Φάκελος περιοχής: GR Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες) Παραδοτέα:

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2 Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

3 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Κώστας Παπακωνσταντίνου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

4 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Παπακωνσταντίνου Κ. (2009. Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης. Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα This document may be cited as follows: Papakonstantinou K. (2009. Ornithological report for the evaluation of the site «GR082 Diapontia nisia (Othonoi, Erikousa, Mathraki & vrahonisides». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors. Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...18 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...19 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004, στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000 του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000 είναι 1500 εκτάρια. Η περιοχή αποτελεί ένα σύμπλεγμα νησίων στο Βορειοδυτικό άκρο της ελληνικής επικράτειας. Αποτελείται από τρία κατοικημένα νησιά, Μαθράκι, Οθωνούς, Ερεικούσα και από πέντε ακατοίκητες νησίδες και μερικούς ακόμη βράχους και υφάλους. Τα νησιά χαρακτηρίζονται από υψηλή βλάστηση με ελαιώνες, χαλέπιο πεύκο και κυπαρίσσια, όπως και άλλα ψηλά ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

7 δέντρα στα πιο πεδινά τμήματα. Υπάρχουν επίσης ψηλοί θαμνώνες οι οποίοι σταδιακά μετατρέπονται σε δάσος. Μεγάλο μέρος της δασικής βλάστησης βλάστησης και των θαμνώνων επεκτείνεται σε παλιές, εγκαταλειμμένες καλλιέργειες. Οικισμοί υπάρχουν στο Βορειοανατολικό Μαθράκι, και στο Νότιο τμήμα των Οθωνών και της Ερεικούσας. Υπάρχουν πολλά σκόρπια σπίτια αμάμεσα στα ψηλά δέντρα και στα τρία νησιά. Το Δυτικό τμήμα των Οθωνών είναι το πιο ορεινό τμήμα της περιοχής (μέγιστο υψόμετρο 385 μ. και χαρακτηρίζεται από απότομες βραχώδεις πλαγιές και γκρεμούς (πρόκειται για το Δυτικότερο σημείο της ελληνικής επικράτειας. Οι νησίδες χαρακτηρίζονται από χαμηλή βλάστηση και βραχώδες υπόστρωμα και είναι κατάλληλες για φώλιασμα θαλασσοπουλιών. Εντός της περιοχής βρίσκονται όλες οι νησίδες, το ορεινό (Δυτικό τμήμα και η Βόρεια ακτή των Οθωνών, το Κεντρικό τμήμα και η Δυτική και Βόρεια ακτή της Ερεικούσας και το κεντρικό τμήμα και το μέσο της Ανατολικής ακτής του Μαθρακίου (που όλα αντιστοιχούν σε πιο αραιοκατοικημένα και χωρίς δρόμους τμήματα των νησιών αυτών. Μεγάλο μέρος των νησίδων είναι ιδιωτικές εκτάσεις. To Falco eleonorae (Μαυροπετρίτης είναι το είδος της ορνιθοπανίδας για το οποίο η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες», αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000 ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1. Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πληθυσμός BirdLife Falco eleonorae Μαυροπετρίτης B2, C6 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

8 Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (Bourdakis & Vareltzidou, Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Παλαιότερες ορνιθολογικές παρατηρήσεις και νέες καταγραφές συνοψίζονται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία στο πλαίσιο της αναθεώρησης των ΙΒΑ (Alivizatos, 1999 και ειδικού προγράμματος για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών (Καζαντζίδης, & Βαρελτζίδου, Νεότερες παρατηρήσεις έγιναν στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE- Nature «Προστασία του Μαυροπετρίτη στην Ελλάδα» που εκπόνησε η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Ωστόσο, οι επισκέψεις αυτές έγιναν τον Αύγουστο του 2005 και 2006, δηλαδή σε εποχή ακατάληλη για το φώλιασμα των περισσοτέρων ειδών (ωστόσο στάθηκε δυνατό να βρεθεί η αποικία του Αρτέμη. Άλλες επισκέψεις έχουν γίνει μέσα στο καλοκαίρι και στην αναπαραγωγική περίοδο (Γαστεράτος, Παπακωνσταντίνου αδημ Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Η περιοχή δεν υπάγεται σε κάποιο εθνικό ή διεθνές καθεστώς προστασίας. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

