ΜΟΛΥΝΤΕΣ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΜΟΛΥΝΤΕΣ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ 1) ΧΛΩΡΙΟ-ΥΠΟΧΛΩΡΙΩΔΕΣ ΝΑΤΡΙΟ «Ο Θεός δημιούργησε 91 χημικά στοιχεία, ο άνθρωπος 15, και ο διάβολος μόνο 1,το Χλώριο» (Oto Huntsinger-Διάσημος Αυστριακός Χημικός) Το Χλώριο ανακαλύφθηκε το 1774 από το Σουηδό χημικό Carl Scheele. Συμβολίζεται με τα γράμματα CL. H ονομασία του προέρχεται από την ελληνική λέξη Χλωρός = Πράσινος. Παράγεται με ηλεκτρόλυση του νερού σε αλάτι. Το Υποχλωριώδες Νάτριο (Υποχλωριώδες Οξύ) είναι το κύριο απολυμαντικό του νερού. Tα ιόντα του Χλωρίου αντιδρούν και καταστρέφουν τα κυτταρικά τοιχώματα των μικροοργανισμών. Το Χλώριο ως αέριο αυτό καθαυτό χρησιμοποιήθηκε ευρέως σε πολλούς πολέμους με τραγικά αποτελέσματα. Η παρουσία του Χλωρίου στο νερό είναι απαραίτητη για να χαρακτηρισθεί ένα Πόσιμο νερό μικροβιολογικά ασφαλές. Με την χλωρίωση του νερού ακολουθούμε τον γενικό κανόνα, από το μεγαλύτερο κακό (παρουσία μικροβιακού φορτίου στο νερό), προτιμάμε το μικρότερο κακό (παρουσία μικρών ελεγχόμενων δόσεων χλωρίου). Ένα από τα σημαντικότερα επακόλουθα της χλωρίωσης είναι ότι η αντίδρασή του με τις πρωτεϊνες των μικροοργανισμών δημιουργεί τις χλωραμίνες. Παραπροϊόν της χλωρίωσης από την αντίδρασή του με τον οργανικό άνθρακα που υπάρχει στο νερό είναι τα Τριαλογονομεθάνια, Χλωροφόρμιο, Βρωμοφόρμιο, Διβρωμοχλωρομεθάνιο, και το Βρωμοδιχλωρομεθάνιο. Η συνολική περιεκτικότητα των Τριαλογονομεθανίων στο πόσιμο νερό δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 100 μg/l. 2) ΧΡΩΜΑ (COLOR) To χρώμα δεν είναι συμβατό με το πόσιμο νερό. Μπορεί να οφείλεται σε ανόργανες ουσίες αλλά και σε κολλοειδείς και διαλυμένες οργανικές ύλες. Το χρώμα στο πόσιμο νερό δεν σημαίνει απαραίτητα επικινδυνότητα για την ανθρώπινη υγεία. Πολύ συχνά ενδέχεται η δυσχρωμία να οφείλεται σε εργασίες συντήρησης που γίνονται στο δίκτυο διανομής του νερού. Μπορεί ακόμη να οφείλεται στην παρουσία χρωστικών ουσιών εν διαλύση, είτε

φυτικών από ρίζες φυτών, είτε ανόργανων (άλατα, σίδηρος από διάβρωση σωληνώσεων). 3) ΘΟΛΟΤΗΤΑ To θολό νερό πρέπει να ελέγχεται οπωσδήποτε για ρύπανση. Στο πόσιμο νερό, η μέτρηση της θολότητας είναι μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους για τον καθορισμό της ποιότητας του νερού. Η επιθυμητή τιμή της θολότητας στο πόσιμο νερό είναι <5NTU. Με τον όρο θολότητα εννοούμε την απουσία διαύγειας στο νερό. Πιο συγκεκριμένα, θολότητα είναι η αντίσταση του νερού στη διέλευση του φωτός και οφείλεται κυρίως στην ύπαρξη λεπτόκοκκων σωματιδίων, ανόργανων και οργανικών υλικών τα οποία αιωρούνται ή βρίσκονται σε κολλοειδή και είναι διάσπαρτα στην υγρή φάση του νερού. Το μεγάλο πρόβλημα της θολότητας είναι ότι καθιστά αναποτελεσματική τη χλωρίωση. 