ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 13 Αυγούστου 21 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΙΟΥΛΙΟΣ 21 Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων αποτελεί μια ποιοτική έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ και βασικός της στόχος είναι η βελτίωση της πληροφόρησης για τις συνθήκες χρηματοδότησης στη ζώνη του ευρώ. Το ερωτηματολόγιο της έρευνας απευθύνεται σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των τραπεζών της κάθε χώρας της ζώνης του ευρώ και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων για το δανεισμό στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Για παράδειγμα, περιλαμβάνει ερωτήσεις που αφορούν τα κριτήρια για την έγκριση των δανείων, τους όρους και τις προϋποθέσεις χορήγησης πιστώσεων καθώς και την αξιολόγηση των τραπεζών για τις συνθήκες που επηρεάζουν τη ζήτηση των δανείων. Περαιτέρω πληροφορίες θα βρείτε στην περιγραφή της μεθοδολογίας της εν λόγω έρευνας http://www.centralbank.gov.cy/media/pdf_gr/methodology_121.pdf Τα αποτελέσματα της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων 1 η οποία διεξήχθη τον Ιούλιο 21 αναφέρονται στις αλλαγές που σημειώθηκαν το δεύτερο τρίμηνο του 21 σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο και στις προσδοκίες των τραπεζών για το τρίτο τρίμηνο του 21 όσον αφορά τα κριτήρια και τη ζήτηση χορήγησης δανείων ή πιστωτικών ορίων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Επισημαίνεται ότι τα αποτελέσματα της έρευνας βασίζονται στις απαντήσεις των τραπεζών που συμμετέχουν στην εν λόγω έρευνα και εκφράζουν τη δική τους αντίληψη για τη χρηματοδοτική αγορά. Τα αποτελέσματα δεν αντιπροσωπεύουν εκτιμήσεις ή συμπεράσματα της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. 1 Για την ανάλυση των συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων της Κύπρου και της ζώνης του ευρώ χρησιμοποιείται ο δείκτης διάχυσης (diffusion index). Σημειώνεται ότι ο δείκτης διάχυσης στο μπορεί να υποδηλοί (α) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο (β) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (γ) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Σημειώνεται, επίσης, ότι τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας για την Κύπρο δεν είναι σταθμισμένα ως προς το μερίδιο αγοράς της κάθε τράπεζας που λαμβάνει μέρος στην έρευνα, επομένως οι απαντήσεις όλων των συμμετεχόντων έχουν την ίδια βαρύτητα. Η έρευνα καλύπτει περίπου το 85% της αγοράς χορηγήσεων στην Κύπρο που δίνονται σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ. Λεωφόρος Κέννεντυ 8, 176 Λευκωσία Τ.Θ. 25529, 1395 Λευκωσία Τηλέφωνο: 227141 - Ιστοσελίδα: www.centralbank.gov.cy
Σύνοψη αποτελεσμάτων Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 2 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 Αποτελέσματα για την Κύπρο: - Προσφορά Σε αντίθεση με τις προσδοκίες που καταγράφηκαν στην έρευνα του προηγούμενου τριμήνου, αυστηρότερα κριτήρια για χορήγηση δανείων προς επιχειρήσεις καταγράφηκαν το δεύτερο τρίμηνο του 21. Συγκεκριμένα, το σταθμισμένο ως προς την ένταση των απαντήσεων καθαρό ποσοστό των τραπεζών που απάντησε ότι τα κριτήρια των δανείων προς επιχειρήσεις ήταν πιο