9 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., Κατά τη 2 η φάση της Ορνιθολογικής έρευνας πεδίου (Απρίλιος-Ιούλιος Συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής από την ήδη δημοσιευμένη βιβλιογραφία και από παρατηρήσεις και αδημοσίευτες αναφορές ελλήνων και ξένων επισκεπτών. 2. έγινε η ορνιθολογική αξιολόγηση περιοχών με καταγραφή των πληθυσμών των ειδών προτεραιότητας, επιβεβαίωση τροποποίηση καταλόγων ειδών, αναγνώριση κρίσιμων ενδιαιτημάτων και εφαρμογή των κριτηρίων θεσμοθέτησης των ΖΕΠ. Η εργασία πεδίου διήρκεσε 4 ημέρες και ήταν εστιασμένη στα είδη προτεραιότητας που είναι γνωστό ότι υπάρχουν ή αναμένονται στην υπό διερεύνηση περιοχή και ιδίως τα είδη που φωλιάζουν σε νησίδες. Λόγω των ιδιαιτεροτήτων και των δυσκολιών που παρουσιάζει η έρευνα στις νησίδες, οι 4 μέρες έρευνας πεδίου έγιναν από ομάδα παρατηρητών που, εκτός από το συντάκτη της έκθεσης, περιλάμβανε τους Γαστεράτο Γιάννη, Ευαγγελίγη Άγγελεο, Γαγάνη Κώστα και Γκίνη Σταμάτη. Οι τρεις ημέρες της έρευνας επικεντρώθηκαν στην αναπαραγωγική περίοδο και περιλάμβανε καταγραφές όλων των ειδών, με έμφαση στη συλλογή στοιχείων για ενδιαιτήματα αναπαραγωγής (και όχι τόσο της τροφοληψίας, με δεδομένο ότι τα περισσότερα είδη ενδιαφέροντος (θαλασσοπούλια αλλά και οι Σταχτάρες και ο Πετρίτης τρέφονται στη θάλασσα ή σε άλλα μέρη μακριά από τις νησίδες. Σε κάθε περίπτωση, δόθηκε έμφαση στο να εντοπιστούν περιοχές κρίσιμες για είδη που πληρούν τα κριτήρια ένταξης της περιοχής στο δίκτυο των ΖΕΠ σύμφωνα με το BirdLife International (Heath & Evans Όπως συμβαίνει σε όλες τις νησιωτικές περιοχές με νησίδες, τα είδη αυτά είναι λίγα αλλά η αξία της περιοχής γι αυτά μεγάλη. Μία μέρα αφιερώθηκε στην παρακολούθηση της φθινοπωρινής μετανάστευσης στα τέλη Αυγούστου, με ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

10 επισκέψεις σε όλα τα νησιά, με σκοπό να διαπιστωθεί το πέρασμα των αρπακτικών για το οποίο υπάρχουν παλαιότερες αναφορές. Κατά την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι καταγραφών, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται από τους Χατζηχαραλάμπους κ.ά. (2004: Σε καθορισμένα σημεία χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος look and see για ποιοτική καταγραφή των ειδών που εμφανίζονται εκεί, ενώ έγινε πληθυσμιακή εκτίμηση για τα αναπαραγόμενα στρουθιόμορφα και τα μεταναστευτικά και αναγωγή των πληθυσμιακών δεδομένων στον χώρο ή στον χρόνο αντίστοιχα. Για τα είδη που δεν παρουσιάζουν ομοιόμορφη κατανομή ή διατηρούν επικράτειες (π.χ. αρπακτικά έγιναν παρατηρήσεις σε όλο το εύρος της περιοχής και καταγράφηκε η δραστηριότητά τους ενώ έγινε προσπάθεια εντοπισμού των θέσεων φωλιάσματος. Επιπλέον των παραπάνω, στις νησίδες επιδιώχθηκε πλήρης σάρωση για εντοπισμό φωλιών και, όπου αυτό δεν ήταν δυνατό, έγινα δειγματοληπτική εξέταση μέρους της νησίδες για να εκτιμηθεί η πυκνότητα των φωλιών ή ενδείξεις αναπαραγωγής (υπολείμματα τροφής, νεκροί νεοσσοί κ.λπ.. Σε δυσπρόσιτες νησίδες (βράχους έγινε προσέγγιση με βάρκα και παρατηρήθηκαν τα πουλιά που υπήρχαν, δίνοντας έμφαση στον εντοπισμό συμπεριφοράς που υποδήλωνε αναπαραγωγή (π.χ. είσοδος σε τρύπες, μεταφορά τροφής κ.λπ.. Για τις επισκέψεις στα νησιά χρησιμοποιήθηκε το μικρό πλοίο της γραμμής «ΠΗΓΑΣΟΣ», ενώ στις νησίδες χρησιμοποιήθηκε φουσκωτό σκάφος και αλιευτικό σκάφος που παραχωρήθηκε φιλικά από αλιέα στον Άγιο Στέφανο Κερκύρας. Στην την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν κιάλια 8Χ42, 8Χ50 και τηλεσκόπιο 20Χ60, Πλοηγός GPS και χάρτες της ΓΥΣ (1: Κατά τη 3η Φάση της διαμόρφωσης χαρτών, διαμορφώθηκαν, βάσει της Έκθεσης ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής ο χάρτης κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών κατάταξης και ο χάρτης με την πρόταση της ΖΕΠ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