4) ΔΥΣΑΡΕΣΤΗ ΓΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΣΜΗ Όλα τα νερά έχουν τη δική τους ιδιαίτερη και μοναδική γεύση. Δυσάρεστη γεύση που συνοδεύεται συνήθως και από άσχημη οσμή προκαλείται στο πόσιμο νερό από διάφορες χημικές κυρίως ουσίες, καθώς και από διαλυμένη οργανική ύλη, αλλά δεν αποκλείεται να οφείλεται ακόμη και στην παρουσία μικροοργανισμών αλλά και σε διαλυμένα στο νερό αέρια. Μεγάλη συγκέντρωση διαλυμένων στερεών (ΤDS) πάνω από 1000mg/l επίσης μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα δυσάρεστης γεύσης στο πόσιμο νερό. Η συγκέντρωση των ολικών διαλυμένων στερεών (TDS) καλό είναι να μην υπερβαίνει τα 500mg/l χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μεγαλύτερη συγκέντρωση θεωρείται ως ρύπος. Μερικά διαλυμένα άλατα όπως π.χ. το χλωριούχο μαγνήσιο (Mgcl2), μπορούν να προκαλέσουν πρόβλημα γεύσης και οσμής στο πόσιμο νερό. Αυτό όμως που ο περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται ως κακή γεύση και οσμή είναι η παρουσία του υπολειμματικού χλωρίου στο νερό. Το πιο μεγάλο όμως πρόβλημα που δημιουργείται με τη χλωρίωση είναι η δημιουργία ενώσεων από την αντίδραση του χλωρίου με τα οργανικά συστατικά του νερού. Τέτοιες ενώσεις είναι το χλωροφόρμιο, το διχλωρομεθάνιο κ.λ.π.,γνωστές ενώσεις και ως χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες (THM's). Νερό με πολλή έντονη γεύση και οσμή πρέπει να ελεγχθεί για τυχόν ρύπους.

5) ΠΤΗΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ (VOC's) Κάτω από τη γενική ορολογία πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC's) περιλαμβάνεται μία πολύ μεγάλη και ιδιαίτερα επιβλαβής ομάδα μολυντών του πόσιμου νερού όπως φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα, διαλύτες, ελεύθερα μονομερή, κ.λ.π. Είναι αποτέλεσμα της εκβιομηχάνισης στα μεγάλα αστικά κέντρα και της εντατικής γεωργίας στις αγροτικές περιοχές. Η μόλυνση του νερού από πτητικές οργανικές ενώσεις είναι πλέον πολύ διαδεδομένη και είναι ένα πρόβλημα που συνεχώς αυξάνεται. Μπορούν να εισέλθουν στο νερό από μιά ποικιλία παραγόντων. Το βενζόλιο για παράδειγμα μπορεί να εισέλθει στο πόσιμο νερό από διαρροή υπόγειων δεξαμενών καυσίμων βενζίνης και πετρελαίου. Το διχλωρομεθάνιο είναι για παράδειγμα διαλύτης, που χρησιμοποιείται ευρέως στη βιομηχανία και μπορεί να καταλήξει στο πόσιμο νερό από τα βιομηχανικά απόβλητα. Το τριχλωροαιθυλένιο χρησιμοποιείται από τη χημική βιομηχανία ως συστατικό σε καθαριστικά. Πολύ συχνή είναι επίσης η μόλυνση του πόσιμου νερού από τη χρήση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων στις γεωργικές καλλιέργειες. Η ίδια η χλωρίωση του νερού δημιουργεί παραπροϊόντα τα οποία είναι περισσότερο επικίνδυνα από το ίδιο το χλώριο. Ο κατάλογος δυστυχώς των πτητικών οργανικών ενώσεων (VOC's) είναι μακρύς και ατελείωτος. Η μόλυνση από πτητικές ενώσεις είναι σχεδόν παντού, και είναι ένα από τα προβλήματα που θα οξύνονται στο μέλλον. 6) ΧΛΩΡΙΟΥΧΑ (CL) Σε πολύ μεγάλες συγκεντρώσεις στο πόσιμο νερό τα χλωριούχα ιόντα προσδίδουν γλυφή γεύση. Σε παραθαλάσσιες περιοχές πιθανότατα οφείλονται στη διείσδυση θαλασσινού νερού. Στις άλλες περιπτώσεις τα χλωριούχα ιόντα προέρχονται κυρίως από τη διάβρωση των πετρωμάτων. Μπορεί όμως να οφείλονται και στη χρήση λιπασμάτων, σε λύματα, αλλά και σε βιομηχανικά απόβλητα. Είναι κυρίως άλατα νατρίου (Nacl), καλίου (Kcl), ασβεστίου (Cacl2) και μαγνησίου (Mgcl2). Δεν έχουν άμεση επίδραση στην ανθρώπινη υγεία. Η ανώτερη παραμετρική τους τιμή ορίζεται στα 250mg/l.

