Περιεχόμενα. Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος. Συναξάρι Ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Πλανᾶς 3. Ἐγκύκλιος Πρωτοχρονιάς Σωτηρίου Ἔτους

Transcript

1 1

2 Περιεχόμενα Συναξάρι Ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Πλανᾶς 3 Ἐγκύκλιος Πρωτοχρονιάς Σωτηρίου Ἔτους Ἡ νοσταλγία τῆς Ἐλευθερίας τοῦ π. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν 8 Ἐκ Φαναρίου 12 Ὁμιλία κατά τήν εἰς Πρεσβύτερο χειροτονία του ιακόνου ημητρίου Φορτετσανάκη 14 Κλωνοποίηση: Ἀνθρώπινη δύναμη ἤ ἀνθρώπινη ἀδυναμία; τῆς Ἀριστέας Ανδρονᾶ 17 Ἀγχώδη διαταραχή ἤ κατάθλιψη τοῦ Νικήτα Καυκιοῦ 20 Μαζί μέ τούς γονεῖς 21 Μέ ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους 25 Ἀναγνωστήριο 27 Πολιτιστικό Πνευματικό Κέντρο καί Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα Ἱ. Μ. Γορτύνης & Ἀρκαδίας 29 Σταλάγματα Ἁγιότητας 31 Τριμηνιαία Ἔκδοση τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας - Ἔτος 4 ο Τεῦχος 13 ο - Ἐκδίδεται τῇ προνοίᾳ τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ. Μακαρίου - Ἰδιοκτήτης: Τμήμα Ἐκδόσεων Ἐπικοινωνιακοῦ καί Μορφωτικοῦ Ἱδρύματος Ἱ.Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Ἐκδότης - Υπεύθυνος ὕλης: π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος ( ) - Μέλη Συντακτικῆς Ἐπιτροπῆς Περιοδικοῦ: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης ( ) π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος - Ἐπιμέλεια κειμένων: ημήτριος ασκαλάκης, Φιλόλογος - Ἱεροψάλτης Στυλιανή Καλεντάκη, Ἀρχαιολόγος - Φιλόλογος - Ἐκδόσεις: «ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ» Τό Περιοδικό ἀποστέλλεται δωρεάν. Προαιρετικές οἰκονομικές εἰσφορές. ιεύθυνση: Ἁγ. Γεωργίου 16, Μοίρες, Ἠρακλείου Κρήτης, Τηλ.: Fax:

3 Ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ Πλανᾶς διήγημα τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Ἱερεῖς τῶν Πόλεων καὶ Ἱερεῖς τῶν Χωρίων», ποὺ ἔγραψε τὸ 1896, ἀναφέρεται σὲ ἕναν ὄντως συνειδητοποιημένο καὶ ἄοκνο ἱερουργό, ποὺ μὲ τὴν ἀπεριόριστη καλοσύνη του, τὴν ὑπερβολική του ἀφιλοχρηματία, τὸ ἀκτινοβόλο ἱερατικό του ἦθος, τὴν ταπείνωσή του, καταξιώθηκε στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ ὡς ἅγιος πολυαγαπημένος καὶ θαυματουργός. Ἕνα πρότυπο ἱερέα, ἁπλό, γνήσιο, ἀληθινό. Ὁ πρῶτος ποὺ δίδει γραπτὲς μαρτυρίες γιὰ τὸν παπα - Νικόλα εἶναι ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης. 3

4 Στὰ Ἀθηναϊκά του διηγήματα γράφει γιὰ τὸν ταπεινὸ ἱερέα ποὺ γνώρισε στὸ παρεκκλήσι τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου, στὸ Μοναστηράκι, τὰ ὅσα μαζὶ μὲ τὸν τριτεξάδελφό του, Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, ἔζησαν στὶς ἀκολουθίες, ἑσπερινούς, ὄρθρους καὶ ἀγρυπνίες, στὶς ὁποῖες ἔψαλλαν οἱ ἴδιοι (ὁ Παπαδιαμάντης ὡς δεξιὸς καὶ ὁ Μωραϊτίδης ὡς ἀριστερὸς ψάλτης). Τὸν ὀνομάζει «ἄξιον λειτουργὸν τοῦ Ὑψίστου» καὶ τὸν ἀντιπαραβάλλει μὲ τοὺς «ἐπαγγελματίες ἱερεῖς». Τὸ ἐκκλησάκι τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου, ποὺ χρονολογεῖται στὰ μέσα τοῦ 16 ου αἰῶνα, ἀποτέλεσε τὰ χρόνια ἀπὸ τὸ 1885 ἕως τὸ 1942 «στέκι» λογοτεχνῶν καὶ λογίων τῆς ἐποχῆς. Ἐκεῖ ἐκκλησιάζονταν, ἐξαιτίας τῆς ἐμβληματικῆς μορφῆς τοῦ Παπαδιαμάντη καὶ «ἐκ περιεργείας», γιὰ ν ἀκούσουν τὴ «φωνὴ γεμάτη εὐλάβεια», ὁ Παῦλος Νιρβάνας, ὁ Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ὁ Γιάννης Βλαχογιάννης, ὁ Γεράσιμος Βῶκος κ.ἄ. Ἀπ ὅσα γράφει στὸν πρόλογο, φαίνεται ὅτι οἱ ἀγρυπνίες ξεκίνησαν γύρω στὸ 1885 καὶ σύντομα ἄρχισαν νὰ συμμετέχουν ἀδιαλείπτως οἱ δύο Σκιαθῖτες λογοτέχνες. Ὁ Παπαδιαμάντης πέθανε τὸ 1911, ἀλλὰ οἱ ἀγρυπνίες συνεχίστηκαν ἀπὸ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη, ὁ ὁποῖος τὸ 1925, τέσσερα χρόνια πρὶν πεθάνει, πρόλαβε καὶ ἐξέδωσε τὴν Ἀκολουθία τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου. ΙΕΡΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΙΕΡΕΙΣ ΤΩΝ ΧΩΡΙΩΝ (ἀπόσπασμα) Πρώτη δημοσίευση στὸ λεύκωμα «Ἡ Ἑλλὰς κατὰ τοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνας τοῦ 1896», μὲ τὴν ὑπογραφὴ Ἀλ. Παπαδιαμάντης. «[...] Μεταξὺ τῶν ὑπαρχόντων ἱερέων ὑπάρχουσιν ἀκόμη πολλοὶ ἐνάρετοι καὶ ἀγαθοί, εἰς τὰς πόλεις καὶ εἰς τὰ χωρία. Εἶναι τύποι λαϊκοί, ὠφέλιμοι, σεβάσμιοι. Ἂς μὴν ἐκφωνῶσι λόγους. Ἠξεύρουσιν αὐτοὶ ἄλλον τρόπον πῶς νὰ διδάσκωσι τὸ ποίμνιον. Γνωρίζω ἕναν ἱερέα εἰς τὰς Ἀθήνας. Εἶναι ὁ ταπεινότερος τῶν ἱερέων καὶ ὁ ἁπλοϊκότερος τῶν ἀνθρώπων. Διὰ πᾶσαν ἱεροπραξίαν ἂν τοῦ δώσῃς μίαν δραχμὴν ἢ πενῆντα λεπτὰ ἢ μίαν δεκάραν, τὰ παίρνει. Ἂν δὲν τοῦ δώσῃς τίποτε, δὲν ζητεῖ. Διὰ τρεῖς δραχμὰς ἐκτελεῖ ὁλόκληρον παννύχιον ἀκολουθίαν. Ἀπόδειπνον, Ἑσπερινόν, Ὄρθρον, Ὥρας, Λειτουργίαν. Τὸ ὅλον διαρκεῖ ἐννέα ὥρας. Ἂν τοῦ δώσῃς μόνον δύο δραχμάς, δὲν παραπονεῖται. Κάθε ψυχοχάρτι, φέρον τὰ μνημονευτέα ὀνόματα τῶν τεθνεώτων, ἀφοῦ ἅπαξ τοῦ δώσῃς, τὸ κρατεῖ διὰ πάντοτε. Ἐπὶ δύο, τρία, τέσσαρα, πέντε ἔτη ἐξακολουθεῖ νὰ μνημονεύῃ τὰ ὀνόματα, δι εἴκοσι λεπτὰ τὰ ὁποῖα τοῦ 4

5 ἔδωκες εἰσάπαξ. Εἰς κάθε προσκομιδὴν μνημονεύει δύο ἢ τρεῖς χιλιάδας ὀνόματα. Δὲν βαρύνεται ποτέ. Ἡ προσκομιδὴ παρ αὐτῷ διαρκεῖ δύο ὥρας. Ἡ Λειτουργία ἄλλας δύο. Εἰς τὴν ἀπόλυσιν τῆς Λειτουργίας, ὅσα κομμάτια ἔχει ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ, ἀπὸ πρόσφορα ἢ ἀρτοκλασίαν, τὰ μοιράζει ὅλα εἰς ὅσους τύχουν. Δὲν κρατεῖ σχεδὸν τίποτε. Μίαν φορὰν ἔτυχε νὰ χρεωστῇ μικρὸν χρηματικὸν ποσόν, καὶ ἤθελε νὰ τὸ πληρώσῃ, εἶχε δέκα ἢ δεκαπέντε δραχμάς, ὅλα εἰς χαλκόν, ἐπὶ δύο ὥρας ἐμετροῦσεν, ἐμετροῦσε καὶ δὲν ἠμποροῦσε νὰ τὰ εὕρῃ πόσα ἦσαν. Τέλος, εἷς ἄλλος χριστιανὸς ἔλαβε τὸν κόπον καὶ τοῦ τὰ ἐμέτρησεν. Εἶναι ὀλίγον τι βραδύγλωσσος, καὶ περισσότερον ἀγράμματος. Εἰς τὰς εὐχάς, τὰς περισσοτέρας λέξεις τὰς λέγει ὀρθάς, εἰς τὸ Εὐαγγέλιον τὰς περισσοτέρας ἐσφαλμένας. Θὰ εἰπῆτε, διατί ἡ ἀντίθεσις αὐτή; Ἀλλὰ τὰς εὐχὰς τὰς ἰδίας ἀπαγγέλλει καθ ἑκάστην, ἐνῷ τὴν δείνα περικοπὴν τοῦ Εὐαγγελίου θὰ τὴν ἀναγνώσῃ ἅπαξ ἢ δίς ἤ, τὸ πολύ, τρὶς τοῦ ἔτους, ἐξαιρέσει ὡρισμένων περικοπῶν συχνὰ ἀλλ ἀτάκτως ἐπανερχομένων, ὡς εἰς τοὺς Ἁγιασμοὺς καὶ τὰς Παρακλήσεις. Τὰ λάθη, ὅσα κάμνει εἰς τὴν ἀνάγνωσιν, εἶναι πολλάκις κωμικά. Καὶ ὅμως ἐξ ὅλων τῶν ἀκροατῶν του, ἐξ ὅλου τοῦ ἐκκλησιάσματος, κανείς μας δὲν γελᾷ. Διατί; Τὸν ἐσυνηθίσαμεν, καὶ μᾶς ἀρέσει. Εἶναι ἀξιαγάπητος. Εἶναι ἁπλοϊκὸς καὶ ἐνάρετος. Εἶναι ἄξιος τοῦ πρώτου τῶν Μακαρισμῶν τοῦ Σωτῆρος. Τώρα, ὑποθέσατε δύο ὑποθέσεις, μίαν ἀδύνατον, καὶ μίαν δυνατήν, ὑποθέσατε ὅτι αὐτὸς ὁ ἴδιος ἱερεὺς εἶχεν ἐξέλθει ἀπὸ ἱεροδιδασκαλεῖον, παλαιὸν ἢ νέον θὰ εἶχε διαφορὰν ἐπὶ τὸ βέλτιον; Θὰ ἦτο πασσαλειμμένος μὲ ὀλίγα ἀτελῆ, κακοχώνευτα καὶ συγκεχυμένα γράμματα, μὲ περισσότερον οἴησιν καὶ ἀξιώσεις. Θὰ ἦτο διὰ τοῦτο καλύτερος; [ ]». Ἐπίσης ὁ Παπαδιαμάντης ἀναφέρεται στὸν παπα - Νικόλα καὶ στὸ διήγημά του, «Τὰ τραγούδια τοῦ Θεοῦ» (1908), αὐτὴ τὴ φορὰ ὀνομαστικῶς. Γράφει ὅτι ἡ μικρὴ Κούλα Μπούκη πέθανε καὶ οἱ ψάλτες μαζὶ μὲ τοὺς ἱερεῖς ἔψαλλον τὸ «Δεῦτε τελευταῖον ἀσπασμὸν» καὶ συνεχίζει χαρακτηριστικῶς: «Μόνος ὁ παπα-νικόλας ἀπὸ τὸν Ἅη-Γιάννη τοῦ Ἀγροῦ, ὁ Ναξιώτης, ἐφαίνετο ὅτι ἐπίανε χωριστὴν ἀκολουθίαν, ἐμουρμούριζε μέσα του, καὶ τὰ ὄμματά του ἐφαίνοντο δακρυσμένα. «Τί μουρμουρίζεις παπᾶ;», τοῦ εἶπα ἀπὸ τὸ ὄπισθεν τοῦ στασιδίου, ὅπου εἶχεν ἀκουμβήσει. «Λέγω τὴν ἀκολουθίαν τῶν νηπίων μέσα μου», εἶπεν ὁ παπα - Νικόλας. Εἰς αὐτὸ τὸ ἄκακον ἁρμόζει ἡ ἀκολουθία τῶν νηπίων». Πηγή: agiologion/agios_nikolaos_planas.htm 5

