Θέμα: Μια πρώτη θεώρηση δύο επεισοδίων καπνού-προτάσεις.

Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 75 Πρόεδρος (Α. Κοτζαμπασάκης): Συνεχίζουμε με την παρουσίαση των υπολοίπων εισηγήσεων. Ακολουθεί η εισήγηση της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών. Την εισήγηση θα κάνει ο κ. Λάλος. Παρακαλούμε να έρθει. Θέμα: Μια πρώτη θεώρηση δύο επεισοδίων καπνού-προτάσεις. Εισηγητής: Αντώνης Λάλος, φυσικός-μετεωρολόγος ΕΜΥ, μέλος του Δ.Σ. της Ε.Ε.Φ. Σκοπός της εισήγησης αυτής είναι αφενός να μελετηθούν από επιστημονική σκοπιά 2 επεισόδια καπνού στην Αθήνα στις 7 ως 9 Δεκεμβρίου του 87 και στις 28-31 του ίδιου μήνα, αφετέρου να γίνουν κάποιες παρατηρήσεις και ταυτόχρονα να μπει κάποιος προβληματισμός και να οδηγηθούμε ίσως σε καινούργιες πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις, σε επίπεδο Δ. Διοίκησης. Ταυτόχρονα πιστεύουμε, ότι οι Φυσικοί είναι από τους φορείς που έχουν άμεση γνώση του θέματος και μπορούν να βοηθήσουν σε μια εναλλατική πολιτική για το νέφος μέσα από συγκεκριμένες προτάσεις μακροπρόθεσμες όσο και βραχυπρόθεσμες. Πρώτο επεισόδιο 7-91287. Από το πρωί ήδη της 7-12-87 υπάρχουν σημάδια, ότι είμαστε κάτω από την επιρροή ενός βαρομετρικού χαμηλού, που προκαλεί ένα νοτιο-νοτιοδυτικό ρεύμα πάνω α πό την Ελλάδα. Οι συνθήκες δηλαδή μάλλον δεν φαίνονταν ευνοϊκές για επεισόδιο καπνού. Ημασταν δηλαδή έ ξω από τις συνήθεις περιπτώσεις. Συνήθεις χαρακτηρίζονται οι περιπτώσεις που η χώρα μας καλύπτεται από aντικυκλώνα μεγάλης έκτασης 250x250km, που σημαίνει αίθριο καιρό και ασθενείς ανέμους. Τέτοια συστήματα εμφανίζονται συχνότατα την Ανοιξη και το Φθινόπωρο, αλλά και το Χειμώνα, μια και μπορούμε να κάνουμε την παραδοχή ότι υπάρχει μερική επιμήκυνση ή μετατόπιση των εποχών ως προς τον κλασικό τους ορισμό. Οι συνθήκες για όλο το τριήμερο ήταν τέτοιες, που χαρακτηρίστηκαν από άπνοιες και σχετική υγρασία από 80-92%. Οι τιμές του καπνού και το CO φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί. Σημ.: Πίνακας 1 Τιμές Καπνού για το Επεισόδιο 7-91287 ΠΑΘΜΟΙ Ημερομ. Πατησίων 147 Πλατεία Βάθης 7 415 μgm 3 425 μgm 3 8 388 μgm 3 395 μgm 3 9 378 μgm 3 350 μgm (Οι τιμές καπνού αναφέρονται στο διάστημα ολόκληρης μέρας από τα μεσάνυχτα που ξεκινάει μέχρι μεσάνυχτα που τελειώνει). Πίνακας 2 Τιμές CO για 7-91287 (Μέγιστες οκτάωρες τιμές του σταθμού ΠΑΤΗΣΙΩΝ) Η με ρ. 7 30,5 mgm 3 8 30,0 mgm 3 9 18,3 mgm 3 Το χαρακτηριστικό είναι ότι όλα τα προγνωστικά στοιχεία της Ε.Μ.Υ. για τις επόμενες μέρες συνηγορούσαν σε ι σχυρούς Νοτιοδυτικούς ανέμους 20-25κτ και βροχή, ά ρα απαγορευτικές συνθήκες για «νέφος». Παρ όλα αυτά, όλες τις μέρες ο άνεμος δεν ξεπέρασε ούτε τους 3-5κτ (κόμβους). Ταυτόχρονα, όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες οχ. 1 ε

