ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. Γ Λ (ΘΕΡΙΝΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 3 / 12 / 2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΜΑΚΡΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε τα αποσπάσματα: «Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους ἀδυνάτους περιάγειν» και «Ἐπελάθου ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως». «Δες (φαντάσου), δηλαδή, ανθρώπους μέσα σε μια υπόγεια κατοικία, σαν σπηλιά, η οποία έχει την είσοδό της ανοιχτή ψηλά προς το φως σε όλο το μήκος (μάκρος) της σπηλιάς, μέσα σ αυτήν από την παιδική ηλικία να είναι άνθρωποι με δεσμά και στα πόδια και στους αυχένες, ώστε και να παραμένουν αυτοί (ακίνητοι ή στο ίδιο σημείο) και μόνο μπροστά (τους) να βλέπουν και ακόμα τα κεφάλια τους γύρω (κυκλικά) εξαιτίας των αλυσίδων να μην μπορούν να στρέφουν» «Ξέχασες πάλι, φίλε μου, είπα εγώ ότι ο νόμος δεν ενδιαφέρεται γι αυτό, πώς δηλαδή μια μόνο κοινωνική ομάδα μέσα στην πόλη θα ευδαιμονήσει υπερβολικά, αλλά πώς θα κατορθώσει να δημιουργηθεί αυτό σε ολόκληρη την πόλη, ενώνοντας αρμονικά τους πολίτες και με την πειθώ και με τη βία, κάνοντάς τους να μοιράζουν μεταξύ τους την ωφέλεια την οποία ο καθένας απ αυτούς θα είχε τη δυνατότητα να προσφέρει στο σύνολο και δημιουργώντας ο ίδιος τέτοιους άνδρες στην πόλη, όχι για να τους αφήσει να στραφεί όπου θέλει ο καθένας, αλλά για να κάνει πλήρη χρήση αυτών ο ίδιος για το δεσμό που ενώνει την πόλη». Β1. Ο Πλάτωνας στην αλληγορία του σπηλαίου παρουσιάζει μεταφορικά την επίδραση που ασκεί η παιδεία στην ανθρώπινη φύση και κοινωνία. Λαμβάνοντας αυτό ως δεδομένο να προσδιορίσετε και να αναλύσετε τους παρακάτω όρους: «ἀνθρώπους ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας», «ἀνδριάντας». ΑΠΑΝΤΗΣΗ Στο συγκεκριμένο απόσπασμα της πλατωνικής Πολιτείας ο Σωκράτης αναπτύσσει στον Γλαύκωνα την αλληγορία του σπηλαίου με σκοπό να καταδείξει την επίδραση που ασκεί η παιδεία στην ανθρώπινη φύση. Ανάμεσα στις πολλές προσωποποιήσεις και μεταφορές που χρησιμοποιεί αναφέρονται οι «ἄνθρωποι ἐκ παίδων ὄντες ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας». Πρόκειται για τους ανθρώπους που κατοικούν μακροχρόνια από την παιδική τους ηλικία στα έγκατα του Σελίδα 1 από 7

2 μισοσκότεινου και υπόγειου σπηλαίου. Είναι δεμένοι χειροπόδαρα, με σφιχτά δεσμά στον αυχένα και σε όλα τους τα άκρα, ανήμποροι να κάνουν την παραμικρή κίνηση και ανίδεοι για την ύπαρξη του επίγειου κόσμου. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να βλέπουν τον τοίχο του σπηλαίου απέναντί τους. Προχωρώντας κανείς στον αποσυμβολισμό των δεσμωτών διαπιστώνει ότι αυτοί συμβολίζουν τους απαίδευτους και αφιλοσόφητους ανθρώπους των υπαρκτών πολιτικών κοινωνιών. Αντιπροσωπεύουν όλους εκείνους που στερούνται την αληθινή φιλοσοφική γνώση και βρίσκονται τόσο σε πνευματική όσο και σε ηθική αποτελμάτωση. Η αμάθεια ή η ημιμάθειά τους οδηγεί στην πεποίθηση ότι μόνο οι σκιές που διαγράφονται στον τοίχο της