6 Μ Α Κ Α Ρ Ι Ο Σ ΧΑΡΙΤΙ ΘΕΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑ ΙΑΣ Πρός Τόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες καί τόν θεοσεβῆ λαό τ ῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Ἐγκύκλιος Πρωτοχρονιᾶς Σωτηρίου Ἔτους 2010 Ἀγαπητοί μου, Ὁ χρόνος εἶναι μιά ἔννοια πεπερασμένη μέ βασικό σύμμαχό του τή φθορά. Ὁ χρόνος μόνο ἐνώπιον τῆς ἀνεξιχνίαστης δύναμης τοῦ Θεοῦ εἶναι ἐντελῶς ἀδύναμος, χωρίς τή δυνατότητα νά σύρει καθετί στά μετρημένα σχέδιά του. Ἔχει βέβαια ὁ πλάνος χρόνος τρόπους καί φαινόμενα, περιόδους τερπνές πού μᾶς ξεγελοῦν. Τίποτα ὅμως ἀπό τά κεκτημένα του δέν εἶναι μόνιμα καί αἰώνια, στήν πραγματικότητα ρέουν ἀσταμάτητα καί ρέπουν συνεχῶς πρός τή φθορά. Κι ὅμως οἱ ἐκ τοῦ χρόνου κοσμικές συνισταμένες πόσους καί πόσους δέν τούς ἔκαμαν νά πιστέψουν πώς θά κατακτήσουν καθετί πού εὑρίσκεται πάνω στή γῆ; Πόσοι πόλεμοι, πόσες ἀδικίες, μίση καί πάθη, διαιρέσεις καί ἄλλα ὄμοιά τους δέν γεννήθηκαν στά ὅρια τοῦ ἀπατηλοῦ κοσμικοῦ χρόνου γιά νά ὑπηρετήσουν τήν ψευδαίσθηση πώς θά μείνουμε αἰώνιοι πάνω στή γῆ; Μόνον ἕνας εἶναι ἔξω ἀπό τή χρονική λογική μας, ἕνας εἶναι ἐκεῖνος πού δέν μετέχει στή φθορά τοῦ χρόνου καί στήν ἀπάτη τῶν ἐνδοκόσμιων πραγμάτων, ὁ Τρισάγιος Παντοδύναμος Θεός πού, ὅπως ψάλλουμε στήν Ἐκκλησία, ἐκεῖνος ἔχει στή δική Του ἐξουσία, ὡς ποιητής τῶν αἰώνων, τά πάντα καί κανείς μά κανείς δέν μπορεῖ νά εἰσέλθει στό μέγα μυστήριο τοῦ χρόνου τῆς ἀϊδιότητάς Του. Οἱ παραπάνω μικρές καί γνωστές σκέψεις δέν γράφονται ἐδῶ γιά νά γίνουν μιά ἐπανάληψη ρουτίνας, ἀλλά μέ ἀφορμή τό γύρισμα τοῦ χρόνου, ἐμπέδωση, χωρίς φυ- 6

7 σικά ἀπελπισία γιά τό πεπερασμένο τοῦ χρόνου τῆς ζωῆς καί τῶν γύρω πραγμάτων. Ποιός μπόρεσε ἀλήθεια νά ἀντισταθεῖ στό χρόνο πού κυλᾶ; Κι ὅμως αὐτό τό μικρό, ἀλλά οὐσιῶδες ἐρώτημα μπορεῖ νά φανερώσει τό μεγάλο ἔλλειμμα τῆς ὀρθῆς τοποθέτησής μας μπρός στό χρόνο. Λέμε ἐδῶ ὀρθῆς γιατί ἡ πίστη μας δέν συνταυτίζεται οὔτε μέ τό σκληρό ρεαλισμό οὔτε μέ τόν ἀνεδαφικό ρομαντισμό. ηλαδή μιλᾶμε γιά μιά αἴσθηση τοῦ χρόνου πού ἀκουμπᾶ τό λειτουργικό χρόνο τῆς Ἐκκλησίας, τή χάρη τῶν ἁγίων καί τή μετοχή στόν ἐξαγιασμό τῆς κάθε στιγμῆς. Ἄς μήν ἐπεκταθοῦμε τώρα στίς βαθύτερες χρονικές βιωματικές καί ἐξωκόσμιες ἀναβάσεις τῶν ἁγίων καί φίλων τοῦ Θεοῦ. Ἄς ποῦμε μόνο ὡς ἁπλοί χριστιανοί, ὡς τοπική ἐκκλησιαστική κοινότητα, γιά τό νέο ἔτος πού ἤδη ἄρχισε: Κύριε, ἐπειδή εἴμαστε, ἄλλοι λίγο καί ἄλλοι πολύ, μέσα στίς κοσμικές ψευδαισθήσεις μας, χάρισέ μας φώτιση νά δοῦμε ξεκάθαρα πόσο φθαρτά εἶναι ὅλα καί πόσο μακρυά εἶναι ὁ χρόνος μας ἀπό τίς βουλές καί τό Νόμο Σου. έσποτα, βοήθησέ μας ὥστε ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μας νά εἶναι προσανατολισμένος μέ δίψα πρός τήν ἀνέκφραστη παντοδυναμία Σου. Ποιητά τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς, δῶσε μας καρδιά πού νά κτυπᾶ κάθε λεπτό τοῦ χρόνου γιά Σένα, τούς διπλανούς μας καί γιά τήν κτίση ὅλη. Νά σπάσουμε τή μιζέρια τοῦ κοσμικοῦ μικροχρόνου μας. Πανάγαθε Κύριε, εὐλόγησε τό νέο χρόνο γιά νά τοποθετήσουμε σωστά πάνω του κόπους καί ἔργα, διαθέσεις καί προσπάθειες πού, ἄν καί αὐτά ἀναπτύσσονται ἐντός τοῦ κόσμου τούτου, νά δείχνουν τήν ἄχρονη Βασιλεία Σου καί νά διακονοῦν τόν κάθε ἄνθρωπο. Ἀδελφοί, μή σχεδιάσουμε γιά τόν καινούριο χρόνο τίποτα χωρίς Θεό. Μήν κάμουμε καμιά ἀρχή χωρίς Αὐτόν. Τόν ἰκετεύουμε γιά τό νέο ἔτος 2010 νά εὐλογήσει τό χρόνο καί τή ζωή μας. Νά μείνει στοργικός καί φιλάνθρωπος γιά τίς ἀδυναμίες μας. Νά δωρήσει κάθε εὐλογία στήν Ἱερά Μητρόπολή μας, ὥστε νά διανύσουμε τό ἔτος 2010, μέ τήν αἴσθηση τῆς προσωρινότητας τῶν φθαρτῶν καί τῆς προσέγγισης τῶν αἰωνίων. Τά παραπάνω δέν εἶναι μόνο εὐχές μας γιά τό νέο ἔτος, μά καί πατρική προτροπή πρός ὅλους, γιά νά ἁγιάσουμε τό χρόνο, νά αὐξηθοῦμε κατά Θεόν, χωρίς προλήψεις καί φανατισμούς κοντά στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, κάτω ἀπό τό θέλημα τοῦ ημιουργοῦ καί πλάστη τοῦ παντός. Καλή χρο- νιά.- Μέ ἑόρτιες πατρικές εὐχές Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος 7

8 Ἡ νοσταλγία τῆς Ἐλευθερίας άθε ἑορτασμός, καί ἰδιαίτερα, ὁ θρησκευτικός ἑορτασμός, ἀρχίζει μ ἕνα αἴσθημα ἐλευθερίας. Ἀρχίζοντας μέ τήν ἐλευθερία, ὁ ἑορτασμός ταυτόχρονα φανερώνει, ἐνσαρκώνει καί ἐκφράζει τή βαθύτερη ἀνθρώπινη δίψα γιά τήν ἐλευθερία. Ἐδῶ δέν μιλῶ ἁπλῶς γιά τήν ἐξωτερική ἤ πολιτική ἐλευθερία, ἤ τήν ἐλευθερία ἐργασίας, ἀλλά γιά τήν ἴδια τή ζωή ὡς ἐλευθερία. Φυσικά στήν πραγματικότητα τό καθετί μᾶς δεσμεύει κατά ἕνα βαθμό ἤ ἄλλο καί μᾶς ὑποτάσσει σέ κάποιον ἤ σέ κάτι. Αὐτή εἶναι μιά ἀπό τίς βασικότερες ἐμπειρίες τοῦ ἀνθρώπου. τοῦ π. Ἀλεξάνδρου Σμέμαν Οἱ ἄνθρωποι εἶναι σκλάβοι τοῦ χρόνου, τῆς γεωγραφίας καί τοῦ περιβάλλοντός τους, τῆς γενετικῆς κληρονομικότητάς τους, τῆς ἰδιοσυγκρασίας, τοῦ κλίματος, τῶν περιστάσεων μέσα στίς ὁποῖες ζοῦν. Τελικά εἶναι σκλάβοι στά ἀπρόβλεπτα ρεύματα τῆς ζωῆς καί στό ἀναπόφευκτο τέλος της. Ὅσο περισσότερο ζοῦν οἱ ἄνθρωποι καί ὅσο περισσότερο ἀπομακρύνονται ἀπό τήν παιδική ἡλικία, τόσο καθαρότερα βλέπουν πόσο περικυκλωμένοι εἶναι ἀπό ὅλες τίς πλευρές. Φυσικά, μέσα στά πλαίσια αὐτῶν τῶν ὁρίων, μέσα στό στενό κομμάτι γῆς καί χρόνου πού τούς ἔχει παραχωρηθεῖ, εἶναι κάπως ἐλεύθεροι. Ὅσο ὅμως τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου γίνεται βαθύτερο καί πιό εὐαίσθητο, τόσο καθαρότερα βλέπει πώς ἡ ἐλευθερία του εἶναι περιορισμένη καί ὅτι στήν πραγματικότητα ἀποτελεῖ μιά ψευδαίσθηση. Ἡ θλίψη καί ἡ νοσταλγία του γιά μιά γνήσια ἐλευθερία γίνεται ὅλο καί βαθύτερη. «Ζώντας διαρκῶς στό σκοτάδι καί στήν πάλη. Ὦ! Πόσο σκοτεινό εἶναι τό σκοτάδι, πόσο σφικτή ἡ πάλη», ἔγραψε κάποιος ποιητής γιά νά 8

9 περιγράψει τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Τή βαθιά ἀλήθεια αὐτῶν τῶν λέξεων τήν καταλαβαίνουν ὅλοι ἐκτός ἀπό τούς πιό χυδαίους καί ἄξεστους, πού ζοῦν γιά τή στιγμή καί διασκεδάζουν μέ φτηνές ἱστορίες πάθους. Ὅλος ὁ ἀνθρώπινος πολιτισμός, ἡ τέχνη καί ἡ ποίηση, διαπερνᾶται ἀπό μιά θλίψη, ἡ ὁποία φαίνεται πώς εἶναι τό πιό ἀνθρώπινο καί αὐθεντικό συναίσθημα, αὐτή δέ ἡ θλίψη ἀφορᾶ ἀκριβῶς τό αἴσθημα φυλάκισης καί περιορισμοῦ τῆς ζωῆς, τή θνητότητα καί τήν εὐπάθεια τοῦ κάθε πράγματος σ αὐτόν τόν κόσμο. Μόνο στήν παιδική ἡλικία τό ἀγνοοῦμε, καί γι αὐτό ἀκόμη καί ἡ πιό στερημένη παιδική ἡλικία φαίνεται νά εἶναι ἕνα συνεχές πανηγύρι. Τό παιδί βλέπει τή ζωή ἐλαφρόκαρδα καί χαρούμενα, σάν ἕνα ἀνοιχτό παράθυρο σέ ἕνα ὑπέροχο ἀνοιξιάτικο πρωινό, γεμᾶτο ἀπό ἀπεριόριστες δυνατότητες. Ὁ ἄνθρωπος ἐνηλικιώνεται ὅταν συρρικνώνεται αὐτό τό ἐσωτερικό πνεῦμα ἑορτασμοῦ, καί στή θέση του ἀναπτύσσεται ἡ ἀντίληψη πώς ἡ ζωή μοιάζει μέ φυλακή. Ξαφνικά εἰσέρχεται ἡ θλίψη. Ἄσχετα δέ ἀπό τό πόσο π ρ ο σ π α θ ε ῖ ν ά ἀναισθητοποιήσει αὐτή τή θλίψη, ἄν εἶναι τίμιος μέ τόν ἑαυτό 9

