Χύτευση σε αναλώσιμο καλούπι Χύτευση σε μόνιμο καλούπι Χύτευση πρώτης ύλης. Είδη χύτευσης Ι - ΕΜΤ

Transcript

1 Είδη χύτευσης Χύτευση σε αναλώσιμο καλούπι Χύτευση σε μόνιμο καλούπι Χύτευση πρώτης ύλης

2 Άδεια Χρήσης Το παρόν υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου των Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων από την Μονάδα Υλοποίησης του ΕΜΠ. Για υλικό που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.

3 Χύτευση σε καλούπι Αναλώσιμο καλούπι Μόνιμο καλούπι Ημι-μόνιμο καλούπι Εικόνα 3β.1 3

4 Χύτευση σε άμμο Ι Αναλώσιμο καλούπι - γενικά : από πυρίμαχο υλικό καταστρέφεται για να αφαιρεθεί το χυτό Καλούπι από άμμο : βάρος χυτού 50 gr - πολλούς tn Απαίτηση πάχους διατομής σχετικά μεγάλου > 3 mm Μέσης ακρίβειας προϊόν Σχετικά μεγάλο πρόβλημα διακενώσεων Αρκετά υψηλή πολυπλοκότητα μορφής χυτού 4

5 Χύτευση σε άμμο ΙΙ Η άμμος είναι - στην απλή περίπτωση - πυριτική Μικροί και σφαιρικοί κόκκοι δίνουν αυξημένη αντοχή, αλλά κακή διαπερατότητα από αέρια. Απαίτηση ελαστικότητας όταν συρρικνώνεται το χυτό για την αποφυγή ρωγμών Παρασκευή σε μηχανές ανάμιξης άμμουσυνδετικού. 5

6 Είδη καλουπιών χύτευσης σε άμμο Υγρής άμμου (άμμος-πηλός-νερό) Επιφανειακής ξήρανσης (με φλόγα) ισχυρότερα (διαστασιακή ακρίβεια) αλλά δεν υποχωρούν (ρωγμές) Ψυχρού κουτιού (χημική σύνδεση των κόκκων) Ακριβέστερες διαστάσεις χυτού, αλλά ακριβότερα No bake (χωρίς έψηση) (το συνδετικό είναι υγρή ρητίνη στερεοποιούμενη σε θερμοκρασία περιβάλλοντος). 6

7 Χύτευση σε άμμο μοδέλλα Μοδέλλα Υλικό : πλαστικό,ξύλο, μέταλλο, ή από ταχεία προτυποποίηση Επικαλύψεις που διευκολύνουν τον αποχωρισμό από το καλούπι. Είδη Ενός τεμαχίου για απλή μορφή και μικρές ποσότητες (ξύλινα) Διαιρετά για δυσκολότερες μορφές Πλάκας συνεργασίας (matching plate) Πυρήνες (καρδιές) Για επίτευξη κοιλοτήτων στο χυτό Αφαιρούνται μαζί με το καλούπι μετά τη στερεοποίηση του χυτού Υλικό : άμμος ιδίων απαιτήσεων με το καλούπι Συγκράτηση από μεταλλικά πρέντια (chaplets) ή coreprints που απάγουν και αέρια 7

8 Χύτευση σε άμμο κατασκευή καλουπιού Για λίγα τεμάχια, κατασκευή με το χέρι Για πολλά τεμάχια, αυτοματοποίηση. Μηχανές κατασκευής καλουπιών Μηχανική συμπίεση της άμμου που διοχετεύεται από σιλό με ελεγχόμενη ροή στα πλαίσια που διακινούνται σε ταινιοδρόμους όπου μπορεί να γίνει και η έκχυση-χύτευση για υψηλή παραγωγικότητα. 8

9 Χύτευση σε άμμο προσεπιχώνευμα αγωγός απαγωγής λεκάνη εισόδου άνω μισό καλουπιού προσεπιχώνευμα κανάλι εισόδου κάσα άμμος κάτω μισό καλουπιού κοιλότητα - αποτύπωμα πυρήνας κανάλι χύτευσης πύλη γραμμή (επιφάνεια) διαχωρισμού Εικόνα 3β.2 9

