σ Τ Η Ν Ε Τ Α ΙΡ Ε ΙΑ Μ Ε Τ Α Τ Η Σ Υ Σ Τ Α Σ Η Τ Η Σ Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 4 Ο Φ Ο Ρ Ο Λ Ο Γ ΙΑ Φορολογία κερδών...34 Ν Ε Ο Σ Φ Ο Ρ Ο Λ Ο Γ ΙΚ Ο Σ Ν Ο μ Ο Σ / ΙΣΧ Υ Ο Υ ΣΕ Σ Δ ΙΑ Τ Α Ξ Ε ΙΣ Ά Ρ Θ Ρ Ο 1 0 Π Α Ρ. 1 Τ Ο Υ Ν / Ο Ι Σ Η Μ Α Ν Τ ΙΚ Ο Τ Ε Ρ Ε Σ Α Λ Λ Α Γ Ε Σ Τ Ω Ν Ν Ε Ω Ν Δ ΙΑ Τ Α Ξ Ε Ω Ν ΣΥ Ν Τ Ε Λ Ε Σ Τ Ε Σ Φ Ο Ρ Ο Υ Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Μ Α Τ ΙΚ Η Α Μ Ο ΙΒ Η Γενικά Παράδειγμα επιχειρηματικής αμοιβής:...40 Σ Υ Ν Ε Π Ω Σ : Π Α Ρ Ο Υ Σ ΙΑ Σ Η Π Ε Ρ ΙΠ Τ Ω Σ ΙΟ Λ Ο Γ ΙΚ Ω Ν Μ Ε Λ Ε Τ Ω Ν Φ Ο Ρ Ο Λ Ο Γ Η Σ Η Σ Π Ρ Ο Σ Ω Π ΙΚ Ω Ν Ε Τ Α ΙΡ ΙΩ Ν (CASE S T U D IE S ) Π Α Ρ Α Δ Ε ΙΓ Μ Α Ο Μ Ο Ρ Ρ Υ Θ Μ Η Σ Ε Τ Α ΙΡ Ε ΙΑ Σ Μ Ε Μ Ε Λ Η Δ Υ Ο Φ Υ Σ ΙΚ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΜΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΜΕΛΗ ΕΝΑ ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΕΝΑ ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟμΟΡΡΥΘΜΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΜΕΛΗ ΔΥΟ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΜΦΟΤΕΡΟΙ ΗΛΙΚΙΑΣ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 3 5 ΕΤΩΝ Α Ρ Α Δ Ε ΙΓ Μ Α Ο Μ Ο Ρ Ρ Υ Θ Μ Η Σ Ε Τ Α ΙΡ Ε ΙΑ Σ Σ Τ Η Ν Ο Π Ο ΙΑ Σ Υ Μ Μ Ε Τ Ε Χ Ο Υ Ν Π ΕΝΤΕ Ο Μ Ο Ρ Ρ Υ Θ Μ Ο Ι Ε Τ Α ΙΡ Ο Ι Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 5 Ο Λ Υ Σ Η Κ Α Ι Ο Ρ ΙΣ Τ ΙΚ Ο «Κ Λ Ε ΙΣ ΙΜ Ο» Ε Π ΙΧ Ε ΙΡ Η Σ Η Σ Ο.Ε Β ΙΒ Λ ΙΟ Γ Ρ Α Φ ΙΑ 'Εν τ υ π η Β ι β λ ιο γ ρ α φ ί α Η λ ε κ τ ρ ο ν ικ η Β ι β λ ιο γ ρ α φ ί α

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία διακρίνεται σε τέσσερα (5) κεφάλαια. Στο 1ο κεφάλαιο αναφέρονται κάποιες εισαγωγικές έννοιες όσο αναφορά τη διάκριση των εταιρειών ανάλογα με το σκοπό που εξυπηρετούν καθώς επίσης και τα χαρακτηρίστηκα που τις διέπουν. Στο 2ο κεφάλαιο γίνεται λόγος για την Ομόρρυθμη Εταιρία, τι είναι, ποια τα χαρακτηριστικά της, ποια είναι η ευθύνη των ομόρρυθμων εταίρων απέναντι στην εταιρεία στην συνέχεια αναφέρονται τα Όργανα της Ομόρρυθμης Εταιρίας και πως γίνεται η διαχείρισή της. Στο 3ο κεφάλαιο γίνεται λόγος για την σύσταση της Ο.Ε μέσα από παράδειγμα λογιστικώ ν εγγραφών Γ ' κατηγορίας βιβλίω ν, είδη εισφοράς κατά την σύσταση καθώς και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εταίρων. Επίσης αναπτύσεται η υπηρεσία μιάς στάσης κατά την ίδρυση της εταιρείας. Το 4ο κεφάλαιο αναφέρεται στον τρόπο φορολόγησης της Ο.Ε καθώς και στον καθορισμό της επιχειρηματικής αμοιβής.ακολουθεί παρουσίαση περιπτωσιολογικών μελετών φορολόγησης (case studies). Στο 5ο κεφάλαιο η διαδικασία για την λύση και εκκαθάριση της Ο.Ε Τέλος παρατίθεται η βιβλιογραφία 4

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο Εισαγωγικές Έννοιες 1.1 Γενικά Σύμφωνα με το άρθρο 741 του Αστικού Κώδικα εταιρία είναι «η σύμβαση ενός αριθμού προσώπων, φυσικών ή νομικών, με την οποία αυτά αναλαμβάνουν αμοιβαία την υποχρέωση να επιδιώκουν με κοινές εισφορές, κοινό σκοπό και κυρίως οικονομικό». Η λογιστική των εταιρειών εξετάζει τα γεγονότα τα οποία προκύπτουν κυρίως από τις σχέσεις των εταίρων με την εταιρεία αλλά και από τις σχέσεις των εταίρων προς τρίτους. Αυτό συμβαίνει, τόσο κατά τη σύσταση και λύση της εταιρείας όσο και κατά τη διάρκεια λειτουργίας της από νομική, οικονομική, λογιστική, και φορολογική άποψη. Οι σχέσεις αυτές καθορίζονται τόσο από τον Εμπορικό Νόμο όσο και από τον Αστικό Κώδικα. Η λογιστική τους απεικόνιση βασίζεται στον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, στο Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο, στα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα και στη Φορολογική Νομοθεσία. Τέλος, η καταγραφή των σχέσεων αυτών, πραγματοποιείται στο συμφωνητικό που συνάπτουν μεταξύ τους, το οποίο μπορεί να είναι δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο και ονομάζεται εταιρικό συμφωνητικό ή καταστατικό. 1.2 Αστικές και Εμπορικές εταιρείες εμπορικού δικαίου Οι εταιρείες, ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκουν διακρίνονται σε: Αστικές: Είναι οι εταιρείες που προωθούν κοινωνικούς και πολιτιστικούς σκοπούς, χωρίς να έχουν καμιά εμπορική δραστηριότητα. Οι αστικές εταιρείες διακρίνονται σε εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που επιδιώκουν επιστημονικούς ή άλλους ανιδιοτελείς σκοπούς και σε εταιρείες κερδοσκοπικού χαρακτήρα, οι οποίες μπορούν να εξυπηρετούν οικονομικό σκοπό, όχι όμως και εμπορικό. Εμπορικές: Είναι οι εταιρίες που έχουν ως σκοπό και στόχο την επίτευξη του κέρδους μέσω των δραστηριοτήτων τους. Ειδικότερα, οι εμπορικές εταιρείες είναι οι ακόλουθες: 5

6 1) Ομόρρυθμη εταιρεία 2) Ετερόρρυθμη εταιρεία 3) Αφανής (συμμετοχική) εταιρεία 4) Ανώνυμη εταιρεία (Α.Ε.) 5) Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) 6) Συνεταιρισμός 7) Συμπλοιοκτησία 1.3 Προσωπικές και Κεφαλαιουχικές εταιρείες εμπορικού δικαίου Βασικό κριτήριο για τη σύσταση, τη λειτουργία, τη φερεγγυότητα και γενικά την επιδίωξη του σκοπού μιας εταιρείας αποτελεί η προσωπική συμβουλή των εταίρων της ή το εισφερόμενο κεφάλαιο σε αυτή. Έτσι, οι εμπορικές εταιρείες διακρίνονται σε προσωπικές και κεφαλαιουχικές Προσωπικές Εταιρείες εμπορικού δικαίου Προσωπικές: Είναι οι εταιρείες στις οποίες η επιδίωξη του εταιρικού σκοπού εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τα πρόσωπα των εταίρων. Από τις εμπορικές εταιρείες, προσωπικές είναι: ΐ) Η Ομόρρυθμη Εταιρεία (Ο.Ε.) ΐΐ) Η Ετερόρρυθμη Εταιρεία (Ε.Ε.) ΐΐΐ) Η Αφανής (συμμετοχική) Εταιρεία Βασικά χαρακτηριστικά των Προσωπικών Εταιρειών α) Οι μεταβολές που επέρχονται στα πρόσωπα των εταίρων (π.χ. θάνατος, πτώχευση, δικαστική συμπαράσταση κλπ.) επιφέρουν πρώτα από όλα τη λύση της εταιρείας, εκτός και αν υπάρχει αντίθετη πρόβλεψη στο καταστατικό. β) Η εταιρική ιδιότητα είναι αμεταβίβαστη και ακληρονόμητη, εκτός και αν υπάρχει αντίθετη πρόβλεψη στο καταστατικό. γ) Η διοίκηση των εταιρικών υποθέσεων ασκείται από τους ίδιους τους εταίρους. δ) Για τις υποχρεώσεις της εταιρείας προς τους δανειστές της δεν ευθύνεται μόνο η ίδια η εταιρεία (ως νομικό πρόσωπο), αλλά και οι εταίροι με την προσωπική τους περιουσία. ε) Οι εταίροι συμμετέχουν κατά ίσα ποσοστά στα κέρδη και στις ζημίες της εταιρείας, ανεξάρτητα από το ύψος της εισφοράς του καθενός, εκτός και αν έχουν συμφωνήσει διαφορετικά. 6

