ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Κοινωνιολογίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Προπτυχιακό ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 619 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 6 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Γενετική και Κοινωνικός Έλεγχος [Σεμινάριο] ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ σε περίπτωση που οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται σε διακριτά μέρη του μαθήματος π.χ. Διαλέξεις, Εργαστηριακές Ασκήσεις κ.λπ. Αν οι πιστωτικές μονάδες απονέμονται ενιαία για το σύνολο του μαθήματος αναγράψτε τις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας και το σύνολο των πιστωτικών μονάδων ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΕΣ ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ 3 6 Προσθέστε σειρές αν χρειαστεί. Η οργάνωση διδασκαλίας και οι διδακτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται περιγράφονται αναλυτικά στο 4. ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Υποβάθρου, Γενικών Γνώσεων, Επιστημονικής Περιοχής, Ανάπτυξης Δεξιοτήτων ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ: ΓΛΩΣΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ και ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ: ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ERASMUS ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (URL) Υποχρεωτικό κατ επιλογήν/σεμινάριο/ειδικού Υποβάθρου Κανένα Ελληνική Ναι (μέσω εργασιών στα αγγλικά) http://www.soc.aegean.gr/ext-files/pm/pps/2018-619-gr.pdf 2. ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Μαθησιακά Αποτελέσματα Περιγράφονται τα μαθησιακά αποτελέσματα του μαθήματος οι συγκεκριμένες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες καταλλήλου επιπέδου που θα αποκτήσουν οι φοιτητές μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος. Συμβουλευτείτε το Παράρτημα Α Περιγραφή του Επιπέδου των Μαθησιακών Αποτελεσμάτων για κάθε ένα κύκλο σπουδών σύμφωνα με Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης Περιγραφικοί Δείκτες Επιπέδων 6, 7 & 8 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων Διά Βίου Μάθησης και Παράρτημα Β Περιληπτικός Οδηγός συγγραφής Μαθησιακών Αποτελεσμάτων - Η κατανόηση της γενετικής ως κοινωνικού φαινομένου και κοινωνικο-ιστορικού συστήματος ιδεών και κατ επέκταση ως μορφή ιατρικής εξουσίας, - η κατανόηση της δυναμικής της γενετικής πληροφορίας και του αντίκτυπου της νέας γενετικής στις κοινωνίες, στο πλαίσιο ενός κριτικού κοινωνιολογικού προβληματισμού, - η εξοικείωση των φοιτητριών/των με τη γενετικοποίηση της ζωής και κατ επέκταση της κοινωνίας, - η ανάδειξη των γενετικών μηχανισμών επιτήρησης και κοινωνικού ελέγχου, - η κατανόηση της εμπορευματοποίησης των γονιδίων και της ζωής στο πλαίσιο του βιοκαπιταλισμού/βιο-ιμπεριλιασμού στις δυτικές νεοφιλελεύθερες κοινωνίες, - η εμβάθυνση σε ζητήματα γενετικών διακρίσεων, ετικετοποίησης και στιγματισμού, - η αναζήτηση μορφών «αντίστασης των γονιδίων»-υποκειμένων, - ο κοινωνιολογικός αναστοχασμός περί του κοινωνικού ελέγχου μέσω της νέας γενετικής γνώσης.
