Η ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΣΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ ΚΑΙ ΟΙ ΡΩΜΑΙΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΣΑΡΣΑΚΗΣ

Transcript

1 Η ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΣΤΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ ΚΑΙ ΟΙ ΡΩΜΑΙΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΣΑΡΣΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν διάσπαρτα σε ορεινές, και πεδινές περιοχές ορθόδοξα ξωκλήσια και προσκυνητάρια, το κάθε ένα από αυτά έχει την δική του ιστορία και ιδιαιτερότητα. Η ιστορία που συνδέει την ανέγερση αυτών των μνημείων με τις περιοχές όπου βρίσκονται, πολλές φορές χάνεται στα βάθη των αιώνων. Σε αυτά τα μέρη όπου αποδίδονταν τιμή σε θεούς και ήρωες των αρχαίων Ελλήνων, όταν έφθασε το πλήρωμα του χρόνου η τιμή και η ευσέβεια αποδόθηκε στους μάρτυρες και τους αγίους της Ορθοδοξίας. Οι παραδόσεις όμως που συγχέονται με τα πανέμορφα αυτά σύμβολα της Ελληνοορθοδοξίας συνεχίζουν να υφίστανται. Θεματοφύλακες για τη διατήρηση των παραδόσεων (αν και λίγοι), υπάρχουν ακόμη και χάρη σ αυτούς σώζονται τα ήθη και τα έθιμα της κάθε περιοχής. Από την πόλη του Διδυμοτείχου, και γενικά από την ευρύτερη περιοχή δεν λείπουν τα ιστορικά ξωκλήσια. Ένα από αυτά είναι και το ξωκλήσι ή μάλλον καλύτερα τα ξωκλήσια του Ιερομάρτυρος Βλασίου. Η περιοχή του Αγίου Βλασίου βρίσκεται σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων δυτικά της πόλης του Διδυμοτείχου, ανάμεσα στο παλαιό μοναστήρι της Ζωοδόχου πηγής και το σπήλαιο Βούβα. Οι παλαιότεροι γνωρίζουν την περιοχή με την ονομασία που Το σπήλαιο Βούβα στο Κουφόβουνο ιδυµοτείχου έδωσαν οι Οθωμανοί δηλαδή Ταούκ γιεμέζ που στα Ελληνικά σημαίνει δεν τρώει όρνιθες, παρακάτω θα εξηγήσουμε το λόγο που ονομάστηκε έτσι. Η λακοειδής περιοχή του Αγίου Βλασίου είναι κατάφυτη και στολισμένη με πολλά δέντρα, υπάρχουν δε και δύο πηγές τις οποίες χωρίζει ένα ρυάκι. Η μία πηγή είχε παλαιότερα τέσσερα γυαλάκια, τώρα υπάρχουν μόνο δύο τα οποία χρησιμεύουν για να ποτίζονται τα ζώα. Η άλλη πηγή είναι το περιβόητο αγίασμα του Αγίου Βλασίου όπου υπάρχει από επάνω προσκυνητάρι του Αγίου, έργο ευλάβειας ενός Διδυμοτειχίτη. Παλαιότερα η πηγή του αγιάσματος ήταν πλεκτή με πέτρες και σκεπασμένη σε σχήμα φούρνου, στο επάνω μέρος είχε θέση Στη φωτογραφία βλέπουµε την παλιά γέφυρα από την οποία οδηγούµαστε στο εξωκλήσι µέσα από το ιδυµότειχο

