Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 15 Ιουνίου 2015 (OR. en) 9255/15 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου UEM 192 ECOFIN 397 SOC 360 COMPET 272 ENV 354 EDUC 178 RECH 169 ENER 211 JAI 374 EMPL 233 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 8931/15 ECOFIN 349 UEM 151 SOC 318 EMPL 198 COMPET 220 ENV 304 EDUC 145 RECH 133 ENER 169 JAI 318 - COM(2015) 270 final Θέμα: Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας για το 2015, στην οποία διατυπώνεται γνώμη του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σύγκλισης της Πολωνίας για το 2015 Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες το εν θέματι σχέδιο σύστασης του Συμβουλίου, όπως αναθεωρήθηκε και συμφωνήθηκε από τις αρμόδιες επιτροπές του Συμβουλίου. Το σχέδιο βασίζεται στην πρόταση της Επιτροπής αριθ. COM(2015) 270 final. 9255/15 ΧΦ/γομ 1
ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της... σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας για το 2015, στην οποία διατυπώνεται γνώμη του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σύγκλισης της Πολωνίας για το 2015 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 121 παράγραφος 2 και το άρθρο 148 παράγραφος 4, Έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 1997, για την ενίσχυση της εποπτείας της δημοσιονομικής κατάστασης και την εποπτεία και τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών 1, και ιδίως το άρθρο 9 παράγραφος 2, Έχοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Έχοντας υπόψη τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Έχοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Απασχόλησης, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής Οικονομικής Πολιτικής, 1 ΕΕ L 209, 2.8.1997, σ. 1. 9255/15 ΧΦ/γομ 2
Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Στις 26 Μαρτίου 2010, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε με την πρόταση της Επιτροπής να δρομολογηθεί νέα στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση, με την ονομασία Ευρώπη 2020, η οποία να βασίζεται στον βελτιωμένο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Η στρατηγική επικεντρώνεται στους νευραλγικούς τομείς στους οποίους απαιτείται δράση ώστε να ενισχυθεί το δυναμικό βιώσιμης ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. (2) Βάσει των προτάσεων της Επιτροπής, το Συμβούλιο εξέδωσε στις 13 Ιουλίου 2010 σύσταση σχετικά με τους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών και της Ένωσης (2010-2014) και στις 21 Οκτωβρίου 2010 απόφαση σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών 2. Οι δυο τους συναποτελούν τις «ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές» τις οποίες τα κράτη μέλη κλήθηκαν να λάβουν υπόψη στις εθνικές οικονομικές πολιτικές και τις πολιτικές απασχόλησης. (3) Στις 8 Ιουλίου 2014 το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση 3 σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας για το 2014 και διατύπωσε τη γνώμη του σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Πολωνίας για το 2014. (4) Στις 28 Νοεμβρίου 2014 η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, δίνοντας το εναρκτήριο λάκτισμα για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο του 2015 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Την ίδια ημέρα, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 4, η Επιτροπή εξέδωσε την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Πολωνία δεν προσδιορίζεται ως ένα από τα κράτη μέλη για τα οποία θα διενεργηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση. 2 3 4 Διατηρούνται με την απόφαση 2014/322/ΕΕ του Συμβουλίου, της 6ης Μαΐου 2014, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών για το 2014 (ΕΕ L 165, 4.6.2014, σ. 49). Σύσταση του Συμβουλίου, της 8ης Ιουλίου 2014, σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Πολωνίας για το 2014 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα σύγκλισης της Πολωνίας για το 2014 (ΕΕ C 247, 29.7.2014, σ. 97). Κανονισμός (EE) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2011, σχετικά με την πρόληψη και τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών (ΕΕ L 306, 23.11.2011, σ. 25). 9255/15 ΧΦ/γομ 3