11 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Η περιοχή βρίσκεται στο Βορειοδυτικό άκρο της ελληνικής επικράτειας σε ένα ιδιαίτερα κομβικό σημείο, αφού εδώ βρίσκεται η κοντινότερη απόσταση ανάμεσα στη Βαλκανική και την Ιταλική χερσόνησο, καθώς επίσης και η είσοδος στην Αδριατική θάλασσα. Ως εκ τούτου, η περιοχή είναι σημαντική τόσο για τα μεταναστευτικά πουλιά, όσο και για τα θαλασσοπούλια. Η μετανάστευση είναι πολύ σημαντικό φαινόμενο και σε αυτήν στηρίζεται ο σημαντικός πληθυσμός του Πετρίτη στην περιοχή αφού τα γεράκια αυτά τρέφονται με μεταναστευτικά πουλιά την άνοιξη (τουλάχιστον πέντε ζευγάρια σε μια χερσαία έκταση που στην ηπειρωτική χώρα μετά βίας συντηρεί ένα ζεύγος. Το κατ εξοχήν είδος που τρέφεται με μεταναστευτικά πουλιά το φθινόπωρο, ο Μαυροπετρίτης, δεν βρέθηκε στους Οθωνούς, όπου περίπου 15 ζεύγη είχαν καταγραφεί στα μέσα της δεκαετίας του Ίσως ο πληθυσμός να χάθηκε, ίσως για κάποιο λόγο τα πουλιά να μην φώλιασαν τα τελευταία χρόνια. Με μεταναστευτικά πουλιά την άνοιξη τρέφονται και άλλα αρπακτικά στην περιοχή, όπως και ο Ασημόγλαρος. Το πολύ μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα την άνοιξη αποτελείται από πολλές δεκάδες είδη πουλιών και είναι πολύ εμφανές (ιδιαίτερα όσον αφορά πιο μεγαλόσωμα είδη όπως Ορτύκια, Τρυγόνια, Ερωδιούς. Το φθινόπωρο περνούν επίσης πολλά αρπακτικά, τα οποία χρησιμοποιούν τα νησιά σαν φυσική γέφυρα προς το Νότο. Το άλλο χαρακτηριστικό της περιοχής, πέρα από τη γεωγραφική της θέση, είναι ο νησιωτικός της χαρακτήρας και ιδιαίτερα οι ακατοίκητες μικρές νησίδες όπου, εκτός από τον άνθρωπο, απουσιάζουν και χερσαία σαρκοφάγα ζωα. Οι νησίδες αυτές αποτελούν πολύτιμο χώρο φωλιάσματος για πολλά είδη πουλιών και ιδιαίτερα για θαλασσοπούλια. Είναι χαρακτηριστικό ότι όλα τα είδη ενδιαφέροντος της περιοχής, Αρτέμης, Θαλασσοκόρακας, Πετρίτης και Βουνοσταχτάρα, φωλιάζουν σε νησίδες. 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α ο ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

12 πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και και β οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια και αποτελούν τα είδη της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

13 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη χαρακτηρισμού Calonectris diomedea Αρτέμης Ισχύει* 14 Phalacrocorax aristotelis Θαλασσοκόρακας Ισχύει* 103 Falco peregrinus Πετρίτης Ισχύει* * Η περιοχή είναι για το είδος μια από τις 5 σημαντικότερες περιοχές στην γεωγραφική περιφέρειά της και φιλοξενεί > του εθνικού πληθυσμού. Γεωγραφικές περιφέρειες: 1 Θράκη Μακεδονία - Θεσσαλία, 2 Ήπειρος-Δυτική Ελλάδα-Στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησος, 3 Νησιά Αιγαίου Πίνακας 3. Είδη για την περιοχή: «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη 234 Apus melba Βουνοσταχτάρα αναπ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

14 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Αρτέμης (Calonectris diomedea Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Καλοκαιρινός επισκέπτης (Μάρτιος Οκτώβριος. Διαχειμάζει στον Ατλαντικό Ωκεανό. Ο ελληνικός πληθυσμός εκτιμάται σε περίπου ζεύγη. Στην περιοχή βρίσκεται η μία από τις μόλις δύο γνωστές αποικίες του είδους στο Ιόνιο και συγκεκριμένα στη νησίδα Τραχειά, Δυτικά από το Μαθράκι. Ο πληθυσμός στην περιοχή εκτιμήθηκε σε 50 έως 70 φωλιές. Ο πληθυσμός αυτός κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικός, διότι συνδέει τους πληθυσμούς της με αυτούς της Κεντρικής Μεσογείου και της Αδριατικής. Τοπικό όνομα: Αρτένα. Οικολογία. Ο Αρτέμης φωλιάζει σε στοές κάτω από βράχους και θάμνους σε ακατοίκητες νησίδες όπου γεννά ένα και μοναδικό αυγό. Φωλιάζει σε αποικίες που μπορεί να φτάσουν τα εκατοντάδες ζεύγη. Επισκέπτεται τη φωλιά μόνο τη νύχτα. Την ημέρα τρέφεται στο ανοιχτό πέλαγος με ψάρια και καλαμάρια που πιάνει κοντά στην επιφάνεια. Συχνά τρέφεται με μη εμπορεύσιμα αλιεύματα που πετιούνται πίσω από ψαροκάικα και μηχανότρατες, τα οποία τοπικά ή για κάποιες περιόδους μπορεί να του εξασφαλίζουν σημαντικό μέρος της διατροφής του. Το φώλιασμα ξεκινά τέλη Απριλίου. Το μικρό εκκολάπτεται τον Ιούνιο. Στα μέσα Σεπτεμβρίου το μικρό πλέον ζυγίζει περισσότερο από τους γονείς αλλά ακόμη δεν διαθέτει φτερά πτήσης. Οι γονείς το εγκαταλείπουν εντελώς και αυτό μένει μόνο του, μέχρι να βγάλει φτέρωμα και να πετάξει τον Οκτώβριο. Σε καθημερινή βάση οι γονείς μπορούν να καλύψουν εκατοντάδες μίλια αναζητώντας τροφή και έτσι το είδος χρησιμοποιεί μια μεγάλη θαλάσσια έκταση γύρω από τη νησίδα όπου βρίσκεται η αποικία. Ωστόσο, παραμένει γεγονός ότι συνήθως συχνάζει σε μερικούς καλούς ψαρότοπους. Στην περιοχή, με ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