2 για τοποθέτηση εικόνων και κανδήλας. Ανάμεσα στο αγίασμα υπήρχαν δύο φτελιές, σε μία από αυτές υπήρχε ένα καρφί όπου την ημέρα της γιορτής του αγίου, οι βοσκοί των γύρω περιοχών κρεμούσαν μία εικόνα του Αγίου Βλασίου, μαζί με τον Άγιο Χαράλαμπο. Με τον καιρό τα δύο δένδρα ξεράθηκαν και αναγκάστηκαν να τα κόψουν, οι άνθρωποι που τα έκοψαν έμειναν έκπληκτοι καθώς στις ρίζες των δένδρων βρεθήκαν δύο σταυροί, άγνωστο το πότε και το ποιος τους τοποθέτησε εκεί. Δίπλα στο αγίασμα, η αγάπη προς τον Άγιο ώθησε τον ίδιο άνθρωπο που έφτιαξε το προσκυνητάρι να αναγείρει ένα μικρό εκκλησάκι διαστάσεων 2 τ.μ. περίπου. Το εκκλησάκι αυτό διευκόλυνε το έργο του Ιερέα αλλά και τους προσκυνητές ώστε να ανάβουν ένα κεράκι την ημέρα της γιορτής του αγίου στις 11 Φεβρουαρίου. Αριστερά από το μικρό εκκλησάκι βρέθηκαν ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού, όπου η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε τρία κτίσματα, από τα οποία το νεότερο είναι μεγάλος τρίκλιτος ναός με νάρθηκα. Η ανακάλυψη αυτή συμβαδίζει με την παράδοση που θέλει στην περιοχή αυτή να υπήρχε παλαιότερα μοναστήρι. Με την περιοχή του Αγίου Βλασίου συνδέεται η εξής ενδιαφέρουσα παράδοση από την οποία προήλθε η τουρκική ονομασία Ταούκ γιεμεζ : Κατά το θρύλο ο άρχοντας του Διδυμοτείχου μετέβη στην περιοχή για να κυνηγήσει με όλη την συνοδεία του, ένας υπηρέτης του όμως ο οποίος εξαγοράστηκε από τους Οθωμανούς, έκλεψε από τον κύριο του ή ένα δακτυλίδι ή κάποιο άλλο προσωπικό αντικείμενο. Ο υπηρέτης επέστρεψε στην πόλη και δείχνοντας το αντικείμενο αυτό στη βασιλοπούλα, ζήτησε να Στη φωτογραφία βλέπουµε το προσκυνητάρι και το πρώτο εκκλησάκι που φτιάχτηκαν στην περιοχή. ανοίξουν οι πύλες. Αποτέλεσμα ήταν να ορμίσουν μέσα οι Οθωμανοί και να καταλάβουν το κάστρο, η βασιλοπούλα απελπισμένη από το γεγονός αυτό και για να μη πέσει στα χέρια των απίστων, γκρεμίστηκε από ένα πύργο και σκοτώθηκε. Ο άρχοντας και οι συνοδεία του που όπως είπαμε βρισκόταν στην περιοχή του αγίου Βλασίου, με το που έμαθαν για την άλωση του κάστρου πήδηξαν επάνω στα άλογα τους και έφυγαν μακριά καλπάζοντας. Αποτέλεσμα της αιφνίδιας φυγής ήταν να αφήσουν το φαγητό τους, (τις όρνιθες) που ψηνόταν στη φωτιά. Οι Οθωμανοί που κατέφθασαν στην περιοχή βρήκαν το φαί άθικτο και για αυτό ονόμασαν την περιοχή Ταούκ γιεμέζ δηλαδή δεν τρώει όρνιθες. Από παλιά στις 10 & 11 Φεβρουαρίου, πήγαιναν πολλοί άνθρωποι πεζοί η με άμαξα για να τιμήσουν τον Άγιο Βλάσιο. Υπήρχαν και ομάδες νέων οι οποίοι πηγαίνανε έφιπποι. Χαρακτηριστικά αναφέρει για την προσέλευση του κόσμου ο Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης στον πρώτο τόμο των Θρακικών : Συνεκεντρώνοντο εκεί μέχρι της μεσημβρίας, να ανάψουν κεράκια και να

3 Το εσωτερικό του εξωκλησιού του Αγίου Βλασίου. προσκυνήσουν την εικόνα. Έπινον αγίασμα. Έτρωγον, κατόπιν, και διεσκέδαζον, θύοντες αφθόνως εις τον Βάκχον! Παρακάτω ο Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Βαφείδης αναφέρει πως το απόγευμα επέστρεφαν έφιπποι κάνοντας έναν αγώνα δρόμου, χωρίς να αποφεύγουν λόγω του σκληρού ανταγωνισμού αλλά και της μέθης τα σοβαρά ατυχήματα. Την ημέρα αυτή οι έφιπποι άνδρες ονομάζονταν Αϊ Βλασίτες. Οι παράδοση αναφέρει πως το έθιμο των αγιοβλασιτών αναπαριστούσε την εκδρομή και τη μετάβαση του άρχοντα στη περιοχή καθώς και την εσπευσμένη αποχώρηση του. Όπως αναφέραμε παραπάνω το αρχικό προσκυνητάρι, και μετέπειτα το μικρό εξωκλήσι που βρίσκονται κοντά στο αγίασμα ήταν έργο ενός Διδυμοτειχίτη. Ο άνθρωπος αυτός για προσωπικούς λόγους αναπαυόταν ψυχικά όταν βρισκόταν στην περιοχή του Αγίου Βλασίου. Έτσι για να μπορεί να διανυκτερεύει εκεί και να ολοκληρώνει την εργασία του, έχτισε στο ύψωμα ανατολικά του αγιάσματος ένα δωμάτιο 15 τ.μ. περίπου. Αφού πέρασαν κάποια χρόνια το δωμάτιο αυτό κατέληξε να είναι αποθήκη του τοπικού παραρτήματος της Βυζαντινής εφορίας αρχαιοτήτων. Το φθινόπωρο του 2002 μια παρέα από ανθρώπους που επισκέπτονταν τακτικά την περιοχή, πήρε την απόφαση να μετατρέψει το δωμάτιο που βρισκόταν (όπως ανάφερα) στο ύψωμα σε ναό, ώστε να τελείτε Θεία Λειτουργία την ημέρα της γιορτής του Αγίου. Αφού πέρασε ο χειμώνας, πήραν την έγκριση του ιδιοκτήτη για να αρχίσουν την προσπάθεια. Την άνοιξη του 2003 επιστρατεύτηκαν όσοι μπορούσαν να βοηθήσουν, συγγενείς και φίλοι, και ξεκίνησαν οι εργασίες. Θέληση για δουλειά υπήρχε, αυτό που δεν υπήρχε ήταν χρήματα για να αγοραστούν τα υλικά. Οι αρχικές εργασίες όμως μπορούσαν να γίνουν και έτσι ξεκίνησαν, ακούγοντας και την συμβουλή του ιερέα της παρέας πως σε τέτοιες περιπτώσεις ο Άγιος βοηθάει. Δεν πέρασαν ούτε δύο μέρες και ήρθε η πρώτη οικονομική ενίσχυση από έναν συχνό επισκέπτη της Το ιερό εξωκλήσι του Αγίου Βλασίου στο ιδυµότειχο περιοχής που σάστισε μόλις είδε τις εργασίες που γινόταν. Αυτό ήταν μόνο η αρχή καθώς μετέπειτα και ενώ περνούσαν οι μέρες όποιος μάθαινε για το νέο

