ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ)

Transcript

1 Μαθήματα Α εξαμήνου 1. Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων & της Στρατηγικής ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Στο πλαίσιο του μαθήματος «Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων και της Στρατηγικής» αναλύεται η εξέλιξη του διεθνούς συστήματος από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας, υπό το πρίσμα της αντίστοιχης εξέλιξης της θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων και της Στρατηγικής. Στο πλαίσιο του μαθήματος εξετάζεται η διεθνής πολιτική, με έμφαση στη συγκρουσιακή (στρατηγική) της διάσταση στην αρχαιότητα (αρχαία Ελλάδα, Ρώμη), στον Μεσαίωνα (Βυζάντιο, ανατολικοί λαοί, Δ. Ευρώπη), στη νεώτερη εποχή (από την Αναγέννηση μέχρι και τον 19ο αιώνα) και τέλος στον 20ο αιώνα (Παγκόσμιοι Πόλεμοι, Ψυχρός Πόλεμος). Το θεωρητικό υπόβαθρο αυτής της ανάλυσης παρέχει η εξέταση της διεθνολογικής και στρατηγικής σκέψης των Θουκυδίδη, Σουν Τσου, Μακιαβέλι, Χομπς, Κλάουζεβιτς και των θεωρητικών της πυρηνικής στρατηγικής. 2. Θεωρία Διεθνών Σχέσεων ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΤΖΙΑΜΠΙΡΗΣ (ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Κύριος σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση της ιστορικής εξέλιξης του κλάδου των Διεθνών Σχέσεων και των σημαντικότερων θεωρητικών προσεγγίσεων. Πιο συγκεκριμένα αναλύονται ενδελεχώς οι κυριότερες υποθέσεις της θεωρίας του Πολιτικού Ρεαλισμού/Νεο-ρεαλισμού, του Φιλελευθερισμού/Νεο-φιλελευθερισμού, καθώς και εκείνες του Κονστρουκτιβισμού. Λαμβάνοντας υπόψη τη θεωρητική συζήτηση που έλαβε χώρα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου παρουσιάζεται ο επιστημονικός διάλογος μεταξύ των υποστηρικτών των παραπάνω θεωριών, καθώς και η κριτική που έχει ασκηθεί. Στα πλαίσια αυτά, αναλύονται βασικές έννοιες των Διεθνών Σχέσεων, όπως είναι το άναρχο διεθνές σύστημα, τα αίτια πολέμου, το εθνικό συμφέρον, η ισχύς, η ισορροπία ισχύος, η αρχή της αυτοβοήθειας, το δίλημμα ασφάλειας, η οικονομική αλληλεξάρτηση, η θεωρία της δημοκρατικής ειρήνης, ο ρόλος των διεθνών οργανισμών, η συλλογική ασφάλεια κ.λ.π. Τέλος, εξετάζονται τα επίπεδα ανάλυσης των Διεθνών Σχέσεων καθώς και οι θεωρίες λήψης αποφάσεων. 3. Διεθνής Πολιτική Οικονομία ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΤΙΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Η Διεθνής Πολιτική Οικονομία είναι ένας σχετικά νέος κλάδος των κοινωνικών επιστημών, η οποία προέκυψε από την ανάγκη για μια ολιστική ερμηνεία των διεθνών οικονομικών φαινομένων και διεργασιών. Και αυτό, επειδή, η επιστήμη των διεθνών οικονομικών συχνά αδυνατεί από μόνη της να προσεγγίσει και να κατανοήσει πλήρως το πολύπλοκο διεθνές οικονομικό γίγνεσθαι. Κατά συνέπεια, αντικείμενο του μαθήματος είναι η διεπιστημονική