7 στ) Επιτρέπεται ως εισφορά η προσωπική εργασία των εταίρων. ζ) Οι εταίροι έχουν την υποχρέωση να είναι πιστοί στις μεταξύ τους σχέσεις, η οποία είναι απόρροια της υποχρέωσης συνεργασίας που έχουν. Με βάση την υποχρέωση αυτή, οφείλουν να ενεργούν πάντα προς το συμφέρον της εταιρείας, να μην επιχειρούν πράξεις ανταγωνισμού καθώς και να μην συμμετέχουν σε άλλες εταιρίες με ίδιο αντικείμενο δραστηριότητας Κεφαλαιουχικές Εταιρείες εμπορικού δικαίου Κεφαλαιουχικές: Είναι οι εταιρείες στις οποίες η επιδίωξη του εταιρικού σκοπού βασίζεται κατά κύριο λόγο στη συγκέντρωση κεφαλαίου. Κεφαλαιουχικές εταιρείες είναι: ΐ) Η Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) ΐΐ) Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) ΐΐΐ) Ο Συνεταιρισμός Βασικά χαρακτηριστικά των Κεφαλαιουχικών Εταιρειών α) Οι μεταβολές που επέρχονται στα πρόσωπα των εταίρων (θάνατος, δικαστική συμπαράσταση, πτώχευση κλπ.) δεν επιφέρουν τη λύση της εταιρείας. β) Η μεταβίβαση της εταιρικής ιδιότητας είναι ελεύθερη. γ) Για τις υποχρεώσεις της εταιρείας απέναντι στους δανειστές της ευθύνεται μόνο η ίδια η εταιρεία (ως νομικό πρόσωπο) με την περιουσία της και όχι οι εταίροι με την προσωπική τους περιουσία. δ) Η διοίκηση της εταιρείας ασκείται από ειδικά όργανα, τα μέλη των οποίων δεν είναι υποχρεωτικό να είναι εταίροι (μπορεί να είναι και τρίτα πρόσωπα). ε) Οι εταίροι εκφράζουν τη βούλησή τους στη συνέλευση, στην οποία οι αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφία κεφαλαίου και όχι με πλειοψηφία προσώπων. στ) Η συμμετοχή των εταίρων στα κέρδη και τις ζημίες εξαρτάται από το ύψος της εισφοράς τους. ζ) Τονίζεται ότι απαγορεύεται να θεωρηθεί ως εισφορά η προσωπική εργασία των εταίρων. η) Οι εταίροι δεν έχουν ούτε δικαίωμα ούτε υποχρέωση για εταιρική συνεργασία και πίστη. 7

8 1.4 Εταιρείες που αποκτούν την εμπορική ιδιότητα με το ουσιαστικό σύστημα και εταιρίες που αποκτούν την εμπορική ιδιότητα με το τυπικό σύστημα Με κριτήριο το πώς αποκτά την εμπορική ιδιότητα μια εταιρεία, οι εμπορικές εταιρείες διακρίνονται σε αυτές που γίνονται έμποροι με το ουσιαστικό σύστημα, δηλαδή όταν αρχίσουν να ενεργούν εμπορικές πράξεις κατά σύνηθες επάγγελμα και αυτές που γίνονται έμποροι με το τυπικό σύστημα, δηλαδή μόλις πληρωθούν οι τυπικές προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, ανεξάρτητα με το αν ασκούν εμπορική δραστηριότητα. Με το ουσιαστικό σύστημα γίνονται εμπορικές: ΐ) Η Ομόρρυθμη Εταιρεία (Ο.Ε.) ΐΐ) Η Ετερόρρυθμη Εταιρεία (Ε.Ε.) ΐΐΐ) Η Αφανής εταιρεία (ως προς τον εμφανή εταίρο) ΐν) Η Συμπλοιοκτησία (αποτελεί ιδιόμορφο τύπο εμπορικής εταιρίας) Με το τυπικό σύστημα γίνονται εμπορικές: ΐ) Η Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) ΐΐ) Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) ΐΐΐ) Ο Συνεταιρισμός 1.5 Εταιρείες με νομική προσωπικότητα και χωρίς νομική προσωπικότητα Με κριτήριο το αν μια εμπορική εταιρεία έχει νομική προσωπικότητα, δηλαδή αναγνωρίζεται από το νόμο ως ανεξάρτητο υποκείμενο δικαίου (φορέας δικαιωμάτων, έννομων σχέσεων και καταστάσεων, υποχρεώσεων κλπ.), οι εμπορικές εταιρείες διακρίνονται σε αυτές που έχουν και σε αυτές που δεν έχουν νομική προσωπικότητα. Εταιρείες με νομική προσωπικότητα είναι: ΐ) Η Ομόρρυθμη Εταιρεία (Ο.Ε.) ΐΐ) Η Ετερόρρυθμη Εταιρεία (Ε.Ε.) ΐΐΐ) Η Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) ΐν) Η Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) ν) Ο Συνεταιρισμός Εταιρείες χωρίς νομική προσωπικότητα: ΐ) Η Αφανής (ή συμμετοχική) Εταιρεία ΐΐ) Η Συμπλοιοκτησία 8

9 1.6 Συνέπειες νομικής προσωπικότητας Στο εμπορικό δίκαιο, η νομική προσωπικότητα μίας εταιρείας, δηλαδή η θεώρηση της εταιρείας αυτοτελές υποκείμενο δικαίου, παρουσιάζει τις ακόλουθες συνέπειες: α) Η εταιρεία έχει ικανότητα δικαίου και ικανότητα για δικαιοπραξία. β) Η εταιρεία έχει δική της περιουσία, που είναι ανεξάρτητη από την προσωπική περιουσία των εταίρων της. Τα περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας ανήκουν στην ίδια ως νομικό πρόσωπο και δεν ανήκουν από κοινού στους εταίρους. γ) Η εταιρεία έχει δική της έδρα, επωνυμία και εθνικότητα. δ) Η βούληση της εταιρείας εκφράζεται από τα όργανά της, όπως για παράδειγμα το Διοικητικό Συμβούλιο σε μια Α.Ε. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο Ομόρρυθμη Εταιρεία 2.1 Έννοια Ομόρρυθμης Εταιρείας Ομόρρυθμη είναι η εμπορική εταιρεία με νομική προσωπικότητα, η οποία συστήνεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα που έχουν σκοπό να συνεμπορεύονται με εταιρική επωνυμία και ευθύνονται άμεσα, αλληλέγγυα, απεριόριστα και εις ολόκληρον το καθένα για τις εταιρικές υποχρεώσεις. 2.2 Χαρακτηριστικά στοιχεία της Ομόρρυθμης Εταιρείας Τα χαρακτηριστικά στοιχεία μιας Ομόρρυθμης Εταιρείας είναι τα εξής: α) Είναι προσωπική εταιρεία, δηλαδή η επιδίωξη του εταιρικού σκοπού βασίζεται κυρίως στα πρόσωπα των εταίρων της. β) Αποκτά την εμπορική ιδιότητα με το ουσιαστικό κριτήριο, δηλαδή μόλις αρχίσει να ενεργεί εμπορικές πράξεις. γ) Είναι εταιρεία με νομική προσωπικότητα, δηλαδή είναι νομικό πρόσωπο. δ) Οι εταίροι της Ομόρρυθμης Εταιρείας ευθύνονται άμεσα, προσωπικά, απεριόριστα και εις ολόκληρον για τις υποχρεώσεις της εταιρείας. 9

