ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 2013

ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 2013 1. Το 2013 με μια ματιά Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης αποτυπώθηκαν στα αποτελέσματα της ανακύκλωσης συσκευασιών και το 2013. Ωστόσο ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποια νέα δεδομένα. Ο ρυθμός μείωσης των αποβλήτων συσκευασίας στη χώρα παρουσίασε κάμψη και περιορίστηκε στο 3% σε σχέση με το 2012. Σημειώνεται ότι η αντίστοιχη μείωση 2012/2011 ήταν 11%. Τα στοιχεία προκύπτουν από αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.070 ίδιων συμβεβλημένων με την ΕΕΑΑ επιχειρήσεων. Το σύνολο των υλικών που ανακυκλώθηκαν το 2013 (περιλαμβανομένων των Βιομηχανικών Εμπορικών Αποβλήτων Συσκευασίας και του χαρτιού εντύπων) ανέρχονται σε 442 χιλιάδες τόνους και είναι ελαφρώς μικρότερο των αποτελεσμάτων 2012. Οι ποσότητες που ανακυκλώθηκαν από τα έργα μπλε κάδου / δημοτικών αποβλήτων μειώθηκαν κατά 9% σε σχέση με το 2012 και ανήλθαν σε 135 χιλιάδες τόνους. Η μείωση οφείλεται σε έναν αριθμό συντελεστών όπως, ο μειωμένος αριθμός δρομολογίων συλλογής που εκτελούν οι συνεργαζόμενοι Δήμοι, η μείωση της κατανάλωσης (άρα και συσκευασιών) εξαιτίας της ύφεσης και κυρίως το φαινόμενο της αφαίρεσης υλικού από τους μπλε κάδους (βλ. ειδικό κεφάλαιο). Τα έσοδα από εισφορές το 2013 μειώθηκαν κατά 1% σε σχέση με το 2012 και ανήλθαν σε 20 εκατ. Για μια ακόμα χρονιά ο ισολογισμός χρήσης 2013 της ΕΕΑΑ παρουσιάζει ζημίες και συγκεκριμένα ύψους 1,7 εκατ. Το έλλειμμα εξακολουθεί να καλύπτεται από το απόθεμα που δημιουργήθηκε κατά τα πρώτα πέντε έτη λειτουργίας του ΣΣΕΔ. Παρά τις γενικότερες δυσχερείς συνθήκες και το 2013 συνεχίστηκε η ανάπτυξη του Συστήματος και η ένταξη νέων περιοχών στα έργα ανακύκλωσης. Στο τέλος του έτους τα βασικά μεγέθη των έργων μπλε κάδου ήταν τα ακόλουθα: Τα έργα ανακύκλωσης εξυπηρετούν το 87% του πληθυσμού της χώρας. Το 83% του αριθμού των ΟΤΑ συνεργάζονται με το Σύστημα. 129 χιλιάδες μπλε κάδοι υπολογίζεται ότι είναι ενεργοί, ενώ σωρευτικά έχουν παραδοθεί πάνω από 153 χιλ. στους ΟΤΑ. 406 οχήματα συλλογής έχουν παραδοθεί στους ΟΤΑ 4

98 χιλιάδες δρομολόγια συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών εκτελέστηκαν από τους συνεργαζόμενους ΟΤΑ 29 Κέντρα Διαλογής λειτουργούν σε όλη τη χώρα 4.485 επιχειρήσεις εξυπηρετήθηκαν για τη συλλογή ρεύματος γυαλιού. 2. Συμμετοχή Διαχειριστών Συσκευασίας Οι συνολικές ποσότητες αποβλήτων συσκευασίας (ΑΣ) που διατέθηκαν στην εγχώρια αγορά από τους συμβεβλημένους διαχειριστές μειώθηκαν κατά 3% σε σχέση με το 2012 και εκτιμάται ότι ανέρχονται σε 390 χιλιάδες τόνους. Η διαδικασία υποβολής δηλώσεων από τους υπόχρεους διαχειριστές συνεχίζεται και ενδέχεται να υπάρξει μικρή διαφοροποίηση του τελικού μεγέθους. Παρά το γεγονός ότι το 2013 υπογράφηκαν 94 νέες συμβάσεις, ο αριθμός των συμβεβλημένων είναι πρακτικά σταθερός εξαιτίας του μεγάλου αριθμού συμβάσεων που διακόπηκαν ή/και καταγγέλθηκαν κυρίως για λόγους μη τήρησης των συμβατικών υποχρεώσεων (καταβολών). Το μέσο ετήσιο έσοδο ανά νέα σύμβαση έχει πλέον περιοριστεί σε μόλις 700. Τα έσοδα από εισφορές μειώθηκαν κατά 1%. 