ΑΤΕΙ υτικής Μακεδονίας, Παράρτηµα Καστοριάς, Τµήµα ηµοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας

ΑΤΕΙ υτικής Μακεδονίας, Παράρτηµα Καστοριάς, Τµήµα ηµοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας «Χρήση Μοντέρνων Μεθόδων Πολιτικής Επικοινωνίας από Περιβαλλοντικές & Οικολογικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις» Επιµέλεια Εργασίας: Λυσσαρίδης ηµήτριος, ΑΜ: 392 Υπεύθυνος Καθηγητής: εληγιάννης Αθανάσιος Καστοριά 2005

«Χρήση Μοντέρνων Μεθόδων Πολιτικής Επικοινωνίας από Περιβαλλοντικές & Οικολογικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις» Copyright 2005 2

Περιεχόµενα Εισαγωγή... 5 ιαδίκτυο... 5 Εκστρατείες µέσω διαδικτύου... 7 Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Έρευνας-Ανασκόπηση... 8 1.1 Αντικείµενο Έρευνας... 9 1.1.1 Προσδιορισµός του αντικειµένου έρευνας... 9 1.1.2 Καθορισµός αντικειµενικού σκοπού της έρευνας... 9 1.2 Ανασκόπηση βιβλιογραφίας... 10 1.3 Προκαταρκτικές έρευνες... 11 1.4 Μεθοδολογία... 12 1.4.1 Καθορισµός του πληθυσµού και κατασκευή του δείγµατος... 12 1.4.2 ιαµόρφωση Ερωτηµατολογίου... 12 1.4.3 οκιµή του πλάνου του ερωτηµατολογίου... 14 1.4.4 Περιορισµοί... 15 1.5 Υλοποίηση της έρευνας... 15 1.6 Κωδικογράφηση των ερωτηµατολογίων... 16 Κεφάλαιο 2 Αξιολόγηση έρευνας.....17 2.1 Εγκυρότητα των δεδοµένων & αξιοπιστία... 18 2.2 Αντιπροσωπευτικότητα δείγµατος... 19 2.3 Ανάλυση ιστοσελίδων... 20 Κεφάλαιο 3 Ανάλυση των δεδοµένων......23 3.1 Ανάλυση... 24 3.1.1 Περιοχή δράσης... 24 3.1.2 Γενικές µέθοδοι επικοινωνίας... 25 3.1.3 CMC-Computer Mediated Communication... 26 3.1.4 Μέθοδοι επικοινωνίας µέσω Η/Υ... 27 3.1.5 Συχνότητα χρήσης µεθόδων επικοινωνίας µέσω Η/Υ... 28 3.1.6 Σύνδεση στο διαδίκτυο... 31 3

3.1.7 Ιστοσελίδα... 31 3.1.8 Ανανέωση ιστοσελίδας... 33 3.1.9 Στοιχεία πολυµέσων... 34 3.1.10 Υπηρεσίες που παρέχονται στους επισκέπτες της ιστοσελίδας... 35 3.1.11 Απόψεις οργανώσεων για το internet... 36 3.1.12 Ενέργειες δηµοσίων σχέσεων & επικοινωνίας... 38 3.1.13 Προβλήµατα οργανώσεων... 39 3.1.14 Προτάσεις οργανώσεων... 41 3.1.15 Σχέδια οργανώσεων για τα επόµενα δύο χρόνια... 42 3.1.16 Ανάλυση ιστοσελίδων... 44 3.2 Συµπεράσµατα... 44 3.2.1 Επιτυχία έρευνας... 44 3.2.2 Γενικά συµπεράσµατα... 45 Κεφάλαιο 4 Προτάσεις... 47 4.1 Ιστοσελίδα... 48 4.1.1 Χρήστες... 49 4.1.2 ιαφήµιση του site... 51 4.2. Καινοτοµίες... 51 4.3 Εργασιακό περιβάλλον & εξειδίκευση... 52 4.4 ΜΚΟ και διαδίκτυο... 53 4.5 Προβληµατισµοί... 54 4.6 ηµιουργία νέου πεδίου πολιτικής εκπροσώπησης... 56 4.6.1 Lobbying... 58 4.6.2 Ευρώπη & Κοινωνία Πολιτών... 59 Παράρτηµα Α Ερωτηµατολόγιο...... 60 Παράρτηµα Β Περιβαλλοντικές & Οικολογικές Οργανώσεις... 65 Ευρετήριο Πινάκων... 70 Βιβλιογραφία... 72 4

Εισαγωγή Η παρούσα έρευνα έχει ως στόχο, να ανακαλύψει ποιες µέθοδοι επικοινωνίας χρησιµοποιούνται περισσότερο από τις µη κυβερνητικές οργανώσεις µε αντικείµενο ενασχόλησης την προστασία του περιβάλλοντος, να διαβιβάσει το µήνυµα της συνεισφοράς των νέων τεχνολογιών και να ενθαρρύνει τη χρήση τους κάνοντας τις καλύτερες δυνατές προτάσεις. Τέλος σκοπεύει στην παρουσίαση των προβληµάτων και σε πιο βαθµό, σε επικοινωνιακό κυρίως επίπεδο που αντιµετωπίζουν οι οργανώσεις. Αναλυτικότερα επί των νέων τεχνολογιών, υποθέτεται ότι η παρούσα εργασία θα ενθαρρύνει και διευκολύνει την δικτύωση και συνεργασία των οργανώσεων σε ζητήµατα παροχής και εκπαίδευσης σε νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Φιλοδοξεί µέσα από βήµατα συνειδητοποίησης, εξειδίκευσης και προόδου και µε την χρήση µοντέρνων µεθόδων επικοινωνίας να επιτευχθεί µια ευρεία και συστηµατική συνεργασία των ΜΚΟ, δηµιουργώντας ένα νέο περιβάλλον πολιτικής εκπροσώπησης των Οργανώσεων. Εκτός από τα στατιστικά στοιχεία υπάρχει η δυνατότητα κατανόησης των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Τέλος σκοπός της εργασίας είναι να εµπλουτίσει την Ελληνική βιβλιογραφία µε νέα στοιχεία σχετικά µε τις ΜΚΟ και να παρουσιάσει πολύτιµα στατιστικά στοιχεία, που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για σύγκριση µε µελλοντικές έρευνες. Σε αυτό το σηµείο, θερµές ευχαριστίες σε όλες τις οργανώσεις που συνεργάστηκαν και ανταποκρίθηκαν στην έρευνα και για την πολύτιµη καθοδήγησή του, τον υπεύθυνο καθηγητή της παρούσας πτυχιακής εργασίας, εληγιάννη Αθανάσιο. ιαδίκτυο Το internet είναι ένα σύστηµα διασύνδεσης πληροφοριών σε µορφή πολυµέσων, που βρίσκονται αποθηκευµένες σε εκατοµµύρια ηλεκτρονικούς υπολογιστές σε ολόκληρο τον κόσµο και παρουσιάζονται σε ηλεκτρονικές σελίδες, γνωστές ως ιστοσελίδες λόγω της σύνδεσης στον παγκόσµιο ιστό (www-world wide web). Στην εποχή µας έχει µπει επιθετικά και κατακτά συνεχώς νέες οµάδες κοινού. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχει πραγµατοποιηθεί µια τεράστια αύξηση των χρηστών. Στην Ελλάδα άρχισε να χρησιµοποιείται στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Στα µέσα της δεκαετίας του 90 οι χρήστες έφταναν τους 100.000, το 2000 έφτασαν τους 600.000, ενώ εκτιµήσεις έδιναν για το 2001 και 2003, το 1.000.000 και 3.000.000 αντίστοιχα. 1 Είναι πλέον ένα µαζικό µέσο επικοινωνίας που δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως από τις µη κυβερνητικές οργανώσεις. Το internet είναι το πρώτο µέσο που καλύπτει την αµφίδροµη σχέση άµεσα, όπως πρέπει να υλοποιούν οι σύγχρονες µέθοδοι 1 Πολιτική επικοινωνία στο διαδίκτυο, η περίπτωση της Ελλάδας, βουλευτικές εκλογές Απρίλιος 2000, Νεκτάριος Σαρτζετάκης. Βλ. πηγές στο τέλος. 5

