ΕΛΦΟΙ: Η ιστορία ενός ιερού τόπου

Τάξη: Α Τµήµα: 3 Μάθηµα: Αρχαία Ιστορία ιδάσκουσα: Ελ. Σάρδη 6 ο Γυµνάσιο Νέας Ιωνίας ΕΛΦΟΙ: Η ιστορία ενός ιερού τόπου Εργασία των µαθητριών : 1. Μαυροειδή Γαρυφαλλιά 2. Σκάρα Μαρία 3. Σταυρακάκη Μαριάννα Μάιος2015

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 1.Ο ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΕΛΦΩΝ... 4 1.1.Η τοποθεσία... 4 1.2. Η επιλογή του τόπου ως ιερού χώρου... 4 2. Η Ι ΡΥΣΗ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΦΩΝ... 4 2.1.Μυθικές παραδόσεις σχετικά µε το µαντείο των ελφών... 4 2.2.Αρχαιολογικές µαρτυρίες σχετικά µε το µαντείο των ελφών... 5 3.Η ΕΛΦΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ... 6 4.Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ... 7 4.1.Η ιέρεια Πυθία... 7 4.2.Οι προετοιµασίες για τη λήψη του χρησµού.... 8 4.3.Οι δίσηµοι χρησµοί... 8 5.ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΦΩΝ... 9 α) Ο αρχαϊκός ναός... 9 β) Ο πώρινος ναός... 10 γ) Ο πέτρινος ναός... 10 δ) Η Θόλος... 10 ε) Το Γυµνάσιο... 11 στ) Η Παλαίστρα... 11 ζ) Ο µεγάλος βωµός... 11 θ) Η τιµηµένη πύλη... 11 ι) Τα στάδια... 12 ια) Οι θησαυροί... 12 6.ΤΑ ΠΥΘΙΑ... 12 6.1.Η ιστορία των αγώνων... 12 6.2.Οι αγώνες... 13 ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ... 15 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του µαθήµατος της Αρχαίας Ιστορίας. Αφορµή για την συγγραφή της στάθηκε η αναφορά στο µάθηµα των ελφών ως τόπου συγκέντρωσης όλων των Ελλήνων, ως τόπου δηλαδή που ενίσχυε τους «πανελλήνιους δεσµούς». Στην εργασία µας αυτή επιχειρήσαµε να παρουσιάσουµε τη µεγαλοπρεπή και επιβλητική τοποθεσία των ελφών, την επιλογή των ελφών ως ιερό χώρο, την ίδρυση των ελφών, τις µυθικές παραδόσεις σχετικά µε το µαντείο, την δελφική αµφικτιονία, τη λειτουργία του µαντείου, την ιέρεια Πυθία, τις προετοιµασίες για τη λήψη του χρησµού, τους χρησµούς του µαντείου, τους χώρους στο µαντείο των ελφών και, τέλος, τους σηµαντικούς αθλητικούς αγώνες που διοργανώνονταν εκεί, τα Πύθια. 3