10 ε) Όταν πτωχεύει η εταιρεία συμπτωχεύουν και όλοι οι εταίροι της. Αντίθετα, αν πτωχεύσει ένας εταίρος δεν συμπτωχεύει και η εταιρεία, αλλά λύνεται εκτός και αν ορίζεται διαφορετικά στο καταστατικό. 2.3 Ευθύνη των εταίρων της Ομόρρυθμης Εταιρείας Το κύριο γνώρισμα μιας Ομόρρυθμης Εταιρείας είναι η εκτεταμένη ευθύνη των εταίρων της για τις εταιρικές υποχρεώσεις. Ειδικότερα οι εταίροι μιας Ομόρρυθμης Εταιρείας ονομάζονται ομόρρυθμοι εταίροι και ευθύνονται για τις υποχρεώσεις της εταιρείας προσωπικά, άμεσα, απεριόριστα και εις ολόκληρον. Προσωπικά: Αυτό σημαίνει ότι ευθύνονται ως πρωτοφειλέτες και όχι ως εγγυητές. Οι δανειστές της εταιρείας δεν υποχρεούνται να στραφούν πρώτα κατά της εταιρείας και αν δεν μπορέσουν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις τους, τότε να στραφούν και κατά των εταίρων. Ο κάθε δανειστής έχει εξ αρχής το δικαίωμα να στραφεί κατά της προσωπικής περιουσίας όλων των εταίρων. Άμεσα: Αυτό σημαίνει ότι οι ομόρρυθμοι εταίροι ευθύνονται ευθέως (άμεσα) απέναντι στους εταιρικούς δανειστές. Δηλαδή, η ευθύνη τους δεν συνίσταται σε τυχόν υποχρέωση αύξησης της εισφοράς τους προς την εταιρεία προκειμένου να ικανοποιηθούν οι δανειστές από την εταιρική περιουσία, αλλά ο κάθε εταίρος ευθύνεται ο ίδιος να ικανοποιήσει απευθείας τον δανειστή. Απεριόριστα: Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε εταίρος ευθύνεται με ολόκληρη την ατομική του περιουσία για την εκπλήρωση των εταιρικών υποχρεώσεων και όχι μέχρι του ποσού της εισφοράς του στο κεφάλαιο. Εις ολόκληρον: Ο κάθε εταίρος υποχρεούται να ικανοποιήσει ολόκληρη την απαίτηση του κάθε εταιρικού δανειστή. Αντίστοιχα κάθε δανειστής έχει το δικαίωμα να απαιτήσει την καταβολή ολόκληρης της απαίτησής του είτε από την εταιρεία είτε από τους εταίρους είτε από όλους μαζί, μέχρι να εξοφληθεί ολόκληρη η απαίτησή του μία φορά Παραγραφή αξιώσεων δανειστών απέναντι στους ομόρρυθμους εταίρους Η άμεση, απεριόριστη, προσωπική και εις ολόκληρον ευθύνη των ομόρρυθμων εταίρων απέναντι στους εταιρικούς δανειστές για τα χρέη της Ομόρρυθμης Εταιρείας δεν παραγράφεται αμέσως με τη λύση της εταιρείας ή με την αποχώρηση ενός εταίρου από αυτήν. 10

11 Ο νόμος ορίζει ότι οι απαιτήσεις των δανειστών κατά των ομόρρυθμων εταίρων παραγράφονται μετά από πέντε (5) χρόνια από τη λύση της εταιρείας ή από την αποχώρηση του εταίρου, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν τηρηθεί οι διατυπώσεις δημοσιότητας (για τη λύση ή την αποχώρηση). Δηλαδή, η πενταετία αρχίζει από την καταχώρηση της λύσης της Ομόρρυθμης Εταιρείας ή της αποχώρησης του εταίρου στο βιβλίο εταιριών του Πρωτοδικείου της έδρας της εταιρείας. 2.4 Επωνυμία της Ομόρρυθμης Εταιρείας Η Ομόρρυθμη Εταιρεία, ως νομικό πρόσωπο, οφείλει να έχει «όνομα», δηλαδή επωνυμία με την οποία θα εμφανίζεται στις συναλλαγές. Η επωνυμία της Ομόρρυθμης Εταιρείας σχηματίζεται υποχρεωτικά από τα ονόματα των εταίρων (ονοματεπώνυμα) και την προσθήκη των λέξεων «Ομόρρυθμη Εταιρεία» ή σε συντόμευση «Ο.Ε.» Αρχές που διέπουν την επωνυμία της Ομόρρυθμης Εταιρείας Αρχή της αλήθειας: Η αρχή αυτή επιβάλλει το να μην περιλαμβάνονται στην επωνυμία της Ομόρρυθμης Εταιρείας ονόματα προσώπων που δεν είναι εταίροι. Αρχή της διάρκειας: Σύμφωνα με την αρχή της διάρκειας, η επωνυμία της Ομόρρυθμης Εταιρείας διατηρείται ακόμα και όταν ένας εταίρος, του οποίου το όνομα συμπεριλαμβάνεται στην επωνυμία, πεθάνει, αποχωρήσει από την εταιρεία ή αποκλεισθεί κλπ. Αυτό γίνεται, ώστε να μην αλλάξει η επωνυμία της εταιρείας αφού με αυτήν η Ομόρρυθμη Εταιρεία έγινε γνωστή στις συναλλαγές. Αρχή της ενότητας: Σύμφωνα με αυτή την αρχή, μόνο με μια επωνυμία επιτρέπεται να εμφανίζεται η εταιρεία στις συναλλαγές, ανεξάρτητα από τον αριθμό των εμπορικών δραστηριοτήτων που ασκεί. 2.5 Σύσταση Ομόρρυθμης Εταιρείας Για τη σύσταση μιας Ομόρρυθμης Εταιρείας απαιτείται η συμφωνία δύο ή περισσοτέρων προσώπων (φυσικών ή νομικών) που να έχουν την ικανότητα για δικαιοπραξία και εμπορική ικανότητα. Οι ομόρρυθμοι εταίροι μιας Ομόρρυθμης Εταιρείας αποκτούν την εμπορική ιδιότητα με μόνη τη συμμετοχή τους στην εταιρεία, για αυτό το λόγο πρέπει να έχουν εμπορική ικανότητα. 11

12 2.5.1 Εισφορές των εταίρων της Ομόρρυθμης Εταιρείας Ένα από τα βασικότερα στοιχεία κάθε εταιρικής σύμβασης είναι οι εισφορές των εταίρων. Η Ομόρρυθμη Εταιρεία είναι προσωπική εταιρία και επομένως δεν απαιτεί τη συγκέντρωση ορισμένου ποσού κεφαλαίου, όπως απαιτείται στις κεφαλαιουχικές εταιρείες. Για το λόγο αυτό οι εισφορές των εταίρων μπορούν να είναι «εισφορές σε είδος» (π.χ. με τη μεταβίβαση στην εταιρεία κάποιου περιουσιακού αντικειμένου) καθώς επίσης μπορούν να συνίστανται στην προσωπική εργασία ενός εταίρου στην εταιρεία. Οι εισφορές διακρίνονται σε: α) Αρχικές εισφορές: Δηλαδή, όσες προβλέπονται κατά την ίδρυση της εταιρίας. β) Πρόσθετες και συμπληρωματικές εισφορές: Οι πρόσθετες εισφορές μπορεί να συμφωνηθεί να καταβληθούν μεταγενέστερα, δηλαδή κατά τη λειτουργία της εταιρίας όταν οι αρχικές εισφορές δεν επαρκούν για τη λειτουργία της εταιρίας επειδή επεκτάθηκαν και οι εταιρικές εργασίες. Οι συμπληρωματικές εισφορές είναι δυνατόν να συμφωνηθεί ότι πρέπει να καταβληθούν όταν δεν επαρκούν οι αρχικές εισφορές λόγο ζημιών. Στο εταιρικό δίκαιο ισχύει η αρχή ότι οι εταίροι δεν υποχρεούνται από το νόμο σε πρόσθετες εισφορές εκτός και αν ορίζει διαφορετικά το καταστατικό Σύνταξη καταστατικού Ομόρρυθμης Εταιρείας Το καταστατικό της ομόρρυθμης εταιρείας συντάσσεται, συνήθως, από δικηγόρο, λογιστή ή άλλο πρόσωπο με σχετικές γνώσεις. Η παρουσία συμβολαιογράφου δεν είναι απαραίτητη. Το καταστατικό είναι η πρακτική μορφή υπό την οποία εμφανίζεται εγγράφως η εταιρική σύμβαση. Αποτελεί και την απόδειξη συστάσεως προσωπικής εταιρείας. Ακόμα χρησιμεύει και για τη δημοσιότητα. Το καταστατικό υπογράφεται από όλους τους εταίρους. Περιεχόμενο καταστατικού Για την έγκυρη σύσταση Ο.Ε. απαιτείται να συνταχθεί καταστατικό (εταιρικό συμφωνητικό) μεταξύ των εταίρων και να κατατεθεί στο Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας μέσα σε 15 μέρες από την υπογραφή του. Περίληψη του καταστατικού, το οποίο δεν είναι απαραίτητο να περιβληθεί συμβολαιογραφικό τύπο, καταχωρείται στο βιβλίο Εταιρειών της Γραμματείας του Πρωτοδικείου και τοιχοκολλάται επί τρεις 12