10 του, ποτέ δέν θά μπορέσει νά τήν ἐξαλείψει. Ἡ χριστιανική ἐμπειρία τῆς πίστης μπορεῖ νά κατανοηθεῖ μόνο σέ σχέση μ αὐτή τή θλίψη, ἐπειδή ἐδῶ ἀκριβῶς εἶναι πού ἡ πίστη σχηματίζεται, στά βάθη αὐτῆς τῆς πρωταρχικῆς, λεπτῆς καί ἐξυμνημένης θλίψης, χωρίς τήν ὁποία ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἄνθρωπος, ἀλλά ζῶο. Στόν Ὀρθόδοξο Χριστιανισμό αὐτή ἡ θλίψη εἶναι γνωστή ὡς «ἔνθεος θλίψη» (Α Κορ. 7,10), ἐπειδή οἱ ἄνθρωποι, παρ ὅλη τήν ἐμπειρία τῶν περιορισμῶν, τῆς εὐπάθειας καί τῆς θνητότητας πού ἔχουν, διψοῦν ἀκόμη γιά κάτι περισσότερο, ἄν δέν Ἐπειδή μέ τήν ἴδια της τήν παρουσία ἡ θλίψη αὐτή εἶναι μάρτυρας τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, τοῦ κόσμου τῆς χαρᾶς, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἐλευθερίας, τοῦ κόσμου στόν ὁποῖο οἱ ἄνθρωποι δημιουργήθηκαν γιά νά ζήσουν, καί τόν ὁποῖο, συχνά ἀνεπίγνωστα, νοσταλγοῦν. ἐπιθυμοῦν ποτέ νά ἀποδεχθοῦν τή φυλάκιση ὡς τήν ὁλοκλήρωση τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς, τότε πρέπει νά ρωτήσουμε τό γιατί. Γιατί δέν τή δέχονται; Γιατί εἶναι ἀκόμη λυπημένοι, καί ἀπό ποῦ προέρχεται αὐτή ἡ λύπη; Κανένα ἄλλο κτίσμα πάνω στή γῆ δέν δοκιμάζει μιά τέτοια θλίψη. Καί ὅμως οἱ ἄνθρωποι, ἀνεξάρτητα ἀπό τό πόσο συχνά ἡ ἐμπειρία θά ἔπρεπε νά τούς πείθει μέ διαφορετικό τρόπο, ὡστόσο συνεχίζουν νά διατηροῦν λέξεις ὅπως ἀθανασία, αἰωνιότητα, πνεῦμα, ἐλευθερία, χαρά, συνεχίζουν νά χρησιμοποιοῦν αὐτές τίς λέξεις σάν νά ἦταν λόγοι ἐξορκισμοῦ. Καί ἡ τέχνη, πού ἀντανακλᾶ τή θλίψη τοῦ ἀνθρώπου, γίνεται ἔκφραση τοῦ οὐτοπικοῦ ὀνείρου νά εἰσβάλει σ αὐτό τό «κάτι περισσότερο», τό ὁποῖο ἡ ἐπίγεια ἐμπειρία δέν μπορεῖ οὔτε κάν νά ἀρχίσει νά φαντάζεται. «Οἱ καρδιές μας δέν θά ἡσυχάσουν», ἔγραψε ὁ ἅγιος Αὐγουστίνος, «μέχρις ὅτου ἀναπαυθοῦν σέ Σένα». «Ἔνθεος θλίψη» εἶναι αὐτή ἡ θλίψη πού αἰσθάνεται κανείς ἀπό τή νοσταλγία τῆς ἐλευθερίας. Ὁ Χριστιανισμός, κατά κάποιο βαθμό, συμφωνεῖ μέ τίς φιλοσοφίες πού ὑποστηρίζουν πώς οἱ ἄνθρωποι διαθέτουν περιορισμένη ἐλευθερία, καί ἑτεροπροσδιορισμένη μοῖρα. Σ αὐτόν τόν κόσμο φυσικά δέν ὑπάρχει γνήσια ἐλευθερία, καί εἶναι σοφός αὐτός πού δέχεται πώς μιά τέτοια ἐλευθερία εἶναι ἕνα παιδικό ὄνειρο. Ἡ παιδική ἡλικία φεύγει, τό πανηγύρι τελειώνει, καί ὅ τι μένει εἶναι οἱ κουφοί τοῖχοι τῆς καθημερινῆς πραγματικότητας. Ὁ Χριστιανισμός ὅμως ἰσχυρίζεται πώς αὐτή ἡ ἐλευθερία ὑπάρχει, πώς ὁ ἑορτασμός εἶναι δυνατός, πώς ἔχει ἤδη ἀρχίσει, καί πώς «ἡ λύπη ὑμῶν εἰς χαράν γενήσεται» (Ἰωάν. 16, 20). Ἐπειδή μέ τήν ἴδια της τήν παρουσία ἡ θλίψη αὐτή εἶναι μάρτυρας τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ, τοῦ κόσμου τῆς χαρᾶς, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἐλευθερίας, τοῦ κόσμου στόν ὁποῖο οἱ ἄνθρωποι δημιουργήθηκαν γιά νά ζήσουν, καί τόν ὁποῖο, συχνά ἀνεπίγνωστα, νοσταλγοῦν. «Οἱ καρδιές μας δέν θά ἡσυχάσουν...». Αὐτή ἡ ἀνησυχία, τήν ὁποία τίποτε δέν μπορεῖ νά ἀνακουφίσει καί τίποτε δέν μπορεῖ νά ἱκανοποιήσει, εἶναι γιά τούς χριστιανούς ἡ πρωταρχική μαρτυρία τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Δέν ὀφείλεται ὅμως στήν ἔλλειψη προσπάθειας τό ὅτι δέν 10

11 ἀνακουφίζεται ἡ ἀνησυχία. Οὔτε ἕνας αἰῶνας δέν ἔχει ὑπάρξει πού νά μήν ἔχει βρεθεῖ κάποιος νά διαφημίσει τήν πλέον σύγχρονη λύση σέ ὅλα τά προβλήματα, σέ κάθε ἀναζήτηση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐδῶ εἶναι ἡ ἀλήθεια! Σοῦ δίνεται ἡ τέλεια εἰρήνη καί ἱκανοποίηση. Στήν πραγματικότητα ὅμως, τίποτε δέν ἔχει ὑπάρξει πού νά προσφέρει αὐτήν τήν εἰρήνη. Σήμερα ἀκοῦμε ἀκόμη νά λέγεται: Βρήκαμε τήν ἀλήθεια, βρίσκεται ἐδῶ σ αὐτήν τή θεωρία, σ αὐτήν τή διδασκαλία. «Θά δεῖτε, λίγα χρόνια ἀκόμη καί τότε θά ἔχετε ἕναν καινούριο κόσμο, μιά νέα κοινωνία, ἕνα νέο σύστημα πού θά προσφέρει στούς ἀνθρώπους τήν ὁλοκληρωτική εὐτυχία». Περνᾶνε ὅμως οἱ δεκαετίες καί αὐτό πού βλέπουμε εἶναι μόνο ἐρείπια. Ποιός ἀκόμη πιστεύει σ αὐτήν τή νεκρή διδασκαλία; Κανείς. Χωρίς ὑπερβολή, μποροῦμε μέ σιγουριά νά ποῦμε πώς τίποτε ἄλλο ἐκτός ἀπό τήν πίστη καί κανείς ἄλλος ἐκτός ἀπό τό Θεό, δέν πέτυχαν ποτέ νά χαρίσουν ὄχι ἁπλῶς εὐτυχία, ἀλλά οὔτε καί μιά ἀληθινά βαθιά ἀπάντηση στήν ἐπίμονη νοσταλγία τῆς ἀνθρωπότητας γιά μιά γνήσια αὐθεντική ζωή. Ὁ Θεός καί ἡ πίστη ἔχουν ἀνταποκριθεῖ καί συνεχίζουν νά ἀνταποκρίνονται. Ὅταν κάποιος βρεῖ τό Θεό, ὅταν ἀνάψει ἡ ἐσωτερική φλόγα τῆς πίστης, τότε ἡ χαμένη γιορτή τῆς παιδικῆς ἡλικίας καί ἡ καθολικότητα ἐπιστρέφουν καί ἀποκαθίστανται ταυτόχρονα. Γι αὐτό τό πρᾶγμα μιλοῦσε ὁ Χριστός ὅταν ἔλεγε, «γένησθε ὡς τά παιδία» (Ματθ. 18, 3) καί «ὅς ἐάν μή δέξηται τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μή εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν (Μάρκ. 10, 15). Τό νά μοιάσει κανείς στά παιδιά σημαίνει ἀκριβῶς νά ἐπιστρέψει στή ζωή τῆς χαρᾶς καί τῆς ἐλευθερίας. Κοιτᾶξτε τούς ἁγίους. Τό πιό καταπληκτικό στοιχεῖο εἶναι ἡ χαρά τους, ἡ τέλεια εἰρήνη μέσα σ αὐτή τή χαρά, καί ἡ ἐλευθερία τους. Διαθέτουν αὐτή τήν ἐσωτερική ἐλευθερία πού προέρχεται μόνο ἀπό τή βεβαιότητα καί τήν ἐμπιστοσύνη στήν ἀλήθεια πού ἔχουν βρεῖ. Αὐτός εἶναι καί ὁ λόγος πού ἡ Ἐκκλησία πάντοτε γιορτάζει. Αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού ὁλόκληρη ἡ ζωή τοῦ πιστοῦ καθορίζεται ἀπό ἕνα ρυθμό ἐσωτερικῆς προετοιμασίας, ἀπό τήν προσέγγιση τῆς γιορτῆς, τῆς κάθε γιορτῆς. Ἡ θλίψη μας παραμένει, ἀλλά τώρα εἶναι θλίψη πού προέρχεται ἀπό τήν Ὅταν κάποιος βρεῖ τό Θεό, ὅταν ἀνάψει ἡ ἐσωτερική φλόγα τῆς πίστης, τότε ἡ χαμένη γιορτή τῆς παιδικῆς ἡλικίας καί ἡ καθολικότητα ἐπιστρέφουν καί ἀποκαθίστανται ταυτόχρονα. ἀδυναμία νά δοθοῦμε ὁλοκληρωτικά στήν ἐλευθερία καί στή χαρά. Εἴμαστε ἀκόμη τόσο πολύ δεμένοι στόν ἑαυτό μας, στήν κοινοτοπία, στή μικροπρέπεια, στό κακό. Τώρα ἡ λύπη ὁδηγεῖ στή γιορτή καί στό πανηγύρι, ἀντί νά τό καταπιέσει. Τώρα δέν ὑπάρχει τό κακό ἤ ὁτιδήποτε ἄλλο πού νά εἶναι ἱκανό νά κατακτήσει καί νά ξεγυμνώσει αὐτό τό μυστικό φῶς πού καίει μέσα στίς ψυχές μας, αὐτή τή χαρά πού κανείς δέν μπορεῖ νά ἀφαιρέσει. Στό τέλος δέ, μέσα ἀπό αὐτήν τή χαρά καί τήν ἐλευθερία τοῦ ἑορτασμοῦ, ἡ πίστη θά ὑπερβεῖ ἕνα σύστημα ἀνεόρταστο, πού ἡ πεζή, ἄχρωμη ἰδεολογία του δέν ἔχει τίποτε νά προσφέρει στήν ἀνθρωπότητα. 11

12 «Μιλοῦσε πάντοτε ὁ Καβάφης στήν ψυχή μου» τά λόγια αὐτά ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἀναφέρθηκε στό μεγάλο Ἀλεξανδρινό ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, κατά τήν ἐκδήλωση - ἀφιέρωμα πού διοργανώθηκε στήν Πατριαρχική Μεγάλη τοῦ Γένους Σχολή στό Φανάρι, στίς 11 Ὀκτωβρίου Ἡ ὁμάδα «Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ» τοῦ Πολιτιστικοῦ Συλλόγου Ἄνω Σύρου, παρουσίασε τή μουσικοποιητική παράσταση «Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ - ΑΠ ΕΞΩ ΚΑΙ ΤΡΑ- ΓΟΥ ΙΣΤΑ». Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἔκλεισε τήν ἐκδήλωση ἀναφερόμενος στήν προσωπική του σχέση μέ τόν ποιητή, πού ἀνάγεται στά μαθητικά του χρόνια, ἀλλά καί στόν χριστιανό Καβάφη: «Ἀπόψε δέν θά μποροῦσα νά μήν ἔλθω. Πρῶτον, διότι ἡ ἐκδήλωσις γίνεται στήν Πατριαρχική Μεγάλη τοῦ Γένους Σχολή καί, δεύτερον, διότι ἡ ἐκδήλωσις ἦταν γιά τόν Καβάφη. Γυρίζω πολλά χρόνια πίσω, μόλις εἶχα τελειώσει τό Ἡμιγυμνάσιο τῆς γενέτειράς Ἡ Α.Θ. Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος μου, τῆς Ἴμβρου, τήν Κεντρική Σχολή, ὅπως τή λέγαμε ἐκεῖ, καί ἐνεγράφην στήν πρώτη τάξη τοῦ Λυκείου τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης. Τότε ἄρχισα νά ἀντιγράφω σέ ἕνα ἁπλό τετράδιο τά ποιήμα- 12