1.Ο ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΕΛΦΩΝ 1.1.Η τοποθεσία Οι ελφοί βρίσκονται στον Παρνασσό,στο ψηλό βουνό που χωρίζει τη Στερεά Ελλάδα σε δύο εντελώς διαφορετικά µεταξύ τους τµήµατα, στο ανατολικό και το δυτικό.το ανατολικό τµήµα ήταν ήρεµος και πολιτισµένος τόπος ενώ το δυτικό ήταν επικίνδυνο και γεµάτο ληστές,που κρύβονταν στις βαθιές σπηλιές. Γι αυτό κανείς δεν τολµούσε να περάσει από εκεί. Οι ελφοί είναι χτισµένοι σ ένα πλάτωµα ύψους 500 µέτρων πάνω από το βαθύ φαράγγι του Πλείστου και τους πρόποδες κατακόρυφων βράχων, των γνωστών Φαιδριάδων Πετρών,που έχουν ύψος περίπου 250 µε 300 µέτρα. Απέναντι από τις Φαιδριάδες πέτρες υψώνεται η Κίρφη, άλλη κορυφή του Παρνασσού, που χωρίζεται απ αυτόν µε την κοιλάδα που διατρέχει ο ποταµός Πλείστος. 1.2. Η επιλογή του τόπου ως ιερού χώρου Οι τοποθεσίες της Ελληνικής γης ενέπνεαν τους αρχαίους Έλληνες για το είδος της λατρείας που θα εγκαθιστούσαν εκεί.ο χώρος των ελφών, γαντζωµένος στην απότοµη πλαγιά του Παρνασσού, δίνει την εικόνα µιας άγριας και επιβλητικής µεγαλοπρέπειας που προκαλεί δέος. Αυτό ήταν και το κριτήριο που ενέπνευσε τους αρχαίους Έλληνες για την εγκατάσταση του µαντείου στο συγκεκριµένο τόπο, όπου ο θεός χρησµοδοτούσε για την ανθρώπινη µοίρα και ο θνητός έπρεπε να αισθάνεται υποταγµένος στη θεϊκή θέληση. 2. Η Ι ΡΥΣΗ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΦΩΝ 2.1.Μυθικές παραδόσεις σχετικά µε το µαντείο των ελφών Πολύ συχνά η ίδρυση ενός ιερού χώρου συνδέεται µε κάποιο µυθικό και παράδοξο γεγονός. Οι ελφοί, ένας από τους πιο γνωστούς ιερούς τόπους της αρχαιότητας, δεν µπορούσαν να αποτελέσουν εξαίρεση. Οι ελφοί είναι γνωστοί 4

παγκοσµίως ως «ο οµφαλός της γης». Τι σηµαίνει όµως η έκφραση αυτή και πώς δηµιουργήθηκε ο σχετικός µύθος; «Οµφαλός της γης» σηµαίνει κέντρο της γης. Από το άνοιγµα που έβγαζε καπνούς και ατµούς όλοι πίστευαν ότι οι ελφοί είναι το κέντρο της γης! Είχανε όµως και έναν άλλο λόγο να το πιστεύουν αυτό. Σύµφωνα µε τον µύθο ο ίας από το σηµείο των ελφών άφησε δύο αετούς να πετάξουν ελεύθεροι. Εκείνοι,αφού έκαναν το γύρω της γης, συναντήθηκαν ακριβώς πάνω από τους ελφούς, ερχόµενοι ο καθένας από διαφορετική κατεύθυνση. Έτσι, θεωρήθηκε πως ο συγκεκριµένος τόπος ήταν το κέντρο της γης, που οι αρχαίοι τη θεωρούσαν επίπεδη. Σύµφωνα µε άλλη παράδοση, όταν οι ωριείς έφτασαν στο µαντείο των ελφών, γκρέµισαν τον υπάρχοντα ναό της Ρέας και ίδρυσαν στη θέση τουµαντείο αφιερωµένο στον θεό του φωτός. Σύµφωνα µε την µυθολογία, φύλακας του Μαντείου ήταν ο δράκος Πύθωνας, τον οποίο σκότωσε ο Απόλλων. 2.2.Αρχαιολογικές µαρτυρίες σχετικά µε το µαντείο των ελφών Στην ίδια περιοχή προϋπήρχε από παλαιότερες εποχές ένα πρωτόγονο µαντείο, στο οποίο λατρευόταν η θεα Γη (µυκηναϊκή εποχή). Αγαλµατίδια της θεάς έχουν βρεθεί στα ερείπια του ναού της Αθηνάς Προναίας καθώς και σε αυτόν του Απόλλωνα. Αιτία της ίδρυσης µαντείου ήταν η ύπαρξη ενός χάσµατος, από το οποίο έβγαιναν αέρια, επιτρέποντας έτσι το να περνούν οι άνθρωποι σε µια κατάσταση έκστασης. Με τον καιρό, περισσότεροι θεοί λατρεύτηκαν µαζί µε τη Γη. Την Γεωµετρική περίοδο, το µαντείο πέρασε υπό την εξουσία του Απόλλωνα, όπως µαρτυρείται και από την αλλαγή από πήλινα γυναικεία ειδώλια σε µπρούτζινα αντρικά. Στην Ιλιάδα αναφέρεται σαν ένας πλούσιος και ιερός χώρος. Από τότε όχι µόνοπολλοί ιδιώτες κατέφυγαν για στους ελφούς όταν αντιµετώπιζαν προσωπικάπροβλήµατα, αλλά και πόλεις-κράτη προκειµένου ναπάρουν χρησµόγια σοβαρότερα θέµατα, όπως πολέµους, µάχες και εχθρικές απειλές 5

