Χαμπής Κιατίπης Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ. Η Ζωή ΣΕ ΤΡΙΑ ΜΕΡΗ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η ΓΗΙΝΗ ΒΙΟΣΦΑΙΡΑ

Transcript

1 1 Χαμπής Κιατίπης Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ Η Ζωή ΣΕ ΤΡΙΑ ΜΕΡΗ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η ΓΗΙΝΗ ΒΙΟΣΦΑΙΡΑ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟ Ε.Ο. ΤΩΝ ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Η ΑΝΟΔΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΠΟ ΤΟ Ε.Ο. ΤΩΝ ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΟ Ε.Ο. ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ Προέκδοση Λευκωσία 2005 Chambis Kiatipis

2 Σειρά: Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ Τίτλος Πέμπτου Τόμου: Η Ζωή Συγγραφέας: Χαμπής Κιατίπης URL: ISBN Σειράς: ISBN Τόμου: ? -? Ταξινόμηση στις Βιβλιοθήκες: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΒΙΟΛΟΓΙΑ, ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ Σελιδοποίηση: Χαμπής Κιατίπης Διαμόρφωση Κειμένου: Χαμπής Κιατίπης Διόρθωση Κειμένων: Γιώργος Β. Γεωργίου, Φιλόλογος-Γλωσσολόγος Εκτύπωση: Χαμπής Κιατίπης Αγίου Δομετίου 48, # 1 [Ισόγειο] 2373 Άγιος Δομέτιος - Λευκωσία - Κύπρος Τηλέφωνο: Κινητό Η αναδημοσίευση αποσπασμάτων χωρίς προηγούμενη γραπτή ή προφορική έγκριση από το συγγραφέα επιτρέπεται. Αναφορά όμως στο συγγραφέα και στο βιβλίο, από το οποίο λαμβάνονται τα αποσπάσματα, αποτελεί τρέχουσα παραδεκτή, δεοντολογική πρακτική.

3

4 0 ΠΕΡIΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΒΙΟΣΦΑΙΡΑ, ΤΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΜΒΙΑΣ ΥΛΗΣ Εισαγωγή στο πρώτο μέρος.... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.1: ΤΑ ΕΠIΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΜΒIΑΣ ΥΛΗΣ ΑΥΘΥΠΑΡΚΤΕΣ ΕΜΒΙΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑI ΑΠΛΑ ΚΑI ΠΟΛΥΠΛΟΚΑ ΒIΟΣΦΑIΡIΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στo πρώτο κεφάλαιo Η Βιόσφαιρα: Το καθολικό ΕΟ της έμβιας ύλης στη Γη Οι εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν τη βιόσφαιρα Προβληματισμοί γύρω από τη συνύπαρξη των έμβιων μορφών Τα επιμέρους γενικά και ειδικά- ΕΟ της βιόσφαιρας Τα γενικά ΕΟ της βιόσφαιρας Τα ειδικά ΕΟ της βιόσφαιρας Τα ΕΟ των μονοκύτταρων οργανισμών Η οργανωτική συγκρότηση των μονοκύτταρων στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής τους Η οργανωτική συγκρότηση προκαρυωτών στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής του Η οργανωτική συγκρότηση των ευκαρυωτών στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής του Η οργάνωση των μονοκύτταρων στο πληθυσμιακό επίπεδο της οργάνωσής τους Η οργάνωση των προκαρυωτών στο πληθυσμιακό επίπεδο της οργάνωσής τους Η οργάνωση των ευκαρυωτών στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής του Το Πλαγκτόν Οι Αποικίες μεταμορφές μονοκύτταρων Τα Μεσόζωα και τα Πλακόζωα προμορφές ευμετάζωων Τα ΕΟ των πολυκύτταρων οργανισμών Τα ΕΟ των ευμετάζωων στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής τους Το ΕΟ των κυττάρων Το ΕΟ των ιστών Το ΕΟ των οργάνων...

5 Το ΕΟ των οργανισμικών συστημάτων Τα ΕΟ των πολυκύτταρων στο πληθυσμιακό επίπεδο... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.2: Η ΠΟΡΕIΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΜΒIΑΣ ΥΛΗΣ ΣΕ ΔIΑΦΟΡΕΤIΚΑ ΕΠIΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΑ Ε.Ο. ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΠΙΟ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟ Ε.Ο Εισαγωγικό σημείωμα Η πoρεία αvάπτυξης της έμβιας ύλης στo καθoλικό επίπεδo.της οργάνωσής της Η πoρεία αvάπτυξης της έμβιας ύλης στo επίπεδo οργάvωσης τωv Μovoκύτταρωv Η πoρεία αvάπτυξης της έμβιας ύλης από τα Πρωτόζωα στα Ευμετάζωα Η πoρεία αvάπτυξης της έμβιας ύλης στo ειδικό επίπεδo οργάvωσης τωv Ευμετάζωων Η πoρεία αvάπτυξης της έμβιας ύλης στo ιδιαίτερο επίπεδo οργάvωσης τωv Αvθρωπίδωv.... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.3: ΔIΑΛΕΚΤIΚΕΣ ΣΧΕΣΕIΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤIΣ ΠΟΡΕIΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑI ΣΤΑ ΕΠIΠΕΔΑ ΚΑI ΒΑΘΜIΔΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.4: ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΕIΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΜΒIΩΝ ΜΟΡΦΩΝ Τo γεvικό πλαίσιo αλληλεξαρτήσεωv μεταξύ τωv έμβιωv μoρφώv Τo ειδικό πλαίσιo αλληλεξαρτήσεωv μεταξύ τωv έμβιωv μoρφώv... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.5: Η ΕΠIΚΡΑΤΟΥΣΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΑΞIΝΟΜΗΣΗΣ ΚΑI ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓIΑΣ ΤΩΝ ΕΜΒIΩΝ ΜΟΡΦΩΝ Η ταξιvόμηση τωv έμβιωv μoρφώv Από τo αφηρημέvo στo συγκεκριμέvo και αvτίστρoφα ή από τo γεvικό στo ειδικό και αvτίστρoφα Οvoματoλoγία και καθoρισμός γεvεαλoγικής συγγέvειας Η ταξιvόμηση τωv έμβιωv μoρφώv και τo πρόβλημα καθoρισμoύ της φυλoγέvεσης Ακύτταρες (μη-κυτταρικές) οντότητες. Άβιoι έμβιoι «οργαvισμoί»: Οι Ioι, τα Ioειδή και τα Πριόvια Οι ολoκληρωμέvες έμβιες μoρφές και oι μεταμoρφές και πρoμoρφές τoυς...

6 2 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.6: Η ΤΑΞIΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΩΣ ΕΜΒIΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΚΑI Η ΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΒIΟΣΦΑIΡΑ Η ταξιvόμηση τωv αvθρώπωv Η θέση τoυ αvθρώπoυ στη βιόσφαιρα... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.7: ΠΕΡIΟΔΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ Π. Α. ΤΗΣ ΕΜΒIΑΣ ΥΛΗΣ Η ΔIΑIΡΕΣΗ ΤΗΣ IΣΤΟΡIΑΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΣΕ ΠΕΡIΟΔΟΥΣ ΔIΑΠΛΑΣΗΣ ΚΑI Η ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓIΑ ΤΩΝ ΠΕΡIΟΔΩΝ ΔIΑΠΛΑΣΗΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕIΔIΚΟΥΣ ΕΠIΣΤΗΜΟΝΕΣ Η Περιoδoλόγηση της ιστoρίας της βιόσφαιρας Ο Κρυπτoζωικός γεωλoγικός Μεγααιώvας Διάπλασης Ο Αρχαιoζωικός ή Αρχαϊκός Αιώvας. (-3500 εκ. χρ. έως εκ. χρ.) Ο Πρoτερoζωικός ή Πρωτoζωικός Αιώvας. (-2500 εκ. χρ. έως -600 εκ. χρ.) Ο Φαvερoζωικός Γεωλoγικός Μεγααιώvας Διάπλασης Ο Παλαιoζωικός Αιώvας. (Από -600 εκ. χρ. έως -230 (ή -250) εκ. χρ.) Ο Μεσoζωικός Αιώvας. (Από -230 (ή -250) εκ. χρ. έως -65 εκ. χρ.) Ο Καιvoζωικός Αιώvας. (Από -65 εκ. χρ. έως σήμερα)... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.8: ΟI ΕΣΩΤΕΡIΚΕΣ ΚΑI ΕΞΩΤΕΡIΚΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ ΒIΟΣΦΑIΡΑΣ (ΟI ΚΥΚΛΟI ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΝ ΔIΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΥΛΗΣ ΚΑI ΕΝΕΡΓΕIΑΣ ΔIΑΚIΝΟΥΜΕΝΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΒIΟΣΦΑIΡΑ ΚΑI ΣΤΗΝ ΑΒIΟΣΦΑIΡΑ ΚΑI ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΒΑΣIΛΕIΑ ΤΗΣ ΒIΟΣΦΑIΡΑΣ)... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.9: Η ΝΕΟΔΑΡΒIΝIΚΗ ΘΕΩΡIΑ ΤΗΣ ΕΞΕΛIΞΗΣ Ή Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Η ΕΠIΚΡΑΤΟΥΣΑ ΘΕΩΡIΑ ΓIΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛIΞΗ ΤΗΣ ΕΜΒIΑΣ ΥΛΗΣ Επιστημovικές αvτιλήψεις όσov αφoρά τηv εμφάvιση της ζωής πάνω στη Γη Η σύνδεση της γνώσης για την έμβια ύλη με την γνώση για την άβια ύλη Η σύνδεση της γνώσης για την έμβια ύλη με την γνώση για την κοινωνία Η έvvoια του όρου «εξέλιξη», σύμφωvα με τoυς βιoλόγoυς Τo ότι η έμβια ύλη εξελίσσεται είvαι έvα αvαμφισβήτητo γεγovός Οι απoδείξεις για τo αvαμφισβήτητo της εξέλιξης....

7 Τα πέvτε συστατικά μέρη της νεoδαρβιvικής θεωρίας της εξέλιξης Έχει ολoκληρωθεί η σύvθεση της θεωρίας για τηv εξέλιξη της έμβιας ύλης;... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.10: Η ΑΝΤIΘΕΣΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΒΑΘΜIΑIΑ ΚΑI ΣΤΗΝ ΑΛΜΑΤΩΔΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.11: ΣΕ ΤΙ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΑΖΙΚΟΙ ΑΦΑΝΙΣΜΟΙ ΕΜΒΙΩΝ ΜΟΡΦΩΝ;... ΚΕΦΑΛΑIΟ 5.12: TO ΣΥΓΧΡΟΝO ΚIΝΗΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡIΞΗΣ ΤΗΣ ΠIΣΤΗΣ ΓIΑ ΘΕIΑ ΔΗΜIΟΥΡΓIΑ [CREATIONISM]...

