1 ο ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΙΑΘΟΥ 1. Ο τόπος µας Ανάµεσα στις ακτές του νοµού Μαγνησίας και τη Σκόπελο και απέναντι από το Πήλιο, βρίσκεται η Σκιάθος, ένα νησί µε έκταση 48 τετραγωνικά χιλιόµετρα. Λέγεται ότι η Σκιάθος πήρε την ονοµασία της επειδή βρίσκεται στη «Σκιά του Άθω» (δηλαδή του Αγίου Όρους). Το νησί διατηρεί τη γραφικότητά του στο πέρασµα του χρόνου. Είναι καταπράσινο, γεµάτο πεύκα, αµπέλια και οπωροφόρα δέντρα. ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ: Η πόλη µας Η πόλη της Σκιάθου είναι ο µοναδικός οικισµός του νησιού. Είναι κτισµένη στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού σε έναν απάνεµο κόλπο που χωρίζει σε δύο µέρη το νησί Μπούρτζι. Είναι σχετικά νέος οικισµός, χτισµένος το 1829-1830 στη θέση της αρχαίας πόλης, πάνω σε δύο λόφους που κείτονται στην άκρη της θάλασσας. Τον αρχαίο οικισµό είχαν ιδρύσει το 800 π.χ. Το µεγάλο φυσικό λιµάνι της σηµερινής πόλης, ιδανικό από την άποψη του νότιου προσανατολισµού και του σχήµατός του, υπήρξε ρυθµιστικό στοιχείο της ζωής του νησιού τόσο κατά τα παλιότερα όσο και κατά τα νεότερα χρόνια Στη σύγχρονη Σκιάθο, τα σπίτια είναι απλά και µικρά, ως επί το πλείστον διώροφα, αµφιθεατρικά, κτισµένα το ένα πλάι στο άλλο και οι δρόµοι στενοί χωρίς να έχουν µια κανονική διάταξη εκτός από ελάχιστα σηµεία της πόλης. Το Κάστρο Γύρω στα µέσα του 14ου αιώνα, λόγω των συνεχών πειρατικών επιδροµών, οι Σκιαθίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την αρχαία πόλη Σκίαθο και να ιδρύσουν την πόλη τους στο Κάστρο, µια χερσόνησο στο βόρειο τµήµα του νησιού, η οποία ήταν ένα φυσικό φρούριο. Για να ενισχύσουν το φυσικό αυτό φρούριο, το έκλεισαν µε τείχη διάσπαρτα µε πολεµίστρες και κανόνια, τα οποία κυρίως προς την ξηρά, ήταν ισχυρότατα και πανύψηλα Η επικοινωνία του φρουρίου µε την ξηρά γινόταν µε µια ξύλινη κινητή γέφυρα, η οποία ένωνε την πύλη του φρουρίου µε το απέναντι ύψωµα. Σε περίπτωση ανάγκης συρόταν προς το εσωτερικό του Κάστρου, µη επιτρέποντας έτσι την είσοδο στους εχθρούς. Πάνω από την πύλη υπήρχε µια ταράτσα µε την απαραίτητη ζεµατίστρα. Από την ίδρυσή του ως το 1453 το Κάστρο το εξουσίαζαν οι Βυζαντινοί, στη συνέχεια ως το 1538 οι Ενετοί και ως το 1821 οι Τούρκοι. Για ένα µικρό διάστηµα γύρω στο 1660, το Κάστρο πέρασε και πάλι στα χέρια των Ενετών. Όλα αυτά τα χρόνια η ζωή των κατοίκων του ήταν πολύ δύσκολη και µερικές φορές ακόµα και µαρτυρική, αφού εκτός από τις συνεχείς επιδροµές των πειρατών και επίδοξων κατακτητών, αντιµετώπιζαν και το πρόβληµα της έλλειψης χώρου στο εσωτερικό του φρουρίου. Έτσι, τα σπίτια ήταν µικρά και χτισµένα το ένα πολύ κοντά στο άλλο. Παρ' όλα αυτά όµως, στο Κάστρο υπήρχαν περισσότερα από είκοσι εκκλησάκια, ως και τζαµί χωρίς µιναρέ από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, καθώς και οι απαραίτητες δεξαµενές για νερό, ενώ το Νεκροταφείο βρισκόταν έξω από την πόλη.