10 Χύτευση σε άμμο - διαδικασία Τύπωση = δημιουργία κοιλότητας στο καλούπι με χρήση μοδέλου Προσθήκη πυρήνων αφού αφαιρεθεί το μοδέλο Καλό κλείσιμο των δύο τμημάτων Αφαίρεση της άμμου μετά τη στερεοποίηση με ταλάντωση, αμμοβολή ή με το χέρι Κοπή των προσεπιχωνευμάτων και αγωγών / οχετών με φλόγα, τροχό, πρέσσα, πριόνι Αμμοβολή για καθαρισμό και βελτίωση της ποιότητας επιφάνειας 10

11 Χύτευση Croning Ι Καλή διαστασιακή ακρίβεια -ποιότητα επιφάνειας αποδεκτό κόστος Μεταλλικό μοδέλο θερμαινόμενο στους o C Επικάλυψη με σιλικόνη για εύκολο διαχωρισμό Απλώνεται στρώμα λεπτής άμμου με 2.5-4% συνδετικό θερμοσκληρυνόμενης ρητίνης πχ φαινολικής φορμαλδεύδης Συχνά θερμαίνεται σε φούρνο για σκλήρυνση της ρητίνης Αφαίρεση του κελύφους με χρήση εξολκέων 111

12 μοδέλο τύπου πλάκας Εικόνα 3β.3 122

13 Χύτευση Croning - II Συναρμολόγηση των δύο μισών του κελύφους και κόληση τους Πάχος κελύφους : 5-10 mm Πλήρωση με τήγμα σε κατακόρυφη θέση και υποστήριξη πχ από σφαιρίδια χάλυβα, άμμο (?) κλπ Επιτρέπει μικρότερες ακτίνες καμπυλότητας, πάχη διατομών λόγω λεπτότερου τοιχώματος καλουπιού και λείων εσωτερικών τοιχωμάτων. Οικονομική όταν αυτοματοποιείται. Βάρος χυτού croning : 50gr 100 kg Πάχος διατομής > 2 mm Λίγοι πόροι και διακενώσεις. 133

14 Σύνθετα καλούπια Χύτευση Croning - III Αποτελούνται από περισσότερα από δύο υλικά για αυξημένη αντοχή τοιχωμάτων, ακρίβεια διαστάσεων, καλή τραχύτητα επιφάνειας κλπ Διεργασία CaSi (πυριτικού ασβεστίου) Το καλούπι είναι μίγμα άμμου και 1.5-6% CaSi ως συνδετικού που στερεοποιείται με ρεύμα αερίου CO 2 Καλούπια συμπιεσμένου γραφίτη Για αποφυγή αντίδρασης Ti με Si στην απλή άμμο Γραφίτης συμπιέζεται, ξηραίνεται σε 175 ο C,θερμαίνεται σε 870 ο C, αποθηκεύεται σε ελεγχόμενες συνθήκες υγρασίας θερμοκρασίας. 144

15 Χύτευση σε καλούπι γύψου Επάλειψη του (όχι ξύλινου) μοδέλου με πάστα γύψου Στερεοποίηση σε 15 min Συναρμολόγηση καλουπιού - ξήρανση 16 hrs o C Η χαμηλή διαπερατότητα του καλουπιού αυξάνει με ύγρανση για 14 hrs ή χρήση αφρώδους γύψου με εγκλωβισμένες φυσαλίδες αέρα Η γύψος αντέχει μέχρι 1200 o C καλό για Al, Mg, Zn Ανήκει στις χυτεύσεις ακριβείας πχ βαλβίδες, κλειδαριές, εργαλεία Λόγω σχετικά χαμηλής θερμικής διαπερατότητας αργή απόψυξη - σχετικά ομοιόμορφη μικροδομή Βάρος χυτού : 50 gr 50 kg Πάχος : 1 mm 155

16 Χύτευση σε κεραμικό καλούπι Παρόμοια με τη χύτευση σε καλούπι γύψου, αλλά το υλικό αντέχει σε υψηλότερες θερμοκρασίες Άρα είναι κατάλληλη και για σιδηρούχα κράματα Η κεραμική πάστα αποτελείται από ZrSiO 4 = ζιρκονία Αl 2 Ο 3 Si με συνδετικό υλικό Η έκχυση στο μοδέλο ακολουθείται από θέρμανση για απομάκρυνση των πτητικών συστατικών Το κόστος είναι σχετικά υψηλό 166