2 προσέγγιση των διεθνών οικονομικών σχέσεων και κυρίως η πολιτικοοικονομική και κοινωνιολογική θεώρηση αυτών. Όπου είναι απαραίτητο προσφέρεται και μια οικονομική θεώρηση φαινομένων της διεθνούς πολιτικής, ώστε να γίνει κατανοητή η αλληλεξάρτηση μεταξύ διεθνούς οικονομίας και διεθνούς πολιτικής. Τα θεματικά πεδία τα οποία προσεγγίζονται, καλύπτουν σχεδόν το σύνολο των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Σκοπός του μαθήματος είναι αφενός να εισαγάγει τους φοιτητές στις σύγχρονες διεθνείς οικονομικές σχέσεις και αφετέρου να τους διδάξει τη διεπιστημονική μελέτη αυτών. Στα περιεχόμενα του μαθήματος περιλαμβάνονται θεματικές όπως η σχέση διεθνούς οικονομίας και διεθνούς πολιτικής, υποδείγματα και συστήματα οργάνωσης των διεθνών οικονομικών σχέσεων, η σημασία της ισχύος στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, ο ρόλος και η ισχύς των διεθνώς δρώντων, η πολιτική οικονομία του διεθνούς εμπορίου, των διεθνών επενδύσεων και των πολυεθνικών, των διεθνών νομισματικών σχέσεων, των διεθνών οικονομικών κρίσεων, της διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας, της διεθνούς περιφερειακής ολοκλήρωσης, των διεθνών οικονομικών οργανισμών, της διεθνούς περιβαλλοντικής συνεργασίας, της ενέργειας κ.α. 4. Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΔΡΙΝΟΥ ( ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ) Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις κύριες πτυχές του φαινομένου και της διαδικασίας της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Το μάθημα εξετάζει συνεκτικά τις θεωρητικές, ανθρωπολογικές, πολιτικές, θεσμικές, οργανωτικές και οικονομικές πτυχές που έχουν σηματοδοτήσει το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Κύριος στόχος είναι η ανάλυση και ερμηνεία του φαινομένου και της διαδικασίας της ολοκλήρωσης στην Ευρώπη με αναφορά στη σημασία του στο διεθνές, το υπερεθνικό, το εθνικό και το τοπικό επίπεδο για περισσότερες από 6 δεκαετίες. 5. Διεθνές Δίκαιο-Διεθνείς Θεσμοί, Διαπραγματεύσεις ΠΕΤΡΟΣ ΛΙΑΚΟΥΡΑΣ (ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Το περίγραμμα της διδασκόμενης ύλης του μεταπτυχιακού μαθήματος 1. όσον αφορά στο διεθνές δίκαιο και θεσμούς περιλαμβάνει πέντε ενότητες που αντιστοιχούν σε θεμελιώδη κεφάλαια του αντικειμένου: α) η διαμόρφωση και εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, οι πηγές, οι θεωρητικές προσεγγίσεις και η ανάλυσή του, β) κράτος, κυριαρχία, αυτοδιάθεση, αναγνώριση, γ) απαγόρευση χρήσης βίας και νόμιμη άμυνα, δ) το δίκαιο της θάλασσας, ε) η διεθνής δικαιοσύνη, η ειρηνική επίλυση των διεθνών διαφορών και οι διεθνείς οργανισμοί. 2. Όσον αφορά στις διαπραγματεύσεις, ήτοι στη Θεωρία και τις Τεχνικές των Διεθνών Διαπραγματεύσεων, η ύλη αναπτύσσεται στις θεματικές ενότητες: α) εισαγωγική και μεθοδολογική θεωρητικές προσεγγίσεις- περί διαπραγματεύσεων, β) η θεωρία του Roger Fisher και της ομάδας διαπραγματεύσεων της Νομικής Σχολής του Harvard της αμοιβαίας ικανοποίησης συμφερόντων και ο ρόλος της ΒΑΤΝΑ στην επιτυχή κατάληξη σε συμφωνία, η αντιδιαστολή της ενοποιητικής διαδικασίας έναντι της συγκρουσιακής μηδενικού αθροίσματος προσέγγισης, γ) τεχνικά ζητήματα, επιλογή περιπτώσεων και πρότυπα διεθνών πολιτικών διαπραγματεύσεων, καθώς και ασκήσεις προϊδέασης.

3 Μαθήματα Β εξαμήνου 1. Διπλωματία & Στρατηγική των Μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων - Ευρωατλαντικές Σχέσεις ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) 2. Διεθνές Εμπορικό και Νομισματικό Σύστημα ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) - ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΤΙΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Σκοπός του μαθήματος είναι να εισαγάγει του φοιτητές στις βασικές θεωρητικές και εμπειρικές πτυχές των διεθνών νομισματικών και εμπορικών σχέσεων, ώστε να είναι σε θέση να κατανοούν και αναλύουν τα σύγχρονα διεθνή φαινόμενα στα εν λόγω πεδία. Το μάθημα δομείται σε δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα αναφέρεται σε θεματικές όπως το ισοζύγιο πληρωμών, το συνάλλαγμα και οι συναλλαγματικές αγορές, τα συναλλαγματικά συστήματα και ο προσδιορισμός των συναλλαγματικών ισοτιμιών, οι χρηματοοικονομικοί θεσμοί και το σχετικό δίκαιο, η πολιτική οικονομία των συναλλαγματικών συστημάτων, οι επιπτώσεις των αλλαγών στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι διεθνείς νομισματικές κρίσεις, η εξέλιξη των διεθνούς νομισματικού συστήματος, ο ρόλος του ΔΝΤ, η Οικονομική και Νομισματική Ένωση της ΕΕ, καθώς και σύγχρονα ζητήματα της διεθνούς νομισματικής διπλωματίας. Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει τις παραδοσιακές και νεότερες θεωρίες του διεθνούς εμπορίου, τους στόχους και τα μέσα της εμπορικής πολιτικής, το ισχύον διεθνές εμπορικό σύστημα (GATT/ΠΟΕ), τις περιφερειακές εμπορικές ενώσεις, την Κοινή Εμπορική Πολιτική της ΕΕ, καθώς και τα βασικά προβλήματα της σύγχρονης διεθνούς εμπορικής διπλωματίας. 3. Στρατηγική στον Πόλεμο και τις Επιχειρήσεις ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Κύριος σκοπός του μαθήματος των Στρατηγικών Σπουδών είναι η μελέτη της σχέσης μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ισχύος που περιλαμβάνει την προετοιμασία, την απειλή και τη χρήση βίας, καθώς και την λανθάνουσα παρουσία της στη διεθνή πολιτική. Στα πλαίσια αυτά, εξετάζεται η σύζευξη των μέσων που έχει στη διάθεσή του ένα κράτος και των σκοπών που καλούνται να εξυπηρετήσουν τα μέσα αυτά. Αυτή η σύζευξη μέσω-σκοπών, κάτω από συνθήκες διεθνούς ανταγωνισμού, αποτελεί την ουσία της στρατηγικής.

