1 ΤΑ ΦΟΙΝΙΚΟΕΙΔΗ Αειθαλή με κόμη στο κορυφαίο άκρο αδιακλάδωτου στελέχους Φύονται μεμονωμένα ή κατά ομάδες από τα τροπικά δάση - έρημο Κάποια είδη αντέχουν σε «βόρεια» κλίματα, όπως ο χαμαίρωπας και ο τραχύκαρπος Είναι μονοκοτυλήδονα φυτά Η μορφολογία και η φυσιολογία τους ομοιάζει περισσότερο με πόες παρά με δέντρα 1) Ρίζες: επιφανειακές, θυσανώδεις, βλαστογενείς. Δεν διακλαδίζονται, δεν φέρουν ριζικά τριχίδια. Εκτείνονται σε βάθος 2-3 μέτρα και σε ακτίνα 20 μέτρα 2) Στέλεχος: Δεν έχουν κάμβιο, δακτύλιους οπότε δεν αυξάνονται σε διάμετρο καθ όλη τη διάρκεια ανάπτυξή τους. Τα πρώτα χρόνια της ζωής τους αυξάνουν παράλληλα σε διάμετρο και ύψος. Στη συνέχεια αναπτύσσονται μόνο σε ύψος Οι ηθμαγγειώδεις δεσμίδες είναι παράλληλες και δεν υφίσταται η διασυστηματικότητα όπως στα δέντρα Οι πληγές παρουσιάζουν μόνο νέκρωση και όχι επούλωση αφού δεν διαθέτουν κάμβιο Διαθέτουν ένα και μοναδικό κορυφαίο μερίστωμα. Εάν καταστραφεί το μερίστωμα αυτό ο φοίνικας είναι νεκρός 3) Κόμη: Δεν διαθέτουν κλαδιά, μόνο φύλλα που διατάσσονται σπειροειδώς στην κορυφή Κατηγορίες φύλλων Φτεροειδή: Κανάριος φοίνικας, Χουρμαδιά, Φοίνικας του Θεόφραστου Παλαμοειδή: Χαμαίρωπας, Τραχύκαρπος, Πιτσάρδια Προσοχή! Πολλά είδη φέρουν αγκάθια Οικολογική σημασία και βασικό ρόλο στην τροφική αλυσίδα Καταφύγιο για πολλά μικρά ζώα, φέρουν φωλιές πουλιών Οι ταξιανθίες προσφέρουν τροφή για τις μέλισσες. Σημαντική η συνεχής ανθοφορία των φοινίκων στο έτος και ιδιαίτερα την περίοδο του χειμώνα για τη μελισσοκομία Οι ταξικαρπίες είναι τροφή για πολλά πουλιά Συμπερασματικά, ΤΑ ΦΟΙΝΙΚΟΕΙΔΗ Οικονομική σημασία στη Χώρα μας για τον Τουρισμό και την μελισσοκομία κι ιδιαίτερα στην Χαλκιδική έχουν καταγραφεί > 30.000 φοίνικες Να λαμβάνουμε υπόψη στους χειρισμούς μας ότι - Οι φοίνικες δεν είναι δέντρα (δεν έχουν κάμβιο, δεν επουλώνουν τις πληγές τους) - Παίζουν βασικό ρόλο στην τροφική αλυσίδα, ιδιαίτερα στις μέλισσες
2 Ο ΡΥΓΧΟΦΟΡΟΣ, το κόκκινο σκαθάρι των φοινίκων Κολεόπτερο με χαρακτηριστικό ρύγχος που ζει και τρέφεται σε φοινικοειδή. Προσβάλει πάνω από 19 είδη φοινικοειδών, καθώς και τον αθάνατο και το ζαχαροκάλαμο Προέλευση : Από την ΝΑ Ασία αλλά είναι πλέον παρόν σε όλες τις ηπείρους Εξάπλωση : - 1η επισήμανση στην Ευρώπη: 1995 Andalucia, Ισπανία - 1η επισήμανση στην Ελλάδα: 2005 Κρήτη - 1η επισήμανση στη Χαλκιδική: 2011, Κασσάνδρα Που διαβιεί : Σε στοές στη στεφάνη και στις βάσεις των φύλλων. Επίσης, μπορεί να το συναντήσουμε σε παραφυάδες κάποιων ειδών, όπως η χουρμαδιά, ή σπανιότερα στο λαιμό των φυτών