αυστηρά το δεύτερο τρίμηνο του 21 ήταν 1%. Σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις των συμμετεχόντων ιδρυμάτων, το τρίτο τρίμηνο του 21 τα κριτήρια αναμένονται να παραμείνουν ουσιαστικά αμετάβλητα. Για πρώτη φορά από τις αρχές του 29, σε αντίθεση με τις προσδοκίες, καταγράφηκαν αυστηρότερα κριτήρια και για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά (το καθαρό ποσοστό έφθασε στο 1% το δεύτερο τρίμηνο του 21 από -1% το πρώτο τρίμηνο). Τα κριτήρια για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά, επίσης, έγιναν πιο αυστηρά το δεύτερο τρίμηνο του 21 με το καθαρό ποσοστό να παραμένει στα ίδια επίπεδα με το προηγούμενο τρίμηνο (1%). Το επόμενο τρίμηνο τα κριτήρια χρηματοδότησης προς νοικοκυριά δεν αναμένονται να σημειώσουν οποιαδήποτε μεταβολή. - Ζήτηση Η ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις σε αντίθεση με τις προσδοκίες για αύξηση, παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο με το καθαρό ποσοστό να είναι στο %. Για το τρίτο τρίμηνο του 21 δεν αναμένεται μεταβολή στην καθαρή ζήτηση για δάνεια προς επιχειρήσεις. Η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από νοικοκυριά, όπως αναμενόταν, δεν κατέγραψε ουσιαστική μεταβολή το δεύτερο τρίμηνο του 21 ενώ η ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων από νοικοκυριά, σε αντίθεση με τις προσδοκίες για αύξηση, κατέγραψε μείωση (-1%). Το επόμενο τρίμηνο δεν αναμένεται μεταβολή στην καθαρή ζήτηση για δάνεια από νοικοκυριά. Αποτελέσματα για ζώνη του ευρώ: - Προσφορά Την ίδια περίοδο, στη ζώνη του ευρώ, τα κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια προς επιχειρήσεις έγιναν πιο αυστηρά. Συγκεκριμένα το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψαν αυστηρότερα κριτήρια έφθασε το 6% από 3% το προηγούμενο τρίμηνο αντιστρέφοντας, σε αντίθεση με τις προσδοκίες, την πτωτική τάση στα αυστηρότερα κριτήρια για χορήγηση δανείων προς επιχειρήσεις. Τα κριτήρια χρηματοδότησης για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων έγιναν πιο αυστηρά με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψαν αυστηρότερα κριτήρια όμως να παραμένει στο 5%. Επιπλέον τα κριτήρια για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια έγιναν πιο αυστηρά με το καθαρό ποσοστό, επίσης, να παραμένει στα ίδια επίπεδα με το προηγούμενο τρίμηνο (6%). Όσον αφορά το επόμενο τρίμηνο, τα κριτήρια χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις και προς νοικοκυριά αναμένονται αυστηρότερα, άνκαι σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 21. - Ζήτηση Η ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τις προσδοκίες για αύξηση, μειώθηκε ελαφρώς το δεύτερο τρίμηνο του 21 (-2%). Αντίθετα, όπως αναμενόταν, η ζήτηση για δάνεια από νοικοκυριά τόσο για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια αλλά κυρίως για στεγαστικά δάνεια αυξήθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 21 (1% και 12% αντίστοιχα). Όσον αφορά τις προσδοκίες, για το τρίτο τρίμηνο του 21 αναμένεται αύξηση στην καθαρή ζήτηση των δανείων προς επιχειρήσεις και μικρή αύξηση στην καθαρή ζήτηση των στεγαστικών δανείων, σε αντίθεση με μειωμένη ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια.