15 βάση τις παρατηρήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του προγράμματος και παλιότερα, ο κύριος χώρος διατροφής βρίσκεται στο θαλάσσιο χώρο ανάμεσα στα Διαπόντια νησιά και την Κέρκυρα, καθώς και σε εύρος μερικών μιλίων ανοιχτά από τη Βορειοδυτική Κέρκυρα. Σποραδικά, άτομα που σχεδόν σίγουρα προέρχονται από την αποικία στην Τραχειά, εμφανίζονται μέχρι Νότια Κέρκυρα Παξούς και στο στενό ανάμεσα σε Κέρκυρα και ηπειρωτική ακτή. Απειλές. Οι βασικές απειλές για τον Αρτέμη στην περιοχή εντοπίζονται πάνω στη νησίδα αναπαραγωγής επειδή τα αυγά και οι νεοσσοί, αλλά και οι γονείς, είναι εντελώς απροστάτευτοι σε χερσαίους θηρευτές. Κατά την έρευνα βρέθηκαν θηρευμένα αυγά και νεοσσοί, κάτι που σχετίζεται με την σχεδόν βεβαία ύπαρξη αρουραίων. Απειλή αποτελεί ακόμη και η πρόσκαιρη ύπαρξη άλλων χερσαίων θηρευτών (σκύλοι, γάτες που προσωρινά μεταφέρονται στη νησίδα από επισκέπτες και οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά στην αποικία. Επιπλέον, τυχόν κατασκηνωτές ή επισκέπτες με σκάφη αναψυχής μπορεί να προκαλέσουν απώλειες ανάβοντας φωτιές και διατηρώντας φωτισμό που αποπροσανατολίζει τους γονείς που επιστρέφουν στη φωλιά τη νύχτα, προκαλώντας ατυχήματα. Αυτονόητο, δε, είναι ότι πάνω στη νησίδα οποιαδήποτε ανθρώπινη κατασκευή θα καταστρέψει χώρο φωλιάσματος. Στη θάλασσα, απειλές για το είδος είναι ο πνιγμός σε παραγάδια όταν προσπαθεί να αρπάξει το δόλωμα και η υπεραλίευση που του στερεί πηγές τροφής. Ωστόσο δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία από την περιοχή. Ως απειλή για το είδος είναι και η αύξηση του πληθυσμού του Ασημόγλαρου Larus michahellis, ο οποίος ανταγωνίζεται τον Αρτέμη για τροφή αλλά και τον θηρεύει τις φεγγαρόφωτες νύχτες όταν επιστρέφει στη φωλιά. Η μεγάλη κνότητα των φωλιών στην Τραχειά υποδηλώνει ότι το είδος ενδέχεται να περιορίζεται από την έλλειψη άλλων νησίδων για φώλιασμα. Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Μόνιμος κάτοικος. Ελληνικός πληθυσμός: ζεύγη. Στην περιοχή αναπαράγονται περίπου 15 ζεύγη. Πιθανά ο αριθμός να είναι σημαντικά μεγαλύτερος. Φώλιασμα έχει διαπιστωθεί στη νησίδα Τραχειά και στο Διάπλο, πιθανότατα όμως ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

16 φωλιάζει και σε άλλες νησίδες και στην Δυτική και Βόρεια ακτή των Οθωνών.Τοπικό όνομα: Κωλοκοτσά, Λούφα. Οικολογία. Ο Θαλασοκόρακας φωλιάζει σε νησίδες, όπου είναι ασφαλής από χερσαίους θηρευτές. Τρέφεται σε ρηχά παράκτια νερά και ξέρες (μέχρι μερικές δεκάδες μέτρα βάθος με ψάρια που πιάνει βουτώντας στο βυθό ή στα μεσόνερα. Στην περιοχή, λόγω των ρηχών νερών, τρέφεται σε ολόκληρη τη θαλάσσια ζώνη ανάμεσα στα Διαπόντια νησιά και την Κέρκυρα (κάτι που ενδεχομένως διασπείρει πολύ τα άτομα και οδηγεί σε υποεκτίμηση του πληθυσμού. Συνήθως φωλιάζει σε χαλαρές αποικίες, μπορεί όμως να φωλιάζει και μοναχικά. Το φώλιασμα ξεκινά νωρίς, από Ιανουάριο, και τα μικρά πετούν τον Απρίλιο. Μεμονωμένα όμως ζευγάρια μπορεί να φωλιάσουν νωρίτερα ή πολύ αργότερα και, γενικά, η περίοδος φωλιάσματος μπορεί να ποικίλει. Μετά την αναπαραγωγή συγκεντρώνεται σε μεγαλύτερες ομάδες σε νησίδες και παράκτια βράχια είναι η εποχή που κατ εξοχήν απαντά σε κοπάδια. Είναι είδος που περνά τον περισσότερο χρόνο του στο νερό ή βουτώντας. Πετά λίγο και πάντα χαμηλά πάνω από το νερό και γενικά έχει ανάγκη από επιλεγμένες θέσεις κουρνιάσματος και ανάπαυσης. Συχνά κάθεται στα βράχια και σε υφάλους, απλώνοντας τις φτερούγες για να στεγνώσουν. Απειλές. Ο Θαλασσοκόρακας απειλείται από την ενόχληση από επισκέπτες στις νησίδες όπου φωλιάζει αλλά και από σκύλους ή γάτες που περιστασιακά θα μεταφερθούν στις νησίδες από αυτούς. Οι αρουραίοι, επίσης αποτελούν προβληματικό παράγοντα για το επιτυχές φώλιασμα του είδους αν και όχι σε βαθμό όπως σε άλλα θαλασσοπούλια. Κάθε υποδομή στις νησίδες όπου φωλιάζει αποτελεί απειλή για το είδος αυτό. Επίσης ο Θαλασσοκόρακας μπορεί να πνιγεί σε δίχτυα όταν βουτά, ενώ είναι εξαιρετικά ευάλωτος στη θαλάσσια ρύπανση από πετρελαιοειδή επειδή περνά τον περισσότερο χρόνο κολυμπώντας. Είναι πιθανό, ότι η μαζική τουριστική παρουσία το καλοκαίρι, μολονότι εκτός αναπαραγωγικής περιόδου, στερεί από το Θαλασσοκόρακα ασφαλείς θέσεις για ανάπαυση και κούρνιασμα και περιορίζει τον πληθυσμό του. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα στην περιοχή, η οποία δεν διαθέτει πολλές νησίδες και άρα εναλλακτικές θέσεις, το δε είδος δεν μετακινείται εύκολα σε εναλλακτικές περιοχές όπως άλλα θαλασσοπούλια. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

