ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

Transcript

1 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Διδαγμένο κείμενο Α1. Γιατί η ηθική αρετή σχετίζεται με την ευχαρίστηση και την δυσαρέσκεια γιατί εξαιτίας της ευχαρίστησης κάνουμε τιποτένια πράγματά, ενώ εξαιτίας της δυσαρέσκειας μένουμε μακριά από τα ωραία πράγματα. Γι αυτό πρέπει να έχουμε διαπαιδαγωγηθεί από την πιο μικρή ηλικία με τέτοιο τρόπο, όπως λέει ο Πλάτωνας, ώστε να ευχαριστιόμαστε και να δυσαρεστούμαστε με αυτά που πρέπει γιατί εαυτή είναι η σωστή παιδεία. Δεν πρέπει όμως να το πούμε μόνο έτσι, ότι δηλαδή η αρετή είναι συνήθεια, αλλά και τι λογής συνήθεια είναι. Πρέπει λοιπόν να πούμε ότι η κάθε αρετή, όποιου πράγματος είναι η αρετή, και το ίδιο το πράγμα το τελειοποιεί και το βοηθάει να εκτελέσει με το σωστό τρόπο το έργο του, όπως, για παράδειγμα, η αρετή του ματιού κάνει και το ίδιο μάτι τέλειο και το έργο του. Γιατί με την αρετή του ματιού βλέπουμε καλά. Με τον ίδιο τρόπο η αρετή του αλόγου κάνει το άλογο τέλειο και ικανό να τρέξει και να κρατήσει τον αναβάτη και να σταθεί μπροστά στους εχθρούς. Αν λοιπόν έτσι συμβαίνει με όλα τα πράγματα, τότε η αρετή του ανθρώπου θα μπορούσε να ήταν κάποια συνήθεια, από την οποία γίνεται ο καλός άνθρωπος και από την οποία θα βοηθήσει να εκτελέσει σωστά το έργο του. Β1. Μετά την παράθεση των παραδειγμάτων από την καθημερινή ζωή, ο Αριστοτέλης, κατά την πάγια συνήθειά του, καταλήγει σε μια πρόταση γενικού χαρακτήρα. «Περί ηδονάς γάρ και λύπας εστίν η ηθική αρετή». Ο φιλόσοφος συνδέει τα συναισθήματα που είναι επακόλουθα των πράξεών μας με τα μόνιμα στοιχεία του χαρακτήρα μας, με

2 την ηδονή, την ευχαρίστηση που σχετίζεται με την ηθική αρετή, και τη λύπη, τη δυσαρέσκεια που σχετίζεται με την κακία. Στο σημείο αυτό διακρίνουμε τα πρώτα σπέρματα της ψυχολογίας, της οποίας θεμελιωτής θεωρείται από κάποιους ο Αριστοτέλης, καθώς η ηθική συνδέεται στενά με συναισθήματα και επιθυμίες ( ενώ κάποιες θεωρίες τις σχετίζουν με το διανοητικό, κυρίως μέρος του ανθρώπου, όπως ο Σωκράτης που με την νοησιαρχική του αντίληψη υποστήριζε ότι η αρετή είναι γνώση). Την ίδια ιδέα, ότι δηλαδή αι ηδοναί και αι λυπαι επηρεάζουν αποφασιστικά τη ζωή όχι μόνο των ατόμων αλλά και των κοινωνιών, συναντούμε και στον Πλάτωνα: «νόμων δε περί διασκοπουμένων ανθρώπων ολίγου πασα εστίν η σκέψις περί τάς ηδονάς και τάς λύπας εν ταις τέ πόλεσιν και εν ιδίοις έθεσιν». Ο Αριστοτέλης σε σχέση με τον δάσκαλό του Πλάτωνα συστηματοποίησε περισσότερο την εξέταση των συναισθημάτων και είδε τα συναισθήματα με μικρότερη αυστηρότητα. Αιτιολογώντας ο Αριστοτέλης την προηγούμενη γενική του θέση ότι «η ηθική αρετή σχετίζεται με τις ηδονές και τις λύπες», αναφέρει πως η επιδίωξη της ηδονής μας οδηγεί σε κακές, τιποτένιες πράξεις. Στην αρχή της ενότητας, ο Αριστοτέλης είχε συνδέσει την ηδονή με την ηθική αρετή και την λύπη με την κακία, εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Υποστηρίζει ότι εξαιτίας της ηδονής οδηγούμαστε σε ανάρμοστες πράξεις ενώ εξαιτίας της λύπης απέχουμε από τις ορθές πράξεις. Η διττή αυτή αναφορά σχετικά με την ηδονή κάνει φανερό ότι πρέπει να προβούμε σε μια διάκριση μεταξύ «καλών» και «κακών» ηδονών. Οι πρώτες συντείνουν στη διατήρηση της μεσότητας και του ορθού λόγου και σχετίζονται με την ηθική αρετή, ενώ οι δεύτερες έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα και σχετίζονται με την κακία. Ο άνθρωπος, καθίσταται ικανός να διακρίνει ανάμεσα σε «καλές» και «κακές» ηδονές με την καταλυτική επίδραση της παιδείας. Το ότι οι καλές πράξεις πρέπει να συνοδεύονται από ευχάριστα συναισθήματα, για να μπορούμε να πούμε ότι