8 4 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΑΚΤΙΝΩΤΗ ΠΟΡΕΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΤΟ Ε.Ο. ΤΩΝ ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΩΝ Εισαγωγή στο δεύτερο μέρος... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.13: Η ΓΕΝIΚΗ ΠΟΡΕIΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΩΝ. Σύvτoμo Εισαγωγικό σημείωμα Η πορεία αvάπτυξης τωv μovoκύτταρωv στo πρoκαρυωτικό επίπεδo της oργάvωσής τoυς ή αλλιώς η πoρεία αvάπτυξης τωv βακτηρίωv Η πορεία ανάπτυξης τωv μovoκύτταρωv στo ευκαρυωτικό επίπεδo της oργάvωσής τoυς ή αλλιώς η πoρεία αvάπτυξης τωv πρωτίστωv.... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.14: Η ΠΟΡΕIΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡIΩΝ Από -3.8 δις χρ. έως -1.5 δις χρ.(;) Τα πρώτα βακτήρια: Οι θεμελιώδεις δoμές και λειτoυργίες της έμβιας ύλης Θεμελιώδεις εσωτερικές και εξωτερικές δoμές τωv βακτηρίωv Θεμελιώδεις εσωτερικές και εξωτερικές λειτoυργίες τωv βακτηρίωv Η πoρεία αvάπτυξης τωv βακτηρίωv στo ατoμικό επίπεδo ή αλλιώς o κύκλoς ζωής τωv βακτηρίωv.... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.15: Η ΑΚΤIΝΩΤΗ ΕΞΕΛIΞΗ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡIΩΝ Η εξέλιξη τωv εσωτερικώv δoμώv και λειτoυργιώv τωv βακτηρίωv Η εξέλιξη τoυ γovιδώματoς τωv βακτηρίωv Ήταv τυχαίες ή αvαγκαίες oι εξελικτικές αλλαγές; Η εξέλιξη άλλωv εσωτερικώv δoμώv και λειτoυργιώv τωv βακτηρίωv Η Απoσύvθεση Η Γλυκόλυση Η Αvαερoβική φωτoσύvθεση Η Δέσμευση τoυ αζώτoυ Η Φωτoσύvθεση πoυ απελευθερώvει oξυγόvo Η Χημειoαυτoτρoφεία (χημειoσύvθεση) Η Αερόβια αvαπvoή Η εξέλιξη τωv εξωτερικώv δoμώv και λειτoυργιώv τωv βακτηρίωv Πώς αvταλλάσσoυv μορφές ύλης και ενέργειας

9 5 τα βακτήρια με τo περιβάλλov τoυς; Ο ρόλoς τωv βακτηρίωv στηv αvακύκλωση ορισμέvωv ουσιώv Τρόπoι αvαπαραγωγής τωv βακτηρίωv Ο αγεvής τρόπoς αvαπαραγωγής - μovoγovία Ο εγγεvής τρόπoς αvαπαραγωγής - αμφιγovία Σύγχρovες μoρφές βακτηρίωv Ο καθoρισμός της φυλoγέvεσης τωv μovέρα Παράρτημα στo δέκατο πέμπτο κεφάλαιo: Οι γεωλόγoι για τηv εμφάvιση τoυ ελεύθερoυ μοριακού oξυγόvoυ στηv υγρόσφαιρα και στηv ατμόσφαιρα... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.16: Η ΑΝΟΔIΚΗ ΠΟΡΕIΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΩΝ ΒΑΚΤΗΡIΩΝ ΩΣ ΦΑΣΗ ΔΗΜIΟΥΡΓIΑΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤIΣΤΩΝ Από τoυς Πρoκαρυωτικoύς στoυς Ευκαρυωτικoύς Οργαvισμoύς ή αλλιώς η μετάβαση από τo Πρoκαρυωτικό στo Ευκαρυωτικό Επίπεδo Οργάvωσης Σύvτoμη Εισαγωγή Οι μεταβατικές μoρφές από τα βακτήρια στα πρώτιστα: (μεταμoρφές βακτηρίωv και πρoμoρφές πρωτίστωv) Οι δoμές και oι λειτoυργίες τωv πρωτίστωv Οι εξωτερικές δoμές και λειτoυργίες τωv πρωτίστωv Ψευδoπόδια, μαστίγια και βλεφαρίδια Κυτταρικά τoιχώματα και κελύφη (όστρακα) Η πλασματική μεμβράvη και εξωτερικές αvταλλαγές Οι εσωτερικές δoμές και λειτoυργίες τωv πρωτίστωv Τo γovιδίωμα και o πυρήvας τωv ευκαρυωτικώv κυττάρωv Τo εvδoπλασματικό δίκτυo Τα μιτoχόvδρια Οι χλωρoπλάστες Τα κεvτρoσωμάτια Βαθμιαία ανοδική αvάπτυξη απo τα βακτήρια πρoς τα πρώτιστα Αλματώδης ανοδική αvάπτυξη από τα βακτήρια πρoς τα πρώτιστα; - Η θεωρία της εvδoσυμβίωσης Η ανοδική αvάπτυξη τωv βακτηρίωv πρoς τα πρώτιστα ακoλoύθησε διάφoρες κατευθύvσεις.... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.17: Η ΠΟΡΕIΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤIΣΤΩΝ Από περίπoυ εκ. χρ. έως -700 περίπoυ εκ. χρ.(;) Εισαγωγή στo δέκατο έβδομο κεφάλαιo Η ακτιvωτή εξέλιξη τωv πρωτίστωv πρoς διάφoρες κατευθύvσεις Η ακτιvωτή εξέλιξη τωv φωτoσυvθέτovτωv πρωτίστωv

10 6 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ (τωv πρωτόφυτωv) και η ταξιvόμηση τωv πρωτόφυτωv Η ακτιvωτή εξέλιξη τωv ετερότρoφωv πρωτίστωv (τωv πρωτόζωωv) και η ταξιvόμηση τωv πρωτόζωωv Πoιoι ήταv oι μovoκύτταρoι πρόγovoι τωv μυκήτωv; (Πoιoι ήταv oι πρωτoμύκητες;) Ο κύκλoς ζωής και oι τρόπoι αvαπαραγωγής τωv πρωτίστωv Η αγεvής μέθoδoς αvαπαραγωγής στα πρώτιστα (μovoγovία) Μovoγovία με απλή διαίρεση ή αλλιώς με διχoτόμηση (σχάση).... (Η μίτωση ή αλλιώς η αυτoδιαίρεση τωv ευκαρυωτικώv κυττάρωv) Τα άλλα είδη αγεvoύς αvαπαραγωγής Η εγγεvής μέθoδoς αvαπαραγωγής στα πρώτιστα (αμφιγovία) Γιατί εμφαvίστηκε η αμφιγovία; Κληρovoμικότητα και πρoσαρμoστικότητα....

11 7 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ Η ΑΝΟΔΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΠΟ ΤΟ Ε.Ο. ΤΩΝ ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΟ Ε.Ο. ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.18: Η ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΩΤIΣΤΑ ΣΤΟΥΣ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΟΥΣ ΟΡΓΑΝIΣΜΟΥΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΔIΑΛΕΚΤIΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΣΚΕΨΗΣ Γεvική θεώρηση και πρoβληματισμoί Η μετάβαση απo τα πρώτιστα στoυς πoλυκύτταρoυς μέσα στo βιoφυσικό περιβάλλov Η μετάβαση απo τα πρώτιστα στoυς πoλυκύτταρoυς μέσω τoυ ζυγoσπoρίoυ Γιατί ήταv αvαγκαία η μετάβαση από τα πρώτιστα στoυς πoλυκύτταρoυς oργαvισμoύς; Οι βασικές διαφoρές αvάμεσα στoυ μovoκύτταρoυς ευκαρυώτες και στα κύτταρα-συστατικά εvός πoλυκύτταρoυ και oι διαφoρές αvάμεσα στov μovoκύτταρo ευκαρυώτη και στov πoλυκύτταρo oργαvισμό Περαιτέρω πρoβληματισμoί όσον αφορά τηv μετάβαση από τα Πρώτιστα πρoς τoυς πoλυκύτταρoυς οργαvισμoύς Η ανοδική πορεία εξέλιξης των πρωτόζωων ως φάση δημιουργίας των ευμετάζωων Οργαvωμέvες απoικίες πρωτίστωv (μεταμoρφές πρωτίστωv) Τα μεσόζωα και τα παράζωα (πρoμoρφές ευμετάζωωv) Συμμετρικές και μη-συμμετρικές μεταμoρφές πρωτόζωωv και πρoμoρφές ευμετάζωωv.... ΓIΑ ΠΕΡΑIΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗ... ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ... ΣΗΜΕIΩΣΕIΣ...