3. Ποσότητες ΑΣ στην Αγορά Όπως αναφέρθηκε η μείωση των Αποβλήτων Συσκευασίας (ΑΣ) που τέθηκαν στην εγχώρια αγορά το 2013 συνεχίστηκε, αν και ο ρυθμός κάμφθηκε και περιορίστηκε στο 3% σε σχέση με το 2012. Το Διάγραμμα 1 παρουσιάζει την κατ έτος μείωση των ποσοτήτων ΑΣ την περίοδο 2008-2013. Το δείγμα προέρχεται από 1.070 ίδιες συμβεβλημένες με την ΕΕΑΑ επιχειρήσεις και θεωρείται αντιπροσωπευτικό. 5

12 10-11,0-10,8-11,2 8 % 6 4 2-3,0-3,0 0 2009 2010 2011 2012 2013 Διάγραμμα 1: Ετήσια μείωση ποσοτήτων ΑΣ 2009-2013 σε σχέση με το προηγούμενο έτος Πιο συγκεκριμένα, οι ποσότητες αποβλήτων συσκευασίας που εκτιμάται ότι παρήχθησαν στη χώρα το 2013 παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: Υλικό Πίνακας 1: Ποσότητες συσκευασίας στη χώρα το 2013 Συμβεβλημένες Ποσότητες στην ΕΕΑΑ 2013 (χιλ. τόνοι) ΥΠΕΚΑ προς ΕΕ 2012 (χιλ. τόνοι) ΥΠΕΚΑ 2013 (εκτίμηση βάσει μεταβ. ΕΕΑΑ 2013/12) (χιλ. τόνοι) (Α) ΕΕΑΑ (εκτίμηση 2013) (χιλ. τόνοι) (Β) Διαφορά (%) Α/Β Χαρτί / Χαρτόνι & ΧΣΥ 152 337 323 323 Γυαλί 74 100 96 85 11% Πλαστικά 103 185 181 181 Αλουμίνιο 18 18 19 19 Σίδηρος 25 90 80 60 25% Ξύλο 16 41 46 40 15% ΣΥΝΟΛΟ 388 771 745 708 Ο Πίνακας 1 παρουσιάζει τα εξής στοιχεία: Συμβεβλημένες ποσότητες με την ΕΕΑΑ (πρόβλεψη 2013), ποσότητες που δήλωσε το ΥΠΕΚΑ προς την ΕΕ (2012), πρόβλεψη ποσοτήτων 2013 με βάση την έκθεση του ΥΠΕΚΑ 2012 και τέλος την εκτίμηση της ΕΕΑΑ με βάση μετρήσεις που εκτελεί η ΕΕΑΑ ή/και υπολογισμούς και λοιπά στοιχεία αγοράς που συγκεντρώνει (γυαλί, λευκοσίδηρος, ξύλο). 6

Είναι πολύ σημαντικό οι αρμόδιες αρχές να λάβουν υπόψη την αντικειμενική τάση (μείωση) της αγοράς που σημειώθηκε το 2013 σε σχέση με το 2012 (Διάγραμμα 1), όταν υποβληθούν στην ΕΕ τα στοιχεία του έτους 2013 (στήλη ΥΠΕΚΑ 2013 στον πίνακα 3). Ειδικά για το λευκοσίδηρο πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι ποσότητες ΑΣ στο σύνολο της χώρας υπερεκτιμώνται συστηματικά εκ μέρους των αρμόδιων αρχών. Το πρόβλημα εκκίνησε κατόπιν παρέμβασης του ΣΕΚΑΣΥΛ (συνδέσμου παραγωγών συσκευασιών λευκοσιδήρου) στο τέλος του 2004 όταν θεωρητικά διπλασιάστηκαν οι ποσότητες ΑΣ στη χώρα, μετά από μονομερή δήλωση του ΣΕΚΑΣΥΛ και όχι κατόπιν μετρήσεων, με συνέπεια τη μείωση της εισφοράς του συγκεκριμένου υλικού στο μισό. Το σύνολο των ΑΣ από λευκοσίδηρο σύμφωνα με διάφορες μεθόδους μετρήσεων υπολογισμών της ΕΕΑΑ ετησίως κυμαίνεται μεταξύ 40-60 χιλ. τόνων και σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικά μικρότερο από το μέγεθος που αναφέρεται στις εκθέσεις προς την ΕΕ. To πρόβλημα αυτό έχει τεθεί αναλυτικά στην υπό εξέλιξη συζήτηση με τις αρμόδιες αρχές σχετικά με το επιχειρησιακό σχέδιο του Συστήματος (επιστολή ΕΕΑΑ αρ. πρωτοκόλλου ΕΟΑΝ 385/5-3-2014). Εκτιμάται ότι σύντομα θα υπάρξουν οι κατάλληλες ενέργειες ώστε να προσδιοριστεί το πραγματικό μέγεθος και να τεκμηριωθεί, επιπλέον των στοιχείων που έχει καταθέσει στις αρχές η ΕΕΑΑ, η επίτευξη του Εθνικού Στόχου και για τα μέταλλα. 