Με βάση το μοντέλο του ισοζυγίου της ζήτησης και προσφοράς επαγγελμάτων,

ΟI ΠPOBΛEΨEIΣ TΩN ΠPOOΠTIKΩN THΣ ΔIEΘNOYΣ AΓOPAΣ EPΓAΣIAΣ KAI TΩN EΠAΓΓEΛMATΩN Του: Θεόδωρου Κατσανέβα* Περίληψη Με βάση το μοντέλο του ισοζυγίου της ζήτησης και προσφοράς επαγγελμάτων, τη σχετική τεχνογνωσία που έχει αναπτυχθεί από συναφείς έρευνες τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, νέες πιλοτικές έρευνες και στοιχεία από διεθνείς φορείς, στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται συγκρίσιμες προβλέψεις των προοπτικών των επαγγελμάτων στις αγορές εργασίας στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Τουρκία, τη Μεγάλη Βρετανία. Σε συνδυασμό και με ορισμένες γενικές παραδοχές, παρατίθενται επίσης εκτιμήσεις για τις αντίστοιχες μέσες διεθνείς τάσεις ενώ επισημαίνονται οι κοινές εξελίξεις, καθώς και οι διαφοροποιήσεις κατά περίπτωση. Το ερευνητικό μοντέλο Με επίκεντρο την τεχνογνωσία του ερευνητικού μοντέλου του ισοζυγίου της ζήτησης και προσφοράς επαγγελμάτων (βλ. σχετική βιβλιογραφία), η ερευνητική μας ο- μάδα έχει διενεργήσει, εκτός από τη βασική έρευνα στην Ελλάδα που γίνεται περιοδικά στη χώρα μας τα τελευταία 15 χρόνια, πιλοτικές έρευνες σε επιμέρους χώρες και ειδικότερα στην Κύπρο, την Τουρκία, τη Μεγάλη Βρετανία κατά πρώτο λόγο και κατά δεύτερο στην Ιταλία, τη Ρουμανία, την Κίνα, τις ΗΠΑ, και χώρες της Μέσης Ανατολής. Με βάση τις πιλοτικές αυτές έρευνες, τα γενικότερα στατιστικά στοιχεία για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, στοιχεία από διεθνείς φορείς προβλέψεων (βλ.βιβλιογραφία) και βασικές παραδοχές ως προς τις τάσεις της απασχόλησης σε ανεπτυγμένες και ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες, έχουν εξαχθεί ειδικοί δείκτες προοπτικών επιμέρους επαγγελμάτων σύμφωνα με την καθιερωμένη τρίβαθμη, κλίμακα, ό- πως χρησιμοποιείται και διεθνώς και ειδικότερα από τη Human Resources Development Canada (HRDC) ως ακολούθως: Επαγγέλματα με πολύ θετικές προοπτικές *** Επαγγέλματα με θετικές προοπτικές ** Επαγγέλματα με περιορισμένες προοπτικές * * Ο Θεόδωρος Κατσανέβας Ph.D. ( L.S.E.), είναι καθηγητής της οικονομικής της εργασίας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. 4 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

Επαγγέλματα με θετικές ή πολύ θετικές προοπτικές είναι εκείνα για τα οποία η προσφορά εργασίας είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη ζήτηση εργασίας, για ένα ο- ρίζοντα για τα επόμενα δέκα περίπου χρόνια. Επαγγέλματα με περιορισμένες ή αρνητικές προοπτικές είναι εκείνα για τα οποία η προσφορά εργασίας είναι μικρότερη από την αντίστοιχη ζήτηση. Τα επαγγέλματα ταξινομούνται σε 17 ομάδες επαγγελμάτων της ταξινόμησης και σε δύο επίπεδα εκπαίδευσης: α) επαγγέλματα που συνδέονται με μεταλυκειακή, ανώτερη, ανώτατη εκπαίδευση ή και μεταπτυχιακές σπουδές () και επαγγέλματα που συνδέονται με επαγγελματική εκπαίδευση ή εργασιακή εμπειρία. (). Κ.17 (βλ. βιβλιογραφία). Βασική παραδοχή του μοντέλου των διεθνών προβλέψεων είναι η διαπίστωση ότι διεθνώς, σε όλες τις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες, τα επαγγέλματα της υψηλής τεχνολογίας και κατά δεύτερο λόγο των οικονομοδιοικητικών, τραπεζικών και εμπορικών εργασιών, έχουν ανοδική πορεία. Επιμέρους παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη είναι, η γενική και κατά κλάδο ανάπτυξη μιας χώρας, καθώς και ο αριθμός των αποφοίτων των διάφορων σχολών που αντιστοιχούν σε επιμέρους επαγγέλματα και εισέρχονται στην εσωτερική αγορά εργασίας, τα επίπεδα