σπηλιάς απέναντί τους είναι αληθινές, ότι αυτές είναι που μιλούν και ότι ο δικός τους κόσμος είναι ο μόνος αληθινός. Εγκλωβισμένοι καθώς είναι στη μονοκρατορία των αισθήσεων αντιλαμβάνονται μόνο τον υλικό αισθητό κόσμο και αγνοούν την ύπαρξη του πνευματικού. Ζουν σε ένα κόσμο ψευδαισθήσεων, βιώνουν μια διανοητική πλάνη, αλλά επιμένουν ότι κατέχουν την αληθινή γνώση. Οι δεσμώτες από την παιδική τους ηλικία καταδικάστηκαν στη σωματική ακινησία, στην αδυναμία να δουν οτιδήποτε άλλο δεξιά ή αριστερά τους και πολύ περισσότερο στην έλλειψη ενδιαφέροντος πια να ανακαλύψουν τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι και οι «δεσμώτες» των πολιτικών κοινωνιών χωρίς την αληθινή γνώση παραμένουν απομονωμένοι στο δικό τους μικρόκοσμο, παραπλανημένοι από τις αισθήσεις, πνευματικά και ηθικά ανερμάτιστοι. Δε γνωρίζουν την αλήθεια και ούτε επιθυμούν να τη γνωρίσουν, γιατί αν το έκαναν θα κινδύνευαν να στερηθούν την ασφάλεια που τους παρέχει ο μικρός οικείος τους χώρος. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι πλατωνικοί δεσμώτες θα μπορούσαν να συγκριθούν με τον σύγχρονο άνθρωπο που προσεγγίζει την κοινωνική πραγματικότητα μέσα από ελεγχόμενους παράγοντες πληροφόρησης. Η συσσώρευση συγκεκριμένων πληροφοριών και κυρίως εικόνων του αφαιρούν το δικαίωμα να διασταυρώσει την ποιότητα των μηνυμάτων που λαμβάνει και έτσι πολύ συχνά μετατρέπεται σε άβουλο και παθητικό δέκτη. Η σκηνοθετική δεξιοτεχνία του Πλάτωνα τοποθετεί ένα τοιχίο πίσω από το οποίο άνθρωποι μεταφέρουν «σκεύη παντοδαπὰ καὶ ἀνδριάντας». Πρόκειται για τεχνητά αντικείμενα, εικόνες, ομοιώματα των φυσικών αντικειμένων που προέρχονται από το ανώτερο ὁρατόν. Είναι, δηλαδή, οι χωρο-χρονικές εκφάνσεις, τα αντίγραφα των Ἰδεών στον αισθητό κόσμο. Είναι αγαθά ή κατασκευασμένα από την ανθρώπινη τέχνη ή διαμορφωμένα από την ανθρώπινη αίσθηση, υλικά-κατώτερα όντα καταδικασμένα στη φθορά που δημιουργήθηκαν από την ανάμνηση των Ἰδεών. Είναι για παράδειγμα ένα πλήθος δίκαιων ανθρώπων ως έκφανση της Ἰδέας της δικαιοσύνης ή ένα πλήθος όμορφων ανθρώπων ως έκφανση της Ἰδέας της ομορφιάς. Είναι όντα που κανείς μπορεί να δει, να αγγίξει, να αντιληφθεί με το φως της σπηλιάς, γι αυτό είναι λιγότερο φωτεινά σε σύγκριση με τα αληθινά όντα που αντλούν το φως και την αλήθεια τους από τον Ήλιο, δηλαδή το Ἀγαθόν και όχι το αντιφέγγισμα της φωτιάς. Σελίδα 2 από 7

3 Μέσα από το συγκεκριμένο στοιχείο ο συγγραφέας του σπηλαίου εκθέτει την κοσμοθεωρία του σχετικά με τους τέσσερις αναβαθμούς της γνώσης. Οι «ἀνδριάντες» αντιστοιχούν στη δεύτερη βαθμίδα, την πίστιν. Όποιος καταφέρει να αντικρύσει τα τεχνητά αντικείμενα φτάνει στη γνώση των ίδιων των πραγμάτων και έχει ήδη αφήσει πίσω του το πρώτο επίπεδο γνώσης, την εἰκασίαν, κατά το οποίο αντιλαμβάνεται απλώς τη σκιά αυτών των αντικειμένων. Πάντως απέχει ακόμα από την αληθινή γνώση, καθώς παραμένει στη «δόξα», στην επίπλαστη και φαινομενική γνώση που δεν του επιτρέπει να αντιληφθεί την ανώτατη πνευματική αλήθεια. Β2. Ο