1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ 2 Υπεύθυνος μαθήματος Καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης
Ελαστικότητες 2 Η ελαστικότητα μετρά την «ευαισθησία» μιας μεταβλητής X σε σχέση με μια άλλη μεταβλητή Y : ποσοστιαία μεταβολή ζητούμενης ποσότητας προϊόντος ε = (-) ποσοστιαία μεταβολή τιμής προϊόντος Ανελαστική ζήτηση ως προς την ίδια τιμή: 0 ε <1 Ελαστική ζήτηση ως προς την ίδια τιμή: ε > 1 x, y % x % y. Ζήτηση μοναδιαίας ελαστικότητας: ε = 1 (Η ποσότητα που ζητείται αλλάζει με το ίδιο ποσοστό που αλλάζει η τιμή).
Οικονομικές εφαρμογές της ελαστικότητας 3 Οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν τις ελαστικότητες για να μετρήσουν την ευαισθησία 1. της ζητούμενης ποσότητας του αγαθού σε σχέση με την τιμή του αγαθού (ελαστικότητα ζήτησης ως προς την ίδια τιμή) 2. της ζήτησης του αγαθού σε σχέση με την τιμή του αγαθού j (ελαστικότητα ζήτησης ως προς τη σχέση των τιμών). 3. της ζήτησης για το αγαθό σε σχέση με το εισόδημα (ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα) 4. της επίδρασης στη δαπάνη του καταναλωτή και στα έσοδα της επιχείρησης 5. της προσφερόμενης ποσότητας του αγαθού σε σχέση με την τιμή του αγαθού (ελαστικότητα της προσφοράς ως προς την ίδια τιμή) Γενικότερα είναι ένα μέτρο που επιτρέπει να προβλέψουμε πως οι αγοραστές και πωλητές ανταποκρίνονται στις αλλαγές των συνθηκών της αγοράς
Τοξοειδής ελαστικότητα ως προς την ίδια τιμή 4 p p +h p p -h Ποια είναι η «μέση» ελαστικότητα ζήτησης ως προς την ίδια τιμή για τιμές σε ένα διάστημα επικεντρωμένων στην p ; * % X X *, p % p % p X " 100 2h p ' X '" % X * X * 100 ( X" X'") ( X " X '") / 2 H. Varan, Μικροοικονομική 2008 Εκδόσεις Κριτική
Τοξοειδής και στιγμιαία ελαστικότητα 5 Μια «μέση» ελαστικότητα ζήτησης ως προς την ίδια τιμή του αγαθού για ένα διάστημα αξιών για την p είναι μια τοξοειδής ελαστικότητα, που συνήθως υπολογίζεται με έναν μεσοσταθμικό τύπο. Η ελαστικότητα τόξου προτιμάται όταν δεν γνωρίζουμε τη συνάρτηση ζήτησης παρά μόνον τις 2 τιμές, πριν και μετά πχ. Εάν η τιμή παγωτού σε χωνάκι αυξηθεί από 2.00 σε 2.20 και η ζητούμενη ποσότητα μειωθεί από 10 σε 8 κιλά, η τοξοειδής ελαστικότητα ζήτησης είναι: (10-8) / (10+8)/2 = 22%/9.5% = 2.32 (2.20-2)/(2+2.20)2 Η ελαστικότητα, που υπολογίζεται για μια μοναδική αξία της p, είναι μια στιγμιαία ελαστικότητα.