13 τα, τά ὁποῖα μιλοῦσαν στήν ψυχή μου. Γράφει σέ μία ἐτικέτα πού εἶχα κολλήσει στό ἐξώφυλλο τοῦ τετραδίου: «Ποιήματα, ημήτριος Ἀρχοντώνης, Νοέμβριος 1954». Αὐτό τό τετράδιο ἀργότερα κυκλοφόρησε σέ φωτοστατική ἔκδοση ἔχει ἐξαντληθεῖ, ἀλλά ἔχω τό πρωτότυπο. Ἦταν πολύτιμο κειμήλιο τῶν μαθητικῶν μου χρόνων. Μέσα σ αὐτό τό τετράδιο, μεταξύ ἄλλων ποιημάτων τοῦ ροσίνη, τοῦ Πολέμη, τοῦ Μιλτιάδη Μαλακάση, τοῦ Μπολέτση, ἔχω πολλά ποιήματα τοῦ Καβάφη. Σᾶς ἔφερα φωτοτυπία δύο σελίδες ἀπ αὐτό τό τετράδιο: «Τά τείχη», «Che fece...il grand rifiuto» καί «Ἀπολείπειν ὁ Θεός Ἀντώνιον». Σέ ἄλλες σελίδες ἔχω τήν «Πόλη», «Τά Κεριά» πού διαβάσατε. Μιλοῦσε πάντοτε ὁ Καβάφης στήν ψυχή μου. Εἶναι μεγάλος ποιητής καί συνδέεται, ὅπως ἐλέχθη, μέ τήν Πόλη μας. Ἔχει ἕνα ποίημα γιά τό Καλεντέρι, γιά τό Βόσπορο -ζοῦσε κάπου ἐκεῖ κοντά- καί περιγράφει τό Βόσπορο μέ τό σεληνόφως - νομίζω ὅτι τό ποίημά του αὐτό δέν εἶναι πολύ γνωστό. Λένε οἱ κριτικοί αὐτό τό διάβασα στήν ἱστορία τῆς Νεοελληνικῆς Λογοτεχνίας τοῦ ημαρᾶ- ὅτι ὁ Καβάφης ἦταν σκεπτικιστής, ἦταν ὀπαδός τῆς ἀρνήσεως. έν ξέρω τί ἐννοοῦν οἱ κριτικοί. Ἐάν, ὅμως, ἐννοοῦν τή σχέση του μέ τή θρησκεία, μᾶλλον δέν θά πρέπει νά εἶναι ἀντικειμενική ἡ κριτική αὐτή. Ἀκούσαμε τό «Σταυρό», ἀκούσαμε τά «Περίχωρα τῆς Ἀντιοχείας», ἀκούσαμε τήν «Ἐκκλησία», τή «έηση», πόσο περιπαθῶς ἀγαποῦσε τό ἐσωτερικό ἑνός χριστιανικοῦ ναοῦ ὁ Καβάφης καί πόσο τόν ἐνέπνεε, καί πόσο καταφερόταν ἐναντίον τοῦ Ἰουλιανοῦ καί τῶν εἰδώλων, καί πόσο ἀγαποῦσε τή Χριστιανική Ἐκκλησία. Λοιπόν, τόν ἀγαποῦμε τόν Καβάφη καί ἀπό αὐτῆς τῆς ἀπόψεως, διότι ἀγαποῦσε τήν Ἐκκλησία, ἀγαποῦσε τή Χριστιανική μας θρησκεία. Θά ἐξακολουθήσω νά τόν Κ. Π. Καβάφης διαβάζω ἀπό τά Ἄπαντά του, τά ὁποῖα ἔχω, στόν ἐλάχιστο ἐλεύθερο χρόνο πού ἔχω, ἤ θά «κλέβω» ἀπό τό χρόνο μου, πού εἶναι ὑπερπλήρης, ἀπό τά πατριαρχικά καθήκοντα γιά νά μέ ξεκουράζει ψυχικῶς, ὅπως μέ ξεκούραζε κάθε φορά πού τόν διάβαζα ἀπό τό 1954, μισός αἰῶνας καί παραπάνω! Σᾶς εὐχαριστοῦμε, διότι ἤλθατε νά ἀκούσουμε καί νά ἀπολαύσουμε ὅλοι μαζί τόν Καβάφη. Τιμήσατε καί ἐνισχύσατε ἐμᾶς ἐδῶ, τούς ὀλίγους, οἱ ὁποῖοι φυλάττουμε «πνευματικές Θερμοπύλες», «ποτέ ἀπό τό χρέος μή κινοῦντες», ὅπως θά ἔλεγε ὁ Καβάφης. Εὐχαριστοῦμε ὅλους γιά τήν πανδαισία πού χάρισαν». Καλωσορίζουμε μέ ἰδιαίτερη χαρά τούς προσκυνητές. Ἄκουσα στήν ἀρχή, πού ἐλέχθη, ὅτι ἤλθατε ὡς προσκυνηταί, ὄχι ὡς τουρίσται, ὄχι γιά ψώνια, οὔτε γιά διασκέδαση. έν ἀποκλείονται καί αὐτά ἀπό ἕνα ταξίδι στήν Κωνσταντινούπολη, ἀλλά μόνον ἐάν ἔρχεται κανείς ὡς προσκυνητής ἡ Πόλις αὐτή τοῦ ἀποκαλύπτει τά μυστικά της καί τά μυστήριά της». 13

14 Ὁμιλία κατά τήν εἰς Πρεσβύτερο χειροτονία τοῦ ιακόνου ημητρίου Φορτετσανάκη Σάββατο τοῦ Ἀκαθίστου στήν Ἱ. Μονή Κουδουμᾶ ( ) Ἀγαπητέ Διάκονε Δημήτριε, Χειροτονεῖσαι σέ λίγο Πρεσβύτερος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Κυριακή τῆς Σταυροπροσκύνησης ἤδη πέρασε. Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σαρακοστή ἐκβάλλει διά τῶν δρόμων τῶν ἀσκητῶν Ἰωάννου τῆς Κλίμακος καί Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας πρός τούς κήπους τῶν καταπράσινων βαΐων πού οἱ ἀκίδες τῶν ἄκρων τους μέ τό ρυθμικό χορό ἀπό τό ἀεράκι τῆς ξεπροβάλλουσας δειλά δειλά ἄνοιξης, καταδίδουν μέ τό δικό τους τρόπο παντοῦ τήν ἀτέρμονη ἀνέσπερη ἡμέρα τοῦ Ἐρχόμενου Κυρίου. Ἤλθαμε καί μεῖς τοῦ Ἀκαθίστου στίς αὐλές τοῦ μοναστηριοῦ τῆς ξακουστῆς Παναγίας τοῦ Κουδουμᾶ, χωρίς ξαπόσταμα, σάν κυνηγημένοι ἀπό τόν πολύβουο κόσμο. Κι ὅπως ἤμασταν ἀπό τόν κόσμο κουρασμένοι ἀπό τίς φροντίδες ἔτσι, ὅπως ἤμασταν, μπήκαμε στήν ἀκολουθία. Εἰσήλθαμε σέ ἕνα ἄλλο κόσμο χθές τό ἑσπέρας, ψάλλαμε κατανυκτικά τά νύμφια, ὅλους τούς Χαιρετισμούς, μαζί μέ τόν Ὄρθρο, ὅπως ἀκριβῶς τό θέλει τό Τριώδιο, κι ἀφοῦ ἀσπαστήκαμε εὐλαβικά γιά ἄλλη μιά φορά τό σταυρό τῆς ἄσκησης τῶν ἐδῶ ἁγίων Πατέρων, σιγήσαμε στό ὕψος τῆς ποίησης τοῦ Κανόνα καί τῶν μελωδημάτων ἀπό τό ξαπλωμένο μυστήριο τῆς Παναγίας. Χωρίς καλά - καλά νά ἔχουμε προλάβει νά εἰσέλθουμε, ἰδού «εἰς ὕψος ἤρθημεν». Σκαρφαλώσαμε, ὅπως ἤμασταν, στούς ἀπότομους βράχους 14

15 τῶν ἀσκηταριῶν τοῦ Κουδουμᾶ κι ἀπό τήν ἀνάλαφρη στερεότητά τους ἐπεκταθήκαμε νοητά στήν ἀκατάλυτη Πόλη τῆς Παναγίας, τήν Κωνσταντίνου Πόλη, στήν Πόλη Σου Θεοτόκε. Κι ἀπό κεῖ ἀναχθήκαμε ἔτι περαιτέρω καί ἦλθεν εὐθύς στό πρόσωπό μας ὁ ἀέρας τῆς ἀπεναντινῆς ἀνατολῆς τῶν ἀσκητῶν τῆς ἐρήμου καί ἀληθινά μᾶς πῆρε διά μιᾶς τήν κούραση, τίς ἔννοιες, τίς φροντίδες, τούς κόπους πού μείνανε στεῖρες στά κατώφλια τοῦ ναοῦ σάν ἀδύναμες σκιές, ἐνῶ πρίν φάνταζαν σάν ἀσήκωτα βράχια, καί εὐχαριστήσαμε χωρίς προσταγή καμιᾶς μά καμιᾶς δεοντολογίας μέ τό «Προσταχθέν μυστικῶς...» τήν Παναγία Μητέρα μας μέ τόν Ἀκάθιστο Ὕμνο Της. Γιατί, ὅταν ἔστω μέ τά φτηνά αἰσθητήριά μας προσεγγίζουμε τούς χώρους αὐτούς τῆς ἄσκησης, τῶν μοναστηριῶν μας, γιατί ὅταν φθάνουμε ἐδῶ φορτωμένοι στά σαμάρια καί στά ἀμπάρια τῆς ψυχῆς μας τά κοσμικά φορτία, γιατί ὅταν ἔλθουμε σ αὐτόν τόν τόπο τοῦ Κουδουμᾶ, λύνονται οἱ κόμβοι τῶν φορτίων καί τό πικρό περιεχόμενό μας ἐξατμίζεται σάν ἀφρός τῆς θάλασσας; Τί ἄλλο παρά ἡ ἀπεριχαράκωτη χάρη πού τρέχει ἀπό τό ἕνα ἄκρο ὡς τό ἄλλο καί ἐλευθερώνει τά δεσμά τῶν φορτίων καί γίνεται ὄχι μόνο τό φορτίο μας ἐλαφρύ μά καί ἡ σκληρότητα τῆς ἄσκησης γλυκασμός σάν ἐκεῖνο πού καί χθές βράδυ αἰσθανθήκαμε ζωηρά γιά ἄλλη μιά φορά στό μοναστήρι αὐτό. Σήμερα, ἀγαπητέ Διάκονε, ἡ ἀνάβαση αὐτή ἄνοιξε διάπλατα στή γέφυρα τῆς ἀναγωγῆς, εἴμαστε πλέον στή δόξα τῆς Βασιλείας τοῦ Τρισάγιου Θεοῦ, στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων, στά νῦν καί στά μέλλοντα. Τό θυσιαστήριο εἶναι ἀνεωγμένο. Ἡ Κλίμακα τοῦ Ἐρημίτη ἀφοῦ διηγήθηκε ἐπαρκῶς γιά τήν ἔρημο τῆς Αἰγυπτίας ἀκουμπᾶ σέ λίγο τά βάϊα τά ὁποῖα ἑτοιμάζουν «τήν ὁδόν Κυρίου» καί συνάμα ἑτοιμάζονται καί προϋπαντοῦν τή δική σου ἐθελούσια ὑποδοχή καί εἴσοδο στό μυστήριο τῆς διακονούσας καί ὄχι τῆς ἐξασφαλισμένης ἱερωσύνης. Ἡ διακονοῦσα ἱερωσύνη εἶναι βαϊοφόρος, ἆρα ἀκολουθεῖ ὁ σταυρός. Ἡ ἐξασφαλισμένη ἱερωσύνη εἶναι ὑπολογισμός, ἆρα ἀκολουθεῖ ἡ πίστη σέ μιά ἠθική τέλους μόνο ἕως τά δικαιώματα τοῦ κόσμου τούτου, ἆρα τάφος κεκονιασμένος. Ἄχαρη ἐπανάληψη μέ προσδιορισμό τό δικαίωμα. Ἡ δική σου πορεία νά εἶναι διακονοῦσα πρός τό Χριστό. Ἄς εἶναι ἀκάθιστη πορεία, πεπληρωμένη τῆς Χάριτος τῆς ἁγίας ἱερωσύνης καί ἀποτρεπτική τῆς ἀόριστης ἐθιμικῆς προσέγγισης. 15