Βιολογικός κύκλος (3-4 μήνες) - Αυγά (2,5mm). Ωοτοκία σε τρυφερούς ιστούς ή πληγές - Eκκόλαψη σε 7 ημέρες - Ελάχιστη θερμοκρασία 13-15 C - Προνύμφη (5 cm σε πλήρη ανάπτυξη). Έχει καστανή κεφαλή, δεν έχει πόδια. Διάρκεια σταδίου 30-90 ημέρες - Νύμφη (5-10cm). Χαρακτηριστικό βομβύκιο από ίνες φοίνικα. Διάρκεια σταδίου 15-45 ημέρες - Ενήλικα (2-5cm), φτερωτά. Μετά τη σύζευξη, το θηλυκό γεννά 200-300 αυγά σε 45 ημέρες. Τα ενήλικα χρησιμοποιούν οσμές από πληγές του φοίνικα αλλά και από άλλους ρυγχοφόρους για να εντοπίσουν τους ξενιστές τους Ο ρυγχοφόρος εκτιμάται ότι έχει 2-4 γενεές το χρόνο στη Χαλκιδική και εμπειρικές παρατηρήσεις επισημαίνουν ότι ένας φοίνικας νεκρώνεται αφού ολοκληρωθούν 2 γενεές Συμπτώματα & Διάγνωση Πολύ δύσκολη η διάγνωση σε αρχικά στάδια προσβολής γιατί τα προσβεβλημένα φοινικοειδή δεν παρουσιάζουν κατ ανάγκη συμπτώματα - Τρύπες στα φύλλα - Κομμένα φυλλάρια σε ευθεία γραμμή (L) - Έκκριση κόμμεος από το στέλεχος - Συστροφή φύλλων - Μετατόπιση κορυφής Διασπορά - Βάδιση σε πολύ μικρές αποστάσεις, πτήση λίγα χιλιόμετρα - Με τις ανθρώπινες δραστηριότητες (εμπόριο, μέσα μεταφοράς, κ.α.) σε μεγάλες αποστάσεις Απειλή για τα φοινικοειδή της Ευρώπης - Βασικός ξενιστής στην Ευρώπη: κανάριος φοίνικας - Έλλειψη φυσικών εχθρών
3 - Δύσκολη διάγνωση λόγω βιολογίας εντόμου ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΦΥΤΟΫΓΕΙΑΣ Διεθνές και Ευρωπαϊκό καθεστώς φυτοϋγείας (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, FAO, IPPC, EPPO) Προστασία από επιβλαβείς οργανισμούς για τα φυτά που μπορεί να εξαπλωθούν με τη διακίνηση φυτικού υλικού εντός ΕΕ και στις Τρίτες Χώρες χωρίς να εμποδίζεται ή να παρακωλύεται το εμπόριο Ρυγχοφόρος, το σκαθάρι των φοινίκων σύμφωνα με τη νομοθεσία είναι «επιβλαβής οργανισμός» - Ζει μέσα στο φοίνικα (δεν το βλέπουμε), άρα δύσκολο να λάβουμε νωρίς μέτρα - Δεν υπάρχει τρόπος «απεντόμωσης» των φοινίκων - Είναι θανατηφόρος για τον ξενιστή του (ξεραίνει φοίνικα 10 ετών σε λίγους μήνες) - Είναι εξωτικό έντομο δεν έχει φυσικούς εχθρούς στην Ευρώπη να το περιορίσουν 2007/365/ΕΚ και τροποποιήσεις: Προσωρινά έκτακτα μέτρα για την πρόληψη της εισαγωγής και της εξάπλωσης στην Κοινότητα του Rhynchphrus ferrugineus - Επισκοπήσεις - για εισαγωγές Πιστοποιητικό Φυτοϋγείας + Πρόσθετη Δήλωση - για ενδοκοινοτική διακίνηση Φυτοϋγειονομικό Διαβατήριο Τα παραπάνω Πιστοποιητικά προϋποθέτουν παρακολούθηση του φοίνικα για 2 χρόνια σε δικτυοκήπιο!! Τι κάνουμε όταν επισημάνουμε προσβολή? 