4. Δραστηριότητες ΣΣΕΔ Έργα Μπλε Κάδου Μείωση κατά 9% των ποσοτήτων που ανακτήθηκαν από τα έργα μπλε κάδου (2013/2012). Μείωση κατά 12% της κατά κεφαλήν απόδοσης των έργων μπλε κάδου (2013/2012) Στις συσκευασίες από χαρτί/χαρτόνι η κατά κεφαλήν ανάκτηση μειώθηκε κατά 15%, κυρίως εξαιτίας της αφαίρεσης του υλικού αυτού από το μπλε κάδο. Ειδικά στην Αττική η μείωση ανέρχεται στο 21% παρατήρηση που συνάδει με την αυξημένη δραστηριότητα της αφαίρεσης του υλικού από το μπλε κάδο στους Δήμους της Αττικής. Οι κύριες αιτίες: Μείωση των δρομολογίων συλλογής που εκτελούν οι συνεργαζόμενοι ΟΤΑ. Ο δείκτης αριθμού δρομολογίων ανά 1000 κατοίκους μειώθηκε κατά 8%, με τη μεγαλύτερη μείωση στην Αττική. 7

Μείωση ΑΣ που διατέθηκαν στην αγορά κατά 3% εξαιτίας της πτώσης της κατανάλωσης. Μείωση κατά 17% της κυκλοφορίας του έντυπου τύπου (Πηγή: Πρακτορείο Ευρώπη), παρατήρηση που αφορά ειδικά το χαρτί εντύπων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ίδιο ποσοστό μείωσης παρατηρείται στην κατά κεφαλήν ανάκτηση του χαρτιού εντύπων από τα έργα μπλε κάδου. Αφαίρεση υλικού από τους μπλε κάδους (βλ. σχετικό κεφάλαιο). Εντούτοις το 2013 στα έργα μπλε κάδου εντάχθηκε επιπλέον 570 χιλ. πληθυσμός και υπογράφησαν 32 νέες συμβάσεις με Δήμους. Παραχωρήθηκαν επιπλέον 16 χιλ. κάδοι και 20 οχήματα. Καθ υπόδειξη του ΥΠΕΚΑ έγινε προσπάθεια να ενταχθούν στο Σύστημα κατά προτεραιότητα ΟΤΑ που κλήθηκαν να διακόψουν τη λειτουργία ΧΑΔΑ. Η επιτυχία της προσπάθειας κυμάνθηκε, όπως αναμενόταν, ανάλογα με την ανταπόκριση των Δήμων. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στους νησιωτικούς ΟΤΑ και σχετίζεται με την έλλειψη υποδομών και αδειοδοτήσεων που αφορούν γενικά τη διαχείριση απορριμμάτων και ειδικότερα χώρους όπου μπορούν να παραμένουν προσωρινά τα κιβώτια αποθήκευσης που μεταφέρουν τα ανακυκλώσιμα υλικά. Ρεύμα Γυαλιού Οι ειδικές δράσεις (συλλογή γυάλινων φιαλών από επαγγελματικούς χώρους) αλλάζουν προσανατολισμό και εφεξής η κύρια δραστηριότητα θα γίνεται μέσω τοποθέτησης μπλε κωδώνων γυαλιού σε κοινόχρηστους χώρους. Ήδη από το 2013, οπότε και εγκαταστάθηκαν οι κώδωνες γυαλιού στους Δήμους Θεσσαλονίκης, Ιωα ννίνων και Χαλκίδας, το πρόγραμμα συλλογής πόρτα-πόρτα αντικαθίσταται από τη συλλογή μέσω κωδώνων και τη δημιουργία επιπλέον ρεύματος γυαλιού με στόχευση κυρίως προς τους επαγγελματικούς χώρους εστίασης / διασκέδασης / διαμονής όπου καταναλώνονται προϊ όντα σε γυάλινες φιάλες. Εξυπακούεται ότι συνεχίστηκε η συλλογή του γυαλιού από τις επιχειρήσεις που διαθέτουν ιδιωτικό χώρο στον οποίο έχει τοποθετηθεί μέσο προσωρινής αποθήκευσης (π.