«Ροές πολιτισμού και ιστορίας στο χώρο και στο χρόνο»

Transcript

1 «Ροές πολιτισμού και ιστορίας στο χώρο και στο χρόνο» Πρόγραμμα πολιτιστικής εκπαίδευσης του σχ. έτος : ο ΓΕΛ Αργοστολίου

2 Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα, κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου.

3 Ιστορία των Μετεώρων Το θέαμα που δημιουργούν οι γιγάντιοι βράχοι είναι μοναδικό ίσως στον κόσμο. Το φαινόμενο των βράχων δεν αναφέρεται ούτε στη μυθολογία ούτε από κάποιον Έλληνα ή ξένο ιστορικό. Σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία για τη δημιουργία τους, αρχικά η περιοχή αυτή καλυπτόταν από θάλασσα και είχε τις εκβολές του ένας μεγάλος ποταμός. Για εκατομμύρια χρόνια, τα νερά του ποταμού μετέφεραν υλικά και πέτρες από τα βορειότερα τμήματα της αρχέγονης Ευρώπης. Η συσσώρευση των υλικών αυτών σχημάτισε δελτογεννείς κώνους. Πριν από εκατομμύρια βυθίστηκε η περιοχή της Θεσσαλίας. Αργότερα δημιουργήθηκε το άνοιγμα των Τεμπών, με αποτέλεσμα τα νερά να χυθούν στο σημερινό Αιγαίο και να αποκαλυφθεί η θεσσαλική πεδιάδα. Λόγω της συνεχούς διάβρωσης και άλλων γεωλογικών μεταβολών, οι βράχοι αυτοί στο πέρασμα εκατομμυρίων ετών πήραν την σημερινή τους μορφή. Στις κοιλότητες των βράχων, στις σχισμές τους και στις κορυφές τους βρήκαν προστασία οι άνθρωποι της περιοχής από τις επιδρομές διαφόρων κατακτητών και αυτών που πέρασαν από την περιοχή. Στους βράχους αυτούς βρήκαν καταφύγιο και αρκετοί τολμηροί ερημίτες πουαναζητούσαν ψυχική ηρεμία, γαλήνη και με την προσευχή επιδίωκαν την χριστιανική τελειότητα.

4 Από τα τριάντα που υπήρξαν ιστορικά, σήμερα λειτουργούν μόνον επτά, τα οποία, από το 1988, περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους, είναι σήμερα το δεύτερο πλέον σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος.

5 Ιστορικά στοιχεία. Το μοναστήρι, που είναι σκαρφαλωμένο πάνω σε επιβλητικό βράχο, είναι το παλαιότερο, το μεγαλύτερο και το πιο σπουδαίο από τα σωζόμενα μέχρι σήμερα μοναστήρια των Μετεώρων. Ιδρύθηκε λίγο πριν από τα μέσα του 14 ου αι. από έναν λόγιο και αγιορείτη μοναχό, τον όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη. Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Μεγάλου Μετεώρου Στα μέσα του 16 ου αι. το μοναστήρι γνώρισε ιδιαίτερη ακμή και άνθηση. Είχε προικισθεί με αυτοκρατορικές και ηγεμονικές χορηγίες και υπερτερούσε από τα υπόλοιπα μετεωρίτικα μοναστήρια. Το Μεγάλο Μετέωρο διανύει ήδη την έβδομη εκατονταετία από την ίδρυσή του. Συνέχισε χωρίς διακοπή τη μοναστική του παρουσία και ακτινοβολία. Αποτελεί ζωντανή έπαλξη του ορθόδοξου μοναχισμού και αληθινό προπύργιο της Χριστιανοσύνης.

6 Οι κτίτορες Ο όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης γεννήθηκε το 1302 στην Υπάτη (τότε Νέα Πάτρα). Από τους ψηλούς και απότομους βράχους διάλεξε ως τόπο ασκήσεως μια έκταση περίπου 50 στρεμμάτων, τον «Πλατύ Λίθο» που ο ίδιος τον ονόμασε «Μεγάλο Μετέωρο». Στον ακούραστο αυτό πνευματικό άνδρα οφείλεται επίσης το κοινοβιακό σύστημα, καθώς και ο αρχαιότερος έγγραφος Κανονισμός των μετεωρίτικων μοναστηριών. Διακρινόταν για την ησυχαστική διάθεση και κυρίως για το ταπεινό του φρόνημα. Εξαιτίας αυτού ο ίδιος δεν άφησε γραπτά κείμενα, αν και διέθετε την απαραίτητη παιδεία και τις απαιτούμενες γνώσεις. Παρέμεινε σε όλη του την ζωή απλός μοναχός μέχρι που πέθανε ειρηνικά το 1380, σε ηλικία 78 χρόνων. Ο όσιος Ιωάσαφ γεννήθηκε γύρω στα και ήταν γιος του Ελληνοσέρβου βασιλιά Θεσσαλίας και Ηπείρου.Γρήγορα απαρνήθηκε τα βασιλικά προνόμια και τα αντάλλαξε με το φτωχό τριβώνιο του μοναχού. Στα 22 του χρόνια ήρθε στο μοναστήρι στις αρχές του 1373,έγινε μοναχός και μετονομάστηκε σε Ιωάσαφ. Η αγιασμένη προσωπικότητα του Ιωάσαφ διακρινόταν για τη γλυκύτητα, τη φιλανθρωπία, την πραότητα, την ησυχαστική διάθεση και για την εξυπνάδα του. Πέθανε πιθανότητα γύρω στα