1) Επίσημα μέτρα στις προσβεβλημένες περιοχές Κοπή ή εξυγίανση φοίνικα με αφαίρεση μολύσματος Οριοθέτηση ζωνών (μολυσμένη ζώνη - ουδέτερη ζώνη 10χλμ) Αγωγή στα προσβεβλημένα Εντατική παρακολούθηση Αντικατάσταση ευπαθών φυτών ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ Π.Ε. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Παρουσία του σκαθαριού Ενημέρωση κοινού (Ημερίδες, Πληροφόρηση ΜΜΕ, έντυπο υλικό) Εκπαίδευση συνεργείων Χαρτογράφηση φοινίκων στην μολυσμένη και ουδέτερη ζώνη Εβδομαδιαία παρακολούθηση φοινίκων στην μολυσμένη και ουδέτερη ζώνη Ενημέρωση ιδιοκτητών προσβεβλημένων φοινίκων για την υποχρεωτική λήψη μέτρων
4 ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΜΑΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΣΤΑ ΦΟΙΝΙΚΟΕΙΔΗ 1. Εγκρίσεις φυτοπροστατευτικών προϊόντων για χρήση στα φοινικοειδή Για την καταπολέμηση του ρυγχοφόρου μπορεί συμπληρωματικά με τα μηχανικά μέτρα να γίνει εφαρμογή φυτοπροστατευτικών προϊόντων (χημικά σκευάσματα εντομοκτόνων) και σκευασμάτων που περιέχουν μακροοργανισμούς. Α. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΜΕ ΜΑΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Τα σκευάσματα με μακροοργανισμούς που χρησιμοποιούνται στα φοινικοειδή περιέχουν εντομοπαθογόνους νηματώδεις. Οι εντομοπαθογόνοι νηματώδεις είναι τριχόμορφοι σκώληκες (<1mm). Εισέρχονται στο έντομο από φυσικά ανοίγματα και απελευθερώνουν βακτήρια που είναι θανάσιμα για το ρυγχοφόρο. Μέχρι την υπογραφή των κατ εξαίρεση εγκρίσεων διάθεσης των χημικών εντομοκτόνων είναι τα μόνα μέσα που είναι διαθέσιμα. Το είδος Steinernema carpcapsae έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό και συστήνεται μόνο του ή σε συνδυασμό με χιτοζάνη για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. ΔΕΝ ΕΝΕΧΟΥΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ, ΑΛΛΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ, ΕΡΠΕΤΑ, ΜΕΛΙΣΣΕΣ Β. ΧΗΜΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ Τα χημικά σκευάσματα εντομοκτόνων περιέχουν μία χημική δραστική ουσία με εντομοκτόνο δράση. Για να μπορεί όμως ένα σκεύασμα εντομοκτόνου να χρησιμοποιηθεί στα φοινικοειδή πρέπει να έχει λάβει έγκριση για το σκοπό αυτό, από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. Αυτή τη στιγμή (Δεκέμβριος 2012) δεν υπάρχει εγκεκριμένο χημικό εντομοκτόνο για χρήση στα φοινικοειδή οπότε και η χρήση τους απαγορεύεται. Θα επιτραπεί μόνο μετά την υπογραφή κατ εξαίρεση εγκρίσεων διάθεσης στην αγορά διάρκειας τεσσάρων μηνών. 