76 Τεχνικά Χρονικά Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 & 1 στ, το χαμηλό στην περιοχή Ιταλίας-Σαρδηνίας έμεινε σχεδόν στάσιμο κατά το διήμερο βλεπ. σχ. 1 ζ & 1 κ. Υπήρχε δηλαδή υψηλή σχετική υγρασία που οφειλόταν στη μεταφορά θερμότερων αερίων μαζών από την περιοχή της Μεσογείου εμπλουτισμένων με υδρατμούς. Το παράδοξο ήταν ότι ο νεφοσκεπής καιρός κατά το Χειμώνα δεν ευνοούσε την αναστροφή θερμοκρασίας και την επακόλουθη συσσώρευση ρύπων. Χρήσιμη είναι μια ματιά στα σχ. 1α,β,γ,δ που δείχνουν τη θερμοκρασία καθ ύψος και τον άνεμο μέχρι τα 850mb περίπου 1500m (περιοχή δηλαδή του οριακού στρώματος) βλέπουμε χαρακτηριστικά τις αναστροφές σε ώρα GMT (ώρα Γκρίνουίτς) που για μας σημαίνει 2 ώρες αργότερα. Σuμnεράσματα Μπορούμε με επιφύλαξη να θεωρήσουμε ότι το στρώμα κάτω από τα 850mb (κάτω δηλαδή από τα -1457m κατά προσέγγιση), λειτούργησε λόγω της παρουσίας του co, και του CO, ένα φαινόμενο θερμοκηπίου μια και η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας είναι γενικά μικρότερη από τη θερμοκρασία της γης, η ατμόσφαιρα απορρόφησε τη θερμική ακτινοβολία από τη γη και με τη βοήθεια του α νέμου ψηλά, που δε βοήθησε στην ανάδευση του οριακού στρώματος μια και στην επιφάνεια είχαμε άπνοιες βοήθησε σημαντικά στη δημιουργία αναστροφής και ταυτόχρονα η όλη συνοπτική κατάσταση δε βοηθούσε κατά της 7-8 και 9 του μήνα τη διαφυγή των ρύπων, με αποτέλεσμα την αθροιqτική τάση συσσώρευσης ρύπων. Ακόμα η υψηλή υγρασία βοήθησε στη δυσφορία και στην τάση δημιουργίας πυρήνων <(συμπύκνωσης» θα έφευγαν πλέον μόνο με βροχερό καιρό. Δεύτερο επεισόδιο 28-311287 ρύπων, που Εδώ βλέπουμε μια «Κανονική» περίπτωση με τον aντικυκλώνα να αναπτύσσεται πάνω από την περιοχή μας, σχ. 2δ, ε. Ταυτόχρονα μπορούμε να παρατηρήσουμε καθ ύψος τις αναστροφές θερμοκρασίας που παρατηρήθηκαν τις αντίστοιχες ώρες καθ ύψος, σχ. 2α,β,γ. Από δε τους πίνακες 3 και 4 για τον καπνό και το CO μπορούμε να παρατηρήσουμε, όπως και τους πίνακες 1 και 2, ότι στις περιοχές που λειτούργησαν σταθμοί υπάρχει μια μειωτική τάση στις τιμές του καπνού και του CO, όταν πάρθηκαν έκτακτα μέτρα. Αυτό μάλιστα έγινε αν ληφθεί υπόψη, ότι η τάση συνήθως των ρύπων είναι α θροιστική, όταν οι συνθήκες είναι ευνοίκές, που ήταν πράγματι και στα δύο επεισόδια. Τελείως απλά, σαν γενικό συμπέρασμα, που θα οδηγήσει ίσως σε μια μελλοντική κουβέντα φαίνεται ότι υπάρχει κατ αρχήν η ένδειξη ότι η Αθήνα ξεφεύγει αρκετές φορές aπό τις κλασικές περιπτώσεις επεισοδίων καπνού και δείχνει μια «ελκτική» τάση για τους ρύπους κάτω και από aντίξοες ακόμα μετεωρολογικές συνθήκες. Προτάσεις Η Ενωση Ελλήνων Φυσικών πιστεύει ότι περισσότερο από ποτέ άλλοτε αυτή τη στιγμή είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός διασυντονιστικού οργάνου, ευέλικτου, που να περιλαμβάνει τις αρμόδιες επιστημονικές ενώ- Πίνακας 3 Τιμές καnνού για το εnεισόδιο 28 311287 Η με ρο- ΠΑΘΜΟΙ μην ία Πατησίων 147 Πλατεία Βάθης 28 292 μgm 376 μgm 3 29 388 μgm 3 417 μgm 30 364 μgm 3 381 μgm 3 31 334 μgm 374 μgim Πίνακας 4 Τιμές CO για 28 311287 (Μέγιστες τιμές του σταθμού Πατησίων) 28 18,2 mgm 3 29 20,7 mgm 3 30 17,6 mgm 3 31 18,7 mgm σεις-επιμελητηρια και εκπροσώπους των αρμοδίων υπηρεσιών για ένα μεσοπρόθεσμο και κυρίως βραχυπρόθεσμο συντονισμό, μια και τα επεισόδια καπνού θα είναι τακτικότατα τουλάχιστον μέχρι να αποδώσουν τα όποια κυβερνητικά μέτρα, που είναι κατ αρχήν θετικά αλλά μακροπρόθεσμα. Αυτό σε συνδυασμό με το ότι θεωρούμε ότι τα έκτακτα μέτρα κατ αρχήν είναι αποτελεσματικό και πρέπει να παίρνονται. Χρειάζονται όμως μια ευελιξία, που θα έχει να κάνει όχι μόνο με την έγκαιρη λήψη τους, αλλά και τη γρήγορη άρση τους σε περίπτωση που πάψουν να υφίστανται οι λόγοι για τους οποίους επιβλήθηκαν. Σαν παράδειγμα θα αναφέρω το Σάββατο 7 Μαίου που είχαν παρθεί τα περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας. Το βράδυ της Παρασκευής προς το Σάββατο υπήρξε μια ανατροπή των προβλεπομένων συνθηκών από την Ε. Μ. Υ. όσον αφορά τους ανέμους. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας ήταν οι συνθήκες να μην είναι ευνοίκές για ε πεισόδιο καπνού. Η έλλειψη όμως συντονισμού σε συνδυασμό με το ότι οι υrτηρεσιακοί παράγοντες που συνηγόρησαν στη λήψη των μέτρων δεν δούλευαν λόγω Σαββάτου, δημιούργησε τελικά, πιστεύω, μεγαλύτερο πρόβλημα με το να επιμείνει στην τήρηση των μέτρων, παρά να είχε τη δυνατότητα να τα διακόψει κατά τη διάρκεια εφαρμογής τους. Ο λα αυτά επομένως, το μόνο που προσφέρουν είναι να ακούμε, να μελετάμε και να τρομάζουμε με προσωπικές απόψεις σε επιστημονικό ή πολιτικό επίπεδο και να δίνεται έτσι η δυνατότητα προβολής προσωπικών καλώς ή κακώς απόψεων, που όμως δεν μπορούν να λειτουργήσουν αθροιστικά τόσο σε επίπεδο συσσώρευσης πείρας όσο και επιχειρησιακό. Τέλος θα ήθελα να θίξω ένα θέμα που ίσως δημιουργήσει σχόλια, αλλά είναι πιστεύω σημαντικό. Πέρα από την

Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 77 «Unavάmuξφ> της Ε.Μ.Υ. λόγω του γνωστού θέματος της μη αποστρατιωτικοποίησής της, μπαίνει ένα θέμα συντονισμού και απογραφειοκρατικοποίησης των συναφών υπηρεσιών που ασχολούνται με το περιβάλλον, ώστε να αντιμετωπίζεται σωστά κάθε πιθανό επεισόδιο καπνού. Αν οι συντεχνιακές αντιλήψεις εμποδίζουν τη δημιουργία ενός εθνικού φορέα Μετεωρολογίας και Περιβάλλοντος στο μέλλον, τουλάχιστον ας υλοποιηθεί η διάταξη του Βαθμολογίου των Δημοσίων υπαλλήλων που προβλέπει τη με Π.Δ. συγχώνευση κλάδων σε ενιαίο Διυπουργικό Κλάδο. Σκοπός της ρύθμισης αυτής είναι να αποκτήσει η Δημόσια Διοίκηση ευελιξία και λειτουργικότητα και να είναι δυνατή και ευχερέστερη η διακίνηση του προσωπικού για την αντιμετώπιση μεγάλου φόρτου εργασίας, η καλύτερη επιμόρφωση και μετεκπαίδευση του προσωπικού κάθε Διυπουργικού Κλάδου και η ενότητα χειρισμού των α- ντίστοιχων θεμάτων της συγκεκριμένης ειδικότητας σε ό λη τη Δημόσια Διοίκηση, πράγμα που θα διευκολύνει τόσο τη διαμόρφωση ενιαίας πολιτικής, όσο και την εφαρμογή της. Βιβλιογραφία 1. Απόψεις ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ τευχ. 113 Μάρτης 88 σελ. 24-38. 2. Αρχείο Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας. 3. Τιμές ΠΕΡΠΑ Πρόεδρος (Α. Κοτζαμπασάκης): Ευχαριστούμε τον κ. Λάλο για την παρουσίαση της εισήγησής του. Ακολουθεί η εισήγηση με θέμα: «Ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας, κριτική θεώρηση στόχων και πραγματικότητας», από τον κύριο Οικονομόπουλο. Ε fl 1.457 850mb 980! w...... τ ) 11. \ \ \ 7 12 87 12.00 GMT οτ 10"C 20C 1a 8"12-87 OO.OOGMT Ε f 1 OC 10C 20C ΔΙεύθυνση 1.457 850mb " 111 1000mb Ανοσφοφή 3 c 1β