Από τη στιγµή που εγκαταλείφθηκε το Κάστρο το 1830, µε την ίδρυση του Ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους, αφέθηκε στην τύχη του. Έτσι, σήµερα σώζονται µόνο τέσσερις εκκλησίες, ένα τµήµα του τείχους µε την πύλη, η θεαµατική ταράτσα µε τη ζεµατίστρα, το µισοχαλασµένο τζαµί και κάποια ερείπια του τουρκικού διοικητηρίου. Ακόµα σώζονται δύο δεξαµενές και το κανόνι της Αναγκιάς. Σίγουρα το Κάστρο αποτελεί την πιο αξιόλογη τοποθεσία της Σκιάθου, αφού συνδυάζει την άγρια µεγαλειώδη φυσική οµορφιά, µε την ιστορία που αφηγούνται µελαγχολικά τα ερειπωµένα αποµεινάρια, µάρτυρες άλλων εποχών. Το Μπούρτζι Το Μπούρτζι είναι µια µικρή χερσόνησος, η οποία χωρίζει στα δύο το λιµάνι της Σκιάθου και κατά το παρελθόν ήταν φρούριο. Το φρούριο ιδρύθηκε από τους αδελφούς Γκίζι, οι οποίοι κατέλαβαν τη Σκιάθο το 1207. Ήταν περιτειχισµένο µε επάλξεις και πολεµίστρες και δεξιά και αριστερά της πύλης είχε δύο στρογγυλούς πύργους. Το ύψος του τείχους όµως, είναι αδύνατον να προσδιοριστεί από τα σηµερινά αποµεινάρια του. Ακόµα, στο φρούριο υπήρχε δεξαµενή και ένα εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, προστάτη των Ενετών, το οποίο πιθανότατα έχτισαν οι αδελφοί Γκίζι. Λόγω της εκκλησίας αυτής, το Μπούρτζι ονοµαζόταν και "Καστέλι του Αγίου Γεωργίου". Το φρούριο καταστράφηκε το 1660 όταν κατάλαβε το νησί ο Ενετός ναύαρχος Φραγκίσκος Μοροζίνι. Το 1823 µέσα από τις ερειπωµένες πολεµίστρες του οι κάτοικοι του νησιού, Σκιαθίτες και πρόσφυγες, κατάφεραν να απωθήσουν τον Τοπάλ-πασά. Μετά την απελευθέρωση, στο Μπούρτζι λειτούργησε το πρώτο λοιµοκαθαρτήριο του νησιού, ενώ το 1906 στο κέντρο της χερσονήσου χτίστηκε δηµοτικό σχολείο, δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Στην είσοδό του βρίσκεται από το 1925 η προτοµή του Αλέξανδρου Παπαδιαµάντη. Σήµερα, το Μπούρτζι είναι πραγµατικά ένας σπάνιος τόπος αναψυχής, κατάφυτο από πεύκα, πάντα δροσερό, µε µαγευτική θέα. Από το παλιό φρούριο σώζονται λίγα υπολείµµατα από τα τείχη, καθώς επίσης διακρίνονται αριστερά και δεξιά του δρόµου που οδηγεί στην είσοδο του παλιού σχολείου, οι θέσεις που βρίσκονταν η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και η δεξαµενή του φρουρίου. Το παλιό δηµοτικό σχολείο έχει µεταµορφωθεί µε πρωτοβουλία της σηµερινής δηµοτικής αρχής, σε πολιτιστικό κέντρο, µε καλαίσθητες και λειτουργικές αίθουσες συνεδριάσεων και ένα ονειρικό πραγµατικά θερινό θέατρο, στο οποίο κάθε καλοκαίρι δίνονται επιτυχηµένες θεατρικές παραστάσεις. Ακόµα, µέσα στο Μπούρτζι λειτουργεί δηµοτικό καφενείο, στο οποίο οργανώνονται ξεχωριστές βραδιές, που ταιριάζουν µε το ύφος και την ατµόσφαιρα της µικρής καταπράσινης χερσονήσου. Αρχιτεκτονική Η σκιαθίτικη λαϊκή αρχιτεκτονική, η οποία σήµερα ολοένα και χάνεται, δεν έχει απόλυτα νησιώτικο χαρακτήρα: δηµιουργεί µια σύνθετη εικόνα νησιώτικου και Πηλιορείτικου χωριού, µε νεοκλασικά στοιχεία. Βέβαια όλα αυτά τα στοιχεία φιλτράρονται µέσα από την ιδιοσυγκρασία, την προτίµηση και τις ανάγκες των κατοίκων. Τα σπίτια είναι ως επί το πλείστον µικρά, χτισµένα το ένα κοντά στο άλλο, διώροφα και πέτρινα, ενώ το µόνο υλικό το οποίο χρησιµοποιείται για το βάψιµο των εξωτερικών τοίχων είναι ο ασβέστης. Συναντάµε κυρίως δύο µέρη σπιτιών: τα