16 Ἔτσι πρέπει νά εἶναι ἡ ζωή σου ἀπό ἐδῶ καί πέρα ὡς Πρεσβυτέρου τῆς Ἐκκλησίας, μία γραμμή μέ σύνορα ὡς τήν ἀνωτέρω πορεία, ἀρκεῖ νά μή γίνει αὐτοσκοπός προσδιορισμῶν, τυχαιότητα ρεμβασμοῦ, ὑπολογισμός μόνο τοῦ νοῦ, γιά νά μπορεῖ ἡ ζωή σου πάντα ἐντός της νά διηγεῖται καί νά θαυμάζει τήν ἀπερίγραπτη δόξα καί τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ, μακριά ἀπό τίς μικρότητες τῶν καιρῶν, ὅπως θά τά συναντήσεις μέσα στή Θ. Λειτουργία, στό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς χειροτονίας, πού εἶναι ὅπως τό μυστήριο τῆς Θεοτόκου, ἀναπάντεχη ἐπίσκεψη ἀρχαγγελικῆς φωνῆς, σκίρτημα πλήρωσης, γέννα ἀπό παρθενία, ἀγωνία κάτω ἀπό καί περί τό Ἐνισχύστε τό ἔργο τῆς ἀνέγερσης τοῦ Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μ. Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Ἐσεῖς εἶστε ἡ δύναμή μας, μαζί μποροῦμε! Βοηθήστε τους πρώτους τομεῖς τοῦ Ἐπικοινωνιακοῦ και Μορφωτικοῦ Ἱδρύματός της - Βιβλιοπωλείο - Περιοδικό - Ἐκδόσεις - Ἴντερνετ, κ.λ.π Γιά προαιρετικές προσφορές μέ κάθε νομότυπη καί διαφανῆ διαδικασία, ἐπικοινωνῆστε κατά τίς ἐργάσιμες ὥρες στό τηλ.: σταυρό, ὡς καί τοῦ Υἱοῦ Της καί Θεοῦ Της καί Θεοῦ μας, προϋπάντηση χαρᾶς μέ βάϊα καί ἄς ποῦμε καί τό ἄλλο, ἐνέδρα ἀμφισβήτησης μετά μαχαιρῶν καί ὅπλων! Ἑτοίμασε, λοιπόν, καί ἄνοιξε τά ἐσώφυλλα τῆς ὕπαρξής σου γιά νά λάβεις τή χάρη καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, τή χάρη τοῦ Πρεσβυτέρου τῆς Ἐκκλησίας. Τί ὅμως ὁμιλῶ; Ὁ προσταγμός τῆς κλήσης τοῦ Κυρίου ἤδη ἀκούγεται πρός ἐσένα ἀπό τό Ἅγιο Θυσιαστήριο, σέ ἀναμένει καί ἐγώ, ὅσο ὁμιλῶ, καθυστερῶ τήν πολυπόθητη συνάντηση. Μόνο λέω στόν καλοῦντα Ἀρχιερέα τῶν Ἀρχιερέων Χριστό, Κύριε δέξου τόν διάκονό Σου Δημήτριο, ἔρχεται σέ Σένα, κάνε τον ἄξιο Πρεσβύτερο τῆς ἀποστολῆς του. Πυράκτωσε τά ταπεινά χέρια μου γιά νά τά ἐκτείνω στήν κεφαλή τοῦ δούλου Σου, γιά νά λάβει τά χαρίσματα τοῦ βαθμοῦ τοῦ Πρεσβυτέρου. Ρίψε ἄφθονη τή χάρη Σου στό ἅγιο ὡμοφόριο τῆς οὐδενίας μου, ὄχι τό δικό μου φυσικά μά σέ ἐκεῖνο τῆς Ἁγίας Ἀποστολικῆς διαδοχῆς, τῆς συνέχειας τῆς Ἐκκλησίας Σου πού καί ἡ σημερινή χειροτονία μαρτυρεῖ. Καταλαβαίνεις, λοιπόν, Διάκονέ μου: Ἡ Ἐκκλησία, ἡ Ἐκκλησία καί μόνον ἡ Ἐκκλησία. Ἡ χάρη, ἡ ἀνάπαυση, ἡ προϋπάντηση μέ κλάδους ψυχῆς ὡς τῆς θεοτοκοανάπαυσης τοῦ Ἀκαθίστου, τοῦ ποταμοῦ τοῦ γλυκεροῦ τοῦ ἐλέους, γιά νά ἔχεις καί νά μήν προσποιεῖσαι ὅτι ἔχεις, γιά νά ζεῖς κι ὅταν θά σέ σκοτώνει ὁ θάνατος τῆς ἐκκοσμικευμένης ἐποχῆς μας, γιά νά μεταδώσεις τό Εὐαγγέλιο, τή χάρη τοῦ Κυρίου πού δέν εἶναι ἰδιοκτησία μας. Ἔλα, πλησίασε καί ἄφησε τό εἶναι σου στό Θεό, γίνε ἱερεύς τοῦ Ὑψίστου, κύκλωσε τό Ἅγιο Θυσιαστήριο καί κάμψε τά γόνατα γιά νά ἔλθει ἡ Θεία Χάρη.- Ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος 16

17 Ἀνθρώπινη ύναμη ἤ Ἀνθρώπινη ἀδυναμία; τελευταῖα χρόνια ἔχει συζητηθεῖ ἔντονα στούς ἐπιστημονικούς, ἐκκλησιαστικούς καί, ὄχι μόνο, κύκλους τό ζήτημα τῆς κλωνοποίησης. Τό θέμα ξεκίνησε πρίν ἀπό δέκα χρόνια περίπου ὅταν Βρετανοί ἐπιστήμονες τοῦ Ἰνστιτούτου Roslin τῆς Σκωτίας ἀνακοίνωσαν πώς εἶχαν καταφέρει νά δημιουργήσουν τόν γενετικό κλῶνο ἑνός προβάτου «ἀνοίγοντας» τό δρόμο πρός τή μαζική παραγωγή κλώνων. Ἡ συγκεκριμένη κλωνοποίηση πραγματοποιήθηκε μέ τή χρησιμοποίηση ὁλόκληρου τοῦ γενετικοῦ ὑλικοῦ ἀπό ἕναν μόνο ὀργανισμό. Αὐτός ὁ τρόπος ἀναπαραγωγῆς, δέν εἶναι ἄγνωστος στό ζωικό βασίλειο ἀφοῦ οἱ γεωργοί ἀσχολοῦνται ἀπό Τῆς Ἀριστέας Ἀνδρονᾶ Θεολόγου, κατόχου μεταπτυχιακοῦ διπλώματος Βιοηθικῆς αἰῶνες μέ τήν κλωνοποίηση τῶν φυτῶν ὅπως γιά παράδειγμα μιᾶς νέας τριανταφυλλιᾶς, κλώνου, ἀπό ἕνα κλαδί μιᾶς ὡραίας ποικιλίας πού κόβεται καί φυτεύεται στό χῶμα. Ἡ ἀνθρωπότητα στάθηκε «μουδιασμένη» μπροστά σέ αὐτό τό ἀναμφισβήτητα τεράστιο ἐπίτευγμα τῆς ἐπιστήμης, ὁραματιζόμενη παράλληλα τό μέλλον της μέ ὑποθέσεις ἐλπίδας 17

18 καί φρίκης. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι οἱ δρόμοι πού ἀνοίγονται μέ τό ἐπιστημονικό αὐτό ἐπίτευγμα εἶναι μεγάλοι καί οἱ ὑπέρμαχοι τῆς κλωνοποίησης ἔχουν πολλά ἐπιχειρήματα γιά νά τήν ὑπερασπιστοῦν, ὅπως τό ὅτι μπορεῖ νά ὁδηγήσει στήν ἀνακάλυψη τῶν μυστικῶν τῆς ζωῆς καί νά ρίξει φῶς σέ θέματα πού δέν γνωρίζουμε ὅλες τίς πτυχές τους ὅπως ἡ ἐξέλιξη καί ἡ ἀνάπτυξη τοῦ ἀνθρώπου, νά λειτουργήσει ὡς θεραπευτική προσέγγιση σέ περιπτώσεις ἀνδρικῆς στειρότητας καί νά προσφέρει βοήθεια σέ ζευγάρια πού ἔχουν ὑψηλό κίνδυνο μετάδοσης κληρονομικῶν ἀσθενειῶν. Ἐφαρμόζεται ἤδη ἡ κατασκευή κλωνοποιημένων ὀργάνων μέ καλλιέργεια κυρίως τῶν βλαστικῶν ἐμβρυονικῶν κυττάρων. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά πόσοι γονεῖς θά ἀντιστέκονταν στήν πρόκληση νά μήν ζητήσουν νά κλωνοποιηθεῖ τό παιδί τους πού μόλις ἔχει πεθάνει ἀπό μιά ἀρρώστια ἤ ἕνα ἀτύχημα; Πόσοι νεφροπαθεῖς ἤ καρδιοπαθεῖς πού θά εἶχαν λίγα χρόνια ζωῆς μπροστά τους θά ἀρνιόταν τήν ΣΤΟΝ Ι.Ν. ΑΓ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ ΚΑΘΕ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΕΟΡΤΕΣ ΩΡΑ 8-11 π.μ. ΤΕΛΟΥΝΤΑΙ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΗΜΡΩΣΤΕ ΤΟΥΣ ΟΡΘΟ ΟΞΟΥΣ ΡΟΥΜΑΝΟΥΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΤΗΛ προσφορά νά δημιουργηθεῖ ἕνα ἔμβρυο ἤ νεογνό ἴδιο μέ αὐτούς ὥστε νά χρησιμοποιηθοῦν τά ὄργανά του γιά μεταμόσχευση, κερδίζοντας ὅσα περισσότερα χρόνια γίνεται; Τό κύριο ἠθικό πρόβλημα εἶναι ἐν τέλει ὄχι τόσο τό δικαίωμα κάποιου ἀνθρώπου νά κλωνοποιηθεῖ, ὅσο τό δικαίωμα ἑνός παιδιοῦ νά ἔχει γονεῖς, μιά μητέρα καί ἕναν πατέρα. Ἆρα μᾶς ἐπιτρέπεται νά κατασκευάζουμε ὅ,τι μποροῦμε; Ἡ βασική κριτική βέβαια τῆς κλωνοποίησης ἐντοπίζεται σέ μιά τεράστια σειρά σημείων γύρω ἀπό τό βασικό πρόβλημα τῆς εὐγονικῆς: Ἡ χειραγώγηση τῶν βιολογικῶν χαρακτηριστικῶν καί ἡ προεπιλογή τους ἀποτελεῖ μέθοδο εὐγονικῆς, πού θά ὁδηγήσει σέ τρομερές ἀνισότητες καί διακρίσεις καί φυσικά στό ρατσισμό. Ποιά θά εἶναι ἡ ἐλίτ πού θά κρατᾶ στά χέρια της τό κληρονομικό who-is-who τῶν ἀνθρώπων, καί πῶς θά τό χρησιμοποιεῖ; Ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἕνα ἀνεπανάληπτο μοναδικό πρόσωπο. Δέν ὑποκαθίσταται ἀπό τίποτε καί ἀπό κανένα. Ἄν ἡ κλωνοποίηση ἐφαρμοστεῖ στόν ἄνθρωπο τότε 18

19 καταργεῖται αὐτομάτως ἡ ἀπόλυτη, ἀνόμοια, μοναδική καί ἀνεπανάληπτη ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἐλεύθερος ὅταν δέν εἶναι ἀναντικατάστατος. Ὡς ἀντίγραφο γίνεται ἕνας μεταξύ πολλῶν, γίνεται ἕνας ἀριθμός, ἕνα πρᾶγμα, παύει νά εἶναι πρόσωπο γιατί τό κάθε πρόσωπο εἶναι διακριτό. Εἶναι ὅμως καί ὁ κλῶνος ἀναντικατάστατος; Ἀλλάζουν ἆρα καί οἱ χαρακτηριστικοί προσδιορισμοί τοῦ ἀνθρωπίνου εἴδους; Ἆρα μήπως ἀλλάζει καί τό ἴδιο τό εἶδος ἀφοῦ ἀλλάζουν τά χαρακτηριστικά αὐτοπροσδιορισμοῦ του; Ὁ κλῶνος θά φέρει τό βάρος ἀπόδειξης γιά ὅλη του τή ζωή τή διαφορετικότητά του ἀπό τό «πρωτότυπο» του. Ἡ μέθοδος θίγει ἔτσι τή μοναδικότητα κάθε ἀνθρώπου, ὡς ἀναγκαία προϋπόθεση τῆς πρακτικῆς ἀπόλαυσης τῆς αὐτονομίας του. Ὁ κλῶνος, πού χρησιμοποιεῖται ὡς ἁπλό «μέσον» γιά τήν ἐπιδίωξη ἄλλων σκοπῶν, μπορεῖ ταυτόχρονα νά κατέχει πολλαπλούς ρόλους πού θά ἐπιφέρουν σύγχυση στό σύστημα τῆς συγγένειας καί στίς οἰκογενειακές σχέσεις. Ἡ δυνατότητα τῆς κατά βούληση ἤ κατά παραγγελία κατασκευῆς ἀνθρώπων, πού θά ἔχουν μάλιστα τίς ὁμοιότητες μονογενῶν διδύμων καί θά μποροῦν νά καταψύχονται ἤ νά ἐνεργοποιοῦνται ὅποτε χρειάζεται, σέ συνδυασμό μέ τήν ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου γιά ἐξουσία καί χρῆμα, εἶναι εὔκολο νά τεθεῖ στήν ὑπηρεσία τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ καί τῆς ἐμπορίας. Πάντως ὅ,τι καί νά γίνει ἡ κλωνοποίηση στόν ἄνθρωπο θά ἦταν μόνο κλωνοποίηση τοῦ γενετικοῦ του ὑλικοῦ. Καί αὐτό γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι κάτι πολύ περισσότερο ἀπό τά γονίδιά του. Εἶναι μιά μοναδικότητα πού τό κληρονομικό του ὑλικό ἀναπτύσσεται σέ ἀλληλεπίδραση μέ τό περιβάλλον καί ὅπως εἶχε πεῖ καί μεγάλος Γάλλος φιλόσοφος Ζάν Πώλ Σάρτρ: «ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους». 19