επικοινωνίας. Είναι γεγονός πως µε τα παραδοσιακά µέσα δεν προκύπτει η αµεσότητα που επιβάλλεται στην σύγχρονη εποχή για την τελειοποίηση της επικοινωνίας. Στο διαδίκτυο µπορούν να διαβιβαστούν µηνύµατα και να ληφθεί απάντηση σε χρόνους που ανταγωνίζονται µια τηλεφωνική συνοµιλία. Chatting σε πραγµατικό χρόνο, forums, email και δεκάδες άλλες επινοηµένες µέθοδοι που αφήνουν άφωνους τους χρήστες για την ποιότητα, ευκολία και ταχύτητα της επικοινωνίας. Η δυνατότητα επικοινωνίας µπορεί να διεξαχθεί µε όλες τις µορφές πληροφοριών που υπάρχουν, κείµενο, video, εικόνων, animation και άλλων που µπορούν να διαβιβαστούν συνδυαστικά. Η αµφίδροµη επικοινωνία σε πραγµατικό χρόνο, έρχεται να προσφέρει στην Οργάνωση και το κοινό ένα κανάλι συνεχούς και άµεσης επικοινωνίας. Η ραγδαία εξέλιξη των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών δηµιουργεί νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη, ευηµερία και ποιότητα στην επικοινωνία. Βελτιώνονται οι υπηρεσίες που παρέχονται στους πολίτες, αναπτύσσεται το ηλεκτρονικό εµπόριο, δηµιουργείται µια κοινωνία βασισµένη στη γνώση. Παρά τους υψηλούς ρυθµούς προσαρµογής των νέων τεχνολογιών που παρουσιάζει η Ελλάδα, εξακολουθεί να κινείται βραδύτερα από το µέσο όρο της Ε.Ε., στον τοµέα των καινοτοµιών. 2 Μέσω του διαδικτύου µπορεί να επιτευχθεί ένας ανοικτός διάλογος µεταξύ πολιτών, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και του κράτους ταυτόχρονα. Οι πληροφορίες που διακινούνται στο διαδίκτυο µπορούν να είναι ιδέες, γνώµες, τοποθετήσεις ή οτιδήποτε µπορεί να δηµιουργήσει ένας άνθρωπος και µπορεί να αναπαρασταθεί στο παγκόσµιο δίκτυο, προβάλλοντάς το σε εκατοµµύρια χρήστες σε ολόκληρο τον κόσµο. Η επικοινωνία µέσω υπολογιστή (CMC-Computer Mediated Communication), µπορεί µέσω του διαδικτύου να κάνει ότι δεν κατάφεραν να κάνουν, οι ασφαλτοστρωµένοι δρόµοι. Μπορεί να ενώσει αποµακρυσµένες περιοχές και ανθρώπους και να τις τοποθετήσει σε ένα κόσµο προκλήσεων και ευκαιριών. Από οποιαδήποτε περιοχή στο κόσµο, µπορεί να επιτευχθεί επικοινωνία καθώς διευρύνονται τα επικοινωνιακά δίκτυα και οι παροχείς αυτών των υπηρεσιών. Οι νέες τεχνολογίες έχουν ήδη αλλάξει σε ένα βαθµό, τους τρόπους µε τους οποίους λειτουργούσε η καθηµερινότητα. Η αναφορά γίνεται στην αντικατάσταση των χειρόγραφων µε τα έγγραφα της γραφοµηχανής, που µε τη σειρά τους έδωσαν τη σκυτάλη στα δακτυλογραφηµένα ηλεκτρονικά έγγραφα. Η επικοινωνία µέσω υπολογιστή µπορεί να διαπεράσει τα σύνορα και να καταρρίψει τις ιεραρχίες. Συµβαίνει σε ολόκληρο τον κόσµο, οι άνθρωποι που επικοινωνούν µέσω υπολογιστή είναι ανώνυµοι (αν και υπάρχουν εξαιρέσεις) και µόνο εάν ο χρήστης το επιθυµεί µπορεί να δώσει τα χαρακτηριστικά ή τα στοιχεία της ταυτότητάς του. Μπορούν να διακινούνται ιδέες και πληροφορίες από ανθρώπους ανεξαρτήτως φυλής, φύλου, εµφάνισης και κοινωνικής θέσης. ηµιουργείται ένα ιδανικό επικοινωνιακό περιβάλλον διαλόγου που ευνοεί τις µειονότητες. Αναµφίβολα είναι το δηµοκρατικότερο µέσο επικοινωνίας. Ως το ταχύτερα αναπτυσσόµενο µέσο επικοινωνίας το διαδίκτυο, µπορεί να θεωρηθεί ένας παγκοσµιοποιηµένος κόσµος ενηµέρωσης µε τα εθνικά σύνορα να εξαφανίζονται, µε την δηµιουργία νέων τρόπων επικοινωνίας και µετάδοσης µη ελεγχόµενων ελεύθερων πληροφοριών. Μέσα σε αυτήν τη παγκόσµια σφαίρα, γεγονότα παγκοσµίου ενδιαφέροντος όπως τα περιβαλλοντικά, µπορούν να 2 Γνώµη της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής, Νέες Γνώσεις-Νέες Απασχολήσεις - Τα αποτελέσµατα των νέων τεχνολογιών. Βλ. και πηγές στο τέλος. 6

συµπληρώνονται από τοπικές απόψεις µέσα σε δίκτυα και πύλες πληροφοριών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Το παγκόσµιο δίκτυο είναι αυτόνοµο και ανεξάρτητο από κρατικούς ή άλλους φορείς εξουσίας. εν έχει κέντρο ή περιφέρεια και δεν υπόκειται σε γεωγραφικούς περιορισµούς. Η παγκόσµια επικοινωνία επιτρέπει τη γνώση γεγονότων που λαµβάνουν χώρα σε αποµακρυσµένες περιοχές και την πληροφόρηση για ζητήµατα παγκόσµιας, περιφερειακής και τοπικής σηµασίας. Η εποχή των νέων τεχνολογιών οδηγεί σε έναν αλληλοεξαρτώµενο κόσµο, όπου η επικοινωνία είναι ζωτικής σηµασίας για την ανάπτυξη. Το διαδίκτυο έχει την δύναµη να επηρεάσει και να εκπαιδεύσει, να προσφέρει ποιοτική επικοινωνία που αποφέρει συνεργασία, αποβάλλοντας Οργανώσεις και πολίτες από την αποµόνωση. Εκστρατείες µέσω διαδικτύου Τα οφέλη της επικοινωνίας µέσω υπολογιστή είναι τεράστια, ειδικά όσον αφορά την κινητοποίηση των πολιτών που είναι χρήστες του διαδικτύου. Οι Οργανώσεις µέσω του διαδικτύου µπορούν να οργανώσουν µια εκστρατεία ενηµέρωσης ή κινητοποίησης χωρίς γεωγραφικά όρια. Μπορούν πολύ γρήγορα και απλά να συστρατεύσουν χιλιάδες συνειδητοποιηµένους πολίτες, σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Ακόµα µπορούν να τους ελέγξουν παρέχοντας πληροφορίες και διευκρινήσεις για την διεξαγωγή και συµµετοχή σε διαδηλώσεις. Για παράδειγµα, ένα άρθρο που καλεί σε κινητοποίηση για περιβαλλοντικό ζήτηµα, µια φωτογραφία ετοιµοθάνατης χελώνας, ένα video που αποδεικνύει την µόλυνση ενός ποταµού και άλλοι άπειροι τρόποι µε οποιαδήποτε µορφή πληροφορίας. Πολύ σηµαντικό είναι ότι η αποστολή χιλιάδων ενηµερωτικών email, µπορεί να γίνει σε πολύ µικρό χρονικό διάστηµα. Το διαδίκτυο είναι ένα πολύτιµο εργαλείο και πρότυπο οργάνωσης, για µια επιτυχηµένη εκστρατεία ενηµέρωσης του ευρύτερου κοινού, για συγκεκριµένα περιβαλλοντικά ζητήµατα. Χάρη στο διαδίκτυο: Επιτυγχάνεται η αλληλεπίδραση διασκορπισµένων ατόµων, η ανταλλαγή πληροφοριών και η ενθάρρυνση για συνέχιση της εκστρατείας. Περιορίζεται η γραφειοκρατία. Το µήνυµα µιας εκστρατείας µεταφέρεται σε ένα µεγάλο µέρος του πληθυσµού και έτσι διευκολύνεται η προβολή του προβλήµατος και διαµαρτυρία για την επιτυχή λύση του. Το µήνυµα µεταφέρεται γρήγορα και φθηνά. Μειώνονται τα έξοδα για εκδόσεις και ταχυδροµικές υπηρεσίες. ιευκολύνεται η δικτύωση των ενεργών στελεχών µιας οργάνωσης, σε παγκόσµια κλίµακα. Είναι δυνατή η δηµοσίευση και διανοµή υλικού που στα υπόλοιπα µέσα επικοινωνίας, µπορεί να θεωρούνταν ύβρεις ή απειλή της δηµόσιας ασφάλειας. 7

Εισαγωγή Έρευνας - Ανασκόπηση Μεθοδολογία και Στάδια Έρευνας Κεφάλαιο 1 8

Εισαγωγή Έρευνας - Ανασκόπηση Μεθοδολογία και Στάδια Έρευνας 1.1 Αντικείµενο Έρευνας 1.1.1 Προσδιορισµός του αντικειµένου έρευνας Το αντικείµενο της έρευνας είναι η χρήση µοντέρνων µεθόδων πολιτικής επικοινωνίας από Περιβαλλοντικές και Οικολογικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, περιλαµβάνοντας και άλλα νοµικά πρόσωπα όπως Ενώσεις, Συλλόγους και Αστικές Μη κερδοσκοπικές Εταιρίες, Σωµατεία, Ινστιτούτα και Ερευνητικά Κέντρα. Οι δράσεις αυτών των Οργανώσεων ποικίλουν ανάµεσα από εθελοντικά προγράµµατα για το περιβάλλον και περιβαλλοντικές µελέτες µέχρι διαµαρτυρίες και οµάδες άµεσης επέµβασης. Ως µοντέρνοι µέθοδοι επικοινωνίας, επιλέγονται όλα τα σύγχρονα επικοινωνιακά µέσα και εργαλεία, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην τεχνολογία και την «επικοινωνιακή επανάσταση» που δηµιούργησε το internet. Η υιοθέτηση νέων πρακτικών και µεθόδων επικοινωνίας βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα µιας Οργάνωσης. Για παράδειγµα, η αγορά σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισµού, η χρησιµοποίηση πολυµέσων και η κατασκευή ιστοσελίδας ενισχύουν την επικοινωνιακή δυνατότητα. Η δηµοσίευση µιας ιστοσελίδας, είναι µόνο ένα µέρος των δυνατοτήτων που προσφέρει το διαδίκτυο. Πιο συγκεκριµένα, ολοένα και περισσότερο µπαίνει στην επαγγελµατική αλλά και καθηµερινή ζωή. Για παράδειγµα, τα internet cafe που έχουν ήδη γίνει ένας κερδοφόρος επιχειρηµατικός κλάδος, οι νέες συσκευές κινητών τηλεφώνων µε δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο και τα νέα πακέτα σύνδεσης στο internet µε τις πολύ υψηλές ταχύτητες. Είναι γεγονός ότι το διαδίκτυο, θεωρείται ως το πλέον µοντέρνο επικοινωνιακό µέσο στην σύγχρονη εποχή της κοινωνίας της πληροφορίας. 1.1.2 Καθορισµός αντικειµενικού σκοπού της έρευνας Αντικειµενικός σκοπός της έρευνας, είναι να συλλεχθούν αριθµητικά και στατιστικά στοιχεία, για την χρήση µεθόδων πολιτικής επικοινωνίας από τις µη κυβερνητικές οργανώσεις που έχουν επιλεγεί για την διεξαγωγή της έρευνας και να εξαχθούν συµπεράσµατα για αυτή τη χρήση. Υποθέτεται ότι θα διαπιστωθούν τυχόν επικοινωνιακά προβλήµατα των Μ.Κ.Ο. καθώς και οι αιτίες αυτών των προβληµάτων. Επίσης θα γίνουν προτάσεις για την βελτίωση της αποδοτικότητας των Οργανώσεων σε επικοινωνιακό επίπεδο και να βγουν τα τελικά συµπεράσµατα της έρευνας, αφού έχει προηγηθεί µια αναλυτική παρουσίαση των αποτελεσµάτων. 9