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 I. Δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις Κριτήρια για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Στο Διάγραμμα 1 σκιαγραφούνται τα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και οι προσδοκίες των τραπεζών, τόσο για την Κύπρο όσο και για τη ζώνη του ευρώ. Αναλυτικά, στην Κύπρο, τα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τις προσδοκίες που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη έρευνα, παρουσιάζονται πιο αυστηρά το δεύτερο τρίμηνο του 21. Συγκεκριμένα, το σταθμισμένο ως προς την ένταση των απαντήσεων καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσε αυστηρότερα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις το δεύτερο τρίμηνο του έτους ήταν 1%, παραμένοντας στα ίδια επίπεδα με το προηγούμενο τρίμηνο. Οι κύριοι παράγοντες για τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης δανείων ή πιστωτικών ορίων προς τις επιχειρήσεις συνεχίζουν να είναι οι προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα και οι προοπτικές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή εταιρείες. Τα πιο αυστηρά κριτήρια εφαρμόστηκαν μέσω μεγαλύτερων περιθωρίων τόσο για σύνηθη δάνεια όσο και για δάνεια ψηλότερου κινδύνου, επιβαρύνσεων εκτός τόκων καθώς και μέσω μικρότερων ποσών δανειοδότησης (βλ. Παράρτημα 1). Στη ζώνη του ευρώ η πτωτική τάση στα αυστηρότερα κριτήρια χορήγησης δανείων σε επιχειρήσεις που σταμάτησε το πρώτο τρίμηνο του 21 αντιστράφηκε κατά το δεύτερο τρίμηνο. Συγκεκριμένα, το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που έχει δηλώσει ότι τα κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς τις επιχειρήσεις έχουν γίνει πιο αυστηρά το δεύτερο τρίμηνο του 21 αυξήθηκε στο 6% από 3%, σε αντίθεση με τις προσδοκίες των τραπεζών στον προηγούμενο γύρο της έρευνας για συνέχιση της πτωτικής τάσης (1%). Οι παράγοντες με την ισχυρότερη συμβολή στην αντιστροφή της πτωτικής τάσης των αυστηρότερων κριτηρίων χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις ήταν οι παράγοντες που σχετίζονται με τον ισολογισμό των τραπεζών. Συγκεκριμένα, τόσο η κατάσταση ρευστότητας των τραπεζών (4% από -2% το προηγούμενο τρίμηνο) όσο και η πρόσβαση στη χρηματοδότηση μέσω της αγοράς (6% από 1%) συνέβαλαν στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων αντικατοπτρίζοντας, ενδεχομένως, ανανεωμένες εντάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Όσον αφορά τις προσδοκίες για τα κριτήρια χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις για το τρίτο τρίμηνο του 21, στην Κύπρο οι τράπεζες δεν αναμένουν οποιαδήποτε αλλαγή. Αναμένεται, δηλαδή, ότι τα αυστηρά κριτήρια δανειοδότησης προς επιχειρήσεις θα διατηρηθούν. Στη ζώνη του ευρώ τα κριτήρια δανειοδότησης προς Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 3
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 επιχειρήσεις αναμένονται να είναι αυστηρότερα αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Διάγραμμα 1: Κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια προς επιχειρήσεις Δείκτης Διάχυσης, % 4, 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5,, -5, -1, -15, -2, -25, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" 29Q3 21Q2 21Q3 Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις Η καθαρή ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις στην Κύπρο παρέμεινε το δεύτερο τρίμηνο του 21 κατά βάση αμετάβλητη σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (Διάγραμμα 2), παρά τις προσδοκίες για αύξηση της ζήτησης που είχαν εκφραστεί στην έρευνα Απριλίου 21. Αναλυτικότερα (βλ. Παράρτημα 1), σε αύξηση της ζήτησης συνέβαλε, κυρίως, η