17 Πετρίτης (Falco peregrinus Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Μόνιμος κάτοικος. Ελληνικός πληθυσμός: ζεύγη. Η περιοχή φαίνεται ότι αποτελεί ιδιαίτερα καλό βιότοπο για το είδος. Υπολογίζονται ότι πέντε, ίσως και επτά ζευγάρια φωλιάζουν ή χρησιμοποιούν την περιοχή. Τέσσερα έως πέντε στις νησίδες Τραχειά, Διάπλο, Διάκοπο, Καράβι και ένα έως δύο σε Οθωνούς ή και Ερεικούσα. Επίσης μάλλον φωλιάζει στις απότομες βραχώδεις ακτές της Βορειοδυτικής Κέρκυρας. Οικολογία. Ο Πετρίτης φωλιάζει σε κάθετα βράχια και τρέφεται αποκλειστικά με πουλιά, τα οποία σχεδόν πάντα πιάνει στον αέρα. Είναι προσαρμοστικό είδος και μπορεί να ζήσει σε διάφορους τύπους οικοτόπων αρκεί να υπάρχουν ανοιχτές εκτάσεις με πολλά πουλιά. Μπορεί να τραφεί με διάφορα είδη πουλιών, ντόπιων ή περαστικών, μέχρι το μέγεθος της Φάσσας. Στην περιοχή ο Πετρίτης τρέφεται σε μεγάλο βαθμό με περαστικά πουλιά (Ορτύκια, Τρυγόνια, ερωδιούς κ.λπ. την άνοιξη γεγονός που εξηγεί και τη μεγάλη πυκνότητα του πληθυσμού του. Ειδικά στη μικρή νησίδα Τραχειά, φαίνεται ότι φωλιάζουν δύο ζευγάρια τη στιγμή που στην ηπειρωτική χώρα οι φωλιές απέχουν μεταξύ τους πολλά χιλιόμετρα. Απειλές. Ο Πετρίτης στην περιοχή κυρίως εξαρτάται από την ασφάλεια των νησίδων για φώλιασμα. Βουνοσταχτάρα (Apus melba Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Μόνιμος κάτοικος. Ελληνικός πληθυσμός: ζεύγη (πιθανά υποεκτίμηση. Στην περιοχή η Βουνοσταχτάρα φωλιάζει στις νησίδες Διάπλο και επίσης στις νησίδες Σκιαλούδι και Κολοβρί στη Βορειοδυτική Κέρκυρα μέχρι την περιοχή της Παλαιοκαστρίτσας και πιθανά στα βράχια των Οθωνών. Υπολογίζεται ότι περίπου 150 ζευγάρια φωλιάζουν στην περιοχή. Οικολογία. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