1.2 Ανασκόπηση βιβλιογραφίας υστυχώς, σχετικές έρευνες στην Ελλάδα, που να αφορούν το αντικείµενο της παρούσας έρευνας δεν υπάρχουν. Μεγάλης σηµασίας όπως αποδεικνύεται στη συνέχεια για την παρούσα έρευνα, είναι το ερευνητικό πρόγραµµα µε αντικείµενο την «Έρευνα για τις Οικολογικές Περιβαλλοντικές Οργανώσεις και την καταγραφή των φορέων που έχουν σχέση µε το περιβάλλον» 3. Η έρευνα διεξήχθη από τον Ιανουάριο του 1996 έως τον Μάρτιο 1997, από την οµάδα περιβάλλοντος του ΙΑΑΚ του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών. Η οµάδα συγκροτήθηκε το 1995 για να ασχοληθεί στον πολύπλευρο θεµατικό χώρο του περιβάλλοντος. Στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή και αποτύπωση της υφιστάµενης κατάστασης στο χώρο των Περιβαλλοντικών και Οικολογικών Οργανώσεων. ιεξήχθη έρευνα µε συµπλήρωση ερωτηµατολογίων κατόπιν προσωπικών συνεντεύξεων. Τα θέµατα που εξετάστηκαν και δηµιουργήθηκαν στατιστικά στοιχεία ήταν η νοµική µορφή, οι υποδοµές, ο αριθµός µελών και το αντικείµενο δραστηριότητας των Οργανώσεων. Επίσης εξήχθησαν συµπεράσµατα για την οργανωτική δοµή, τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των στελεχών των Οργανώσεων και τις πηγές χρηµατοδότησης αυτών. Η ίδια οµάδα ανέλαβε την υλοποίηση του προγράµµατος «Ενηµέρωση- Επικαιροποίηση της Βάσης εδοµένων». Η συγκεκριµένη έρευνα περιλάµβανε επαναληπτική έρευνα για τις Περιβαλλοντικές και Οικολογικές ΜΚΟ που ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1998, δηµοσίευση-προβολή του παραχθέντος έργου και τέλος διάχυση της πληροφόρησης για τα θέµατα της έρευνας στις ΜΚΟ και στους φορείς που σχετίζονται µε το περιβάλλον. Τα παραπάνω ερευνητικά προγράµµατα χρηµατοδοτήθηκαν από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµόσιων Έργων. Η οµάδα ανέλαβε επίσης ένα πολύ σηµαντικό πρόγραµµα, για την διευκόλυνση της επικοινωνίας µεταξύ Οργανώσεων που επιτεύχθηκε µε τη δηµιουργία «Εστιών Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης», για φορείς προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος σε Βαλκανικές χώρες, µε θέµατα περιβαλλοντικής πολιτικής και διοίκησης. Το συγκεκριµένο πρόγραµµα εγκρίθηκε από το Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε στο πλαίσιο του DAC/ΟΟΣΑ και ξεκίνησε την 1/3/2000 για να ολοκληρωθεί στις 31/3/2002. Στόχος ήταν η δηµιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων για την ευρεία και συστηµατική συνεργασία των φορέων που ασχολούνται µε τα περιβαλλοντικά προβλήµατα στις Βαλκανικές χώρες. Οι «Εστίες» θα λειτουργούσαν σαν κόµβος συγκέντρωσης, διάδοσης και διάχυσης πληροφόρησης σε όλο το εύρος των περιβαλλοντικών θεµάτων, αποτελώντας ένα συντονιστικό και διαµεσολαβητικό κέντρο µεταξύ Περιβαλλοντικών και Οικολογικών ΜΚΟ, δηµόσιων και ιδιωτικών φορέων και επιστηµονικών-ερευνητικών θεµάτων. Η υλοποίηση του προγράµµατος περιλάµβανε την Ελλάδα, την Γιουγκοσλαβία, τη Ρουµανία και αργότερα προστέθηκε η Κύπρος. Στο πρόγραµµα χρησιµοποιήθηκαν οι βάσεις δεδοµένων που δηµιουργήθηκαν µε το ερευνητικό πρόγραµµα του 96-97, οι οποίες ανανεώθηκαν το 1999 και 2001 4. Η παρούσα έρευνα αφορά Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, βεβαίως µια εξέταση ερευνών µε ίδιο ή παρόµοιο αντικείµενο που διεξήχθησαν στο 3 http://www2.ekke.gr/estia/gr_pages/gr_index.htm 4 http://www2.ekke.gr/estia/cooper/diethnes_synedrio_27-1-2001/diethnes_synedrio_27-1-01.htm 10

εξωτερικό, θα βοηθούσε στην εφαρµογή προτύπων από επιτυχηµένες έρευνες. Οι συγκεκριµένες βοήθησαν στην σύνταξη των ερωτήσεων και του ερωτηµατολογίου 5. Ωστόσο χρησιµοποιήθηκαν τα αποτελέσµατα κάποιων ερευνών. Η έρευνα Weaving a green Web: Environmental Protest and Computer Mediated Communication in Britain της Jenny Pickerill και η έρευνα How activist organizations are using the internet to build relationships των Maureen Taylor, Michael L. Kent και William J. White. Σε αυτές στηρίχθηκε η παρούσα έρευνα, όσο αφορά τις εκστρατείες που διεξάγονται µέσω του διαδικτύου και γενικότερα των ωφελειών που προσφέρει η επικοινωνία µέσω υπολογιστή. Γενικότερα χρησιµοποιήθηκαν εργασίες και άρθρα που βρέθηκαν κυρίως στο διαδίκτυο. Αυτό διότι η βιβλιογραφία είναι πολύ περιορισµένη στην Ελλάδα, πάνω στο αντικείµενο της παρούσας έρευνας. Τα θέµατα που εξέταζαν τα συγκεκριµένα άρθρα και εργασίες, αντανακλούν αυτά που έχουν εξεταστεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Τα θέµατα που επεξεργάζονται είναι κυρίως το διαδίκτυο ως παγκόσµιο µέσο, κοινωνία και επικοινωνία µέσω υπολογιστή, internet και κοινωνία, σχέσεις κράτους και πολιτικών κοµµάτων µε ΜΚΟ, ΜΚΟ και διαδίκτυο και τέλος κοινωνία πολιτών και ΜΚΟ. Με την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας εµφανίστηκαν οι ελλείψεις που παρουσιάζει η Ελληνική βιβλιογραφία, γεγονός που επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα της διεξαγωγής της παρούσας έρευνας. Έλλειψη επαρκών πληροφοριών πάνω στις µεθόδους επικοινωνίας των ΜΚΟ. Έλλειψη πληροφοριών στην χρήση µοντέρνων µεθόδων επικοινωνίας και νέων τεχνολογιών. Έλλειψη στατιστικών και αριθµητικών στοιχείων πάνω στη χρήση αυτών των µεθόδων. Έλλειψη βιβλιογραφίας για την παρουσίαση των επικοινωνιακών προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι Οργανώσεις µε τις αντίστοιχες προτάσεις για τη λύση τους. Έλλειψη παρουσίασης των ωφελειών από τη χρήση µοντέρνων µεθόδων επικοινωνίας. 1.3 Προκαταρκτικές έρευνες Η προκαταρκτική έρευνα έχει ως σκοπό τη λεπτοµερή ανίχνευση των πηγών που ήδη υπάρχουν πάνω στο θέµα που ερευνάται. Οι κυριότερες δευτερογενείς πηγές που χρησιµοποιήθηκαν προέρχονται από δηµόσιες και ιδιωτικές βιβλιοθήκες, το διαδίκτυο και πληροφορίες από προηγούµενες έρευνες σε περιβαλλοντικές και οικολογικές ΜΚΟ του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών. Σε αυτό το σηµείο είναι αξιοσηµείωτο να αναφερθεί, ότι συγκεντρώθηκαν ερωτηµατολόγια προηγούµενων ερευνών, τα οποία βοήθησαν µέχρι και το στάδιο της σύνταξης και διαµόρφωσης του τελικού ερωτηµατολογίου. Οι συλλεγµένες πληροφορίες επιτρέπουν να καθοριστεί το νοηµατικό πλαίσιο της έρευνας. Χρησίµευσαν κυρίως: 1. Στην ακριβή περιγραφή του πεδίου της έρευνας -έπρεπε να ληφθούν υπόψη προηγούµενες έρευνες, οι οποίες έχουν τυχόν διεξαχθεί πάνω στο ίδιο θέµα, οι µέθοδοι που χρησιµοποιήθηκαν από άλλους ερευνητές κ.λπ. 5 Βλ. πηγές στο τέλος. 11