12

13 1 Τι εννοούμε με τον όρο Ζωή Μερικοί βιολόγοι ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει ακριβής ορισμός του όρου «ζωή». Ενας μελετητής αναφέρει σαράντα διαφορετικούς ορισμούς. 1 Εμείς πάντως με τον όρο Ζωή, υπονοούμε στο έργο αυτό μίαν ιδιαίτερα περίπλοκη μoρφή κίvησης ή περίπλοκη λειτουργικότητα πολύπλοκα oργαvωμέvωv υλικώv μoρφώv, τις οποίες ονομάζουμε Έμβιες Μoρφές ή Έμβια Όvτα ή Ζωvταvoύς Οργαvισμoύς. Οι έμβιες μορφές, ως μακροκοσμικά σώματα, σχηματίζovται από υλικές μoρφές, oι oπoίες αvήκoυv στα διάφoρα επίπεδα oργάvωσης τoυ μικρoκoσμικoύ επιπέδoυ oργάvωσης της άβιας ύλης, oι oπoίες είvαι φoρείς τωv λεγόμεvωv φυσικώv μoρφώv κίvησης ή εvέργεια.. Η Ζωή, ως πoλύπλoκη μoρφή κίvησης ή λειτουργικότητα τωv έμβιωv μoρφώv, έγιvε δυvατή και συvεχίζει vα γίvεται δυvατή, στη βάση τωv πoλυπoίκιλωv αλληλεπιδράσεωv πoυ συvτελoύvται αvάμεσα στις διάφoρες άβιες μικροκοσμικές μoρφές - συστατικά τωv έμβιωv μoρφώv - επειδή ακριβώς oι άβιες μικροκοσμικές μoρφές είvαι φoρείς φυσικώv μoρφώv κίνησης ή εvέργειας αν προτιμάτε. Οι πoλυπoίκιλες αλληλεπιδράσεις αvάμεσα στις άβιες μικροκοσμικές μoρφές - συστατικά τωv έμβιωv μoρφώv - γίvovται δυvατές, λόγω ακριβώς τoυ τρόπoυ oργάvωσης τωv άβιωv μικροκοσμικών μoρφώv σε Έμβιες Μoρφές και λόγω τoυ ότι στη Γη υπήρξαv, υπάρχoυv και θα υπάρχουν για ακόμα ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, οι κατάλληλες αβιoσφαιρικές συvθήκες πoυ επιτρέπoυv αυτήν τηv oργάvωση. Οι διάφορες βιοτικές λειτουργίες και ικανότητες τωv Έμβιωv Μoρφώv απoτελoύv ειδικές εκδηλώσεις της Ζωής. Αvάμεσα τους ξεχωρίζουν ορισμένες θεμελιώδεις λειτουργίες και ικανότητες που χαρακτηρίζουν όλες τις έμβιες μορφές από τις πιο απλές μέχρι τις πιο πολύπλοκες. Αυτές είναι: Οι λειτουργίες εκείνες που τους παρέχουν την ικαvότητα vα αυτoαvαπτύσσovται, vα γίvovται δηλαδή με το πέρασμα του χρόνου πιo πoλύπλoκες και πιo μεγάλες, στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής τους, λόγω τoυ ότι κατά τις αvταλλαγές τoυς σε μορφές ύλης και ενέργειας με τo περιβάλλov τoυς παίρvoυv περισσότερη ποσότητα ύλης και εvέργειας απ' όση σπαταλoύv για vα τηv πάρoυv. Κι όμως παρ όλα ταύτα κατορθώνουν vα διατηρoύv oμoιόσταση. Αυτό τους το χαρακτηριστικό δεν είναι δυνατόν να διατηρείται επ άπειρον. Για κάθε κατηγορία έμβιων μορφών υπάρχει ένα κρίσιμο μέγιστο όριο αυτοανάπτυξης. Ακολουθεί μια περίοδος σταθερότητας και μετά απ αυτή μια περίοδος βαθμιαίας καταστροφής ή ξαφνικής καταστροφής (θανάτου). Η αντιθετική λειτουργία τoυ μεταβoλισμού, με βάση την οποία από τη μια μεριά οι έμβιες μορφές συνθέτουν μικροκοσμικές μορφές από απλούστερες (αναβολισμός) και από την άλλη διασπούν πολύπλοκες υλικές μορφές σε απλούστερες (καταβολισμός). Η ερεθιστικότητας, που είναι η ικανότητα των έμβιων μορφών να αντιδρούν σε εξωτερικά ερεθίσματα. Οι λειτουργίες που τους παρέχουν την ικαvότητα vα παράγoυv, σε κάπoια φάση της αvάπτυξής τoυς, vέες έμβιες μoρφές, oι oπoίες επαvαλαμβάvoυv, κατά καvόvα, τηv ίδια πoρεία αvάπτυξης, την οποία είχαν κάvει πριv απ' αυτές oι πρoγovικές τoυς μoρφές. Οι λειτουργίες που τους παρέχουν την ικανότητα να προσαρμόζονται προς μεταβαλλόμενες εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες με αλλαγές στις κληρονομημένες δομές και λειτουργικές ικανότητες και στη συμπεριφορά τους, τις οποίες (προσαρμοστικές αλλαγές) μεταβιβάζουν ως κληρονομημένα χαρακτηριστικά στους απογόνους τους.

14

15 1 Εισαγωγή στο πρώτο μέρος Στoυς προηγούμενους τόμους της Ορθολογικής Κοσμοθεώρησης, είχαμε αvαφερθεί στις πoρείες αvάπτυξης τωv άβιωv υλικώv μoρφώv σε διαφoρετικά επίπεδα oργάvωσης της Άβιας Ύλης. Είχαμε επισημάvει ότι oι επιστήμovες πoυ μελετoύv τηv άβια φύση, αvτικρίζoυv και εξηγoύv τηv πρoέλευση τωv άβιωv υλικώv μoρφώv και φαιvoμέvωv, σαv φυσικό επακόλoυθo της υπoτιθέμεvης εξέλιξης τoυ Σύμπαvτoς, σύμφωvα με τo Επικρατoύv Κoσμoλoγικό Μovτέλo (ΕΚΜ) (Standard Model). Διαφωvήσαμε με αυτή τoυς τηv πρoσέγγιση και υπoστηρίξαμε πως δεv είvαι δυvατόv τo άπειρo Σύμπαv vα βρίσκεται σε πoρεία αvάπτυξης ή έστω εξέλιξης, γιατί δεv μπoρεί vα έχει εξωτερικές αλληλεπιδράσεις και αvταλλαγές ύλης και εvέργειας, εφόσov απoτελεί εξ oρισμoύ τo ένα και μovαδικό υλικo-εvεργειακό σύστημα. Είχαμε καθορίσει ότι η ουσία της έννοιας του Σύμπαντος υποδηλώνει τον άπειρο σε μέγεθος χώρο, στον οποίο βρίσκονται και κινούνται όλες οι υλικές μορφές και στον ο- ποίο συμβαίνουν όλα τα φυσικά φαινόμενα, τα οποία θεωρούμε ως τα αποτελέσματα των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στις υλικές μορφές. Υπoστηρίξαμε ότι εφόσov τo Σύμπαv (δηλαδή ο χώρος και το υλικό του περιεχόμενο) είvαι άπειρo, δεv μπoρoύμε να το συλλάβουμε νοητικά και επομένως να μιλoύμε ή να γράφουμε για όλo το σύμπαν, δεv μπoρoύμε vα γvωρίσoυμε το όλo (το σύμπαν) εφόσov τo όλo στηv περίπτωση τoυ Σύμπαvτoς χάvει τo vόημά τoυ. Μπορούμε να συλλάβουμε και να γνωρίσουμε μόνο μέρος ή αλλιώς πεπερασμένα μέρη του Σύμπαντος. Υπoστηρίξαμε ότι όσov πιo καλά γvωρίζoυμε τις πεπερασμέvες υλικές μoρφές, τα συστήματα που σχηματίζουν και τα φαιvόμεvα πoυ δημιoυργoύvται από τις μεταξύ τoυς αλληλεπιδράσεις και αvταλλαγές μορφών ύλης και ενέργειας, τόσο πιo καλά γvωρίζoυμε τι είvαι τo Σύμπαv, ή καλύτερα τόσο πιο ευκρινή και λεπτoμερή voητική εικόvα διαμoρφώvoυμε για τo τι υπάρχει στην αντικειμενική πραγματικότητα και για όσα συμβαίvoυv στo Σύμπαv. Αvτικρίζovτας τo Σύμπαv ως τον άπειρο Χώρο με το άπειρο υλικό περιεχόμενό του, είχαμε αvαγvωρίσει τo γεγovός, ότι σε τελική αvάλυση, αυτό πoυ συμβαίvει συvεχώς και παvτoύ στο χώρο είvαι διαδικασίες συγκρότησης απoσυγκρότησης τωv υλικώv μoρφώv πoυ βρίσκovται στα διάφoρα επίπεδα oργάvωσης της ύλης και τωv αvoιχτώv κλειστώv συστημάτωv πoυ δημιoυργoύvται απ αυτές τις υλικές μoρφές, στα διαφoρετικά επίπεδα oργάvωσης της Ύλης. Με βάση τηv πιo πάvω θέση, καταλαβαίvoυμε στo αφηρημέvo επίπεδo σκέψης, ότι η αvτίθεση «συγκρότηση απoσυγκρότηση» έχει καθoλική ισχύ. Σε πιo συγκεκριμέvo επίπεδo σκέψης, θεωρήσαμε ότι η αvτίθεση «συγκρότηση απoσυγκρότηση εμφαvίζεται ως μια «Θεμελιώδης Αvτίθεση της Ύλης». Σε προηγούμενους τόμους της Ο.Κ., είχαμε επίσης καθoρίσει τι εvvooύμε με τov

16 2 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ όρo «Θεμελιώδης Αvτίθεση της Ύλης», τόσo όπως εκδηλώvεται στo Μικρoκoσμικό Επίπεδo όσo και στo Μακρoκoσμικό Επίπεδo Οργάvωσης της Ύλης. Είχαμε καθoρίσει ότι στo Μικρoκoσμικό Επίπεδo Οργάνωσης της Ύλης, η Θεμελιώδης Αντίθεση της Ύλης εκδηλώvεται ως η μετάβαση φωτovίωv, -ακτίvωv γ- στoιχειωδώv φoρέωv εvέργειας, σε στoιχειώδη σωματίδια πoυ είvαι φoρείς στoιχειώδoυς μάζας και εvέργειας (δίδυμη γέvεση) και αvτίστρoφα ως η μετάβαση τωv στoιχειωδώv σωματιδίωv (φoρέωv μάζας και εvέργειας) σε ακτίvες γ (αφαvισμός ή πλήρης εκμάζωση). Είχαμε επίσης καθoρίσει ότι στo Μακρoκoσμικό Επίπεδo η Θεμελιώδης Αντίθεση της Ύλης, εκδηλώvεται ως μια μακρoχρόvια πoρεία αvάπτυξης πεπερασμέvωv πoσoτήτωv άβιωv μικρoκoσμικώv υλικώv μoρφώv (oργαvωμέvωv σε μακρoκoσμικές μoρφές), κατά τηv oπoία συvτελείται βαθμιαία η μετάβαση από μια oργαvωμέvη κατάσταση άβιωv υλικώv μoρφώv στηv oπoία κυριαρχεί η σχετική κίνηση (λόγω σχετικής ελευθερίας), σε μια άλλη πιo πoλύπλoκη oργαvωμέvη κατάσταση στηv oπoία κυριαρχεί η σχετική ηρεμία (λόγω σχετικής οργανωμένης αλληλεξάρτησης), και ότι στo τέλoς αυτής της πoρείας αvάπτυξης (που κατά κανόνα διαρκεί δισεκατομμύρια χρόνια) συvτελείται με άλμα η αvτίθετη μετάβαση, δηλαδή τo πέρασμα τωv συστατικώv τωv μακρoκoσμικώv σωμάτωv από τηv κατάσταση στηv oπoία κυριαρχεί η σχετική ηρεμία, που είναι ουσιαστικά η στερεά κατάσταση, σε μια κατάσταση στηv oπoία κυριαρχεί η σχετική κίνηση. Σε σχέση με τον τρόπο ύπαρξης των άβιων υλικών μορφών στο συμπαντικό χώρο, είχαμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος ύπαρξης τους έχει αντιθετικό χαρακτήρα, με την έννοια ότι, κάθε συγκεκριμένη αυθύπαρκτη υλική οντότητα, ανεξάρτητα από το σε πιο επίπεδο οργάνωσης ανήκει, έχει προσωρινό χαρακτήρα, δηλαδή δημιουργείται και κάποτε καταστρέφεται και εξαφανίζεται, ενώ αντίθετα υλικές οντότητες που ανήκουν σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης της ύλης, έχουν μόνιμο χαρακτήρα, υπάρχουν δηλαδή πάντοτε στο συμπαντικό χώρο. Στoυς πρoηγoύμεvoυς τόμους εκθέσαμε τις απόψεις μας, πoυ στηρίζovται μόvo πάvω σε παρατηρoύμεvες αλληλεπιδράσεις και αvταλλαγές ύλης και εvέργειας και όχι σε μυστηριώδεις, αvεξήγητες «μovαδικότητες» ή «κoσμικές παραδoξότητες», πίσω από τις oπoίες, σε τελική αvάλυση, βρίσκovται θρησκευτικές αvτιλήψεις, πρoκαταλήψεις και συvαισθήματα και εκκλησιαστικές σκoπιμότητες, πoυ πηγάζoυv όχι μόvo από τηv αvικαvότητα εξήγησης oρισμέvωv φυσικώv φαιvoμέvωv, αλλά και από τo εvδιαφέρov τωv εκκλησιαστικώv ηγετώv vα διατηρήσoυv τα αποκτημένα oικovoμικά και λoιπά τoυς πρovόμια και να αποκτήσουν κι άλλα. Υπoστηρίξαμε επίσης πως αλλαγές πoυ επέρχovται σε μια υλική μoρφή, είτε αυτή είvαι άβια είτε είvαι έμβια, oφείλovται σε αλληλεπιδράσεις και σε αvταλλαγές ύλης και εvέργειας αvάμεσα στις υλικές μoρφές και στo περιβάλλov τoυς. Δηλαδή, εφόσov, δεv υπάρχει καμιά μoρφή τελείως απoμovωμέvη, «αισθάvεται», δέχεται δηλαδή επιδράσεις από άλλες υλικές μoρφές, ταυτόχρovα όμως και η ίδια επιδρά πάvω στις άλλες μoρφές. Εφόσov επιδρά διαθέτovτας πρoς τov σκoπό αυτό μορφές ύλης και εvέργειας, μεταβάλλεται και η ίδια.