13 μήνες στο ακροατήριο του Πρωτοδικείου ώστε να λάβει με τον τρόπο αυτό την απαιτούμενη δημοσιότητα. Η περίληψη πρέπει να περιέχει τουλάχιστον τα ουσιώδη στοιχεία που, σύμφωνα με το νόμο, περιλαμβάνονται στο καταστατικό. Αυτά είναι: Τα ονοματεπώνυμα των εταίρων, η διεύθυνση κατοικίας των και η ιδιότητά τους. Η εταιρική επωνυμία υπό την οποία θα συναλλάσσεται η εταιρία. Στην περίπτωση της Ο.Ε., η επωνυμία αποτελείται από τα ονοματεπώνυμα όλων των εταίρων ή ενός μόνο, οπότε στην επωνυμία προστίθεται η ένδειξη «και Σία» (και συντροφία), που υποκαθιστά τα παραλειπόμενα ονόματα. Τα ονοματεπώνυμα των εταίρων στους οποίους έχει ανατεθεί η διεύθυνση των εταιρικών υποθέσεων ή στους οποίους έχει δοθεί το δικαίωμα να υποχρεώνουν με την υπογραφή τους την εταιρεία. Αν δεν έχουν ορισθεί συγκεκριμένοι εταίροι για το σκοπό αυτό, τότε θεωρείται ότι η εταιρεία διευθύνεται και αναλαμβάνει νομικές δεσμεύσεις από το σύνολο των εταίρων. Η εταιρεία υποχρεώνεται με τις υπογραφές των προς τούτο εξουσιοδοτημένων οι οποίες τίθενται κάτω από την εταιρική επωνυμία. Το κεφάλαιο που κατέβαλαν ή θα καταβάλουν οι εταίροι καθώς και η μερίδα συμμετοχής κάθε εταίρου σ' αυτό. Η χρονική διάρκεια για την οποία έχει συσταθεί η εταιρεία.μερικές εταιρίες συνιστώνται για την εκπλήρωση ενός σκοπού που από τη φύση του έχει περιορισμένη χρονική διάρκεια (π.χ. κατασκευή ενός τεχνικού έργου). Αλλά και όταν δεν υπάρχει αυτός ο φυσικός περιορισμός, στο καταστατικό τίθεται χρονική διάρκεια της εταιρείας, με την πρόβλεψη της δυνατότητας να παραταθεί. Το αντικείμενο εργασιών της εταιρείας. Η έδρα της εταιρείας. Εκτός από τα παραπάνω απαραίτητα στοιχεία, το καταστατικό συνήθως ρυθμίζει, με ειδικούς όρους, και άλλα θέματα αναγόμενα κυρίως στις μεταξύ των εταίρων σχέσεις, όπως είναι: Τα ποσοστά συμμετοχής στα αποτελέσματα. Αν δεν προβλεφθεί η ρύθμιση αυτή, τότε θεωρείται ότι όλοι οι εταίροι μετέχουν στα κέρδη και στις ζημίες κατά ίσα μέρη. Εν τούτοις όμως είναι δυνατό το καταστατικό να ορίσει διάφορες αναλογίες συμμετοχής στα αποτελέσματα ή ακόμα να διαφοροποιήσει τα ποσοστά συμμετοχής στις ζημίες. Δεν μπορεί όμως να αποκλείσει τελείως κάποιον ή κάποιους εταίρους από τη συμμετοχή στα κέρδη ή στις ζημίες. 13

14 Η δυνατότητα εκχώρήσης μεριδίων σε άλλα πρόσωπα. Η τύχη της κεφαλαιακής μερίδας εταίρου μετά το θάνατό του. Οι ατομικές απολήψεις χρημάτων που μπορούν να πραγματοποιούν οι εταίροι, κατά τη διάρκεια της χρήσεως, για τις ατομικές τους ανάγκες και οι οποίες ουσιαστικά αποτελούν προείσπραξη έναντι των αναμενόμενων κερδών. Οι όροι λύσης και ο τρόπος εκκαθάρισης της εταιρείας. Κάθε άλλη ρύθμιση που θεωρείται απαραίτητη για να προληφθούν προστριβές μεταξύ των εταίρων, π.χ. περιοριστικοί όροι στην εξουσία των διαχειριστών για πράξεις όπως αγοραπωλησίες ακινήτων, σύναψη δανείων πάνω από ένα ποσό, κ.λ.π. Για τις πράξεις αυτές μπορεί να προβλέπεται άλλη διαδικασία, όπως π.χ. κοινή απόφαση όλων των εταίρων. Επίσης μπορεί να προβλέπεται προσφυγή σε διαιτησία, στην περίπτωση που θα ανακύψουν διαφωνίες και να καθορίζονται η διαδικασία και οι λεπτομέρειες. Κάθε τροποποίηση του καταστατικού ομόρρυθμης εταιρείας υπόκειται στις ίδιες διατυπώσεις δημοσιότητας στις οποίες υποβλήθηκε το αρχικό Διατυπώσεις δημοσιότητας Μετά τη σύνταξη του καταστατικού απαιτείται να τηρηθούν ορισμένες διατυπώσεις, οι οποίες έχουν ως εξής: Το καταστατικό προσκομίζεται στη Δ.Ο.Υ. της έδρας της εταιρείας, προκειμένου να θεωρηθεί και να πληρωθεί ο σχετικός φόρος. Στη συνέχεια προσκομίζεται: α) στο Ταμείο Συντάξεως Νομικών, β) στο Ταμείο Πρόνοιας Δικηγόρων, γ) στο Επιμελητήριο για να καταχωρηθεί η εταιρική επωνυμία στα βιβλία επωνυμιών και τέλος δ) στο αρμόδιο Πρωτοδικείο με αίτηση να δημοσιευθεί το καταστατικό στα βιβλία εταιριών του Πρωτοδικείου της έδρας της εταιρείας. Σύμφωνα με το Εμπορικό Δίκαιο, η ίδρυση της Ομόρρυθμης Εταιρείας ως νομικού προσώπου επέρχεται με την καταχώρηση του καταστατικού της στα βιβλία εταιριών του Πρωτοδικείου της έδρας της. Με τη δημοσίευση αυτή η Ομόρρυθμη Εταιρεία αποκτά νομική προσωπικότητα. Ο νόμος ορίζει ότι ολόκληρο το καταστατικό ή η περίληψή του δημοσιεύεται μέσα σε 15 μέρες από την υπογραφή του στα βιβλία εταιριών του Πρωτοδικείου της έδρας της εταιρείας και των τυχόν υποκαταστημάτων της. Συνήθως προσκομίζεται ολόκληρο το καταστατικό και όχι μόνο η περίληψη του. Η περίληψη ή το καταστατικό τοιχοκολλάται για 3 μήνες στο ακροατήριο του Πρωτοδικείου. 14

15 Το ίδιο γίνεται και στα Πρωτοδικεία της έδρας των τυχόν υποκαταστημάτων της εταιρείας. Η παραπάνω δεκαπενθήμερη προθεσμία για τη δημοσίευση που προβλέπει ο νόμος δεν είναι ανατρεπτική. Αυτό σημαίνει ότι επιτρέπεται να γίνει η δημοσίευση και μεταγενέστερα. Έτσι, όσοι έκαναν συναλλαγές με την εταιρία μετά τη δημοσίευσή της, δεν έχουν το δικαίωμα να αμφισβητήσουν το κύρος της στηριζόμενοι στην εκπρόθεσμη δημοσίευση. 2.6 Συνέπειες μη σύνταξης και μη δημοσίευσης καταστατικού: Αδημοσίευτη Ομόρρυθμη Εταιρεία Όταν μια Ομόρρυθμη Εταιρεία έχει αρχίσει να λειτουργεί και να συναλλάσσεται με τρίτους, χωρίς να έχουν τηρηθεί οι διατυπώσεις σύστασης και δημοσιότητάς της που προβλέπει ο νόμος, τότε έχουμε τη λεγόμενη «ανώμαλη» ή «αδημοσίευτη» ή «εν τοις πράγμασι» Ομόρρυθμη Εταιρεία. Τόσο ο έγγραφος τύπος για το καταστατικό της Ομόρρυθμης Εταιρείας όσο και η δημοσίευση του καταστατικού στα βιβλία εταιριών του Πρωτοδικείου της έδρας της Ομόρρυθμης Εταιρείας έχουν συστατικό χαρακτήρα, η ακυρότητα της έλλειψής τους δεν μπορεί να αντιταχθεί στους τρίτους εάν η εταιρία άρχισε να λειτουργεί και να συνάπτει συναλλαγές. Αυτό γίνεται, γιατί όλες αυτές οι διατυπώσεις έχουν τεθεί για την προστασία των τρίτων, ώστε η έλλειψή τους να μην μπορεί να προταθεί εις βάρος τους. Η προστασία των τρίτων συνίσταται στο ότι και επί αδημοσίευτης Ομόρρυθμη Εταιρεία ισχύει το άρθρο 22 του Εμπορικού Νόμου, σύμφωνα με το οποίο κάθε εταίρος που ενεργεί υπό την εταιρική επωνυμία, δεσμεύει την εταιρεία. Επιπρόσθετα, ισχύει η προσωπική, απεριόριστη, και εις ολόκληρον ευθύνη όλων των εταίρων. Η μη δημοσιευμένη εταιρεία, υπό τον όρο ότι έχει ήδη λειτουργήσει δεν είναι άκυρη, αλλά ανώμαλη ή εν της πράγμασι εταιρεία. Αυτό σημαίνει, ότι αν λειτούργησε η εταιρεία, οι εταίροι δεν μπορούν να επικαλεστούν την ακυρότητά της απέναντι στους τρίτους που έκαναν συναλλαγές με την εταιρεία. Δηλαδή, οι τρίτοι έχουν δικαίωμα να επικαλεστούν τη σύσταση της εταιρείας και να την αποδείξουν με κάθε νόμιμο μέσο, ακόμη και με μάρτυρες. Επιπλέον, η εταιρία δεν θεωρείται άκυρη ούτε μεταξύ των εταίρων, οι οποίοι όμως έχουν την δυνατότητα να την καταγγείλουν για έλλειψη δημοσιότητας. Αντίθετα, οι τρίτοι μπορούν να επικαλεστούν την ακυρότητα της εταιρείας που δεν έχει δημοσιευτεί με αποτέλεσμα οι εταίροι να μην μπορούν να αντιτάξουν 15