αγροτικά και τα αρχοντικά. Στη σύγχρονη Σκιάθο, οι στενοί δρόµοι, οι περισσότεροι χαραγµένοι στην τύχη, είναι φτιαγµένοι από πέτρινες πλάκες. Στο κέντρο του δρόµου, τοποθετούνται κατακόρυφα µέσα στη γη σε σχήµα ψαροκόκαλου τέτοιες πλάκες για να διευκολύνουν την αποµάκρυνση των νερών της βροχής και για να είναι πιο στερεή η κατασκευή τους. Σε µέρη που οι δρόµοι είναι πολύ στενοί και τεθλασµένοι, οι γωνίες των σπιτιών είναι κοµµένες κατά τέτοιον τρόπο ώστε να διευκολύνεται η κίνηση σ' αυτούς. Μικρές πλατείες σχηµατίζονται σε διάφορα εσωτερικά σηµεία της πόλης, είτε τυχαία, είτε για να τονιστεί κάτι (π.χ. εκκλησίες, βρύσες κ.λ.π.). Κουκουναριές Η γνωστότερη παραλία της Σκιάθου και µία από τις γνωστότερες παραλίες της Ευρώπης. Είναι γνωστή και µε το όνοµα "Χρυσή Άµµος", αφού η άµµος της είναι πολύ λεπτή και λάµπει ολόχρυση κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο. Εκτός από τα καταγάλανα, πεντακάθαρα νερά της, η παραλία αυτή προσφέρει µοναδική ευκαιρία για ξεκούραση και απόλαυση, αφού το πασίγνωστο δάσος των Κουκουναριών σταµατάει λίγα µέτρα από τη θάλασσα. Το δάσος - καθώς και η λιµνοθάλασσα Στροφυλιά που βρίσκεται µέσα σ' αυτό - αποτελεί ένα σπάνιο υδροβιότοπο, ο οποίος είναι σήµερα περιοχή προστατευόµενη από το ήµο Σκιάθου στα πλαίσια Ευρωπαϊκών Προγραµµάτων. Στις Κουκουναριές βρίσκονται πλήθος ξενοδοχείων, ξενώνων, κάµπινγκ όπως και πολλές ταβέρνες, εστιατόρια, µπαρ, ουζερί, καφετέριες. Εκεί σας δίνεται η δυνατότητα να ασχοληθείτε µε όποιο θαλάσσιο σπορ θέλετε, ακόµα να νοικιάσετε σκάφος ή να παίξετε τένις σε κάποιο από τα κοντινά ξενοδοχεία που έχουν γήπεδο. Η παραλία των Κουκουναριών βρίσκεται στο Νοτιοδυτικό άκρο της Σκιάθου και εκτός από όλα τα προηγούµενα προσφέρει ένα µαγευτικό ηλιοβασίλεµα το οποίο δεν πρέπει µε τίποτα να χάσετε. 2. Πολιτισµός Χορός/ Μουσική/ Φορεσιές Από το µεγάλο πλήθος των λαϊκών τραγουδιών της Σκιάθου, τα περισσότερα είναι αφηγηµατικά. Η αρχή αυτών των τραγουδιών, ανάγεται στα χρόνια του Μεσαίωνα. Το χαρακτηριστικότερο από αυτά είναι η Καµάρα. Το τραγούδι αυτό τραγουδιέται σε ειδικό Σκιαθίτικο χορό, που έχει και αυτός το όνοµα Καµάρα. Τα παλαιότερα χρόνια αυτός ήταν ο προσφιλέστερος χορός για τις γυναίκες, οι οποίες τον χόρευαν µε την πιο επίσηµη φορεσιά τους και µε µεγάλη χάρη ύστερα από τη εύτερη Ανάσταση και στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου. Ο χορός γινόταν επάνω στην ταράτσα του Κάστρου, τότε που οι Σκιαθίτες κατοικούσαν εκεί. Όταν πια κατέβηκαν και έχτισαν τη νέα πόλη, χόρευαν την καµάρα στα αλώνια και αργότερα στην Αγία Τριάδα. Όπως γράφει ο παπά-γιώργης ο Ρήγας: "Κάθε στίχος του τραγουδιού τραγουδιέται µε την ίδια µελωδία µε τις ίδιες επαναλήψεις και µε τσάκισµα. Για τσάκισµα χρησιµοποιούν δίστιχα επαινετικά της αγάπης, οµοιόµετρα µε το τονισµένο".