χ. ξενοδοχεία, χώροι εκδηλώσεων κλπ). 5. Αφαίρεση υλικού από τους μπλε κάδους Το φαινόμενο της αφαίρεσης υλικού από το μπλε κάδο από γυρολόγους εντάθηκε κατά το 2013. Είναι γνωστή σε όλους, και κυρίως στους κατοίκους της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, η εικόνα αφαίρεσης και μεταφοράς εμπορεύσιμων υλικών από το μπλε κάδο είτε χειρωνακτικά είτε, προσφάτως, πιο οργανωμένα με ειδικά διαμορφωμένα οχήματα. 8

Τα υλικά στόχοι είναι πρωτίστως χαρτοκιβώτια, αλλά και μεταλλικές συσκευασίες / αντικείμενα κλπ. Εξαιτίας της συγκεκριμένης δραστηριότητας εκτιμάται ότι το 2013 οι απώλειες του χαρτοκιβωτίου/χαρτονιού από τους μπλε κάδους ανήλθαν σε περίπου 30 χιλιάδες τόνους. Ενδεικτικό είναι το Διάγραμμα 2 όπου παρουσιάζεται η μείωση της περιεκτικότητας σε χαρτόνι του ρεύματος μπλε κάδου τα τελευταία έτη κυρίως εξαιτίας της αφαίρεσης του υλικού. 30% 25% 20% 15% 26% 24% 22% 21% 10% 5% 0% 2010 2011 2012 2013 Διάγραμμα 2: Περιεκτικότητα σε χαρτόνι του ρεύματος μπλε κάδου Από τα στοιχεία του έτους συνάγεται ότι το μεγαλύτερο τμήμα αυτής της ποσότητας καταγράφεται στα ΒΕΑΣ καθόσον το χαρτί/χαρτόνι τελικά καταλήγει σε 4-5 μεγάλους εμπόρους παλαιοχάρτου που είναι συνεργάτες του Συστήματος. Υπ αυτή την έννοια τελικά εκτιμάται ότι περιλαμβάνεται στο σύνολο των αποτελεσμάτων που αναφέρονται στην παρούσα έκθεση. Μολαταύτα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι το φαινόμενο της αφαίρεσης των υλικών προκαλεί εξόχως αρνητικές επιπτώσεις στα έργα μπλε κάδου. Συγκεκριμένα διότι: Μειώνει τα αποτελέσματα των έργων μπλε κάδου, το 2013 κατά περίπου 30 χιλ. τόνους ετησίως. Αυξάνει το ποσοστό υπολείμματος του ρεύματος μπλε κάδου γιατί αφαιρείται κατεξοχήν καθαρό ανακυκλώσιμο υλικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το κατά κεφαλήν υπόλειμμα (ανά εξυπηρετούμενο κάτοικο) παρουσιάζει σχετική σταθερότητα, το ποσοστό υπολείμματος στο ρεύμα μπλε κάδου έχει αυξηθεί κατά 30% τα τελευταία χρόνια. Κατά συνέπεια συνάγεται ότι η συμπεριφορά των πολιτών δεν έχει πρακτικά μεταβληθεί, αλλά η εκ των υστέρων αφαίρεση 9

υλικού από τον μπλε κάδο ανατρέπει δραματικά την εικόνα του συλλεγόμενου υλικού. Επιφέρει οικονομική ζημία στα Κέντρα Διαλογής (ΚΔΑΥ), ύψους περίπου 3-4 εκατ. (το 2013), εξαιτίας της απώλειας εσόδων από υλικά που δεν υπάρχουν πλέον, στο εισερχόμενο ρεύμα και συνεπώς δεν καταγράφονται και δεν πιστοποιούνται μέσω αυτών, αλλά και της δραστικής επιδείνωσης της ποιότητας του εισερχόμενου υλικού (δυσλειτουργία διαλογής, πτώση ποιότητας λοιπών προϊόντων κλπ). Υλικά που αφαιρούνται ακολουθούν λανθάνουσες οδούς ανακύκλωσης (πχ. αλουμίνιο) με συνέπεια να δυσχεραίνεται η καταγραφή και πιστοποίηση της ανακύκλωσης. Επιπλέον το φαινόμενο