3.Η ΕΛΦΙΚΗ ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ Στην αρχαιότητα τα µεγάλα ιερά, εκτός από τόποι των εορτών, ήταν συγχρόνως και κέντρα πολιτικά, όπου συγκεντρώνονταν οι κάτοικοι των γειτονικών πόλεων και συζητούσαν για τα κοινά τους συµφέροντα. Έτσι ιδρύθηκαν οι πολιτικοί συνασπισµοί που ονοµάζονται Αµφικτιονίες, από την λέξη «Αµφικτύονας» που σηµαίνει <<γείτονας>>. Η ελφική Αµφικτιονία ήταν µια οµοσπονδία δώδεκα φυλών της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας, που αποτελούσε αρχικά θρησκευτική ένωση, ενώ αργότερα απέκτησε και πολιτική σηµασία. Το Αµφικτιονικό Συνέδριο λάµβανε χώρα δύο φορές τον χρόνο και κάθε φυλή είχε δύο ψήφους. Κατά τα Ρωµαϊκά χρόνια η επίδραση της µειώθηκε µέχρι που ο Αδριανός ίδρυσε το Πανελλήνιο. Η δύναµη που απέκτησε ήταν τέτοια που πρωταγωνίστησε στην περιοχή έως τουλάχιστον τον 4ο αιώνα π.χ. Αποτέλεσε, κατά κάποιο τρόπο, µια µικρογραφία της Κοινωνίας των Εθνών και του σηµερινού ΟΗΕ. Οι πόλεις που αποτελούσαν µια αµφικτιονία έστελναν αντιπροσώπους στις συνεδριάσεις που γίνονταν σε έναν ορισµένο τόπο και σε µια ορισµένη εποχή.κάθε πόλη έστελνε δύο αντιπροσώπους, τον Ιεροµνήµονα και τον Πυλαγόρα, και είχε δικαίωµα δύο ψήφων. Τα θέµατα που συζητούσαν αφορούσαν όχι µόνο το ιερό, αλλά και εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής. Μια απόφαση µάλιστα, όπως αυτή που έλεγε ότι στέρηση νερού για οποιοδήποτε λόγο από µία πόλη αποτελεί πράξη ιεροσυλίας, θεωρείται και σήµερα ως πολύ προοδευτική. Γενικά οι αποφάσεις των αµφικτιονιών ήταν σεβαστές από όλους. Το 600 π.χ. η αµφικτιονία των ελφών αποφάσισε να κηρύξει ιερό πόλεµο κατά της Κρίσας. Αφορµή για το ξέσπασµα του πολέµου αποτέλεσε το γεγονός πως οι κάτοικοι της Φωκικής πόλης Κίρρας παρενοχλούσαν τους προσκυνητές του µαντείου των ελφών. Τα βαθύτερα αίτια του πολέµου όµως βρίσκονταν στις φιλοδοξίες των Θεσσαλών να επικρατήσουν οριστικά στην Φωκίδα και να ελέγξουν το µαντείο των ελφών, ενώ οι Σικυώνιοι είχαν στόχο να απαλλαγούν οριστικά από τους Κιρραίους πειρατές που δρούσαν στον Κορινθιακό κόλπο και είχαν εξελιχθεί σε απειλή γι αυτούς.ύστερα από δέκα χρόνια πολέµου η αµφικτιονίανίκησε, κατέστρεψε εντελώς την Κρίσα και παρέδωσε την περιοχή της στον Απόλλωνα. Από τότε η διαχείριση του ιερού και του µαντείου πέρασε στην ελφική Αµφικτιονία, 6