7) ΘΕΙΪΚΑ (SO) Πρόκειται για τα θειικά άλατα νατρίου, ασβεστίου και μαγνησίου. Σε συγκεντρώσεις άνω των 700mg/l προκαλούν δυσάρεστη γεύση στο νερό. Κύρια πηγή θειϊκών ιόντων στο πόσιμο νερό είναι το νερό της βροχής. Μπορεί επίσης να προέρχονται από ιζηματογενή πετρώματα, που περιέχουν θειικό ασβέστιο ή θειικό πυρίτιο. Η ανώτερη παραμετρική τους τιμή ορίζεται στα 250mg/l. 8) ΝΙΤΡΙΚΑ (ΝΟ3) Τα νιτρικά αποτελούν το τελευταίο στάδιο της οξείδωσης της αμμωνίας στο νερό και η ανίχνευσή τους στο πόσιμο νερό πρέπει να αντιμετωπίζεται αμέσως. Οφείλονται κυρίως στα λιπάσματα των αγροτικών καλλιεργειών, αλλά μπορεί να προέρχονται και από ανθρώπινα περιττώματα. Τα νιτρικά αποτελούν και θα αποτελέσουν, ακόμη περισσότερο στο μέλλον, το μεγαλύτερο πρόβλημα της μόλυνσης του νερού. Η νιτρορύπανση αποτελεί μάστιγα που εξαπλώνεται. Η ανώτερη παραμετρική τους τιμή ορίζεται στα 50mg/l. Τα νιτρώδη (NO2) αποτελούν το ενδιάμεσο στάδιο της οξείδωσης της αμμωνίας. Η ανώτερη παραμετρική τους τιμή ορίζεται στα 0,5mg/l. 9) AMMΩΝΙΑΚΑ (ΝΗ4+) Τα αμμωνιακά ιόντα αποτελούν συνήθως σημάδι ρύπανσης του πόσιμου νερού από κοπρανώδεις ουσίες. Ορισμένες φορές όμως η μόλυνση μπορεί να οφείλεται σε ορυκτά. Δημιουργούν πρόβλημα δυσάρεστης γεύσης και οσμής στο πόσιμο νερό. Το σημαντικότερο όμως πρόβλημα, που δημιουργούν είναι ότι καθιστούν αναποτελεσματική τη χλωρίωση του νερού σε μεγάλο βαθμό. Η ανώτερη παραμετρική τους τιμή ορίζεται στα 0,50mg/l. 10) ΦΘΟΡΙΟΥΧΑ (F-) To φθόριο υπάρχει στο νερό με τη μορφή διαλυμένων φθοριούχων αλάτων. Σε μικρές συγκεντρώσεις έως 1mg/l θεωρούνται ωφέλιμα για την ανθρώπινη υγεία. Συγκεντρώσεις φθοριούχων θα βρούμε περισσότερο στα υπόγεια νερά

και σπάνια στα επιφανειακά ύδατα. Η ανώτερη παραμετρική τους τιμή ορίζεται στο 1,5mg/l. 11) ΜΟΛΥΒΔΟΣ (Pb) Ο μόλυβδος χρησιμοποιείται ευρύτατα στη βιομηχανία και συνεπώς είναι ένα από τα βαρέα μέταλλα, που είναι ευρέως διασκορπισμένα στο περιβάλλον. Η παρουσία του στο νερό αποτελεί πολύ μεγάλο πρόβλημα, γιατί είναι ένα από τα πιο τοξικά μέταλλα. Εισέρχεται στο πόσιμο νερό κυρίως από τη διάβρωση μολύβδινων υδραυλικών εγκαταστάσεων, μπορεί όμως η παρουσία του να οφείλεται και σε βιομηχανική ρύπανση. Ο μόλυβδος σε μικρές ποσότητες βέβαια υπάρχει σε όλα τα φυσικά νερά. Τα τελευταία χρόνια η χρήση του μολύβδου ως πρόσθετο στην βενζίνη, κυρίως για την αύξηση των οκτανίων, αλλά και η χρήση του σε διάφορα εντομοκτόνα και χρωστικές ουσίες έχουν επιδεινώσει το πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό. Το πρόβλημα προκαλεί τεράστια ανησυχία αν λάβουμε υπόψη ότι ο μόλυβδος δρα συσσωρευτικά στον ανθρώπινο οργανισμό. Η ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στα 10mg/l. 12) ΧΡΩΜΙΟ (CR) To όνομα του προέρχεται από την ελληνική λέξη χρώμα. Στο πόσιμο νερό απαντάται σε δύο μορφές. Σαν τρισθενές χρώμιο και ως εξασθενές χρώμιο. Το μεγάλο πρόβλημα όσον αφορά το πόσιμο νερό είναι το εξασθενές χρώμιο (CR6+) και αυτό συναντάμε σχεδόν αποκλειστικά, γιατί τα άλατα του