ιόρθωση στατιστικών τουρισµού Επαναπροσδιορισµός στόχων για τον ελληνικό τουρισµό Απρίλιος 2004 Είναι γνωστή εδώ και χρόνια η ανεπάρκεια της στατιστικής παρακολούθησης της ελληνικής τουριστικής οικονοµίας. Ο ΣΕΤΕ έχει θίξει πολλές φορές το θέµα αυτό και ειδικότερα σε ότι αφορά την παρακολούθηση των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στη χώρα µας (βλ. ελτία Τύπου ΣΕΤΕ, 22 & 28.12.2000). Ο ΣΕΤΕ το 2003 στη Β Έκδοση της Μελέτης «Ελληνικός τουρισµός 2010: Στρατηγική & Στόχοι» µετά από καταγραφή βασικών µεταβλητών του ελληνικού τουρισµού, είχε καταθέσει µια πρόταση στοχοθέτησης για τον ελληνικό τουρισµό µε ορίζοντα το 2010. Στη µεθοδολογία και τους ερευνητικούς περιορισµούς αυτής της Μελέτης σηµειώναµε ότι: «Οι αφίξεις για την Ελλάδα περιλαµβάνουν και τους οικονοµικούς µετανάστες. Προσπάθεια «απαλβανοποίησης» των αριθµών θα έπρεπε να ακολουθηθεί από αντίστοιχη προσπάθεια «αποµαροκινοποίησης» για την Ισπανία, «αποσουδανοποίησης» για την Αίγυπτο, κλπ. Στο βωµό λοιπόν της συγκρισιµότητας, χρησιµοποιούνται τα στατιστικά ακριβώς όπως εµφανίζονται επίσηµα.» Το 2004 και στο βωµό πλέον του ρεαλισµού θεωρούµε αναγκαίο να καταγράψουµε τα «πραγµατικά» µεγέθη του ελληνικού τουρισµού και να επαναπροσδιορίσουµε στόχους. «Πραγµατικά» Μεγέθη Ο πίνακας 1 (σελ. 3) παρουσιάζει τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο διάστηµα 1992 2002. Παρατηρούµε ότι η Αλβανία εµφανίζεται ξεχωριστά για πρώτη χρονιά το 1994 µε 238.453 αφίξεις. Την ίδια χρονιά τα «Λοιπά Κράτη Ευρώπης» έστειλαν στην Ελλάδα 25.209 τουρίστες. Όµως, το 1992 και 1993 τα «Λοιπά Κράτη Ευρώπης» έστειλαν αντίστοιχα 104.394 και 205.373 τουρίστες. Προφανώς στους αριθµούς αυτούς περιλαµβάνονται και αφίξεις από την Αλβανία, γεγονός το οποίο ώθησε την Ε.Σ.Υ.Ε. να δηµιουργήσει χωριστή κατηγορία για την Αλβανία από το 1994. Μπορούµε λοιπόν άφοβα να υποθέσουµε ότι οι αφίξεις των Αλβανών για το 1992 ήταν, τάξη µεγέθους, 90.000 τουρίστες και για το 1993 185.000 (πίνακας 2, σελ.4). Στον πίνακα 2 επίσης βλέπουµε πως διαµορφώνονται πλέον οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στη χώρα µας στο διάστηµα 1992 2002 (προφανώς υπάρχουν και από άλλες εθνικότητες οικονοµικοί µετανάστες, αλλά τα µεγέθη τους είναι ελάχιστα συγκρινόµενα µε εκείνα των Αλβανών). Στην ίδια δεκαετία και µε τα νέα δεδοµένα, οι αφίξεις πλέον µεταβάλλονται µε µέσο ετήσιο ρυθµό 3,63 % (στο υπόλοιπο του κειµένου όταν αναφερόµαστε σε αφίξεις, δεν περιλαµβάνουµε πλέον τις αφίξεις από την Αλβανία). Μέση κατά κεφαλή δαπάνη Η µεταβολή του αριθµού των αφίξεων προφανώς επηρεάζει και την µέση κατά κεφαλή δαπάνη (ΜΚ ) η οποία πλέον φαίνεται µεγαλύτερη (πίνακας 3, σελ.5). Από 379 Ευρώ το 1992, σε 796 το 2002 (η µετατροπή σε Ευρώ από USD έχει γίνει από την Τράπεζα της
Ελλάδος). Ο µέσος Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής (ΕΡΜ) των εσόδων σε Ευρώ στην δεκαετία 1992 2002, γίνεται πλέον 8,14% από 7,27%. Όµως, ο EΡΜ σε Ευρώ δεν είναι φρόνιµο να χρησιµοποιηθεί, δεδοµένου ότι τα έσοδα είχαν αρχικά υπολογισθεί σε USD. Για το λόγο αυτό, κρατάµε το ΕΡΜ της δεκαετίας 1990 2000 σε USD που είναι 6,15%. Είναι προφανές λοιπόν, ότι τα νέα µεγέθη των αφίξεων και της ΜΚ επηρεάζουν και την όποια νέα στοχοθέτηση επιχειρηθεί. Επαναπροσδιορισµός στόχων Η ιδανική στοχοθέτηση θα έπρεπε να προέλθει από τον συσχετισµό της τουριστικής µε την εθνική οικονοµία και το ποσοστό του ΑΕΠ που θα θέλαµε να καταλαµβάνει / συνεισφέρει O τουρισµός. Η υπάρχουσα στατιστική παρακολούθηση / υποστήριξη του ελληνικού τουρισµού, δυστυχώς δεν επιτρέπει µια τέτοια προσέγγιση και για το λόγο αυτό χρησιµοποιούνται τα µεγέθη της ΜΚ, των αφίξεων και των εσόδων. Μέση κατά κεφαλή δαπάνη Σαφής κατεύθυνση της τουριστικής µας πολιτικής πρέπει να είναι η βελτίωση της ποιότητας. Από την πλευρά της ζήτησης αυτό σηµαίνει στόχευση σε υψηλότερη ΜΚ. Σε όρους USD στη δεκαετία 1990 2000 είχαµε µέσο ΕΡΜ για την ΜΚ = 6,15%. Με συντηρητική αισιοδοξία µπορούµε να στοχεύσουµε για την δεκαετία 2004 2014, τουλάχιστον στο 5%. Αν λάβουµε λοιπόν, σαν έτος βάσης το 2004 και ΜΚ τα 800 Ευρώ (µέσος όρος, κατά τάξη µεγέθους τα τρία τελευταία χρόνια), τότε το 2010 στοχεύουµε σε ΜΚ = 1.072 Ευρώ (και σε επίπεδο δεκαετίας για το 2014 τα 1.303 Ευρώ) (πίνακας 4, σελ.6). Στο διάστηµα 1992 2002 οι αφίξεις µεταβάλοντο µε µέσο ετήσιο ρυθµό 3,63%. Όλοι γνωρίζουµε ότι στη δεκαετία αυτή η τουριστική πολιτική ήταν ανύπαρκτη, η προβολή ελλιπής και η εκµετάλλευση της διοργάνωσης των Ολυµπιακών Αγώνων µηδενική. Αν κάτι βελτιωθεί σε όλο αυτό το κάθε άλλο παρά ευνοϊκό πλαίσιο, είναι λογικό να προσβλέπουµε για το επόµενο διάστηµα ετήσιο ρυθµό αύξησης 5%. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να στοχεύσουµε σε 17,4 εκ αφίξεις για το 2010 (και σε επίπεδο δεκαετίας για το 2014 τις 21,1 εκ. αφίξεις). Έσοδα Ο συνδυασµός ΜΚ και αφίξεων στοχοθετεί επίπεδο εσόδων της τάξης των 18,6 εκ. Ευρώ, πάντα για το 2010 (και σε επίπεδο δεκαετίας για το 2014 τα 27,6 εκ. Ευρώ) (πίνακας 4, σελ.6). Συνοπτικά: 2002 Στόχοι 2010 (εκ.) 12,9 Αφίξεων (εκ.) 17,4 Έσοδα (εκ. Ευρώ) 10.284 Εσόδων (εκ. Ευρώ) 18,6 ΜΚ (Ευρώ) 796 ΜΚ (Ευρώ) 1.072 Πηγή: ΤτΕ 2003, ΕΟΤ 2003, ΣΕΤΕ 2004 2
Πίνακας 1. Αλβανών, Ευρωπαίων και συνολικά, 1992-2002 ΑΛΒΑΝΙΑ ΛΟΙΠΑ ΚΡΑΤΗ ΣΥΝΟΛΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕΤΑΒΟΛΗ 1992-104.394 8.419.663 9.331.360 1993-205.373 8.470.616 9.412.823 0,87% 1994 238.453 25.209 9.865.986 10.641.942 13,06% 1995 128.211 32.882 9.363.829 10.130.177-4,81% 1996 191.619 80.128 8.419.060 9.233.925-8,85% 1997 298.843 57.541 9.277.762 10.070.325 9,06% 1998 586.182 34.967 10.174.303 10.916.046 8,40% 1999 673.061 37.063 11.320.013 12.164.088 11,43% 2000 717.263 113.813 12.214.964 13.095.545 7,66% 2001 1.038.129 122.402 13.228.103 14.057.331 7,34% 2002 1.255.738 115.800 13.375.590 14.179.999 0,87% Μέσος ΕΡΜ=4,5% ΕΡΜ= Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής Πηγή: ΕΟΤ (www.gnto.gr/2/01/gb10003.html) 3