20 Τί νά μήν λές σέ κάποιον πού ἀντιμετωπίζει ἀγχώδη διαταραχή ἤ κατάθλιψη 1. Πᾶψε νά αἰσθάνεσαι ἄσχημα. 2. Προσπάθησε περισσότερο. 3. Πήγαινε νά διασκεδάσεις. 4. Κανείς δέν σοῦ φταίει γιά ὅ,τι αἰσθάνεσαι. 5. Ἀφοῦ δέν εἶσαι εὐχαριστημένος, γιατί δέν ἀλλάζεις τόν ἑαυτό σου; 6. Δέν σοῦ χρειάζεται βοήθεια ἀπό τόν ψυχολόγο. 7. Μήν πάρεις φάρμακα, γιατί θά ἐξαρτηθεῖς ἀπό αὐτά. 8. Σκέψου πιό ὥριμα καί πιό λογικά. 9. Δέν ἀντέχω ἄλλο νά σέ βλέπω σέ αὐτήν τήν κατάσταση. 10. Ἔτσι πού τό πᾶς θά μᾶς τρελάνεις ὅλους. 11. Δέν τό περίμενα νά εἶσαι τόσο ἀδύναμος-η. 12. Ἔλα χαμογέλασε λίγο. 13. Τό μόνο πού καταφέρνεις εἶναι νά βλάπτεις τόν ἑαυτό σου. 14. Τζάμπα βασανίζεσαι, δέν ἔχεις τίποτα. 15. Προσπάθησε νά βρεῖς μιά δουλειά ἤ κάποιο χόμπι. 16. Μιά ζωή σέ θυμᾶμαι νά δημιουργεῖς προβλήματα. 17. Μπορεῖ νά μήν τό κάνεις ἐπίτηδες ἀλλά δέν ἀντέχω ἄλλο. τοῦ ψυχολόγου Νικήτα Καυκιοῦ Τί θά ἤθελε νά ἀκούει κάποιος πού ἀντιμετωπίζει ἀγχώδη διαταραχή ἤ κατάθλιψη 1. Εἶμαι δίπλα σου καί θά προσπαθήσω νά σέ βοηθήσω μέ κάθε τρόπο. 2. Σ ἀγαπῶ. 3. Ἐνδιαφέρομαι πολύ γιά σένα καί θέλω νά καταλάβω αὐτό πού αἰσθάνεσαι. 4. Σέ αὐτή τή φάση τῆς ζωῆς σου εἶναι ἀπόλυτα φυσικό νά νιώθεις ἄσχημα. Εἶναι βέβαιο ὅτι σέ λίγο καιρό θά νιώθεις πολύ καλύτερα. 5. Μαζί θά τό ἀντιμετωπίσουμε. 6. Εἶσαι πολύ σημαντικός-η γιά μένα. 7. Ἄν μοῦ ζητήσεις κάτι θά τό κάνω μέ χαρά. 8. Ἔχω ἐμπιστοσύνη σ' ἐσένα! Εῖμαι σίγουρος ὅτι θά τά καταφέρεις. Πηγή: 20

21 Ἔφηβοι καί γονεῖς πῶς νά τούς ἀντιμετωπίσουμε γιά νά ὑπάρχει μιά εὐτυχισμένη οἰκογενειακή ζωή 1 ο μέρος Ἀγαπητοί μας γονεῖς, Σέ παλαιότερες ἐκδόσεις τοῦ περιοδικοῦ μας καί συγκεκριμένα στό 7 ο καί 8 ο τεῦχος, εἴχαμε δημοσιεύσει στή στήλη «Μέ ἐνδιαφέρον γιά τούς νέους», ἕνα κείμενο σχετικό μέ τή δύσκολη περίοδο τῆς ἐφηβείας. Στό ἀνά χεῖρας τεῦχος, ἐπανερχόμαστε στό ἴδιο θέμα, τούτη τή φορά ὅμως ἐξετάζοντάς το ἀπό τή γονεϊκή πλευρά. Εἶναι γεγονός πώς ὅλοι ὅσοι μεγαλώνουμε παιδιά, κάποια στιγμή ἐρχόμαστε ἀντιμέτωποι μέ τήν «ἐπανάσταση» τῆς ἐφηβείας τῶν παιδιῶν μας. Ἡ αἴσθηση τοῦ ἐλέγχου πού εἴχαμε φαίνεται νά χάνεται καί αὐτό ὅπως εἶναι φυσικό μᾶς προκαλεῖ πανικό. Ὑπό τήν ἐπήρεια ἀσφαλῶς αὐτοῦ τοῦ πανικοῦ, ἡ ψυχραιμία «πάει περίπατο», συνεπῶς εἶναι μαθηματικά βέβαιο πώς δέν θά ἐνεργήσουμε σωστά, ὑπονομεύοντας ἔτσι τήν ὁμαλή πορεία τῶν σχέσεων μέ τά παιδιά μας. Λάθη σίγουρα δέν θά σταματήσουμε νά κάνουμε, εἶναι ὡστόσο πολύ σημαντικό νά ἔχουμε κατά νοῦ κάποια βασικά πράγματα γι αὐτή τη δύσκολη περίοδο, τόσο στή ζωή τῶν παιδιῶν μας, ὅσο καί στή δική μας. Ἐπιμέλεια στήλης: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης 21

22 Στά χωριά τῆς Σενεγάλης, ὅταν τά ἀγόρια καί τά κορίτσια φτάσουν στήν ἐφηβεία, οἱ γεροντότεροι ξεχωρίζουν τά μέν ἀπό τά δέ καί τά ὁδηγοῦν στή ζούγκλα. Ἐκεῖ ζοῦν γιά ἕνα χρόνο χωριστά ἀπό τήν ὑπόλοιπη κοινότητα, μαθαίνοντας τήν τέχνη νά γίνουν ἄνδρες καί γυναῖκες, περνώντας ἀπό ἐκπαίδευση καί διάφορες δοκιμασίες. Ὅταν ἐπιστρέψουν στό χωριό, στό τέλος τῆς χρονιᾶς, τούς ὑποδέχονται μέ γιορτές κι ἔχουν νέους καί ξεκάθαρους ρόλους καί προσδοκίες, γιά τή νέα τους Οἱ ἔφηβοι στή σημερινή κοινωνία ὡριμάζουν πολύ ἀργά. Καί αὐτό γιατί οἱ νέοι σήμερα ἀκολουθοῦν μιά μακρόχρονη πανεπιστημιακή ἐκπαίδευση ἤ γιατί πολλοί ἀπ αὐτούς ἐπαναπαύονται στήν τσέπη τῶν γονιῶν τους. θέση στήν κοινότητα τῆς φυλῆς. Στή δική μας ὅμως βιομηχανική κοινωνία τί γίνεται; Πότε οἱ δικοί μας νέοι ὡριμάζουν; Οἱ ἔφηβοι στή σημερινή κοινωνία ὡριμάζουν πολύ ἀργά. Καί αὐτό γιατί οἱ νέοι σήμερα ἀκολουθοῦν μιά μακρόχρονη πανεπιστημιακή ἐκπαίδευση ἤ γιατί πολλοί ἀπ αὐτούς ἐπαναπαύονται στήν τσέπη τῶν γονιῶν τους. Τήν οἰκογένεια, μέ ξεκάθαρα λόγια, πού σήμερα λειτουργεῖ ἀνάμεσα σέ δύο εἴδη σχέσεων. Τίς ὑπερπροστατευτικές σχέσεις καί τίς σχέσεις ἀδιαφορίας. Ὅποιο ὅμως κι ἄν εἶναι τό εἶδος τῆς σχέσης, οἱ γονεῖς δέν μποροῦν νά λειτουργήσουν σωστά ἄν δέν βροῦν τή μέση ὁδό γιά νά προστατεύσουν τά παιδιά τους μέ τό νά ἀσκοῦν κάποιον ἔλεγχο καί νά βάζουν ὅρια. Ἀνάμεσα τώρα, στά μέλη τῆς οἰκογένειας, πολλές φορές διαπιστώνουμε ὅτι ἀναπτύσσονται συμμαχίες, ἄλλοτε κρυφές, ἄλλοτε φανερές. Πράττουν σωστά; Οἱ 22

23 γονεῖς εἶναι αὐτοί πού πρέπει νά διατηροῦν τήν ἰσορροπία, ἀνατρέποντας τίς συμμαχίες καί τηρώντας κοινή γραμμή. Πολλοί ἐρευνητές τῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἐφήβων μιλοῦν γιά συστηματική «ἄρνηση» τῶν νέων γιά ὁτιδήποτε τούς συμβουλεύουν οἱ γονεῖς καί γιά τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τό οἰκογενειακό περιβάλλον. Καί αὐτό, γιατί οἱ γονεῖς πολλές φορές καταφεύγουν σέ «μονόλογο» ἐπιβάλλοντας τίς δικές τους ἀξίες καί ἰδανικά. Τότε ὁ ἔφηβος τούς ἀπορρίπτει, δείχνει νά μήν τούς ἐκτιμᾶ καί τούς εἰρωνεύεται. Ἄλλοτε πάλι ἐπαναστατεῖ, ἐπίμονα καί σκληρά. Πολλοί γονεῖς, πού δέν εἶναι προετοιμασμένοι γι αὐτές τίς ἀλλαγές, ἀπογοητεύονται, πιστεύουν πώς «ἔχασαν» τό παιδί τους ἀφοῦ ἀποτύχανε στήν ἀγωγή του. Πρέπει νά προσπαθοῦν νά δοῦν τά πράγματα μέσα ἀπό τά μάτια τους. Ἄν τό κάνουν αὐτό θά ἀνακαλύψουν ὅτι πίσω ἀπό κάθε ἄρνηση βρίσκεται κάτι ἄλλο πού προσπαθεῖ νά πεῖ τό ἴδιο. Εἶναι ἀλήθεια πώς μερικοί ἀπό τούς ἐφήβους ἔχουν περισσότερη δυσ κ ο λ ί α σ τ ή ν ἀντιμετώπισή τους ἀπό τούς γονεῖς, ἀπό μερικούς ἄλλους. Καί εἶναι ἐπίσης λογικό οἱ γονεῖς νά μήν εἶναι οἱ μόνοι ὑπεύθυνοι γι αὐτόν τό χαρακτῆρα Πολλοί ἐρευνητές τῆς συμπεριφορᾶς τῶν ἐφήβων μιλοῦν γιά συστηματική «ἄρνηση» τῶν νέων γιά ὁτιδήποτε τούς συμβουλεύουν οἱ γονεῖς καί γιά τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τό οἰκογενειακό περιβάλλον. Καί αὐτό, γιατί οἱ γονεῖς πολλές φορές καταφεύγουν σέ «μονόλογο» ἐπιβάλλοντας τίς δικές τους ἀξίες καί ἰδανικά. 23