όπως και οι µεγαλοπρεπείς εορτές και οι αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια, τα Πύθια. Όσες φορές το ιερό των ελφών κινδύνευσε, οι πόλεις της αµφικτιονίας έκαναν ιερούς πολέµους, ακόµη και εναντίον πόλεων-µελών ν της που ήθελαν να εκµεταλλευτούν το πλούσιο µαντείο. 4.1.Η ιέρεια Πυθία 4.Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ Η ιέρεια του θεού χρησµοδοτούσε µε την έµπνευση και στο όνοµα του Απόλλωνα, του οποίου αποτελούσε <<φερέφωνο>>. Ονοµάστηκε Πυθία από τον Πύθωνα, το φοβερό φίδι που σκότωσε τον Απόλλωνα και µε δέρµα του σκέπαζε τον ιερό τρίποδα της ιέρειας. Από τα λόγια της Πυθίας συντάσσονταν οι χρησµοί, οι οποίοι οι πολλές φορές είχαν αµφίσηµο νόηµα. Οι απαντήσεις συντάσσονταν µε πλάγιο µεταφορικό τρόπο. Το µαντείο απέκτησε µεγάλη φήµη. Αρχικά οι χρησµοί δίνονταν µία φορά το χρόνο, αργότερα µία φορά το µήνα,έκτος από τους τρεις µήνες του χειµώνα, οπότε ο θεός εγκατέλειπε το ιερό του.συνήθως η Πυθία εκλεγόταν από τις ευγενικής καταγωγής παρθένες των ελφών. Αργότερα όµως αποφασίστηκε να είναι ηλικίας πάνω από 50 χρόνων. Στα παλαιότερα χρόνια η Πυθία έδινε µόνο ένα χρησµό, κάθε Φεβρουάριο. Πρώτη Πυθία του Μαντείου των ελφών κατά την Ελληνική Μυθολογία ήταν η Φηµονόη. 7

4.2.Οι προετοιµασίες για τη λήψη του χρησµού. Οι ιδιώτες που περίµεναν να πάρουν χρησµό στεκόταν έξω από τον ναό και έπρεπε αρχικά να πληρώσουνστο δελφικό ιερό έναν ειδικό φόρο, τον πέλανο καθώς και την καθιερωµένη θυσία. Στο µεταξύ, ανάλογες ετοιµασίες έκανε και το ιερατείο,ο προφήτηςκαι οι όσιοι.ο ιερέας πρόσφερε στον βωµό,όπου έκαιγε η άσβεστη φωτιά, το σφάγιο, που συνήθως ήταν κατσίκι και καµιά φορά κάπρος και σπανιότερα ταύρος.προϋπόθεση για να δώσει χρησµό ο θεός ήταν να τρέµει το ζώο την στιγµή του ραντισµού. Πριν από κάθε χρησµοδότησηη Πυθία πλενόταν, έπινε νερό από την Κασταλία πηγή, µασούσε φύλλα δάφνης και ανέβαινε σ' έναν τρίποδα. Από τη βάση του τρίποδα έβγαιναν αναθυµιάσεις που παράγονταν µε την καύση διαφόρων ψυχοτρόπων βοτάνων, εµπλουτισµένων µε υψηλές ποσότητες µεθανίου. Η Πυθία ερχόταν σε έκσταση και έβγαζε ασυνάρτητες κραυγές και λόγους. Οι ιερείς του µαντείου µετέτρεπαν τα άναρθρα αυτά λόγια σε έµµετρους χρησµούς, σχεδόν πάντα µε διφορούµενη σηµασία. 4.3.Οι δίσηµοι χρησµοί Οι ερωτώντες διατύπωναν την ερώτηση γραπτά ή προφορικά Η Πυθία, αθέατη από όλους, υπνωτισµένηαπό το µάσηµα των φύλλων δάφνης,τα λιβάνια και τους καπνούς, έδινε την απάντηση µε λέξεις ασυνάρτητες, κραυγές ακατάληπτες Η απάντηση ήταν σκοτεινή και διφορούµενη,την οποία όµως οι πιστοί ερµήνευαν µε τον τρόπο που τους άρεσε και µόνο αν το µέλλον ερχόταν αντίθετο, έβλεπε κανείς την σωστή ερµηνεία.έτσι δικαιολογείται το επίθετο του Απόλλωνα Λοξίας Πολλά είναι τα ιστορικά ανέκδοτα που µας σώζονται σχετικά µε τη δισηµία των χρησµών της Πυθίας. Ο χρησµός π.χ. για τα ξύλινα τείχη, που θα έσωζαν την Αθήνα από τον Ξέρξη, από άλλους ερµηνεύτηκε ως καταφυγή στην Ακρόπολη και από άλλους ως ναυµαχία, επειδή τα καράβια ήταν ξύλινα. Σε άλλη περίπτωση ο χρησµός για πλούσιο µέλλοντα πατέρα, ο οποίος είχε ρωτήσει το µαντείο ποιου γένους παιδί θα αποκτούσε, ήταν "ΑΡΡΕΝΟΥΘΗΛΥ"ολοσχερώς διφορούµενος, ανάλογα µε το πού θα τοποθετούνταν 8

