Διαδρομές στην Τέχνη με όχημα τη Βιβλιοθήκη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Λίλα Θεοδωρίδου Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης Τ.Ε.Ι. Σερρών Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2008
Τι είναι Βιβλιοθήκη; «Το σύμπαν (που άλλοι το λένε "Η Βιβλιοθήκη") αποτελείται από έναν ακαθόριστο και ίσως άπειρο αριθμό εξαγωνικών στοών, με τεράστιους αεραγωγούς στη μέση, περιφραγμένους με πολύ χαμηλά κάγκελα. Από οποιοδήποτε εξάγωνο φαίνονται οι πάνω και οι κάτω όροφοι, ατέλειωτα. Η διαρρύθμιση των στοών είναι απαράλλαχτη...». Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ Οι εναρκτήριες γραμμές από το κείμενο του Μπόρχες ορίζουν με παραδειγματικό τρόπο τη Βιβλιοθήκη, υποδεικνύοντας και τη συνήθη μνεία της: ως μιας μεταφοράς του σύμπαντος. Το να πούμε ότι το κείμενο του 1941 προφητεύει τον κυβερνοχώρο και τη δαιδαλώδη σημερινή διάθρωση του δικτύου μοιάζει περιττό. Ο κυβερνοχώροςείναι μια ακόμη επίκαιρη πτύχωση της -κατά τον Μπόρχες- «αιώνιας» Βιβλιοθήκης.
Κατηγορίες Βιβλιοθηκών Βιβλιοθήκες Τέχνης Εθνικές Βιβλιοθήκες Δημόσιες Βιβλιοθήκες Δημοτικές Βιβλιοθήκες Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες Θεματικές Βιβλιοθήκες [π.χμεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος-Λίλιαν Βουδούρη, Βιβλιοθήκη Τέχνης (ΑΣΚΤ)] Η Βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ Μουσειακές Βιβλιοθήκες Τέχνης Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ Πινακοθήκη Αβέρωφ Συλλογή Μουσείου Μπενάκη Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών
Η Βιβλιοθήκη της ΑΣΚΤ Η Βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.) η πιο μεγάλη βιβλιοθήκη εικαστικών τεχνών στην Ελλάδα έχει την αφετηρία της στο Σχολείο των Τεχνών (1837), από την εξέλιξη του οποίου προήλθε, αφενός η Σχολή Καλών Τεχνών και αφετέρου το ΕΜΠ. Οι συλλογές της είναι ανοιχτής πρόσβασης για το κοινό, με εξαίρεση την ειδική συλλογή, μέρους της συλλογής του οπτικοακουστικού υλικού και τη συλλογή του ιστορικού αρχείου.
Ο κατάλογος (OPAC) της Βιβλιοθήκης της ΑΣΚΤ 1. Κύριος κατάλογος Βιβλία, Περιοδικά, Οπτικοακουστικό Υλικό, Χαρακτικά, Ηλεκτρονικές Πηγές κ.ά. 2. Κατάλογος περιοδικών 3. Κατάλογος οπτικοακουστικού υλικού Οπτικοακουστικό υλικό σε διάφορες μορφές (VHS, DVD-VIDEO, CD-ROM, DVD-ROM, AUDIO CD) 4. Αποδελτιωμένα άρθρα Άρθρα από πέντε Ελληνικά Περιοδικά Τέχνης: Ζυγός, Εικαστικά, Νέες Μορφές, Πινακοθήκη, ΗΤέχνη(1938) 5. Κατάλογος χαρακτικών Χαρακτικά σε ψηφιακή μορφή
Ειδική Συλλογή της Βιβλιοθήκης της ΑΣΚΤ Σημαντική είναι η Ειδική Συλλογή της Βιβλιοθήκης που περιλαμβάνει σπάνιο και πολύτιμο πληροφοριακό υλικό όπως: περιοδικά τέχνης του 19ου αιώνα το περιοδικό «Cahiers d'art» του Christian Zervos το δωδεκάτομο έργο με τις αρχαιολογικές αποτυπώσεις από την Αίγυπτο και την Αιθιοπία: «Denkmaeler aus Aegypten und Aethiopien: nach den zeichnungen der von Seiner Majestat dem koenge von Preussen Friedrich Wilhelm IV nach diesen Landern Gesendeten und in denjahren1842-1845 auusgefuhrtenwissenschaftlichenexpedition/ herausgegebenund erlautert von C. R. LepsiusBerlin :Nicolaische, [1849-56] χαρακτικά του μουσείου του Λούβρου χαρακτικά του Γ. Κεφαλληνού και των μαθητών του βιβλία καλλιτεχνών με πρωτότυπα έργα, την ιστορική συλλογή της βιβλιοθήκης η οποία εκτείνεται χρονικά από το 1763 έως το 1930, κ.α. Σημαντική επίσης είναι η συλλογή του ιστορικού αρχείου περιλαμβάνει μαθητολόγια, πρακτικά διοικητικών οργάνων της Σχολής, διάφορα διοικητικά έγγραφα, φωτογραφίες μέχρι το 1975.