2. Στην έµπνευση µε πηγή τα συµπεράσµατα άλλων ερευνητών, οι οποίοι εργάστηκαν πάνω στο ίδιο θέµα ή σε κάποιο παρεµφερές και να επιδιωχθεί η επιβεβαίωση ή διάψευση τους. 3. Τέλος, στη δηµιουργία βιβλιογραφίας πάνω στο θέµα, η οποία είναι πολύ σηµαντική για την τεκµηρίωση της έρευνας. 1.4 Μεθοδολογία 1.4.1 Καθορισµός του πληθυσµού και κατασκευή του δείγµατος Τα ερωτώµενα άτοµα είναι στελέχη της κάθε Οργάνωσης. Έχει ζητηθεί τηλεφωνικώς, το ερωτηµατολόγιο να συµπληρωθεί από εκπρόσωπο της, που είναι ο πλέον αρµόδιος σε θέµατα επικοινωνίας. Η έρευνα διεξήχθη αποκλειστικά µέσω email, όπου ο αναγνώστης διαβάζοντας ένα µικρό εισαγωγικό µήνυµα, παραπέµπονταν άµεσα (ενεργό link) σε ιστοσελίδα για να συµπληρώσει το ερωτηµατολόγιο online. Τα αποτελέσµατα αποστέλλονταν σε email που δηµιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει την συλλογή των στοιχείων. Η έρευνα περιορίστηκε σε Οργανώσεις που διαθέτουν email για τους παρακάτω λόγους: α) Ο πληθυσµός είναι επιλέξιµος στην ολότητά του λόγω του µικρού αριθµού, µόλις 114. Ο αριθµός αυτός είναι αποτέλεσµα διασταύρωσης στοιχείων από τέσσερις πηγές του διαδικτύου. Συγκεκριµένα χρησιµοποιήθηκαν τα αρχεία του Πανελλήνιου ικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝ..ΟΙΚ.Ο.), του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (Ε.Κ.Κ.Ε.), της ιστοσελίδας του anthropos.gr και του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων. 6 β) Οι συγκεκριµένες Οργανώσεις έχουν τη δυνατότητα να χρησιµοποιήσουν σύγχρονες µεθόδους επικοινωνίας. Η ύπαρξη email καταδεικνύει µία ελάχιστη δυνατότητα επαφής µε το διαδίκτυο, στο οποίο επικεντρώνεται η έρευνα. γ) Οι Οργανώσεις που δεν διαθέτουν email, είναι πάρα πολύ πιθανό να µην έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο, πόσο µάλλον να έχουν αναπτύξει µοντέρνους τρόπους επικοινωνίας. δ) Η επιλογή ενός πληθυσµού δίνει πιο ακριβή και έγκυρα αποτελέσµατα σε σύγκριση µε ένα αξιόπιστο και αντιπροσωπευτικό δείγµα όπου θα έδινε αποτελέσµατα κατά προσέγγιση. Όµως δεν θα επιχειρηθεί απογραφή, καθώς είναι µια εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία. Φυσικά, η επιλογή των οργανώσεων που διαθέτουν email, αφήνει εκτός έρευνας µεγάλο όγκο οργανώσεων, που δεν έχουν ακόµα αυτή τη δυνατότητα. Η επιλογή αυτή είναι συνειδητή και αντιληπτή όσο αφορά το εύρος της έρευνας. 1.4.2 ιαµόρφωση Ερωτηµατολογίου Το ερωτηµατολόγιο πριν πάρει την τελική ηλεκτρονική µορφή του, πέρασε από πολλά στάδια επιλογής και επαναδιατύπωσης των ερωτήσεων. Η διατύπωση των 6 Βλ. πηγές στο τέλος. 12

ερωτήσεων είναι αποτέλεσµα δίµηνης αναζήτησης και επεξεργασίας πληροφοριών πάνω στο αντικείµενο της εργασίας. Αναζητήθηκαν ερωτηµατολόγια µε το ίδιο ή σχετικό αντικείµενο της έρευνας. Τα συγκεκριµένα ερωτηµατολόγια ανήκουν σε προηγούµενες έρευνες που διεξήχθησαν στο εξωτερικό και είναι στην αγγλική γλώσσα. 7 Επίσης, επιλέχθηκαν ερωτηµατολόγια από έρευνες στην Ελλάδα, µε διαφορετικό αντικείµενο έρευνας, όπου βοήθησαν στη συνολική παρουσίαση του ερωτηµατολογίου. Σε γενικές γραµµές, οι βιβλιογραφικές πηγές και πηγές του διαδικτύου, βοήθησαν στην σύνταξη ερωτήσεων. Κυρίως για την σωστή διατύπωση και απόδοση στην Ελληνική γλώσσα, όρων που χρησιµοποιούνται στο internet. Το ερωτηµατολόγιο χωρίζεται για λόγους ευκολίας σε τρεις µεγάλες κατηγορίες: 1 η κατηγορία: ηµογραφικά (ερωτήσεις 1-4). Η πρώτη κατηγορία περιλαµβάνει τις τέσσερις πρώτες ερωτήσεις, µε τις οποίες συγκεντρώθηκαν πληροφορίες που συντόνισαν ευκολότερα και γρηγορότερα τις υπόλοιπες πληροφορίες. 2 η κατηγορία: Επικοινωνία και Τεχνολογία (ερωτήσεις 5-16). Η κατηγορία περιλαµβάνει όλες τις ερωτήσεις που αφορούν την χρήση µοντέρνων µεθόδων επικοινωνίας, µε ένα µεγάλο κοµµάτι αυτής, να αφιερώνεται στην ιστοσελίδα που τυχόν έχει µια Οργάνωση. 3 η κατηγορία: Η επικοινωνία ως στόχος κάθε οργάνωσης (ερωτήσεις 17-20). Η τελευταία κατηγορία περιλαµβάνει ερωτήσεις που αφορούν τα προβλήµατα, τις προτάσεις και τα µελλοντικά σχέδια των Οργανώσεων. Πιο αναλυτικά έπρεπε να εξεταστούν ορισµένες πτυχές που είναι απαραίτητες ώστε να γίνονται πιο ξεκάθαρα τα πράγµατα. Επειδή η έρευνα έχει την ιδιαιτερότητα της αποκλειστικής επικοινωνίας µέσω email, ο τρόπος συµπλήρωσης των ερωτηµατολογίων που ακολουθήθηκε είναι ο εξής: 1. Κάθε email 8 περιείχε ένα µικρό εισαγωγικό κείµενο όπου αναφερόταν ποιοι πραγµατοποιούν την έρευνα, ποιοι µπορούν να συµµετέχουν στην έρευνα, το κίνητρο συµµετοχής τους 9 και φυσικά στοιχεία επικοινωνίας, εφόσον ορισµένες Οργανώσεις αναζητήσουν περαιτέρω διευκρινήσεις και πληροφορίες. 2. Κάθε ερώτηση του ερωτηµατολογίου περιλαµβάνει µια επεξήγηση-οδηγία για την συµπλήρωσή της. Το είδος των ερωτήσεων που χρησιµοποιήθηκαν, είναι κλειστές ερωτήσεις µε µόνο µια εξαίρεση. 10 Η απόφαση αυτή πάρθηκε στο πλαίσιο της πολιτικής της έρευνας να µην δηµιουργηθούν παρανοήσεις και παρερµηνεύσεις, από τον κίνδυνο που διαφαίνεται στις ανοικτού τύπου ερωτήσεις. εν χρησιµοποιήθηκαν συνεντευκτές, εφόσον το ερωτηµατολόγιο συµπληρώνεται από εκπρόσωπο της κάθε Οργάνωσης, χωρίς την παρουσία της δικής µας πλευράς, εγχείρηµα που θα ήταν αδύνατο λόγω των µεγάλων αποστάσεων. Ο ερωτώµενος απλά διαλέγει τις σωστές για κάθε Οργάνωση απαντήσεις. Έπρεπε να αναζητηθούν οι κατάλληλοι όροι, ύφος και ξένες λέξεις οι οποίες θα χρησιµοποιηθούν ώστε να συµβαδίζουν µε τους στόχους της έρευνας. 7 Βλ. πηγές στο τέλος. 8 Αναφέρεται στο email της πρώτης επικοινωνίας µε τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. 9 Βλ. 1.5 υλοποίηση της έρευνας 10 Στην ερώτηση έντεκα οι οργανώσεις εξηγούν τον λόγο για τον οποίο δεν έχουν ιστοσελίδα. 13

Σε αυτό το στάδιο της έρευνας ήταν απαραίτητο να ακολουθηθούν κάποιες αρχές 11. 1.4.3 οκιµή του πλάνου του ερωτηµατολογίου Η δοκιµή του σχεδίου του ερωτηµατολογίου, έχει σαν κύριο σκοπό τη διαπίστωση της αποτελεσµατικότητας του ερωτηµατολογίου που σχεδιάστηκε. Βέβαια, θα πρέπει να έχει γίνει προηγουµένως αντικείµενο προσεκτικής επεξεργασίας. Στο δοκιµαστικό στάδιο µετρήθηκε ο βαθµός κατανόησης, αποδοχής και ερµηνείας του ερωτηµατολογίου. Η προκαταρκτική έρευνα διεξήχθη σε πέντε στελέχη της µη κυβερνητικής οργάνωσης ΑΡΣΙΣ-Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων, σε έντυπη µορφή. Τα οφέλη του συγκεκριµένου σταδίου της προ-έρευνας ήταν σηµαντικά, αφού βρέθηκαν µικρά σχεδιαστικά και εκφραστικά λάθη που θα µπορούσαν να οδηγήσουν σε παρερµηνείες και κατ επέκταση σε λανθασµένες απαντήσεις. Οι απαντήσεις καθώς και οι αντιδράσεις των µελών του δοκιµαστικού αυτού σταδίου καταγράφηκαν, έπειτα αναθεωρήθηκαν και αναδιαµορφώθηκαν τα λάθη που δεν ήταν εµφανή στα αρχικά στάδια, έτσι ώστε να προχωρήσει η τελική διατύπωση του ερωτηµατολογίου. ιαπιστώθηκε ότι η ερώτηση επτά του ερωτηµατολογίου, έχει µια ιδιαιτερότητα για την οποία χρειάστηκε να αναζητηθούν ο ορισµός για την «επικοινωνία µέσω υπολογιστή». Στην συγκεκριµένη ερώτηση, ζητείται η πληροφορία της γνώσης ή µη του όρου CMC-Computer Mediated Communication. Για αυτό το λόγο έπρεπε να αποδοθεί η σωστή ερµηνεία του όρου. Ορισµός CMC: Mέσω Yυπολογιστή Επικοινωνία To CMC αναφέρεται στην ανθρώπινη επικοινωνία και περιλαµβάνει πολλές διαφορετικές µορφές αλληλεπίδρασης σύγχρονου, ασύγχρονου ή πραγµατικού χρόνου που οι άνθρωποι χρησιµοποιούν, έχοντας τους υπολογιστές ως εργαλεία για να ανταλλάξουν το κείµενο, τις εικόνες, τον ήχο και το βίντεο. Το CMC περιλαµβάνει το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, την επικοινωνία δικτύων, το στιγµιαίο µήνυµα, το µήνυµα κειµένων, το υπερκείµενο, την από απόσταση εκµάθηση, τα φόρουµ διαδικτύου, τις οµάδες πληροφόρησης USENET, τους πίνακες δελτίων, τις on-line αγορές, τους καταλόγους διανοµής και τη συνεδρίαση µέσω video. 12 Αυτό που δείχνει να κυριαρχεί στον παραπάνω ορισµό, είναι η ανθρώπινη επικοινωνία µέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και η απαρίθµηση ορισµένων µεθόδων επικοινωνίας που θεωρούνται σύγχρονοι και µοντέρνοι στην σηµερινή εποχή. Έτσι λοιπόν, επιλέχθηκαν οι παρακάτω τέσσερις πιθανές απαντήσεις για την ερώτηση της σηµασίας του όρου CMC. Οι σωστές απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση πολλαπλής επιλογής, είναι το α και δ όπως αποδεικνύεται παραπάνω από τον ορισµό. α. ιαδικασία ανθρώπινης επικοινωνίας µέσω Η/Υ β. Υψηλή Τεχνολογία 11 Η έρευνα µε ερωτηµατολόγιο- το εγχειρίδιο του καλού ερευνητή, Claude Javeau, σελ. 128-147 12 isp.webopemedia.com The glossary for Internet Service Providers. 14

