Η Έρευνα στην εποχή της κρίσης

Transcript

1 Η Έρευνα στην εποχή της κρίσης Κώστας Φωτάκης, Αν. Υπουργός Έρευνας & Καινοτοµίας ΥΠΕΠΘ

2 Το ερώτημα: Στις συνθήκες της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα, Ποιος είναι ο ρόλος της Έρευνας Ποιος είναι ο ρόλος της Γνώσης ;

3 >> Η Έρευνα και η Γνώση αποτελούν : ανάχωμα στην πνευματική, ηθικη και υλική αποδομηση της Κοινωνίας * πηγή Ελπίδας και Προοπτικής

4 Το Διεθνές Περιβάλλον: Παγκοσμιοποιημένη Οικονομία (πραγματική Οικονομία, Οικονομία casino ) Παγκοσμιοποιημένη Γνώση (Διαδίκτυο, Big Data κ.α.) Ένταση του Ανταγωνισμού [ ]

5 Το Ευρωπαïκό Παράδοξο: Στην Ευρώπη γίνεται καλή Έρευνα, αλλά η αξιοποίησή της υστερεί Η Ελλάδα αποτελεί οξεία έκφραση του Ευρωπαϊκού Παράδοξου (!)

6 Η Καινοτοµία στις Ευρωπαïκές Περιφέρειες (2014) Συνολικά, οι καινοτοµικές επιδόσεις των Περιφερειών της ΕΕ στην Καινοτοµία έχουν µόνο οριακά βελτιωθεί παρά τις προσπάθειες διασύνδεσης της Έρευνας µε την Περιφερειακή ανάπτυξη Η πλειοψηφία των περιφερειών της ΕΕ που παρουσιάζουν χαµηλή απορροφητικότητα πόρων του ΠΠ και Τ για Ε&Κ παρουσιάζουν µέτρια και χαµηλά αποτελέσµατα καινοτοµίας. Αυτό δεν ισχύει για την Ελλάδα!

7 Ανάγκη για µια νέα προσέγγιση Η κοινωνικο-οικονοµική κρίση δηµιουργεί νέες προκλήσεις και επιβάλλει διαφορετικές προτεραιότητες Απαιτούνται νέες πολιτικές και νέες ιδέες προκειµένου αυτό που ήδη υπάρχει να αποκτήσει προστιθέµενη αξία και να αναπτυχθούν νέες αποτελεσµατικές πρωτοβουλίες Οι στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης σε Ε&Κ (RIS3) αποτελούν τη σηµερινή Ευρωπαïκή απάντηση, αλλά χρειάζεται προσοχή για την αποφυγή ανεπιθύµητων συνεπειών [...]

8 Ανεπιθύµητες παρενέργειες της RIS3 στην έρευνα Αύξηση της διαρροής εγκεφάλων Ο περιορισµός του ερευνητικού δυναµικού σε συγκεκριµένες θεµατικές περιοχές που υπονοµεύει τη µελλοντική ανάπτυξη και εξέλιξη Υποτίµηση της σηµασίας της Καινοτοµίας που παράγεται από την επιστηµονική περιέργεια Το φαινόµενο δηµιουργία καινοτοµίας εδώ, αλλά εκµετάλλευσή της αλλού ελαχιστοποιεί τα οφέλη για την τοπική οικονοµία #

9 Tο τρίγωνο της Γνώσης: «Έξυπνη» Ανάπτυξη Με και Για την Κοινωνία Είναι εφικτή η επιτάχυνση αυτής της διαδικασίας υπό την παρούσα κρίση; Ποιο είναι το βέλτιστο µείγµα δηµόσιας και ιδιωτικής επένδυσης και ποια η επίδραση στην πραγµατική οικονοµία; Πώς µπορούν να αποφευχθούν οι πρακτικές «καζίνο»; Καινοτοµία Εκπαίδευση ΓΝΩΣΗ Η παραγωγή πλούτου και η ανταποδοτικότητα στην κοινωνία Έρευνα Καινοτοµία που παράγεται από τις ανάγκες της αγοράς (demand driven) Καινοτοµία που παράγεται από έρευνα από επιστηµονική περιέργεια (supply side) Καινοτοµία που παράγεται από ανάθεση (mission-led)