ζήτηση για αναδιάρθρωση χρέους, καθώς και σε μικρότερο βαθμό οι ανάγκες χρηματοδότησης σε σχέση με τα αποθέματα και κεφάλαια κίνησης των επιχειρήσεων. Σε αντιδιαστολή, τα δάνεια για πάγιες επενδύσεις των επιχειρήσεων συνέβαλαν στη μείωση της ζήτησης. Σε αντίθεση, η καθαρή ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ παρά τις προσδοκίες για αύξηση που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη έρευνα, μειώθηκε το δεύτερο τρίμηνο του 21 αλλά σε λιγότερο βαθμό από το προηγούμενο τρίμηνο (-2% έναντι -1% το πρώτο τρίμηνο) (Διάγραμμα 2). Ως εκ τούτου, η σταδιακή ανάκαμψη της ζήτησης δανείων από επιχειρήσεις η οποία είχε αρχίσει κατά το πρώτο τρίμηνο του 29 συνεχίζεται. Ο πιο σημαντικός λόγος για τη βελτίωση της ζήτησης για Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 4
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 δάνεια από επιχειρήσεις ήταν η λιγότερο αρνητική συνεισφορά από παράγοντες, όπως η ζήτηση για δάνεια για πάγιες επενδύσεις (-13% έναντι -18% το προηγούμενο τρίμηνο) και η ζήτηση για δάνεια για συγχωνεύσεις ή εξαγορές και αναδιάρθρωση επιχειρήσεων (-5% έναντι -11%). Επιπλέον, η αρνητική συμβολή από τη χρήση εναλλακτικών μέσων χρηματοδότησης από επιχειρήσεων και συγκεκριμένα η έκδοση χρεογράφων, έγινε κάπως λιγότερο έντονη το δεύτερο τρίμηνο. Όσον αφορά το τρίτο τρίμηνο του 21, στην Κύπρο, οι τράπεζες αναμένουν ότι η καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις θα παραμείνει κατά βάση αμετάβλητη ενώ στη ζώνη του ευρώ καταγράφονται προσδοκίες για καθαρή αύξηση. Διάγραμμα 2: Ζήτηση για δάνεια προς επιχειρήσεις 3, 2, Δείκτης Διάχυσης, % 1,, -1, -2, -3, -4, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 29Q3 21Q2 21Q3 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. II. Δάνεια προς νοικοκυριά Κριτήρια για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά Το δεύτερο τρίμηνο του 21 καταγράφηκαν στην Κύπρο, για πρώτη φορά από τις αρχές του 29, αυστηρότερα κριτήρια στην έγκριση στεγαστικών δανείων προς τα νοικοκυριά (1%) (Διάγραμμα 3). Συγκεκριμένα, η αντίληψη των τραπεζών για μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα και τις προοπτικές της αγοράς κατοικιών συνέβαλαν στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης στεγαστικών δανείων το δεύτερο τρίμηνο του 21. Τα πιο αυστηρά Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 5
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 κριτήρια εφαρμόστηκαν μέσω της αύξησης του περιθωρίου των τραπεζών τόσο για τα σύνηθη δάνεια όσο και για τα δάνεια ψηλότερου κινδύνου (βλ. Παράρτημα 2α). Παράλληλα, στη ζώνη του ευρώ, τα κριτήρια για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων κατά το δεύτερο τρίμηνο έγιναν πιο αυστηρά με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψε πιο αυστηρά κριτήρια όμως να παραμένει στα επίπεδα του προηγούμενου τριμήνου (5% τόσο για το δεύτερο όσο και για το πρώτο τρίμηνο του 21 από 2% το τέταρτο τρίμηνο του 29). Όπως και για τα δάνεια προς επιχειρήσεις, έτσι και για τα στεγαστικά δάνεια οι παράγοντες που απορρέουν από την κατάστασή του ισολογισμού των τραπεζών συνέβαλαν περισσότερο στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων. Οι παράγοντες που σχετίζονται με την αντίληψη κινδύνου από τις τράπεζες, όπως οι προοπτικές της αγοράς κατοικιών και οι προσδοκίες σχετικά με την γενικότερη οικονομική δραστηριότητα, είχαν μικρότερη επιρροή από το προηγούμενο τρίμηνο. Τέλος, όπως και σε προηγούμενες έρευνες, ο ανταγωνισμός μεταξύ τραπεζών έχει συμβάλει στη θέσπιση πιο χαλαρών κριτηρίων για στεγαστικά δάνεια. Όσον αφορά το επόμενο τρίμηνο, τα κριτήρια των τραπεζών στην Κύπρο για την έγκριση στεγαστικών δανείων δεν αναμένονται να παρουσιάσουν ουσιαστική μεταβολή ενώ στη ζώνη του ευρώ αναμένονται να είναι αυστηρότερα άνκαι σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 21. Διάγραμμα 3: Κριτήρια χρηματοδότησης για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά 4, 35, 3, Δείκτης Διάχυσης, % 25, 2, 15, 1, 5,, -5, -1, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -15, -2, -25, 29Q3 21Q2 21Q3 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 6