24 τῶν παιδιῶν τους. Ἄν οἱ γονεῖς θέλουν τόν ἔφηβο νά φέρεται ὡς ὥριμος ἄνθρωπος, πρέπει νά τοῦ φερθοῦν ὡς ὥριμο ἄτομο. Ἡ ψυχραιμία καί ἡ ἡρεμία εἶναι τά βασικά κλειδιά γιά κάθε δύσκολη κατάσταση. Τό ἴδιο χρειάζεται νά συμβαίνει καί μέσα στό σχολικό του περιβάλλον καί στήν κοινωνία πού ζεῖ. Στήν ἐκπαίδευση, στή σχέση του μέ τούς καθηγητές, οἱ γονεῖς δέν παίζουν πάντοτε τό σωστό ρόλο, ἀφοῦ πολλές φορές ὑποτιμοῦν τόν καθηγητή ἤ καί ὁ ἴδιος ὁ καθηγητής προβάλλεται σάν θεός, ἀλάνθαστος καί τιμωρός χωρίς βέβαια νά ἀποκλείονται περιπτώσεις φωτισμένων ἐκπαιδευτικῶν. Ἀκόμη, τό σύστημα τῶν πανελληνίων ἐξετάσεων ὁδηγεῖ τούς νέους σέ ἀνταγωνιστικότητα καί ὄχι σ ἐκείνη τήν ὡραία σχολική φιλία, ἐφ ὅσον πολλοί ἀπό αὐτούς εὔχονται τήν ἀποτυχία τῶν φίλων, γιά τή δική τους ἐπιτυχία στίς σπουδές. Ὁ ἔφηβος στήν οὐσία Ὁ ἔφηβος στήν οὐσία ζητᾶ ἀπό τούς γονεῖς τό «παράδειγμα» γιά νά ἀκολουθήσει. Ζητᾶ «πρότυπα» γιά νά ταυτισθεῖ, ἀποδοχή, φιλικότητα καί κατανόηση δίχως κατάργηση ρόλων καί ὁρίων. ζητᾶ ἀπό τούς γονεῖς τό «παράδειγμα» γιά νά ἀκολουθήσει. Ζητᾶ «πρότυπα» γιά νά ταυτισθεῖ, ἀποδοχή, φιλικότητα καί κατανόηση δίχως κατάργηση ρόλων καί ὁρίων. Ἐπίσης, οἱ γονεῖς εἶναι ἀνάγκη νά μή βγάζουν ὅλα τά ἀπωθημένα τῆς συζυγικῆς τους ζωῆς στήν ἐπιφάνεια, κατά τήν ἐποχή τῆς ἐφηβείας τῶν παιδιῶν τους. Ὅταν ἡ σχολική ἀπόδοση τῶν παιδιῶν περιορίζεται ἤ αὐτά ἀρχίζουν τίς νυκτερινές ἐξόδους, οἱ γονεῖς πρέπει νά τηρήσουν κοινή πορεία ἀπέναντί τους. Ὄχι ὁ ἕνας ἐνδοτικός καί ὁ ἄλλος κατηγορηματικός. Ἄν οἱ ἔφηβοι καταφεύγουν σέ ἐξεζητημένο ντύσιμο, ἄν ζητοῦν μεγάλο χαρτζιλίκι, ἄν παρασύρονται ἀπό κακές παρέες, οἱ γονεῖς νά συνεργάζονται μαζί τους ἤ νά ζητοῦν τή βοήθεια εἰδικῶν, ὥστε νά προλαβαίνουν καί ὄχι νά θεραπεύουν καταστάσεις. Συνεχίζεται στό ἑπόμενο τεῦχος! Πηγή κειμένου: 24

25 Μέ ἐνδιαφέρον... γιά τούς νέους Πῶς βλέπουν οἱ νέοι τό σέξ σήμερα; Ἀγαπητοί νέοι καί νέες, ἄν δεχθοῦμε αὐτό πού κηρύττει ἡ Ἐκκλησία μας, ὅτι δηλαδή ἡ ζωή εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, θά πρέπει ὡς φυσική συνέχεια αὐτῆς τῆς ἀποδοχῆς νά ποῦμε πώς δῶρα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ εἶναι καί ὅλα ὅσα ἔχουν σχέση μέ τή ζωή. Ὁ Θεός δωρίζει καί ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νά διαχειριστεῖ μέ σωφροσύνη καί ὑπευθυνότητα αὐτά τά δῶρα. Ὁ τρόπος τώρα πού θά διαχειριστοῦμε τή ζωή καί τά δῶρα της, εἶναι πάντοτε σέ συνάρτηση μέ τήν ἀγωγή πού θά δεχθοῦμε, τόσο ἀπό τήν οἰκογένεια, ὅσο καί ἀπό τήν κοινωνία γενικότερα μέσα στήν ὁποία θά ἀναπτυχτοῦμε. Τό θέμα πού ἐπιλέξαμε στό παρόν τεῦχος νά σᾶς παρουσιάσουμε, ἀνήκει στή λεγόμενη κατηγορία τῶν θεμάτων «ταμποῦ». Μιά Ἐκκλησία ὅμως πού θέλει νά εἶναι ζωντανή καί νά σαρκώνει μέ ὑπευθυνότητα τό λόγο τοῦ Θεοῦ στό σήμερα, δέν πρέπει νά διακατέχεται ἀπό φοβίες, ἐνδοιασμούς καί «μισό-λογα», ὅταν μιλᾶ στούς πιστούς της. Ἐπιλέξαμε, λοιπόν, νά σᾶς κοινοποιήσουμε ἕνα κείμενο τοῦ ἐκλεκτοῦ ἀδελφοῦ καί συλλειτουργοῦ, διακεκριμένου ἐπίσης θεολόγου καί παιδοψυχίατρου π. Βασιλείου Θερμοῦ. Θερμά σᾶς παρακαλοῦμε νά μήν ἀναζητήσετε στό ἐν λόγῳ κείμενο, ἀλλά καί γενικότερα στή ζωή σας, ἕτοιμες ἀπαντήσεις. Οἱ ὅποιες ἀπαντήσεις στή ζωή μας, προκύπτουν μέσα ἀπό σωστό προβληματισμό καί ἐπίπονη ἀναζήτηση, σαφέστατα δέ τίς περισσότερες φορές εἶναι αὐστηρά προσωπικές καί δέν ἰσχύουν γιά ὅλους. Ἐπιμέλεια στήλης: π. Χαράλαμπος Κοπανάκης 25

26 Στό ἐρώτημα πῶς βλέπουν οἱ νέοι τό σέξ σήμερα, θά μποροῦσα νά ἀπαντήσω μονολεκτικά: σάν Συμπληγάδες. Ἀπό τή μιά ἡ νευρωτική στάση τοῦ παρελθόντος. Ἐκείνη πού προκαλοῦσε ἆγχος καί μόνο μέ τήν προφορά τῆς λέξεως πού ἐπέβαλε νά μή συζητεῖται τό θέμα πού φόρτωνε ἐνοχές περιττές καί νοσηρές πού κρατοῦσε τό νέο ἀσυμφιλίωτο μέ τό σῶμα καί τίς λειτουργίες πού τοῦ χάρισε ὁ Θεός πού δημιουργοῦσε πλῆθος προσωπικῶν καί οἰκογενειακῶν δραμάτων, συγκρούσεων, ἀδιεξόδων. Ἀπό τήν ἄλλη, ἡ ξέφρενη ἰδεοληψία τοῦ σέξ, ὅπως ἐκφράζεται στά σημερινά μέσα ἐνημέρωσης καί τά ἔντυπα. Ἡ ἔμμονη ἰδέα τῆς ἡδονῆς πού σκοτώνει τή δημιουργικότητα, πού ἀντικαθιστᾶ τή χαρά ἀπό τήν ἀπόλαυση, πού καθιστᾶ τόν ἄλλο ὑποψήφιο ἀντικείμενο ἐκμετάλλευσης, πού θόλωσε τήν ἔννοια τοῦ ἔρωτα καί πού κάνει τούς ἀνθρώπους ἀνίκανους ν ἀγαπήσουν. Πρίν κἄν συνέλθουν οἱ νέοι ἀπό τήν πρώτη παραφθορά, δοκιμάζουν ἔντονα τόν πειρασμό τῆς δεύτερης. Μή μέ ρωτᾶτε ποιά εἶναι ἡ χειρότερη. Καί τά δύο ἀρρωσταίνουν, ἀλλά προκαλοῦν διαφορετικό εἶδος ἀρρώστιας. Δέν εἶναι δυνατό νά ἀντιληφθοῦμε τά σημερινά συμπτώματα τῆς διαστροφικῆς ἀποχαλίνωσης, ἄν τά ἀποσυνδέσουμε ἀπό τήν παθολογία τοῦ πουριτανισμοῦ. Ὁ κόσμος διεθνῶς πληρώνει ἀκόμη (καί, μέσω τοῦ ΑIDS, πολύ ἀκριβά) τήν ἀντι-ανθρώπινη σεξουαλικότητα τοῦ ρωμαιοκαθολικοῦ μεσαίωνα καί τῶν προτεσταντικῶν μεταγενέστερων «μαθητῶν» του. Κινούμαστε ἀκόμη στήν τροχιά τους καί τά οἰκονομικά συμφέροντα φροντίζουν νά μᾶς καθηλώσουν πάνω της ὁριστικά. Εὐτυχῶς ἡ Ὀρθοδοξία ἔμεινε ἔξω ἀπό αὐτά τά ψευτοδιλήμματα καί μᾶς καλεῖ νά τήν ἀνακαλύψουμε. Ἄσχετα ἀπό τό γεγονός ὅτι δέν τή βιώνουμε ἀρκετά καί γι αὐτό τά στελέχη της εἴμαστε εὐεπίφορα στίς παραπάνω ἀλλοτριώσεις, τό περιεχόμενο τῆς Ἀλήθειας μᾶς περιμένει. Ἐκεῖ θά βροῦμε τήν ὕψιστη κατάφαση στόν ἀληθινό ἔρωτα καί τή σεξουαλικότητα συνδυασμένη μέ τήν ἄσκηση ἐκείνη πού χρειάζεται προκειμένου νά μήν ξεπέσουν ἔτσι ὥστε νά χάσουμε τή δυνατότητα νά ἀγαπᾶμε. Ἐκεῖ ὅπου ὁ Ἀναστημένος Χριστός «βγαίνει νά μᾶς συναντήσει σάν ἀπό νυφικό κρεβάτι» (Ὄρθρος τῆς Ἀναστάσεως). Ἀπόσπασμα ἀπό τή συζήτηση τοῦ π. Βασιλείου Θερμοῦ (Θεολόγου-Παιδοψυχιάτρου) μέ νέους τῆς Χριστιανικῆς Φοιτητικῆς Ἕνωσης Θεσσαλονίκης. 26

27 Δημοσιεύω μερικά ψήγματα ἀπό τά «Collectanea» τοῦ Ζήσιμου Λορεντζάτου. Ὁ Ζήσιμος Λορεντζάτος ( ) εἶναι ἕνας σπουδαιότατος διανοητής τοῦ 20 οῦ αἰῶνα. Μιά σημαντική προσωπικότητα τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων καί τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς ἀλλά καί εὐρωπαϊκῆς διανόησης. Ἐγώ προσωπικά «γνώρισα» τόν Λορεντζάτο ἐξ ἀφορμῆς τοῦ κ. Χρήστου Γιανναρᾶ, πού μοῦ μίλησε γιά αὐτόν καί μέ προέτρεψε νά τόν διαβάσω ἤ καλύτερα νά μελετήσω τά συγγράμματά του, μιά καί τόν Χρῆστο Γιανναρᾶ, ἐκτός ἀπό τόν θαυμασμό συνέδεε μέ τόν Λορεντζάτο καί μιά οὐσιαστική φιλία καί μαθητεία. Τά «Collectanea» τοῦ Ζήσιμου Λορεντζάτου κυκλοφοροῦν ἀπό τίς ἐκδόσεις «Δόμος» σέ ἐπιμέλεια Σταύρου Ζουμπουλάκη. Πρόκειται γιά ἐνάριθμες καταγραφές. Σ αὐτά τά μικρότερα ἤ μεγαλύτερα κείμενα γράφει τίς σκέψεις του, τίς παρατηρήσεις, τίς κριτικές του γιά τά θέματα πού πάντα τόν ἀπασχόλησαν: τή θρησκεία, τήν ποίηση, τή γλῶσσα, τή ζωή. Σταχυολογῶ ἐνδεικτικές καταγραφές πού πρῶτος δημοσίευσε ὁ Παναγιώτης Ἀνδριόπουλος στό πετυχημένο καί ποιοτικό προσωπικό του blog «Ἰδιωτικῆ Ὁδός». Στό δέ περιοδικό LIFO διαβάζουμε γιά τή συγκεκριμένη ἔκδοση: ««Σύμμεικτα» στή φιλολογική Tοῦ π. Χαραλάμπους Παπαδοπούλου ἀργκό ἤ «συναγμένα» σέ μιά ἐλεύθερη λορεντζατική μετάφραση. Μιά συλλογή σημειώσεων πού γιά τούς Νεοέλληνες ἀναγνῶστες ἔχει ἀνάλογη σημασία μέ τό Εἰς Ἑαυτόν τοῦ Μάρκου Αὐρήλιου ἤ τίς Pensées τοῦ Πασκάλ ἤ τά Δοκίμια τοῦ Μοντένιου. Ξεκινοῦν νά γράφονται τό 1941, τήν ἐπαύριο τοῦ θανάτου τοῦ πατέρα του, μέ πιθανό ἀρχικό πρότυπο τό Ἡμερολόγιο τοῦ Ζίντ πού εἶχε ἀρχίσει νά ἐκδίδεται προπολεμι- 27