Γενικές Ικανότητες Λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο πτυχιούχος (όπως αυτές αναγράφονται στο Παράρτημα Διπλώματος και παρατίθενται ακολούθως) σε ποια / ποιες από αυτές αποσκοπεί το μάθημα;. Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις Λήψη αποφάσεων Αυτόνομη εργασία Ομαδική εργασία Εργασία σε διεθνές περιβάλλον Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών Σχεδιασμός και διαχείριση έργων Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης. Εργασία σε διεπιστηµονικό περιβάλλον. Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών. Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής. 3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Το μάθημα εμβαθύνει στις σύγχρονες κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της γενετικής. Ειδικότερα, στο μάθημα εξετάζεται κοινωνικο-ιστορικά η γενετική γνώση ως μορφή ιατρικού εξουσιαστικού λόγου και κατ επέκταση ως πεδίο κοινωνικού ελέγχου. Υπό το πρίσμα της γενετικοποίησης του ατομικού-κοινωνικού σώματος, αναφύονται κρίσιμα κοινωνιολογικά πεδία μελέτης και έρευνας, στα οποία θα εισχωρήσουν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές του μαθήματος, μεταξύ των οποίων οι γενετικές διακρίσεις και η ετικετοποίηση, η διαμόρφωση νέων κοινωνικών ταυτοτήτων και γενετικών κοινωνικών ομαδοποιήσεων, οι νέες μορφές κοινωνικού ελέγχου μέσω των βιοτραπεζών, καθώς και το ζήτημα της εμπορευματοποίησης των γονιδίων. Περίγραμμα Μαθήματος Διδακτέα Ύλη 1 η Εβδομάδα: Σύντομη εισαγωγή στο περιεχόμενο του σεμιναρίου. Παρουσίαση κύριας βιβλιογραφίας. Επεξήγηση των μεθόδων διδασκαλίας και αξιολόγησης. Εισαγωγή στις θεωρητικές κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της γενετικής και και του κοινωνικού ελέγχου. 2 η Εβδομάδα: Η Γενετική ως κοινωνικό φαινόμενο και κοινωνικο-ιστορικό σύστημα ιδεών / Γενετικό σύστημα γνώσης - εξουσίας. Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Γενετικής. 3 η Εβδομάδα: Η Ιστορική διαδρομή της γενετικής. Νέα γενετική και νέες μορφές κοινωνικού ελέγχου. 4 η Εβδομάδα: Η γενετικοποίηση της ζωής και της κοινωνίας. Προβολή διάλεξης του Nicolas Rose: The Human Sciences in the Age of Biology Revitalizing Sociology (LSE). 5 η Εβδομάδα: Από το εργαστήριο γενετικής στην κοινωνία «Κοινωνίες Gattaca» και συζήτηση. Προβολή ταινίας και συζήτηση 6 η Εβδομάδα: Ο «τέλειος έλεγχος»: Βιομετρικοί μέθοδοι, σώμα και μηχανισμοί κοινωνικού ελέγχου στην ύστερη νεωτερικότητα. 7 η Εβδομάδα: Ο Γενετικός κώδικας υπό επιτήρηση - Εμπειρικά παραδείγματα: Αναζητώντας τα γονίδια του καρκίνου, της κυστικής ίνωσης, της θαλασσαιμίας, των καρδιακών παθήσεων και των ψυχιατρικών ασθενειών. Παρουσίαση υλικού Breast Cancer Action και Συζήτηση. 8 η Εβδομάδα: Ο Γενετικός κώδικας υπό επιτήρηση - Εμπειρικά παραδείγματα: Αναζητώντας τα «ελαττωματικά γονίδια» της παρεκκλίνουσας ή και εγκληματικής συμπεριφοράς. 9 η Εβδομάδα: Νέα γενετική, βιοπολιτική και κοινωνικός έλεγχος: Υποκείμενα γενετικά σε ρίσκο, γενετικές προγνωστικές δοκιμές, γενετικές βάσεις δεδομένων και το «όραμα» της