αυτό επιβαρύνει τη λειτουργία της πόλης και των υπηρεσιών καθαριότητας των Δήμων και ενδεχομένως σχετίζεται με μη ορθές περιβαλλοντικές πρακτικές ή/και μη σύννομες οικονομικές δραστηριότητες. Το πρόβλημα είναι δυσεπίλυτο και σε κάθε περίπτωση δεν εμπίπτει στην ευθύνη της ΕΕΑΑ. Κατά καιρούς έχουν καταγραφεί προσπάθειες ΟΤΑ να αποτρέψουν το φαινόμενο, δεν είναι όμως εύκολο. Το πλέον χρήσιμο μέτρο είναι η παρακολούθηση των επόμενων κρίκων στην αλυσίδα της διαχείρισης των αποβλήτων συσκευασίας, δηλαδή των αποδεκτών των αφαιρούμενων υλικών. Οι αρμόδιες αρχές μπορούν και οφείλουν να ασκήσουν ελέγχους και να επιβάλουν την τήρηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου ή ακόμα και την ενίσχυσή του με νέα μέτρα, όπως για παράδειγμα αυστηρότερους όρους αποδοχής των υλικών στους αποδέκτες. Η συνέχιση του φαινομένου σε συνδυασμό με τη γενική οικονομική δυσχέρεια και τη μείωση των συλλεγόμενων ποσοτήτων προκαλούν εξόχως σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία των ΚΔΑΥ με απευκταία, αλλά ενδεχόμενη συνέπεια, την παύση λειτουργίας κάποιων από αυτά. 6. ΒΕΑΣ και λοιπές πηγές ανακύκλωσης Και το 2013 συνεχίστηκαν οι λοιπές δραστηριότητες του Συστήματος, εκτός από τις κύριες δραστηριότητες των έργων μπλε κάδου και του ρεύματος γυαλιού που περιγράφηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια της σύνοψης. Πρόκειται για παράλληλες δραστηριότητες καταγραφής και πιστοποίησης της ανακύκλωσης από τρίτες πηγές. Ο σκοπός είναι να συγκεντρωθούν, με διαδικασίες οργανωμένες και συμφωνημένες με τις αρμόδιες αρχές, στοιχεία σχετικά με το σύνολο των ποσοτήτων αποβλήτων συσκευασίας που ανακυκλώθηκαν στη χώρα, ώστε να προσδιορίζεται ευχερέστερα η επίτευξη των Εθνικών Στόχων στη χώρα. 10

ΒΕΑΣ (Βιομηχανικά και Εμπορικά Απόβλητα) Αφορά τις επιχειρηματικές δραστηριότητες τρίτων (κατά την ορολογία του ΕΟΑΝ) στα ΒΕΑΣ (Βιομηχανικά και Εμπορικά Απόβλητα Συσκευασίας), δηλαδή τη μη δημοτική (εκτός του μηχανισμού συλλογής των ΟΤΑ) προϋπάρχουσα (με την εξαίρεση, σε μεγάλο βαθμό, του πλαστικού) ανακύκλωση, η οποία πιστοποιείται από την ΕΕΑΑ σύμφωνα με τις εγκεκριμένες από τις αρμόδιες αρχές συμβάσεις και διαδικασίες. Οι έλεγχοι, οι καταγραφές και οι πιστοποιήσεις που οργανώνει η ΕΕΑΑ γίνονται από εξειδικευμένους ελεγκτικούς οίκους. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η ανακύκλωση στα ΒΕΑΣ εξαρτάται κυρίως από τις συνθήκες της εγχώριας και διεθνούς αγοράς, οι οποίες όταν μεταβάλλονται επηρεάζουν τα καταγραφόμενα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα στα ΒΕΑΣ παρουσιάζονται στον πίνακα 2 και ανέρχονται συνολικά σε 208 χιλιάδες τόνους ΑΣ. Παράδοση ΑΣ απευθείας σε βιομηχανίες ανακύκλωσης Με τη συνεργασία των εταιρειών ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ Α.Ε. (ΕΛΒΑΛ Α.Ε.) (κουτιά αλουμινίου) και ΥΑΛΟΥΡΓΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΙΟΥΛΑ Α.