4 Το μάθημα δεν περιορίζεται μόνο στην εξέταση στρατιωτικών μέσων, καθώς η στρατηγική, πέρα από τη στρατιωτική διάστασή της χρησιμοποιεί και μια πλειάδα άλλων μέσων προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς της, όπως την οικονομία, τη διπλωματία, την υψηλή στρατηγική κ.λ.π. Επίσης, αναλύουμε τη στρατηγική θεωρία (Θουκυδίδης, Μακκιαβέλλι, Κλαούζεβιτς κ.λ.π.), καθώς και βασικές έννοιες όπως ασφάλεια, ισχύς, οικονομική επιρροή, άμυνα, επίθεση, αποτροπή, καταναγκασμός, πληροφόρηση, ενώ εξετάζονται σύγχρονα στρατηγικά ζητήματα (τρομοκρατία, διασπορά όπλων μαζικής καταστροφής, πυρηνική στρατηγική, επανάσταση στις στρατιωτικές υποθέσεις, χειρισμός κρίσεων κ.λ.π.). Εξετάζεται, ακόμη, η υψηλή στρατηγική της Αθήνας και της Σπάρτης στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, καθώς και η Αμερικανική Υψηλή Στρατηγική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και στη μεταψυχροπολεμική εποχή. Προκειμένου να δοθεί στους μεταπτυχιακούς φοιτητές μία σφαιρική οπτική της στρατηγικής αναλύεται και η επιχειρηματική στρατηγική (business strategy) που λαμβάνει χώρα στα πλαίσια του ανταγωνισμού των επιχειρήσεων. 4. Ευρωπαϊκή Πολιτική Οικονομία-Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) - ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΔΡΙΝΟΥ ( ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ) Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τις κύριες πτυχές του μοντέλου Ευρωπαϊκής διακυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής πολιτικής οικονομίας όπως αυτή διαμορφώνεται. Το μάθημα εξετάζει τις ιδιαιτερότητες που συνιστά η ΕΕ για την πολιτική οικονομία στην Ευρώπη όπως και τις ιδιαιτερότητες που έχουν διαμορφωθεί για την οργάνωση και λειτουργία της Ευρωπαϊκής διακυβέρνησης. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην νέες πτυχές που έχει σηματοδοτήσει τόσο η θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισσαβόνας όσο και η Ευρωπαϊκή οικονομική κρίση. 5. Μεθοδολογία-Θεωρία Παιγνίων ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) - ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΡΑΒΑΝΤΗΣ (ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ (ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Μαθήματα Γ εξαμήνου