2. Κίνδυνοι από τη χρήση των χημικών εντομοκτόνων Η χρήση των χημικών εντομοκτόνων πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή. Τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν σε χρήστες που υποτιμούν ή αγνοούν τον κινδύνους. Τα γεωργικά φάρμακα έχουν βλαβερή επίδραση στους ανθρώπους μετά από εισπνοή, επαφή με το δέρμα ή κατάποση. Η έκθεση στα γεωργικά φάρμακα μπορεί να οδηγήσει σε: Άμεσες επιδράσεις (οξεία δηλητηρίαση, ερεθισμούς δέρματος και οφθαλμών, αλλεργικές αντιδράσεις) Χρόνιες επιδράσεις (καρκινογενέσεις, μεταλλαξογενέσεις, βλάβες σε ήπαρ και νεφρά, νευροτοξικότητα) Μπορεί επίσης να μολύνουν τα επιφανειακά ή τα υπόγεια ύδατα. Τέλος είναι πολύ τοξικά για τα θηλαστικά, τα πουλιά και τις μέλισσες 3. Οδηγίες εφαρμογής των γεωργικών φαρμάκων
5 Α) Διαβάζουμε και τηρούμε πάντα την οδηγίες της ετικέτας του σκευάσματος η οποία θα μας παρέχει πληροφορίες για: --Τον τρόπο παρασκευής του ψεκαστικού υγρού, οδηγίες για την ασφαλή απόρριψη της συσκευασίας, και τον καθαρισμό του ψεκαστήρα -- Τη σήμανση σκευάσματος π.χ. επιβλαβές (Χn) ερεθιστικό (X) και επικίνδυνο για το περιβάλλον -- Φράσεις κινδύνου (R, S) οι οποίες αφορούν Τα απαραίτητα μέσα ατομικής προστασίας για τον χρήστη Την αποθήκευσή του εντομοκτόνου Την προστασία των μελισσών Την προστασία των υδάτων -- Τις πρώτες βοήθειες αντίδοτο -- Την χρονική σταθερότητα σκευάσματος Β) Έχουμε επίσης μαζί μας και τηρούμε πάντοτε και την κατ εξαίρεση έγκριση διάθεσης στη αγορά του σκευάσματος στην οποία θα βρούμε πληροφορίες οι οποίες δεν αναφέρονται στην ετικέτα των σκευασμάτων και αφορούν: -- Την δοσολογία και τους τρόπους εφαρμογής στα φοινικοειδή -- Την διάρκεια ισχύος της έγκρισης -- Τους όρους και τις προϋποθέσεις χρήσης -- Τους περιορισμούς, τις απαγορεύσεις και τις προφυλάξεις που πρέπει να πάρουμε -- Τις ζώνες ασφαλείας από επιφανειακά ύδατα -- Τις οδηγίες για εφαρμογή σε κοινόχρηστους χώρους -- Επιπλέον μέτρα που πρέπει να λάβουμε για την προστασία των μελισσών -- Πληροφορίες για την φυτοτοξικότητα Γ) Μεταφέρουμε με ασφάλεια τα σκευάσματα των γεωργικών φαρμάκων -- Δεν μεταφέρουμε φθαρμένες συσκευασίες
6 -- Αντιμετωπίζουμε σωστά τις διαρροές των γεωργικών φαρμάκων (χρησιμοποιούμε χώμα ή πριονίδι για την απορρόφηση των υγρών φαρμάκων) Δ) Φοράμε τον κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό -- Αδιαπέραστα γάντια (όχι μιας χρήσης), μάσκα με φίλτρο, προστατευτικά γυαλιά, φόρμες, μπότες Ε) Ετοιμάζουμε σωστά το υγρό για την εφαρμογή -- ακολουθούμε τις οδηγίες της ετικέτας και της κατ εξαίρεση έγκρισης όσο αφορά τη διάλυση του φαρμάκου και τη