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 Ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά Η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια στην Κύπρο, όπως αναμενόταν από τις τράπεζες, δεν σημείωσε ουσιαστική μεταβολή το δεύτερο τρίμηνο του 21 (Διάγραμμα 4) παρά την αναφερόμενη μείωση στις ανάγκες χρηματοδότησης των νοικοκυριών για καταναλωτικές δαπάνες που δεν σχετίζονται με αγορά κατοικίας (βλ. Παράρτημα 2α). Σε αντίθεση, η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια στη ζώνη του ευρώ σημείωσε σημαντική αύξηση κατά το δεύτερο τρίμηνο του 21 με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσε αύξηση να φτάνει το 12% σε σύγκριση με -4% το προηγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση αυτή ήταν σε γενικές γραμμές σύμφωνη με τις προσδοκίες που είχαν εκφραστεί στον προηγούμενο γύρο της έρευνας. Η αύξηση στη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια οφείλεται, κυρίως, στη βελτίωση των προοπτικών της αγοράς κατοικιών (4% έναντι 1% το προηγούμενο τρίμηνο) καθώς και της εμπιστοσύνης των καταναλωτών (-4%, έναντι -7% το πρώτο τρίμηνο του 21). Οι τράπεζες στην Κύπρο αναμένουν ότι κατά το τρίτο τρίμηνο του 21 η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια δεν θα παρουσιάσει ουσιαστική μεταβολή ενώ στην ζώνη του ευρώ αναμένεται μικρή αύξηση. Διάγραμμα 4: Ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά 3, 2, Δείκτης Διάχυσης, % 1,, -1, -2, -3, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές -4, Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 29Q3 21Q2 21Q3 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 7
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 Κριτήρια για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά Τα κριτήρια χορήγησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων στην Κύπρο (Διάγραμμα 5), παρά τις προσδοκίες των τραπεζών ότι δεν θα είχαν ουσιαστική μεταβολή, έγιναν ακόμη πιο αυστηρά το δεύτερο τρίμηνο του 21. Συγκεκριμένα, το σταθμισμένο ως προς την ένταση των απαντήσεων καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσε αυστηρότερα κριτήρια το δεύτερο τρίμηνο του 21 ήταν 1%, στα ίδια επίπεδα με το προηγούμενο τρίμηνο. Ο κύριος παράγοντας που οδήγησε στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων ήταν η αντίληψη κινδύνου από τις τράπεζες όσον αφορά τη φερεγγυότητα των καταναλωτών (βλ. Παράρτημα 2β). Όσον αφορά τους όρους για χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων το δεύτερο τρίμηνο του 21, αναφέρθηκε αύξηση στο περιθώριο των τραπεζών καθώς και μια πιο λεπτομερής ανάλυση της ικανότητας του πελάτη για αποπληρωμή του δανείου. Το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών στη ζώνη του ευρώ που δήλωσαν ότι τα κριτήρια χορήγησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων έγιναν πιο αυστηρά το δεύτερο τρίμηνο του 21, σε αντίθεση με τις προσδοκίες ότι θα ήταν χαμηλότερο, επίσης παρέμεινε στα επίπεδα του προηγούμενου τριμήνου (6%) (Διάγραμμα 5). Όπως και για τα στεγαστικά δάνεια η κατάσταση του ισολογισμού των τραπεζών συνέβαλε περισσότερο στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων (3% έναντι % το προηγούμενο τρίμηνο). Την ίδια στιγμή, μια κάπως πιο ήπια αντίληψη κινδύνου για τη φερεγγυότητα των καταναλωτών είχε χαμηλότερη συμβολή στα αυστηρότερα κριτήρια σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (7% έναντι 1% το πρώτο τρίμηνο). Στην Κύπρο, οι τράπεζες αναμένουν τα κριτήρια για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων να παραμείνουν αμετάβλητα το τρίτο τρίμηνο του 21 ενώ στη ζώνη του ευρώ αναμένονται να είναι αυστηρότερα αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 8