Πριν 120 χρόνια στη Σκιάθο, άντρες και γυναίκες, φορούσαν τη Σκιαθίτικη ενδυµασία. Οι άντρες φορούσαν βράκες και µακρύ φέσι µε µακριά φούντα. Η ενδυµασία τους ήταν όµοια µε την ενδυµασία των Υδραίων. Λίγα όµως χρόνια µετά την Επανάσταση του 1821, άρχισαν οι άνδρες να αντικαθιστούν τις βράκες τους µε παντελόνια και σακάκια. Σε πολύ λίγο χρονικό διάστηµα η αντικατάσταση της ανδρικής σκιαθίτικης ενδυµασίας γενικεύτηκε και έχουν περάσει περίπου εβδοµήντα χρόνια από τότε που πέθανε και ο τελευταίος Σκιαθίτης βρακάς. Για αυτό το λόγο σήµερα δε µπορεί ούτε καν να περιγραφεί η σκιαθίτικη ανδρική ενδυµασία, ούτε να γίνει πλέον κανένας λόγος για αυτήν. Οι γυναίκες όµως, ίσως γιατί ήταν λίγο περισσότερο συντηρητικές από τους άντρες, ίσως επειδή τα φορέµατά τους ήταν ωραιότερα και πολυτιµότερα από τα ανδρικά, ίσως και επειδή τα παλαιότερα χρόνια έλειπαν οι µοδίστρες, διατήρησαν τη σκιαθίτικη ενδυµασία, σε µερικές περιπτώσεις µέχρι σήµερα. Βέβαια, αυτές οι οποίες φορούν τώρα πια σκιαθίτικη φορεσιά είναι µεγάλες σε ηλικία γυναίκες. Ακόµα και αυτές δεν ασχολούνται σήµερα µε το να φτιάξουν τις φορεσιές, αλλά χρησιµοποιούν τις ήδη έτοιµες. Τα µέρη της σκιαθίτικης γυναικείας φορεσιάς είναι: 1. Υποκάµισο: το σπουδαιότερο και απαραίτητο µέρος της γυναικείας φορεσιάς. Είναι µακρύ, φτάνει κάτω από τα γόνατα και το χαρακτηριστικό του είναι τα φαρδιά µανίκια. 2. Φανέλα: είναι σταυρωτή εµπρός και κουµπώνει µε δύο µικρά κουµπιά, ραµµένα στο λαιµό της φανέλας. Συνήθως είναι µάλλινες ή βαµβακερές και έχουν λευκό χρώµα. Μόνο οι ηλικιωµένες και όσες έχουν πένθος φορούσαν µαύρες φανέλες. 3. Κάλτσες: πλέκονταν από βαµβακερό ή µάλλινο νήµα και έφταναν µέχρι το γόνατο. Οι µάλλινες κάλτσες ονοµάζονταν τσουράπια. Ήταν πάντα λευκές, εκτός από αυτές που φορούσαν οι πολύ ηλικιωµένες γυναίκες ή όσες είχαν πένθος, που ήταν µαύρου χρώµατος. Το σπίτι του Παπαδιαµάντη Το σπίτι που γεννήθηκε ο Αλέξανδρος Παπαδιαµάντης στις 4 Μαρτίου του 1851 δεν υπάρχει σήµερα. Πουλήθηκε και οι αγοραστές του το κατεδάφισαν. Ο Παπαδιαµάντης µεγάλωσε και πέθανε στο καινούριο σπίτι που έχτισε ο πατέρας του το 1860, όπως αναφέρει η εντοιχισµένη επιγραφή σε έναν τοίχο του. Αυτό το σπίτι βρίσκεται 100 περίπου µέτρα µέσα από την ανατολική παραλία της πόλης, σε ένα στενό δρόµο που είναι αδιέξοδος, θα µπορούσαµε να πούµε πως είναι πάροδος της σηµερινής οδού Παπαδιαµάντη. Είναι δίπατο, µε ανώγι και το κατώγι του. Το κατώγι του είναι ένας άβερτος χώρος µε ένα πηγάδι στη µέση. Το ανώγι αποτελείται από τρία δωµάτια και µία στενόµακρη είσοδο που οδηγεί στα τρία δωµάτια Αριστερά, καθώς µπαίνουµε είναι το χειµωνιάτικο δωµάτιο µε το