18 Η Βουνοσταχτάρα φωλιάζει σε σχισμές βράχων σε όλα τα υψόμετρα, από γκρεμούς στα μ. μέχρι παράκτια βράχια και μικρές νησίδες. Στην περιοχή φωλιάζει σε αποικίες σε μικρές νησίδες που δεν έχουν αρουραίους ή σε απρόσιτα βράχια των ακτών. Συνεπώς, απαραίτητη προϋπόθεση για φώλιασμα είναι η μη πρόσβαση θηρευτών. Συνήθως Τρέφεται με έντομα που πιάνει ψηλά στον αέρα. Πετά με ευκολία και διανύει μεγάλες αποστάσεις κάθε ημέρα και τα πουλιά της περιοχής αναζητούν τροφή στην Κέρκυρα. Απειλές. Η μόνη γνωστή απειλή για τη Βουνοσταχτάρα στην περιοχή είναι η πιθανή πρόσβαση αρουραίων στις μικρές νησίδες που φωλιάζει. Σήμερα, ο μόνος πιθανός τρόπος πρόσβασης αρουραίων στις νησίδες είναι τουριστικά σκάφη που αγκυροβολούν κοντά σε αυτές Σύνοψη κρίσιμων ενδιαιτημάτων Με βάση τις ανάγκες των ειδών χαρακτηρισμού και, τα κρίσιμα ενδιαιτήματα για την ορνιθοπανίδα στην περιοχή είναι τα εξής:: 1. Νησίδες. Όλες οι νησίδες είναι πολύτιμες για την αναπαραγωγή των πουτλιών (αρπακτικά, θαλασσοπούλια, σταχτάρες. Όλες πρέπει να προστατευθούν από την ανάπτυξη ανθρώπινων εγκαταστάσεων και την ανεξέλεγκτη ανθρώπινη πρόσβαση. Περισσότερο από όλες, η νησίδα Τραχειά, Δυτικά από το Μαθράκι, θα πρέπει να αποτελεί αυστηρά προστατευόμενη ζώνη και η προσέγγιση να απαγορευτεί εντελώς. Επίσης, στις νησίδες πρέπει να εφαρμοστούν ειδικά διαχειριστικά μέτρα όπως η εξόντωση των αρουραίων κάτι εφικτό στις πιο μικρές από αυτές (όπως η Τραχειά. 2. Βράχια Οθωνών. Οι δυτικές ακτές των Οθωνών αποτελούν σημαντικό καταφύγιο για τον Πετρίτη. Σημειωτέον ότι εκεί αναφερόταν ότι φώλιαζε και ο Μαυροπετρίτης, κάτι που δεν τεκμηριώθηκε πρόσφατα. 3. Δασωμένα τμήματα. Αν και δεν τεκμηριώθηκε απόλυτα, φαίνεται ότι τα δασωμένα ψιλότερα τμήματα των τριών μεγάλων νησιών αποτελούν χώρο κουρνιάσματος πολλών αρπακτικών πουλιών κατά τη φθινοπωρινή μετανάστευση. Αυτό διαπιστώθηκε κατά την επίσκεψη του Αυγούστου, όπου ωστόσο δεν παρατηρήθηκαν σημαντικά νούμερα. Σε κάθε περίπτωση, είναι σκόπιμο να διατηρηθούν οι δασωμένες ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

19 περιοχές των νησιών και ιδιαίτερα εκείνες που βρίσκονται σε δυσπροσιτα σημεία χωρίς δρόμους. 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και Στην επισυναπτόμενη σειρά χαρτών στο παράρτημα 2, υπό τον τίτλο «χάρτης 2», παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και. Ο «χάρτης 2» διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από τις αναφερόμενες βιβλιογραφικές πηγές αλλά και εν μέρει από προσωπικά δεδομένα άλλων παρατηρητών. 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1: παρουσιάζονται: α η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β τα υφιστάμενα όρια της περιοχής μελέτης, δηλαδή της ΣΠΠ. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Η οριοθέτηση λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των ειδών χαρακτηρισμού και. Περιλαμβάνει το ορεινό (Δυτικό τμήμα και η Βόρεια ακτή των Οθωνών, το Κεντρικό τμήμα και η Δυτική και Βόρεια ακτή της Ερεικούσας, το κεντρικό τμήμα και το μέσο της Ανατολικής ακτής του Μαθρακίου και τις νησίδες Τραχειά, Πλατειά, Καράβι, Διακοπό, Δίαπλο και Κολοβρί (η νησίδα Κολοβρί αποτελεί τη μοναδική προσθήκη σε σχέση με την υφιστάμενη ΣΠΠ. 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION This is an island complex in the North-western corner of Greece. There are three small inhabited islands: Othonoi (the North-western tip of Hellenic territory, Erikousa and Mathraki and about six uninhabited islets and several rocks. The larger ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

20 islands are densely wooded with olive groves, pines, cypresses and tall maqcui on abandoned fields. The smaller islets are less densely wooded. The area is situated on an important crossroad between Balkan and Italian peninsulas and at the entrance of Adriatic Sea. This makes the area important for migration and for seabirds. Even raptors (like the five or more pairs of Peregrines in the area feed largely on migratory birds. The rest of the important species in the area are Cory s Shearwater (a colony of about 60 pairs linking Greek with Italian and Adriatic colonies, Mediterranean Shag and Alpine Swift. The most important habitat in the area are the small uninhabited islets; All the important specie sin the area (including Peregrines breed on the uninhabited islets which are free of human disturbance and terrestrial predators. Safeguarding small islets against human intrusion and possible transportation of predators (such as dogs and rats is the most important management step. Rat eradication from some key small islets is also an important measure to be taken. The area includes all islets, the cliffs and the steep mountain slopes on the West coast of Othonoi and the remotest wooded areas and coasts of the inhabited islands. The inclusion of Kolovri islet along the Northwest coast of Corfu, within the area boundaries is also proposed. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

21 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Alivizatos, C.(compiler Important Bird Areas in Greece: 082. Diapontia islands (Othoni, Erikoussa, Mathraki islands and rocky. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers. Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ, Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Διαπόντια νησιά (Οθωνοί κ.λπ.»με κωδικό ΣΠΠΕ GR082. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