δοσολογία, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα μέσα για τη μέτρηση την ανάμειξη και τις μεταγγίσεις -- δεν αυξάνουμε τις δόσεις (μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα φυτοτοξικότητας και ανάπτυξης ανθεκτικότητας του εντόμου) -- Οι άδειες συσκευασίες αφού ξεπλυθούν εις τριπλούν μέσα στο ψεκαστικό υγρό απορρίπτονται σε ειδικά σημεία για ανάκτηση ενέργειας. Οι χάρτινες συσκευασίες καίγονται μακριά από κατοικημένες περιοχές. ΣΤ) Εφαρμόζουμε με προφύλαξη -- Δεν γίνεται εφαρμογή με δυνατό άνεμο -- Όχι κάπνισμα και φαγητό κατά την εφαρμογή -- Κόβουμε πάντα τις ταξιανθίες των φοινικοειδών πριν την εφαρμογή -- Δεν εφαρμόζουμε όταν υπάρχει κίνδυνος για τις μέλισσες (έντονη κίνηση, παρουσία μελιτώματος) -- Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής δεν πλησιάζουν στο χώρο άλλα άτομα -- Αν απαιτείται από την έγκριση πρέπει να υπάρχει γεωπόνος κατά την εφαρμογή -- Αν αισθανθούμε αδιαθεσία ζητάμε ιατρική συμβουλή δείχνοντας την ετικέτα του προϊόντος Ζ) Μετά την εφαρμογή -- Αναρτάται στο φυτό πλαστικοποιημένο καρτελάκι, όπου με ανεξίτηλο μαρκαδόρο αναφέρουμε πληροφορίες όσο αφορά το σκεύασμα που χρησιμοποιήθηκε, την ημερομηνία εφαρμογής. -- Πλένουμε πάντα τις φόρμες και τους ψεκαστήρες που χρησιμοποιήθηκαν Η) Αποθηκεύουμε με ασφάλεια τα γεωργικά φάρμακα -- Αποθηκεύουμε τα φάρμακα χωριστά από τρόφιμα, ζωοτροφές ή άλλα προϊόντα -- Τοποθετούμε τα γεωργικά φάρμακα κλειδωμένα σε μέρη που δεν φτάνουν παιδιά και μακριά από τον ήλιο
7 4. Περιπτώσεις εφαρμογών Γίνονται εφαρμογές στις παρακάτω περιπτώσεις μέσα στη μολυσμένη ζώνη: Α) Προληπτικές εφαρμογές στα φυτά που γειτονεύουν με μολυσμένα φοινικοειδή. Β) Σε φοινικοειδή που έχουν γίνει μηχανικές επεμβάσεις εξυγίανσης είναι επιβεβλημένο να γίνουν εφαρμογές για πρόληψη επαναπροσβολής των φυτών. Δεν συστήνονται θεραπευτικές εφαρμογές χωρίς την εφαρμογή πρώτα μηχανικής εξυγίανσης του φοινικοειδούς. Γ) Απαραίτητος είναι ο ψεκασμός κάλυψης του κομμένου φυτού, των κομμένων τεμαχίων και του γύρω χώρου κατά τη διαδικασία κοπής και καταστροφής φοινικοειδών για αποφυγή διασποράς του εντόμου. 5. Χρόνος και συχνότητα εφαρμογών Οι εφαρμογές είναι απαραίτητες την περίοδο Μαρτίου Νοεμβρίου. Την περίοδο του χειμώνα δεν γίνονται προληπτικές επεμβάσεις λόγω μειωμένης κινητικότητας του εντόμου. Οι εφαρμογές επαναλαμβάνονται βάση συγκεκριμένου προγράμματος ανάλογα με το χρησιμοποιούμενο σκεύασμα, τον τρόπο εφαρμογής και την εποχή. 