ιστορικό τζάκι του. Εκεί πέρασε τις επιθανάτιες στιγµές του ο µεγάλος ένοικος του σπιτιού. Πάνω στο τζάκι υπήρχαν δύο ραφάκια µε τις κούπες και τα φλιτζάνια του σπιτιού. Το µικρότερο προς τα δεξιά δωµάτιο ήταν στην αρχή παπαδικό. Εκεί ο παπάς Αδαµάντιος, ο πατέρας του Αλέξανδρου, είχε τα βιβλία και τα άµφιά του. Αργότερα, το πήρε ο Αλέξανδρος και το έκανε γραφείο και υπνοδωµάτιό του. Ήταν σωστό κελί µοναστηριού µε ένα παράθυρο, ένα χωνευτό ντουλαπάκι στον τοίχο και το στενό κρεβάτι του. Απέναντι ακριβώς από την είσοδο βρίσκεται η σάλα του σπιτιού µε µοναδική πολυτέλεια ένα χρωµατιστό ρόµβο στο ταβάνι. Το σπίτι είναι ένα γενικά απλό, λιτό και απέριττο νησιώτικο σπίτι. Σήµερα η παλιά είσοδος του σπιτιού που ήταν προς τη υτική πλευρά είναι κλεισµένη πια. Η είσοδος του σπιτιού έχει µεταφερθεί στην Ανατολική
πλευρά, όπου οι επισκέπτες ανεβαίνουν στο σπίτι-µουσείο από µια εξωτερική ξύλινη σκάλα. 3. Το σχολείο & η τάξη µας Λειτουργεί σ' ένα ανακαινισµένο κτίριο µε καταπληκτική θέα στο λιµάνι του όµορφου νησιού µας. 'Έχει 12 κύριες αίθουσες και 3 µικρότερες, αίθουσα εκδηλώσεων, βιβλιοθήκη και σπουδαστήριο µε 5 υπολογιστές, γραφείο, κυλικείο και βοηθητικό χώρο. Λειτουργούν 13 τµήµατα 6 τάξεων, 1 τάξη υποδοχής για τους αλλοδαπούς µαθητές και από την σχολική χρονιά 2000-2001 και ειδική τάξη καθώς και ολοήµερο τµήµα. Παρ' όλο που το κτίριο είναι ανακαινισµένο και διατηρείτε σε άψογη κατάσταση δεν διαθέτει αρκετούς χώρους για την άνετη διαβίωση των 230 περίπου µαθητών του γιατί έχει περιοριστεί πολύ ο ελεύθερος χώρος εντός του κτιρίου προκειµένου να δηµιουργηθούν καινούριες αίθουσες λόγω των συνεχώς αυξηµένων αναγκών του κι αυτή τη στιγµή χρειάζεται άµεση επέκταση στο προαύλιο του τουλάχιστον κατά 4 µεγάλες αίθουσες και ένα κλειστό Γυµναστήριο. Το σχολείο µας από 5ετίας συµµετέχει στο Ευρωπαϊκό πρόγραµµα "Σωκράτης" (Comenius 1). Κάθε σχολική χρονιά γίνονται διάφορες εκδηλώσεις µε θέµα το "νερό". α) "Το νερό πηγή ζωής, µέσο επικοινωνίας και αποµόνωσης" β) "Το νερό πηγή ζωής, περιβάλλον και θαλάσσια σπορ" γ) "Το νερό πηγή ζωής, πλοία και κατασκευή τους, ιαµατικές πηγές" Γίνονται ανταλλαγές εκπαιδευτικών µεταξύ των εταιρικών σχολείων Ελλάδας, Ισπανίας, Πορτογαλίας µε επισκέψεις κατά τη διάρκεια του προγράµµατος και κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2000-2001 ολοκληρώνεται το πρόγραµµα µε την τελική έκθεση που θα γίνει στο σχολείο µας τέλος Μάη 2001. Τα παιδιά της Ε τάξης συµµετέχουν σε πρόγραµµα Helmepa και ευαισθητοποιούνται σε περιβαλλοντικά θέµατα διοργανώνοντας διάφορες εκδηλώσεις (καθαρισµός ακτών, συνεντεύξεις, περιπάτους, ανάρτηση πινακίδων κ.α).