εξασθενούς χρωμίου είναι πολύ ευδιάλυτα στο νερό. Το εξασθενές χρώμιο ρυπαίνει συνήθως τα επιφανειακά νερά και η μόλυνση προέρχεται ως επί το πλείστον από βιομηχανίες μεταλλουργίας και επιμεταλλώσεων. Η μόλυνση από εξασθενές χρώμιο πρέπει να αντιμετωπίζεται αμέσως, γιατί οι χημικές του ενώσεις είναι πολύ τοξικές και προκαλούν μεταλλάξεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Η ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στα 50mg/l. 13) XAΛΚΟΣ (CU) Σημαντικές ποσότητες χαλκού διαλύονται στο πόσιμο νερό από τη διάβρωση των χαλκοσωλήνων στα δίκτυα ύδρευσης. Αν το νερό μείνει στάσιμο για

πολλές ώρες στις σωληνώσεις η συγκέντρωση χαλκού στο πόσιμο νερό μπορεί να υπερβεί τα 20mg/l. Ο χαλκός σε μεγάλες συγκεντρώσεις χρωματίζει ελαφρά το πόσιμο νερό και του προσδίδει μια στυφή γεύση. Η ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στα 2mg/l. 14) AΡΣΕΝΙΚΟ (ΑS) To αρσενικό αποτελεί γνωστό δηλητήριο. Συγκεντρώσεις αρσενικού πάνω από τα όρια στο πόσιμο νερό απαντώνται σε αρκετές περιοχές της Ελλάδος αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Οι φυσικές πηγές του αρσενικού είναι τα ηφαιστειογενή πετρώματα, αλλά μπορεί να προέρχεται και από την αποσύνθεση της φυτικής οργανικής ύλης. Απαντάται στο νερό σε δύο μορφές. Το πεντασθενές αρσενικό και η τοξικότερη μορφή του το τρισθενές αρσενικό. Το μεγάλο πρόβλημα στο πόσιμο νερό είναι το τρισθενές αρσενικό το οποίο είναι καρκινογόνο. Τα περισσότερα φυσικά νερά περιέχουν αρσενικό σε συγκεντρώσεις συνήθως πάνω από 5mg/l. Η ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στα 10mg/l. 15) YΔΡΑΡΓΥΡΟΣ (Hg) Ο υδράργυρος μπορεί να εισέλθει στο πόσιμο νερό ως απόβλητο χημικών βιομηχανιών αφού χρησιμοποιείται ευρύτατα στη βιομηχανία ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, στην παρασκευή χρωμάτων, στη χαρτοβιομηχανία και στη παραγωγή μυκητοκτόνων. Ο ανόργανος υδράργυρος είναι τοξικός αλλά όχι τόσο όσο ο οργανικός υδράργυρος, κυρίως με τη μορφή του μεθυλυδράργυρου (CH3Hg+). H ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στο 1mg/l. 16) KAΔΜΙΟ (Cd) Προέρχεται κυρίως από βιομηχανικά απόβλητα και τη διάβρωση των γαλβανισμένων σωλήνων. Σε μαλακά νερά με χαμηλό ph μπορούν να βρεθούν συγκεντρώσεις καδμίου επειδή τα νερά αυτά είναι πιo διαβρωτικά. Το κάδμιο είναι ένα από τα τοξικότερα μέταλλα. Μόλυνση από κάδμιο στο πόσιμο

νερό πρέπει να αντιμετωπίζεται αμέσως. Η ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στα 5mg/l. 17) ΣΙΔΗΡΟΣ (Fe) Η μόλυνση του νερού από σίδηρο συναντάται κυρίως στα βαθειά υπόγεια νερά που διέρχονται από πετρώματα πλούσια σε σίδηρο. Ακόμη και μικρή ποσότητα σιδήρου στο πόσιμο νερό δίνει άσχημη γεύση κατά την κατανάλωσή του. Ένα μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η συγκέντρωση σιδήρου στο νερό ευνοεί την ανάπτυξη βακτηρίων. Τα επιφανειακά νερά δεν περιέχουν συνήθως καθόλου διαλυμένο σίδηρο. Η ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στα 200mg/l. 18) MAΓΓΑΝΙΟ (Μn) Υψηλές συγκεντρώσεις μαγγανίου στο νερό προκαλούν μια δυσάρεστη πικρή γεύση, ενώ προσδίδουν και ένα ελαφρά υποκίτρινο χρώμα στο πόσιμο νερό. Το μαγγάνιο θεωρείται ένα από τα λιγότερο τοξικά στοιχεία στην ποιότητα του νερού. Το πρόβλημα με το μαγγάνιο είναι ότι η παρουσία του διευκολύνει την ανάπτυξη μικροοργανισμών με αποτέλεσμα και την αύξηση της θολότητας. Η ανώτερη παραμετρική του τιμή ορίζεται στα 50mg/l. 19) ΑΜΙΑΝΤΟΣ / ΙΝΕΣ ΑΜΙΑΝΤΟΥ Ο αμίαντος μπορεί να περάσει στο πόσιμο νερό από τη χρήση αμιαντοσωλήνων οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στα δίκτυα ύδρευσης. Πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν επανειλημμένα επιβεβαιώσει ότι ο αμίαντος μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην ανθρώπινη υγεία, όταν όμως βρίσκεται κυρίως σε αιωρούμενη μορφή και εισπνέεται. Μετά από μακροχρόνιες έρευνες σε πολλές περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, αλλά και της Μεγάλης Βρεταννίας, έχει πλέον αποδειχθεί θα έλεγα με σαφή βεβαιότητα, ότι το πόσιμο νερό του δικτύου ύδρευσης δεν περιέχει μεγαλύτερο αριθμό ινών αμιάντου από το νερό στη φυσική του μορφή που περιέχει αμίαντο από τη διάβρωση των φυσικών πετρωμάτων. Ο Παγκόσμιος

Οργανισμός Υγείας δεν θέτει ανώτερη παραμετρική για τον αμίαντο στο πόσιμο νερό. 20) ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟ ΦΟΡΤΙΟ Για αιώνες αποτελούσε το μεγαλύτερο πρόβλημα του πόσιμου νερού για την ανθρωπότητα. Στην σύγχρονη εποχή με την εφαρμογή της χλωρίωσης του νερού το πρόβλημα τείνει να εξαφανιστεί. Οι επιδημίες οι οποίες προκαλούνταν από τα παθογόνα μικρόβια και είχαν κοπρανώδη προέλευση στον σύγχρονο κόσμο, αποτελούν σχεδόν παρελθόν. Οι κυριότεροι μολυσματικοί παράγοντες που προβλέπονται και εξετάζονται ως μικροβιακοί δείκτες είναι οι εξής: ολικά κολοβακτηριοειδή, κολοβακτηριοειδή κοπράνων, στρεπτόκοκκοι κοπράνων, κλωστρήδια και καταμέτρηση των συνολικών βακτηριδίων στο πόσιμο νερό. Η ανεύρεση κάθε μιας από τις παραπάνω κατηγορίες δίνει με αρκετή προσέγγιση πληροφορίες για το είδος της μόλυνσης στο πόσιμο νερό. Τα ολικά κολοβακτηρίδια μπορεί να προέρχονται από τα κόπρανα ανθρώπων και ζώων αλλά και από το χώμα και τα φυτά. Τα κολοβακτηρίδια κοπράνων έχουν προέλευση τον εντερικό σωλήνα ανθρώπων και ζώων. Η Escherichia Coli συνιστά το πιο αντιπροσωπευτικό μέλος της ομάδας αυτής. Οι στρεπτόκοκκοι κοπράνων λόγω της αντοχής τους στη χλωρίωση πρέπει να ελέγχονται εξονυχιστικά. Τα κλωστρήδια είναι σπορογόνα βακτήρια που επιζούν και σε αντίξοες συνθήκες εμφανίζοντας και αυτά μεγάλη αντοχή στη χλωρίωση. Η ανίχνευσή τους έχει μεγάλη σημασία στην εξασφάλιση της ποιότητας του πόσιμου νερού. Η μέτρηση των συνολικών βακτηριδίων μας δίνει μια πλήρη εικόνα της μικροβιολογικής καθαρότητας του νερού κυρίως όταν προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση και για βιομηχανίες τροφίμων. Πολύ σημαντικό είναι στις κατά διαστήματα μετρήσεις να παρουσιάζουν σταθερό αριθμό και όχι μεγάλες αυξομειώσεις.