ένα κόµµα: "Άρρεν, ου θήλυ" (αγόρι, όχι κορίτσι) και "Άρρεν ου, θήλυ" (Αγόρι όχι, κορίτσι). Το ίδιο δίσηµη ήταν και η γνωστή χρησµοδότηση: «ΗΞΕΙΣΑΦΗΞΕΙΣΟΥΚΕΝΤΩΠΟΛΕΜΩΘΝΗΞΕΙΣ», που ανάλογα µε το πού τοποθετούσε νοηµατικά το κόµµα ο ενδιαφερόµενος διαβαζόταν: «ΗΞΕΙΣ, ΑΦΗΞΕΙΣ, ΟΥΚ ΕΝ ΤΩ ΠΟΛΕΜΩ ΘΝΗΞΕΙΣ» δηλ. «Θα πας, θα γυρίσεις, δε θα πεθάνεις στον πόλεµο» ή «ΗΞΕΙΣ, ΑΦΗΞΕΙΣ ΟΥΚ, ΕΝ ΤΩ ΠΟΛΕΜΩΘΝΗΞΕΙΣ» δηλ. «Θα πας, δε θα γυρίσεις, θα πεθάνεις στον πόλεµο». Ένα από τα γνωστότερα παραδείγµατα αµφίβολου χρησµού είναι η απάντηση του µαντείου στον βασιλιά των Λυδών Κροίσο. Εκείνος είχε ρωτήσει αν θα κέρδιζε πολεµώντας µε τους Πέρσες. Ανάµεσα στα δύο βασίλεια ήταν το ποτάµι Άλυς.Το µαντείο απάντησε: «Αν ο Κροίσος διαβεί τον Άλυ, θα καταστρέψει ένα µεγάλο κράτος». Ο Κροίσος ερµήνευσε την απάντηση όπως ήθελε, εννοώντας πως αν διαβεί το ποτάµι θα καταστρέψει το περσικό κράτος. Όταν όµως έκανε τον πόλεµο, νικήθηκε και κατάλαβε ότι το µαντείο εννοούσε ότι ο Κρίσος περνώντας τον Άλυ δηλαδή κηρύσσοντας τον πόλεµο κατά των Περσών,θα καταστρέψει το δικό του κρά 5.ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΦΩΝ Το µαντείο των ελφών βρίσκεται ανάµεσα σε πολλά και ενδιαφέροντα κτίρια και ναούς α) Ο αρχαϊκός ναός Αρχικά υπήρχε ένας αρχαϊκός ναός του τέλους του 7 ου αιώνα, ο οποίος έναν αιώνα µετά καταστράφηκε από κατολίσθηση βράχων. Από αυτόν το ναό σώζονται τα 9