3 έχουν διαμορφωθεί μέσα μας μόνιμα ηθικά χαρακτηριστικά, δημιουργεί κάποιο προβληματισμό. Ας πούμε, όταν εκδηλώνουμε με ενεργό τρόπο τη συμπαράστασή μας στις συμφορές των άλλων, μπορεί να νιώθουμε κάποια ικανοποίηση γι αυτό, όμως δεν είναι δυνατόν να μείνουμε ψυχροί: θα νιώσουμε και εμείς δυσάρεστα συναισθήματα, επηρεασμένοι από τη συμφορά του άλλου. Αυτό όμως σημαίνει ότι με τις πράξεις της συμπαράστασης δεν εκδηλώνονται οι αρετές της φιλανθρωπίας και της φιλαλληλίας ; Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για την αρετή της δικαιοσύνης: όταν κάνουμε μια δίκαιη πράξη, ενδέχεται να νιώσουμε δυσάρεστο συναίσθημα ( οίκτο, τύψεις κ.α). για κάποιον που ήμασταν υποχρεωμένοι να τον βλάψουμε, προκειμένου να αποδοθεί το δίκαιο. Η παρουσία λοιπόν δυσάρεστων συναισθημάτων σημαίνει ότι δεν είμαστε δίκαιο; Β2. Η αριστοτελική ξις είναι έννοια ουδέτερης ποιότητας, μπορεί να έχει θετικό περιεχόμενο ή να είναι ανάξια λόγου. Όπως δηλώνεται από την αρχή του κειμένου ότι έξις (εστί), το προσεχές γένος της αρετής είναι η έννοια έξις, το αποτέλεσμα δηλαδή των όμοιων ενεργειών που επαναλαμβάνονται. Με τη λέξη ξις συγκεκριμένα ο Αριστοτέλης εννοεί την ιδιαίτερη ψυχική κατάσταση, το χαρακτήρα που ο άνθρωπος διαμορφώνει με τη στάση που τηρεί απέναντι στα πάθη, δηλαδή τα συναισθήματα. Για να ολοκληρωθεί όμως η διεύρυνση του όρου ρετή θα πρέπει να καθοριστεί και η ειδοποιός διαφορά της, καθώς με τη στάση του ο άνθρωπος απέναντι στα πάθη και με τις ενέργειές του μπορεί να διαμορφώσει περισσότερες από μία έξεις που άλλες να είναι αρετές και άλλες κακίες. Αν λοιπόν η έξη είναι αποτέλεσμα όμοιων ενεργειών, αυτό σημαίνει πως από την ποιότητα των ενεργειών εξαρτάται και η ποιότητα των έξεων, καθώς οι έξεις, μπορεί να είναι αξιόλογες (αρετές), όπως η δικαιοσύνη, αλλά και ανάξιες λόγου (κακίες), όπως η αδικία. Η