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 Διάγραμμα 5: Κριτήρια χρηματοδότησης για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά 4, 35, 3, Δείκτης Διάχυσης, % 25, 2, 15, 1, 5,, -5, -1, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -15, -2, -25, 29Q3 21Q2 21Q3 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά Η καθαρή ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων από νοικοκυριά στην Κύπρο, σε αντίθεση με τις προσδοκίες για αύξηση που εκφράστηκαν στην έρευνα του προηγούμενου τριμήνου, μειώθηκε κατά το δεύτερο τρίμηνο του 21 (-1%) (Διάγραμμα 6). Η μείωση στην καθαρή ζήτηση οφείλεται στη συγκράτηση των δαπανών για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών, όπως αυτοκίνητα, έπιπλα, κλπ. Σε αντίθεση, η καθαρή ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά στη ζώνη του ευρώ σημείωσε αύξηση κατά το δεύτερο τρίμηνο του 21 με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσε αύξηση στη ζήτηση να φτάνει το 1% σε σύγκριση με -8% το προηγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση αυτή ήταν σε γενικές γραμμές σύμφωνη με τις προσδοκίες που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη έρευνα. Οι κυριότεροι παράγοντες πίσω από την καθαρή αύξηση της ζήτησης είχαν σχέση με τις δαπάνες για διαρκή καταναλωτικά αγαθά και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Στην Κύπρο, οι τράπεζες αναμένουν ότι η ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια από νοικοκυριά θα παραμείνει κατά βάση αμετάβλητη το τρίτο τρίμηνο του 21 ενώ στη ζώνη του ευρώ οι τράπεζες αναμένουν μια ελαφριά μείωση. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 9
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 Διάγραμμα 6: Ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά 3, 2, Δείκτης Διάχυσης, % 1,, -1, -2, -3, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -4, -5, -6, 29Q3 21Q2 21Q3 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 1
Παράρτημα 1. Δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις στην Κύπρο (δείκτης διάχυσης) Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Κριτήρια προσδοκίες 4 3 2 1 ''πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" 1 2 29Q3 21Q2 21Q3 Κόστος που σχετίζεται με τη κεφαλαιακή θέση των τραπεζών 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 Ικανότητα πρόσβασης σε χρηματοδότηση μέσω της αγοράς 1 2 3 4 5 6 29Q3 21Q2 Κατάσταση ρευστότητας των τραπεζών 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 Ανταγωνισμός από άλλα 3 2 1 1 2 3 29Q3 21Q2 Ανταγωνισμός από μη 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 Ανταγωνισμός από χρηματοδότηση μέσω της αγοράς 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα 3 2 1 1 2 3 29Q3 21Q2 Προοπικές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή εταιρείες 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 Κίνδυνος όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις 3 2 1 1 2 3 Περίθωριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου 6 5 4 3 2 1 6 5 4 3 2 1 Επιβαρύνσεις εκτός τόκων 6 5 4 3 2 1 Μέγεθος δανείου ή πιστωτικού ορίου Απαιτήσεις ασφάλειας 6 5 4 3 2 1 6 5 4 3 2 1 Ρήτρες δανείων 6 