10 Παρατηρήσεις: Καινοτοµία που παράγεται από τις ανάγκες της αγοράς Demand Driven Innovations ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς σήµερα - Αυτές είναι πρωταρχικά δια-λειτουργικές, βραχυπρόθεσµες και ορατές - Η ιδιωτική χρηµατοδότηση έχει κεντρικό ρόλο Καινοτοµία που παράγεται από έρευνα, επιστηµονική περιέργεια και ανάθεση (Supply-side and mission led innovations) απαιτούν µακρόχρονους ορίζοντες και ανταποκρίνονται στις ανάγκες του αύριο -Τα αποτελέσµατα και οι ανακαλύψεις είναι αθροιστικές και αποτελούν προυπόθεση για σηµαντικότερες επιπτώσεις στην πραγµατική οικονοµία και στην κοινωνία -Σηµαντικό ρόλο στη διασφάλιση της αποτελεσµατικότητας και της εκµετάλευσης έχουν η πολιτική δέσµευση και η σταθερή δηµόσια χρηµατοδότηση Η «Έξυπνη» µε /για την Κοινωνία Ανάπτυξη απαιτεί: - Τo κατάλληλο µείγµα δηµόσιας/ιδιωτικής χρηµατοδότησης - Τον επιµερισµό των ευκαιριών αλλά και των κινδύνων - Την κινητοποίηση της κοινωνίας ραστηριοποίηση σε µη κορεσµένες ερευνητικές περιοχές δύναται να έχουν υψηλή επιστηµονική και οικονοµική προστιθέµενη αξία και επιπτώσεις στην οικονοµία

11 Το σηµαντικότερο κεφάλαιο της χώρας Οι άνθρωποι! Το ανθρώπινο επιστηµονικό δυναµικό της χώρας είναι αναγνωρισµένο και ανταγωνιστικό σε διεθνές επίπεδο

12 Στοιχεία επιστηµονικής αριστείας (Nature, Iαν.2012) (δηµοσιεύσεις δείκτης ετεροαναφορών) 1.66% Ολλανδία 1.22% Σουηδία 1.21% Γερµανία 1.19% ΗΠΑ 1.09% Καναδάς 0.99% Γαλλία 1.10% Ιταλία 0.91% Ιρλανδία 0.86% Πορτογαλία 0.79% Πολωνία

13 Κατάταξη των ΕΚ της ΕΕ σύµφωνα µε τις επιδόσεις τους στο 7 ο ΠΠ FORTH CERTH

14 Η ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής ερευνητικής κοινότητας: Kατά το διάστηµα (7o ΠΠ) οι Έλληνες ερευνητές κατάφεραν να προσελκύσουν σε ανταγωνιστική βάση από την ΕΕ 1,04 δισ. ευρώ

15 Research vsinnovation Greece ranks 18 in scientific output, but is 38 in patenting and 55 in Innovation!!! source: Andrés Rodríguez-Pose

16 Tακτική Επιχορήγηση ΕΚ Φόροι & Εισφορές!!

17 Σύνολο εσόδων εκτός Τακτικής Επιχορήγησης ΕΚ

18 Μια σοβαρή απειλή:

19 Το επίτευγμα των πολιτικών της δημοσιονομικής προσαρμογής! June 2015

20 Η μεγάλη πρόκληση Πως θα υποστηριχθείη ελληνική οικονομία μέσω της καινοτομίας που παράγεται από τις ανάγκες τις αγοράς (Demand-Driven Innovation)και πώς θα μετασχηματισθείμέσω καινοτομίας που βασίζεται στην επιστημονική περιέργεια(supply-side Innovation).