χαρακτηριστικά του κιονόκρανα, που δίνουν την εντύπωση φουσκωµένου και πατηµένου καρβελιού. β) Ο πώρινος ναός Ο δεύτερος, πώρινος, ναός χτίστηκε γύρω στο 500π.Χ. στη θέση του αρχαϊκού ναού και ήταν δωρικό περίπτερο οικοδόµηµα. γ) Ο πέτρινος ναός Γύρω στο 370 π.χ. οι κάτοικοι των ελφών έκτισαν σε άλλη θέση, έναν νέο πέτρινο ναό για να αντικαταστήσει το παλιότερο που βρισκόταν σε θέση πολύ εκτεθειµένη στις κατολισθήσεις. Ο νέος ναός ήταν από γκρίζα πέτρα και δεν είχε κιονοστοιχία γύρω, αλλά µόνο εξωτερικούς κίονες στη πρόσοψή του. δ) Η Θόλος Πρόκειται για ένα από τα αριστουργήµατα της ελληνικής αρχιτεκτονικής, έργο του Θεοδώρου από τη Φώκαια. Αποτελεί το σήµα κατατεθέν του χώρου των ελφών, αν και κτίστηκε µετά την κλασική εποχή, δηλ. τον 4 ο αι. π.χ. Χτισµένη από πεντελικό µάρµαρο, έχει διάµετρο 13,50 µέτρα. Η δελφική θόλος αποτέλεσε υπόδειγµα για τη περίφηµη θόλο της Επιδαύρου. 10

ε) Το Γυµνάσιο Σε ένα πλάτωµα κοντά στο χείλος του φαραγγιού του Πλείστου βρίσκονται τα ερείπια ενός γυµναστηρίου που κτίστηκε τον 4 ο αιώνα π.χ. Εδώ προπονούταν οι αθλητές πριν από τους δηµόσιους αγώνες στο στάδιο και εδώ γυµνάζονταν καθηµερινά οι νέοι των ελφών. στ) Η Παλαίστρα Λίγο χαµηλότερα βρισκόταν η παλαίστρα που είχε µια κεντρική αυλή µε περιστύλιο για τα αγωνίσµατα πάλης και διάφορα δωµάτια τα οποία χρησίµευαν ως αποδυτήρια και χώρους ανάπαυσης. ζ) Ο µεγάλος βωµός Στην είσοδο του Ναού του Απόλλωνα υπάρχουν τα υπολείµµατα από το µεγάλο βωµό. Είναι αφιέρωµα των κατοίκων της Χίου σε ένδειξη ευγνωµοσύνης για την απελευθέρωση του νησιού από τους Πέρσες. η)το θέατρο των ελφών Το θέατρο χτίστηκε αρχικά τον 4 ο αιώνα π.χ. αλλά ανοικοδοµήθηκε αργότερα το 159 π.χ. µε έξοδο του βασιλιά Ευµένη της Περγάµου. θ) Η τιµηµένη πύλη Μπροστά στην είσοδο βρίσκονται τα ερείπια από µια αψιδωτή πύλη που έκτισε ο Ηρώδης ο αττικός. Ήταν χτισµένη από πέτρα του Παρνασσού και ήταν τιµηµένη πύλη από όπου άρχιζε η παρέλαση των αθλητών. Το στάδιο ήταν κλισµένο µε πέτρινο 11

περίβολο και εκτός από την κύρια είσοδο και άλλες εισόδους για να διευκολύνονται οι θεατές. ι) Τα στάδια Ήταν οι χώροι όπου γίνονταν οι αγώνες στίβου, οι γυµνοί αγώνες όπως ονοµάζονται στην αρχαιότητα. Για την κατασκευή τους διάλεγαν ένα ισόπεδο χώρο συνήθως ανάµεσα σε πλαγιές για να κάθονται οι θεατές.ο στίβος του σταδίου έχει µήκος 177,55 µέτρα και άκρες 28,50 µέτρα στη µέση. ια) Οι θησαυροί Πρόκειται για µικρά κτήρια, εντός του ιερού χώρου των ελφών, που χρησίµευαν ως θησαυροφυλάκια, στα οποία φυλάσσονταν τρόπαια από νίκες ή άλλα αφιερώµατα/αναθήµατα που οι πόλεις αφιέρωναν στο ναό. Οι πιο γνωστοί θησαυροί ήταν των Αθηναίων και των Σιφνίων. Ο σηµερινός επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου των ελφών έχει την ευκαιρία να θαυµάσει τον αναστηλωµένο µε έξοδα του ήµου Αθηναίων δωρικού ρυθµού θησαυρό της Αθήνας. 6.ΤΑ ΠΥΘΙΑ 6.1.Η ιστορία των αγώνων Η αρχή των αγώνων χάνεται στην σκοτεινή περίοδο της µυθολογίας. Η παράδοση διηγείται ότι µετά τον φόνο του Πύθωνα, του δράκοντα-φύλακα του πανάρχαιου µαντείου της γης από τον Απόλλωνα καθιερώθηκαν µουσικοί αγώνες, πιθανώς αγώνες κιθάρας. 12