γ. Κωδικοποίηση, διαβίβαση και αποκωδικοποίηση µηνύµατος δ. Σύγχρονες µέθοδοι επικοινωνίας 1.4.4 Περιορισµοί Για συµµετοχή στην έρευνα και απάντηση του ερωτηµατολογίου ανταποκρίθηκαν 59 Οργανώσεις, ποσοστό 51,8% του συνόλου των Οργανώσεων. Παρακάτω παραθέτονται κάποια στοιχεία/ παραµέτρους που σχετίζονται και ως ένα βαθµό επηρέασαν την έρευνα: Η υλοποίηση της έρευνας (αποστολή ερωτηµατολογίων και τηλεφωνική επικοινωνία µε τις οργανώσεις) έγινε κατά την διάρκεια των Ολυµπιακών Αγώνων της Αθήνας και συγκεκριµένα από 12/08/2004 ως 15/09/2004. Η συλλογή απαντήσεων συνεχίστηκε και µετά το τέλος των προσπαθειών για επικοινωνία µε τις Οργανώσεις. Η τηλεφωνική επικοινωνία µε έναν µικρό αριθµό (24) Οργανώσεων, ήταν αδύνατη λόγω στοιχείων επικοινωνίας που δεν ίσχυαν πλέον. Έτσι δεν επιβεβαιώθηκε αν έλαβαν το email πρώτης επαφής µε το κάλεσµα να απαντήσουν στο ερωτηµατολόγιο. Πρόκειται για µικρής εµβέλειας Οργανώσεις που µάλλον βρίσκονται σε «συνεχείς διακοπές», αφού έγιναν κατ επανάληψη προσπάθειες επικοινωνίας που δεν απέδωσαν. Ελάχιστες Οργανώσεις επικαλέστηκαν φόρτο εργασίας (3 οργανώσεις). Εικοσιεπτά Οργανώσεις δεν απάντησαν. Τέλος µια Οργάνωση δεν συµπεριλήφθηκε στην έρευνα, επειδή έλλειπαν τα δηµογραφικά στοιχεία και θεωρήθηκε µη αξιόπιστη απάντηση. 1.5 Υλοποίηση της έρευνας Σε αυτό το στάδιο γίνεται η αποστολή των email στις Οργανώσεις, το οποίο παραπέµπει στο ερωτηµατολόγιο που είναι µια φόρµα αποστολής στοιχείων. Αυτό επιτυγχάνεται µε ένα link (σύνδεσµο) που οδηγεί στην αντίστοιχη ιστοσελίδα. Ο ερωτώµενος συµπληρώνει τη φόρµα και πατώντας «αποστολή» τα στοιχεία αποστέλλονται σε email που δηµιουργήθηκε για να δέχεται τις απαντήσεις. Στη συνέχεια γίνονται τηλεφωνήµατα ειδοποίησης και υπενθύµισης αν δεν λαµβάνεται απάντηση. εν γίνεται λόγος για εκπαίδευση ερευνητών ή συνεντευκτών, επειδή η έρευνα διεξήχθη αποκλειστικά µέσω email. Στους συµµετέχοντες στην έρευνα θα γνωστοποιηθούν τα τελικά αποτελέσµατα και συµπεράσµατα της έρευνας και µάλιστα µε τον ίδιο τρόπο µε τον οποίο διεξήχθη η έρευνα, δηλαδή µε ηλεκτρονική αλληλογραφία. Η επαφή µε τις οργανώσεις έγινε κατά την διάρκεια αλλά και µετά την διεξαγωγή των ολυµπιακών αγώνων της Αθήνας. Συγκεκριµένα η αποστολή των email και οι τηλεφωνικές επαφές άρχισαν στις 12 Αυγούστου 2004 και ολοκληρώθηκαν στις 15 Σεπτεµβρίου 2004. Όσο αφορά την επικοινωνία µε τις οργανώσεις έχει ως εξής: α) Αποστολή email στις οργανώσεις. β) Μετά από λίγες µέρες διεξάγονται τηλεφωνικές συνδιαλέξεις, για να επιβεβαιωθεί ότι έχουν λάβει το email και να αναφερθεί ότι αναµένεται απάντηση από υπεύθυνο/η επικοινωνίας της κάθε Οργάνωσης. Στις τηλεφωνικές συνοµιλίες αναφέρονται όλα 15

όσα έχουν σταλεί και στο αντίστοιχο email, καθώς και οποιεσδήποτε πιο αναλυτικές πληροφορίες ζητηθούν. Αν δεν απαντήσουν µέσα σε 2 εβδοµάδες, 2 η αποστολή email (µήνυµα υπενθύµισης) και 2 ο τηλεφώνηµα. Μια τελευταία προσπάθεια διεξάγεται σε Οργανώσεις που δεν απάντησαν, µε αποστολή email υπενθύµισης. γ) Καταγραφή των Οργανώσεων που δεν έχει ληφθεί απάντηση και οι λόγοι για τους οποίους οδήγησαν στην άρνηση της συµµετοχής τους. 1.6 Κωδικογράφηση των ερωτηµατολογίων Η κωδικογράφηση των ερωτήσεων, είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη σε µεγάλα και µε ανοικτού τύπου ερωτήσεων ερωτηµατολόγια. Το ερωτηµατολόγιο της συγκεκριµένης έρευνας περιέχει µόνον 21 ερωτήσεις, από τις οποίες µία είναι ανοικτού τύπου. Έτσι διευκολύνεται η κωδικογράφηση και εισαγωγή του ερωτηµατολογίου και δεδοµένων στο στατιστικό πακέτο επεξεργασίας που χρησιµοποιήθηκε. Τα δεδοµένα αφού εισήχθησαν στο SPSS 13 ήταν απαραίτητο να ελεγχθούν. Για αυτό το λόγο ακολουθήθηκε η παρακάτω διαδικασία: α. Καταχώρηση δεδοµένων (ερωτηµατολόγιο και απαντήσεις) β. Έλεγχος της ορθότητας των δεδοµένων, δηλαδή αν έχουν καταχωρηθεί µε το σωστό τρόπο ώστε να µπορούν να παρουσιαστούν. 13 SPSS: Statistical Package for Social Sciences 16

Αξιολόγηση έρευνας Εγκυρότητα και Αξιοπιστία Κεφάλαιο 2 17

Αξιολόγηση έρευνας Εγκυρότητα και Αξιοπιστία 2.1 Εγκυρότητα των δεδοµένων & αξιοπιστία Πολλές προσεγγίσεις έχουν προταθεί κατά καιρούς για την εγκυρότητα µιας έρευνας, για την παρούσα έρευνα επιλέχθηκε η υποκειµενική εγκυρότητα (subjective validity) και συγκεκριµένα η εγκυρότητα περιεχοµένου (content validity). 14 Ο λόγος για τον οποίο επιλέχθηκε η παραπάνω µέθοδος, είναι διότι µπορεί να επιτευχθεί χωρίς συγκρίσιµα στοιχεία άλλων ερευνών, που δυστυχώς δεν υπάρχουν και µπορεί να διερευνήσει αν η συγκεκριµένη έρευνα αντανακλά την πραγµατικότητα και τους στόχους που τέθηκαν για την διεξαγωγή της. Η εγκυρότητα περιεχοµένου στην παρούσα έρευνα, µπορεί να επιτευχθεί µε µια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. Η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι το ερωτηµατολόγιο αντανακλά πλήρως την αναγκαιότητα και εγκυρότητα της έρευνας. Πιο συγκεκριµένα έλλειπε η γνώση των επικοινωνιακών προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι οργανώσεις και των αιτιών που τα προκάλεσαν. Έπρεπε να υπάρχει έστω µια συνολική εικόνα, για την χρήση επικοινωνιακών µεθόδων που χρησιµοποιούν οι οργανώσεις. εν βρέθηκαν καθόλου στατιστικά προηγούµενων ερευνών, που να αφορούν την χρήση νέων τεχνολογιών από τις Περιβαλλοντικές και Οικολογικές Οργανώσεις στην Ελλάδα. Πολύ περισσότερο έλλειπαν προτάσεις, που να µπορούν να προσεγγίσουν τις οργανώσεις και να κατανοηθούν µε τέτοιο τρόπο, ώστε να αφοµοιωθούν µε τον αποδοτικότερο τρόπο. Πηγές έλλειψης αξιοπιστίας στην παρούσα έρευνα θα µπορούσαν να είναι η απρόσεκτη διατύπωση φράσεων στις τηλεφωνικές συνοµιλίες, η λάθος διατύπωση των ερωτήσεων και προβλήµατα κωδικοποίησης των ερωτήσεων. Τίποτε από όλα αυτά δεν διαπιστώθηκε στην συγκεκριµένη έρευνα, ωστόσο υπήρξαν κάποια µικρής σηµασίας προβλήµατα. Όσο αφορά το ερωτηµατολόγιο υπήρξαν δύο προβλήµατα από την πλευρά των ερωτώµενων. Ελάχιστες οργανώσεις δεν απάντησαν στην τιµή «ποτέ», της ερώτησης εννέα για τη συχνότητα των µεθόδων επικοινωνίας µέσω Η/Υ, αν και υπήρχε αυτή η δυνατότητα. Οι ερωτώµενοι συνέδεσαν λάθος την ερώτηση αυτή µε την προηγούµενη, απαντώντας µόνο σε αυτά που επέλεξαν στην ερώτηση πολλαπλής επιλογής (8). Έτσι δηµιουργήθηκαν απούσες τιµές που πιθανώς να ήταν στην πραγµατικότητα είναι η τιµή «ποτέ». Αυτό δεν επηρέασε τις υπόλοιπες απαντήσεις, αφού το «ποτέ» κυριαρχούσε στις έγκυρες απαντήσεις των ερωτώµενων. Επίσης ένας αµελητέος αριθµός Οργανώσεων δεν απάντησε σωστά σε κάποιες ερωτήσεις λόγω βιασύνης και µη προσεκτικής ανάγνωσης των επεξηγήσεων της κάθε ερώτησης. Αυτές οι απαντήσεις δεν εισήχθησαν στο SPSS και δεν λήφθηκαν καθόλου υπόψη για να µην επηρεάσουν τα άλλα δεδοµένα. Οι απαντήσεις που ακυρώθηκαν είναι πολύ λίγες, ώστε να επηρεάσουν τα µεγάλα ποσοστά ανταπόκρισης των 14 Ποσοτική έρευνα και ανάλυση δεδοµένων µε τη χρήση του SPSS 11.5, Κωνσταντίνος Β. Ανδριώτης, κεφάλαιο 10 σελ. 161-164. 18