16 προς αυτούς ούτε τη σύσταση ούτε τους προβλεπόμενους όρους του καταστατικού για τη λειτουργία της μη δημοσιευμένης εταιρείας. Επομένως, η ακυρότητα της αδημοσίευτης Ομόρρυθμης Εταιρείας που προβλέπεται καθαρά για την προστασία των τρίτων είναι σχετική, αφού μόνο οι τρίτοι μπορούν να επικαλεστούν, ενώ αντίθετα δεν δικαιούνται να την επικαλεστούν οι εταίροι ούτε απέναντι στους τρίτους ούτε και στις μεταξύ τους σχέσεις. 2.7 Γενική Συνέλευση της Ομόρρυθμης Εταιρείας Όπως σε όλα τα νομικά πρόσωπα, έτσι και στην Ομόρρυθμη Εταιρεία η συνέλευση των εταίρων είναι το ανώτατο όργανο της εταιρείας. Η Γενική Συνέλευση είναι εσωτερικό όργανο της εταιρίας. Οι αποφάσεις της συνέλευσης λαμβάνονται ομόφωνα, εκτός αν το καταστατικό ορίζει διαφορετικά. Αν το καταστατικό ορίζει πλειοψηφία, σε περίπτωση που υπάρχει αμφιβολία υπολογίζεται με βάση το συνολικό αριθμό των εταίρων και όχι με βάση το μέγεθος των εισφορών. Τα σχετικά με τον τρόπο λήψης αποφάσεων της συνέλευσης των εταίρων της Ομόρρυθμης Εταιρείας ορίζονται από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την εταιρεία του αστικού δικαίου που εφαρμόζονται αναλογικά. Η κύρια εξουσία της Γενικής Συνέλευσης έγκειται κυρίως στο να τροποποιεί την εταιρική σύμβαση, να ελέγχει τους διαχειριστές, να διορίζει εκκαθαριστές κλπ. 2.8 Διαχείριση της Ομόρρυθμης Εταιρείας Ο όρος διαχείριση από νομική άποψη σημαίνει η εξουσία ορισμένων προσώπων απέναντι σε άλλα πρόσωπα. Έτσι, η διαχείριση διακρίνεται σε: α) Εσωτερική ή υπό στενή έννοια διαχείριση: Είναι η εξουσία του διαχειριστή απέναντι στους υπόλοιπους εταίρους να ενεργεί πράξεις για την επιδίωξη του εταιρικού σκοπού. β) Εξωτερική διαχείριση ή εκπροσώπηση: Είναι η εξουσία του διαχειριστή να δεσμεύει την εταιρία απέναντι στους τρίτους. Η παραπάνω διάκριση μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής διαχείρισης έχει μεγάλη σημασία, διότι αν ο διαχειριστής έχει παραβιάσει την εξουσία εσωτερικής διαχείρισης ευθύνεται απέναντι στους εταίρους, ενώ όταν παραβιάζεται η εξωτερική διαχείριση η πράξη είναι άκυρη απέναντι στους τρίτους και δεν δεσμεύεται η εταιρία. 16

17 Διαχειριστές είναι τα πρόσωπα που διαχειρίζονται τις εταιρικές υποθέσεις και εκπροσωπούν την εταιρεία απέναντι στους τρίτους δικαστικά και εξώδικα. Σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού κώδικα για την αστική εταιρία η εξουσία διαχείρισης και η εξουσία εκπροσώπησης ανήκουν στα ίδια πρόσωπα, αν το καταστατικό της εταιρίας δεν ορίζει διαφορετικά. Ο διαχειριστής δεν δικαιούται να ορίσει άλλο πρόσωπο στη θέση του για να ασκεί τις εξουσίες διαχείρισης, εκτός και αν το καταστατικό ορίζει διαφορετικά. Οι διαχειριστές δεσμεύουν την εταιρεία εφόσον συναλλάσσονται υπό την εταιρική επωνυμία, εκτός και αν προκύπτει κατά τρόπο αναμφίβολο ότι ο διαχειριστής ενήργησε για λογαριασμό της εταιρείας και όχι για δικό του λογαριασμό Διάκριση μεταξύ καταστατικής και νόμιμης διαχείρισης Τα πρόσωπα τα οποία θα είναι διαχειριστές της Ομόρρυθμης Εταιρείας, καθώς και η έκταση της διαχειριστικής τους εξουσίας ρυθμίζεται συνήθως από το καταστατικό. Αν όμως το καταστατικό δεν ρυθμίζει τη διαχείριση, τότε ισχύει η νόμιμη διαχείριση. Νόμιμη διαχείριση Ομόρρυθμης Εταιρείας: Διαχειριστές της Ομόρρυθμης Εταιρείας είναι όλοι οι εταίροι, με την έννοια ότι ο καθένας μπορεί να ενεργεί μόνος του, χωρίς τη σύμπραξη των υπολοίπων. Δηλαδή, κάθε εταίρος μπορεί να αποφασίζει και να ενεργεί ατομικά. Ειδικότερα, το άρθρο 22 του Εμπορικού Νόμου ορίζει ότι ο κάθε εταίρος δεσμεύει την εταιρία, αν συναλλάσσεται στο όνομα και για λογαριασμό της εταιρείας και υπό την εταιρική επωνυμία, οι υπόλοιποι συνδιαχειριστές έχουν το δικαίωμα της εναντίωσης. Δηλαδή, το δικαίωμα κάθε εταίρου-συνδιαχειριστή να εναντιωθεί πριν την τέλεση της ενέργειας από τον άλλο συνδιαχειριστή. Καταστατική διαχείριση Ομόρρυθμης Εταιρίας: Δεδομένου ότι η νόμιμη διαχείριση που προβλέπεται από την διάταξη του άρθρου 22 του Εμπορικού Νόμου δεν είναι υποχρεωτική το καταστατικό μπορεί να προβλέψει διαφορετικούς τρόπους διαχείρισης. Στην περίπτωση αυτή έχουμε τη λεγόμενη καταστατική διαχείριση. Επομένως στο καταστατικό μπορεί να ορίζεται ότι διαχειριστές θα είναι ορισμένοι από τους εταίρους (ή ένας από αυτούς) ή να ανατίθεται η διαχείριση σε όλους μαζί τους εταίρους, οι οποίοι θα πρέπει να αποφασίζουν ομόφωνα. 17

18 2.8.2 Τα όρια της εξουσίας των διαχειριστών της Ομόρρυθμης Εταιρείας Τα όρια εξουσίας των διαχειριστών καθορίζονται από τον εταιρικό σκοπό και αφετέρου από το καταστατικό και τις αποφάσεις της συνέλευσης των εταίρων. Ειδικότερα από τον εταιρικό σκοπό, δηλαδή το αντικείμενο της εμπορικής δραστηριότητας που προβλέπεται στην εταιρική σύμβαση. Αυτό σημαίνει ότι αν η πράξη διαχείρισης είναι εμφανώς ασύμβατη με τον εταιρικό σκοπό, η εταιρία δεν θα δεσμεύεται. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω τα όρια εξουσίας των διαχειριστών καθορίζονται και από το καταστατικό ή τη συνέλευση των εταίρων. Το καταστατικό ή η συνέλευση των εταίρων είναι δυνατόν να προβλέπουν περιορισμούς στην εξουσία των διαχειριστών. Αν ο περιορισμός αναγράφεται στο δημοσιευμένο καταστατικό δεν υφίσταται εξουσία ούτε εσωτερικής διαχείρισης ούτε εκπροσώπησης. Σε άλλη περίπτωση, αν ο περιορισμός έχει επιβληθεί με απόφαση της συνέλευσης των εταίρων, τότε δεν υπάρχει εξουσία εσωτερικής διαχείρισης. Προκειμένου όμως να μη δεσμεύεται η εταιρεία απέναντι στους τρίτους, αυτοί πρέπει να γνωρίζουν τον περιορισμό, αλλιώς ο περιορισμός δεν ισχύει ως προς αυτούς με αποτέλεσμα να δεσμεύεται η εταιρεία. Τέλος, η εταιρεία έχει δικαίωμα να στραφεί εναντίον των διαχειριστών που παραβίασαν την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης για να ζητήσει αποζημίωση Λήξη ιδιότητας διαχειριστή της Ομόρρυθμης Εταιρείας Στη νόμιμη διαχείριση (όπου διαχειριστές είναι όλοι οι εταίροι) δεν επιτρέπεται ούτε ανάκληση ούτε παραίτηση από την ιδιότητα του διαχειριστή. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που ο διαχειριστής χάσει την εταιρική του ιδιότητα τότε παύει και η διαχειριστική του εξουσία. Στην καταστατική διαχείριση επιτρέπεται τόσο η ανάκληση των διαχειριστών όσο και η παραίτησή τους, υπό τις εξής προϋποθέσεις: α) Ανάκληση διαχειριστή: Ο διορισμένος από το καταστατικό διαχειριστής - εταίρος ανακαλείται για σπουδαίο λόγο, ύστερα από ομόφωνη απόφαση όλων των άλλων εταίρων. Συμφωνία που αποκλείει ή δυσχεραίνει την ανάκληση για σπουδαίο λόγο είναι άκυρη. 18