Στιγμιαία ελαστικότητα ως προς την ίδια τιμή 6 p Ποια είναι η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την ίδια τιμή σε ένα πολύ μικρό διάστημα τιμών επικεντρωμένων στην p ; p X ' * p ' dx X *, p X' dp Είναι η ελαστικότητα στο σημείο ( X ', p '). X * H. Varan, Μικροοικονομική 2008 Εκδόσεις Κριτική
7 Έσοδο και ελαστικότητα ζήτησης ως προς την ίδια τιμή -1 Το συνολικό έσοδο των πωλητών είναι: TR = P x Q Αν η αύξηση της τιμής ενός αγαθού προκαλεί μικρή μείωση της ζητούμενης ποσότητας, τότε, τα έσοδα των πωλητών αυξάνονται. Οριακό έσοδο: MR (q) > 0 Γι αυτό και η ανελαστική ζήτηση ως προς την τιμή προκαλεί αύξηση των εσόδων των πωλητών όταν αυξάνεται η τιμή. (πχ. Αν ε =0,5 μια αύξηση της τιμής κατά 10% μείωση της ζητούμενης ποσότητας κατά 5%. Αν τα έσοδα ήταν 9Χ100= 900, μετά την αύξηση της τιμής θα είναι 9,9Χ95= 940,5 ήτοι αύξηση των εσόδων κατά 0,45%) Αν η αύξηση της τιμής ενός αγαθού προκαλεί μεγάλη μείωση της ζητούμενης ποσότητας, τότε, τα έσοδα των πωλητών μειώνονται: MR (q) < 0 Γι αυτό και η ελαστική ζήτηση προκαλεί τη μείωση των εσόδων των πωλητών όταν η τιμή αυξάνεται. Αν ε = 2.32, τότε μια αύξηση της τιμής κατά 10% θα οδηγήσει σε μείωση της ζητούμενης ποσότητας κατά 23,2% και αντίστοιχη μείωση των εσόδων
8 Έσοδο και ελαστικότητα ζήτησης ως προς την ίδια τιμή-2 Ανελαστική ζήτηση ως προς την ίδια τιμή: 0 ε <1 η αύξηση της τιμής προκαλεί την αύξηση του εσόδου των πωλητών. (Απολύτως ανελαστική όταν ε=0) Ζήτηση μοναδιαίας ελαστικότητας: ε = 1 η αύξηση της τιμής δεν προκαλεί καμία αλλαγή στο έσοδο των πωλητών. Ελαστική ζήτηση ως προς την ίδια τιμή: ε > 1 η αύξηση της τιμής προκαλεί τη μείωση του εσόδου των πωλητών. (Απολύτως ελαστική όταν ε )
9 Έσοδο και ελαστικότητα ζήτησης ως προς την ίδια τιμή -3 Ελαστικότητα ζήτησης ένδυσης (ΗΠΑ): 0,90 Ελαστικότητα ζήτησης καπνού (ΗΠΑ): 0,46 Ελαστικότητα ζήτησης φυσ. αερίου (ΗΠΑ): 1,40 Ελαστικότητα ζήτησης βενζίνης (ΗΠΑ): 0,25 Ελαστικότητα ζήτησης βενζίνης (Καναδάς): 0,15 Ελαστικότητα ζήτησης βενζίνης (Αυστραλία): 0,12 Ελαστικότητα ζήτησης οικ. ρεύματος (ΗΠΑ): 0,13 Ελαστικότητα ζήτησης δημοσ. συγκοινωνιών (Βρετ): 0,51 Ελαστικότητα ζήτησης δημοσ. συγκοιν. (Γαλλίας): 0,32 Συμπέρασμα: βενζίνη, τσιγάρα, οικιακό ρεύμα και δημόσιες συγκοινωνίες έχουν ανελαστική ζήτηση ως προς την τιμή τους, ενώ το φυσικό αέριο στις ΗΠΑ έχει ελαστική ζήτηση
10 Παράγοντες που επηρεάζουν την ελαστικότητα ζήτησης Η ύπαρξη ανταγωνιστικών προϊόντων Ο βαθμός αναγκαιότητας του προϊόντος (βασικά αγαθά ή πολυτελείας;) Η ποικιλία χρήσεων ενός προϊόντος Η διατηρησιμότητα του προϊόντος Η τιμή του προϊόντος σχετικά με το καταναλωτικό εισόδημα (ειδικό βάρος στο εισόδημα) Το επίπεδο του εισοδήματος Ο χρονικός ορίζοντας
Επίδραση του χρονικού ορίζοντα 11 Τα αγαθά έχουν μικρότερη ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή στη βραχυχρόνια περίοδο και μεγαλύτερη ελαστικότητα στη μακροχρόνια περίοδο Παράδειγμα. Αν αυξηθεί η τιμή της βενζίνης τότε : Στη βραχυχρόνια περίοδο οι καταναλωτές συνεχίζουν αναγκαστικά να χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητά τους για να μεταβούν στους χώρους εργασίας τους Η ζητούμενη ποσότητα βενζίνης δε μειώνεται πολύ επειδή η βενζίνη έχει βραχυχρόνια σχετικά μικρή ελαστικότητα ζήτησης. Στη μακροχρόνια περίοδο ωστόσο, οι καταναλωτές αγοράζουν λιγότερα αυτοκίνητα, στρέφονται στα μαζικά μέσα μεταφοράς ή εγκαθίστανται κοντά στους χώρους εργασίας τους => Η ζητούμενη ποσότητα βενζίνης μειώνεται περισσότερο, δηλαδή η βενζίνη έχει σχετικά μεγάλη ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή της, μακροχρόνια.