22 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

23 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

24 Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και για την περιοχή «GR082 Διαπόντια νησιά (Οθωνοί, Ερεικούσα, Μαθράκι και βραχονησίδες» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion 2 Gavia arctica Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis Υ 15 5 Podiceps cristatus Υ Podiceps grisegena Υ 8 Podiceps nigricollis Υ 1 9 Calonectris diomedea Θ Puffinus yelkouan Χ 20/60 ind Θ Hydrobates pelagicus Θ Phalacrocorax carbo Χ Χ Υ Phalacrocorax aristotelis Phalacrocorax pygmeus Υ (delimitatio n criterion Υ Pelecanus onocrotalus Υ Pelecanus crispus 10/30 ind Υ Botaurus stellaris Υ Ixobrychus minutus Χ Υ Nycticorax nycticorax Χ Υ Ardeolla ralloides Χ Υ Egretta garzetta Χ Υ ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

25 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion 25 Casmerodius albus Υ Ardea cinerea Χ Χ Υ 6 27 Ardea purpurea Χ Υ Ciconia nigra Υ Π Ciconia ciconia Υ Π Plegadis falcinellus Χ Υ Platalea leucorodia Υ Phoenicopterus ruber Υ Cygnus olor Υ 1 37 Anser albifrons / 250 (delimitatio n criterion Υ Anser erythropus 15 ind Υ 1 39 Anser anser / Υ 1 41 Branta ruficollis 60 ind. / regular presence Υ Tadorna ferruginea Υ Tadorna tadorna Υ 1 44 Anas penelope Υ Anas strepera Υ 1 46 Anas crecca Υ 47 Anas platyrhynchos Χ Υ 1 48 Anas acuta Υ 49 Anas querquedula Υ 0 22

26 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή 51 Anas clypeata Υ 53 Netta rufina Υ 0 54 Aythya ferina Υ 0 55 Aythya nyroca 20/60 ind Υ Aythya fuligula Υ (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion 57 Aythya marila Υ 1 61 Melanitta fusca / Υ 62 Bucephala clangula Υ 63 Mergelus albellus Υ 1 64 Mergus serrator Υ 3 65 Mergus merganser Υ 1 66 Oxyura leucocephala regular presence Υ 3 67 Pernis apivorus non br Α Milvus migrans Χ 300 Α Haliaeetus albicilla Α Gypaetus barbatus 1 Α Neophron percnopterus regular presence 16 Α Gyps fulvus 180 Α Aegypius monachus 5/15 ind 14 Α Circaetus gallicus Χ 54 Α Circus aeruginosus Χ 290 Α 1 1 (delimitatio n criterion ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

27 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή Ε.Ε. 25 αναπαρ. 78 Circus cyaneus Χ 110 Α 79 Circus macrourus 15 ind Α (μετανάστ. 80 Circus pygargus Χ 94 Α Accipiter brevipes non br (διαχείμα ση (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion 10 Α Buteo buteo Α Buteo rufinus 2 Α Aquila pomarina 70 Α Aquila clanga 6 ind 1 Α 89 Aquila nipalensis 50 Α 90 Aquila heliaca 2/ 6 ind 1 Α Aquila chrysaetos 41 Α Hieraaetus pennatus 27 Α Hieraaetus fasciatus 9 Α Pandion haliaetus 53 Α 95 Falco naumanni 20/60 ind 180 Α Falco vespertinus Χ 30 ind 9 Α 98 Falco columbarius Χ 76 Α Falco eleonorae Α Falco biarmicus 1 Α Falco cherrug regular presence 2 Α 103 Falco peregrinus 5 74 Α 2 2 (delimitatio n criterion ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

28 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. 105 Bonasa bonasia Tetrao urogallus Alectoris graeca Coturnix coturnix Porzana porzana Υ Porzana parva Υ 1 1 Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ. 119 Crex crex 20/60 ind Υ 122 Fulica atra Υ Otis tarda 30 ind ind 128 Haematopus ostralegus Υ Himantopus himantopus άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion Υ Recurvirostra avosetta Υ Burhinus oedicnemus Υ Glareola pratincola Υ Charadrius dubius Υ Charadrius hiaticula Υ Charadrius alexandrinus Υ Charadrius leschenaultii 10 Υ 142 Pluvialis apricaria Υ Pluvialis squatarola Υ 5 (delimitatio n criterion 1 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

29 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. 144 Hoplopterus spinosus Υ Vanellus vanellus Υ 1 Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion 148 Calidris canutus Υ Calidris alba / Υ 150 Calidris minuta Υ Calidris temminckii Υ 154 Calidris ferruginea Υ 156 Calidris alpina Υ 157 Limicola falcinellus Υ 158 Philomachus pugnax 510 Υ Lymnocryptes minimus Υ Gallinago gallinago Υ 163 Scolopax rusticola Υ Limosa limosa 30 ind Υ 165 Limosa lapponica Υ Numenius phaeopus Υ 167 Numenius tenuirostris regular presence 1 Υ 168 Numenius arquata Υ 169 Tringa erythropus Υ Tringa totanus Υ Tringa stagnatilis Υ (delimitatio n criterion ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 26