6. Τρόποι εφαρμογής Για τα χημικά εντομοκτόνα οι τρόποι εφαρμογής θα καθοριστούν με λεπτομέρειες στις κατ εξαίρεση εγκρίσεις διάθεσης των σκευασμάτων όταν αυτές υπογραφούν. Για τα σκευάσματα εντομοπαθογόνων νηματωδών η εφαρμογή γίνεται ως εξής: Με μικρή πίεση «λούζεται» η στεφάνη του φοίνικα μέχρι να γεμίσουν όλα τα κενά των βάσεων (μασχάλες) των φύλλων μέχρι απορροής στον κορμό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τηλεσκοπικό καλάμι. Στους ψηλούς φοίνικες μπορεί να γίνει εγκατάσταση (στερέωση) μόνιμου σωλήνα από την βάση μέχρι την κορυφή, για να διευκολύνεται με χρήση αντλίας το «λούσιμο» των φυτών σε συνεχόμενες εφαρμογές. 7. Μελισσοτοξικότητα χημικών εντομοκτόνων Έχουν δηλωθεί αρκετοί θάνατοι μελισσών που πολύ πιθανώς να οφείλονται σε εφαρμογές εντομοκτόνων σε φοινικοειδή. Για την προστασία των μελισσών που υπάρχουν σε μεγάλο βαθμό στην περιοχή πρέπει να τηρούνται αυστηρά οι οδηγίες που αναφέρονται στην ετικέτα και στην κατ εξαίρεση έγκριση των σκευασμάτων όπως : -- Αφαίρεση ταξιανθιών πριν την εφαρμογή -- Όχι εφαρμογή αν υπάρχει μεγάλη ποσότητα μελιτώματος στην περιοχή -- Όχι εφαρμογή αν υπάρχει έντονη κίνηση μελισσών
8 8. Επιλογή χημικής ή βιολογικής αντιμετώπισης Σε αστικές και άλλες ευαίσθητες περιοχές (π.χ. ξενοδοχεία, κάμπινγκ) ή σε περιπτώσεις που δεν μπορεί να γίνει εφαρμογή χημικών εντομοκτόνων λόγω φόβου για πρόκληση μελισσοτοξικότητας, συστήνονται τα σκευάσματα εντομοπαθογόνων νηματωδών τα οποία έχουν τα παρακάτω πλεονεκτήματα: -- Σε συνδυασμό με την ουσία χιτοζάνη (προστατεύει τους νηματώδεις από την αφυδάτωση και την υπεριώδη ακτινοβολία), προστατεύουν πολύ αποτελεσματικά με εφαρμογές ανά μήνα -- Δεν είναι τοξικά στις μέλισσες, τους ανθρώπους και το περιβάλλον Έχουν το μειονέκτημα του υψηλότερου κόστους εφαρμογής σε σχέση με τα κλασικά εντομοκτόνα Η εφαρμογή των εντομοπαθογόνων νηματώδων θα γίνεται με εξοπλισμό που θα αξιοποιείται αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. 9. Υποχρεώσεις συνεργείων -- Να τηρούν τη νομοθεσία κατά την εφαρμογή, μεταφορά και αποθήκευση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων -- Μετά την εφαρμογή να αναρτούν στα φοινικοειδή πλαστικοποιημένο έντυπο με πληροφορίες γραμμένες με ανεξίτηλο μαρκαδόρο (σκεύασμα που χρησιμοποιήθηκε και ημερομηνία εφαρμογής). -- Να ενημερώνουν την Υπηρεσία μας εγγράφως με έκθεση ανά μήνα για τις εφαρμογές που έχουν πραγματοποιήσει