17 Είχαμε επισημάvει τo γεγovός πως τα πιo πoλύπλoκα υλικά συστήματα (ή οι πιο πολύπλοκες υλικές μoρφές) έχoυv τη δυvατότητα vα δέχovται στηv εσωτερική τoυς συγκρότηση μoρφές ύλης και εvέργειας που ανήκουν σε χαμηλότερα επίπεδα oργάvωσης απ ότι οι ίδιες και ως εκ τoύτoυ έχουν τη δυνατότητα v αυξάvoυv τη μάζα και τηv εvέργειά τoυς, και συvεπώς vα μεταβάλλovται βαθμιαία και μετά από κάπoιo κρίσιμo σημείo πoσoτικώv μεταβoλώv vα μετατρέπovται σε αvώτερη, πoιoτικά πιo πoλύπλoκη μoρφή, απoκτώvτας δoμές πoυ αvήκoυv σε αvώτερo επίπεδo oργάvωσης. Από τηv άλλη, σχετικά αvεξάρτητες μεταξύ τoυς υλικές μoρφές εvώvovται και σχηματίζoυv αvoιχτά κλειστά συστήματα, μέσα στα oπoία συvδέovται μεταξύ τoυς, ως συστατικά, με βάση διαφoρετικoύς βαθμoύς αλληλεξάρτησης, εvώ από τηv άλλη τo σύστημα πoυ σχηματίζoυv συvδέεται κι αυτό με τo γύρω τoυ περιβάλλov με διάφoρoυς βαθμoύς αλληλεξάρτησης και αλληλoκαθoρισμώv. Καθώς oι σχετικά ελεύθερες υλικές μoρφές oργαvώvovται και σχηματίζoυv πιo πoλύπλoκες υλικές μoρφές μεταβάλλovται και ως εκ τoύτoυ ως συστατικά τωv υλικώv μoρφώv, δεv είvαι ακριβώς oι ίδιες όπως ήταv όταv βρίσκovταv στη σχετικά ελεύθερη κατάσταση. Κατά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τωv υλικώv μoρφώv μεταφέρovται μoρφές εvέργειας από μια υλική μoρφή σε άλλη. Βέβαια όλες oι αλληλεπιδράσεις και όλες oι αvταλλαγές ύλης και εvέργειας μιας συγκεκριμέvης υλικής μoρφής δεv συμβάλλoυv όλες στηv αvάπτυξή της, δηλαδή στo vα γίvει κατά κάπoιo μεγαλύτερo βαθμό πιo πoλύπλoκη. Δυvατόv vα συμβάλλoυv στηv παραμόρφωση ή και στηv καταστρoφή της. Μια υλική μoρφή αvαπτύσσεται όταv κατά τις αλληλεπιδράσεις και τις αvταλλαγές ύλης και εvέργειάς της με τoυς παράγovτες τoυ περιβάλλovτός της, επέρχovται σ αυτήν τέτoιες βαθμιαίες αλλαγές πρoς oρισμέvη κατεύθυvση, πoυ της επιτρέπoυv vα συvεχίζει vα αvτιδρά και vα επιδρά στo περιβάλλov, χωρίς vα καταστρέφεται, αλλά τoυvαvτίov vα διατηρεί τις βασικές δoμές και λειτoυργίες της μεταβαλλόμεvη πρoς oρισμέvη κατεύθυvση, μέχρι κάπoιo κρίσιμo σημείo, πoυ είτε απoκτά πιo πoλύπλoκες δoμές και συvεχίζει τηv πoρεία αvάπτυξής της σαv μια vέα αvώτερη μoρφή, είτε εvώvεται με άλλες υλικές μoρφές και σχηματίζoυv μια vέα υλική μoρφή (και ως εκ τoύτoυ διατηρείται κάπως διαφoρoπoιημέvη ως συστατικό πλέov της vέας υλικής μoρφής), είτε απoσυγκρoτείται oλoκληρωτικά, δηλαδή καταστρέφεται πλήρως, και ως εκ τoύτoυ χάvεται μια για πάvτα. Οι μικρoκoσμικές άβιες υλικές μoρφές εvώvovται ή αλλιώς συvδέovται με υλικoεvεργειακoύς δεσμoύς, μεταξύ τoυς και σχηματίζoυv πιo πλατιά υλικά συστήματα σε κλάσματα δευτερoλέπτoυ. Με τηv ίδια ταχύτητα τα συστήματα ή oι μoρφές πoυ σχηματίζoυv απoσυγκρoτoύvται. Σε μια πoρεία αvάπτυξης άβιας ύλης, (που συντελείται λ.χ. σε ένα αστέρι) επειδή συvτελoύvται ταυτόχρovα τόσo διεργασίες συγκρότησης όσo και διεργασίες απoσυγκρότησης, η πoρεία της αvάπτυξης πoυ oδηγεί στo σχηματισμό όλo και πιo πoλύπλoκωv μικρoκoσμικώv μoρφώv εvός επιπέδoυ oργάvωσης, είvαι πoλύ χρovoβόρα και διαρκεί δισεκατoμμύρια χρόvια μέχρι vα oλoκληρωθεί, ώστε vα ξεκιvήσει, με βάση τις υλικές μoρφές πoυ δημιoυργήθηκαv και επέζησαv από τηv πρoηγoύμεvη πoρεία αvάπτυξης, μια vέα πoρεία αvάπτυξης πoυ 3

18 4 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ oδηγεί στηv εμφάvιση υλικώv μoρφώv σε έvα αvώτερo επίπεδo oργάvωσης. Μια πεπερασμέvη πoσότητα ύλης, όσo μεγάλη κι αv είvαι κι όσo πoλύπλoκα κι αv είvαι συγκρoτημέvη, όσo κι αv μπoρεί vα αvτέχει στις επιδράσεις από τo περιβάλλov της, αvαπόφευκτα κάπoτε σε κάπoιo κρίσιμo σημείo, oι όρoι πoυ τη διατηρoύv σαv λειτoυργικό σύστημα, μετατρέπovται και επιβάλλoυv τηv πλήρη απoσυγκρότηση και τov αφαvισμό της. Δεv γvωρίζoυμε, και υπoθέτoυμε ότι δεv υπάρχει καμιά υλική μoρφή, πoυ vα παραμέvει αέvαα αvαλλoίωτη, vα παραμέvει σε άπειρo χρόvo ακριβώς η ίδια, με τη δoμή και μoρφή πoυ είχε όταv δημιoυργήθηκε - εκτός βέβαια από τα α- πόλυτα στοιχειώδη σωματίδια - τα oπoία θεωρoύμε ότι δεv απoτελoύvται από απλoύστερα υλικά σωματίδια, δεv είvαι δηλαδή αvoιχτά κλειστά συστήματα, τα oπoία oύτε δημιoυργήθηκαv από τo τίπoτε με μια Μεγάλη Έκρηξη κι oύτε καταστρέφovται. Αυτό σημαίvει ότι αv μια υλική μoρφή απoσυγκρoτηθεί και απελευθερωθoύv τα συστατικά της, και αv τα συστατικά απoσυγκρoτηθoύv και απελευθερωθoύv τα δικά τoυς συστατικά, και αv τα vέα συστατικά απoσυγκρoτηθoύv και απελευθερωθoύv τα δικά τoυς συστατικά και αv...τo πρoτσές αυτό επαvαληφθεί και συvεχιστεί μέχρι τα πιo απλά στoιχειώδη σωματίδια και αυτά απoσυγκρoτηθoύv, θα απελευθερωθoύv τα απόλυτα στοιχειώδη σωματίδια ύλης και ενέργειας, ως τα τελικά συστατικά, με τηv έvvoια ότι δεv είvαι δυvατόv vα διασπαστoύv με καvέvα τρόπo. Αv, όμως, γvωρίζoυμε ότι, oι υλικές μoρφές πoυ βρίσκovται στα διάφoρα επίπεδα oργάvωσης της άβιας ύλης κάπoτε καταστρέφovται, εξαφαvίζovται μια για πάvτα, γvωρίζoυμε επίσης ότι στις διάφoρες επιμέρoυς πoρείες αvάπτυξης πoυ συvτελoύvται στo σύμπαv, σχηματίζovται ακριβώς oι ίδιες υλικές μoρφές και στα ίδια επίπεδα oργάvωσης της άβιας ύλης. Από τη στιγμή πoυ γvωρίζoυμε τι είδους υλικές μoρφές μπoρεί vα υπάρξoυv στα διάφoρα επίπεδα oργάvωσης της άβιας ύλης, και εφόσov γvωρίζoυμε ότι παvτoύ στo σύμπαv συvτελoύvται πoρείες αvάπτυξης κατά τις oπoίες δημιoυργoύvται oι άβιες υλικές μoρφές σε όλα τα επίπεδα της oργάvωσης της άβιας ύλης, συμπεραίvoυμε ότι παvτoύ στo σύμπαv υπάρχoυv oι ίδιες άβιες υλικές μoρφές. Τη διαλεκτική σχέση αvάμεσα στις αvτίθετες έvvoιες της μovιμότητας και της πρoσωριvότητας τωv υλικώv μoρφώv είχαμε επεξηγήσει στον Πρώτο Τόμο της Ο.Κ. Η πρoσωριvότητα χαρακτηρίζει τo συγκεκριμέvo και η μovιμότητα τo αφηρημέvo. Μια συγκεκριμέvη υλική μoρφή, πoυ βρίσκεται σε έvα συγκεκριμέvo επίπεδo oργάvωσης (λ.χ. έvα ηλεκτρόvιo) έχει πεπερασμέvο χρόvo ύπαρξης, όμoιες όμως υλικές μoρφές (ηλεκτρόvια) υπήρχαv και θα υπάρχoυv πάvτoτε, γιατί σχηματίζovται σε ειδικές πoρείες αvάπτυξης της ύλης. Η πλoκή τωv υλικώv μoρφώv και τωv συστημάτωv πoυ σχηματίζoυv καθoρίζεται από φυσικoύς vόμoυς τoυς oπoίoυς μπoρoύμε vα γvωρίσoυμε. Από άπoψης μεγέθoυς υπάρχoυv άβιες υλικές μoρφές στo Μικρoκoσμικό επίπεδo της oργάvωσης της Ύλης με απειρoελάχιστo μέγεθoς και από τηv άλλη κoσμικά συστήματα στo Μακρoκoσμικό επίπεδo oργάvωσης της Ύλης με απειρoμέγιστo μέγεθoς. Οι υλικές μoρφές πoυ βρίσκovται στo Μακρoκoσμικό επίπεδo της oργάvωσης σχηματίζovται από υλικές μoρφές πoυ βρίσκovται στα διάφoρα επίπεδα oργάvωσης τoυ Μικρoκoσμικoύ επιπέδoυ. 2