17 Χύτευση σε κεραμικό καλούπι Εικόνα 3β.4 177

18 Χύτευση χαμένου κεριού - I (lost wax, investment casting) Εφαρμόστηκε το 3000 πχ Βάρος χυτού : 5 gr 25 kg Πάχος τοιχώματος : 1-75 mm Μεγάλης ακρίβειας Μεγάλη πολυπλοκότητα μορφής Πολύ καλή ποιότητα επιφάνειας 188

19 Χύτευση χαμένου κεριού - II Το μοδέλο είναι από κερί Το μοδέλο μπορεί να φτιάχνεται σε πρέσσα με τη βοήθεια μεταλλικού καλουπιού Μοδέλο τύπου δένδρου για πολλαπλά τεμάχια απαιτούνται αρκετά εργατικά χέρια Το καλούπι είναι από πυρίμαχη πάστα εφαρμοσμένη με διαδοχικές εμβαπτίσεις Ξηραίνεται στον αέρα και Θερμαίνεται σε C για 4 hrs για την απομάκρυνση του νερού κρυστάλλωσης. Μετά τη χύτευση απαιτείται θέρμανση στη συνέχεια για αρκετές ώρες για την απομάκρυνση υπολειμμάτων κεριού 199

20 Χύτευση χαμένου κεριού στάδια 1-3 Εικόνα 3β.5 20

21 Χύτευση χαμένου κεριού στάδια 4-6 Εικόνα 3β.6 21

22 Χύτευση χαμένου κεριού στάδια 7-9 Εικόνα 3β.7 22

23 Χύτευση χαμένου κεριού - III Απαράμιλλη ακρίβεια και ποιότητα επιφάνειας (δεν απαιτείται αποπεράτωση). Εφαρμογή πχ σε πτερύγια τουρμπινών με υπερκράματα (Ni, Co) Ειδικές μέθοδοι απομάκρυνσης εγκλεισμάτων - ακαθαρσιών γιατί η θερμοκρασία λειτουργίας είναι υψηλή, πχ T S -50 C To 45% των εξαρτημάτων αεροπορικών κινητήρων φτιάχνονται με χύτευση παλαιότερα μόνο το 20%. 23

24 Χύτευση διογκούμενου μοδέλου Ι lost foam full mold Υλικό μοδέλου : polysterene Εξατμίζεται όταν έρθει σε επαφή με το τήγμα Δημιουργείται από συνένωση σφαιριδίων πολυστυρενίου με 5-8% πεντάνιο και θέρμανση σε μεταλλική μήτρα Εφαρμόζεται και κόλληση διατομών με κολλητικές ουσίες θερμής τήξης. 24

25 Εικόνα 3β.8 25

26 Χύτευση διογκούμενου μοδέλου ΙΙ Το μοδέλο αλείφεται με διαδοχικά στρώματα πυρίμαχης πάστας, ξηραίνεται και τοποθετείται σε πλαίσιο με χαλαρή άμμο για υποστήριξη Το τήγμα διοχετεύεται χωρίς προηγούμενη απομάκρυνση του μοδέλου Ο ρυθμός αποσύνθεσης (από-πολυμερισμού) του μοδέλου συνδέεται με το ρυθμό έκχυσης (ρυθμίζεται με σχεδιασμό κατάλληλων κοιλοτήτων στο μοδέλο). Ο αποπολυμερισμός απορροφά ενέργεια, άρα Δημιουργεί διαφορές θερμοκρασίας στη διεπιφάνεια PSτήγματος, Επηρρεάζει τη μικροδομή Μπορεί να κατευθύνει τη στερεοποίηση! 26

27 Χύτευση διογκούμενου μοδέλου ΙΙΙ Πλεονεκτήματα Δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή, πυρήνες, προσεπιχωνεύματα Το PS έχει χαμηλό κόστος (αλλά οι μήτρες διαμόρφωσης του σχετικά υψηλό) Καλή ακρίβεια διαστάσεων και λεπτές διατομές Εφαρμογή κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία Παραλλαγές Χύτευση σύνθετων υλικών μεταλλικής μήτρας (ένθετης) Άλλα υλικά Αντικατάσταση της μεθόδου χαμένου κεριού 27