γονιδιακής θεραπείας. 10 η Εβδομάδα: Κοινωνικός έλεγχος και γενετικές διακρίσεις, ετικετοποίηση και στιγματισμός. 11 η Εβδομάδα: Βιο-οικονομία, βιο-καπιταλισμός και βιο-ιμπεριλιασμός: Η εμπορευματοποίηση της ζωής μέσω της γενετικής και η «υπόσχεση της φαρμακογενετικής». 12 η Εβδομάδα: Η «αντίσταση των γονιδίων»: Συλλογικές δράσεις και κοινωνικά κινήματα στη διεκδίκηση της ζωής. 13 η Εβδομάδα: Ανακεφαλαίωση των θεµατικών ενοτήτων του µαθήµατος. Αναστοχασµός σε σχέση με τον κοινωνικό έλεγχο μέσω της νέας γενετικής γνώσης. 4. ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ και ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ Πρόσωπο με πρόσωπο Πρόσωπο με πρόσωπο, Εξ αποστάσεως εκπαίδευση κ.λπ. ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Χρήση Τ.Π.Ε. στη Διδασκαλία, στην Εργαστηριακή Εκπαίδευση, στην Επικοινωνία με τους φοιτητές ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος και μέθοδοι διδασκαλίας. Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Άσκηση Πεδίου, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Φροντιστήριο, Πρακτική (Τοποθέτηση), Κλινική Άσκηση, Καλλιτεχνικό Εργαστήριο, Διαδραστική διδασκαλία, Εκπαιδευτικές επισκέψεις, Εκπόνηση μελέτης (project), Συγγραφή εργασίας / εργασιών, Καλλιτεχνική δημιουργία, κ.λπ. Αναγράφονται οι ώρες μελέτης του φοιτητή για κάθε μαθησιακή δραστηριότητα καθώς και οι ώρες μη καθοδηγούμενης μελέτης ώστε ο συνολικός φόρτος εργασίας σε επίπεδο εξαμήνου να αντιστοιχεί στα standards του ECTS ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ Περιγραφή της διαδικασίας αξιολόγησης Γλώσσα Αξιολόγησης, Μέθοδοι αξιολόγησης, Διαμορφωτική ή Συμπερασματική, Δοκιμασία Πολλαπλής Επιλογής, Ερωτήσεις Σύντομης Απάντησης, Ερωτήσεις Ανάπτυξης Δοκιμίων, Επίλυση Προβλημάτων, Γραπτή Εργασία, Έκθεση / Αναφορά, Προφορική Εξέταση, Δημόσια Παρουσίαση, Εργαστηριακή Εργασία, Κλινική Εξέταση Ασθενούς, Καλλιτεχνική Ερμηνεία, Άλλη / Άλλες Αναφέρονται ρητά προσδιορισμένα κριτήρια αξιολόγησης και εάν και που είναι προσβάσιμα από τους φοιτητές. Χρήση Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία και στην επικοινωνία με τους φοιτητές. Δραστηριότητα Σεμινάριο Μελέτη και ανάλυση της βιβλιογραφίας Παρουσίαση προόδου εργασίας Συμβουλευτική για τις εργασίες Συγγραφή εργασίας Παρουσίαση εργασιών Σύνολο Μαθήματος Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου 39 ώρες 61 ώρες 10 ώρες 20 ώρες 40 ώρες 10 ώρες 180 ώρες (6 ECTS) Γλώσσα Αξιολόγησης: Ελληνική και Αγγλική (στις περιπτώσεις υποψηφίων από την αλλοδαπή). Η τελική βαθμολογία διαμορφώνεται με βάση τα ακόλουθα κριτήρια: Ενεργητική παρουσία και συμμετοχή στο Σεμινάριο με βάση τη βιβλιογραφία του Σεμιναρίου (20% της τελικής βαθμολογίας). Ανάληψη σεμιναριακής εργασίας σε συνεργασία με τον διδάσκοντα. Παρουσίαση και εισήγηση της εργασίας στη διάρκεια του Σεμιναρίου μετά από τρεις συναντήσεις με τον διδάσκοντα (30% της τελικής βαθμολογίας). Παράδοση της σεμιναριακής εργασίας σε γραπτή μορφή. Η εργασία θα γίνει σε ομάδες 2 ή 3 ατόμων ανάλογα με τον αριθμό των φοιτητριών/των. Η έκταση της εργασίας θα είναι 7.000 λέξεις ή 15 σελίδες Α4, γραμματοσειρά Calibri 11, διάστιχο 1,15. Η εργασία παραδίδεται στο τέλος του εξαμήνου (50% της τελικής βαθμολογίας).
5. ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Suggested bibliography: Α) Basic Textbooks Κουρούτζας, Χ. (2018). Εγκληµατολογία της γενετικής. Αθήνα: Πεδίο (Βιβλιοθήκη Παν. Αιγαίου, Παράρτημα Μυτιλήνης, Ταξιθετικός αριθμός: 364 KOY). Foucault, M. 2011. Οι μη κανονικοί. Παραδόσεις στο κολέγιο της Γαλλίας (1974-1975). Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας (Βιβλιοθήκη Παν. Αιγαίου, Παράρτημα Μυτιλήνης, Ταξιθετικός αριθμός: 364 FOU). Αλεξιάς, Γ., Τζανάκης, Μ. & Χατζούλη, Α. (επιµ.). 2014. Σώµα υπό επιτήρηση. Ηθικές και πολιτικές συνδηλώσεις της ιατρικής τεχνολογίας και της κοινωνικής φροντίδας. Αθήνα: Πεδίο (Βιβλιοθήκη Παν. Αιγαίου, Παράρτημα Μυτιλήνης, Ταξιθετικός αριθμός: 306.461 ΣΩΜ). Β) Additional References Aas, K., F. (2006) The body does not lie: identity, risk and trust in technoculture, Crime Media Culture, 2(2), pp. 143 158. Armstrong, D. (1995) The Rise of Surveillance Medicine, Sociology of Health and Illness, 17(3), pp. 393-404. Atkinson, P., Glasner, P. & Lock, M. (eds.) (2009) Handbook of Genetics and Society: Mapping the New Genomic Era. London: Routledge. Conrad, P. (1997) Public eyes and private genes: historical frames, news constructions and social problems, Social Problems, 44, pp. 139 154. Conrad, P. and Gabe, J. (eds.) (1999) Sociological Perspectives on the New Genetics. Oxford: Blackwell. Conrad, D. (1999) A mirage of genes, Sociology of Health and Illness, 21 (2), pp. 228-241. Cox, S. & Starzomski, R. (2003) Genes and geneticization? The social construction of autosomal dominant kidney disease, New Genetics and Society, 23, pp. 137-166. De Vries, G. & Horstman, K. (eds.) (2008) Genetics from Laboratory to Society. Societal Learning as an Alternative to Regulation. Basingstoke: Palgrave MacMillan. Glasner, P., Atkinson, P. & Greenslade, H. (eds.) (2007) New Genetics, New Social Formations. London: Routledge. Gros, F. (1995) Ο Πολιτισμός του Γονιδίου. Αθήνα: Κάτοπτρο. Hallowell, N. (1999) Doing the right thing: Genetic risk and responsibility, Sociology of Health and Illness, 2 (5), pp. 597-621. Kerr, A. (2004) Genetics and Society: A Sociology of Disease. London: Routledge. Lowton, K. and Gabe, J. (2003) Life on a slippery slope: Perceptions of health in adults with cystic fibrosis, Sociology of Health and Illness, 25, pp. 281-319. Nelkin, D. & Tancredi, L. (1994) Dangerous diagnostics: the social power of biological information. 2nd ed. Chicago: University of Chicago Press. Rifkin, J. (1998) Ο Αιώνας της Βιοτεχνολογίας. Αθήνα: Νέα Σύνορα (Βιβλιοθήκη Παν. Αιγαίου, Παράρτημα Μυτιλήνης, Ταξιθετικός αριθμός: 303.48 RIF). Rose, N. and Rabinow, P. (2006) Biopower Today, BioSocieties, 1 (2), pp. 195-218. Rose, N. (2007) Molecular Biopolitics, Somatic Ethics and the Spirit of Biocapital, Social Theory & Health, 5(1), pp. 3-29. Steinberg, D. L. (1997) Bodies in Glass: Genetics, Eugenics, Embryo Ethics. Manchester: Manchester University Press. Stockdale, A. (1999) Waiting for the cure: Mapping the social relations of human gene therapy research, Sociology of Health and Illness, 21(5), pp. 579-596. - Related academic journals: American Journal of Sociology
Anthropology and Medicine Biosocieties Critical Public Health European Journal of Sociology New Genetics and Society Social Theory and Health Social Science and Medicine Sociology of Health and Illness