Ψηφιακές συλλογές ΑΣΚΤ H Βιβλιοθήκη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών έχει αποδελτιώσει και ψηφιοποιήσει ελληνικά περιοδικά Τέχνης καθώς και βιβλία Τέχνης. Η Ψηφιακή Συλλογή της ΑΣΚΤ περιλαμβάνει ψηφιοποιημένα 19 βιβλία Τέχνης, 12 περιοδικά Τέχνης και το περιοδικό Παναθήναια (τεύχη των ετών 1900-1915) Η συλλογή της Πινακοθήκης περιλαμβάνει ψηφιοποιημένα έργα των απόφοιτων της ΑΣΚΤ και χαρακτικά από την έντυπη συλλογή της Αποδελτιωμένα περιοδικά: Ζυγός, Πινακοθήκη Επιθεώρηση Τέχνης, Εικαστικά, Νέες Μορφές Πινακοθήκη, Τέχνη (1938) Ψηφιοποιημένα Περιοδικά Τοπικό δίκτυο Ζυγός, Νέοι καλλιτέχνες, Σήμα, Παναθήναια, Διπλή εικόνα Πινακοθήκη, Εικαστικά, Νέες Μορφές, Ητέχνη, Φιλμ, 20ος αιώνας, Πρωτοπορία Ελεύθερης πρόσβασης Νέοι καλλιτέχνες, Παναθήναια, Πινακοθήκη
Ευρετήριο Ελληνικών Ψηφιακών Συλλογών Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Πατρών Η αναζήτηση Ελληνικών ψηφιακών συλλογών μπορεί να γίνει μέσω του Ευρετηρίου των Ελληνικών Ψηφιακών Πηγών, που δημιουργήθηκε από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών, το οποίο φιλοδοξεί να αποτελέσει εθνικό σημείο αναφοράς για το σύνολο των ελληνικών ψηφιακών συλλογών και πηγών πληροφόρησης που παρέχουν πληροφορίες ή/και πρόσβαση σε πρωτότυπο περιεχόμενο στην ελληνική γλώσσα. Στο ευρετήριο ψηφιακών συλλογών περιλαμβάνονται και πολλές συλλογές Τέχνης: είτε αυτόνομες (π.χ. ΣυλλογέςτουΜουσείου τηςπόλεωςτων Αθηνών, Συλλογή Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, Πινακοθήκη της ΑΣΚΤ είτε ως υποσύνολα ευρύτερων συλλογών π.χ. Πανδέκτης
Ευρετήριο Ελληνικών ψηφιακών συλλογών. Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Πατρών Καταγραφή & ανάλυση πηγών: κατά κατηγορία 1 Κατηγορίες Πηγών Βάσεις Βιβλιογραφικών Δεδομένων Πλήθος πηγών 2008 (2007) 20 (15) 2 Ψηφιακές Συλλογές 92 (30) 3 Ιδρυματικά Αποθετήρια 22 (19) 4 Ηλεκτρονικά Περιοδικά 10 (6) 5 Βάσεις Ερευνητικών & Πειραματικών Δεδομένων Σύνολο 4 (-) 148 (75)
Η Ψηφιακή Πινακοθήκη της Α.Σ.Κ.