28 Χύτευση σε κενό Υλικό καλουπιού : ψιλή άμμος και ουρεθάνη Διαμορφώνεται από μεταλλική μήτρα Για τη χύτευση γίνεται μερική βύθιση του καλουπιού στο τήγμα Χρησιμοποιείται αυτόματη διάταξη πχ ρομποτική Το τήγμα αναρροφάται στα 2/3 της ατμοσφαιρικής πίεσης Σε θερμοκρασία 50 C πάνω από τη liquidus Μετά την απομάκρυνση του καλουπιού από το τήγμα η στερεοποίηση είναι ταχεία Ελάχιστο πάχος τοιχωμάτων χυτού : 0.5 mm Βάρος χυτού έως 50 kg 28

29 Χύτευση σε κενό Εικόνα 3β.9 29

30 Χύτευση σε μόνιμο καλούπι Μεταλλικός τύπος. Υλικά : χάλυβας, μπρούντζος, γραφίτης (ημιμόνιμος τύπος) Πυρήνες : άμμου ή φαιού χυτοσιδήρου για μεγάλα χυτά Al Εξολκείς και λιπαντικό για αφαίρεση του χυτού από το καλούπι Σε ειδικές περιπτώσεις απαιτείται ψύξη πχ μέσω πτερυγίων Δυνατότητα αυτοματοποίησης με μηχανές χύτευσης κλπ 30

31 Πίεση του τήγματος προς τα πάνω μέσω αερίου ή μέσω κενού Μειωμένο πορώδες Χύτευση χαμηλής πίεσης Εικόνα 3β.10 31

32 Από το 1900 Πιέσεις : Mpa Χύτευση υπό πίεση Βάρος χυτού : 90 gr 25 kg Θερμού θαλάμου Πιστόνι υποχρεώνει συγκεκριμένο όγκο τήγματος από λουτρό να εισχωρήσει στο καλούπι Το καλούπι ψύχεται από νερό και λάδι για μικρότερη φθορά και ταχύτερη παραγωγή Πίεση MPa Για μέταλλα χαμηλού Tm, πχ Zn, Sn, Pb Χρόνος κύκλου : 900 τεμ / ώρα τεμάχια / ώρα για μικρά τεμάχια πχ δόντια φερμουάρ 32

33 Χύτευση ψυχρού θαλάμου Ι Τήγμα εισάγεται στο θάλαμο εισαγωγής (injection) που δεν θερμαίνεται Πιέσεις Mpa Μηχανές οριζόντιου άξονα σπανιότερα κατακόρυφου Κατάλληλη για μέταλλα σχετικά υψηλού T m συνήθως Al, Mg, Cu και ΌΧΙ σιδηρούχα Θερμοκρασίες : 600 C για Al, Mg και υψηλότερες για Cu 33

34 Χαρακτηρίζονται από Χυτόπρεσσες τη μέγιστη δύναμη κλεισίματος του καλουπιού ( tn) το μέγεθος του καλουπιού Την πίεση εμβολισμού Τη διαδρομή εμβόλου Το Κόστος τους Το βαθμό αυτοματισμού (PLC, ρομπότ) Εικόνα 3β.11 34

35 χύτευση υπό πίεση ψυχρού θαλάμου Εικόνα 3β.12 35

36 Χύτευση ψυχρού θαλάμου ΙΙ Καλούπια από ειδικούς χάλυβες είδη : απλής κοιλότητας, πολλαπλών ίδιων κοιλοτήτων Συνδυασμού κοιλοτήτων Συνδυασμού δομικών μονάδων Τα καλούπια υφίστανται φθορά λόγω θερμικής κόπωσης Τριβής με το τήγμα διάβρωσης Τυπική διάρκεια ζωής καλουπιού με καλή συντήρηση : > κύκλοι Καλή ποιότητα επιφάνειας χυτού Καλή ακρίβεια Λεπτές διατομές εκτός από σπειρώματα που χρειάζονται αποπεράτωση Δομή : Λεπτόκοκκο υλικό στην επιφάνεια λόγω ταχείας ψύξης. 36