(5) Στις 18 Δεκεμβρίου 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις προτεραιότητες για την τόνωση των επενδύσεων, την εντατικοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και την υλοποίηση υπεύθυνης και ευνοϊκής για την ανάπτυξη δημοσιονομικής εξυγίανσης. (6) Στις 26 Φεβρουαρίου 2015 η Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεσή της για την Πολωνία για το 2015. Στην έκθεση αυτή αξιολογήθηκε η πρόοδος της Πολωνίας όσον αφορά την αντιμετώπιση των ειδικών ανά χώρα συστάσεων που είχαν εγκριθεί στις 8 Ιουλίου 2014. (7) Στις 29 Απριλίου 2015 η Πολωνία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2015 και στις 30 Απριλίου 2015 το πρόγραμμα σύγκλισης για το 2015. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως. 9255/15 ΧΦ/γομ 4
(8) Η Πολωνία βρίσκεται επί του παρόντος στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης μετά την κατάργηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος τον Ιούνιο 2015 *5. Στο πρόγραμμα σύγκλισης του 2015, η κυβέρνηση σχεδιάζει σταδιακή μείωση του ονομαστικού ελλείμματος από 3,2 % του ΑΕΠ σε 2,7 % του ΑΕΠ το 2015 και περαιτέρω μείωση σε 1,2 % του ΑΕΠ το 2018. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, το υπερβολικό έλλειμμα μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει ήδη διορθωθεί το 2014, δηλαδή ένα έτος νωρίτερα από την εκπνοή της προθεσμίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η υπέρβαση της τιμής αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ που προβλέπουν οι Συνθήκες εξηγείται από το καθαρό δημοσιονομικό κόστος της συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού καθεστώτος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σύγκλισης, η κυβέρνηση επιδιώκει να επιτύχει τον μεσοπρόθεσμο στόχο ήτοι διαρθρωτικό έλλειμμα 1 % του ΑΕΠ έως το 2019. Μετά από κορύφωση του δείκτη του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ σε 51,7 % το 2015, η κυβέρνηση σχεδιάζει να τον μειώσει περαιτέρω σε 49,1 % το 2018. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι εν λόγω δημοσιονομικές προβολές είναι εύλογο το 2015 και ευνοϊκό το 2016. Στη βάση μιας συνολικής αξιολόγησης, η Πολωνία προβλέπεται να συμμορφωθεί με την απαιτούμενη προσαρμογή προς τον μεσοπρόθεσμο στόχο το 2015, δεδομένου ότι η καθαρή αύξηση των δαπανών είναι κατώτερη του ορίου αναφοράς. Δεν έχουν διευκρινιστεί επαρκώς τα μέτρα για τη στήριξη των σχεδιαζόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2016 και μετά. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την απαιτούμενη προσαρμογή το 2016 δεδομένου ότι η διαρθρωτική προσαρμογή υπολείπεται της απαίτησης. Ως εκ τούτου, θα χρειασθούν περαιτέρω μέτρα το 2016. Με βάση την αξιολόγηση του προγράμματος σύγκλισης και λαμβάνοντας υπόψη τις εαρινές προβλέψεις του 2015 της Επιτροπής, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Πολωνία αναμένεται, σε γενικές γραμμές, να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Τα φορολογικά έσοδα θα μπορούσαν να αυξηθούν με τη μείωση της επί του παρόντος εκτεταμένης χρήσης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και με την αύξηση της αποδοτικότητας της φορολογικής διοίκησης. (9) Το δημοσιονομικό πλαίσιο της Πολωνίας θα μπορούσε να επωφεληθεί από τη δημιουργία ανεξάρτητου οργάνου είτε ως χωριστού είτε εντός υφιστάμενου φορέα υπεύθυνου για τη διεξαγωγή εκ των προτέρων και εκ των υστέρων αξιολογήσεων της συμμόρφωσης με τους δημοσιονομικούς κανόνες, αξιολόγησης των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών προγνώσεων και ανάλυσης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών. * 5 ΕΕ: Να συμπληρωθεί η υποσημείωση έγγρ. ST 9456/15. Απόφαση (ΕΕ) 2015/... του Συμβουλίου της... για την κατάργηση της απόφασης 2009/589/ΕΕ σχετικά με την ύπαρξη υπερβολικού ελλείμματος στην Πολωνία (ΕΕ L...). 9255/15 ΧΦ/γομ 5
