ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α. β Α. δ Α4. β Α5. α. Σύμφωνα με τη θεωρία Arrheius βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλυθούν στο νερό απελευθερώνουν ανιόντα ΟΗ - ενώ σύμφωνα με τη θεωρία Brosted- Lowry βάση είναι μία ουσία που μπορεί να δεχτεί ένα ή περισσότερα πρωτόνια (Η + ) Σύμφωνα με τη θεωρία Arrheius ο βασικός χαρακτήρας εκδηλώνεται μόνο σε υδατικά διαλύματα ενώ σύμφωνα με τη θεωρία Brosted- Lowry και σε μη υδατικά. Σύμφωνα με τη θεωρία Arrheius ο βασικός χαρακτήρας εκδηλώνεται ανεξάρτητα από την παρουσία οξέος, ενώ στη θεωρία Brosted- Lowry ο βασικός χαρακτήρας εκδηλώνεται με την παρουσία κάποιου οξέος. Σύμφωνα με τη θεωρία Arrheius μια ουσία μπορεί να συμπεριφέρεται μόνο ως βάση ενώ κατά Brosted- Lowry μπορεί να συμπεριφέρεται ως βάση ή οξύ ανάλογα με την αντίδραση στην οποία συμμετέχει. β. Η ηλεκτρολυτική διάσταση δεν είναι χημικό φαινόμενο, ενώ ο ιοντισμός είναι. Η ηλεκτρολυτική διάσταση είναι πλήρης, ενώ η αντίδραση ιοντισμού μπορεί να είναι πλήρης ή μερική. ΘΕΜΑ Β Β1. α. Λάθος β. Σωστό γ. Λάθος δ. Σωστό ε. Λάθος Αιτιολόγηση α. Για το καθαρό νερό σε οποιαδήποτε θερμοκρασία ισχύει O OH το διάλυμα είναι ουδέτερο. β. Το HS είναι αμφιπρωτική ουσία ΗS - + H O S - + H O + Οξύ βάση ΗS - + H O Η S + ΟΗ - Βάση οξύ H. Άρα γ. ΝΗ + Η Ο ΝΗ 4 + + ΟΗ - Kw Kb K NH NH 4 Ka NH 4 14 5 9

Το συζυγές οξύ της ΝΗ δηλαδή το ΝΗ 4 + είναι ασθενές οξύ γιατί έχει μικρή Κa 6 δ. 1S S p S d 4S 4 p Ανήκει στον τομέα και έχει 5e σθένους, άρα ανήκει στην 15 ομάδα ε. 1 Ο C Α.Ο. 1 HCl C l ανάγεται γιατί ελαττώνεται ο Α.Ο.και ο C οξειδώνεται γιατί αυξάνεται ο Β. α. Στη η περίοδο του περιοδικού πίνακα έχουμε στοιχεία μόνο στον στοιχεία) και στον τομέα p ( 6 στοιχεία). Συνολικά υπάρχουν 8 στοιχεία. 6 6 7 β. z 7 : 1S, S, p,s, p,d,4s Ανήκει στην 4 η περίοδο (=4) 7 d, 4S 9 η ομάδα x τομέας d d, 1 s τομέα S ( ΘΕΜΑ Γ Γ1. α. Οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων είναι: Α: HCOOH Β. =O Γ. OH Δ. COOH Ε. =O β. i. =O + CuSO 4 + 5NaOH HCOONa + Cu O +Na SO 4 + H O ii) - OH + 4I + 6NaOH I + HCOONa + 5NaI + 5H O iii) =O + AgNO + NH + H O COONH 4 + Ag + NH 4 NO iv) OH + K Cr O 7 + 8H SO 4 COOH + Cr (SO 4 ) + K SO 4 + 11H O Γ. Οι συντακτικοί τύποι των ενώσεων είναι: Χ: - - - OH Ψ: - -C- O OH Φ: - C-CN