37 χύτευση υπό πίεση θερμού θαλάμου Εικόνα 3β.13 37

38 Μήτρες χύτευσης υπό πίεση Εικόνα 3β.14 38

39 Φυγοκεντρική χύτευση Χρησιμοποιεί φυγόκεντρες δυνάμεις για την ομοιόμορφη πλήρωση του καλουπιού Εξασφαλίζεται εύκολα η κυλινδρικότητα εσωτερικής επιφάνειας Λόγω διαφοράς πυκνότητας ακαθαρσίες συγκεντρώνονται στην εσωτερική επιφάνεια Διάμετροι χυτού 13 mm 3 m Μήκος χυτού έως 16 m Πάχος τοιχώματος mm Παραλλαγές Ημι-φυγοκεντρική χύτευση Φυγοκέντριση 39

40 Φυγοκεντρική χύτευση Εικόνα 3β.15 40

41 Ημι-φυγοκεντρική χύτευση Εικόνα 3β.16 41

42 1960 Squeeze casting Συνδυασμός χύτευσης- σφυρηλάτησης Η πίεση διευκολύνει τη μεταφορά θερμότητας στη διεπιφάνεια Η πίεση κρατά τα αέρια σε διάλυση στο τήγμα Λαμβάνεται καλή δομή και πολύ μικρές διακενώσεις Η εφαρμοζόμενη πίεση είναι μεγαλύτερη αυτής της χύτευσης υπό πίεση αλλά μικρότερη αυτής της σφυρηλάτησης 42

43 Squeeze casting Εικόνα 3β.17 43

44 Χύτευση ημι-στερεάς κατάστασης Μεταξύ solidus και liquidus μειώνεται το ιξώδες με ανάδευση Θιξοτροπική συμπεριφορά Συνδυασμός χύτευσης σφυρηλάτησης σε 30-40% υγρή φάση Χρησιμοποιείται από το 1981 και για κατασκευή σύνθετων υλικών μεταλλικής μήτρας Κατά την είσοδο στο καλούπι λαμβάνεται μη δενδριτική δομή περίπου σφαιρικών κόκκων. 44

45 Τεχνικές χύτευσης μονοκρυστάλλων Συμβατικές τεχνικές δίνουν πολυκρυσταλλικό υλικό Τα όρια των κόκκων είναι ευπαθή στον ερπυσμό δημιουργία ρωγμών (πρβλ πτερύγια τουρμπίνων). Κατευθυνόμενη στερεοποίηση (1960) Έλεγχος θερμοκρασίας έτσι ώστε οι κρύσταλλοι να αναπτύσσονται κατά επιθυμητή κατεύθυνση (όπου απαιτείται μεγαλύτερη αντοχή) Χύτευση μονοκρυστάλλου (1967 ) Όπως προηγουμένως, αλλά με προώθηση του υλικού μέσα από δίοδο μορφής τυρμπουσόν, από όπου περνάει μόνο ένας κρύσταλλος που αναπτύσσεται στη συνέχεια. 45

46 Χύτευση μονοκρυστάλλων Εικόνα 3β.18 Εικόνα 3β.19 46

47 Ταχεία στερεοποίηση 10 6 Κ/s ρυθμός ψύξης Δεν δίνεται χρόνος για κρυστάλλωση Λαμβάνονται άμορφα κράματα ή μεταλλικά γυαλιά (Fe,Ni,Cr με C, P,B Al, Si) για αντοχή σε διάβρωση, μικρή μαγνητική υστέρηση κλπ 47

48 Ταχεία στερεοποίηση Εικόνα 3β.20 48

49 Σύγκριση μεθόδων χύτευσης I Είδος Τραχύτητα επιφάνειας Πορώδες Πολυπλοκότητα μορφής Διαστ. ακρίβεια Σε άμμο Croning Σε γύψο Χαμένου κεριού Μεταλ. μήτρας ΧΠ ΧΥΠ Φυγοκεντρική

50 Σύγκριση μεθόδων χύτευσης IΙ Είδος Υλικά Βάρος (Kg) Διάσταση διατομής (mm) Σε άμμο όλα Croning όλα Σε γύψο Μη σιδηρούχα Χαμένου κεριού όλα Μεταλ. μήτρας ΧΠ όλα ΧΥΠ Μη σιδηρούχα Φυγοκεντρική όλα