(10) Η Πολωνία ακύρωσε τη συστημική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού καθεστώτος του 1999 στα τέλη του 2013. Ενώ παρέχει κάποια δημοσιονομική ελάφρυνση βραχυπρόθεσμα, η ακύρωση της συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού καθεστώτος του 1999 δεν βελτιώνει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, επειδή τα βραχυπρόθεσμα οφέλη από τις υψηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και τη μείωση των πληρωμών τόκων θα αντισταθμιστεί από την αύξηση των μελλοντικών συνταξιοδοτικών πληρωμών από τα δημόσια συνταξιοδοτικά συστήματα. Συνολικά, η ακύρωση της συστημικής μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού καθεστώτος του 1999 ενέχει μακροπρόθεσμα ορισμένους κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά της Πολωνίας. (11) Τα προνόμια κοινωνικής ασφάλισης που χορηγούνται στους γεωργούς και τους εργαζόμενους στα ορυχεία συνεχίζουν να παρεμποδίζουν την επαγγελματική κινητικότητα και επιφέρουν σημαντικό κόστος για τα δημόσια οικονομικά. Τα εν λόγω προτιμησιακά καθεστώτα που αποθαρρύνουν τους πολίτες να μεταβούν προς πιο παραγωγικούς τομείς δημιουργούν αφανή ανεργία και, λόγω των χαμηλών εισφορών, επιδοτούνται σε υψηλό βαθμό από τους φορολογούμενους. Το 2014 ο γεωργικός τομέας της Πολωνίας απασχόλησε το 11,5 % του εργατικού δυναμικού, περισσότερο από το διπλάσιο του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ παρήγαγε μόνο το 3,3 % της εθνικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Οι κρατικές επιδοτήσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για τους γεωργούς αντιστοιχούν περίπου στο 1 % του ΑΕΠ, και οι επιδοτήσεις για τις συντάξεις των εργαζομένων στα ορυχεία αντιστοιχούν στο 0,5 % του ΑΕΠ. Η συσχέτιση μεταξύ εισφορών και παροχών είναι χαμηλή και οι εισφορές καθορίζονται ως επί το πλείστον με βάση ένα κατ αποκοπή ποσοστό. Οι γεωργοί με υψηλό εισόδημα δεν είναι δυνατό να αποκλείονται συστηματικά από το καθεστώς, και το σύστημα είναι κατά συνέπεια ανοικτό στις καταχρήσεις. Η καθιέρωση ενός συστήματος για την καταγραφή και την αξιολόγηση των εισοδημάτων των γεωργών θα αποτελούσε ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης των γεωργών. 9255/15 ΧΦ/γομ 6
(12) Εξακολουθεί να υφίσταται κατακερματισμός της αγοράς εργασίας στην Πολωνία. Η συχνότητα εμφάνισης προσωρινών συμβάσεων είναι η μεγαλύτερη στην Ένωση, ενώ το ποσοστό μετάβασης από την προσωρινή στη μόνιμη απασχόληση είναι χαμηλό και οι μισθολογικές διαφορές είναι οι υψηλότερες στην Ένωση. Οι αυστηρές διατάξεις περί απολύσεων, οι μακροχρόνιες δικαστικές διαδικασίες και άλλες επιβαρύνσεις για τους εργοδότες ενθαρρύνουν τη χρήση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και άτυπες συμβάσεις απασχόλησης. Επιπλέον, το θεωρούμενο υψηλό κόστος των συμβάσεων που καλύπτονται από τον εργατικό κώδικα έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική χρήση συμβάσεων αστικού δικαίου (umowy cywilnoprawne), που είναι ελκυστικές για τους εργοδότες λόγω των συναφών χαμηλότερων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Το υψηλό ποσοστό συμβάσεων αυτού του τύπου, δηλαδή που συνδέονται με χαμηλότερες εισφορές, μπορεί, ωστόσο, να μειώσει την ποιότητα της διαθέσιμης απασχόλησης, ιδίως όσον αφορά τους νέους εργαζομένους. Η ανεργία των