ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.0 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά οι τεχνολογίες είναι επιστήμες που αξιοποιούν τις γνώσεις, τα εργαλεία και τις δεξιότητες για επίλυση προβλημάτων με πρακτική εφαρμογή. Η Τεχνολογία των Επικοινωνιών ασχολείται με την αξιοποίηση γνώσεων, συσκευών και δεξιοτήτων για την επίτευξη επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων υποσυστημάτων ενός συστήματος επικοινωνιών. Με τη λέξη επικοινωνώ εννοούμε τη μεταφορά πληροφοριών και με τα λέξη υποσύστημα επικοινωνίας εννοούμε ζωντανούς οργανισμούς ή συσκευές που εμπλέκονται στο επικοινωνιακό σύστημα. 1.1 ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Ένα σύστημα επικοινωνίας περιλαμβάνει : (α) Τον πομπό (β) Το δέκτη (γ) Το μέσο επικοινωνίας ή δίαυλο επικοινωνίας Στο σχήμα 1/1 φαίνεται το λειτουργικό διάγραμμα του συστήματος επικοινωνίας. Σχήμα 1/1 : Σύστημα επικοινωνίας
Ο πομπός στέλνει σήματα, πληροφορίες (ήχο, κείμενο, εικόνα) μέσω ενός καναλιού επικοινωνίας προς το δέκτη. Εφόσον τα σήματα ληφθούν από το δέκτη και γίνουν κατανοητά, τότε υπάρχει επικοινωνία μεταξύ πομπού και δέκτη. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (α) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Οι άνθρωποι μεταξύ των επικοινωνούν συνήθως με την ομιλία. Ο πομπόςάνθρωπος στέλνει τα μηνύματα με ηχητικά κύματα μέσω του αέρα και λαμβάνονται από το δέκτη-άνθρωπο. Οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ των με τη γραφή ή άλλα σχήματα και σχέδια. Οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ των επίσης και με άλλα νοήματα. (β) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΗΣ Οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνούν με διάφορα μηχανήματα, εφόσον κατέχουν τους τρόπους επικοινωνίας, για παράδειγμα μέσω του πληκτρολογίου επικοινωνούν με ένα υπολογιστή ή λειτουργούν και ελέγχουν μέσω χειριστηρίου ένα οποιονδήποτε άλλο μηχάνημα. (γ) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ Προϋπόθεση για την αυτοματοποίηση διαφόρων διαδικασιών λειτουργίας είναι η επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων υποσυστημάτων του αυτόματου συστήματος. Για παράδειγμα ο θερμοστάτης σε κεντρική θέρμανση, επικοινωνεί με τη μονάδα
θέρμανσης και στέλνει πληροφορίες αναφορικά με τη θερμοκρασία του χώρου και έτσι ελέγχεται η λειτουργία της κεντρικής θέρμανσης. (δ) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΛΛΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Τα ζώα και άλλοι ζωντανοί οργανισμοί έχουν αναπτύξει τρόπους επικοινωνίας μεταξύ των, πολλοί από τους οποίους είναι άγνωστοι στον άνθρωπο. 1.2 ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Οι πληροφορίες που αποστέλλονται από τον πομπό προς το δέκτη είναι πάντοτε κωδικοποιημένες. Για να αντιληφθεί ο δέκτης το νόημά τους και να μπορέσει να τις επεξεργαστεί πρέπει να τις αποκωδικοποιήσει. Έτσι σε ένα σύστημα επικοινωνίας στο πομπό γίνεται κωδικοποίηση των πληροφοριών, αυτές αποστέλλονται μέσω του διαύλου επικοινωνίας προς το δέκτη ο οποίος πρέπει να διαθέτει μέσα αποκωδικοποίησης των πληροφοριών. Στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων ο πομπός-άνθρωπος και δέκτηςάνθρωπος πρέπει να κατέχουν κοινή γλώσσα επικοινωνίας ή κοινή γραφή επικοινωνίας ή άλλους κοινούς κώδικες επικοινωνίας. 1.3 ΜΟΝΟΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΑΜΦΙΔΡΟΜΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Οι άνθρωποι στην κατασκευή τους διαθέτουν μέσα εκπομπής και λήψης των πληροφοριών. Τα βασικότερα μέσα λήψης πληροφοριών είναι η όραση και η ακοή. Τα κυριότερα μέσα εκπομπής πληροφοριών είναι η φωνή και τα γραφικά που μπορεί να σχηματίσει με τα χέρια του. Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων είναι αμφίδρομη, διότι ο άνθρωπος μπορεί να στείλει και να πάρει πληροφορίες. Η επικοινωνία στην τηλεφωνία είναι επίσης αμφίδρομη, διότι η τηλεφωνική συσκευή διαθέτει μέσα εκπομπής και λήψης.