Σωκράτης επισημαίνει με εναργή τρόπο το χρέος των «βελτίστων φύσεων», όταν αυτοί γνωρίσουν το «ἀγαθόν». Ποιο είναι αυτό και πώς αξιολογείτε την αντίδραση του Γλαύκωνα στις προτάσεις του; ΑΠΑΝΤΗΣΗ Μετά την ενόραση του νοητού κόσμου και τη βίωση της υπέρτατης πνευματικής εμπειρίας (θέαση του «Ἀγαθοῦ»), οι φιλόσοφοι θα κληθούν από τους ιδρυτές της ιδεατής πολιτείας να εγκαταλείψουν προσωρινά τις θεωρητικές ενασχολήσεις τους. Θα υποχρεωθούν, στην περίπτωση που δεν το επιθυμούν να επιστρέψουν στον υπόγειο και μισοσκότεινο κόσμο των πρώην συνδεσμωτών τους («παρ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας»), δηλαδή να συμμετάσχουν ενεργά στην κοινωνική και πολιτική ζωή, για να την αναμορφώσουν με τη χρηστή και πεφωτισμένη διοίκησή τους. Άλλωστε, ο Πλάτωνας θεωρούσε ως ικανή και αναγκαία προϋπόθεση για την ηθική και πολιτική αναμόρφωση μιας κοινωνίας τον πνευματικό φωτισμό των μελών της μέσα από μία γενναία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Οι «τιμαί» και οι «πόνοι», στους οποίους αναφέρεται ο Σωκράτης, αφορούν τα οφέλη ηθική ικανοποίηση, κοινωνική ανάδειξη και προβολή, τιμητικές διακρίσεις, υψηλή δημοτικότητα και λαϊκή αποδοχή και τις ζημίες ψυχική φθορά, πικρίες, δυσαρέσκεια, απογοητεύσεις, κοινωνικές εντάσεις και συγκρούσεις που αποκομίζει κανείς από την ενεργό ενασχόληση με την πολιτική. Τους «πόνους» και αυτές τις «τιμές», επισημαίνει ο Σωκράτης, δεν έχει δικαίωμα ο πνευματικός άνθρωπος να τις αρνηθεί, όσο ασήμαντες και οδυνηρές αντίστοιχα και αν φαίνονται («εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι»). Πάνω σε αυτή τη θέση του Σωκράτη, ο Γλαύκων διατυπώνει την ακόλουθη ένσταση: θεωρεί πως δεν είναι ηθικά ορθό να στερηθούν οι φιλόσοφοι την πνευματική και ψυχική απόλαυση που τους παρέχεται από τη βίωση μιας ανώτερης μορφής ζωής και να εξαναγκαστούν σε μία καταφανώς κατώτερη από εκείνη («χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὂν ἄμεινον»). Μια τέτοια απαίτηση συνιστά για τον ίδιο άδικη και ηθικά επιλήψιμη πράξη («ἀδικήσομεν αὐτούς»), που επιπροσθέτως αντιστρατεύεται τον τελικό σκοπό της συγκρότησης της ιδανικής πολιτείας, την κατάκτηση της ευδαιμονίας από το κάθε μέλος της. Kατά το Γλαύκωνα, η συγκεκριμένη απαίτηση Σελίδα 3 από 7

4 του Σωκράτη αναιρεί τις αρχικές του εξαγγελίες για την οικοδόμηση μιας δίκαιης πολιτείας, που θα διασφαλίζει υψηλή ποιότητα ζωής σε όλους τους πολίτες. Στην παραπάνω θέση του Γλαύκωνα είναι εμφανής ένας ατομικιστικός τρόπος σκέψης, ασύμβατος προς τις θεμελιώδεις αρχές της ιδεατής πολιτείας. Φαίνεται δηλαδή να εξετάζει τον τρόπο ζωής των φιλοσόφων στα πλαίσια της συγκεκριμένης κοινωνίας, ανεξάρτητα από τις συνθήκες διαβίωσης των υπόλοιπων μελών. Μια πολιτεία, όμως, δεν είναι ένα χαλαρό άθροισμα ανθρώπων, που απλώς συνυπάρχουν σε έναν κοινό τόπο και δρουν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο. Αντίθετα, είναι ένα σύνολο οντοτήτων οι οποίοι συνεργάζονται προκειμένου να κατακτήσουν συλλογικά και όχι ατομικά το ύψιστο ανθρώπινο αγαθό, την ευδαιμονία. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να υπάρξει ατομική ευτυχία ανεξάρτητα από τη συλλογική ευπραγία. Γι αυτό και ο πολίτης δεν έχει μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, πράγμα που φαίνεται να λησμονεί ο Γλαύκων στο σημείο αυτό (ἐπελάθου). Άλλωστε σε προηγούμενη χρονική στιγμή, είχε τεθεί από τον άλλο συνομιλητή, τον Αδείμαντο το θέμα για τον τρόπο διαβίωσης των αρχόντων. Μετά από εκτενή πραγμάτευση είχαν καταλήξει ότι στόχος είναι η γενική ευημερία. Ο Γλαύκων είχε πει τότε «μέμνημαι», συμφωνώντας με τον Σωκράτη. Β3. Ο Σωκράτης στο απόσπασμα «Ἐπελάθου, ἦν δ ἐγώ, ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως» αναφέρεται στο ρόλο του νόμου στην ιδανική πολιτεία. Αφού καταγράψετε τις απόψεις του, να τις συγκρίνετε με το ακόλουθο μεταφρασμένο απόσπασμα από το έργο του Πλάτωνα, τον Πρωταγόρα. «Και όταν πια φύγουν αυτοί [δηλ. οι νέοι άνδρες] από τους δασκάλους, η πόλη, με τη σειρά της, τους αναγκάζει να μάθουν τους νόμους και να ζουν σύμφωνα με αυτούς, ώστε να μην ενεργούν από μόνοι τους και όπως νομίζουν οι ίδιοι [ ]. Έτσι, και η πόλη, υπογραμμίζοντας τους νόμους, αυτά τα επινοήματα των καλών, παλαιῶν νομοθετῶν, αναγκάζει και όσους ασκούν ένα αξίωμα και όσους άρχονται να συμμορφώνονται με αυτούς. Εκείνος δε ο οποίος τους παραβαίνει, υφίσταται κυρώσεις και οι κυρώσεις αυτές ονομάζονται, και σε σας εδώ [δηλ. στην Αθήνα] και σε πολλά άλλα μέρη, εὐθύνες, λες και η δικαιοσύνη ξαναβάζει [τον παραβάτη] στην ευθεία.» ΑΠΑΝΤΗΣΗ Στην ιδανική πολιτεία του Πλάτωνα πρωταρχικό μέλημα και επιδίωξη είναι η προαγωγή και η ευημερία του συνόλου των πολιτών και όχι ενός μέρους αυτών («ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι»). Ο λόγος που συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι προφανής. Η προνομιακή δηλαδή αντιμετώπιση μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας σε βάρος των υπολοίπων θα δημιουργούσε ένα απαράδεκτο καθεστώς ανισότητας και αδικίας, θα υπονόμευε την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία της πόλεως και θα ακύρωνε τη βασική αποστολή της. Σύμφωνα με το Σωκράτη, η κατάκτηση της συλλογικής ευδαιμονίας θα επιτευχθεί με την αρμονική συνύπαρξη των πολιτών και το συντονισμό της κοινής δράσης τους Σελίδα 4 από 7

5 προς την παραπάνω κατεύθυνση. Αυτή θεωρεί ο φιλόσοφος ως βασική αποστολή του νόμου σε μια ιδεώδη πολιτεία. Τα μέσα που ο τελευταίος μετέρχεται για να το επιτύχει είναι η πειθώ, η συναίνεση, ο διάλογος, η ηθική διαπαιδαγώγηση («πειθοῖ») ή ο καταναγκασμός και η βία («ἀνάγκῃ»). Η χρήση βίας, αν και αποτελεί αυταρχική και ανελεύθερη μέθοδο επιβολής της κρατικής εξουσίας, θεωρείται πράξη ηθικά δικαιωμένη, στην περίπτωση που δεν ασκείται με αυθαίρετο παράνομο και καταχρηστικό τρόπο, δεν αποσκοπεί στη μείωση της προσωπικότητας αυτού που την υφίσταται και γίνεται χρήση της όταν όλα τα άλλα μέσα επιβολής ή αποκατάστασης της έννομης τάξης έχουν αποδειχτεί