7 Μετέωρα μνημεία τέχνης και πολιτισμού Φορητές εικόνες Μεγάλη σπουδαιότητα οι φορητές εικόνες του μοναστηριού και τα ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια. Οι εικόνες του τέμπλου ανήκουν χρονολογικά σε διάφορες εποχές (16 ος - 19 ος Ξεχωρίζουν για την τέχνη και την παλαιότητά τους οι εικόνες του Χριστού (16 ος αι.), της Παναγίας Βρεφοκρατούσας (16 ος αι.), του Τιμίου Προδρόμου, της Παναγίας με τον Χριστό (Ρόδον το Αμάραντον, 1790), του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και των Αρχαγγέλων. Έργα ξυλογλυπτικής Αριστουργήματα ξυλογλυπτικής, που προκαλούν τον θαυμασμό αποτελούν : Το ξύλινο τέμπλο του κυρίως ναού του καθολικού (1791) και τα έξι προσκυνητάρια που είναι πλούσια διακοσμημένα με ένθετες παραστάσεις από ελεφαντόδοντο. Ο δεσποτικός θρόνος του κυρίως ναού, πλούσια διακοσμημένος με ένθετες παραστάσεις από φίλντισι και μάρμαρο. Η οροφή του θόλου μιμείται τον ουρανό και είναι γεμάτη από φιλντισένια αστέρια. Τέλος, οι τρεις ξύλινοι σταυροί του ιεροδιακόνου Δανιήλ (αρχές του 16 ου αι.), πραγματικά αριστουργήματα ξυλογλυπτικής και μικροτεχνίας.

8 Χειρόγραφα. Είναι βυζαντινά, μεταβυζαντινά και νεότερα. Πρόκειται για χρυσόβουλα, μητροπολιτικά έγγραφα, πατριαρχικά σιγίλια κ.α. όπωςτο χρυσόβουλο του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ Παλαιολόγου (1336). Αποτελούν σπουδαία κειμήλια και πολύτιμα ιστορικά ντοκουμέντα. Έντυπα. Όπως και με τα χειρόγραφα, έτσι κι εδώ ένα μεγάλο μέρος των εντύπων είναι λειτουργικά βιβλία, αρκετά από τα οποία δυσεύρετες εκδόσεις Βενετίας. Υπάρχουν επίσης και αρκετά αρχέτυπα κλασικών Ελλήνων συγγραφέων καθώς και γραμματικών έργων. Διασώζεται η σπάνια έκδοση του Λεξικού του Σουΐδα (Σούδα) από το Δημήτριο Χαλκοκονδύλη το 1499 στο Μιλάνο..

9 Χρυσοκέντητα υφάσματα Πλούσια και πολύ αξιόλογη είναι και η συλλογή χρυσοκέντητων υφασμάτων που φυλάγονται στο μοναστήρι Έργα αργυροχοΐας Είναι αποκλειστικά σχεδόν λειψανοθήκες, αφού το μοναστήρι φυλάγει ως ιερά σεβάσματα τα τίμια λείψανα πολλών και σπουδαίων αγίων της Εκκλησίας μας. Τα έργα αργυροχοΐας χρονολογούνται σε διάφορες εποχές (16 ος - 19 ος αι.) και φέρουν διάφορες παραστάσεις αγίων και άλλα διακοσμητικά θέματα. Ιδιαίτερη σημασία για το μοναστήρι έχουν οι κάρες των οσίων κτιτόρων του, που φυλάγονται μέσα σε αργυρές και πλούσια διακοσμημένες λειψανοθήκες. Βρίσκονται στον νάρθηκα του καθολικού πάνω από τον τάφο τους.

10 Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 20 μαθητές της Β Λυκείου

11

12

13 Ι.Μ. Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ή Μεγάλου Μετεώρου. Οι μαθητές εντυπωσιάστηκαν από τη μοναδική ομορφιά του φυσικού περιβάλλοντος και μαγεύτηκαν από την κατανυκτική ατμόσφαιρα που αποπνέει ο χώρος του μοναστηριού.

14 Στο πρόγραμμα συμμετείχαν οι μαθητές : ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΤΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΑΤΖΕΛΙΔΗ ΙΩΑΝΝΑ ΒΙΒΛΑΚΗ ΑΙΜΙΛΙΑ ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΓΑΣΠΑΡΙΝΑΤΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΖΑΠΑΝΤΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑΤΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΥΝΑΔΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΕΣΟΛΩΡΑ ΣΤΑΜΑΤΟΥΛΑ ΜΟΥΙΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΛΑ ΠΑΜΕΛΑ ΜΠΟΡΣΑ ΠΟΡΦΥΡΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΝΙΚΗ- ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΑΤΟΥ ΜΑΡΙΑ ΡΑΖΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ΣΑΚΚΑΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΙΜΑΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΨΑΡΡΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ του ΛΑΜΠΡΟΥ Υπεύθυνη Καθηγήτρια: ΚΩΣΤΗ ΑΝΤΩΝΙΑ ΠΕ03