51 Σύγκριση μεθόδων χύτευσης IIΙ Είδος Κόστος μήτρας Κόστος μηχανής Κόστος προσωπικού Max ρυθμός παραγωγής (τεμ. /hr) Σε άμμο Χ X X-M 20 Croning Χ-Μ M-Y X-M 60 Σε γύψο Χ-Μ M M-Y 10 Χαμένου κεριού Μ-Υ X-M Y 1000 Μεταλ. μήτρας ΧΠ Μ M X-M 60 ΧΥΠ Υ Y Y 200 Φυγοκεντρική Μ Y X-M 50 51

52 Χύτευση πρώτης ύλης 52

53 Χύτευση μπιγιετών Χύτευση - στερεοποίηση σε μεγάλα καλούπια kg. Τετραγωνική, παραλληλόγραμμη ή κυκλική διατομή. Ακολουθεί θέρμανση σε λουτρό για ομοιόμορφες ιδιότητες. Στο χάλυβα διαλυμένα αέρια πχ Ο2 αποβάλλονται κατά τη στερεοποίηση πχ ως CΟ2 και δημιουργούν διακενώσεις. killed semi-killed rimed 53

54 ... Killed (ήρεμης στερεοποίησης). Πλήρως αποξειδωμένος ελάχιστες διακενώσεις Χρήση Al, V, Ti που δημιουργούν οξείδια που επιπλέουν Ιδιότητες ομοιογενείς αλλά δημιουργία κενού συρρίκνωσης (πηγαδιού) που αχρηστεύει τμήμα της μπιγιέτας Semi-killed Μερικά αποξειδωμένος- λίγες διακενώσεις μικρό κενό συρρίκνωσης Rimmed (rim=άκρο εκεί δημιουργούνται οπές ). Π (C) < 0.15% Προσθήκη Al για έλεγχο των αερίων και μικρό κενό συρρίκνωσης Επιφάνεια όλκιμη και καλής ποιότητας 54

55 Συνεχής χύτευση Αντικαθιστά τη χύτευση μπιγιετών (διακριτή κατά μερίδες). Βελτιώνει προβλήματα ασυνεχειών υλικού, σύστασης και δομής. Ξεκίνησε το 1860 για μη σιδηρούχα υλικά Στάδια Καθαρισμός τήγματος με ρεύμα Ν2 για λιγότερο από 10 min Χύτευση σε ενδιάμεση δοχείο τυπικά 3 tn με αφαίρεση ακαθαρσιών Κατακόρυφη διακίνηση (25 mm/sec) μέσω ψυχόμενων καλουπιών με ταυτόχρονη στερεοποίηση και υποστήριξη από ράουλα 55

56 ... Χρήση αρχικά στερεοποιημένου τμήματος για έναρξη διαδικασίας Επικάλυψη γραφίτη κλπ στερεών λιπαντικών στο εσωτερικό του καλουπιού και ταλαντώσεις για μείωση τριβής προσκόλησης Πάχος τελικής μπιγιέτας 250 mm τυπικά. Πρόσφατα : πάχος μπιγιέτας 15 mm για μείωση επιπλέον κατεργασιών. Ακολουθεί κοπή ή έλαση διατομής συχνά σε σειρά Μειωμένο κόστος σε σχέση με χύτευση μπιγιετών 56

57 Συνεχής χύτευση Εικόνα 3β.21 57

58 Κατάλογος Αναφορών Εικόνων (1/2) Εικόνα 3β.1: Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων. Εικόνα 3β.2: S. Kalpakjian : Manufacturing processes for engineering materials / Addison Wesley, 1997 Εικόνα 3β.3: Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων. Εικόνα 3β.4 3β.7: S. Kalpakjian : Manufacturing processes for engineering materials / Addison Wesley, 1997 Εικόνα 3β.8: Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων. Εικόνα 3β.9 3β.10: S. Kalpakjian : Manufacturing processes for engineering materials / Addison Wesley, 1997 Εικόνα 3β.11: Εικόνα 3β.12 3β.13: S. Kalpakjian : Manufacturing processes for engineering materials / Addison Wesley,

59 Κατάλογος Αναφορών Εικόνων (2/2) Εικόνα 3β.14: Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων. Εικόνα 3β.15 3β.21: S. Kalpakjian : Manufacturing processes for engineering materials / Addison Wesley,

60 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα» του ΕΜΠ έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.