4 ειδοποιός διαφορά της αρετής σε σχέση με τις άλλες έξεις είναι η ποιότητα της έξης, αφού, όπως προκύπτει και στο τέλος του αποσπάσματος ¹ ρετή ν εἴη ¹ ξις φ' Âς γαθός νθρωπος γίνεται καί φ' Âς εâ τό ἐαυτοà œργον ποδώσειν. Για να προσδιορίσει ο φιλόσοφος με μεγαλύτερη ακρίβεια την ποιότητα της έξεως, αναφέρει ότι μία έξη είναι αρετή όταν κάνει αυτό στο οποίο ανήκει (άνθρωπο, ζώο, πράγμα), να φτάσει στην πιο τέλεια κατάστασή του (αùτό τί εâ œχον ποτελεῖ) και το βοηθά να εκτελεί με το σωστό τρόπο το προορισμένο γι' αυτό έργο (καί τό œργον αùτοà εâ ποδίδωσιν). Αυτά είναι τα δύο καίρια στοιχεία που διαφοροποιούν την αρετή (κάθε μορφή αρετής) ενός ανθρώπου, ζώου, πράγματος από τις άλλες έξεις. Χαρακτηριστική είναι η επανάληψη του εâ, που δείχνει την τελειότητα της αρετής και στο ίδιο το πράγμα στο οποίο ανήκει και στο έργο που αυτό επιτελεί. Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί εδώ τον όρο αρετή όχι μόνο με την έννοια της ανθρώπινης αποκλειστικά ηθικής ιδιότητας η οποία απορρέει από κάποιες ενέργειες στο πλαίσιο του κοινωνικού βίου αλλά με μια ευρεία σημασία: αρετή είναι οποιαδήποτε θετική ικανότητα ή απλώς ιδιότητα που υπάρχει σε μεγάλο βαθμό ( είναι η υπεροχή, η ανωτερότητα σε κάτι), το προτέρημα, η αξιοσύνη εμψυχων ή άψυχων που τους δίνει την δυνατότητα α) να βρίσκονται στην τέλεια κατάστασή τους την στιγμή της ολοκλήρωσής τους και β) να επιτελούν με τέλειο τρόπο τον προορισμό τους (π.χ αρετή του εδάφους είναι η ιδιότητα της εφορίας και η αρετή (κάθε μορφή αρετής) ενός ανθρώπου ζώου ή πράγματος από τις άλλες έξεις. Η λέξη λοιπόν αυτή δεν έχει αποκλειστικά ηθικό περιεχόμενο, όπως στην νέα ελληνική. Η λέξη αρετή σχετίζεται ετυμολογικά με τις λέξεις Ἄρης, ρείων, ριστος, ραρίσκω (=ταιριάζω, προσαρμόζω), ρέσω. Σε αντίθεση με τα έργα τέχνης, που είναι ανθρώπινα δημιουργήματα, κάθε έργο, δημιούργημα της φύσης, κάθε ον έχει μέσα του ένα τέλος, ένα σκοπό, την ρχή τáς

