Φορολογικό Δίκαιο. Συνταγματικά ατομικά δικαιώματα. Α. Τσουρουφλής

Transcript

1 Φορολογικό Δίκαιο Συνταγματικά ατομικά δικαιώματα Α. Τσουρουφλής 16/4/2018

2 Η οικονομική ελευθερία Δεν επιτρέπεται η φορολογία να περιορίζει υπέρμετρα την άσκηση επαγγέλματος Τα τεκμήρια δεν προσκρούουν στο δικαίωμα της οικονομικής ελευθερίας εφόσον είναι: γενικά απρόσωπα μαχητά Τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής σε σχέση με την οικονομική ελευθερία (N. 2523/1997, N. 4174/2014) Αναστολή λειτουργίας επαγγελματικής εγκατάστασης Αφαίρεση πινακίδων, άδειας κυκλοφορίας, άδειας οδήγησης Δέσμευση περιουσιακών στοιχείων (κινητών, ακινήτων) Απώλεια του δικαιώματος συμμετοχής σε δημοπρασίες του Δημοσίου για 1 έτος Απώλεια του δικαιώματος λήψης πιστοποιητικού φορολογικής ενημερότητας για 3 μήνες, κ.λπ.

3 ΣτΕ (Ολομ.) 3316/ Επειδή, το κατά τη διάταξη του άρθρου 30 παρ. 5 περ. ε του ν. 3296/2004 μέτρο της δεσμεύσεως των τραπεζικών λογαριασμών και οιουδήποτε είδους περιουσιακών στοιχείων συνεπάγεται σοβαρή επέμβαση σε συνταγματικώς προστατευόμενα αγαθά του ελεγχομένου προσώπου. Συγκεκριμένα, δεδομένου ότι καθ' όσον χρόνο διαρκεί η δέσμευση το ελεγχόμενο πρόσωπο στερείται της δυνατότητας χρήσεως και διαθέσεως των δεσμευθέντων περιουσιακών στοιχείων του (και δη ρευστού χρήματος και κινητών αξιών φυλασσομένων σε πιστωτικά ιδρύματα), το πρόσωπο αυτό υφίσταται σοβαρό περιορισμό των περιουσιακών δικαιωμάτων του και της οικονομικής και επαγγελματικής ελευθερίας του, ήτοι αγαθών, των οποίων η προστασία κατοχυρώνεται με τις διατάξεις των άρθρων 17 παρ.1 και 5 παρ.1 του Συντάγματος.

4 ΣτΕ (Ολομ.) 3316/ Και ναι μεν η θέσπιση του μέτρου αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος [ήτοι, στη διατήρηση των περιουσιακών στοιχείων του ελεγχομένου προσώπου για να είναι δυνατή η ικανοποίηση των αξιώσεων του Δημοσίου κατ' αυτού σε περίπτωση διαπιστώσεως βάσει του πορίσματος της σχετικής έρευνας της εκ μέρους του τελέσεως της πιθανολογηθείσης παραβάσεως, καθώς επίσης και στη διασφάλιση των αναγκαίων στοιχείων για την έρευνα], αλλά ο ως άνω σκοπός του νομοθέτη και μόνον αυτός δεν εξαρκεί για να καταστήσει συνταγματικώς ανεκτή τη ρύθμιση, εφ' όσον μάλιστα αυτή δεν έτυχε περαιτέρω εξειδικεύσεως με το π.δ. 85/2005.

5 Η προσωπική ελευθερία Προσωποκράτηση ως μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη δημοσίων εσόδων (διοικητικό μέτρο) (Ν. 1867/1989) ΣτΕ (Ολομ.) /2008: αντισυνταγματική ΑΠ (Ολομ.) 1/2009: δεν αντίκειται στο Σύνταγμα ΑΕΔ 1/2010: αντισυνταγματική Καταργήθηκε με το άρθρο 67 Ν. 3842/2010 Απαγόρευση εξόδου από τη χώρα: καταργήθηκε

6 Η προσωπική ελευθερία Ποινική δίωξη για φορολογικά αδικήματα Αδίκημα μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο (άρθρο 25 Ν. 1882/1990) Εγκλήματα φοροδιαφυγής (άρθρο 66 ΚΦΔ) Απόκρυψη φορολογητέων εισοδημάτων ή περιουσιακών στοιχείων άνω των ανά έτος Μη απόδοση Φ.Π.Α., παρακρατούμενων φόρων, τελών ή εισφορών άνω των (Φ.Π.Α.) ή (άλλοι φόροι) ανά έτος Έκδοση πλαστών/εικονικών, λήψη εικονικών στοιχείων