5 4 3 2 1 Διάρκεια 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις 2 1 1 2 3 4 5 ζήτηση '"αύξηση" "μείωση" 29Q3 προσδοκίες 21Q2 21Q3 2 1 1 2 3 4 5 Πάγιες επενδύσεις 29Q3 21Q2 Αποθέματα και κεφάλαια κίνησης 3 2 1 1 2 3 29Q3 21Q2 1 2 3 4 5 6 Συγχωνεύσεις ή εξαγορές και αναδιάρθρωση επιχειρήσεων 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Αναδιάρθρωση χρέους 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Εσωτερική χρηματοδότηση 29Q3 21Q2 3 2 1 1 2 3 Δάνεια από άλλα 29Q3 21Q2 Δάνεια από μη 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Έκδοση χρεογάφων 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 'Εκδοση μετοχών 29Q3 21Q2 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 11
Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 Παράρτημα 2α. Στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά στην Κύπρο (δείκτης διάχυσης) (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά 4 3 2 1 1 2 3 κριτήρια ''πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" 29Q3 προσδοκίες 21Q2 21Q3 1 2 3 4 5 6 Κόστος κεφαλαίων και περιορισμοί που συνδέονται με τον ισολογισμό 29Q3 21Q2 Ανταγωνισμός από άλλα 1 2 3 4 5 6 29Q3 21Q2 1 2 3 4 5 6 Ανταγωνισμός από μη 29Q3 21Q2 Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα 3 2 1 1 2 3 29Q3 21Q2 3 2 1 1 2 3 Προοπτικές της αγοράς κατοικιών 29Q3 21Q2 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά 3 2 1 1 2 3 Περιθώριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου 29Q3 21Q2 Απαιτήσεις ασφάλειας 3 2 1 1 2 3 29Q3 21Q2 Λόγος δανείου προς αξία ακινήτου 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Διάρκεια 29Q3 21Q2 Επιβαρύνσεις εκτός τόκων 1 2 3 4 5 6 29Q3 21Q2 (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά 3 2 1 1 2 3 4 5 6 ζήτηση "αύξηση" "μείωση" προσδοκίες 1 2 3 4 5 6 Προοπτικές της αγοράς κατοικιών 1 2 3 4 5 6 Εμπιστοσύνη καταναλωτών Καταναλωτικές δαπάνες που δεν σχετίζονται με αγορά κατοικίας 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 Αποταμιεύσεις νοικοκυριών Δάνεια από άλλα 1 2 3 4 5 6 3 2 1 1 2 3 'Αλλες πηγές χρηματοδότησης 29Q3 21Q2 21Q3 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 12
Παράρτημα 2β. Καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά στην Κύπρο (δείκτης διάχυσης) Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιούλιος 21 (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά 4 3 2 1 κριτήρια ''πιο αυστηρά" 29Q3 προσδοκίες 21Q2 21Q3 3 2 1 1 2 3 Κόστος κεφαλαίων και περιορισμοί που συνδέονται με τον ισολογισμό 29Q3 21Q2 Ανταγωνισμός από άλλα 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Ανταγωνισμός από μη 29Q3 21Q2 Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Φερεγγυότητα καταναλωτών 29Q3 21Q2 Κίνδυνος όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια 6 5 4 3 2 1 29Q3 21Q2 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά 3 2 1 1 Περιθώριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια 6 5 4 3 2 Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου 6 5 4 3 2 Απαιτήσεις ασφάλειας 6 5 4 3 2 Διάρκεια Επιβαρύνσεις εκτός τόκων 6 5 4 3 2 2 1 1 1 1 3 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 29Q3 21Q2 (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά 3 2 1 1 2 3 4 5 6 ζήτηση "αύξηση" "μείωση" 29Q3 προσδοκίες 21Q2 21Q3 Δαπάνες για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών 3 2 1 1 2 3 29Q3 21Q2 1 2 3 4 5 6 Εμπιστοσύνη καταναλωτών 29Q3 21Q2 1 2 3 4 5 6 Απόκτηση τίτλων 29Q3 21Q2 1 2 3 4 5 6 Αποταμιεύσεις νοικοκυριών 29Q3 21Q2 6 5 4 3 2 1 Δάνεια από άλλα 29Q3 21Q2 1 2 3 4 5 6 Άλλες πηγές χρηματοδότησης 29Q3 21Q2 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 13