Θέματα Βιολογίας Γ λυκείου Γενικής Παιδείας Θέμα Α Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις α έως ε και δίπλα τον αριθμό που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση. α. Ποια από τις παρακάτω ασθένειες δεν οφείλεται σε πρωτόζωο; 1. Ελονοσία 2. Χολέρα 3. Αμοιβαδοειδής δυσεντερία 4. Ασθένεια ύπνου β. Η εξασθένηση της στιβάδας του όζοντος προκαλείται από: 1. το διοξείδιο του άνθρακα 2. την υπεριώδη ακτινοβολία 3. τους χλωροφθοράνθρακες 4. τους υδροφθοράνθρακες γ. Η μετάδοση του HIV γίνεται κυρίως: 1. με τα κουνούπια και τα έντομα 2. με τα δάκρυα, με το βήχα και το φτέρνισμα 3. διαμέσου της αναπνευστικής και της εντερικής οδού 4. με το αίμα, με τη σεξουαλική επαφή και μπορεί από τη μητέρα στο νεογνό δ. Η απονιτροποίηση είναι η διαδικασία κατά την οποία: 1. το άζωτο επανέρχεται στον ατμοσφαιρικό αέρα 2. η αμμωνία μετατρέπεται σε αξιοποιήσιμες από τα φυτά αζωτούχες ενώσεις 3. παράγεται και αποβάλλεται διοξείδιο του αζώτου από τους καταναλωτές 4. το αέριο άζωτο μετατρέπεται σε νιτρικά ιόντα 1
ε. Η θεωρία της εξέλιξης υποστηρίζει ότι: 1. Όλα τα έμβια όντα αποτελούνται από κύτταρα και κυτταρικά προϊόντα. 2. Όλοι οι οργανισμοί κληρονομούν τα επίκτητα χαρακτηριστικά των προγόνων τους. 3. Όλοι οι οργανισμοί είναι αποτέλεσμα της δράσης της φυσικής επιλογής. 4. Όλα τα έμβια όντα έχουν μια έμφυτη τάση για συνεχή πρόοδο. Μονάδες 15 Α2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα γράμματα της στήλης Ι και δίπλα σε κάθε γράμμα τον αριθμό της στήλης ΙΙ που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Στήλη Ι α. Αυτοαντισώματα β. Αλλεργία γ. Αντισταμινικά φάρμακα δ. Αυτοανοσία ε. Αντιγόνα ιστοσυμβατότητας Στήλη ΙΙ 1. Μείωση των συμπτωμάτων της αλλεργίας. 2. Καταστρέφουν κύτταρα ή συστατικά του ίδιου του οργανισμού. 3. Δράση του ανοσοποιητικού μηχανισμού εναντίον των συστατικών του. 4. Ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού μηχανισμού από παράγοντες αβλαβείς για αυτόν. 5. Απόρριψη μοσχεύματος. Μονάδες 10 2
Θέμα Β Β1. Ποιοι είναι οι τρόποι με τους οποίους μεταδίδονται τα παθογόνα μικρόβια στον άνθρωπο; Πώς προλαμβάνεται η διάδοση των ασθενειών που οφείλονται σε παθογόνους μικροοργανισμούς; Β2. Ποια είναι η δομή του ιού HIV και με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η ανίχνευση του στον ανθρώπινο οργανισμό; Β3. Ποιος είναι ο ορισμός του είδους; Με βάση ποια κριτήρια γίνεται η ταξινόμηση των οργανισμών στο ίδιο ή σε διαφορετικό είδος; Μονάδες 5 Β4. α. Δίνεται η συστηματική κατάταξη των παρακάτω οργανισμών. Να κατασκευάσετε το φυλογενετικό τους δέντρο. ΕΙΔΟΣ Homo sapiens Homo erectus Felis sylvestris Crocodilus niloticus ΓΕΝΟΣ Homo Homo Felis Crocodilus ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Aνθρωποειδή Aνθρωποειδή Αιλουρίδες Crocodilidae ΤΑΞΗ Πρωτεύοντα Πρωτεύοντα Σαρκοφάγα