5 κινήσεως. Η φύση δεν κάνει, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, τίποτε μάταια ( ¹ φύσις οùδέν ποιεῖ μάτην ) και γι' αυτό αναθέτει σε κάθε ον ένα έργο, δηλαδή μια καθορισμένη πορεία με ένα συγκεκριμένο προορισμό, ένα σκοπό, τελικό στόχο (τέλος, ἐντελέχεια : ἐν + τέλος + œχειν). Από τη στιγμή λοιπόν που γεννιέται κάθε ον, ανεξάρτητα από τη θέλησή του, αυξάνεται κινείται και οδηγείται στο τέλος, στον τελικό σκοπό του, στην τελειότερη μορφή του, στην ολοκλήρωση. Ένα φυσικό ον έχει, επομένως, πραγματοποιήσει το σκοπό του όταν έχει επιτελέσει το œργον που του έχει ανατεθεί από τη φύση. Μπορούν βέβαια να συμβούν πολλά καθ' οδόν, ώστε το φυσικό αυτό ον να μη φτάσει ποτέ στο τέλος του. Αυτό όμως δε σημαίνει τίποτε ως προς το τέλος που έχει οριστεί γι' αυτό το ον. Υπάρχει, λοιπόν, όπως βλέπουμε και στο απόσπασμα, το έργον του οφθαλμού, το έργον του ίππου, του ανθρώπου, του χεριού, του ποδιού. Και στον Πλάτωνα διαβάζουμε ὀφθαλμῷ ἐστι τι œργον;, δοκεῖ τι σοι εἶναι ἳππου œργον;. Αλλού στα Ηθικά Νικομάχεια ο Αριστοτέλης θα μιλήσει για το έργον που επιτελεί κάθε επιμέρους τεχνίτης (αθλητής, αγαλματοποιός, κιθαριστής), παράλληλα με το έργον του ανθρώπου (που είναι ψυχáς ἐνέργεια κατά λόγον ἤ μη νευ λόγου ). Β3. Σχολικό βιβλίο σελίδα: 141 «Είκοσι χρόνια έμεινε αν είναι να σωθεί η αλήθεια;».

6 Β4. σχεδόν = ξεων αχάριστος = χαίρων ασήμαντος = σημεῖον ενδεής = δεῖ πρόφαση = φησίν διαμονή = μεῖναι άρτιος = ρετή τελεσίδικος = ποτελεῖ δημαγωγός = Ãχθαι καταδρομικό = δραμεῖν Αδίδακτο κείμενο Γ1. Στρατιώτες και των Αθηναίων και των άλλων των υπολοίπων συμμάχων, ο μελλοντικός αγώνας θα είναι με τον ίδιο τρόπο κοινός για όλους και ο καθένας περισσότερο από τους εχθρούς (θα αγωνιστεί) υπέρ της προσωπικής τους σωτηρίας και της πατρίδας. Εάν νικήσουμε τώρα με τα πλοία, θα μπορέσει ο καθένας να δει τη δική του πατρίδα. Δεν πρέπει να χάσουμε το θάρρος μας ούτε να πάθουμε αυτό ακριβώς (που παθαίνουν) οι πιο άπειροι από τους ανθρώπους, οι οποίοι αφού νικήθηκαν στους αρχικούς αγώνες, έπειτα έχουν διαρκώς την ελπίδα του φόβου για παρόμοιες συμφορές. Αλλά όσοι τους Αθηναίους παραβρίσκεστε και επειδή έχετε εμπειρία από πολλούς πολέμους και όσοι (είστε) σύμμαχοι και διαρκείς σύντροφοι των αγώνων μας, θυμηθείτε τα παράλογα (που μπορούν να συμβούν) στους πολέμους.