19 β) Παραίτηση διαχειριστή: Ο διορισμένος από το καταστατικό διαχειριστής - εταίρος μπορεί να παραιτηθεί μόνο αν υπάρχει σπουδαίος λόγος, η παραίτηση θεωρείται έγκυρη, αλλά δημιουργεί υποχρέωση αποζημίωσης. Στις προσωπικές εταιρείες δεν μπορούν να οριστούν ως διαχειριστές τρίτα πρόσωπα-μη εταίροι ενώ το αντίθετο μπορεί να συμβεί στις κεφαλαιουχικές εταιρίες, όπου επιτρέπεται να διοριστούν ως μέλη του της διοίκησής τους τρίτοι. 19

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο Παράδειγμα ίδρυσης Ο.Ε. Βασίλης Ηλιάδης και Μαρία Λαγαρία ιδρύουν την εταιρεία "Β. Ηλιάδης & Σία με εταιρικό κεφάλαιο ευρώ κατανεμόμενο στους εταίρους, ως εξής: Ηλιάδης συμμετοχή (70%). Λαγαρία συμμετοχή (30%) Συνολικό εταιρικό κεφάλαιο (100%). Οι συμμετοχές θα καταβληθούν σε μετρητά. Το καταστατικό δημοσιεύτηκε στο Πρωτοδικείο με ημερομηνία και τα βιβλία που θεωρήθηκαν στη Δ.Ο.Υ. με ημερομηνία είναι Γ κατηγορίας. Τα έξοδα φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων 1%,δημοσίευσης στο ανέρχονται συνολικά σε Πρωτοδικείο α) Στο ημερολόγιο διαφόρων πράξεων με ημερομηνία και με παραστατικό θεωρημένο από το Πρωτοδικείο καταστατικό γίνεται η εγγραφή κάλυψης, ως εξής 20

21 ΧΡΕΩΣΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ Εταίρος Β. Ηλιάδης/λογ.κάλυψης κεφαλαίου Εταίρος Μ. Λαγαρία/λογ.κάλυψης κεφαλαίου ΚΕΦΑΛΑΙΟ Μερίδα Β. Ηλιάδη Μερίδα Μ. Λαγαρία Εγγραφή κάλυψης του εταιρικού κεφαλαίου για σύσταση της εταιρίας "Β. Ηλιάδη & Σία".Ε. ως αριθμ. Πρωτοδικείου Θεσ/νίκης β) Στο ημερολόγιο ταμείου και με αποδεικτικό την απόδειξη είσπραξης του ταμία της εταιρείας, γίνεται από μια εγγραφή για τον κάθε εταίρο ή μια εγγραφή για όλους τους εταίρους μαζί (αν η καταβολή γίνεται την ίδια ημέρα) αλλά με χωριστή όμως απόδειξη είσπραξης για τον κάθε εταίρο, ως εξής: 38 ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ Ταμείο 33 ΧΡΕΩΣΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΕταίροςΒ.Ηλιάδης/λογ. κεφαλαίου Εταίρος Μ. Λαγαρία/λογ καλυψης κεφαλαίου κάλυψης γ) Στο ημερολόγιο ταμείου και με αποδεικτικά στοιχεία τις αποδείξεις και το καταστατικό, για τα έξοδα ίδρυσης γίνεται η εξής εγγραφή: 16 ΑΣΩΜΑΤΕΣ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΟΔΑ ΠΟΛΥΕΤΟΥΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ Έξοδα ίδρυσης & πρώτης εγκατάστασης ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ Ταμείο Έξοδα ίδρυσης της εταιρίας 21

22 3.1 Έξοδα σύστασης Ο.Ε. Τα έξοδα σύστασης προσωπικής εταιρείας (Ο.Ε. ή Ε.Ε.) εκτός, βέβαια, από την αμοιβή του προσώπου που ετοίμασε το καταστατικό ανέρχονται στα εξής ποσά: α) Φόρος 1% στη συγκέντρωση κεφαλαίου Η καταβολή του φόρου 1 % γίνεται εντός 15 ημερών από τη σύσταση της εταιρείας, βάσει δηλώσεως σε ειδικό έντυπο της Δ.Ο.Υ. που υποβάλλεται σε τρία αντίγραφα. Τα δύο α πό τα αντίγραφα αυτά κρατά η Δ.Ο.Υ. για το αρχείο της και το τρίτο επιστρέφεται στην εταιρεία ως αποδεικτικό της πληρωμής. Στην αρμόδια Δ.Ο.Υ (της έδρας της εταιρείας) υποβάλλονται δύο αντίγραφα του καταστατικού. Η Δ.Ο.Υ κρατά το ένα στο αρχείο της και επιστρέφει το άλλο θεωρημένο (με τη βεβαίωση ότι καταβλήθηκε ο φόρος 1%). Ο φόρος 1% επιβάλλεται κατά την σύσταση των εταιρειών και επί του αναγραφόμενοτ στο καταστατικό κεφαλαίου. Είναι αδιάφορο αν η σύσταση γίνεται με εισφορές σε χρήμα ή σε είδος. Στις περιπτώσεις σύστασης εταιρείας, αύξησης εταιρικού κεφαλαίου, μετατροπής και συγχώνεύσης εταιρειών, ο φόρος υπολογίζεται στην «πραγματική αξία» του κάθε είδους εισφερόμενων περιουσιακών στοιχείων. Ως «πραγματική δε αξία» νοείται η αγοραία αξία, δηλαδή εκείνη στην οποία θα μπορούσε κάποιος να μεταβιβάσει τα δικαιώματά του. Η «πραγματική αξία» των εισφερόμενων κάθε είδους περιουσιακών στοιχείων εξακριβώνεται από τη φορολογική αρχή, η οποία δεν δεσμεύεται από την αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων, που έγινε από τους εταίρους κ.λπ. Εάν η αποτίμηση της χρηματικής αξίας των περιουσιακών στοιχείων, που έγινε στο καταστατικό ή τη συστατική πράξη αποδεικνύεται ανακριβής, η φορολογούσα αρχή προσδιορίζει, κατόπιν ελέγχου, την πραγματική αξία επί της οποίας θα επιβάλλει το φόρο. Εάν η αρμόδια υπηρεσία της Δ.Ο.Υ εκτιμήσει τις εισφορές σε είδος σε μεγαλύτερη αξία από εκείνη που συμφωνήθηκε μεταξύ των εταίρων και αναφέρεται στο καταστατικό, τότε τόσο ο φόρος συγκεντρώσεως κεφαλαίου 1 %, όσο και οι εισφορές υπέρ Ταμείου Συντάξεως Νομικών υπολογίζονται επί της αυξημένης τιμής εκίιμησης της Δ.Ο.Υ. και όχι επί της αναγραφόμενης στο καταστατικό. Αναβίωση εταιρείας. Σε περίπτωση αναβιώσεως της εταιρείας δεν οφείλεται φόρος συγκεντρώσεως κεφαλαίου 1%, επειδή στην αναβίωση δεν έχουμε ίδρυση νέας εταιρείας αλλά συνέχιση του ίδιου νομικού προσώπου με την αρχική του νομική μορφή. β)εισφορά υπέρ Ταμείου Συντάξεως Νομικών. Με το θεωρημένο από την. Δ.Ο.Υ αντίγραφο καταστατικού, ο ενδιαφερόμενος απευθύνεται στο Ταμείο Συντάξεως Νομικών, όπου καταβάλλει την εισφορά Ο,50% υπέρ αυτού. 22

23 Το θεωρημένο από την Δ.Ο.Υ αντίγραφο καταστατικού θεωρείται και στο Ταμείο Συντάξεως Νομικών. Να σημειωθεί και πάλι, ότι η διαδικασία και τα έξοδα συστάσεως, καθώς και η διαδικασία δημοσιότητας των ομορρύθμων και εκείνη των ετερορρύθμων εταιρειών είναι ακριβώς όμοια. 3.2 Είδη εισφορών Οι εισφορές των εταίρων προς σύσταση ομόρρυθμης εταιρείας δυνατόν να περιλαμβάνουν χρήμα (μετρητά ή επιταγές) ή και κάθε άλλο αντικείμενο που μπορεί να αποτιμηθεί σε χρήμα. Οι εισφορές σε είδος μπορεί να περιλαμβάνουν: α) Ακίνητα κατά κυριότητα. β) Κινητά πράγματα (εμπορεύματα, χρεόγραφα, γραμμάτια εισπρακτέα, απαιτήσεις κατά τρίτων κ.λπ.) επίσης κατά κυριότητα. γ) Τη χρήση ή την επικαρπία πράγματος. δ) Την προσωπική εργασία εταίρου. ε) Την εμπορική πίστη και φήμη αυτού. 3.3 Αποτίμηση εισφορών σε είδος Κατ' αρχήν, όλες οι εισφορές σε είδος αποτιμούνται κατόπιν συμφωνίας μεταξύ των εταίρων και όχι από κάποια επιτροπή, όπως γίνεται με τις εισφορές σε είδος των ιδρυτών ανωνύμων εταιρειών και εταιρειών περιορισμένης ευθύνης. Τα γραμμάτια εισπρακτέα και τα χρεόγραφα γενικώς, καθώς και οι απαιτήσεις κατά τρίτων και άλλα συναφή στοιχεία αποτιμούνται με την αξία τους κατά την ημέρα της εισφοράς. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η αρμόδια Δ.Ο.Υ., στην οποία θα προσκομισθεί το καταστατικό για θεώρηση και καταβολή του φόρου συγκεντρώσεως κεφαλαίου 1 %, θα προβεί σε δική της αποτίμηση των εισφορών σε είδος. Η εκτίμησή των σε είδος εισφορών, που θα κάνει η Δ.Ο.Υ., πιθανότατα θα είναι μεγαλύτερης αξίας από εκείνη της αποτίμησης, που έκαναν οι εταίροι κατόπιν ελεύθερης μεταξύ τους συμφωνίας. Αυτό σημαίνει ότι θα πληρωθεί στην Δ.Ο.Υ. μεγαλύτερο ποσό φόρου συγκεντρώσεως κεφαλαίου 1 %, αλλά δεν θα επέλθει τροποποίηση του καταστατικού ως προς το ποσόν του εταιρικού κεφαλαίου. Το κεφάλαιο της εταιρείας θα παραμείνει στο ύψος που προσδιορίσθηκε από την αρχή με την ελεύθερη συμφωνία των ιδρυτών της εταιρείας. Όμως, τα δικαιώματα υπέρ Ταμείου Συντάξεως Νομικών και Ταμείου Προνοίας Δικηγόρων θα υπολογισθούν με βάση την εκτίμηση που έκανε η αρμόδια Δ.Ο.Υ. στην αξία των εισφορών σε είδος. 23