συγκεκριµένων ερωτήσεων. Με λίγα λόγια η µη ανταπόκριση στοιχείων, δηλαδή οι ελάχιστες οργανώσεις που δεν έδιναν ολοκληρωµένες ή σωστές απαντήσεις δεν επηρέασαν την έρευνα σε τέτοιο βαθµό, ώστε να δηµιουργηθεί µείζων πρόβληµα. Επιτεύχθηκαν αποδεκτά ποσοστά απαντήσεων χάρη στις προσεκτικές επεξηγήσεις κάθε ερώτησης, της εύρεσης πρότυπων ερωτηµατολογίων, του µικρού µεγέθους του ερωτηµατολογίου, της δυνατότητας συµπλήρωσής του στην ίδια σελίδα, της εµφάνισής του µε ένα µόνο κλικ από το ενηµερωτικό email και του γρήγορου «κατεβάσµατος» της σελίδας µια και δεν χρησιµοποιήθηκαν στοιχεία, που αυξάνουν το µέγεθος της σελίδας και συνεπώς επηρεάζουν την γρήγορη εµφάνιση του στην οθόνη του υπολογιστή. 2.2 Αντιπροσωπευτικότητα δείγµατος Η αντιπροσωπευτικότητα του δείγµατος µπορεί να χαρακτηριστεί ικανοποιητική. Όπως έχει ήδη αναφερθεί οι απαντήσεις έφτασαν τις 59, ποσοστό 51,8% του πληθυσµού. Όµως, υπάρχουν οργανώσεις ποικίλων νοµικών προσώπων και σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας. Έπρεπε λοιπόν να καλυφθεί ένα αντιπροσωπευτικό δείγµα των επιµέρους κατηγοριών, που δηµιουργούν τα παραπάνω κριτήρια. Τα γραφήµατα που ακολουθούν δείχνουν το µέγεθος της κάλυψης αυτών των κατηγοριών. 15 Είναι φανερό ότι όλα τα νοµικά πρόσωπα των Οργανώσεων εκπροσωπούνται επαρκώς. Η διάκριση των Οργανώσεων έχει ως εξής: Ινστιτούτα/ ερευνητικά κέντρα, Ενώσεις, Μη κερδοσκοπικές εταιρίες, Σύλλογοι και οι υπόλοιπες οργανώσεις µε ετικέτα ΜΚΟ που δεν φαινόταν το νοµικό τους πρόσωπο από την επωνυµία τους. Γράφηµα 1, σύµφωνα µε το νοµικό πρόσωπο Στο γράφηµα (2) παρουσιάζονται οι οργανώσεις σύµφωνα µε την γεωγραφική περιοχή στην οποία είναι η έδρα τους. Παρατηρώντας κανείς προσεκτικά τον πίνακα, θα αντιληφθεί ότι όχι µόνο εκπροσωπούνται όλες οι γεωγραφικές περιοχές του πληθυσµού, αλλά στις τρεις κύριες κατηγορίες Στερεά Ελλάδα, Μακεδονία/ Θράκη και νησιωτική Ελλάδα η εκπροσώπηση ανέρχεται στο 50%. 15 Τα στοιχεία συλλέχθηκαν και από πηγές του internet, βλ. πηγές στο τέλος. 19

Γράφηµα 2, σύµφωνα µε γεωγραφική περιοχή 2.3 Ανάλυση ιστοσελίδων Μετά από λεπτοµερή ανάλυση 32 ιστοσελίδων Οργανώσεων που συµµετείχαν στην έρευνα, βρέθηκαν ότι αρκετές οργανώσεις δεν είχαν συµπληρώσει εντελώς σωστά τις ερωτήσεις δεκαπέντε και δεκαέξι του ερωτηµατολογίου. Ατυχώς, οι απαντήσεις που αφορούν ιστοσελίδα µπορούν να µεταβάλλονται εύκολα λόγω της συχνής ανανέωσης. Ωστόσο, η γενική τάση προς κάποιες µεθόδους δεν έχει αλλάξει, όπως παρατηρείται στους παρακάτω πίνακες {(1, 1α) (2, 2α)}. Η µεταβολή των απαντήσεων οφείλεται στους εξής λόγους: Ορισµένες ιστοσελίδες είναι υπό κατασκευή. Υπήρξε ένα εύλογο διάστηµα ενός µηνός, από τις απαντήσεις των Οργανώσεων µέχρι την ανάλυση ιστοσελίδων. Πολύ πιθανόν να υπήρξαν ανανεώσεις που επηρέασαν τις απαντήσεις. Πιθανότατα κάποια ερωτηµατολόγια, να µην απαντήθηκαν σε συνεργασία µε τους υπεύθυνους ανανέωσης της ιστοσελίδας. Με την ανάλυση ιστοσελίδων στην περίπτωση της ερώτησης δεκατρία, έγινε προσπάθεια να απαντηθεί αν η ιστοσελίδα είναι ανεξάρτητη ή αν φιλοξενούνται τα αρχεία της από άλλη διεύθυνση. Αυτό µπορεί να απαντηθεί µε αρκετούς τρόπους, εδώ χρησιµοποιήθηκαν οι παρακάτω δύο: 1. α) Από την ίδια την διεύθυνση της ιστοσελίδας (π.χ. αν εµφανίζεται σαν υποφάκελος µιας πύλης πληροφοριών όπως συνήθως συµβαίνει ή κάποιας άλλης ιστοσελίδας). β) Αν για να πλοηγηθεί κανείς στην ιστοσελίδα της Οργάνωσης, χρειάζεται η προσπέλαση υπερσυνδέσµου (link) από άλλη διεύθυνση. 2. Ορισµένες οργανώσεις αναφέρουν στην αρχική τους σελίδα ότι τα αρχεία τους φιλοξενούνται από µια άλλη διεύθυνση. Η ανάλυση ιστοσελίδων έδωσε τα εξής αποτελέσµατα, 25 ιστοσελίδες είναι ανεξάρτητες και 7 φιλοξενούµενες ενώ στις απαντήσεις των Οργανώσεων υπήρχε µία παραπάνω φιλοξενούµενη ιστοσελίδα. Συνεπώς, η ερώτηση δεκατρία του ερωτηµατολογίου απαντήθηκε σωστά µε εξαίρεση µία λάθος περίπτωση φιλοξενούµενης ιστοσελίδας. 20

Στους πίνακες που ακολουθούν (1) και (2) παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της ανάλυσης ιστοσελίδων και στους (1 α ) και (2 α ) τα αποτελέσµατα από τις απαντήσεις των Οργανώσεων. Στους παρακάτω συγκριτικούς πίνακες παρατηρούνται κάποιες διαφορές, ωστόσο, τίποτα δεν µπορεί να επηρεάσει τις µεθόδους, που εµφανίζονται ως οι πλέον χρησιµοποιήσιµες. Οι διαφορές που παρατηρούνται οφείλονται στους λόγους που αναφέρθηκαν στην αρχή της παραγράφου. Συγκρίνοντας προσεκτικά τους πίνακες στις συχνότητες εµφάνισης των µεθόδων, δεν παρατηρούνται µεγάλες διαφορές όπως πιθανόν να αντιλαµβανόταν κανείς παρατηρώντας µόνο τα ποσοστά. Στους πρώτους δύο πίνακες, οι διαφορές που παρατηρούνται είναι στη χρήση video και γραφικών. Πιθανότατα, η αυξηµένη χρήση γραφικών στην ανάλυση ιστοσελίδων, να οφείλεται στο ότι συµπεριλήφθησαν και απλά γραφικά συνδυασµού εικόνων και κειµένου. Πίνακας (1) Στοιχεία Πολυµέσων-Ανάλυση Ιστοσελίδων Ποσοστό Ποσοστό Ετικέτες Κατηγοριών Συχνότητα Απαντήσεων Περιπτώσεων Φωτογραφίες 28 36,8 90,3 Μουσική/ ήχοι 4 5,3 12,9 Video 1 1,3 3,2 Γραφικά 28 36,8 90,3 Animation 15 19,7 48,4 Σύνολο απαντήσεων 76 100,0 245,2 Πίνακας (1α) Στοιχεία Πολυµέσων-Απαντήσεις Οργανώσεων Ποσοστό Ποσοστό Ετικέτες Κατηγοριών Συχνότητα Απαντήσεων Περιπτώσεων Φωτογραφίες 29 44,6 93,5 Μουσική/ ήχοι 4 6,2 12,9 Video 6 9,2 19,4 Γραφικά 16 24,6 51,6 Animation 10 15,4 32,3 Σύνολο απαντήσεων 65 100,0 209,7 Πίνακας (2) Υπηρεσίες-Ανάλυση Ιστοσελίδων Ποσοστό Ποσοστό Ετικέτες Κατηγοριών Συχνότητα Απαντήσεων Περιπτώσεων Email 28 31,1 90,3 Mailing list 3 3,3 9,7 21