9 ΚΛΑΔΕΜΑ ΦΟΙΝΙΚΟΕΙΔΩΝ για την αντιμετώπιση του κόκκινου σκαθαριού Σε περιοχές «ύποπτες» για το κόκκινο σκαθάρι T κλάδεμα γίνεται τον χειμώνα, Δεν κόβουμε πράσινα φύλλα, Όταν επιβάλλεται να κόψουμε πράσινα φύλλα τα κόβουμε σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός μέτρου από το στέλεχος, όταν κόβουμε φύλλα, αφήνουμε τον κολεό και ένα μέρος, λίγο ή πολύ, από τη βάση του φύλλου (τακούνι), Δεν πρέπει να γίνεται ζημιά στο στέλεχος του φοίνικα, δεν «ξυρίζεται» ο κορμός, Οι τομές φύλλων και κολεών πρέπει πάντοτε να είναι καθαρές, λείες, χωρίς σχισίματα πριονίσματα, ψαλιδιές, Καθαρίζουμε τη στεφάνη μια φορά το χρόνο από ξερά φύλλα, χώματα, φερτές ύλες κ.α. Κλάδεμα Εξυγίανσης Σε ελαφρές προσβολές (φαγωμένα φύλλα, πτώση φύλλων με προσβολή στο μίσχο): Αφαίρεση προσβεβλημένων φύλλων από τη βάση τους με ή χωρίς μέρος του στελέχους. Χρήση εγκεκριμένου φυτοπροστατευτικού σκευάσματος για πρόληψη επαναπροσβολής Σε περιπτώσεις που η προσβολή έχει προχωρήσει στο κέντρο της κόμης και στο κεντρικό μάτι: Αφαίρεση προσβεβλημένων φύλλων και μέρους του στελέχους που έχει προσβληθεί. Καθαρισμός του κεντρικού οφθαλμού από την προσβολή όταν αυτή δεν έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό. Όταν η προσβολή έχει καταστρέψει τον κεντρικό οφθαλμό τότε ο φοίνικας θα πρέπει να καταστραφεί. Στη συνέχεια χρησιμοποιείται εγκεκριμένο φυτοπροστατευτικό σκεύασμα για πρόληψη επαναπροσβολής του προσβεβλημένου ευπαθούς φυτού. Και στις δύο περιπτώσεις ο χώρος κάτω από τον φοίνικα έχει καλυφθεί με δίχτυ ή λινάτσα και τα προσβεβλημένα μέρη που κόβονται συγκεντρώνονται πάνω σε αυτό.
10 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΠΡΟΣΒΕΒΛΗΜΕΝΩΝ ΦΟΙΝΙΚΟΕΙΔΩΝ Η καταστροφή των προσβεβλημένων φοινικοειδών περιλαμβάνει την κοπή τους, την μεταφορά τους και την ταφή τους σε ενδεδειγμένους χώρους. Η εκτέλεση των εργασιών γίνεται από εκπαιδευμένα συνεργεία παρουσία φυτοϋγειονομικού ελεγκτή Απαιτούμενος εξοπλισμός Ρουχισμός: Φόρμα, Μανίκια, Γάντια με ειδική επένδυση προστασίας για το αλυσοπρίονο. Υπόδηση: Μπότες ή κλειστά υποδήματα με εσωτερική μεταλλική ενίσχυση. Προστατευτικός εξοπλισμός: Προστατευτικά ακοής, ματιών και κεφαλής (κράνος) Ζώνη και ειδικά σκοινιά (αναρριχητικός εξοπλισμός) Άλλος κατάλληλος εξοπλισμός Εξοπλισμός εργασιών: Αλυσοπρίονο, πριόνι χειρός, σκάλα, δίχτυ, αυτοκίνητο αποκομιδής του φοίνικα κ.