Στη μονόδρομη επικοινωνία η ροή των πληροφοριών είναι προς μια μόνο κατεύθυνση, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στο σύστημα πομπού ραδιοφωνικών κυμάτων και ραδιοφώνου. Το ραδιόφωνο είναι στο πιο πάνω σύστημα μόνο δέκτης πληροφοριών και η ροή των πληροφοριών είναι από τον πομπό προς το δέκτη. Στο σχήμα 1/2 φαίνεται το λειτουργικό διάγραμμα της αμφίδρομης και στο σχήμα 1/3 το λειτουργικό διάγραμμα της μονόδρομης επικοινωνίας. ΠΟΜΠΟΣ- ΔΕΚΤΗΣ ΔΕΚΤΗΣ- ΠΟΜΠΟΣ Σχήμα 1/2 : Αμφίδρομη επικοινωνία (douplex semidouplex =Ημιαμφίδρομη) ΠΟΜΠΟΣ ΔΙΑΥΛΟΣ ΔΕΚΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Σχήμα 1/3 : Μονόδρομη επικοινωνία (simplex) 1.4 ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Όταν ο πομπός και δέκτης βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση μεταξύ των και είναι δυνατή η επικοινωνία, τότε μιλούμε για τηλεπικοινωνία.
Χαρακτηριστικό της σημερινής κοινωνίας είναι ότι έχει δημιουργήσει μέσα εύκολης τηλεπικοινωνίας. Το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, το διαδίκτυο είναι μόνο μερικά από τα μέσα τηλεπικοινωνίας. 1.5 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Στο βιβλίο αυτό θα ασχοληθούμε κυρίως με συστήματα επικοινωνίας που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και άλλα είναι ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας. Χάρις στην ανάπτυξη των μέσων αυτών ο κόσμος έχει γίνει πιο μικρός, η ζωή πιο εύκολη και πιο ευχάριστη. Οι πληροφορίες μεταδίδονται σε μεγάλους όγκους με μεγάλες ταχύτητες από τα συστήματα επικοινωνίας και επεξεργάζονται από τα συστήματα πληροφορικής. Τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει. Η επιστήμη κατακτά με γοργούς ρυθμούς το άγνωστο. Οι γνώσεις πολλαπλασιάζονται με γοργούς ρυθμούς. Οι ανάγκες αλλάζουν, τα επαγγέλματα αλλάζουν. Οι τρόποι μάθησης αλλάζουν. Ο άνθρωπος επιβάλλεται να έχει γνώσεις των επικοινωνιών και της πληροφορικής, διαφορετικά θα είναι στον θεμελιώδη αυτό τομέα αναλφάβητος. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 1. Να ερευνήσετε και να γράψετε πως εξελίχθητε η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. 2. Να αναφέρετε ένα παράδειγμα επικοινωνίας μεταξύ ζωντανών οργανισμών και ένα μεταξύ μηχανημάτων. 3. Να εξηγήσετε τον όρο κωδικοποίηση με αναφορά στον κώδικα Morse. 4. Να αναφέρετε ένα σύστημα μονόδρομης και ένα αμφίδρομης επικοινωνίας.