30 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion 172 Tringa nebularia Υ Tringa ochropus Υ Tringa glareola Υ 177 Actitis hypoleucos Υ Arenaria interpres Χ Υ Larus melanocephalus Χ Χ Υ Larus minutus Χ Χ Υ Larus ridibundus Χ Χ Υ 191 Larus genei Υ Larus audouinii 20/60 ind Υ Larus canus Υ 194 Larus fuscus Χ Υ Gelochelidon nilotica Υ Sterna caspia Υ 203 Sterna sadvicensis Χ Χ Υ Sterna hirundo Υ Sterna albifrons Υ Chlidonias hybridus Χ Υ Chlidonias niger Χ Υ Chlidonias leucopterus Χ Υ 214 Columba oenas Columba palumbus (delimitatio n criterion ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27

31 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. 217 Streptopelia turtur Clamator glandarius Otus scops Bubo bubo Asio flammeus Caprimulgus europaeus Apus apus Apus melba Alcedo atthis Χ Χ Merops apiaster Χ Coracias garrulus Jynx torquilla? Χ Picus canus Dryocopus martius Dendrocopos syriacus Dendrocopos medius Dendrocopos leucotos Picoides tridactylus Melanocorypha calandra Calandrella brachydactyla Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion Σ Σ Lullula arborea Σ ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία (delimitatio n criterion 28

32 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. 261 Alauda arvensis Σ Riparia riparia Χ Σ Hirundo rustica 10 Χ Σ Delichon urbica Χ Σ Anthus campestris Σ Motacilla flava Χ Σ Phoenicurus phoenicurus Ε.Ε. 25 (διαχείμα ση αναπαρ. (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion Σ Oenanthe isabellina Σ Oenanthe hispanica Σ Monticola saxatilis Σ Turdus torquatus Σ Acrocephalus melanopogon 130 Σ Hippolais pallida 20 3 Σ Hippolais olivetorum 30 Σ Sylvia rueppelli 30 Σ Sylvia hortensis Χ Σ Sylvia nisoria 820 Σ Muscicapa striata Σ Ficedula parva Σ Ficedula semitorquata Σ Ficedula albicollis Χ Σ ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία (delimitatio n criterion 29

33 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης Res (p Br (p Win Stage παγκος. απειλ. ειδ. Κριτ. 1 (C1 αναπαραγ. Ε.Ε (αναπαρα γωγή (μετανάστ. 365 Sitta krueperi 20 1 Σ Oriolus oriolus Χ Σ Lanius collurio 80 Χ Σ Lanius minor Χ 65 Σ Ε.Ε. 25 αναπαρ. 376 Lanius excubitor Σ 377 Lanius senator? Χ Σ Lanius nubicus 45 Σ Pyrrhocorax pyrrhocorax (διαχείμα ση (αναπαραγ ωγή (μετανάσ τ άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσο π. Κριτ. 4 (C πελαργ αρπακτ γεραν στρ. Κριτ. 5 (C5 5 σημ. περ γεωγ περ. > εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ Κριτ. 6 (C6 αναπ. (delimitation criterion 150 Σ Passer hispaniolensis Χ Σ Emberiza cineracea 10/30 ind 1 Σ Emberiza hortulana Σ Emberiza caesia 130 Σ Emberiza melanocephala Σ 300 (delimitatio n criterion Υπόμνημα (Explanations: Ειδικότερες επεξηγήσεις σχετικά με τα πληθυσμιακά όρια και τα κριτήρια που αναφέρονται στον πίνακα, υπάρχουν στις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 30

34 AA Πιν.Ι: Αύξων αριθμός του Πίνακα Ι. «Κατάλογος των ειδών που απαντούν στην Ελλάδα, καθεστώς παρουσίας τους και κατηγοριοποίηση με βάση την Οδηγία των πτηνών», σύμφωνα με τις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Επιστημονική ονομασία (Scientific name: Με έντονα στοιχεία (Bold φαίνονται τα είδη που χρησιμοποιούνται για το χαρακτηρισμό ΖΕΠ ενώ με κανονικά στοιχεία φαίνονται τα είδη (Selection species are indicated in bold Delimitation species are indicated in normal. Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης: Όπως αναφέρονται στο Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων (βλέπε European Commission 1995 Standard Data Form Res: βρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους Br: χρησιμοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει και να ανατρέφει τους νεοσσούς Win: το είδος χρησιμοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειμώνα Stage: τόπος που χρησιμοποιείται στη μετανάστευση ή για την πτερόρροια εκτός των περιοχών αναπαραγωγής 4: Υ: είδος που περιλαμβάνεται στα μεταναστευτικά υδρόβια είδη (migratory water birds Θ: είδος που περιλαμβάνεται στα αποδημητικά θαλασσοπούλια (migratory sea birds 5: Π: Πελαργοί (Ciconiidae, Α: Aρπακτικά (Accipitridae, Γ: Γερανοί (Gruidae, Σ: Στρουθιόμορφα (Passeriformes Κατά τον υπολογισμό του πληθυσμού λαμβάνονται υπόψη όλα τα είδη των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων. Τα σκιασμένα κελιά δείχνουν το κριτήριο που πληροί κάθε είδος (Highlighted cells indicate the criteria fulfilled by a single species. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 31