7 Γ2. γîνας ναῦ αἷσπερ προτέροις σφαλεῖσιν κράτει ἐφορᾶν πείσεται σχοίην ἐμνήσθησαν Γ3 α. στρατιîται = επιθετικός προσδιορισμός στο ἂνδρες τῳ = δοτική προσωπική κτητική ἀθυμεῖν = υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος χρή τῶν ἀνθρώπων = γενική διαιρετική από ἀπειρότατοι ταῖς ξυμφοραῖς = δοτική αντικειμενική από το Ðμοίαν τῶν παραλόγων = αντικείμενο του ρήματος μνήσθητε. Γ3 β. Ὁ Νικίας εἶπεν, εἰ κρατήσαιεν(-ειαν) ταῖς ναυσί(ν), εἶναι τῷ τήν Øπάρχουσαν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν. Ὁ Νικίας εἶπεν Óτι, εἰ κρατήσαιεν(-ειαν) ταῖς ναυσί(ν), εἴη τῷ τήν Øπάρχουσαν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν. Επιμέλεια Απαντήσεων Βλάσση Ιωάννα Βλάσση Μιμίκα Βόλλαρη Ξακουστή Λούπη Βασιλική Παναγιωτοπούλου Όλγα Πανοπούλου Ιωάννα Τσαπάρα Αγγελική Τσουκαλά Αναστασία

8 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΥΤΕΡΑ 28 ΜΑΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ιδαγμένο κείμενο Ἀριστοτέλους Ἠθικὰ Νικομάχεια (Β3, 1-2/Β6, 1-4) Σημεῖον δὲ δεῖ ποιεῖσθαι τῶν ἕξεων τὴν ἐπιγινομένην ἡδονὴν ἢ λύπην τοῖς ἔργοις ὁ μὲν γὰρ ἀπεχόμενος τῶν σωματικῶν ἡδονῶν καὶ αὐτῷ τούτῳ χαίρων σώφρων, ὁ δ ἀχθόμενος ἀκόλαστος, καί ὁ μὲν ὑπομένων τὰ δεινὰ καὶ χαίρων ἢ μὴ λυπούμενός γε ἀνδρεῖος, ὁ δὲ λυπούμενος δειλός. Περὶ ἡδονὰς γὰρ καὶ λύπας ἐστὶν ἡ ἠθικὴ ἀρετή διὰ μὲν γὰρ τὴν ἡδονὴν τὰ φαῦλα πράττομεν, διὰ δὲ τὴν λύπην τῶν καλῶν ἀπεχόμεθα. ιὸ δεῖ ἦχθαί πως εὐθὺς ἐκ νέων, ὡς ὁ Πλάτων φησίν, ὥστε χαίρειν τε καὶ λυπεῖσθαι οἷς δεῖ ἡ γὰρ ὀρθὴ παιδεία αὕτη ἐστίν. εῖ δὲ μὴ μόνον οὕτως εἰπεῖν, ὅτι ἕξις, ἀλλὰ καὶ ποία τις. Ῥητέον οὖν ὅτι πᾶσα ἀρετή, οὗ ἂν ᾖ ἀρετή, αὐτό τε εὖ ἔχον ἀποτελεῖ καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ εὖ ἀποδίδωσιν, οἷον ἡ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετὴ τόν τε ὀφθαλμὸν σπουδαῖον ποιεῖ καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ τῇ γὰρ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετῇ εὖ ὁρῶμεν. Ὁμοίως ἡ τοῦ ἵππου ἀρετὴ ἵππον τε σπουδαῖον ποιεῖ καὶ ἀγαθὸν δραμεῖν καὶ ἐνεγκεῖν τὸν ἐπιβάτην καὶ μεῖναι τοὺς πολεμίους. Εἰ δὴ τοῦτ ἐπὶ πάντων οὕτως ἔχει, καὶ ἡ τοῦ ἀνθρώπου ἀρετὴ εἴη ἂν ἡ ἕξις ἀφ ἧς ἀγαθὸς ἄνθρωπος γίνεται καὶ ἀφ ἧς εὖ τὸ ἑαυτοῦ ἔργον ἀποδώσει. Πῶς δὲ τοῦτ ἔσται,... ὧδ ἔσται φανερόν, ἐὰν θεωρήσωμεν ποία τίς ἐστιν ἡ φύσις αὐτῆς. Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Περὶ ἡδονὰς γὰρ... τὸ ἑαυτοῦ ἔργον ἀποδώσει.» Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