Τ. Παράλληλα με την ίδρυσή της Σχολής (1837) συγκροτήθηκε μια Πινακοθήκη η οποία άρχισε να φιλοξενεί έργα τέχνης που σχετίζονταν με την καλλιτεχνική παραγωγή όσων εμπλέκονταν στις διαδικασίες της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης που παρείχε η Σχολή. Έως σήμερα περιλαμβάνει περίπου 8.000 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής, αγιογραφίας και ψηφιδωτού, πλούσια συγκομιδή μιας ζωής 170 χρόνων. Η Ψηφιακή Πινακοθήκη της ΑΣΚ περιλαμβάνει τις συλλογές: Ζωγραφικής, Σχεδίων, Γλυπτών, Κατασκευών,Χαρακτικών, Αντιγράφων έργων Λαϊκής Τέχνης Στις συλλογές αυτές περιλαμβάνονται κυρίως σπουδαστικά έργα, τα οποία είτε διακρίθηκαν στις διαδικασίες εξετάσεων είτε βραβεύτηκαν σε πανελλήνιους διαγωνισμούς, ή κατατέθηκαν από τους αποφοίτους ως δείγμα της πτυχιακής τους εργασίας. Περιλαμβάνονται επίσης έργα σημαντικών καλλιτεχνών προερχόμενα από δωρεές και ένας μεγάλος αριθμός αντιγράφων, ανάγλυφων και ζωγραφικών έργων της Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, που πραγματοποιήθηκαν από φοιτητές σε εκπαιδευτικές αποστολές με την επίβλεψη των καθηγητών τους, σε περιοχές όπως το Πήλιο,τη Χίο,τη Μυτιλήνη,τη Σκύρο, κατά το διάστημα 1950-1960 Υπάρχει ευρετήριο αναζήτησης ανά θέμα, υλικό, δημιουργό και χρονολογική περίοδο
Ξένος Νικόλαος 1908-1983 Παληά Αθήνα 1932 ελαιογραφία ζωγραφική
Όνομα δημιουργού Ξένος Νικόλαος 1908-1983 Τίτλος Κεραμεικός Θέμα τοπιογραφία Χρονολογία έργου 1939 Τύπος έργου ελαιογραφία Υλικό λάδι, κόντρα πλακέ Διαστάσεις ύψος 63 εκ. πλάτος 84.5 εκ. Τρόπος απόκτησης δωρεά Αριθμός έργου 728/ΖΩΓ704
Γκολφίνος Γιώργος 1948 Κεφάλι 1979 ελαιογραφία ζωγραφική 60/ΖΩΓ43
Τσιούρης Γιώργος 1949 Σύνθεση 1974 ελαιογραφία ζωγραφική 156/ΖΩΓ140
Ασιμής Χριστόφορος 1945 Υπαίθρια σπουδή 1969 ελαιογραφία ζωγραφική 276/ΖΩΓ260 Σεμερτζίδης Βάλιας 1911-1983 Τοπίο "Βουνά και θάλασσα" 1939 ελαιογραφία ζωγραφική 6/ΖΩΓ3
Γιαννακάκης Γεώργιος 1959 Άτιτλο προτομή γλυπτική 2786/ΓΛΥ14
Καρβούνη Γεωργία Σύνθεση με αυτοκίνητο 1989 μικτή τεχνική ζωγραφική 1063/ΖΩΓ1037
Σάκκη Ραχήλ Νεκρή φύση 1989 ελαιογραφία ζωγραφική 1056/ΖΩΓ1030
Δαβίλα Ελένη 1956 Σύνθεση στοιχείων τεχνολογίας 1979 έγχρωμη ξυλογραφία σε πλάγιο ξύλο χαρακτική 2660/ΧΑΡ1436
Πανδέκτης Ψηφιακός Θησαυρός Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού Ο Πανδέκτης αποτελεί δικτυακό τόπο που περιλαμβάνει σημαντικές ψηφιακές συλλογές ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Πρόκειται για συλλογές των Ινστιτούτων Νεοελληνικών Ερευνών, Βυζαντινών Ερευνών, Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας, οι οποίες ψηφιοποιήθηκαν και διατίθενται ηλεκτρονικά από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.