24 3.4 Αύξηση εταιρικού κεφαλαίου Οι λειτουργικές ανάγκες μιας ομόρρυθμης εταιρείας συχνά επιβάλλουν την αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου. Η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου γίνεται, συνήθως, με την καταβολή συμπληρωματικών εισφορών εκ μέρους των εταίρων. Για να μη μεταβληθεί η σχέση συμμετοχής στην εταιρεία μεταξύ των εταίρων, πρέπει οι συμπληρωματικές εισφορές αυτών να είναι ανάλογες προς τις αρχικές. Δηλαδή, αν σε μια εταιρεία με κεφάλαιο μετέχουν δύο μέτοχοι, ο Α και ο Β, με ποσοστό 40% και 60% αντίστοιχα, και αποφασισθεί ο διπλασιασμός του εταιρικού κεφαλαίου, θα πρέπει ο Α να καταβάλει 1200 και ο Β 1800., εφόσον οι εταίροι επιθυμούν τη διατήρηση της αρχικής τους σχέσης. Η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου μπορεί να προέλθει και από νέες εισφορές σε είδος, που η αξία τους θα συμφωνηθεί και θα γίνει δεκτή από όλους τους υπάρχοντες εταίρους. Επίσης, η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου μπορεί να επιτευχθεί και με την είσοδο νέων εταίρων στην εταιρεία. Είναι φανερό, ότι στην τελευταία αυτή περίπτωση θα έχουμε, οπωσδήποτε, μεταβολή στα ποσοστά συμμετοχής των αρχικών εταίρων. 3.5 ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ Δικαιώματα εταίρων Τα βασικά δικαιώματα των εταίρων που προκύπτουν από την εταιρική ιδιότητα (δηλαδή από το βασικό δικαίωμα της συμμετοχής στην εταιρεία) είναι: α) Δικαίωμα εκπροσώπησης της εταιρείας και διαχειρίσεως της περιουσίας αυτής. Εάν δεν έχει ορισθεί διαχειριστής ή διαχειριστές της εταιρείας, η εκπροσώπηση και η διαχείριση αυτής ανήκει σε όλους τους ομόρρυθμους εταίρους που την ασκούν συλλογικά ή και κάθε ένας χωριστά με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι ενεργεί εξ ονόματος και για λογαριασμό της εταιρείας και υπογράφει κάτω από την εταιρική επωνυμία. β) Δικαίωμα ψήφου ή αλλιώς λήψεως αποφάσεων. Η διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων ανήκει σε όλους μαζί τους εταίρους, εάν δεν συμφωνήθηκε αλλιώς (εάν, δηλαδή, δεν ορίσθηκαν διαχειριστές). Εφόσον η εταιρική σύμβαση (το καταστατικό) προβλέπει η απόφαση να λαμβάνεται κατά πλειοψηφία, εν αμφιβολία η πλειοψηφία υπολογίζεται σε όλο τον αριθμό των εταίρων. Δηλαδή, απαιτείται πλειοψηφία προσώπων σε αντίθεση προς τις ανώνυμες εταιρείες, όπου πάντοτε ισχύει η κεφαλαιουχική 24

25 πλειοψηφία. γ) Δικαίωμα ελέγχου των εταιρικών υποθέσεων. Κάθε εταίρος δικαιούται να ελέγχει αυτοπροσώπως τα βιβλία και άλλα στοιχεία της εταιρείας και να κατατοπίζεται έτσι αυτοπροσώπως για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων. Ο διαχειριστής της εταιρείας οφείλει να επιτρέπει στους μη διαχειριστές ομόρρυθμους εταίρους να ενημερώνονται αυτοπροσώπως, για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων. Το δικαίωμα ελέγχου των εταιρικών βιβλίων και εγγράφων μπορεί να ασκηθεί και με ειδικούς βοηθούς και σε επείγουσες περιπτώσεις με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. δ) Δικαίωμα παραιτήσεως από τη θέση του διαχειριστή. Ο εταίρος δικαιούται πάντοτε να παραιτηθεί από την ανατεθείσα σ' αυτόν διαχείριση της εταιρίας, αλλά μόνο για σπουδαίο λόγο. Συμφωνία περί μη παραιτήσεως (και όταν υπάρχει σπουδαίος λόγος) είναι άκυρη. Πάντως, ο διαχειριστής, ο οποίος παραιτείται χωρίς σπουδαίο λόγο, που να δικαιολογεί την άκαιρη παραίτηση, έχει ευθύνη για τη ζημία που θα προκαλέσει αυτή του η ενέργεια. ε) Δικαίωμα καταγγελίας της συμβάσεως εταιρείας. Κάθε εταίρος έχει δικαίωμα να καταγγείλει οποτεδήποτε τη σύμβαση εταιρείας είτε αυτή είναι ορισμένου είτε αορίστου χρόνου, αλλά μόνο για σπουδαίο λόγο. Εάν η καταγγελία γίνει χωρίς σπουδαίο λόγο που να δικαιολογεί την άκαιρη καταγγελία, τότε ο εταίρος που έκανε την καταγγελία υποχρεούται σε αποζημίωση των λοιπών εταίρων. Το δικαίωμα αυτό, που έχει κάθε ομόρρυθμος εταίρος, να καταγγείλει και να προκαλέσει τη λύση της εταιρείας οποτεδήποτε, έστω και με τον περιοριστικό όρο. του «σπουδαίου λόγου», είναι το σοβαρότερο μειονέκτημα της προσωπικής εταιρείας, μετά την απεριόριστη και αλληλέγγυα ευθύνη του για τα χρέη της εταιρείας. Με το δικαίωμα της καταγγελίας της εταιρείας, αυτή μπορεί να οδηγηθεί σε άκαιρη λύση και οικονομική καταστροφή, πράγμα που πιθανόν να έχει σοβαρότατες συνέπειες και για τους ίδιους τους εταίρους. στ) Δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη της εταιρείας. Εάν δεν υπάρχει αντίθετη συμφωνία, όλοι οι εταίροι μετέχουν στα κέρδη και τις ζημίες κατ' ίσα μέρη, ανεξαρτήτως ύψους εισφοράς στο σχηματισμό του εταιρικού κεφαλαίου. Στο καταστατικό της εταιρείας προβλέπεται, σχεδόν πάντοτε, το ποσοστό συμμετοχής των εταίρων στα κέρδη και τις ζημίες και συνήθως αυτή ορίζεται ανάλογη προς το ύψος των εισφορών. Εάν η αναλογία εκάστου εταίρου ορίσθηκε μόνο για τα κέρδη ή μόνο για τις ζημίες, η αναλογία αυτή ισχύει και για τα δύο. Συμφωνία κατά την οποία ένας από τους εταίρους αποκλείεται από τα κέρδη ή απαλλάσσεται από τις ζημίες είναι άκυρη, αλλά την 25