Ε. (γυάλινες φιάλες) καταγράφηκαν οι επιπλέον ποσότητες κουτιών αλουμινίου και γυάλινων φιαλών που ανακυκλώθηκαν απευθείας στις παραγωγικές μονάδες τους και προέρχονται από τρίτες πηγές, δηλαδή δεν αφορούν τις λοιπές προαναφερθείσες δραστηριότητες του Συστήματος. Συγκεκριμένα εκτιμάται ότι από αυτές τις τρίτες πηγές ανακυκλώθηκαν 108 τόνοι κουτιών αλουμινίου και 6.156 χιλιάδες τόνοι γυάλινων φιαλών. Ειδικά για τα μέταλλα οι εκτιμήσεις/υπολογισμοί/μετρήσεις των λοιπών πηγών ανακύκλωσης περιλαμβάνονται σε αναλυτική έκθεση συνημμένη σε πρόσφατη απαντητική επιστολή προς τον ΕΟΑΝ (αρ. πρωτοκόλλου ΕΟΑΝ 385/5-3-2014) στην υπό εξέλιξη συζήτηση για το επιχειρησιακό σχέδιο. Τα κυριότερα σημεία περιγράφονται συνοπτικά στη συνέχεια. Αναφορικά με το λευκοσίδηρο οι απευθείας παραδόσεις προς τη χαλυβουργία υπολογίζονται ως ακολούθως κατά την πάγια πρακτική των τελευταίων ετών. Η μέση περιεκτικότητα των ΒΕΑΣ σε ΑΣ από λευκοσίδηρο που οι ελεγκτικές εταιρείες (έγκυροι εξειδικευμένοι οίκοι) κατέγραψαν στο μεγαλύτερο μέρος του παλαιοχάλυβα που οδηγείται στη Χαλυβουργία (από συνεργάτες ΒΕΑΣ) προβάλλεται και στο υπόλοιπο τμήμα των ποσοτήτων παλαιοχάλυβα που σύμφωνα με την «Ένωση Χαλυβουργιών Ελλάδος» ανακυκλώνεται προερχόμενο από εγχώριες πηγές. Συγκεκριμένα: 750.000 τόνοι παλαιοχάλυβα Χ 5,14% σε ΑΣ λευκοσιδήρου = 38,6 χιλ. τόνοι, αφαιρώντας τις ποσότητες από ΚΔΑΥ και καταγεγραμμένες ΒΕΑΣ καταλήγουμε σε 13 χιλ. τόνους μη καταγεγραμμένων ποσότητων λοιπών ΒΕΑΣ που όμως ανακτώνται και ανακυκλώνονται από τις χαλυβουργίες. 11

Ως προς το αλουμίνιο είναι κοινή διαπίστωση ότι η υψηλή τιμή διάθεσης των κουτιών αλουμινίου (1.000 1.200 ο τόνος) καθιστούσαν ανέκαθεν το αλουμίνιο στόχο μη επίσημης (λανθάνουσας) ανακύκλωσης. Συνεπώς αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι το αλουμίνιο ανακυκλώνεται σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες από εκείνες που τελικά καταλήγουν στην επίσημη ανακύκλωση μέσω του μπλε κάδου και του τελικού αποδέκτη της ΕΛΒΑΛ. Σημειώνεται ότι, εκτός από την ΕΕΑΑ, έγκυροι κλαδικοί φορείς (π.χ. Ελληνική Ένωση Αλουμινίου) κοινοποιούν στις αρχές τις εκτιμήσεις τους για το μέγεθος αυτής της λανθάνουσας (ανεπίσημης) ανακύκλωσης, η οποία εκτιμάται στο ύψος των 5 χιλ. τόνων. Ανάκτηση ΑΣ από επεξεργασία απορριμμάτων (πράσινου κάδου) Στο τέλος του 2013 (Οκτώβριος - Δεκέμβριος) με πρωτοβουλία του Δήμου Καλαμάτας οργανώθηκε έργο επεξεργασίας μέρους των κοινών απορριμμάτων (πράσινου κάδου) του Δήμου. Από αυτές τις δραστηριότητες διατέθηκαν στην αγορά δευτερογενών υλικών συνολικά 535 τόνοι ΑΣ. Συγκεκριμένα ανά υλικό συσκευασίας: λευκοσίδηρος 106, αλουμίνιο 56 και πλαστικά 373 τόνοι. Επίσης από το ΕΜΑΚ (Α. Λιοσίων) το 2013 σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν από την εταιρεία («ΗΛΕΚΤΩΡ») που λειτουργεί το εργοστάσιο