Κροκοδείλια ΚΛΑΣΗ Θηλαστικά Θηλαστικά Θηλαστικά Ερπετά ΦΥΛΟ Χορδωτά Χορδωτά Χορδωτά Χορδωτά β. Κατά τον Καινοζωϊκό Αιώνα τα Θηλαστικά εξαπλώθηκαν και εξελίχθηκαν στα Πρωτεύοντα, την τάξη των Θηλαστικών στην οποία ανήκει και ο σύγχρονος άνθρωπος αλλά και τα προγονικά είδη του. 1. Να αναφέρετε (ονομαστικά) τα κοινά χαρακτηριστικά των Πρωτευόντων. Ποιο από αυτά οδήγησε στην εξελικτική γραμμή του ανθρώπου και με ποιο τρόπο; 3
2. Ποια υποείδη του Homo sapiens γνωρίζετε; Ποια βαθμίδα είναι εξελικτικά ανώτερη; Να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά της (μορφολογικά και πολιτιστικά). Θέμα Γ Στην παρακάτω εικόνα δίνεται ένα σχεδιάγραμμα στο οποίο απεικονίζεται η ανοσοβιολογική απόκριση. Γ1. Ονομάστε τους τύπους ανοσίας 1 και 2. Γ2. Ονομάστε τα κύτταρα Α, Β, Γ, Δ και Ε. Μονάδες 2 Μονάδες 5 4
Γ3. Σε ορισμένες περιπτώσεις παράλληλα με την ανοσία 1 ενεργοποιείται και ο τύπος ανοσίας 2. Σε ποιες περιπτώσεις συμβαίνει αυτό; Ποια κύτταρα ενεργοποιούνται και πως δρουν; Γ4. Να αναφέρετε τα όργανα του ανθρώπινου σώματος στα οποία πραγματοποιείται η ανοσοβιολογική απόκριση; Μονάδες 2 Γ5. Κάθε αντίσωμα συνδέεται εκλεκτικά με το συγκεκριμένο αντιγόνο που προκάλεσε την παραγωγή του. Ποιο είναι το αποτέλεσμα της σύνδεσης αντιγόνου αντισώματος; Μονάδες 5 Θέμα Δ Στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί απεικονίζεται η ροή της γλυκόζης μεταξύ της βιοκοινότητας δύο οικοσυστημάτων. Δ1. Ποια κατηγορία οργανισμών και μέσω ποιας διαδικασίας, μετατρέπουν την αρχική ενέργεια σε χημική για την μεταφορά και αξιοποίηση της από τους υπόλοιπους οργανισμούς του οικοσυστήματος; Μονάδες 3 Δ2. Ποιοι είναι οι ετερότροφοι οργανισμοί των παραπάνω οικοσυστημάτων; Πως ο άνθρακας της γλυκόζης μεταφέρεται πίσω στην ατμόσφαιρα με την βοήθεια των ετερότροφων οργανισμών; Δ3. Ποιος ο ρόλος της διαπνοής στους βιογεωχημικούς κύκλους; Ποιοι οργανισμοί των οικοσυστημάτων πραγματοποιούν τη διαδικασία αυτή; 5
Δ4. Εξηγείστε γιατί η κατάταξη των καταναλωτών στα τροφικά επίπεδα δεν είναι πάντοτε εύκολη. Μονάδες 3 Δ5. Το σχήμα που ακολουθεί παριστάνει τον κύκλο του νερού σε ένα μεσογειακό χερσαίο οικοσύστημα. Το νερό που πέφτει στην ξηρά ακολουθεί τις πιθανές πορείες που αναπαριστώνται με τις διεργασίες (1), (2), (3) και (4). α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς 1 έως 4 και δίπλα σε κάθε αριθμό την αντίστοιχη διεργασία που παριστάνει. β. Ένα τμήμα της δασικής περιοχής εκχερσώνεται για την ανάπτυξη καλλιεργούμενων αγρών. Ένα χρόνο μετά από αυτή την ανθρώπινη παρέμβαση, σε μετρήσεις που έγιναν στο νερό μίας γειτονικής λίμνης βρέθηκαν μειωμένη ποσότητα οξυγόνου, μεγάλη ποσότητα αμμωνίας και πολλοί μικροοργανισμοί. Να αναλύσετε τα αίτια αυτής της κατάστασης (), αναφερόμενοι στη διεργασία (3) του σχήματος (Μονάδες 2). Μονάδες 6 Επιμέλεια θεμάτων: Σβίγγου Μαρία 6