21 Η αλυσίδα Καινοτομίας ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Εργαστηριακό Πρότυπο ή διαδικασία Η Κοιλάδα του Θανάτου Επίδειξη, Κατασκευή, Κόστος Βιομηχανικό πρότυπο & προϊόν Πιστοποίηση Είσοδος στην Αγορά, Παραγωγή Πλούτου χρόνος Εκπαίδευση & Κατάρτιση Γ Ν Ω Σ Η Πανεπιστήμια & Ερευνητικά Κέντρα Βασική & Εφαρμοσμένη Έρευνα (+) (-) Κυρίαρχη κουλτούρα και ιδεοληψίες Νομικό/θεσμικό πλαίσιο Χρηµατοδοτικά εργαλεία (VCs, BAs, ΕFSI, ΕΙΒ, ΕΙF) Ύπαρξη κινήτρων (π.χ. φορολογικά, εγγυήσεις, όχι επιδοτήσεις, κόστος δανεισµού) Διαχείριση ΙP Μηχανισµοί Υποστήριξης Το πιο σημαντικό: Δραστική μείωση της Γραφειοκρατίας Ο χρόνος είναι κρίσιμη παράμετρος!

22 Η σηµασία της κυρίαρχης κουλτούρας: Η Ανάπτυξη µέσω της Καινοτοµίας πραγµατοποιείται µόνο µε τη διασφάλιση µακροπρόθεσµης επένδυσης στην υψηλής ποιότητας Έρευνα και Εκπαίδευση Ανάληψη ρίσκων χωρίς να τιµωρείται η αποτυχία >> Η εναλλακτική είναι: to harvest only the low hanging fruits and gadget growth Πάντα προσπάθεια. Πάντα αποτυχία. εν πειράζει. Προσπάθησε ξανά. Απότυχε ξανά. Απότυχε καλύτερα. Samuel Beckett Η φετιχιστική σύνδεση της Έρευνας µε την επιχειρηµατικότητα, η εµπορευµατοποίηση της Γνώσης και η επιδίωξη της άµεσης χρηστικότητας λειτουργούν αρνητικά!

23 Το μέλλον: Ανάπτυξη με βάση την Ε&Κ Θεµατικά Clusters Μικροµεσαίες επιχειρήσεις Έρευνα & Ανάπτυξη Κοινοπραξία Ακαδηµαϊκών Ερευνητικών Φορέων (ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΕΚ) Ενδιάµεσος φορέας: Αξιολόγηση, ιαχείριση, ιακυβέρνηση Νέες, καινοτόµες επιχειρήσεις Έρευνα από Επιστηµονική Περιέργεια & Προσέλκυση Επιχειρήσεων Εξωτερικού Προετοιµασία Θερµοκοιτίδες Brand name Θέσεις εργασίας Μείγµα δηµοσίων και ιδιωτικών πόρων: 1) ΣΕΣ 2) Κεφάλαια σποράς, επενδυτικά κεφάλαια (VCs κ.α.) 3) Χρηµατοδοτικά εργαλεία Ε.Ε.

24 Πρόταση για μελλοντική ανάπτυξη του ερευνητικού/ακαδημαϊκού οικοσυστήματος: Θεσσαλία Στ. Ελλάδα Μακεδονία Θράκη The Hellenic R&D Fund (HRDF) synergies of: ΕΣΠΑ EIB Άλλα. Ελλάδα Αττική Αιγαίο Κρήτη

25 HRDF Επιχορηγήσεις Συµµετοχές LOAN FACILITY Clusters (agrofood, pharma) Capacity Building (υποστηρικτικές υπηρεσίες)

26 Hellenic R&D Fund (HRDF) Phase I: In total: ~ 300M for Phase II : Science Fund High Quality Curiosity Driven Research Sector and place blind, bottom-up - Young Schοlars Fund Pre- and post-doctoral level Sector blind, bottom-up Institutional Fund Universities and Research Centers Strategy led, top-down Innovative Business Fund Science and society Fund Other

27 Μεγάλη προστιθέμενη αξία: Ολιστική προσέγγιση Περιφερειακή εξειδίκευση Bέλτιστη αξιοποίηση πόρων Διάχυση Γνώσης, Υπηρεσιών, Προϊόντων Άνοιγμα Αγοράς Ανάγκη για συλλογικότητα!!

28 HELIOS: A holistic scheme for the revitalization and development of Greek economy having R&I as leverage It is based on a dynamic mix of local Universities, Research Organizations and private companies, together with mixed public-private funding schemes and technology transfer support services. This strategic plan will connect geographically and thematically different R&I strengths of the country into a cohesive network that has critical mass and complementary assets for supporting a new model for Growth.