νέων είναι υψηλή, εν μέρει λόγω της αναντιστοιχίας μεταξύ των προσόντων και των δεξιοτήτων των υποψηφίων, αφενός, και των αναγκών της αγοράς εργασίας, αφετέρου. Ως εκ τούτου, απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του συστήματος επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και την αύξηση του χαμηλού επιπέδου συμμετοχής στη δια βίου μάθηση. Η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας παραμένει χαμηλή. Προκειμένου να αντιμετωπίσει το ζήτημα αυτό, η Πολωνία έχει αυξήσει τη διαθεσιμότητα της προσχολικής εκπαίδευσης, αλλά εξακολουθεί να συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών μελών με τις χαμηλότερες επιδόσεις ως προς τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών βρεφονηπιακής φροντίδας. (13) Ο σιδηροδρομικός τομέας πλήττεται εξαιτίας των υψηλών τελών πρόσβασης τροχιάς και της ανεπαρκούς εθνικής χρηματοδότησης. Οι διαδικασίες για τη μελέτη και την υλοποίηση έργων τείνουν να είναι χρονοβόρες και επαχθείς, ως αποτέλεσμα του κανονιστικού και διοικητικού περιβάλλοντος. Ενώ οι πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές μπορεί να έχουν θετικό αποτέλεσμα στις σιδηροδρομικές μεταφορές, δεν είναι πιθανό να επηρεάσουν τα επενδυτικά έργα που ξεκίνησαν κατά την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013. Κατά την περίοδο 2014-2020, εντούτοις, η χρηματοδότηση της ΕΕ για τον σιδηροδρομικό τομέα πρόκειται να αυξηθεί σημαντικά. 9255/15 ΧΦ/γομ 7
(14) Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Επιτροπή προέβη σε διεξοδική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Πολωνίας και τη δημοσίευσε στην έκθεση του 2015 για τη χώρα. Προέβη επίσης σε αξιολόγηση του προγράμματος σύγκλισης και του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων, καθώς και των επακόλουθων ενεργειών σε συνέχεια των συστάσεων που διατυπώθηκαν προς την Πολωνία τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνον τη συνάφειά τους για την άσκηση βιώσιμης δημοσιονομικής και κοινωνικοοικονομικής πολιτικής της Πολωνίας αλλά και τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της ΕΕ, δεδομένης της ανάγκης ενδυνάμωσης της συνολικής οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης μέσω της συνεκτίμησης στοιχείων σε επίπεδο ΕΕ κατά τη διαμόρφωση των μελλοντικών εθνικών αποφάσεων. Οι συστάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 4 κατωτέρω. (15) Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σύγκλισης και η γνώμη του 6 αποτυπώνεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω. ΣΥΝΙΣΤΑ στην Πολωνία να αναλάβει δράση το 2016 και το 2015 προκειμένου: 1. Μετά τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, να επιτύχει δημοσιονομική προσαρμογή 0,5 % του ΑΕΠ προς την κατεύθυνση του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου τόσο το 2015 όσο και το 2016. Να συστήσει ανεξάρτητο δημοσιονομικό συμβούλιο. Να διευρύνει τη φορολογική βάση, ιδίως με τον περιορισμό της χρήσης του εκτεταμένου συστήματος μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ. 2. Να αρχίσει η διαδικασία ευθυγράμμισης των συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων για τους αγρότες και τους εργαζομένους στα ορυχεία με εκείνες των λοιπών εργαζομένων, και να θεσπίσει ένα χρονοδιάγραμμα για τη σταδιακή πλήρη ευθυγράμμιση να θέσει σε εφαρμογή σύστημα εκτίμησης και καταγραφής των εισοδημάτων των γεωργών. 6 Βάσει του άρθρου 9 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1466/97. 9255/15 ΧΦ/γομ 8
3. Να λάβει μέτρα για τη μείωση της υπερβολικής χρήσης των συμβάσεων προσωρινής απασχόλησης και των συμβάσεων αστικού δικαίου στην αγορά εργασίας. 4. Να άρει τα εμπόδια για την πραγματοποίηση επενδύσεων σε σιδηροδρομικά έργα. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος 9255/15 ΧΦ/γομ 9