Η αναζήτηση των συλλογών του Πανδέκτη προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε χρήστη.
Πανδέκτης Οι συλλογές του Πανδέκτη έχουν δομηθεί σε μια ιδιαίτερα εύχρηστη βάση δεδομένων, προκειμένου να είναι εύκολη η αναζήτηση του υλικού. Ανάμεσα στις σημαντικές συλλογές του ξεχωρίζουν: Η Νεοελληνική Εικονιστική Προσωπογραφία: 10.000 προσωπογραφίες Ελλήνων που διακρίθηκαν μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Οι Έλληνες Ζωγράφοι: συλλογή με βιογραφικά στοιχεία και πλήρη κατάλογο των έργων (φορητών εικόνων και τοιχογραφιών) επώνυμων ζωγράφων από το 1450 έως το 1830.
Τα αποτελέσματα της αναζήτησης παρουσιάζονται προσαρμοσμένα στις πληροφορίες που παρέχει η κάθε συλλογή του Πανδέκτη.
Συλλογές του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών 150.000 αντικείμενα
Συλλογή Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη Ποδηλάτης μεταμφιεσμένος σε τσολιά, μ ένα ναό δεξιά κάτω 1936 Λάδι σε πανί, 34,5 x 29 εκ. Aρ. ευρ. 499
Ποδηλάτης με κόκκινο γιλέκο Παρίσι, 1936 Λάδι σε πανί, 47,8 x 33,5 εκ. Aρ. ευρ. 559
Αλέκος Φασιανός Άνθρωποι και αεροπλάνο Φύλλα χρυσού και λαδομπογιά σε ξύλο, 22,8x17,3 εκ. Αρ. ευρ. 4915
Παναγιώτης Τέτσης Μακέτα σκηνικού Οιδίπους Τύραννος 1946 Νερομπογιά σε χαρτί, 12 x 17,4 εκ. Αρ. ευρ. 3435
Παναγιώτης Τέτσης Ύδρα 1941 Νερομπογιά σε χαρτί, 16,6 x 22,1 εκ. Αρ. ευρ. 4953
Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Τίτλος: Αυτοκινητόδρομος Καλλιτέχνης: Γαΐτης Γιάννης Έτος: 1976 Κωδικός: 1976.253PA.1569 Διαστάσεις: 200x100x5 cm Είδος: Λάδι σε μουσαμά Δωρεά - Λορέττα Γαΐτη 2007 Τίτλος: Πόλη Καλλιτέχνης: Ακριθάκης Αλέξης Έτος: 1970 Κωδικός: 1970.006PA.0298
Κλεψύδρα (http://clepsydra.ipet.gr) Το Κέντρο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικού Αποθέματος ΚΛΕΨΥΔΡΑ στεγάζεται στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (Ι.Π.Ε.Τ.) του Ερευνητικού Κέντρου "Αθηνά" στη Ξάνθη και επικεντρώνεται στην ψηφιοποίηση, διαφύλαξη, οργάνωση και διάδοση του πολιτιστικού μας αποθέματος. Ειδικεύεται στην αποτύπωση και καταγραφή πολιτιστικών αντικειμένων διαφόρων χρονικών περιόδων της Ελληνικής επικράτειας αλλά και των γειτονικών Βαλκανικών χωρών. Βρίσκεται στην διάθεση όλων των δημοσίων και ιδιωτικών πολιτιστικών φορέων (κατόχων συλλογών αντικειμένων), εφορειών αρχαιοτήτων και ιδιωτών παρέχοντας εξειδικευμένες και ποιοτικές υπηρεσίες. Μέσω της Κλεψύδρας έχουν ψηφιοποιηθεί : Αντικείμενα πολιτιστικής αξίας με εφαρμογή τεχνικών τρισδιάστατης αναπαράστασης. Πραγματοποιήθηκαν πειραματικές τρισδιάστατες αποτυπώσεις αντικειμένων κατασκευασμένων από διαφορετικά υλικά όπως πηλός, ξύλο, γυαλί, μάρμαρο, χρυσός, κ.