Online shopping 1 1,1 3,2 Forum συζητήσεων 5 5,6 16,1 Newsletter 9 10,0 29,0 Chat µε µηνύµατα 1 1,1 3,2 Πίνακες ανακοινώσεων 13 14,4 41,9 Online ερωτηµατολόγια 7 7,8 22,6 ηµοσκοπήσεις (polls) 3 3,3 9,7 Πληρωµή συνδροµής ή δωρεάς online 4 4,4 12,9 Upload/ download άρθρα & άλλα αρχεία 16 17,8 51,6 Σύνολο απαντήσεων 90 100,0 290,3 Πίνακας (2α) Υπηρεσίες-Απαντήσεις Οργανώσεων Ποσοστό Ποσοστό Ετικέτες Κατηγοριών Συχνότητα Απαντήσεων Περιπτώσεων Email 23 28,0 76,7 Mailing list 3 3,7 10,0 Online shopping 2 2,4 6,7 Forum συζητήσεων 1 1,2 3,3 Newsletter 5 6,1 16,7 Chat µε µηνύµατα 1 1,2 3,3 Πίνακες ανακοινώσεων 19 23,2 63,3 Online ερωτηµατολόγια 4 4,9 13,3 ηµοσκοπήσεις (polls) 3 3,7 10,0 Πληρωµή συνδροµής ή δωρεάς online 5 6,1 16,7 Upload/ download άρθρα & άλλα αρχεία 16 19,5 53,3 Σύνολο απαντήσεων 82 100,0 273,3 22

Ανάλυση των δεδοµένων Έρευνα µε Ερωτηµατολόγιο Κεφάλαιο 2 23

Ανάλυση των δεδοµένων Έρευνα µε Ερωτηµατολόγιο 3.1 Ανάλυση Για συµµετοχή στην έρευνα και απάντηση του ερωτηµατολογίου ανταποκρίθηκαν 59 Οργανώσεις, ποσοστό 51,8% του συνόλου των Οργανώσεων. 3.1.1 Περιοχή δράσης (ερώτηση 4) Η περιοχή δράσης µιας οργάνωσης είναι αρκετά ενδιαφέρουσα πληροφορία αφού συγκρινόµενη µε άλλες ερωτήσεις, αποσκοπεί να ανακαλύψει µε ερευνητικά στοιχεία ένα ίσως αναµενόµενο αποτέλεσµα. Με την κοινή λογική, η χρήση των περισσοτέρων και των πιο µοντέρνων µεθόδων επικοινωνίας, λαµβάνει χώρα στην πρωτεύουσα και τις άλλες µεγάλες πόλεις. Αν ισχύει ή όχι το παραπάνω, αποδεικνύεται από το πίνακα (1). Επίσης ενδιαφέρον, είναι τα συγκεντρωτικά στοιχεία για την περιοχή δράσης των οργανώσεων όπου µπορούν να δώσουν µια εντύπωση για το εύρος των οργανώσεων αυτών. Βλέποντας λοιπόν τα έγκυρα ποσοστά του πίνακα (1), η πλειονότητα των περιβαλλοντικών και οικολογικών οργανώσεων, έχει σαν περιοχή δράσης ένα γεωγραφικό διαµέρισµα. Σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, και όχι απαραίτητα Αθήνα και Θεσσαλονίκη ασχολούνται εννέα οργανώσεις. Προσθέτοντας τα ποσοστά αυτών έχουµε το 53.4% των οργανώσεων να ασχολούνται µε την προστασία του περιβάλλοντος σε ευρεία γεωγραφική περιοχή. Αυτό σηµαίνει ότι έχουν τους στόχους, τις δυνατότητες και πολύ πιθανόν τις ικανότητες µιας µεγάλης περιβαλλοντικής οργάνωσης. Πίνακας (1) Περιοχή ράσης Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο Ποσοστό Χωριό 4 6,8 6,9 6,9 Πόλη 11 18,6 19,0 25,9 Πόλεις 9 15,3 15,5 41,4 Νοµός 12 20,3 20,7 62,1 Γεωγραφικό Αθροιστικό Ποσοστό ιαµέρισµα 22 37,3 37,9 100,0 Σύνολο 58 98,3 100,0 Απούσες Τιµές 1 1,7 Σύνολο 59 100,0 24

3.1.2 Γενικές µέθοδοι επικοινωνίας (ερώτηση 5) Έπειτα για να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω και να επαληθευτεί ότι οι οργανώσεις που λειτουργούν για λογαριασµό µεγάλης γεωγραφικής περιοχής έχουν µεγαλύτερες δυνατότητες επικοινωνίας, διασταυρώνεται σε πρώτη φάση η περιοχή δράσης µε τις γενικές µεθόδους επικοινωνίας. Αυτό που διαπιστώνεται τελικώς από τον πίνακα (2α), είναι ότι τα ποσοστά χρησιµοποίησης αυτών των µεθόδων επικοινωνίας αυξάνονται κατακόρυφα όσο πιο µεγάλη και πυκνοκατοικηµένη είναι µια περιοχή. Τα δελτία τύπου και η οργάνωση εκδηλώσεων, φαίνεται να είναι οι δηµοφιλέστερες και επικρατέστερες µέθοδοι επικοινωνίας, από οργανώσεις όλων των περιοχών δράσης που αναλύονται. {πίνακας (2α)} Οι πιο διαδεδοµένες µέθοδοι που αναφέρθηκαν δεν είναι κάποιες σύγχρονες µέθοδοι τελευταίας τεχνολογίας, µπορεί να είναι σηµαντικότατες για την επικοινωνία µε το κοινό και τα ΜΜΕ, αλλά σε καµιά περίπτωση δεν προσφέρουν τις λύσεις και νέες προοπτικές µιας παρουσίασης σε CD-ROM.{πίνακας (2)} Πίνακας (2) Γενικές Μέθοδοι Επικοινωνίας Ποσοστό Ποσοστό Ετικέτες Κατηγοριών Συχνότητα Απαντήσεων Περιπτώσεων Εκδόσεις 36 17,1 61,0 Φαξ 46 21,8 78,0 ελτία τύπου 56 26,5 94,9 Οργάνωση εκδηλώσεων 53 25,1 89,8 Πληρωµένη διαφήµιση µέσω ΜΜΕ 7 3,3 11,9 CD-ROM Οργάνωσης 13 6,2 22,0 Σύνολο απαντήσεων 211 100,0 357,6 Πίνακας (2α) ιασταύρωση στοιχείων Περιοχή ράσης * Γενικές Μέθοδοι Επικοινωνίας Χωριό Πόλη Πόλεις Νοµός Γεωγραφικό διαµ. 1. Εκδόσεις 1 7 8 4 15 % 9,1 18,4 21,1 10,5 18,3 2. Φαξ 2 7 8 9 19 % 18,2 18,4 21,1 23,7 23,2 3. ελτία τύπου 4 9 9 12 21 % 36,4 23,7 23,7 31,6 25,6 4. Οργάνωση εκδηλώσεων 3 11 8 11 19 % 27,3 28,9 21,1 28,9 23,2 5. Πληρωµένη διαφήµιση 0 1 2 2 2 %,0 2,6 5,3 5,3 2,4 6. CD-ROM Οργάνωσης 1 3 3 0 6 % 9,1 7,9 7,9,0 7,3 Σύνολο Στηλών 11 38 38 38 82 % 5,3 18,4 18,4 18,4 39,6 25

3.1.3 CMC-Computer Mediated Communication (ερωτήσεις 6-7) Είναι προφανές ότι σκοπός της συγκεκριµένης ερώτησης είναι να αποσπαστεί η πληροφορία της γνώσης ή µη του όρου CMC-Computer Mediated Communication. Επίσης σηµαντικό είναι και πως αντιλαµβάνονται τον όρο σε περίπτωση που το γνωρίζουν. Με αυτό τον τρόπο γνωρίζεται κατ επέκταση (έστω και υποτυπωδώς), αν ενεργούν στην κατεύθυνση της επικοινωνιακής διαδικασίας µε το σωστό θεωρητικό πλαίσιο. Η Επικοινωνία µέσω Υπολογιστή όπως είναι η ακριβής µετάφραση του όρου, αναφέρεται σε µοντέρνες µεθόδους επικοινωνίας και συγκεκριµένα για όλες τις µεθόδους που διεξάγονται µέσω του διαδικτύου. Το ερώτηµα είναι λοιπόν αν οι οργανώσεις ασχολούνται αρκετά µε τέτοιες µεθόδους, ώστε να γνωρίζουν την σωστή απόδοση και έννοια του όρου. Υπό αυτές τις συνθήκες θα είναι ενήµεροι για τις νέες τεχνολογίες και των δυνατοτήτων που προσφέρουν, θα γνωρίζουν πως να τις χρησιµοποιούν και µε ποιους τρόπους θα τις αφοµοιώσουν στην οργάνωσή τους. Στην ερώτηση ερµηνείας του όρου, έχουν απαντήσει µόνον όσοι γνωρίζουν τον όρο απαντώντας θετικά στην προηγούµενη ερώτηση. Με αυτό τον τρόπο αποκλείονται αυτοί, που πιθανότατα θα απαντούσαν στην τύχη. Τελικώς φαίνεται η πλειοψηφία των οργανώσεων να γνωρίζει τον όρο CMC αφού περίπου το 60% των οργανώσεων έχουν απαντήσει θετικά. Από την άλλη πλευρά, οι αρνητικές απαντήσεις είναι αρκετές ώστε να αναδεικνύουν ένα ανησυχητικό φαινόµενο έλλειψης ενηµέρωσης. {πίνακας (3)} Πίνακας (3) Γνώση όρου CMC Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο Ποσοστό Ναι 34 57,6 59,6 59,6 Όχι 23 39,0 40,4 100,0 Σύνολο 57 96,6 100,0 Απούσες Τιµές 2 3,4 Σύνολο 59 100,0 Αθροιστικό Ποσοστό Ενθαρρυντικά αποτελέσµατα παρατηρούνται στην σηµασία του όρου, όπου περίπου το 83% έχει επιλέξει τις σωστές απαντήσεις. Αυτό ενισχύει την άποψη πως δεν υπάρχει έλλειψη ενηµέρωσης για τις νέες τεχνολογίες και µεθόδους επικοινωνίας και θα πρέπει να αναζητηθούν αλλού πιθανά προβλήµατα για την µη χρήση CMC. Το παραπάνω ισχύει µόνο για αυτούς που απάντησαν θετικά, στην γνώση του όρου CMC. {πίνακας (3α)} Πίνακας (3α) Σηµασία όρου CMC Ποσοστό Ποσοστό Ετικέτες Κατηγοριών Συχνότητα Απαντήσεων Περιπτώσεων ιαδικασία επικοινωνίας µέσω Η/Υ 20 41,7 58,8 Υψηλή τεχνολογία 5 10,4 14,7 (απο)κωδικοποίηση & διαβίβαση µηνύµατος 3 6,3 8,8 26