78 Τεχνικά Χρονικά Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 8 12 87 12.00GMT 10"C 20"C 1.457 850mb 980 111 10oomb 1y 9-12-~7 00.00 GMT 1.457 850mb 980 111 1000mb O"C 10"C 1δ

lav-<del3 POUOPOC; 1990 TeXVKO XPOVKO 79 t r " ~ J \,.,,,J Q:) i- ~; i..,., :t l... " ),,_ f:.. (, J 1,,tt "!. ".t~~ ;-... (,, "Sf, ~(,. ~,.~, ~ 1 ",~.. ",. ;,,., ~~." : " ) +... i ". : i ~, f. ~ : \ :,d 1,, :.,, ~, \ 1, " \. \ " \

80 TeXVKcl XPOKO loll.-<de@pouaplo<; 1990 -..r.. ( \.. ;.;~ ~..[ i;. l ) (.. \.., ~... :,., i,. _ ",ff " f _(,. 4,f J"..,.,, \.; 1. l.,f, ( ~ L.. :.,. -"i.,1.., ;... " f ".. f,". : r t.. j.. r t"r:.. ;f.. t " J \...., " ~. - ~oj - j., " ~: (.. t ":. -,. ",". 7,.,. #~.., " f 1.... :f.., :. :,-, ~...:, \. J..., ( A.. <, r". \. t,.., " \,,. ", 1

Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 81 GFA 8-12-8~ oaoo G-ι i 1ζ Συvοπτικός χάρτης επιφαvείας στις 8-12-87, 00.000 GMT {14 τοπική).

82 Τεχνικά Χρονικά Ιαν.-Φεβρουάριος 1990 GFA q-ι2.- 8Ί 06.00 G1T ---?:JO -- 1η Συνοπτικός χάρτης επιφανείας στις 9-12-87 στις 06.00 GMT (8 τοπική)

Ιαν.-Φεβροuάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 83 &1 :r: τ 2 Β -ι 2-8"1 ODP<> &r-~τ,. οι.. _...- ι. "i n βs"ο ΙιΙο < -, 980 w - ~ 111 \000 ""b L. 2a 2. "1-12.-81 OQOO GΜτ ί Ί 111 \Ooo"b \ \ 1. 2β ν, <. Ο-. c ι ο~ 11 Ι Οοο "b 2γ

84 Τεχνικά Χρονικά Ι αν. -Φεβρουάριος 1990 GFA 2.1-12-Β:ι οο Gwr σο. - - -- 2δ

Ιαν.-Φεβροuάριος 1990 Τεχνικά Χρονικά 85 GFA.30-12--8+ οο_οσ Gι1τ 2ε