Επίδραση του χρονικού ορίζοντα 12 Έστω η αγοραία συνάρτηση ζήτησης για οικιακό ρεύμα είναι: q (p)= 100-8p, Αν η τιμή 100 kwh 0 p 12,5 Τότε e d,p = dq d /dp. p/q d = - 8p/ 100-8p, Αν η τιμή είναι p <6,25, e d,p <1 ανελαστική Ζ Αν η τιμή είναι p = 6,25, e d,p =1 μοναδιαία ε Αν η τιμή είναι p >6,25, e d,p >1 ελαστική Ζ Καθώς αυξάνεται η τιμή του αγαθού, η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς την τιμή αυξάνεται (σε απόλυτες τιμές)
13 Έσοδο και ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα -1 Αν η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί μικρή μείωση της ζητούμενης ποσότητας, τότε, τα έσοδα των πωλητών αυξάνονται. Γι αυτό και η ανελαστική ως προς το εισόδημα ζήτηση προκαλεί αύξηση των εσόδων των πωλητών καθώς αυξάνεται το εισόδημα. Αν η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί μεγάλη μείωση της ζητούμενης ποσότητας, τότε, τα έσοδα των πωλητών μειώνονται. Γι αυτό και η ελαστική ως προς το εισόδημα ζήτηση προκαλεί τη μείωση των εσόδων των πωλητών καθώς το εισόδημα αυξάνεται. H. Varan, Μικροοικονομική 2008 Εκδόσεις Κριτική
14 Έσοδο και ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα -2 Ανελαστική ζήτηση ως προς το εισόδημα: 0 ε <1 η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί την αύξηση του εσόδου των πωλητών. (Απολύτως ανελαστική όταν ε = 0) Ζήτηση μοναδιαίας ελαστικότητας: ε =1 η αύξηση του εισοδήματος δεν προκαλεί καμία αλλαγή στο έσοδο των πωλητών. Ελαστική ζήτηση ως προς το εισόδημα ε 1 η αύξηση του εισοδήματος προκαλεί τη μείωση του εσόδου των πωλητών. (Απολύτως ελαστική όταν ε )
15 Έσοδο και ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα -3 Παράδειγμα: τουριστική ζήτηση για τον προορισμό «Γαλλία» 1975-2003 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα Γερμανών τουριστών: 0,002 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα των Ισπανών τουριστών : 0,23 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα των Ιταλών τουριστών : 0,51 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα των Βρετανών τουριστών : 1,55 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα Αμερικανών τουριστών : 1,66 Συμπέρασμα: το τουριστικό πακέτο «Γαλλία» έχει ανελαστική ζήτηση ως προς το εισόδημα για τους Γερμανούς, Ισπανούς και Ιταλούς. Αντίθετα έχει ελαστική ως προς το εισόδημα των Αμερικανών και των Βρετανών αφού θεωρείται προορισμός πολυτελείας Πηγή: Bott et al. 2013