α. Μνημεία. Πρόκειται για τρισδιάστατη ψηφιοποίηση α) του ναού της Επισκοπής στην περιοχή Σταυρί της Μάνης (χριστιανικός ναός της Βυζαντινής περιόδου) και β) του ναού του Αγίου Βασιλείου στον οικισμό Κελεφά (χριστιανικός ναός της Μεταβυζαντινής περιόδου) στη γεωγραφική περιοχή της Μάνης με στόχο την προβολή τους. Χώροι Πολιτιστικής Αξίας. Τρισδιάστατες αναπαραστάσεις χώρων πολιτιστικής αξίας με στόχο την τουριστική προβολή των χώρων μέσω διαδικτύου με χρήση δυνατοτήτων ρεαλιστικής τρισδιάστατης εικονικής περιήγησης. Οι χώροι που αναπαραστάθηκαν τρισδιάστατα είναι : α) οι πηγές Αγίας Βαρβάρας στο Ν. Δράμας β) τμήμα της Παλιάς Πόλης του Ν. Ξάνθης, γ) τμήμα της Παλιάς Πόλης του Ν. Καβάλας.
Δήμος Θεσσαλονίκης Ψηφιοποίηση Πολιτιστικών Τεκμηρίων (http://culture.thessaloniki.gr) Στα πλαίσια του έργου «Συλλογή, ψηφιοποίηση & τεκμηρίωση πολιτιστικού υλικού» έχουν ολοκληρωθεί όλες οι απαραίτητες δράσεις για την ψηφιακή καταγραφή και τεκμηρίωση 12.000 πολιτιστικών τεκμηρίων, μεταξύ των οποίων εφημερίδες, αφίσες, φωτογραφίες, καρτποστάλ, βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, πίνακες ζωγραφικής κ.λπ.
Βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε 1ο Συνέδριο Βιβλιοθηκών Τέχνης (18-19/6/1999) με θέμα: Βιβλιοθήκες Τέχνης : ο ρόλος και οι ιδιαιτερότητές τους. Πρακτικά, έκδοση Βιβλιοθήκης ΑΣΚΤ, 1999 2ο ΣυνέδριοΒιβλιοθηκώνΤέχνης(1-2/2/2008) με θέμα: «Συγκρότηση και συντονισμός του χώρου των Βιβλιοθηκών και των Aρχείων Τέχνης στην Ελλάδα: αναζήτηση πολιτικής και πρακτικών συνεργασίας», Πρακτικά, έκδοση Βιβλιοθήκης ΑΣΚΤ, 2008
Στην εισαγωγή του βιβλίου του Το χρονικό της Τέχνης ο E. H. Gombrich αναφέρει: Στην πραγματικότητα, η Τέχνη δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνον οι καλλιτέχνες. Με το σχόλιο αυτό θα ήθελα να κλείσω τη σημερινή «διαδρομή» στους δρόμους της Τέχνης με όχημα τις αντίστοιχες ελληνικές συλλογές. Ένα σχόλιο που εστιάζει στον πυρήνα της Τέχνης, που είναι αναμφίβολα ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Ο καλλιτέχνης που έχει ανάγκη τη ζωοποιό και ελεύθερη επικοινωνία με τον κόσμο, την πόλη, το κοινωνικό γίγνεσθαι. Γιατί η Τέχνη από εκεί γεννιέται και για εκεί προορίζεται.
Διαδρομές στην Τέχνη με όχημα τη Βιβλιοθήκη ευχαριστώ για την προσοχή σας