28 Ἀποσπάσματα: Ὁ συγγραφέας τοῦ βιβλίου Ζήσιμος Λορεντζάτος κά καί νά διαμορφώνεται ὄχι σάν ἕνα κανονικό ἡμερολόγιο ἀλλά σάν τό παλίμψηστο τοῦ ἡμερολογίου του. Ὁ Διονύσιος Σολωμός θά ὀνόμαζε τό εἶδος «μεικτό ἀλλά νόμιμο», γιατί εἶναι ταυτόχρονα στοχαστικό δοκίμιο, κείμενο θρησκευτικοῦ καί προσωπικοῦ ἀπολογητισμοῦ, φιλοσοφική πραγματεία, λογοτεχνική κριτική καί πολιτική διαθήκη. Πάνω ἀπ ὅλα εἶναι ὁ καλύτερος σχολιασμός στό ἔργο τοῦ Λορεντζάτου. Τό μόνο ἑλληνικό ἀντίστοιχο εἶναι Οἱ Μέρες τοῦ Σεφέρη. Καί τά δύο ἔχουν γραφτεῖ γιά νά διαβαστοῦν ἀπό ἄλλους, δέν εἶναι προσωπικά ἡμερολόγια καί φανερώνουν μιά συγγραφική ὑστεροβουλία. Οἱ Μέρες, ὅμως, εἶναι καθαρά ἡμερολογιακές καταγραφές, ἐνῶ τά Collectanea εἶναι χρονικό. Μπορεῖ τό χθές νά τροφοδοτήσει γόνιμα τό σήμερα; Ἡ ἀγάπη γιά τήν ποίηση μπορεῖ νά ἀπαθανατίσει τή ζωή; Αὐτό μοιάζει νά εἶναι τό μεγάλο στοίχημα στό ἔργο τοῦ στοχαστή Ζήσιμου Λορεντζάτου» Τό βέβαιο εἶναι ὅτι ἐγώ προσωπικά θά ἐπανέλθω σύντομα στίς σκέψεις τοῦ Ζήσιμου Λορεντζάτου μέ δικές μου σημειώσεις ἀπό τό σπουδαῖο σέ ὅλα τά ἐπίπεδα ἔργο του. Ἕως τότε λίγα μόλις ψήγματα Στή βραδινή προσευχή μου εἶδα χθές, ξαφνικά, τοῦτο πού δέν εἶχα ξαναδεῖ: «ποιητήν οὐρανοῦ καί γῆς ὁρατῶν τε πάντων». Ὡς ἐδῶ εἶδα μποροῦν νά ψάχνουν καί νά παλεύουν γιά τήν «ἀλήθεια» τους ἡ φιλοσοφία ἤ ἡ ἐπιστήμη, μέσα στόν πολυθαύμαστο κόσμο «οὐρανοῦ καί γῆς», «ὁρατῶν τε πάντων». Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα, ἐκεῖνο πού μέ συνέχει ἐμένα καί μέ συντηρεῖ εἶναι τό παραμικρό συμπλήρωμα «καί ἀοράτων». Στόν ποιητή καί τῶν δύο (τε ἄτονο) καί ὄχι μοναχά τοῦ ἑνός, κατευθύνεται ἡ προσευχή μου Tό πρῶτο πράμα στή ζωή μου εἶναι ἡ ζωή. Ἔπειτα ἔρχονται τά ἄλλα ὅλα, ἡ σκέψη, ἡ δουλειά, τά ἐνδιαφέροντα, ἡ ἀπασχόληση μέ διάφορα προβλήματα ἤ ζητήματα, ἡ διανόηση κοντολογίς ἤ τά γράμματα καί οἱ τέχνες. έν μπορῶ, δηλαδή, κάθε μέρα νά βάζω, πρῶτα ἀπό τή ζωή μου, τήν ἀπασχόλησή μου μέ ὅσα διαβάζω σέ βιβλία, μέ ὅσα γράφω ἤ ἀναπτύσσω ἤ διαλογίζομαι ἤ ἀπασχολοῦμαι, ἐπειδή τάχα κατέχω μιάν ἰδιότητα ἄλλη ἀπό τή ζωή καί γιά μερικούς σπουδαιότερη ἐκείνη τοῦ σκεφτόμενου ἤ τοῦ φιλόσοφου ἤ τοῦ κριτικοῦ ἤ τοῦ ἐρευνητή ἤ τοῦ περιφερόμενου ὁμιλητή σέ συναπαντήματα καί συνέδρια. έν κάνω ὅπως ἄλλοι. Ὅμως στή ζωή μου μέσα ὑπάρχουν ἡ θρησκεία καί ἡ ἀγάπη, οἱ μόνες δυνάμεις πού ἀναταράζουν τά βάθη μας, κατά πῶς ὡραῖα τό σημείωνε ἀπό νωρίς στή ζωή τή δικιά του ὁ W. B. Yeats. Tά ὑπόλοιπα ὅλα ταράζουν λίγο τήν ἐπιφάνεια καί αὐτό εἶναι ὅλο. («The only two powers that trouble the deeps are religion and love, the others make a little trouble upon the surface» γύρω στό 1898, θαρρῶ) Zωή καί θάνατος εἶναι τίποτα μπροστά στήν Ἀνάσταση 28

29 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΚΑΙ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΓΟΡΤΥΝΗΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ωρεές Γιά τήν ἀνέγερση τού Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ἀνώνυμος 4.000, Ἀνώνυμος 2.000, Ἱ. Μονή Ἀπεζανῶν 1.000, Ἐνορία Μ. Βρύσης 100, Ἐνορία Ἁγ. Γεωργίου Ζαροῦ 1.000, 6. Ἐνορία Ἁγ. Εἰρήνης Πύργου Μονοφ , 7. κ. Γεώργιος Ἀλεξανδράκης 100, 8. Ἐνορία Χουστουλιανῶν 100, 9. Ἐνορία Χαρακίου 500, 10. Ἐνορία Μελιδοχωρίου 400, 11. Ἐνορία Παρανύμφων 300, 12. Ἐνορία Ἄντισκαρίου 600, 13. Ἐνορία Καπαριανῶν 1.000, 14. Ἐνορία Λούκιας 100, Μερική ἄποψη ἀπό τήν κατασκευή τοῦ πάνω ὑπογείου τοῦ Πολιτιστικοῦ - Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας (9/9/2009) 29

30 ωρεές Γιά τό Ἐπικοινωνιακό καί Μορφωτικό Ἵδρυμα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως 1. Σεβ. Μητροπολίτης Γορτύνης και Ἀρκαδίας κ. Μακάριος 390,50, 2. Πανοσ. Ἀρχιμ. Γρηγόριος Πεδιαδιτάκης, 150, 3. Πανοσ. Ἀρχιμ. Θεοφυλ. Πεδιαδιτάκης, 150, 4. κ. Γεώργιος Ἀλεξανδράκης 100, 5. Ἐνορία Πιτσιδίων 50, 6. Ἐνορία Παρανύμφων 200, 7. Ἐνορία Κοκ. Πύργου 100, 8. Ἱ. Μονή Βροντησίου 300, 9. Ἐνορία Ἄ. Μουλίων 100, 10. Ἐνορία Ἁγ. Εἰρήνης Πύργου Μονοφ. 100, 11. Ἐνορία Ἁγ. Βαρβάρας 100, 12. Ἐνορία Πρινιᾶ Μαλεβ. 50, Γιά τό Ραδιοφωνικό πρόγραμμα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως 1) Πανοσιολ. Ἀρχιμ. Παρθένιος Βουλγαράκης καί ἡ Ἱ. Πατριαρχική & Σταυροπηγιακή Μονή Ὁδηγητρίας, κατασκευή μηχανικῶν μέσων, 2) Ἱ. Μονή Κουδουμᾶ 1.000, 3) Ἱ. Σύνδεσμος Ἐφημερίων Ἱ. Μητροπόλεως 200 και 4) κ. Ἐμμ. Κυριακάκης ἕνα καινούργιο ἠλεκτρονικό Ὑπολογιστή. Ἡ Ἱ. Μητρόπολη εὐχαριστεῖ πολύ γιά τίς παραπάνω δωρεές. Ἡ Τοπική Ἐκκλησία προσεύχεται καί ὑπέρ τῶν δωρητῶν της. Ὅλες οἱ προσφορές βοηθοῦν τήν συνέχιση τῆς ἀνέγερσης τοῦ Πολιτιστικοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου και τήν ἀνάπτυξη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ καί κοινωνικοῦ ἔργου τοῦ τόπου μέ σύγχρονα μέσα. 30

31 Λόγοι τοῦ Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ (ἀπό τό βιβλίο «Γράμματα στή Ρωσία») [...] Ἡ προσευχή εἶναι ἐσωτερική πράξη τοῦ πνεύματός μας. Τό πνεῦμα μας μπορεῖ νά ἐκφραστεῖ μέ τίς πιό ποικίλες μορφές. Ὄχι σπάνια, καί ἐνδεχομένως μάλιστα ἰδιαίτερα συχνά, μέ τή σιωπή μας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Σιωποῦμε, γιατί ὁ Θεός γνωρίζει ὅλο τό βάθος τῆς σκέψεώς μας, ὅλες τίς προσδοκίες τῆς καρδιᾶς μας, ἀλλά δέν εἴμαστε πάντοτε ἱκανοί νά τίς ἐκφράσουμε μέ λόγια. Ὁ Θεός ὅμως κατανοεῖ τίς μυστικές κινήσεις τῆς καρδιᾶς μας καί ἀπαντᾶ σέ αὐτές. Φοβοῦμαι λίγο ὅτι ἐσύ δέν ὑπολογίζεις αὐτό ἀκριβῶς πού εἴπαμε πιό ἐπάνω ὅτι τείνεις νά ἐκλάβεις τήν προσευχή ὡς στάση μπροστά στίς Eἰκόνες μέ τήν προφορά τυπικῶν ἐκφράσεων πού θεσπίστηκαν ἀπό αἰῶνες (προσευχές Ὄρθρου καί Ἑσπερινοῦ ἤ Ψαλμῶν καί τά παρόμοια). Βέβαια καί στό εἶδος αὐτό τῆς προσευχῆς μπορεῖ κάποιος νά συνηθίσει ἀπό τή νεότητά του καί νά τό ἐπιτελεῖ κάθε ἡμέρα. Αὐτό ὅμως εἶναι τελείως ἀνεπαρκές, καί ἡ προσευχή αὐτή δέν ἐξαντλεῖ καθόλου τό θέμα τῆς προσευχῆς. Παρατηρῶ ὅτι οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι γίνονται ὁλοένα καί λιγότερο ἱκανοί γι αὐτό ἀκριβῶς τό εἶδος τῆς προσευχῆς. Τό φαινόμενο αὐτό τό ἀποδίδω στήν ἐντεινόμενη διανοητική δραστηριότητα τῶν ἀνθρώπων. Ὁ νοῦς μας βρίσκεται σέ συνεχῆ σχεδόν διέγερση ἀπό τό πλῆθος τῶν κάθε εἴδους ἐντυπώσεων πού μᾶς προσεγγίζουν κατά τή διάρκεια τῆς ἡμέρας τῶν ἐντυπώσεων τῆς ὁράσεως καί τῆς ἀκοῆς. Ἀπό τό πρωΐ ἀρχίζει ὁ ἐγκλωβισμός τῶν ἀνθρώπων τῶν πόλεων, ἀλλά τώρα καί τῶν χωριῶν, στήν κοσμική ζωή, πού παρασύρει τό νοῦ καί τή φαντασία μας στήν ἐξέλιξη τῶν γεγονότων καί τά αἰσθήματά μας στή συμμετοχή σέ αὐτά. [...] Νά παρασταθεῖ κάποιος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ δέν σημαίνει καθόλου νά «σταθεῖ μπροστά στίς Eἰκόνες», ἀλλά νά Τόν αἰσθανθεῖ στό βάθος τῆς συνειδήσεώς του ὡς Ἐκεῖνον πού γεμίζει μέ τήν παρουσία Του τά πάντα. Νά Τόν ζήσει ὡς τήν ἀληθινή Πρωταρχική Πραγματικότητα ἀπό τήν ὁποία προέρχεται ὁ κόσμος στήν τάξη τῆς κατώτερης, δεύτερης δημιουργημένης κτιστῆς πραγματικότητος. Γι αὐτό μπορεῖ νά εἶναι κατάλληλη ἡ κάθε στάση στήν ὁποία βρίσκεται τό σῶμα: εἶτε κατακλίνεται, εἶτε βαδίζει, εἶτε κάθεται, εἶτε στέκεται καί τά παρόμοια. [ ] Ἄν ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά σου δοκιμάζουν προσευχητική διάθεση κατά τήν ἀνάγνωση τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τότε μένε σέ αὐτήν ὅσο δέν διακόπτεται ἡ προσευχητική αὐτή διάθεση. Ὁ κανόνας εῖναι ὁ ἑξῆς: Κάθε λόγος, κάθε θέση τοῦ σώματος, στά ὁποῖα ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά ἑνώνονται σέ μιά ζωή τῆς μνήμης τοῦ Θεοῦ, δέν πρέπει νά ἀλλάζει, ὡσότου ἐξαντληθεῖ ὁ νοῦς ἤ ἡ καρδιά ἤ τό σῶμα. 31