Eλληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης www.heliost.gr Eπιστημονικό Σεμινάριο Κλινικές οδηγίες για τo Aσβέστιο και τη Bιταμίνη D Βεβαιότητες και προβληματισμοί στη θεραπεία της οστεοπόρωσης 14-16 Δεκεμβρίου Mediterranean Palace Hotel Θεσσαλονίκη 2018 Τελικό Πρόγραμμα
Eλληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης Eπιστημονικό Σεμινάριο Κλινικές οδηγίες για τo Aσβέστιο και τη Bιταμίνη D Βεβαιότητες και προβληματισμοί στη θεραπεία της οστεοπόρωσης Αξιότιμοι κύριοι Αγαπητοί συνάδελφοι Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζουμε στην επιστημονική εκδήλωση του Ελληνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης που θα λάβει χώρα στη Θεσσαλονίκη από 14 έως 16 Δεκεμβρίου 2018 στο ξενοδοχείο Mediterranean Palace Hotel. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη συζήτηση για τις πλειοτροπικές δράσεις του ασβεστίου και της βιταμίνης D σε διάφορους ιστούς και για το λόγο αυτό μια ομάδα εργασίας από έμπειρους συναδέλφους ανέλαβε να εκπονήσει οδηγίες για τη σωστή χρήση τους, οι οποίες θα παρουσιαστούν και θα συζητηθούν κατά τη διάρκεια των εργασιών της εκδήλωσης. Επιπρόσθετα κατά τη διάρκεια της διημερίδας θα συζητήσουμε για κάποια ιδιαίτερα θέματα που αφορούν την αλληλεπίδραση του σκελετού με άλλους ιστούς, το ρόλο του φωσφόρου, του συμπλέγματος της βιταμίνης Β, του νατρίου με τα οστά, τα νεότερα δεδομένα για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης και θα επικαιροποιήσουμε τις γνώσεις μας με τα γύρω από άλλες μεταβολικές παθήσεις των οστών. Με εκτίμηση, Γ. Τροβάς Ενδοκρινολόγος - Διαβητολόγος Πρόεδρος ΕΛΙΟΣ χαιρετισμός προέδρου 3
Eλληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πρόεδρος Γραμματέας Ταμίας Μέλη Γεώργιος Τροβάς Χρήστος Ζαφείρης Αικατερίνη Κατσαλήρα Ιωάννης Διονυσιώτης Γεώργιος Λυρίτης Νικόλαος Παπαϊωάννου Κωνσταντίνος Σταθόπουλος ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ & ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Νικόλαος Αγγελόπουλος Παναγιώτης Παπαγιαννόπουλος Ιωάννης Διονυσιώτης Νικόλαος Παπαϊωάννου Χρήστος Ζαφείρης Οδυσσέας Παπανικολάου Γεώργιος Καπετάνος Μιχάλης Ποτούπνης Ανέστης Καρανικόλας Ματθαίος Σαββίδης Αικατερίνη Κατσαλήρα Κωνσταντίνος Σταθόπουλος Γεώργιος Λυρίτης Γεώργιος Τροβάς Πολυζώης Μάκρας Βασιλική Τσακίρη Χαράλαμπος Μπερμπερίδης Ευστάθιος Χρονόπουλος 4επιτροπές
Eπιστημονικό Σεμινάριο Κλινικές οδηγίες για τo Aσβέστιο και τη Bιταμίνη D Βεβαιότητες και προβληματισμοί στη θεραπεία της οστεοπόρωσης 14-16 Δεκεμβρίου 2018 Mediterranean Palace Hotel Θεσσαλονίκη Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2018 16.00-16.30 Γενική Συνέλευση Μελών Ελιος 16.00 Εγγραφές - Προσέλευση 16.15-16.30 Έναρξη - Χαιρετισμοί Γεώργιος Καπετάνος Ομ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΑΠΘ Γεώργιος Λυρίτης Ομ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΕΚΠΑ Χαράλαμπος Μπερμπερίδης Πρόεδρος Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας & Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδας Γεώργιος Τροβάς Πρόεδρος Ελληνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης Ματθαίος Σαββίδης Πρόεδρος Ορθοπαιδικής Τραυματολογικής Εταιρείας Μακεδονίας Θράκης 16.30-18.30 1 η ΣΥΝΕΔΡΙΑ Συντονιστές: Φ. Σάιεχ, Β. Τσακίρη επιστημονικό πρόγραμμα 16.30-17.15 Ανίχνευση και σημασία των σπονδυλικών καταγμάτων Κ. Σταθόπουλος 17.15-18.00 Είναι η κυφοπλαστική μια αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος για την αντιμετώπιση των σπονδυλικών καταγμάτων; Κλ. Αναγνωστίδης 18.00-18.30 Συζήτηση 18.30-19.00 Διάλειμμα καφέ 19.00-21.00 2 η ΣΥΝΕΔΡΙΑ Συντονιστές: Ν. Παπαϊωάννου, Α. Καρανικόλας 19.00-19.30 Δείκτες οστικού μεταβολισμού και οστεοαρθρίτιδα Μ. Ποτούπνης 19.30-20.00 Ο ρόλος της βιταμίνης D στην ανάπτυξη και εξέλιξη της πρωτοπαθούς οστεοαρθρίτιδας Ν. Γαλανόπουλος, Ν. Λοϊζίδης 20.00-20.30 Πέραν της DXA: εφαρμογές των νέων απεικονιστικών μεθόδων για τη διερεύνηση του σκελετού Α. Καρπώνης 20.30-21.00 Συζήτηση 5