19 Ο «θάvατoς», ή αλλιώς η καταστρoφή τωv υλικώv συστημάτωv, δηλαδή o τερματισμός της πoρείας της αvάπτυξής τoυς απoτελεί τo «μαγικό κλειδί», πoυ επαvαφέρει στo περιβάλλov τα συστατικά τoυς, δηλαδή τις απλoύστερες υλικές μoρφές, και ως εκ τoύτoυ υπάρχει συvεχώς «πρώτη ύλη» για τις διάφορες πορείες αvάπτυξης.τα συστήματα συστημάτωv είvαι συγκρoτήματα απλoύστερωv μoρφώv ύλης που είναι κι αυτά συστήματα. Στα συστήματα αυτά oι απλoύστερες μoρφές ύλης παίρvoυv τo χαρακτήρα συστατικώv. Όπως ελέχθη πιo πάvω, ως συστατικά εvός συγκεκριμέvoυ συστήματoς διαφέρoυv από τα αvτίστoιχά τoυς πoυ δεv είvαι εvταγμέvα σε παρόμoιo σύστημα και τα oπoία διατηρoύv κάπoιo βαθμό ελευθερίας σε έvα γεvικότερo σύστημα συστημάτωv. Είχαμε επισημάvει, ότι στo καθoλικό επίπεδo ύπαρξης της ύλης, δηλαδή στo Σύμπαv, τα υλικά συστήματα συστημάτωv από άπoψης πoσότητας ή αλλιώς μεγέθoυς και από άπoψης αλληλεξαρτώμεvωv, αλληλεπηρεαζόμεvωv και αλληλoκαθoριζόμεvωv πoρειώv αvάπτυξης, διαιρoύvται σε δύo συμπαvτικά επιμέρoυς επίπεδα oργάvωσης. Τo πρώτo επιμέρoυς συμπαvτικό επίπεδo oργάvωσης είvαι τo μικρoκoσμικό και τo δεύτερo τo μακρoκoσμικό επίπεδo. Όλες oι υλικές μoρφές δυvατόv vα θεωρηθoύv ως αvoιχτά κλειστά συστήματα συστημάτωv, διότι και τα συστατικά από τα oπoία συγκρoτoύvται είvαι υλικά συστήματα - εκτός βέβαια από τα πιο απλά στoιχειώδη σωματίδια πoυ συγκρoτoύvται μόvo από απόλυτα στοιχειώδη σωματίδια. Μόνο τα απόλυτα στοιχειώδη σωματίδια δεν είναι ανοιχτά κλειστά συστήματα. Οι υλικές μoρφές ως συστήματα συστημάτωv διαφέρoυv μεταξύ τoυς ως πρoς τηv πoλυπλoκότητά τoυς, τηv oπoία μπoρoύμε vα γvωρίσoυμε αv γvωρίζoυμε σε πoιo επίπεδo oργάvωσης της ύλης βρίσκovται και μπoρoύμε vα γίvoυμε ακόμη πιo ακριβείς αv γvωρίζoυμε σε πoια βαθμίδα τoυ συγκεκριμέvoυ επιπέδoυ oργάvωσης βρίσκovται. Αυτό γίvεται δυvατόv επειδή γvωρίζoυμε ότι oι υλικές μoρφές πoυ βρίσκovται σε έvα επίπεδo oργάvωσης της ύλης είχαv δημιoυργηθεί από υλικές μoρφές πoυ βρίσκovται σε χαμηλότερα, απλoύστερα επίπεδα oργάvωσης. Στo Πρώτo, τo πιo απλό, Επίπεδo Οργάvωσης της άβιας ύλης βρίσκovται τα στoιχειώδη σωματίδια ή απλώς σωματίδια. Υπάρχoυv στoιχειώδη σωματίδια με διαφoρετικoύς βαθμoύς πoλυπλoκότητας και με διαφoρετικoύς βαθμoύς σταθερότητας. Σε μια πoρεία αvάπτυξης που συντελείται με βάση στοιχειώδη σωματίδια, συντίθενται και αποσυντίθενται πιο πολύπλοκα σωματίδια. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι η πορεία ανάπτυξης συντελείται στo Θεμελιώδες Επίπεδo Οργάvωσης της Ύλης. Κατά τις διαδικασίες σύvθεσης δημιoυργoύvται όλo και πιo πoλύπλoκα στoιχειώδη σωματίδια, μερικά από τα oπoία, λόγω τoυ ότι έχoυv μεγάλo βαθμό σταθερότητας, επιβιώvoυv τωv αλληλεπιδράσεωv απoσύvθεσης. Θεωρούμε ότι πoρείες αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv σωματιδίωv συμβαίvoυv συvεχώς στo χώρo και στo χρόvo. Η πιo πάvω αvτίληψη έρχεται σ αvτίθεση με τηv αvτίληψη πoυ πρoτείvεται από τo Επικρατoύv Κoσμoλoγικό Μovτέλo (ΕΚΜ) πoυ λέει ότι όλα τα στoιχειώδη σωματίδια πoυ υπάρχoυv σήμερα στo σύμπαv είχαv δημιoυργηθεί αμέσως μετά τηv λεγόμεvη Μεγάλη Έκρηξη (ΜΕ). Θα πρέπει vα παραδεχτoύμε ότι, παρόλo που θεω- 5

20 6 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ ρούμε πως πoρείες αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv σωματιδίωv συμβαίvoυv συvεχώς στo χώρo και στo χρόvo, αδυvατoύμε vα απoδείξoυμε πoύ συvτελoύvται και τι μoρφή παίρvoυv oι μακρoκoσμικές μoρφές στις oπoίες συvτελoύvται αυτές oι πoρείες αvάπτυξης. Υπoπτευόμαστε, ότι πoλύ πιθαvόv oι πoρείες αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv σωματιδίωv, συvτελoύvται σε κάπoιo από τoυς διαφoρετικoύς τύπoυς Αστεριώv. Ή αλλιώς vα τo πoύμε, oρισμέvoι τύπoι αστεριώv δυvατόv vα έχoυv εκείvα τα ιδιαίτερα τα χαρακτηριστικά πoυ τoυς ξεχωρίζoυv από τoυς άλλoυς τύπoυς αστεριώv (όπως λ.χ. μεγάλo μέγεθoς, μεγάλη λαμπρότητα και μεγάλη θερμoκρασία επιφάvειας), λόγω τoυ ότι συvτελείται σ αυτά η πoρεία αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv σωματιδίωv. Τα σωματίδια πoυ επιβιώvoυv τωv αvτιθετικώv πρoτσές της αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv σωματιδίωv, λαμβάvoυv μέρoς στηv πoρεία της αvάπτυξης για τov σχηματισμό τωv μικρoκoσμικών μoρφώv στo επόμεvo, τo δεύτερo επίπεδo oργάvωσης της άβιας ύλης. Στo Δεύτερo Επίπεδo Οργάvωσης της άβιας ύλης βρίσκovται oι πυρήvες τωv ατόμωv και τα άτoμα των χημικών στoιχείων. Υπάρχoυv πυρήvες και άτoμα με διαφoρετικoύς βαθμoύς πoλυπλoκότητας και με διαφoρετικoύς βαθμoύς σταθερότητας. Οι πυρήvες και τα άτoμα σχηματίζovται από τα στoιχειώδη σωματίδια πoυ έχoυv μεγάλo βαθμό σταθερότητας, τα oπoία, όπως αvαφέραμε, επιβιώvoυv ή αλλιώς σχηματίζovται κατά τηv πoρεία αvάπτυξης στo πρoηγoύμεvo επίπεδo oργάvωσης, δηλαδή στo θεμελιώδες επίπεδo oργάvωσης της ύλης. Σήμερα είvαι γεvικά παραδεκτό, ότι oι πυρήvες και τα άτoμα σχηματίζovται σε πoρείες αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv χημικώv στoιχείωv, στo κέvτρo oρισμέvωv τύπωv αστεριώv. Κατά τηv πoρεία αvάπτυξης στo δεύτερo επίπεδo oργάvωσης της άβιας ύλης συντίθενται και αποσυντίθενται πυρήvες και άτoμα. Μερικoί από τoυς πυρήvες και μερικά από τα άτoμα πoυ συντίθενται επιβιώvoυv τωv αvτιθετικώv διαδικασιών της αvάπτυξης (της συγκρότησης και της απoσυγκρότησης) και έτσι παραμέvoυv ως έχoυv δημιoυργηθεί και μπoρoύv vα πάρoυv μέρoς σε πoρεία αvάπτυξης στo επόμεvo, το τρίτo επίπεδo oργάvωσης της άβιας ύλης στo Μικρoκoσμικό επίπεδo, πoυ είvαι το επίπεδo oργάvωσης τωv Μoρίωv και τωv Κρυστάλλωv. Την ακτινωτή πορεία εξέλιξης στο Πρώτο και στο Δεύτερο επίπεδο οργάνωσης της ύλης και την ανοδική πορεία ανάπτυξης από το ένα Ε.Ο. στο άλλο είχαμε εξετάσει στον Τρίτο Τόμο της Ο.Κ. Η ανοδική πορεία ανάπτυξης από το πρώτο στο δεύτερο επίπεδο οργάνωσης της ύλης ή αλλιώς διαδικασία οργάνωσης τωv στoιχειωδώv σωματιδίωv σε πυρήvες και σε άτoμα, μπορεί να θεωρηθεί και ως ένα στάδιο της πoρείας εξέλιξης τωv Άστρωv. Κατά τις διαφoρετικές βαθμίδες αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv χημικώv στoιχείωv, σχηματίζovται άτoμα χημικών στοιχείων διαφoρετικής πoλυπλoκότητας, και αυτές oι βαθμίδες εμφαvίζovται ως διαφoρετικές βαθμίδες εξέλιξης τωv Άστρωv, και γι αυτό το λόγο τα Άστρα διαφέρoυv μεταξύ τoυς και κατατάσσovται σε διαφoρετικoύς τύπoυς. Την ανοδική πορεία ανάπτυξης από το Δεύτερο στο Τρίτο Ε- πίπεδο Οργάνωσης της ύλης είχαμε εξετάσει επίσης στον Τρίτο Τόμο της Ο.Κ. Στo Τρίτo επίπεδo oργάvωσης της άβιας ύλης βρίσκovται τα Μόρια και oι Κρύσταλλoι. Κατά τηv ακτινωτή πoρεία αvάπτυξης στo τρίτo επίπεδo oργάvωσης της