5 1. Διπλωματία και Στρατηγική των Μεγάλων Δυνάμεων: ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, αναδυόμενες δυνάμεις ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) 2. Συγκριτική Πολιτική ΜΑΡΙΑ ΜΕΝΔΡΙΝΟΥ ( ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ) Στη συγκεκριμένη ενότητα αναλύεται η εκλογική διαδικασία (π.χ. εκλογικά συστήματα) η πολιτική συμμετοχή στις σύγχρονες φιλελεύθερες δημοκρατίες. Εν συνεχεία αναλύονται τα πολιτικά κόμματα και οι ομάδες συμφερόντων ως κεντρικοί πολιτικοί θεσμοί της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Εξετάζεται η ιστορική εξέλιξη των πολιτικών κομμάτων, οι τύποι των κομματικών δομών, οι πολιτικές λειτουργίες των κομμάτων καθώς και τα χαρακτηριστικά των κομματικών συστημάτων. Αναλύονται επίσης τα χαρακτηριστικά και οι μεταβολές του ελληνικού κομματικού συστήματος. Ακολουθεί η ενότητα για τις ομάδες συμφερόντων, όπου αναλύονται οι δίοδοι πρόσβασης των ομάδων συμφερόντων, οι προϋποθέσεις επιρροής των ομάδων συμφερόντων και τέλος τα μοντέλα του πλουραλισμού, του ελιτισμού, του μαρξισμού και του κορπορατισμού. Η ενότητα ολοκληρώνεται με την ανάλυση της θεωρίας του εκδημοκρατισμού. 3. Ελληνική Εξωτερική και Αμυντική Πολιτική ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΟΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΛΑΤΙΑΣ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ Θεωρία Εξωτερικής Πολιτικής και Θεωρίες Λήψης Αποφάσεων. Θεσμικό Σύστημα Διαμόρφωσης της Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής. Εξωτερική Πολιτική και Τουρκία. Η Περιφερειακή Άνοδος της Τουρκίας. Νεο-Οθωμανισμός και το Δόγμα του Στρατηγικού Βάθους. Ελληνοτουρκικές Σχέσεις: Θεωρία και Πολιτική Πράξη. Ελληνική Εξωτερική Πολιτική και Βαλκάνια: Το Ζήτημα της Ονομασίας Ελληνική Εξωτερική Πολιτική και Δυτικά Βαλκάνια. Ελληνική Εξωτερική Πολιτική και Κυπριακό. Πολιτικές και Στρατηγικές Παράμετροι των ελληνικών-κυπριακών κυβερνήσεων στην διαχείριση του Kυπριακού Zητήματος. Ελληνική Εξωτερική Πολιτική: Σχέσεις με ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Η ένταξη της Ελλάδας στο δυτικό θεσμικό πλαίσιο. Συνέπειες για την Ελληνική Εξωτερική Πολιτική. Ελληνική Εξωτερική Πολιτική και Ενέργεια. Προοπτικές και Τάσεις στην Ελληνική Εξωτερική. Πολιτική: Σχέσεις με Ρωσία και Ισραήλ. 4. Ευρωπαϊκό Δίκαιο και Πολιτική της Ενέργειας - Ενεργειακή Ασφάλεια

6 ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Πρόκειται για ένα μάθημα που στην Ελλάδα διδάσκεται μόνο στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των μεταπτυχιακών φοιτητών του προγράμματος με τους βασικούς θεσμούς και τους κύριους άξονες της ενεργειακής πολιτικής στην ΕΕ και τα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο του μαθήματος προσκαλούνται γνωστοί επιστήμονες, διπλωμάτες, ακαδημαϊκοί και διοικητικά στελέχη από τον χώρο της ενέργειας. Οι διαλέξεις καλύπτουν την θεσμική, οικονομική και πολιτική διάσταση του ενεργειακού επιχειρείν και θίγουν κρίσιμα ζητήματα της επικαιρότητας: ελευθέρωση ενεργειακών αγορών και ανταγωνισμός, ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, διασύνδεση δικτύων και αγωγών, γεωπολιτική της ενάργειας, ζητήματα επάρκειας και αποδοτικότητας και προστασία του περιβάλλοντος. Το μάθημα έχει γίνει δεκτό με ενθουσιασμό από τους φοιτητές και έχει ήδη εκπονηθεί αξιοσημείωτος αριθμός διπλωματικών εργασιών με αντικείμενο τα ανωτέρω ζητήματα αιχμής. 5. Διεθνές και Ευρωπαϊκό Χρηματοοικονομικό Σύστημα ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΕΜΜΑΝΟΥΗΛ (ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΚΟΡΤΣΟΣ (AΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ) Το μάθημα αποσκοπεί να εισαγάγει του φοιτητές σε μία κρίσιμη όψη της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή, στην ενοποίηση των χρηματοοικονομικών αγορών, σε ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο. Η εξέλιξη αυτή αντιμετωπίζεται από οικονομικής, αλλά κυρίως από ρυθμιστικής απόψεως. Ειδικότερα, εξετάζεται η διαμόρφωση και εξέλιξη ενός επιτυχούς «διεθνούς καθεστώτος» για τον τραπεζικό τομέα και η υιοθέτηση παγκοσμίως αποδεκτών προτύπων προληπτικής εποπτείας. Επίσης, εξετάζεται η διαδικασία ενοποίησης του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα, με καταληκτικό στόχο πλέον την πλήρη «Τραπεζική Ένωση» της Ευρωζώνης.