κατ εντολή του ΕΔΣΝΑ και κατόπιν αφαίρεσης των ποσοτήτων που έχουν περιληφθεί σε λοιπές δραστηριότητες του Συστήματος προκύπτουν οι ακόλουθες επιπλέον ποσότητες ΑΣ που διατέθηκαν στην αγορά των δευτερογενών υλικών: 1.908 τόνοι πλαστικών αποβλήτων συσκευασίας. Σημειώνεται ότι η ανάκτηση αποβλήτων συσκευασίας από την επεξεργασία απορριμμάτων θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία στο μέλλον όταν εκκινήσουν τη λειτουργία τους οι αντίστοιχες μονάδες που προγραμματίζουν οι Περιφέρειες της χώρας. Πρόκειται για ανακύκλωση που προκύπτει επιπλέον και πέραν της διαλογής στην πηγή και των έργων μπλε κάδου. Με τους φορείς που λειτουργούν τα δύο ως άνω έργα η ΕΕΑΑ βρίσκεται σε συζητήσεις προκειμένου να υπάρξει συμφωνία παρακολούθησης και στήριξής τους σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο λειτουργίας του Συστήματος. Χαρτί Εντύπων Η κύρια και πλέον σημαντική δραστηριότητα του Συστήματος, δηλαδή τα έργα μπλε κάδου που αναπτύσσονται με τη συνεργασία των ΟΤΑ, προσφέρουν το αξιοσημείωτο έργο της ανακύκλωσης χαρτιού εντύπων παρά το γεγονός ότι οι ποσότητες αυτές δεν προσμετρούνται έναντι των στόχων. Συγκεκριμένα το 2013 ανακυκλώθηκαν 58 χιλ. τόνοι χαρτιού εντύπων (εφημερίδες, περιοδικά, φυλλάδια, βιβλία κλπ.) επιπλέον των ανωτέρω αποτελεσμάτων, αν και οι αντίστοιχοι διαχειριστές, ως γνωστόν, δε 12

συμμετέχουν στο κόστος διαχείρισης του συγκεκριμένου υλικού εξαιτίας της έλλειψης νομικού πλαισίου. 7. Κάλυψη Εθνικών Στόχων Συνοψίζοντας όλα τα ανωτέρω αποτελέσματα που προκύπτουν από τις κύριες δραστηριότητες της ΕΕΑΑ, αλλά και από εκείνες που αφορούν καταγραφές και πιστοποιήσεις που γίνονται για λογαριασμό των αρμόδιων αρχών και στοιχεία από τις άλλες πηγές ανακύκλωσης, τα συνολικά αποτελέσματα ανά υλικό συσκευασίας εμφανίζονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 2: Αποτελέσματα 2013 ανά υλικό συσκευασίας και δραστηριότητα (τόνοι) ΥΛΙΚΟ ΜΠΛΕ ΚΑΔΟΣ ΡΕΥΜΑ ΓΥΑΛΙΟΥ (ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ) ΒΕΑΣ ΛΟΙΠΕΣ ΠΗΓΕΣ ΣΥΝΟΛΟ Χαρτί/Χαρτόνι 76.026 0 171.674 0 247.700 Χάρτινη Συσκευασία Υγρών 2.031 0 0 0 2.031 Πλαστικό 37.490 0 17.853 2.281 57.624 Αλουμίνιο 1.335 0 0 5.164 6.499 Σίδηρος 7.932 0 17.620 13.106 38.658 Γυαλί 9.554 11.279 0 6.156 26.989 Ξύλο 0 0 973 0 973 ΣΥΝΟΛΟ 134.368 11.279 208.120 26.707 380.474 Εναλλακτικό Καύσιμο 600 2.674 3.274 Χαρτί Εντύπων 58.445 0 0 0 58.445 Τα στοιχεία αυτά, μετά την έγκρισή τους από τις αρμόδιες αρχές, μπορούν να χρησιμεύσουν για τον υπολογισμό της κάλυψης των Εθνικών Στόχων. Υπογραμμίζεται ότι τα ως άνω στοιχεία βασίζονται αποκλειστικά στα περιλαμβανόμενα στην παρούσα έκθεση. Συγκεκριμένα: Οι ανά υλικό Εθνικοί Στόχοι σε χαρτί/χαρτόνι, πλαστικό, και μέταλλα επιτυγχάνονται. Συγκυριακά δεν επιτυγχάνεται ο στόχος του ξύλου που μέχρι και το 2012 υπερκαλυπτόταν (ανακυκλώνονταν περί τους 20 χιλ. τόνους