Σύγχρονες µέθοδοι επικοινωνίας 20 41,7 58,8 Σύνολο απαντήσεων 48 100,0 141,2 3.1.4 Μέθοδοι επικοινωνίας µέσω Η/Υ (ερώτησης 8) Αναλύοντας τα αποτελέσµατα της ερώτησης, το ερωτηµατολόγιο φτάνει σε ένα σηµείο όπου και εξειδικεύεται περισσότερο µε συγκεκριµένες µεθόδους επικοινωνίας. Οι περισσότερες µέθοδοι προϋποθέτουν την σύνδεση στο διαδικτύο και την ύπαρξη σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισµού. Αρά λοιπόν, καταλαβαίνει κανείς ότι τα αποτελέσµατα της είναι από τα πλέον σηµαντικά της έρευνας. Σκοπός της είναι να βρεθούν τα ποσοστά χρήσης αυτών των µεθόδων επικοινωνίας από τις οργανώσεις. Όλες οι µέθοδοι επικοινωνίας µπορούν να χρησιµοποιηθούν υπό την προϋπόθεση κατοχής ηλεκτρονικού υπολογιστή µε σύνδεση στο διαδίκτυο. Παρατηρώντας τον πίνακα (4), εµφανίζονται τέσσερις κύριες µέθοδοι επικοινωνίας: η χρήση online services, το ηλεκτρονικό περιοδικό, οι ταχυδροµικές λίστες και φόρµες αποστολής στοιχείων. Βεβαίως ως online υπηρεσίες, µπορούν να ταξινοµηθούν σχεδόν όλες οι υπόλοιπες απαντήσεις, όµως η πολύ µεγάλη ποικιλία αυτών των υπηρεσιών έπρεπε να εκπροσωπηθεί από µια γενική κατηγορία που να καλύπτει από την αναβάθµιση ενός λογισµικού προγράµµατος µέχρι τις online αγορές µε πιστωτική κάρτα. Έπειτα υπάρχουν έντεκα ακόµα εξειδικευµένες µέθοδοι επικοινωνίας που µπορούσαν να απαντηθούν. Σε αυτό το σηµείο διασταυρώνοντας τα στοιχεία των µεθόδων επικοινωνίας µέσω Η/Υ που αναλύονται, µε την γνώση ή όχι του όρου CMC, παρατηρείται ότι, υπάρχουν σε πολλές περιπτώσεις διπλάσια ποσοστά οργανώσεων, που κάνουν χρήση των µεθόδων και παράλληλα γνωρίζουν την σηµασία του όρου CMC. Μάλιστα το ποσοστό ανέρχεται στο 70%, αποδεικνύοντας για µια ακόµα φορά ότι η έλλειψη ενηµέρωσης και γνώσης της ύπαρξης νέων τεχνολογιών δεν ευθύνεται για τη µη χρήση CMC. {πίνακας (4α)} Πίνακας (4) Μέθοδοι Επικοινωνίας µέσω Η/Υ Ποσοστό Ποσοστό Ετικέτες Κατηγοριών Συχνότητα Απαντήσεων Περιπτώσεων Email 59 29,6 100,0 Online services 22 11,1 37,3 Newsletter 20 10,1 33,9 Mailing list 20 10,1 33,9 Forums συζητήσεων 14 7,0 23,7 Εκπαίδευση από απόσταση 9 4,5 15,3 Φόρµες αποστολής στοιχείων 24 12,1 40,7 Τηλεσύσκεψη 5 2,5 8,5 Chat µε µηνύµατα 5 2,5 8,5 Τοπικά δίκτυα Η/Υ 14 7,0 23,7 Chat µε µικρόφωνο 4 2,0 6,8 Chat µε κάµερα 3 1,5 5,1 Σύνολο απαντήσεων 199 100,0 337,3 27

Πίνακας 4α ιασταύρωση στοιχείων Γνώση όρου CMC * Μέθοδοι επικοινωνίας µέσω Η/Υ ΝΑΙ ΟΧΙ Σύνολο σειράς Email 34 23 57 % 25,2 39,7 29,5 Online services 17 4 21 % 12,6 6,9 10,9 Newsletter 15 4 19 % 11,1 6,9 9,8 Mailing list 12 7 19 % 8,9 12,1 9,8 Forums συζητήσεων 9 4 13 % 6,7 6,9 6,7 Εκπαίδευση από απόσταση 6 3 9 % 4,4 5,2 4,7 Φόρµες αποστολής στοιχείων 17 7 24 % 12,6 12,1 12,4 Τηλεσύσκεψη 5 0 5 % 3,7,0 2,6 Chat µε µηνύµατα 4 1 5 % 3,0 1,7 2,6 Τοπικά δίκτυα Η/Υ 9 5 14 % 6,7 8,6 7,3 Chat µε χρήση µικροφώνου 4 0 4 % 3,0,0 2,1 Chat χρήση κάµερας 3 0 3 % 2,2,0 1,6 Σύνολο στηλών 135 58 193 % 69,9 30,1 100,0 Ποσοστά και Συχνότητες βασίζονται στις απαντήσεις. 3.1.5 Συχνότητα χρήσης µεθόδων επικοινωνίας µέσω Η/Υ (ερώτηση 9) Η συγκεκριµένη ερώτηση δίνει τις πολύ σηµαντικές πληροφορίες της συχνότητας χρήσης των µεθόδων επικοινωνίας που προαναφέρθηκαν στην ερώτηση οκτώ. Στην συγκεκριµένη απάντηση οι πολλές απούσες τιµές ερµηνεύονται ως µη χρησιµοποίηση αυτών των µεθόδων από τις οργανώσεις, αν και προβλέφτηκε η πιθανότητα να απαντήσουν «ποτέ». Λόγω της µη ύπαρξης αποδεικτικών στοιχείων και καθότι τα παραπάνω είναι µια απλή υπόθεση, η στατιστική παρουσίαση των στοιχείων, βασίστηκε στα έγκυρα ποσοστά των απαντήσεων. Με αυτό τον τρόπο συµπεραίνεται, η σηµερινή κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, όσο αφορά τους συνήθεις τρόπους επικοινωνίας των οργανώσεων. Εκτός φυσικά από το email που ήταν αναµενόµενο αποτέλεσµα, αφού η έρευνα γίνεται σε 28

οργανώσεις που χρησιµοποιούν email, αρκετά συχνή µέθοδος επικοινωνίας αποτελούν οι ταχυδροµικές λίστες και ηλεκτρονικό περιοδικό{πίνακες (5), (5α)}, που όµως δεν µπορούν να συγκριθούν µε την δυνατότητα συζήτησης σε πραγµατικό χρόνο, κοινά αποδεκτό ως chatting. Παρατηρείται µια αρνητική στάση της χρήσης chatting µε µηνύµατα, µικρόφωνο και κάµερα. Απορρίπτεται δηλαδή από ένα µεγάλο µέρος των Οργανώσεων η δυνατότητα επικοινωνίας µε χρήση πολυµέσων. Η τηλεσύσκεψη και εκπαίδευση από απόσταση βρίσκονται στην ίδια µοίρα {πίνακες (5β), (5γ)}, αφού και αυτές οι µέθοδοι έχουν πολυµεσικές εφαρµογές συνδυάζοντας πολλές µορφές επικοινωνίας και προϋποθέτοντας τον απαραίτητο σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισµό. Πίνακας (5) Συχνότητα των µεθόδων επικοινωνίας µέσω Η/Υ - Newsletter Έγκυρο Αθροιστικό Συχνότητα Ποσοστό Ποσοστό Ποσοστό Πολύ συχνά 4 6,8 12,9 12,9 Συχνά 4 6,8 12,9 25,8 Αρκετά 9 15,3 29,0 54,8 Σπάνια 7 11,9 22,6 77,4 Ποτέ 7 11,9 22,6 100,0 Σύνολο 31 52,5 100,0 Απούσες Τιµές 28 47,5 Σύνολο 59 100,0 Πίνακας (5α) Συχνότητα των µεθόδων επικοινωνίας µέσω Η/Υ - Μailing list Έγκυρο Αθροιστικό Συχνότητα Ποσοστό Ποσοστό Ποσοστό Πολύ συχνά 8 13,6 22,9 22,9 Συχνά 9 15,3 25,7 48,6 Αρκετά 11 18,6 31,4 80,0 Σπάνια 1 1,7 2,9 82,9 Ποτέ 6 10,2 17,1 100,0 Σύνολο 35 59,3 100,0 Απούσες Τιµές 24 40,7 Σύνολο 59 100,0 Πίνακας (5β) Συχνότητα των µεθόδων επικοινωνίας µέσω Η/Υ -Τηλεσύσκεψη Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο Ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Πολύ συχνά 2 3,4 8,7 8,7 Συχνά 2 3,4 8,7 17,4 Αρκετά 1 1,7 4,3 21,7 29