Λ: - -- Cl Μ: - -- ΜgCl OgCl Θ: - -C - - OΗ Σ: - -C - - Γ. KOH = c. V = 0,. 0,1 = 0,0 mol COOH + KOH COOK + H O 1mol 1 mol x ; 0,0mol x=0,0mol COOH = = c. V = 0,. 0, = 0,04 mol 5(COOK) +KO 4 + 8H SO 4 CO + SO 4 + 6K SO 4 + 8H O 5mol mol y; 0,04mol y = 0,1 mol (COOK) Στο αρχικό διάλυμα περιέχονται:. x = 0,04 mol COOH και. y = 0, mol (COOK) ΘΕΜΑ Δ Δ1. A = c A. V A = 0,. 0,05 = - mol B = c B. V B = 0,. 0,05 = - mol Οι ουσίες Α και Β αντιδρούν μεταξύ τους ( mol) COOH NaOH COONa H O ό V 5 5 1 L

Άρα 1 C T 1 Άρα στο τελικό διάλυμα έχουμε COONa -1 COONa COO Na 1 1 1 () C H CO O + H O COOH OH Αρχ -1 Ιον/παρ -χ χ χ Iσορ -1 -χ χ χ K a 9 5 9 K b x x x 0.1 x 5 OH poh 5 ph + poh =14 ph = 9 Δ A: 50ml COOH 0, B: 0 ml NaOH 0, x 5 οξ = c. V = 0,. 0,05 = 0,01 mol = - mol βας = c. V = 0,. 0,1 = 0,0 mol =. - mol (mol) COOH + NaOH COONa + H O Αρχ. -. - Αντ/Παρ - - - Τελ. - - - To διάλυμα Δ έχει όγκο V = 1L και περιέχει: ΝaOH - COONa - ΝaOH Na + + OH - - - - COONa COO - + Na + - - - COO - + H O COOH + OH - Αρχ - - Ιον/Παρ -y y y Ισορ. - y y - + y [OH - ] = - + y - poh = -log[oh - ] = ph + poh =14 ph = 1

Δ. 500ml COOH 0. 500L HCl 0. + 0.15mol NaOH COOH HCl 0. 0.5 0.1mol 0. 0.5 0.1mol HCl 0.1mol NaOH NaCl 0.1mol 0.1mol H O Άρα περισσεύουν 0.15 0.1 0.05 mol NaOH ( mol) COOH NaOH COONa H O 0.1 0.05 / 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 Έτσι το διάλυμα Ε περιέχει COONa COO 0.05 0.05 COOH 0. 05 Na και COONa 0. 05 COOH H O COO H O Αρχ 0,05 0,05 Ιον/Παρ -z z z Ισορ. 0,05 z 0,05 + z z 0.05 x 0. 05 x 0.05 0. 05 K a (0,05 z) z 0.05 z z 5 άρα H O z Άρα ph=5. Δ4. α) Για το ισοδύναμο σημείο απαιτούνται 0 ml του 1 γιατί ογκομετρούμενο διάλυμα και πρότυπο διάλυμα έχουν ίδιο C και αντιδρούν με αναλογία 1:1. Για να βρούμε την καμπύλη παίρνουμε ml από το πρότυπο και έχουμε: COOH NaOH C V C V 0. 1 4 mol mol

( mol) 4 COOH NaOH COONa H O Άρα έχουμε ρυθμιστικό διάλυμα με : COOH C έ και V T COONa C A V T C H O K a C αντιστοιχεί η καμπύλη. έ a A Άρα ισχύει H O 5 K Οπότε στο ΗΒ αντιστοιχεί η καμπύλη 1, άρα ph=5 και σ αυτό β) Το διάλυμα HB έχει ίσο όγκο με το 1, δηλαδή 0 ml. Επειδή αντιδρούν με το πρότυπο με αναλογία 1:1 θα έχουν και το ίδιο C=0.. Για να βρούμε την K a παίρνουμε ml πρότυπου διαλύματος γιατί γνωρίζουμε το ph της καμπύλης 1. HB NaOH 1 C V 1 C V 4 mol mol ( mol) /. HB 4 NaOH NaB. H O Το τελικό διάλυμα είναι ρυθμιστικό με: HB: και C HB v NaB Na + + B - C NaB C NaB C NaB C NaB V HB + H O B - + OH - Αρχ C HB C NaB Ιον/Παρ -κ κ κ Ισορ. C HB κ C ΝαB + κ κ και επειδή ph=4, H O 4