7 Η προσωπική ελευθερία Στα νομικά πρόσωπα Αυτουργοί: Διοικούντες, διαχειριστές κ.λπ. Συνεργοί: οι υπογράφοντες ανακριβή δήλωση, όσοι συμπράττουν ή προσφέρουν άμεση συνδρομή Καταργήθηκε το αυτόφωρο Η ποινική δίωξη ασκείται αυτεπαγγέλτως Παραγραφή από την τελεσιδικία της απόφασης επί της προσφυγής που ασκήθηκε σε περίπτωση μη άσκησης προσφυγής από την οριστικοποίηση της φορολογικής εγγραφής λόγω παρόδου της προθεσμίας άσκησης προσφυγής. Ποινική διαδικασία παράλληλη με τη φορολογική διαφορά Η εξόφληση δεν αίρει το αξιόποινο

8 Προσωπική ελευθερία ΝΣΚ 254/2017 Έγινε δεκτή με την Απόφ. ΑΑΔΕ ΠΟΛ.1190/2017 «Ερώτημα: Εάν, επί χρήσεων που δεν προτεραιοποιούνται προς έλεγχο λόγω παραγραφής, τα όργανα της φορολογικής διοίκησης νομιμοποιούνται στην υποβολή μηνυτήριας αναφοράς που συνιστά προϋπόθεση της έναρξης ποινικής διαδικασίας σε εγκλήματα φοροδιαφυγής, χωρίς να έχει εκδοθεί οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου....»

9 Προσωπική ελευθερία ΝΣΚ 254/2017 «20. Από τα προεκτεθέντα συνάγεται ότι, παρά τη γενικότητα της διατυπώσεως της διατάξεως του άρθρου 68 1 του ΚΦΔ και, πάντως, οπωσδήποτε καθόσον αφορά τις ελεγχόμενες φορολογικές υποθέσεις, για τις οποίες προβλέπεται η έκδοση πράξεως διορθωτικού προσδιορισμού κατ' άρθρο 28 (βλ. και άρθρο 34) του ίδιου Κώδικα, για την υποβολή μηνυτήριας αναφοράς από τον Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, που αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση της ποινικής διώξεως, απαιτείται κατά την ειδικότερη διάταξη του άρθρου 55Α παρ. 1 του ΚΦΔ, η έκδοση οριστικής πράξεως διορθωτικού προσδιορισμού από τα όργανα της φορολογικής διοίκησης, αφού με την πράξη αυτήν προσδιορίζεται το ποσό της φορολογικής οφειλής που είναι στοιχείο της αντικειμενικής υποστάσεως των κατά το άρθρο 66 του ΚΦΔ εγκλημάτων της φοροδιαφυγής και κριτήριο για τον χαρακτηρισμό τους ως διωκτέων πλημμελημάτων ή κακουργημάτων και την επιβλητέα ποινή....»

10 Προσωπική ελευθερία ΝΣΚ 254/2017 «Είναι, δε, εντελώς διάφορη η περίπτωση της δυνατότητας του εισαγγελέα να ασκήσει ποινική δίωξη για φοροδιαφυγή, κατόπιν μηνυτήριας αναφοράς ή και παρά την έλλειψη αυτής, με βάση στοιχεία που θα περιέλθουν σε αυτόν από άλλη πηγή, εφόσον κρίνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Διάφορη βεβαίως είναι και η περίπτωση της εκδόσεως πλαστών ή εικονικών φορολογικών στοιχείων, καθώς και της αποδοχής εικονικών στοιχείων ή νοθεύσεως τέτοιων στοιχείων, για την οποία ναι μεν δεν απαιτείται η έκδοση πράξεως διορθωτικού προσδιορισμού (66 παρ. 5 του ΚΦΔ), πλην όμως η διαπίστωση των σχετικών παραβάσεων προϋποθέτει την διενέργεια φορολογικού ελέγχου....»

11 Προσωπική ελευθερία ΝΣΚ 254/2017 «Απάντηση Κατ' ακολουθία των προεκτεθέντων, επί του τεθέντος ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Β'), γνωμοδοτεί, ομοφώνως, ως εξής: 23. Προκειμένου περί χρήσεων που δεν προτεραιοποιούνται προς έλεγχο, και έκδοση πράξεως διορθωτικού προσδιορισμού, λόγω παραγραφής του δικαιώματος προς επιβολή του φόρου κλπ, δεν είναι εκ των πραγμάτων δυνατή η υποβολή μηνυτήριας αναφοράς από τα όργανα της φορολογικής διοίκησης, αφού για τις υποθέσεις αυτές δεν πρόκειται να διενεργηθεί έλεγχος και να εκδοθεί οριστική πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την υποβολή της μηνυτήριας αναφοράς και την εν συνεχεία άσκηση της ποινικής διώξεως.»