ατελέσφορα. Κατά τον Πλάτωνα, ο άριστος νομοθέτης συνδυάζει την πειθώ με τη βία, η οποία αφορά τον ἂπειρον παιδείας ὂχλον. Συνεχίζοντας τη σκέψη του, ο Σωκράτης υποστηρίζει ότι ο νόμος πρέπει να εμφυσήσει σε όλα τα μέλη της πνεύμα συναίνεσης, συλλογικότητας και συνεργασίας, αμοιβαίας προσφοράς και αλληλεγγύης, ώστε ο κάθε πολίτης να παρέχει στο κοινωνικό σύνολο κάθε θετικό στοιχείο που αποκομίζει από την ιδιαίτερη ατομική του δράση («ποιῶν μεταδιδόναι ἀλλήλοις τῆς ὠφελίας ἣν ἂν ἕκαστοι τὸ κοινὸν δυνατοὶ ὦσιν ὠφελεῖν»). Οι πολίτες μιας τέτοιας κοινωνίας πρέπει να μάθουν να ενεργούν με γνώμονα το συλλογικό και όχι το ατομικό τους συμφέρον. Μόνο έτσι θα καταστεί αρραγής η κοινωνική συνοχή της πόλης («ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως»), απαραίτητη για την πραγμάτωση της ατομικής και κοινωνικής δικαιοσύνης και επομένως για την κατάκτηση της καθολικής ευδαιμονίας. Και στο άλλο έργο του Πλάτωνα, τον Πρωταγόρα, ο σοφιστής επισημαίνει το ρόλο του νόμου στην πόλη. Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, η πόλη μαθαίνει στα νεαρά μέλη της τους ισχύοντες νόμους, τους παραδεδεγμένους κώδικες ηθικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, που καθορίζουν τον ιδιωτικό και το δημόσιο βίο των πολιτών και τους οποίους οφείλουν να τηρούν όλοι. Ο καταναγκασμός, ως μέθοδος διαπαιδαγώγησης, δε λείπει από αυτό το στάδιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας («τους αναγκάζει να μάθουν τους νόμους»), ενώ κι ο στόχος παραμένει ο ίδιος, η διαμόρφωση ενάρετων χαρακτήρων, χρηστών και δίκαιων πολιτών, μέσω της ευεργετικής επίδρασης των νόμων. Όποιος δε παραβιάζει τους νόμους υφίσταται κυρώσεις, τις ευθύνες. «Εὐθῦναι» ονόμαζαν στην αρχαιότητα τη λογοδοσία στην οποία ήταν υποχρεωμένος κάθε δημόσιος λειτουργός για τα πεπραγμένα της διοίκησής του στο τέλος ή στο μέσο της θητείας του. «Εὐθῦναι» ονόμαζαν επίσης και την ποινή που του επέβαλλε η πολιτεία, στην περίπτωση που δεν ήταν χρηστή η άσκηση των δημόσιων καθηκόντων του. Πρέπει να επισημανθεί ότι ο νόμος για τους στοχαστές του 5 ου αιώνα π.χ. είχε απεκδυθεί εντελώς της θεϊκής υπόστασής του. Είναι ένα ανθρώπινο δημιούργημα, προϊόν συναπόφασης και συναποδοχής των μελών μιας κοινωνίας, που γίνεται σεβαστός και αποδεκτός για όσο χρονικό διάστημα κρίνουν εκείνοι. Β4. Πότε συγγράφηκε το έργο «Πολιτεία» του Πλάτωνα, σε ποια χρονική περίοδο αναφέρεται και ποιο είναι το θέμα του; Σελίδα 5 από 7

6 Βλ. εισαγωγή σχολικού βιβλίου, σελ. 83: «τις απόψεις για την ιδεώδη πολιτεία. είναι το 421 π.