Eπιστημονικό Σεμινάριο Κλινικές οδηγίες για τo Aσβέστιο και τη Bιταμίνη D Βεβαιότητες και προβληματισμοί στη θεραπεία της οστεοπόρωσης Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2018 08.30 Εγγραφές - Προσέλευση 09.00-12.30 3 η ΣΥΝΕΔΡΙΑ Συντονιστές: Π. Μάκρας, Φ. Παπαδοπούλου 09.00-09.30 Μέθοδοι προσδιορισμού της βιταμίνης D Κ. Μακρής 09.30-10.00 Επίδραση ασβεστίου και βιταμίνης D στο σκελετό Γ. Τροβάς 10.00-10.30 Μυϊκό σύστημα και βιταμίνη D Ι. Διονυσιώτης 10.30-11.00 Δράση του ασβεστίου και της βιταμίνης D στην κύηση και γαλουχία Σ. Τουρνής 11.00-11.30 Εξωσκελετικές δράσεις της βιταμίνης D Φ. Παπαδοπούλου 11.30-12.00 Ασβέστιο - βιταμίνη D και νεφρική νόσος Α. Γεράκης 12.00-12.30 Συζήτηση 12.30-13.00 Διάλειμμα καφέ επιστημονικό πρόγραμμα 13.00-16.00 4 η ΣΥΝΕΔΡΙΑ Συντονιστές: Γ. Καπετάνος, Αικ. Κατσαλήρα 13.00-13.30 Βεβαιότητες και αμφιβολίες για τη διακοπή των διφωσφονικών Μ. Γιαβροπούλου 13.30-14.00 Βεβαιότητες και αμφιβολίες για τη διακοπή του denosumab Κ. Τουλής 14.00-14.30 Ποια είναι η θέση της αναβολικής αγωγής σήμερα; Χρ. Κοσμίδης 14.30-15.30 Επιλογή των πιο ενδιαφερόντων άρθρων του 2018 για τη φαρμακευτική αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης Α. Αναστασιλάκης 15.30-16.00 Συζήτηση 16.00 Γενική Συνέλευση Μελών Ελιος 6
14-16 Δεκεμβρίου 2018 Mediterranean Palace Hotel Θεσσαλονίκη Eλληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης 08.30 Προσέλευση Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2018 09.00-11.30 5 η ΣΥΝΕΔΡΙΑ Συντονιστές: Μ. Σαββίδης, Κ. Μαυρουδής 09.00-09.30 Γενετική της oστεοπόρωσης Κ. Παπαβασιλείου 09.30-10.00 Πτώσεις και επιπτώσεις Φ. Σάιεχ 10.00-10.30 Υπάρχει σχέση μεταξύ της οστεοπόρωσης και της καρδιαγγειακής νόσου; Κ. Μαυρουδής 10.30-11.00 Επίδραση των φαρμάκων του καρδιαγγειακού συστήματος στον οστικό μεταβολισμό Χ. Ζήδρου 11.00-11.30 Βιταμίνες του συμπλέγματος Β και οστά Σ. Αδάμ 11.30-12.00 Διάλειμμα καφέ 12.00-14.30 6 η ΣΥΝΕΔΡΙΑ Συντονιστές: Γ. Λυρίτης, Χρ. Ζαφείρης 12.00-12.30 Εντερικό μικροβίωμα και οστικός μεταβολισμός Π. Αναγνωστής 12.30-13.00 Τι νεότερο στο μεταβολισμό του φωσφόρου; Ι. Γιώβος 13.00-13.30 Μη-αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος και οστικός μεταβολισμός Σ. Πολύζος 13.30-14.00 Ποιος είναι ο σύγχρονος ρόλος της ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης; Ε. Βαφειάδου 14.00-14.30 Τι νεότερο στη νόσο Paget; Δ. Γουλής 14.30-15.00 Συμπεράσματα - Λήξη Σεμιναρίου 7
Eπιστημονικό Σεμινάριο Κλινικές οδηγίες για τo Aσβέστιο και τη Bιταμίνη D Βεβαιότητες και προβληματισμοί στη θεραπεία της οστεοπόρωσης ευρετήριο ομιλητών Αδάμ Στέργιος Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Θεσσαλονίκη Αναγνωστής Παναγιώτης Ενδοκρινολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικού Τμήματος ΕΛ.