της ανεργίας, οι τεχνολογικές εξελίξεις και καινοτομίες, οι δείκτες όπου υπάρχουν σχετικά στοιχεία- του αριθμού των απασχολούμενων σε ένα ε- πάγγελμα σε σχέση με τον πληθυσμό κάθε χώρας, το σχήμα της δημογραφικής πυραμίδας ή αλλιώς ο βαθμός της δημογραφικής γήρανσης μιας χώρας, η εσωτερική και η εξωτερική μετανάστευση, τα μέτρα κρατικής πολιτικής που επηρεάζουν την επαγγελματική απορροφητικότητα, οι οικονομικές τάσεις και οι επενδύσεις ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας. Τα δεδομένα αυτά, συνεκτιμώνται με συνεχή ερευνητική παρακολούθηση μέτρων οικονομικής, εργασιακής και εκπαιδευτικής πολιτικής και κυρίως με κυλιόμενες και επαναλαμβανόμενες δειγματοληπτικές έρευνες προβλέψεων ανά επάγγελμα με βάση κατευθυνόμενα ή και ελεύθερα ερωτηματολόγια. Αναλυτική επεξήγηση της μεθοδολογίας των ερευνών για τις προβλέψεις του ισοζυγίου, παρέχεται στις σχετικές πρωτογενείς εργασίες και δημοσιεύσεις μας, ορισμένες από τις οποίες αναφέρονται στη βιβλιογραφία. Οι σύγχρονες διεθνείς τάσεις Σύμφωνα με τις παραδοχές του ερευνητικού μοντέλου, τα δεδομένα από τις πιλοτικές έρευνες διεθνώς, καθώς και από στοιχεία διεθνών ερευνητικών φορέων (βλ. βιβλιογραφία), προκύπτουν τα στοιχεία που εκτίθενται αναλυτικά στο σχετικό πίνακα. Διαπιστώνεται ότι σε όλες σχεδόν τις αναπτυγμένες και ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες, επαγγέλματα του μέλλοντος, με καλές έως πολύ καλές προοπτικές στην αγορά εργασίας, είναι εκείνα που συνδέονται με την πληροφορική, τις νέες τεχνολογίες, τις τηλεπικοινωνίες, και κατά δεύτερο λόγο με τις κατασκευές και τη διοίκηση της οικονομίας. Στις περισσότερες χώρες, στον τομέα της υγείας και της πρόνοιας, τα περισσότερα συναφή επαγγέλματα έχουν καλές προοπτικές. Σε ορισμένες περιπτώσεις ό- μως, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, τα επαγγέλματα του γιατρού, του οδοντίατρου, του φαρμακοποιού, εμφανίζονται κορεσμένα, εξαιτίας του ότι υπάρχει μεγάλος α- ριθμός αποφοίτων από αντίστοιχες σχολές. Ευρύτερες διαφοροποιήσεις των επαγγελματικών προοπτικών παρατηρούνται σε ορισμένους κλάδους όπως ο τουρισμός, η EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 5

γεωργία, οι μεταφορές, σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες των επιμέρους οικονομιών. Σε χώρες ή περιοχές με ισχυρή τουριστική ανάπτυξη, αναμενόμενο είναι να έ- χουν καλές προοπτικές τα επαγγέλματα του αντίστοιχου τομέα. Όπου υπάρχει κυρίαρχη αγροτική παραγωγή με περαιτέρω προοπτικές, τα άτομα που ασκούν συναφή επαγγέλματα με γνώσεις σύγχρονων αποδοτικών ή εναλλακτικών καλλιεργειών, και με τη χρήση νέων τεχνολογιών, έχουν μεγαλύτερες ευκαιρίες απορρόφησης στην αγορά εργασίας. Στις ανεπτυγμένες δυτικές κυρίως χώρες, τα κλασσικά βιομηχανικά επαγγέλματα έχουν καθοδική πορεία, λόγω της τεχνολογικής προόδου και της μεταφοράς πολλών βιομηχανιών σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους. Αντίθετα, ικανοποιητική προοπτική εμφανίζουν όλα τα επαγγέλματα των κατασκευών και της μηχανολογίας, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες και ακόμη καλύτερη στις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες. Τα επαγγέλματα των μεταφορών σε όλες τις χώρες, με εξαίρεση όσες εμφανίζουν οικονομική στασιμότητα, έχουν καλές προοπτικές. Τα επαγγέλματα των τεχνών και των μέσων μαζικής επικοινωνίας διεθνώς είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικά και κορεσμένα, αφού πολλοί νέοι φιλοδοξούν να κάνουν καριέρα στους σχετικούς τομείς. Τα θεωρητικά επαγγέλματα, που συνδέονται