26 ακυρότητα επικαλείται μόνο αυτός.στην ε.ε. οι ετερόρρυθμοι εταίροι συμμετέχουν στα κέρδη και στις ζημίες ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής τους στην εταιρεία Ο ετερόρρυθμος εταίρος σε καμία περίπτωση δε μπορεί να κληθεί να συμμετάσχει στις ζημίες πέρα από το ποσοστό της εισφοράς τους. ζ) Απολήψεις έναντι κερδών. Στην πράξη διαμορφώθηκε το δικαίωμα των εταίρων να κάνουν απολήψεις έναντι των κερδών της χρήσεως κατά τη διάρκεια αυτής. Συνήθως, στα καταστατικά περιλαμβάνεται σχετικός όρος. Ο εταίρος δεν έχει δικαίωμα να αμειφθεί για τη διαχείριση (κι αυτό συμβαίνει συνήθως), εκτός αν υπάρχει αντίθετη συμφωνία. Επίσης, ο εταίρος δεν δικαιούται αμοιβή ούτε όταν η εισφορά του στην εταιρεία συνίσταται στην προσφορά της προσωπικής του εργασίας. Δεν αποκλείεται, πάντως, συμφωνία εταιρείας και εταίρου για την παροχή της εργασίας του τελευταίου στην πρώτη με αμοιβή. η) Δικαίωμα συμμετοχής στο προϊόν εκκαθαρίσης. Μετά τη λύση της εταιρίας, ακολουθεί το στάδιο της εκκαθρίσης, κατά το οποίο ρευστοποιείται η υπάρχουσα εταιρική περιουσία. Το απομένον μετά την εξόφληση των χρεών και την απόδοση των εισφορών, διανέμεται στους εταίρους ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής εκάστου στα κέρδη της εταιρείας Υποχρεώσεις των εταίρων α) Υποχρέωση καταβολής της εισφοράς. Πρώτη και βασική υποχρέωση των εταίρων είναι αυτή προς καταβολή των εισφορών που συμφωνήθηκαν με τη σύμβαση σύστασης εταιρίας. Οι εισφορές των εταίρων μπορεί να είναι χρήματα ή διάφορα αντικείμενα ή προσωπική εργασία αυτών ή κάθε άλλη παροχή. Αν δεν συμφωνήθηκε αλλιώς, οι εταίροι υποχρεούνται να εισφέρουν, για τη σύσταση της εταιρίας, όλοι ίσες εισφορές. Σε περίπτωση υπερημερίας ή αδυναμίας εταίρου να καταβάλλει την εισφορά του χωρεί καταγγελία της εταιρείας. Ο εταίρος, αν δεν υπάρχει ενάντια συμφωνία, δεν υποχρεούται σε αύξηση της εισφοράς του ούτε σε συμπλήρωση αυτής όταν μειωθεί λόγω ζημιών μετά την πραγματοποίησή της. β) Υποχρέωση διαχειρίσεως και εκπροσωπήσεως της εταιρείας. Την υποχρέωση αυτή έχουν κατ' αρχήν όλοι οι εταίροι γιατί η διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων ανήκει σε όλους μαζί τους εταίρους, εφόσον δεν συμφωνήθηκε αλλιώς. Εάν η διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων ανατέθηκε σε ένα ή μερικούς μόνο εταίρους, οι λοιποί εταίροι αποκλείονται (της υποχρεώσεως) της διαχείρισης. 26

27 γ) Ευθύνη επιμέλειας.. Ο εταίρος ευθύνεται μόνο για την επίδειξη της «εν τοις ιδίοις επιμελείας». Η ευθύνη του εταίρου διαχειριστού, όμως, είναι μεγαλύτερη - είναι αυτή του συνετού οικογενειάρχη. δ) Υποχρέωση διαφυλάξεως των εταιρικών συμφερόντων. Ο εταίρος δεν δικαιούται να ενεργεί για δικό του λογαριασμό ή για λογαριασμό τρίτου πράξεις που αντιστρατεύονται τα συμφέροντα της εταιρείας. Υποχρεούται, δηλαδή, να διαφυλάττει τα νόμιμα συμφέροντα της εταιρείας (υποχρέωση πίστεως) και να αποφεύγει ενέργειες που μπορεί να τα βλάψουν. ε) Η ευθύνη των εταίρων για τα χρέη της εταιρείας. Η ευθύνη αυτή είναι απεριόριστη για τους ομόρρυθμους εταίρους. 3.6 Είσοδος και έξοδος εταίρου. Μεταβίβαση εταιρικής μερίδας Στις ομόρρυθμες εταιρείες η σχέση μεταξύ εταίρου και εταιρείας βασίζεται στο προσωπικό στοιχείο. Δηλαδή, κάθε εταίρος αποβλέπει στην προσωπική συμμετοχή και συμβολή των άλλων συνεταίρων του. Αυτό σημαίνει ότι, κατ' αρχήν, δεν είναι επιτρεπτή η μεταβίβαση της εταιρικής μερίδας από ένα εταίρο σε άλλο πρόσωπο. Αν, όμως, υπάρξει συμφωνία όλων των εταίρων για συγκεκριμένη μεταβίβαση του μεριδίου κάποιου εταίρου, τότε η μεταβίβαση επιτρέπεται Επειδή ο περιορισμός αποσκοπεί. στην κατοχύρωση των συμφερόντων των μελών της εταιρείας, τα οποία, βεβαίως, είναι σε θέση οι ίδιοι να περιφρουρήσουν. Με άλλα λόγια, κάθε εταίρος προσωπικής εταιρείας αποβλέπει στην προσωπικότητα, την περιουσία και την αυτοπρόσωπη παρουσία (πολλές φορές και εργασία) των λοιπών συνεταίρων. Όταν, λοιπόν, οι εταίροι κρίνουν ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση μεταβίβασης εταιρικού μεριδίου ο νέος εταίρος (που αγοράζει το μερίδιο του αποχωρούντος) είναι πρόσωπο εξ ίσου αξιόπιστο και χρήσιμο για την εταιρεία, δεν υπάρχει λόγος να εμποδιστεί από το νόμο η μεταβίβαση. Εδώ να τονισθεί και η διαφορά που υπάρχει μεταξύ προσωπικών εταιρειών και Ε.Π.Ε. σχετικά με την εταιρική μερίδα. Στις ομόρρυθμες και ετερόρρυθμες εταιρείες η εταιρική συμμετοχή (εταιρική μερίδα) περιλαμβάνει ένα μόνο, αδιαίρετο μερίδιο, του οποίου η μεταβίβαση (όταν επιτρέπεται) γίνεται πάντοτε «εις ολόκληρο». Ενώ στις Ε.Π.Ε. μπορεί να μεταβιβασθεί και μέρος μόνο της εταιρικής μερίδας (π.χ. εταίρος κάτοχος 4 εταιρικών μεριδίων έχει το δικαίωμα να μεταβιβάσει ένα ή δύο ή τρία από αυτά). 27

28 Η μεταβίβαση της εταιρικής μερίδας του μοναδικού ετερορρύθμου εταίρου σε ομόρρυθμο εταίρο, συνεπάγεται την «μετατροπή» της ετερόρρυθμης εταιρείας σε ομόρρυθμη εταιρεία. Δεν συνεπάγεται μετατροπή η μεταβίβαση μέρους της εταιρικής μερίδας. Η μεταβίβαση της εταιρικής μερίδας ενός από τους ομόρρυθμους εταίρους στον μοναδικό ετερόρρυθμο εταίρο καθιστά τον τελευταίο ομόρρυθμο. 3.7 Μεταβίβαση εταιρικής μερίδας θανόντος στους κληρονόμους αυτού. Σε περίπτωση θανάτου ομορρύθμου εταίρου, εάν το όνομα αυτού περιέχεται στην επωνυμία προσωπικής εμπορικής εταιρείας (ομόρρυθμης, ετερόρρυθμης),μπορεί να παραμείνει σ' αυτήν, εάν το δεχθούν οι κληρονόμοι του θανόντος. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για την περίπτωση που η εταιρεία έχει γίνει γνωστή και επιβληθεί στην αγορά με το όνομα του αποβιώσαντος εταίρου. Μπορεί να συμφωνηθεί, πως σε περίπτωση θανάτου κάποιου εταίρου, η εταιρεία θα συνεχισθεί είτε μεταξύ των λοιπών εταίρων είτε μεταξύ αυτών και των κληρονόμων του θανόντος. Η τυχόν ανηλικότητα των κληρονόμων δεν παραβλάπτει το κύρος της συμφωνίας αυτής. Συνήθως, η συνέχιση της εταιρείας μετά το θάνατο κάποιου εταίρου, κατά τα άνω, προβλέπεται κατά τη σύσταση της εταιρείας και περιλαμβάνεται σχετικός όρος στο καταστατικό αυτής. Κάθε κληρονόμος του θανόντος εταίρου γίνεται αυτοτελής εταίρος της εταιρείας (κατά τη μερίδα κληρονομιάς του). Δεν μπορεί να δεχθεί την κληρονομιά και ταυτόχρονα να αποποποιηθεί την είσοδό του στην εταιρεία, εάν το καταστατικό προβλέπει συνέχιση της εταιρείας από τους επιζώντες εταίρους και τους κληρονόμους του θανόντος. Όταν μία προσωπική εταιρεία συνεχίζεται μετά το θάνατο εταίρου μεταξύ των επιζώντων και των κληρονόμων του αποβιώσαντος, επέρχεται μεταβολή (μεταβίβαση εταιρικού μεριδίου λόγω θανάτου) που συνιστά τροποποίηση του καταστατικού. Συνεπώς, είναι απαραίτητο όπως η μεταβολή αυτή αναγγελθεί στο Γραμματέα του αρμόδιου Πρωτοδικείου για να πληρωθεί το γράμμα του νόμου που απαιτεί δημοσιότητα. Η γνωστοποίηση αυτή μπορεί να γίνει από την εταιρεία, οποιοδήποτε διαχειριστή ή εταίρο και ακόμα από τον ή τους κληρονόμους. Εάν οι εταίροι είναι μόνο δύο και πεθάνει ο ένας, η εταιρεία δεν μπορεί να συνεχισθεί από μόνο τον επιζώντα. Εάν τα μέλη της εταιρείας είναι περισσότερα από δύο και πεθάνει το ένα, η εταιρεία μπορεί να συνεχισθεί από τα επιζώντα μέλη, εφόσον 28