ΑΣ., Κεντρικό Ιατρείο Θεσσαλονίκης Αναγνωστίδης Κλεόβουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Θεσσαλονίκη Αναστασιλάκης Αθανάσιος Ενδοκρινολόγος, Επιμελητής Ενδοκρινολογικού Τμήματος, 424 ΓΣΝΕ, Θεσσαλονίκη Βαφειάδου Ελένη Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Γαλανόπουλος Νικόλαος Συντονιστής Διευθυντής Ρευματολογικής Κλινικής, ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης Γεράκης Αλέξανδρος Νεφρολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νεφρολογικό Τμήμα, Διαγνωστικό και Θεραπευτικό Κέντρο Αθηνών Υγεία Γιαβροπούλου Μαρία Ενδοκρινολόγος, Επιμελήτρια Α ΕΣΥ, Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ, ΓΝΑ Λαϊκό Γιώβος Ιωάννης Ομ. Καθηγητής Παθολογίας-Ενδοκρινολογίας ΑΠΘ Γουλής Δημήτριος Αν. Καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής ΑΠΘ, Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική-Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ, ΓΝΘ Παπαγεωργίου Διονυσιώτης Ιωάννης Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Επιμελητής Α Κλινικής ΦΙΑπ, ΠΓΝ Ιωαννίνων Ζαφείρης Χρήστος Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Αθήνα Ζήδρου Χριστιάνα Επιμελήτρια Α, Β Ορθοπαιδική Κλινική, ΓΝΘ Παπαγεωργίου Καπετάνος Γεώργιος Ομ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΑΠΘ Καρανικόλας Ανέστης Συντονιστής Διευθυντής Ορθοπαιδικής Κλινικής, ΓΝ Κιλκίς Καρπώνης Αθανάσιος Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Κλινική Euromedica Κυανούς Σταυρός, Θεσσαλονίκη Κατσαλήρα Αικατερίνη Ρευματολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Επιστημονικός Συνεργάτης, Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ. Γαροφαλλίδης», ΕΚΠΑ Κοσμίδης Χρήστος Ορθοπαιδικός, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Λοϊζίδης Νικόλαος Επικουρικός Επιμελητής Ρευματολογίας, Δ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, ΓΝΘ Ιπποκράτειο Λυρίτης Γεώργιος Ομ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΕΚΠΑ Μάκρας Πολυζώης Ενδοκρινολόγος, Αν. Διευθυντής Ενδοκρινολογικής Κλινικής, Τμηματάρχης Βιοϊατρικής Έρευνας, 251 ΓΝΑ Αεροπορίας Μακρής Κωνσταντίνος Βιολόγος - Κλινικός Βιοχημικός, Βιοχημικό Τμήμα, ΓΝΑ ΚΑΤ Μαυρουδής Κωνσταντίνος Ενδοκρινολόγος, τ. Διευθυντής Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, ΓΝΑ Ασκληπιείο Βούλας 8
14-16 Δεκεμβρίου 2018 Mediterranean Palace Hotel Θεσσαλονίκη Eλληνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης Παπαβασιλείου Κυριάκος Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Επιμελητής Α, Γ Ορθοπαιδική Κλινική ΑΠΘ, ΓΝΘ Παπαγεωργίου Παπαδοπούλου Φωτεινή Ενδοκρινολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Παπαϊωάννου Νικόλαος Αν. Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΕΚΠΑ Πολύζος Στέργιος Επ. Καθηγητής Ενδοκρινολογίας ΑΠΘ Ποτούπνης Μιχαήλ Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Επ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΑΠΘ, Γ Ορθοπαιδική Κλινική ΑΠΘ, ΓΝΘ Παπαγεωργίου Σαββίδης Ματθαίος Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Β Ορθοπαιδική Κλινική, 424 ΓΣΝΕ, Πρόεδρος ΟΤΕΜΑΘ Σάιεχ Φάρες Καθηγητής Ορθοπαιδικής ΑΠΘ, Διευθυντής Γ Ορθοπαιδικής Κλινικής ΑΠΘ, ΓΝΘ Παπαγεωργίου Σταθόπουλος Κωνσταντίνος Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Τουλής Κωνστατίνος Ενδοκρινολόγος, Επιμελητής Ενδοκρινολογικού Τμήματος, 424 ΓΣΝΕ, Θεσσαλονίκη Τουρνής Συμεών Ενδοκρινολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ. Γαροφαλλίδης», ΕΚΠΑ, ΓΝΑ ΚΑΤ Τροβάς Γεώργιος Ενδοκρινολόγος - Διαβητολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης, Εργαστήριο Έρευνας Παθήσεων Μυοσκελετικού Συστήματος «Θ. Γαροφαλλίδης», ΕΚΠΑ, ΓΝΑ ΚΑΤ Τσακίρη Βασιλική Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Θεσσαλονίκη 9
Eλληνικό ΊδρυμαΟστεοπόρωσης www.heliost.gr