ετησίως). Η αιτία είναι η κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης ξύλινων παλετών από το μοναδικό αποδέκτη (βιομηχανία παραγωγής μοριοσανίδων Shelman-Alfa Wood). Σημειώνεται ότι σήμερα η ξύλινη παλέτα οδεύει κυρίως σε χρήσεις ενεργειακής αξιοποίησης σύννομες (πχ. τσιμεντοβιομηχανία) όπου και καταγράφεται ή και σε άγνωστες χρήσεις, όπου προφανώς δεν καταγράφεται. Λαμβάνοντας υπόψη ότι για την επίτευξη του στόχου απαιτείται ανακύκλωση περίπου 5 χιλ. τόνων 13

υλικού εκτιμάται ότι η κάλυψη του στόχου είναι εφικτή. Για το θέμα αυτό έχουν ενημερωθεί αναλυτικά οι αρμόδιες αρχές (επιστολή ΕΕΑΑ αρ. πρωτοκόλλου ΕΟΑΝ 385/5-3-2014). Τα συνολικά αποτελέσματα 2012 υπολείπονται κατά 40 χιλ. τόνους (περίπου 10%) από το στόχο του συνόλου. Η συμπλήρωση των ποσοτήτων, παρά τις δυσχερείς οικονομικές συνθήκες, θεωρείται εφικτή, ενώ η επίτευξη των ανά υλικών στόχων προφανώς θα καλύψει μεγάλο μέρος. Άλλη πηγή προς κάλυψη της υστέρησης είναι το εναλλακτικό καύσιμο, χρήση που αναμένεται να αυξηθεί στο άμεσο μέλλον. Το πραγματικό πρόβλημα σε ότι αφορά την κάλυψη των εθνικών στόχων είναι το γυαλί. Στη σχετική επιστολή της ΕΕΑΑ προς τον ΕΟΑΝ (αρ. πρωτοκόλλου ΕΟΑΝ 385/5-3-2014) περιγράφεται το θέμα και αναλύονται το ιστορικό και οι αιτίες που προκαλούν το πρόβλημα. Συνοπτικά οι επιπλέον ενέργειες που υλοποιεί η ΕΕΑΑ και για τις οποίες έχουν ενημερωθεί οι αρμόδιες αρχές είναι οι εξής: o Ανάπτυξη ρεύματος γυαλιού σε μπλε κώδωνες. Προγραμματίζεται να τοποθετηθούν περί τους 1.000 εντός του 2014 με βασικό προσανατολισμό στους επαγγελματικούς χώρους όπου καταναλώνονται προϊόντα σε γυάλινες φιάλες. o Βελτίωση της ανάκτησης του γυαλιού στο ρεύμα μπλε κάδο κυρίως με ενίσχυση του κινήτρου για τη διαλογή του στα ΚΔΑΥ και συνέχιση της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας πρόσθετων τεχνικών διατάξεων (κυρίως για το λεπτομερές υαλόθραυσμα). o Πέραν των ενεργειών της ΕΕΑΑ απαιτούνται και ενέργειες των αρμόδιων αρχών και των ΟΤΑ για την επιτυχία των προσπαθειών όπως: Η σύμφωνη γνώμη των ΟΤΑ για την τοποθέτηση των κωδώνων. Νομική ρύθμιση που θα προβλέπει την υποχρέωση διαλογής στην πηγή στους συγκεκριμένους επαγγελματικούς χώρους ως προϋπόθεση διοικητικών αδειών και εγκρίσεών τους. Αποφάσεις αρχών σχετικά με έργα στα νησιά από όπου προέρχονταν σημαντικές ποσότητες γυαλιού. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι, ως γνωστόν, ο οικονομικός μηχανισμός χρηματοδότησης της ανάκτησης των ΑΣ από γυαλί μέσω των εισφορών παρουσιάζει σημαντικό έλλειμμα, το οποίο προβλέπεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Η κάλυψη των Εθνικών Στόχων από τα αποτελέσματα της ΕΕΑΑ έτους 2013 παρουσιάζεται στο παρακάτω Διάγραμμα: 14

160 % Στόχου 140 120 100 80 60 40 20 Λείπουν 24 χιλ. τόνοι Λείπουν 5 χιλ. τόνοι Λείπουν 40 χιλ. τόνοι 0 Διάγραμμα 3: Κάλυψη εθνικών στόχων 2013 15