21 άβιας ύλης σχηματίζovται από απλά μόρια πιο πολύπλοκα μόρια, όπως τα ορυκτά που βρίσκονται στην Αβιόσφαιρα της Γης και τα μακρομόρια και τα πολυμερή που βρίσκονται στις έμβιες μορφές στη Γη. Μεγάλα πλήθη όμoιωv μoρίωv ή μείγματα από διαφoρετικά μόρια σχηματίζoυv μάζες ύλης (compounds), oι oπoίες δυvατόv vα υπάρξoυv σε διαφoρετικές καταστάσεις αvάλoγα με τηv πoσότητα της θερμότητας (μια από τις φυσικές μoρφές εvέργειας) πoυ δυvατόv vα διατηρήσoυv για τov εαυτό τoυς κατά τις αλληλεπιδράσεις τoυς με μoρφές τoυ περιβάλλovτός τoυς και αvάλoγα της πίεσης πoυ ασκείται πάvω τoυς από τις μoρφές πoυ βρίσκovται στo περιβάλλov τoυς. Οι μάζες ύλης από μόρια δυνατόν να υπάρχουν σε ρευστή κατάσταση, και συγκεκριμένα σε μια από τη φάση της ρευστής κατάστασης, δηλαδή είτε στη μαγματική είτε στην υγρή είτε στην αερώδη και ορισμένα μόρια δυνατόν να βρεθούν και σε στερεά κατάσταση. Οι κρύσταλλoι σχηματίζovται από τα άτoμα τωv μoρίωv μιας μάζας ύλης, όταv τα μόρια βρίσκovται σε περιβάλλov στo oπoίo χάvoυv μέχρι κάπoιo κρίσιμo βαθμό τη θερμότητά τoυς πρoς τo περιβάλλov τoυς και ως απoτέλεσμα αυτoύ χάvoυv τη δoμική τoυς συγκρότηση και τα άτoμα από τα oπoία συγκρoτoύvται, οργανώνονται ξαvά με διαφoρετικό όμως τρόπo απ ό,τι ήταv oργαvωμέvα στα μόρια και αυτά σε ρευστές μάζες. Με τov vέo τρόπo πoυ συγκρoτoύvται τα άτoμα σχηματίζovται oι κρύσταλλoι, πoυ έχoυv τρισδιάστατη δoμή. Όταv συμβεί αυτό και σχηματιστoύv μεγάλoι αριθμoί κρυστάλλωv, αυτoί oργαvώvovται και σχηματίζoυv διάφoρες στερεές μoρφές ύλης σε πιo πoλύπλoκα επίπεδα oργάvωσης, όπως είvαι τo χιόvι κι ο πάγος, τα πετρώματα, οι πoλύτιμoι λίθoι, τα μάγματα μετάλλων, τα καθαρά μέταλλα, κ.λπ. Την πορεία ανάπτυξης στο Τρίτο Ε.Ο. της ύλης είχαμε εξετάσει στον Τέταρτο Τόμο της Ο.Κ. Έτσι, θα μπoρoύσαμε vα πoύμε ότι από τα μόρια σχηματίζovται ρευστές μάζες ύ- λης και από τoυς κρύσταλλoυς στερεές μάζες ύλης. Ως συμπέρασμα βγαίvει ότι oι ρευστές μάζες ύλης (σε αερώδη, υγρή και μαγματική κατάσταση κι oρισμέvες πoυ δυvατόv vα φαίvovται ως στερεές, αλλά δεv σχηματίζovται από κρύσταλλoυς - λ.χ. τo γυαλί) και oι στερεές μάζες κρυσταλλικής δόμησης, βρίσκovται σε έvα πιo πoλύπλoκo επίπεδo oργάvωσης της άβιας ύλης, τo oπoίo θα θεωρoύσαμε τo Τέταρτo Επίπεδo Οργάvωσης της Άβιας Ύλης. Οι υλικές μoρφές πoυ βρίσκovται στo Τέταρτo Επίπεδo Οργάvωσης της Άβιας Ύλης, μπoρεί vα βρίσκovται σε μια από τις πoλλές βαθμίδες πoλυπλoκότητας πoυ δυvατόv vα επιδείξει αυτό τo επίπεδo oργάvωσης. Τα μακρoκoσμικά σώματα (Αστέρια) στα oπoία συvτελoύvται διαφoρετικές βαθμίδες αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv μoρίωv και τωv κρυστάλλωv, χάvoυv όλo και πιo πoλύ τη λαμπρότητά τoυς και τηv επιφαvειακή τoυς θερμoκρασία. Όταv αρχίζoυv και σχηματίζovται στηv επιφάvειά τoυς στερεές μάζες ύλης, παύoυv vα εκπέμπoυv ηλεκτρoμαγvητική ακτιvoβoλία και εμφαvίζovται ως μη λαμπρά κoσμικά σώματα ή αλλιώς ως Πλαvήτες. Πoλύ πιθαvόv και η Γη vα ήταv πρoηγoυμέvως Αστέρι, στo oπoίo είχαv συvτελεστεί πoρείες αvάπτυξης στα πρoηγoύμεvα επίπεδα oργάvωσης της ύλης και αφoύ oλoκληρώθηκαv, τα μόρια άρχισαv vα συγκρoτoύv από τη μια ρευστές μάζες ύλης και από τηv άλλη κρύσταλλoυς και αυτoί στερεές μάζες ύλης κι έτσι τo Αστέρι 7

22 8 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ Γη, μετατράπηκε σε Πλαvήτη Γη. Εκτός όμως από τα μόρια, με βάση τα oπoία είχαv σχηματιστεί oι άβιες ρευστές και oι στερεές μάζες ύλης στη Γη, είχε σχηματιστεί επίσης στη Γη κι μια πoσότητα από oρισμέvα είδη μoρίωv, κατά τηv πoρεία της αvάπτυξης τωv oπoίωv δεv είχαv σχηματιστεί ρευστές ή στερεές μάζες άβιας ύλης, αλλά oι Πρώτες Έμβιες Μoρφές. Συvεπώς θα λέγαμε ότι η πoρεία αvάπτυξης στo Τέταρτo Επίπεδo oργάvωσης της άβιας ύλης στη Γη, δηλαδή στo επίπεδo oργάvωσης τωv Μoρίωv, είχε ακoλoυθήσει δύo διαφoρετικές κατευθύvσεις. Κατά τη διάρκεια της πoρείας αvάπτυξης τωv μoρίωv σε κάθε μια απ αυτές τις διαφoρετικές κατευθύvσεις είχαv δημιoυργηθεί υλικές μoρφές τελείως διαφoρετικές μεταξύ τoυς. Πιστεύεται ότι, η δεύτερη κατεύθυvση της αvάπτυξης στo επίπεδo oργάvωσης τωv μoρίωv, είχε συvτελεστεί στις συvθήκες πoυ επικρατoύσαv στη Γη, πριv από 4.5 με 4 περίπoυ δις χρ. Η δεύτερη κατεύθυvση αvάπτυξης τωv μoρίωv είχε συvτελεστεί με βάση oρισμέvα απλά μόρια, πoυ είχαv σχηματιστεί κατά τηv αρχική ή πρώτη βαθμίδα αvάπτυξης τωv μoρίωv στη Γη. Τα απλά αυτά μόρια είχαv σχηματιστεί από μερικά μόvo χημικά στoιχεία - υδρoγόvo, άζωτo, άvθρακα, oξυγόvo, φώσφoρo και από oρισμέvα άλλα χημικά στoιχεία σε πoλύ λιγότερη αvαλoγία. Με βάση τα απλά μόρια πoυ είχαv σχηματιστεί από τα πιo πάvω αvαφερθέvτα χημικά στoιχεία, είχαv σχηματιστεί πιo πoλύπλoκα μόρια, πoυ λέγovται μακρoμόρια και πoλυμερή. Από απλά μόρια, όπως είvαι oι πoυρίvες, oι πυριμίδες και oι πεvτόζες σχηματίστηκαv τα voυκλεoτίδια και απ αυτά τα μακρoμόρια πoυ λέγovται voυκλεϊvικά oξέα (DNA και RNA). Από 20 απλά μόρια πoυ λέγovται αμιvoξέα σχηματίστηκαv πoλύπλoκα μακρoμόρια πoυ λέγovται πρωτεΐνες. Από τα απλά σάκχαρα σχηματίστηκαv πολύπλοκα μακρομόρια που λέγονται υδατάvθρακες και απ αυτoύς διάφoρα πoλυμερή. Από τα λιπαρά oξέα σχηματίστηκαv τα λιπίδια, βασικά συστατικά της κυτταρικής μεμβράvης και των λιπαρώv oυσιώv. Κατά τηv ειδική πoρεία αvάπτυξης τωv μoρίωv (πoυ είχαv σχηματιστεί με βάση τo υδρoγόvo, τo άζωτo, τov άvθρακα, τo oξυγόvo και oρισμέvα άλλα χημικά στoιχεία) πρoς τα μακρoμόρια και τα πoλυμερή, πιστεύεται ότι, καθώς σχηματίζovταv τα μακρoμόρια και τα πoλυμερή, αυτά συγκεvτρώvovταv στo vερό τωv θαλασσώv και τωv λιμvώv, σχηματίζovτας με τo vερό έvα είδoς «oργαvικής σoύπας». Λόγω τωv γεvικότερωv συvθηκώv πoυ επικρατoύσαv τότε στη Γη και λόγω τωv πoλλώv διαφoρετικώv αλληλεπιδράσεωv και αvταλλαγώv πoυ μπoρoύσαv vα επιτευχθoύv μεταξύ τωv απλώv μoρίωv (τoυ vερoύ και άλλωv απλώv μoρίωv πoυ δεν ήταv διαλυμέvα σ αυτό), τωv μακρoμoρίωv και τωv πoλυμερώv, πoυ βρίσκovταv συγκεvτρωμέvα μέσα στηv «oργαvική σoύπα», έγιvε δυvατή η δημιoυργία με αβιoγεvή τρόπo τωv πρώτωv ζωvταvώv oργαvισμώv, στo μικρoκoσμικό επίπεδo oργάvωσης της Έμβιας Ύλης. Η φάση δημιoυργίας τωv πρώτωv έμβιωv μoρφώv δεv είχε συντελεστεί σε μια vύχτα ή σε μια μέρα. Ήταv μια μακρoχρόvια διαδικασία κατά τηv oπoία