α. Πριν την έναρξη των εργασιών επιβεβαιώνεται η ασφάλεια του εξοπλισμού Κοπή Οριοθέτηση της περιοχής εργασιών κοπής με ταινία σήμανσης Απαγόρευση διέλευσης Κάλυψη του χώρου κάτω από την κόμη με δίχτυ (1mm) ή λινάτσα Τοποθέτηση παγίδας στα 3-5 μέτρα (αφαίρεση της παγίδας με το πέρας των εργασιών) Προσέγγιση της κόμης του φοίνικα: Σκάλα Καλαθοφόρο όχημα Αναρρίχηση στέλεχος Κόψιμο των φύλλων από τη βάση τους και συγκέντρωσή τους πάνω στο δίχτυ ή στη λινάτσα Κάλυψη της γυμνής από φύλλα κορυφής με λινάτσα νάιλον δίχτυ και δέσιμο πάνω στο Κόψιμο της κορυφής του φοίνικα με αλυσοπρίονο λίγο κάτω από την προσβολή (50-100 εκ.) Όλα τα κομμένα μέρη, ψεκάζονται με εγκεκριμένα φάρμακα τυλίγονται με το δίχτυ-λινάτσα & φορτώνονται στο όχημα μεταφοράς. μεταφοράς. Αν υπάρχει δυνατότητα θρυμματισμού, θρυμματίζονται τυλίγονται & φορτώνονται στο όχημα Όταν δεν μπορεί να γίνει αφαίρεση της κορυφής του φοίνικα (λόγω προσέγγισης, λόγω εποχής, απουσίας γερανού κ.α) κόβονται μόνο τα φύλλα γίνεται εφαρμογή φυτοπροστατευτικών ουσιών στην κορυφή καλύπτεται η κορυφή με νάιλον - λινάτσα - δίχτυ και δένεται σφιχτά πάνω στο στέλεχος
11 Μεταφορά Κατά τη μεταφορά προς τον χώρο ταφής, τα μέρη του φοίνικα ή θα είναι τυλιγμένα όπως παραπάνω ή θα είναι πολύ καλά σκεπασμένα με δίχτυ, νάιλον, λινάτσα, (δεν θα εξέχουν φύλλα ή άλλα μέρη του φοίνικα από το φορτηγό μεταφοράς και δεν θα διασπείρονται στο δρόμο) Ταφή Η ταφή του φοίνικα θα πρέπει να γίνεται σε βάθος 2 μέτρων και να ακολουθεί κάλυψη με χώμα αμέσως. Δεν θα πρέπει να αφήνονται τα μέρη του φοίνικα εκτεθειμένα με σκοπό να σκεπαστούν αργότερα
12 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ Απαγόρευση μετακίνησης φοινίκων εκτός των οριοθετημένων ζωνών Κλάδεμα μόνο το χειμώνα κατά προτίμηση μόνο τα ξερά φύλλα Χρήση βιολογικών μεθόδων αντιμετώπισης σε αστικές περιοχές Αφαίρεση ταξιανθίας & ταξικαρπίας, εάν γίνεται χρήση χημικών σκευασμάτων & ρητή τήρηση οδηγιών για την προστασία των μελισσών Μόνο εκπαιδευμένα συνεργεία μπορούν να ασχολούνται με τις φροντίδες του φοίνικα (κλάδεμα, κοπή, επεμβάσεις, κ.α.) Πρέπει να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας κατά το κλάδεμα, κοπή και επέμβαση με χημικά σκευάσματα Ακολουθούνται οδηγίες κατά την κοπή και απομάκρυνση ώστε να μην διασπείρουμε εμείς το ρυγχοφόρο Χρησιμοποιούμε κλειστό φορτηγό ή κλείνουμε ερμητικά σε πλαστικές σακούλες για οικοδομικά είδη τα προσβεβλημένα μέρη και σκεπάζουμε την καρότσα του φορτηγού με μουσαμά, ελαιόπανο κ.α. ΔΕΝ ΠΕΤΑΜΕ ΤΟ ΚΟΜΜΕΝΟ ΔΕΝΤΡΟ Η ΦΥΛΛΑ ΤΟΥ ΣΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ Σε απρόσβλητες περιοχές, ή σε περιοχές με χαμηλούς πληθυσμούς του ρυγχοφόρου δεν χρησιμοποιούμε μεμονωμένα παγίδες σε κήπους, δεν τις τοποθετούμε κοντά σε φοίνικες Για κοπές και επεμβάσεις σε φοίνικες θα πρέπει να ενημερώνεται η ΠΕ Χαλκιδικής & να παρίσταται γεωπόνος της ΠΕ Χαλκιδικής