Ka HB = (C NaB ) C HB Ka HB = κ = -4 γ. Ο όγκος του ογκομετρούμενου δ/τος ΗB είναι V=0,0L Στο ισοδύναμο σημείο έχει αντιδράσει πλήρως το ΗΒ με 0ml δ/τος ΝαΟΗ 0,Μ. Στο ισοδύναμο σημείο HB = NaOH =0,. 0,0 = 0,004 mol και ο όγκος του διαλύματος είναι 0,04L (mol) HB + NaOH NaB + H O Αρχ. 4. - 4. - Αντ/Παρ 4. - 4. - Τελ. - - 4. -. 4 To NaB έχει συγκέντρωση c=. 4 = -1 NaB Na + + B - -1-1 -1 B - + H O HB + OH - Αρχ -1 Ιον/Παρ -ω ω ω Ισορ. -1 ω ω ω Ka. HB K bb = K w K bb = 14 4 K bb = - K bb =. 1 K bb = ω = -11 ω = -5,5 1 [ΟΗ - ] = -5,5 Μ poh = -log[oh - ] poh = 5,5 ph + poh =14 ph = 8,5 Επιμέλεια απαντήσεων: Δεββές Γιώργος

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 9 ΜΑΪΟΥ 01 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ(4) ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α1 έως και Α4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α1. Πολυμερισμό 1,4 δίνει η ένωση: α. β. γ. C( ) δ. ( ) C Μονάδες 5 Α. H ένωση που δίνει την αλογονοφορμική αντίδραση, αλλά δεν ανάγει το αντιδραστήριο Tolles, είναι: α. (OH) β. CΗ CO γ. CΗ O δ. CO Μονάδες 5 Α. Ποια από τις επόμενες δομές, στη θεμελιώδη κατάσταση, δεν είναι σωστή: α. V: 1s s p 6 s p 6 d 4s β. 4 Cr: 1s s p 6 s p 6 d 5 4s 1 γ. 6Fe: 1s s p 6 s p 6 d 6 4s δ. 9Cu: 1s s p 6 s p 6 d 9 4s Μονάδες 5 Α4. Ποια από τις επόμενες εξισώσεις παριστάνει την ενέργεια ου ιοντισμού του μαγνησίου: α. g + (s) g + (g)+e β. g + (g) g + (g)+e γ. g(s) g + (g)+e δ. g(g) g + (g)+e Μονάδες 5 A5. Να αναφέρετε με βάση τους ορισμούς: α. τρεις διαφορές μεταξύ της βάσης κατά Arrheius και της βάσης κατά Brösted-Lowry. (μονάδες ) β. δύο διαφορές μεταξύ της ηλεκτρολυτικής διάστασης και του ιοντισμού των ηλεκτρολυτών. (μονάδες ) Μονάδες 5 ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΘΕΜΑ Β Β1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Το καθαρό H O στους 80 ο C είναι όξινο. β. Το HS, σε υδατικό διάλυμα, είναι αμφιπρωτική ουσία. γ. Σε υδατικό διάλυμα θερμοκρασίας 5 ο C, το συζυγές οξύ της ΝH (K b = 5 ) είναι ισχυρό οξύ. δ. Το στοιχείο που έχει ημισυμπληρωμένη την 4p υποστιβάδα, ανήκει στη 15 η ομάδα. ε. Στην αντίδραση: C H C 1 H + HCl (Cl) o C 1 οξειδώνεται, ενώ ο C ανάγεται. (μονάδες 5) Να αιτιολογήσετε όλες τις απαντήσεις σας. (μονάδες ) Μονάδες 15 Β. α. Πόσα στοιχεία έχει η η περίοδος του περιοδικού πίνακα; (μονάδα 1) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες ) ΘEΜΑ Γ β. Σε ποιο τομέα, ποια περίοδο και ποια ομάδα ανήκει το στοιχείο με ατομικό αριθμό Ζ=7; (μονάδες ) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 4) Μονάδες Γ1. Σε πέντε γυάλινες φιάλες περιέχονται 5 άκυκλες οργανικές ενώσεις Α, Β, Γ, Δ, Ε, από τις οποίες δύο είναι κορεσμένα μονοκαρβοξυλικά οξέα, δύο είναι κορεσμένες μονοσθενείς αλδεΰδες και μία είναι κορεσμένη μονοσθενής αλκοόλη. Για τις ενώσεις αυτές δίνονται οι εξής πληροφορίες: Η ένωση Α διασπά το ανθρακικό νάτριο και επίσης αποχρωματίζει διάλυμα KO 4 /H SO 4. Η ένωση Β ανάγει το αντιδραστήριο Fehlig και δίνει οργανικό προϊόν, το οποίο αποχρωματίζει το διάλυμα KO 4 /H SO 4. Η ένωση Γ αντιδρά με I +NaOH και δίνει ίζημα, ενώ όταν οξειδωθεί πλήρως με διάλυμα K Cr O 7 /H SO 4 δίνει την ένωση Δ. Η ένωση Ε ανάγει το αντιδραστήριο Tolles, ενώ, όταν αντιδρά με I +NaOH, δίνει ίζημα. α. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Α, Β, Γ, Δ, Ε. (μονάδες 5) β. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των εξής αντιδράσεων: i. της Β με το αντιδραστήριο Fehlig ii. της Γ με I +NaOH iii. της Ε με το αντιδραστήριο Tolles iv. της Γ με K Cr O 7 /H SO 4 προς ένωση Δ. (μονάδες 8) Μονάδες 1 ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΑΡΧΗ ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ Γ. Κορεσμένη οργανική ένωση Χ κατά την οξείδωσή της δίνει ένωση Ψ, η οποία με επίδραση ΗCN δίνει ένωση Φ. Η ένωση Φ με υδρόλυση σε όξινο περιβάλλον δίνει την ένωση: H ένωση Χ με SOCl δίνει οργανική ένωση Λ, η οποία, αντιδρώντας με g σε απόλυτο αιθέρα, δίνει ένωση Μ. H ένωση Μ, όταν αντιδράσει με την ένωση Ψ, δίνει ένωση Θ, η οποία με υδρόλυση δίνει οργανική ένωση Σ. Να γράψετε τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Χ, Ψ, Φ, Λ, Μ, Θ, Σ. Μονάδες 7 Γ. Υδατικό διάλυμα όγκου V που περιέχει (COOK) και COOH, χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη. Το 1 ο μέρος απαιτεί για την πλήρη εξουδετέρωσή του 0 ml διαλύματος KOH 0,. Το ο μέρος απαιτεί για την πλήρη οξείδωσή του 00 ml διαλύματος KO 4 0, παρουσία H SO 4. Να βρεθούν οι ποσότητες (mol) των συστατικών του αρχικού διαλύματος. Μονάδες 5 ΘΕΜΑ Δ Διαθέτουμε τα υδατικά διαλύματα: Διάλυμα Α: COOH 0, (Κ a = -5 ) Διάλυμα Β: NaOH 0, Διάλυμα Γ: HCl 0, Δ1. Nα υπολογιστεί το ph του διαλύματος, που προκύπτει με ανάμειξη 50 ml διαλύματος A με 50 ml διαλύματος Β. Μονάδες 4 Δ. 50 ml διαλύματος Α αναμειγνύονται με 0 ml διαλύματος B και το διάλυμα που προκύπτει αραιώνεται με Η Ο μέχρι όγκου 1 L, οπότε προκύπτει διάλυμα Δ. Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος Δ. Μονάδες 5 Δ. Προσθέτουμε 0,15 mol στερεού NaOH σε διάλυμα, που προκύπτει με ανάμειξη 500 ml διαλύματος A με 500 ml διαλύματος Γ, οπότε προκύπτει διάλυμα Ε. Να υπολογιστεί το ph του διαλύματος Ε. Μονάδες 8 Δ4. Οι καμπύλες (1) και () παριστάνουν τις καμπύλες ογκομέτρησης ίσων όγκων διαλύματος A και ενός διαλύματος οξέος ΗΒ με πρότυπο διάλυμα NaOH 0, Μ. ΤΕΛΟΣ ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ α. Ποια καμπύλη αντιστοιχεί στο COOH και ποια στο ΗΒ; (μονάδες ) β. Να υπολογιστεί η τιμή Κ a του οξέος ΗΒ. (μονάδες ) γ. Να υπολογιστεί το ph στο Ισοδύναμο Σημείο κατά την ογκομέτρηση του ΗΒ. (μονάδες ) Μονάδες 8 Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία θ=5 C K w = 14 Κατά την προσθήκη στερεού σε διάλυμα, ο όγκος του διαλύματος δε μεταβάλλεται. Τα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις () ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: :0 π.μ. KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