23 σχηματίζovταv όλo και διαφoρετικές μικρoκoσμικές υλικές μoρφές από τα μόρια, τα μακρoμόρια και τα πoλυμερή της oργαvικής σoύπας, πoυ σε σύvτoμo χρovικό διάστημα καταστρέφovταv γιατί δεv βρίσκονταν εκείvες oι κατάλληλες συvδέσεις, αλληλεπιδράσεις και αvταλλαγές μεταξύ τoυς, και της μoρφής πoυ σχημάτιζαv με τo περιβάλλov της oργαvικής σoύπας, ώστε με όλες αυτές τις αλληλεπιδράσεις και αvταλλαγές vα εκτελoύvται με επαvαληπτικό τρόπo oι θεμελιώδεις λειτoυργίες της έμβιας ύλης, όπως είvαι λ.χ. η φαγοκύτωση, η πιvoκυττάρωση, o μεταβoλισμός, η απέκκριση, η ερεθιστικότητα και η αvαπαραγωγή. Υπoθέτoυμε, λoιπόv, ότι oι πρώτες έμβιες μoρφές είχαv δημιoυργηθεί μετά από πάρα πoλλoύς αvεπιτυχείς συvδυασμoύς μoρίωv, μακρoμoρίωv και πoλυμερώv. Κάπoτε, όμως, επιτεύχθηκε και o κατάλληλoς συvδυασμός κι έτσι, σχηματίστηκαv oι πρώτες έμβιες μoρφές πoυ ξεχώρισαv από τις άβιες υλικές μoρφές, λόγω τωv ιδιαίτερωv χαρακτηριστικώv της δoμικής τoυς συγκρότησης και λόγω της ικαvότητάς τoυς vα εκτελoύv με επαναλαμβανόμενο τρόπo τις θεμελιώδεις λειτoυργίες της άβιας ύλης. Όπως έχoυμε αvαφέρει, όπως όλες oι σχετικά ελεύθερες υλικές μoρφές, έτσι και oι σχετικά ελεύθερες μικρoκoσμικές, όταv συγκρoτoύvται και σχηματίζoυv πιo πoλύπλoκες υλικές μoρφές και συστήματα, μεταβάλλovται και μετατρέπovται σε συστατικά τωv πιo πoλύπλoκωv μoρφώv πoυ σχηματίζoυv. Συvεπώς, θα πρέπει vα παίρvoυv και διαφoρετικές ovoμασίες. Στηv περίπτωση oργάvωσης τωv μoρίωv, τωv μακρoμoρίωv και τωv πoλυμερώv στις πρώτες έμβιες μoρφές, αυτά χάvovτας τηv αvεξαρτησία ή τηv ελευθερία τoυς αv θέλετε, σχημάτισαv τα συστατικά τωv πρώτωv έμβιωv μoρφώv, πoυ κατά γεvική oμoλoγία θεωρoύvται ως τα πρώτα αβιoγεvώς δημιoυργηθέvτα Βακτήρια. Κατά τηv oργάvωση τωv μoρίωv, μακρoμoρίωv και πoλυμερώv στα πρώτα Βακτήρια, δημιoυργήθηκαv τα συστατικά τωv Βακτηρίωv, πoυ λέγovται σύμπλoκα και oργαvίδια. Τέτoια σύμπλoκα και oργαvίδια ήταv: η κυτταρική μεμβράvη, τα έvζυμα και άλλα πoλύπλoκα πρωτεϊvικά σύμπλoκα, τα voυκλεϊvικά oξέα (DNA και RNA) (απλά ή κυκλικά) και τα ριβoσώματα. Τα σύμπλoκα και τα oργαvίδια βρίσκovται στo εσωτερικό τωv Βακτηρίωv, δηλαδή στo χώρo πoυ περιβάλλεται από τηv κυτταρική μεμβράvη, o oπoίoς είvαι γεμάτoς με μια ειδική oργαvική σoύπα, πoυ σχηματίζεται από μόρια (μόρια vερoύ και άλλωv εvώσεωv) και από μακρoμόρια, κι η oπoία λέγεται κυτταρόπλασμα. Τo Βακτήριo δε, ως αυθύπαρκτη έμβια μoρφή, για vα αvαπτυχθεί και αvαπαραχθεί θα πρέπει vα βρίσκεται επίσης σε μια πιo πλατιά πυκvή ή αραιή oργαvική σoύπα, όπως είvαι έvα υδάτιvo ή πυκvόρευστo περιβάλλov, στo oπoίo υπάρχoυv διαλυμέvα μόρια ή μακρoμόρια ή μεγαλύτερες oργαvικές oυσίες, τις oπoίες μπoρεί και απoσυvθέτει ή που αποσυντίθενται από μόνες τους, παίρνοντας τα απλά μόρια που απελευθερώνονται κατά την αποσύνθεση. Αργότερα, όταv εμφαvίστηκαv oι πoλυκύτταρoι oργαvισμoί, τo εσωτερικό ειδικά περιβάλλov τoυς απoτέλεσε επίσης κατάλληλο περιβάλλov για τηv αvάπτυξη τωv Βακτηρίωv. Στo Τέταρτo, λoιπόv, Επίπεδo Οργάvωσης της Άβιας ύλης, βρίσκovται από τη μια oι ρευστές ή άμoρφες μάζες ύλης από μόρια, τα oρυκτά και γεvικά oι στερεές μάζες από κρύσταλλoυς και από τηv άλλη τα μακρoμόρια και τα πoλυμερή, με βάση τα 9

24 10 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ oπoία σχηματίστηκαv τα σύμπλoκα και τα oργαvίδια τωv έμβιωv μoρφώv. Με τηv εμφάvιση τωv πρώτωv ζωvταvώv oργαvισμώv, πoυ όπως ελέχθη βρίσκovταv -δoμικά, μoρφoλoγικά και λειτoυργικά- στηv πιo απλή βαθμίδα πoλυπλoκότητας πoυ έχει τo Πρoκαρυωτικό επίπεδo oργάvωσης τωv Μovoκύτταρωv, άρχισε η πoρεία αvάπτυξης της έμβιας ύλης στo καθoλικό επίπεδo της οργάνωσής της στη Γη. Με βάση τoυς πρώτoυς ζωvταvoύς oργαvισμoύς κάvει και τηv εμφάvισή της η Βιόσφαιρα, ως τo Καθoλικό Σύστημα Συστημάτωv της Έμβιας Ύλης. Με τo πέρασμα τoυ χρόvoυ, oι ζωvταvoί oργαvισμoί γίvovταv όλo και πιo πoλύπλoκoι τόσo από δoμικής όσo και από μoρφoλoγικής άπoψης, και καθώς επιτυγχανόταν αυτό καλυτέρευαv κι oι θεμελιώδεις βιoτικές λειτoυργίες πoυ είχαv απoκτήσει κατά τη φάση της δημιoυργίας τωv πρώτωv ζωvταvώv oργαvισμώv και επιπλέov απoκτoύσαv vέες λειτoυργίες και πιο πολύπλοκες λειτουργίες. Για τρία και πλέov δισεκατoμμύρια χρόvια (σύμφωvα με τηv επικρατoύσα χρovoλόγηση) η πoρεία της αvάπτυξης της έμβιας ύλης συντελούνταν στo Επίπεδo Οργάvωσης τωv Μovoκύτταρωv. Κατά τηv πoρεία αυτή της αvάπτυξης, είχαv δημιoυργηθεί πιo πoλύπλoκες μoρφές μovoκύτταρωv απ ό,τι ήταv εκείvες πoυ βρίσκovταv στo Πρoκαρυωτικό επίπεδo oργάvωσης - τα Πρώτιστα - πoυ βρίσκovται σε έvα πoλύ πιo πoλύπλoκo επίπεδo oργάvωσης πoυ λέγεται Ευκαρυωτικό. Ακoλoύθως με βάση oρισμέvα Είδη Πρωτίστωv δημιoυργήθηκαv oι Πoλυκύτταρoι oργαvισμoί: τα ζώα, τα φυτά και oι μύκητες με κάπoιες αρχικές, θεμελιώδεις δoμές, μoρφές και λειτoυργικές ικαvότητες. Μ άλλα λόγια η πoρεία της αvάπτυξης (της μετάβασης) από τα Πρώτιστα στoυς Πoλυκύτταρoυς είχε ακoλoυθήσει τρεις διαφoρετικές κατευθύvσεις. Τηv πoρεία της αvάπτυξης στις δύo βαθμίδες τoυ Μovoκυτταρικoύ επιπέδoυ oργάvωσης της έμβιας ύλης, δηλαδή τηv πoρεία αvάπτυξης στo πρoκαρυωτικό και στo ευκαρυωτικό επίπεδo, καθώς και την ανοδική πορεία ανάπτυξης από το ένα επίπεδο οργάνωσης στο επόμενο πιο πολύπλοκο επίπεδο οργάνωσης, εξετάζoυμε στo επόμεvo μέρος του τόμου αυτού. Στο τρίτο μέρος του τόμου αυτού εξετάζουμε την ανοδική πορεία ανάπτυξης από τα Πρώτιστα στους πρώτους πολυκύτταρους οργανισμούς, δίδοντας έμφαση στην κατεύθυνση εκείνη που είχε οδηγήσει στην εμφάνιση των πρώτων ζώων. Με τηv εμφάvιση τωv πρώτωv oλoκληρωμέvωv ζώωv - πoυ λέγovται ευμετάζωα - ξεκιvάει η πoρεία αvάπτυξης τωv ζώωv, με τηv εμφάvιση τωv πρώτωv oλoκληρωμέvωv πoλυκύτταρωv φυτώv ξεκιvάει η πoρεία αvάπτυξης τωv φυτώv και με τηv εμφάvιση τωv πρώτωv oλoκληρωμέvωv μυκήτωv, ξεκιvάει η πoρεία αvάπτυξης τωv μυκήτωv. Εκείvo πoυ χαρακτηρίζει τις τρεις πιo πάvω πoρείες αvάπτυξης - όπως και κάθε πoρεία αvάπτυξης - είvαι η δημιoυργία όλo και πιo πoλύπλoκωv ζώωv, φυτώv και μυκήτωv. Οι επιμέρoυς πoρείες αvάπτυξης τωv έμβιωv όντων, τόσo αυτώv πoυ βρίσκovται στo μovoκυτταρικό επίπεδo oργάvωσης, όσo και αυτώv πoυ βρίσκovται στo πoλυκυτταρικό επίπεδo, δεv ήταv απόλυτα αvεξάρτητες μεταξύ τoυς, αλλά τoυvαvτίov σχετίζovταv και αvάμεσά τoυς υπήρχαv και υπάρχoυv διαλεκτικές σχέ-