9 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ B. Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις: Β1. Ποια είναι η σχέση ηθικής αρετής και ηδονής-λύπης και πώς την εξηγεί ο Αριστοτέλης στο κείμενο που σας δίνεται; Μονάδες 15 Β2. Ἕξις, ἀρετή, ἔργον: α) να προσδιορίσετε το περιεχόμενο των όρων (μονάδες 9) και β) να εξηγήσετε τη μεταξύ τους σχέση με βάση το κείμενο που σας δίνεται (μονάδες 6). Μονάδες 15 Β3. Ποια ήταν η σχέση του Αριστοτέλη με τους συναδέλφους του στην Ακαδημία και πώς αυτή εξηγείται; Μονάδες 10 Β4. Να βρείτε στο παραπάνω διδαγμένο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις της νέας ελληνικής: σχεδόν, αχάριστος, ασήμαντος, ενδεής, πρόφαση, διαμονή, άρτιος, τελεσίδικος, δημαγωγός, καταδρομικό. Μονάδες 10 Γ. Αδίδακτο κείμενο Θουκυδίδου Ἱστοριῶν VII, 61 Ἄνδρες στρατιῶται Ἀθηναίων τε καὶ τῶν ἄλλων ξυμμάχων, ὁ μὲν ἀγὼν ὁ μέλλων ὁμοίως κοινὸς ἅπασιν ἔσται περί τε σωτηρίας καὶ πατρίδος ἑκάστοις οὐχ ἧσσον ἢ τοῖς πολεμίοις ἢν γὰρ κρατήσωμεν νῦν ταῖς ναυσίν, ἔστι τῳ τὴν ὑπάρχουσάν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν. ἀθυμεῖν δὲ οὐ χρὴ οὐδὲ πάσχειν ὅπερ οἱ ἀπειρότατοι τῶν ἀνθρώπων, οἳ τοῖς πρώτοις ἀγῶσι σφαλέντες ἔπειτα διὰ παντὸς τὴν ἐλπίδα τοῦ φόβου ὁμοίαν ταῖς ξυμφοραῖς ἔχουσιν. ἀλλ ὅσοι τε Ἀθηναίων πάρεστε, πολλῶν ἤδη πολέμων ἔμπειροι ὄντες, καὶ ὅσοι τῶν ξυμμάχων, ξυστρατευόμενοι αἰεί, μνήσθητε τῶν ἐν τοῖς πολέμοις παραλόγων. ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

10 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω κειμένου. Μονάδες 20 Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ἀγὼν : την αιτιατική πληθυντικού ναυσίν : την κλητική ενικού ὅπερ : τη δοτική πληθυντικού στο θηλυκό γένος πρώτοις : τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό σφαλέντες : τη δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος κρατήσωμεν : το β ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή ἐπιδεῖν : το απαρέμφατο του ενεστώτα στην ίδια φωνή πάσχειν : το γ ενικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα ἔχουσιν : το α ενικό πρόσωπο της ευκτικής του αορίστου β στην ίδια φωνή μνήσθητε : το γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου. Μονάδες 10 Γ3α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: στρατιῶται, τῳ, ἀθυμεῖν, τῶν ἀνθρώπων, ταῖς ξυμφοραῖς, τῶν παραλόγων (μονάδες 6). Γ3β. «ἢν κρατήσωμεν ταῖς ναυσίν, ἔστι τῳ τὴν ὑπάρχουσάν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν»: να μεταφέρετε το παραπάνω χωρίο στον πλάγιο λόγο (και με τους δύο τρόπους) εξαρτώντας το από τη φράση «Ὁ Νικίας εἶπεν» (μονάδες 4). Μονάδες 10 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

11 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Ο ΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. εν επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα. 4. Να γράψετε τις απαντήσεις σας μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό. 5. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 6. ιάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 7. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: π.μ. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