χ.». Β5. Να σχηματίσετε ένα παράγωγο επίθετο από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους με τις παραγωγικές καταλήξεις που σας δίνονται στη νέα ελληνική: ἰδὲ (-ος): ανίδεος νόμῳ (-ιμος): νόμιμος μέλει (-ηρός): μελετηρός πολίτας (-ικός): πολιτικός πειθοῖ (-ος): άπιστος ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ1. Να μεταφράσετε το κείμενο που σας δίνεται. Και είναι εύκολο να καταλάβετε μετά από αυτά ότι ο νόμος είναι άδικος γιατί μόνοι εμείς από τους Έλληνες έχουμε αυτόν (τον νόμο) και καμιά από τις άλλες πόλεις δεν θέλει να (τον) μιμηθεί. Και όμως αυτά έχουν διακριθεί ως τα άριστα από τους θεσμούς, όσα δηλαδή τυχαία ταιριάζουν ιδιαίτερα και στους δημοκρατικούς και στους ολιγαρχικούς και αρέσουν στους περισσότερους. Σχετικά με αυτά λοιπόν δεν ξέρω για ποιο λόγο πρέπει να μακρηγορήσω γιατί πάντως δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι περισσότερο στην παρούσα συζήτηση σας παρακαλώ όμως να γίνετε δίκαιοι και αμερόληπτοι κριτές των λόγων μου, και όλοι να γίνετε άρχοντες σε αυτά (που λέω), και ούτε να ανέχεστε αυτούς που κακολογούν ούτε αυτούς που κολακεύουν υπερβολικά, αλλά να είστε ευνοϊκοί απέναντι σ αυτόν που θέλει να αγορεύει και να ακούει, σ αυτόν όμως που είναι θρασύς και προκαλεί θόρυβο (να είστε) αυστηροί. Γιατί αν ακούσετε τον καθένα από αυτούς που βρίσκονται εδώ θα αποφασίσετε καλύτερα για εμάς. Γ2. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται (όπου υπάρχουν δύο τύποι να γραφούν και οι δύο): τοῖς πολλοῖς: ο ίδιος τύπος στο συγκριτικό βαθμό: τοῖς πλείοσι(ν) ὅ τι: ο ίδιος τύπος στον πληθυντικό αριθμό: ἅτινα / ἅττα ἄρχοντας: η κλητική ενικού αριθμού: (ὦ) ἄρχον θορυβοῦντι: η γενική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος: τῆς θορυβούσης ἄμεινον: το επίρρημα στο θετικό βαθμό: εὖ Σελίδα 6 από 7

7 διέγνωσται: ο ίδιος τύπος στον παθητικό αόριστο: διεγνώσθη τυγχάνει: το γ ενικό πρόσωπο ευκτικής μέλλοντα: τεύξοιτο / τευξοῖτο οἶδ'(α): το γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού: ᾔδεσαν / ᾖσαν καταστῆναι: το α πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια διάθεση: καθιστώμεθα λέγειν: το β πληθυντικό πρόσωπο οριστικής αορίστου β : εἴπατε Γ3.α) Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις και να αναφέρετε τους όρους που προσδιορίζουν: γνῶναι, τῶν Ἑλλήνων, ἄριστα, μακρότερα, τῷ θέλοντι. γνῶναι: τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο της απρόσωπης έκφρασης ῥάδιον (ἐστί), ετεροπροσωπία τῶν Ἑλλήνων: ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός, γενική διαιρετική στο μόνοι ἄριστα: κατηγορούμενο στο ταῦτα μέσω του ρημ. διέγνωσται μακρότερα: αντικείμενο σύστοιχο του απαρεμφάτου λέγειν τῷ θέλοντι: επιθετική μετοχή ως δοτική αντικειμενική στο εὐμενεῖς Γ3.β) «πάντως γὰρ οὐδὲν ἂν πλεῖον εἰς τὸ παρὸν ποιήσαιμεν»: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική (να δηλωθεί και το ποιητικό αίτιο). πάντως γὰρ οὐδὲν πλεῖον εἰς τὸ παρὸν ἂν ποιηθείη (ὑφ ἡμῶν). Γ3.γ) «Ἀκούσαντες γὰρ ἕκαστον τῶν ὑπαρχόντων ἄμεινον βουλεύσεσθε περὶ ἡμῶν»: αφού χαρακτηρίσετε συντακτικά τη μετοχή ἀκούσαντες ως προς το είδος, να βρείτε το αντικείμενό της και να μετατραπεί έτσι ώστε να δηλώνει την άμεση αντίληψη. ἀκούσαντες: υποθετική μετοχή, συνημμένη στο ενν. υποκείμενο ὑμεῖς του ρημ. βουλεύσεσθε. Το αντικείμενο της μετοχής είναι το ἕκαστον. Για να δηλώνει άμεση αντίληψη θα πρέπει να μετατραπεί σε πτώση γενική: ἑκάστου. Σελίδα 7 από 7