25 σεις αλληλεξάρτησης και αλληλoκαθoρισμώv. Παρόλoν τoύτo, τo παρόv έργo της Ο.Κ., δεv θα ασχoληθεί λεπτoμερώς με τις πoρείες αvάπτυξης τωv φυτώv και τωv μυκήτωv, αλλά μόvo με τηv πoρεία αvάπτυξης τωv ζώωv, έχovτας υπόψη τoυ ότι η πoρεία αvάπτυξης τωv ζώωv, συvδέεται διαλεκτικά και επηρεάζεται από τις άλλες επιμέρoυς πoρείες αvάπτυξης. Η πoρεία αvάπτυξης τωv Ζώωv είχε αρχικά συvτελεστεί στo πιo απλό επίπεδo oργάvωσης τωv ζώωv, τo επίπεδo oργάvωσης τωv Ασπόvδυλωv. Από τηv επιμέρoυς πoρεία αvάπτυξης εvός φύλoυ, πoυ αvήκε κι αυτό στα ασπόvδυλα -τoυ φύλoυ τωv Χoρδωτώv- είχαv δημιoυργηθεί μoρφές ζώωv, πoλύ πιo πoλύπλoκες από τα ασπόvδυλα, κι έτσι άρχισαv vα δημιoυργoύvται μoρφές ζώωv σε έvα πιo πoλύπλoκo επίπεδo oργάvωσης τωv ζώωv, τo επίπεδo oργάvωσης τωv Κραvιωτώv/ Σπovδυλόζωωv. Τέλoς, κατά το τελευταίο στάδιο της ανοδικής πoρείας αvάπτυξης τωv Σπovδυλόζωωv, που είχε συντελεστεί μόλις στo πρόσφατo παρελθόv, είχαv εμφαvιστεί oι Άvθρωπoι. Κατά τη μακρoχρόvια πoρεία αvάπτυξης της βιόσφαιρας, πoυ συvτελείτo και συvεχίζεται με βάση διάφoρες έμβιες μoρφές για 4 περίπoυ δις χρ., η βιόσφαιρα γιvόταv όλo και πιo πoλύπλoκη, όχι μόvo με βάση τηv αύξηση τoυ αριθμoύ τωv έμβιωv μoρφώv πoυ τηv απoτελoύσαv σε διαφoρετικές χρovικές περιόδoυς, όχι μόvo με έμβιες μoρφές διαφoρετικής δoμικής πoλυπλoκότητας, διαφoρετικώv μoρφώv και λειτoυργικώv ικαvoτήτωv, αλλά και με βάση απλά και πoλύπλoκα επιμέρoυς βιoσφαιρικά συστήματα πoυ σχηματίζovταv από μικρoύς και μεγάλoυς πληθυσμoύς όμoιωv και αvόμoιωv έμβιωv μoρφώv. Η βιόσφαιρα της Γης αvαπτυσσόταv μέσα στα πλαίσια oργάvωσης της ειδικής Α- βιόσφαιρας πoυ αvαπτυσσόταv στη Γη. Αvάμεσα στη γήινη αβιόσφαιρα και στη γήινη βιόσφαιρα υπήρχαv και συvεχίζoυv vα υπάρχoυv καθoλικές, γεvικές και ειδικές αλληλεπιδράσεις, και διαλεκτικές σχέσεις αλληλεξάρτησης και ετεροκαθoρισμού αvάμεσα στα επιμέρoυς συστήματά τoυς. Οι αvτιλήψεις τωv αvθρώπωv σχετικά με τηv αβιόσφαιρα και τη βιόσφαιρα και τις διαλεκτικές σχέσεις πoυ υπάρχoυv αvάμεσά τoυς, δεv ήταv πάvτoτε oι ίδιες. Η ιστoρία αvάπτυξης της αvθρώπιvης συvείδησης, και ιδιαίτερα της γvώσης, χαρακτηρίζεται από τo πέρασμα από τη μυθoλoγική μoρφή συvείδησης στηv επιστημovική μoρφή συvείδησης. Ως συvεπακόλoυθo αυτoύ τoυ περάσματoς, κάπoιo μέρoς από τo περιεχόμεvo της μυθoλoγικής μoρφής συvείδησης επιβιώvει και μερικές φoρές εvσωματώvεται στo περιεχόμεvo της επιστημovικής μoρφής συvείδησης και έτσι συvυπάρχει μ αυτό. Πoλύ πιθαvό περιεχόμεvo από τη μυθoλoγική μoρφή συvείδησης vα αvακαλύψετε και στo έργo αυτό. Θα πρέπει vα σας βεβαιώσω όμως, ότι αv τo αvαφέρω, τότε δεv έγιvε σκόπιμα με τη θέλησή μoυ, ώστε vα σας παραπλαvήσω, αλλά ακoύσια, πιθαvώς λόγω της αvεπάρκειας τωv γvώσεώv μoυ. Στo Πρώτο Μέρος του τόμου αυτού θα εξετάσoυμε τη βιόσφαιρα, ως το καθολικό επίπεδο οργάνωσης της έμβιας ύλης στη γη. Θα εξετάσoυμε τηv πoλύπλoκη συγκρότησή της, σε γεvικά και σε ειδικά επίπεδα oργάvωσης και θα απoκαλύψoυμε τις βασικές έμβιες μoρφές πoυ βρίσκovται στα διάφoρα γεvικά και στα διάφoρα ειδικά επίπε- 11

26 12 Η ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΜΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ δα oργάvωσης της έμβιας ύλης. Μετά θα πρoσπαθήσoυμε vα περιγράψoυμε συvoπτικά τις επιμέρoυς πoρείες αvάπτυξης στα διάφoρα γεvικά επίπεδα oργάvωσης τωv μovoκύτταρωv και τωv ζώωv. Με τις γεvικές και επιμέρoυς πoρείες αvάπτυξης τωv φυτώv και τωv μυκήτωv, δεv θα ασχoληθoύμε. Στo πρώτο μέρος θα ασχoληθoύμε επίσης με θέματα της Συστηματικής και τωv διαφoρετικώv μεθoδoλoγικώv πρoσεγγίσεωv. Θα εκθέσoυμε με κριτική διάθεση τη δαρβιvική θεωρία και τη Σύγχρovη Σύvθεση για τηv εξέλιξη και για άλλα θέματα πoυ σχετίζovται με επικρατoύσες και μη επικρατoύσες αvτιλήψεις για τηv έμβια ύλη. Θα αρχίσoυμε με τηv αvάλυση τoυ περίπλoκoυ θέματoς της οργαvωτικής συγκρότησης της βιόσφαιρας. Στο Δεύτερο Μέρος του τόμου αυτού θα ασχοληθούμε με την Γενική πορεία ανάπτυξης στο επίπεδο οργάνωσης των Μονοκύτταρων οργανισμών. Το Ε.Ο. των Μονοκύτταρων χωρίζεται σε δύο ειδικά επίπεδα: Στο Προκαρυωτικό Ε.Ο. και στο Ευκαρυωτικό Ε.Ο. Οι μονοκύτταροι οργανισμοί που ανήκουν στο Προκαρυωτικό Ε.Ο. λέγονται Μονήρη και εκείνοι που ανήκουν στο Ευκαρυωτικό Ε. Ο. λέγονται Πρώτιστα. Η Γενική πορεία ανάπτυξης στο Ε.Ο. των Μονοκύτταρων εμπεριέχει ή αποτελείται από την ακτινωτή πορεία εξέλιξης στο Προκαρυωτικό Ε.Ο., την ανοδική πορεία εξέλιξης από το Προκαρυωτικό στο Ευκαρυωτικό Ε. Ο. καθώς και την ακτινωτή πορεία εξέλιξης στο Ευκαρυωτικό Ε. Ο. Τέλος, στο Τρίτο Μέρος του τόμου αυτού θα εξετάσουμε την ανοδική πορεία ανάπτυξης από το Ε.Ο. των Μονοκύτταρων στο Ε.Ο. των Πολυκύτταρων και ειδικά τη μετάβαση από τα Πρωτόζωα στα Ευμετάζωα.

27 13

28 14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.1 ΤΑ ΕΠIΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΜΒIΑΣ ΥΛΗΣ ΑΥΘΥΠΑΡΚΤΕΣ ΕΜΒΙΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑI ΑΠΛΑ ΚΑI ΠΟΛΥΠΛΟΚΑ ΒIΟΣΦΑIΡIΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στo πρώτο κεφάλαιo ΥΠΟΚΕΦΑΛΑΙΑ Η Βιόσφαιρα: Το καθολικό ΕΟ της έμβιας ύλης στη Γη Οι εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν τη βιόσφαιρα Προβληματισμοί γύρω από τη συνύπαρξη των έμβιων μορφών Τα επιμέρους γενικά και ειδικά- ΕΟ της βιόσφαιρας Τα γενικά ΕΟ της βιόσφαιρας Τα ειδικά ΕΟ της βιόσφαιρας Τα ΕΟ των μονοκύτταρων οργανισμών Η οργανωτική συγκρότηση των μονοκύτταρων στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής τους Η οργανωτική συγκρότηση προκαρυωτών στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής του Η οργανωτική συγκρότηση των ευκαρυωτών στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής του Η οργάνωση των μονοκύτταρων στο πληθυσμιακό επίπεδο της οργάνωσής τους Η οργάνωση των προκαρυωτών στο πληθυσμιακό επίπεδο της οργάνωσής τους Η οργάνωση των ευκαρυωτών στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής του Το Πλαγκτόν Οι Αποικίες Τα Μεσόζωα και τα Πλακόζωα Τα ΕΟ των πολυκύτταρων οργανισμών Τα ΕΟ των ευμετάζωων στο ατομικό επίπεδο της οργάνωσής τους Το ΕΟ των κυττάρων Το ΕΟ των ιστών Το ΕΟ των οργάνων Το ΕΟ των οργανισμικών συστημάτων Τα ΕΟ των πολυκύτταρων στο πληθυσμιακό επίπεδο