Πίνακας 2. αλλοδαπών τουριστών, µε και χωρίς Αλβανούς, 1992-2002 ΑΛΒΑΝΙΑ ΛΟΙΠΑ ΚΡΑΤΗ ΣΥΝΟΛΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΜΕ ΑΛΒΑΝΟΥΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΙΣ ΑΛΒΑΝΟΥΣ 1992 90.000 14.393 8.419.663 9.331.360 9.241.360 ΜΕΤΑΒΟΛΗ 1993 185.000 20.373 8.470.616 9.412.823 0,87% 9.227.823-0,15% 1994 238.453 25.209 9.865.986 10.641.942 13,06% 10.403.489 12,74% 1995 128.211 32.882 9.363.829 10.130.177-4,81% 10.001.966-3,86% 1996 191.619 80.128 8.419.060 9.233.925-8,85% 9.042.306-9,59% 1997 298.843 57.541 9.277.762 10.070.325 9,06% 9.771.482 8,06% 1998 586.182 34.967 10.174.303 10.916.046 8,40% 10.329.864 5,71% 1999 673.061 37.063 11.320.013 12.164.088 11,43% 11.491.027 11,24% 2000 717.263 113.813 12.214.964 13.095.545 7,66% 12.378.282 7,72% 2001 1.038.129 122.402 13.228.103 14.057.331 7,34% 13.019.202 5,18% 2002 1.255.738 115.800 13.375.590 14.179.999 0,87% 12.924.261-0,73% Μέσος ΕΡΜ=4,5% Μέσος ΕΡΜ=3,63% ΕΡΜ= Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής Πηγή: ΕΟΤ (www.gnot.gr/2/01/10003.html) και επεξεργασία ΣΕΤΕ
Πίνακας 3. Στοχοθέτηση για τον ελληνικό τουρισµό, 2004-2014 Με Αλβανία Eσοδα ('000 Ευρώ) αναθεωρηµένα ΜΚ (Ευρώ) Χωρίς Αλβανία Eσοδα ('000 Ευρώ) ΜΚ (Ευρώ) ETOΣ Eσοδα ('000 USD) ΜΚ (USD) 1990 8.873.000 1990 3.595.700 405 1991 8.036.000 1991 3.811.700 474 1992 9.331.360 3.506.500 376 1992 9.241.360 3.506.500 379 1992 4.627.200 496 1993 9.412.823 3.755.200 399 1993 9.227.823 3.755.200 407 1993 4.365.600 464 1994 10.641.942 4.238.100 398 1994 10.403.489 4.238.100 407 1994 5.092.900 479 1995 10.130.177 4.153.400 410 1995 10.001.966 4.153.400 415 1995 5.400.300 533 1996 9.233.925 4.049.900 439 1996 9.042.306 4.049.900 448 1996 5.075.800 550 1997 10.070.325 4.593.100 456 1997 9.771.482 4.593.100 470 1997 5.151.300 512 1998 10.916.046 5.513.800 505 1998 10.329.864 5.513.800 534 1998 6.188.200 567 1999 12.164.088 8.296.200 682 1999 11.491.027 8.296.200 722 1999 8.784.600 722 2000 13.095.545 10.061.200 768 2000 12.378.282 10.061.200 813 2000 9.221.100 704 2001 14.057.331 10.579.900 753 2001 13.019.202 10.579.900 813 2002 14.179.999 10.284.700 725 2002 12.924.261 10.284.700 796 ('02-'92) 45,04% 36,33% Μέσος ΕΡΜ '92-'02 4,50% 7,27% 3,63% 8,14% ΕΡΜ=Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής Μέσος ΕΡΜ 1990-2000 6,15% Πηγή: ΤτΕ 2003, ΕΟΤ 2003, ΣΕΤΕ 2004
Πίνακας 4. Στοχοθέτηση για τον ελληνικό τουρισµό, 2004-2014 Σ Τ Ο Χ Ο Ι Στόχος ΜΚ (Ευρώ), (ΕΡΜ=5%) Στόχος Αφίξεων (ΕΡΜ=5%) Στόχος Εσόδων ('000 Ευρώ) 2004 800 13.000.000 10.400.000 2005 840 13.650.000 11.466.000 2006 882 14.332.500 12.641.265 2007 926 15.049.125 13.936.995 2008 972 15.801.581 15.365.537 2009 1.021 16.591.660 16.940.504 2010 1.072 17.421.243 18.676.906 2011 1.126 18.292.305 20.591.289 2012 1.182 19.206.921 22.701.896 2013 1.241 20.167.267 25.028.840 2014 1.303 21.175.630 27.594.296 Πηγή: ΤτΕ 2003, ΕΟΤ 2003, ΣΕΤΕ 2004