Αρχικά γιορτάζονταν κάθε 8 χρόνια στην πεδιάδα της Κίρρας στους πρόποδες του Παρνασσού. Μετά τον ιερό πόλεµο και την νίκη της δελφικής αµφικτιονίας, τα Πύθια αναδιοργανώθηκαν, αλλά οι αγώνες εξακολουθούσαν να είναι µουσικοί, µε την προσθήκη αυλού. Από τότε τα Πύθια γιορτάζονταν κάθε τέσσερα χρόνια.τότε άρχισαν για πρώτη φορά οι ιππικοί και γυµνικοί αγώνες µε έπαθλο ένα στεφάνι δάφνης. Τα κλαδιά της τα έκοβε από την πιο παλιά δάφνη της κοιλάδας των Τεµπών «παις αµφιθαλής», δηλαδή ένα αγόρι του οποίου ζούσαν και οι δύο γονείς του. 6.2.Οι αγώνες Οι γυµνικοί αγώνες περιλάµβαναν: Τον δρόµο σταδίου : αγώνας δρόµου µε διαδροµή όσο έχει το µήκος του σταδίου, δηλ. περίπου 186 µέτρα. Τον δίαυλο: αγώνας δρόµου µε διαδροµή δύο σταδίων, όπου οι αθλητές έτρεχαν ανά τετράδες. Τον δόλιχο: αγώνας δρόµου µε διαδροµή δώδεκα φορές το δρόµο του σταδίου. Τον οπλίτη δρόµου: οι αθλητές αγωνίζονταν γυµνοί και ξυπόλυτοι, αλλά µε κράνος και ασπίδα και διένυαν την απόσταση του διαύλου, δηλαδή το µάκρος του και πίσω. Τα αγωνίσµατα του πεντάθλου δισκοβολία, ακοντισµός, δρόµος, άλµα και πάλη. Άλλα αγωνίσµατα ήταν η πυγµή και το παγκράτιο. 13

ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το µαντείο των ελφών είναι ένας άριστος και καλοδιατηρηµένος χώρος µε πολύ µεγάλη ιστορία και εξαιρετικές παραδόσεις καθώς και ενδιαφέροντες µύθους. εν είναι τυχαίο που εκατοµµύρια τουρίστες το επισκέπτονται και µένουν άφωνοι καθώς δεν χάνουν ευκαιρία να µάθουν περισσότερα για αυτό. Συµπεραίνουµε λοιπόν ότι παρόλο που τα χρόνια πέρασαν και χρησµοί δεν δίνονται πια εξακολουθεί να είναι πασίγνωστο!εξάλλου, τα δύο δελφικά παραγγέλµατα που απευθύνονταν στον επισκέπτη του πρόναου του ιερού ναού, το «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ 1» και το «ΜΗ ΕΝ ΑΓΑΝ» 2 αποτελούν διαχρονικές αξίες και οδηγούς της ανθρώπινης ζωής. 1 Να έχεις επίγνωση του εαυτού σου. 2 Να µην υπερβάλλεις σε τίποτε, να κάνεις τα πάντα µε µέτρο χωρίς υπερβολή. 14

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κατσουλάκος, Θ., Κοκκορού-Αλευρά, Γ., Σκουλάτος, Β. (2012). Αρχαία Ιστορία Α Γυµνασίου. Αθήνα: ΟΕ Β. Χατζή, Γ. (2002). ελφοί και Πύθια. Αθήνα: εκδ. Εξάντας. ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Λήµµα «ελφοί». ιαθέσιµο στο: http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%94%ce%b5%ce%bb%cf%86%ce%bf%ce% AF(τελευταία πρόσβαση, 02/05/2015). 15