4 Φωτογραφία από το Ιερό του ναού. ξωκλήσι του Αγίου Βλασίου συνείσφερε το ποσό που μπορούσε. Μεγάλη βοήθεια έδωσαν οι έμποροι του Διδυμοτείχου, οι οποίοι όταν άκουγαν το λόγο που προοριζόταν τα υλικά δεν ζητούσαν αμοιβή, αλλά προμήθευαν το εμπόρευμα τους δωρεάν. Έτσι με προσφορές υλικών, εργαλείων αλλά και με οικονομική ενίσχυση από τους ανθρώπους που ευλαβούνταν τον Άγιο Βλάσιο, η παρέα αυτή κατόρθωσε να μετατρέψει το παλιό δωμάτιο σε ένα ωραίο ξωκλήσι, με όλα όσα χρειάζονται για να τελείτε η Θεία Λειτουργία. Τοποθετήθηκαν μέσα εικόνες, στασίδια (μέχρι και από τη Θεσσαλονίκη έγινε δωρεά δύο σκαλιστών στασιδιών, από τεχνίτη εκκλησιαστικών ειδών ο οποίος όταν έμαθε από κάποια γνωστή του Διδυμοτειχίτισσα για το ναό του Αγίου Βλασίου τα έστειλε από τη Θεσσαλονίκη με το τρένο) αναλόγιο, κανδήλια και ότι άλλο χρειάζεται ένας κανονικός ναός. Η μεγάλη μέρα έφθασε, στις 4 Οκτωβρίου του 2003 πραγματοποιήθηκαν τα θυρανοίξια του Ιερού Εξωκκλησίου του Ιερομάρτυρος Βλασίου. Πλήθος κόσμου παραβρέθηκε και παρακολούθησε με κατάνυξη τα θυρανοίξια και τον πανηγυρικό εσπερινό. Στις 11 Φεβρουαρίου του 2004 ημέρα που γιορτάζει ο Άγιος τελέστηκε Θεία Λειτουργία. Την ηλιόλουστη εκείνη ημέρα πλήθος κόσμου παρακολούθησε την Λειτουργία με πολύ συγκίνηση καθώς υπήρχαν Διδυμοτειχίτες που πρώτη φόρα έβλεπαν τον καινούργιο ναό. Στον εορτασμό παρεβρέθη και ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου, ο οποίος υποσχέθηκε να ενισχύσει οικονομικά τις όποιες επεκτατικές εργασίες του ναού. Με το που μπήκε η άνοιξη και με λυμένο το οικονομικό αποφασίστηκε από τους κτήτορες να επεκταθεί ο ναός από το δυτικό μέρος, ώστε να γίνει πιο ευρύχωρος. Στο νέο σάλπισμα ήταν πάλι όλοι παρόντες και έτσι τον Ιούλιο του 2004 διπλασιάστηκε σε έκταση ο ναός φθάνοντας τα 30 τ.μ. περίπου. Τώρα έμοιαζε με κανονική εκκλησία. Την 11 η Φεβρουαρίου του 2005 παρόλη την κακοκαιρία και τα χιόνια, τελέσθηκε και πάλι Θεία Λειτουργία στο ξωκλήσι του Αγίου. Πλέον το ξωκλήσι έγινε γνωστό στον κόσμο καθώς μερικές φορές τελέσθηκαν και αγρυπνίες. Έτσι και φέτος στις 10 και 11 Φεβρουαρίου θα τελεστούν εσπερινός και Θεία Λειτουργία αντίστοιχα. Όλοι οι σύγχρονοι Αγιοβλασίτες Ο Άγιος Βλάσιος Επίσκοπος Σεβαστείας

5 καλούνται να δώσουν το παρόν όπως κάθε χρόνο, άνθρωποι μικρής και μεγάλης ηλικίας με τα πόδια ή με αυτοκίνητο θα είναι εκεί για να τιμήσουν τον Άγιο Βλάσιο.