κυρίως με την εκπαίδευση, είναι μάλλον κορεσμένα στις περισσότερες χώρες, αφού υπάρχει μεγαλύτερος αριθμός αποφοίτων από τον αριθμό των θέσεων εργασίας στους ίδιους τομείς. Η απορροφητικότητα ανά επάγγελμα, ποικίλει ανάλογα και με τις διαφορές στα επίπεδα ανάπτυξης, απασχόλησης, ανεργίας εκπαιδευτικών εκροών και επιμέρους δεδομένων στις επιμέρους χώρες. Ιδιαιτερότητες Όπου επικρατούν χαμηλά επίπεδα ανεργίας γενικότερα, η απορρόφηση του συνόλου των επαγγελμάτων στην αγορά εργασίας, είναι συγκριτικά καλύτερη έως πολύ καλύτερη, από την περίπτωση χωρών με υψηλή ανεργία. Κατά την τρέχουσα περίοδο, επιμέρους πιλοτικές έρευνες προβλέψεων για τις προοπτικές του ισοζυγίου της ζήτησης και προσφοράς επαγγελμάτων με βάση την ταξινόμηση Κ.17, διενεργούνται α- πό την ερευνητική μας ομάδα, εκτός από την Ελλάδα και την Κύπρο και σε χώρες που προαναφέρθηκαν πιο πάνω. Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα των διεθνών αυτών ερευνών, αλλά και από διεθνείς φορείς προβλέψεων των τάσεων της αγοράς εργασίας (βλ. βιβλιογραφία), διαπιστώνονται κοινά δεδομένα αλλά και επιμέρους διαφοροποιήσεις σε διάφορα επαγγέλματα. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, θετική ή και πολύ θετική εικόνα εμφανίζουν οι προοπτικές για τα περισσότερα επαγγέλματα της νέας τεχνολογίας, της πληροφορικής, και κατά δεύτερο λόγο των οικονομοδιοικητικών, τραπεζικών, εμπορικών υπηρεσιών και των κατασκευών. Καλές έως πολύ καλές είναι οι προοπτικές των περισσότερων επαγγελμάτων των μεταφορών, του τουρισμού, του επισιτισμού, της υγείας, της πρόνοιας. Αρνητικές ή και πολύ αρνητικές είναι οι προοπτικές των επαγγελμάτων που αφορούν τις τέχνες ή συνδέονται με θεωρητικές σπουδές. Κατά περίπτωση, παρατηρούνται σημαντικές διαφοροποιήσεις. Οι γιατροί λχ. στην Ελλάδα εμφανίζουν υψηλό κορεσμό, ενώ το αντίθετο ισχύει στη Μεγάλη Βρετανία και την Τουρκία. Το ίδιο παρατηρείται και για τους οδοντίατρους και τους δικηγόρους. Οι δημοσιογράφοι πλεονάζουν στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά η αντίστοιχη κατάσταση στην Κύπρο εμφανίζεται μάλλον καλύτερη. Οι πιλότοι α- 6 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

εροπλάνων είναι δυσεύρετοι στην Τουρκία, αλλά αυτό δεν αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι ξεναγοί πλεονάζουν στην Τουρκία, αλλά στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μεγάλη Βρετανία, η κατάσταση είναι σχετικά καλύτερη για το επάγγελμα αυτό. Οι βιολόγοι και οι χημικοί μάλλον δύσκολα βρίσκουν εργασία στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά η κατάσταση είναι σχετικά καλύτερη στις άλλες υπό εξέταση χώρες και διεθνώς. Οι εκπαιδευτικοί που προέρχονται από θεωρητικές σπουδές όπως οι φιλόλογοι, οι ιστορικοί, οι θεολόγοι, κλπ, στις περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν πρόβλημα εργασιακής αποκατάστασης στο στενό αντικείμενο της ειδίκευσής τους, Για τους εκπαιδευτικούς των θετικών επιστημών και κυρίως τους μαθηματικούς και τους φυσικούς, η κατάσταση εμφανίζεται σχετικά καλύτερη, αν και ποικίλει αρκετά ανάμεσα στις διάφορες χώρες. Στις ανεπτυγμένες και λιγότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες, τα τεχνικά και βοηθητικά επαγγέλματα, όπως ο υδραυλικός, ο ηλεκτρολόγος, ο ψυκτικός, ο ξυλουργός, ο σιδεράς-αλουμινάς, ο τεχνικός τηλεπικοινωνιών, ο τεχνικός ιατρικών εργαστηρίων, αλλά και ο νοσοκόμος, κομμωτής, ο οικιακός βοηθός, ο κηπουρός, έχουν πολύ καλή απορροφητικότητα στην αγορά εργασίας. Ειδικότερα τα βοηθητικά επαγγέλματα και μερικώς όσα συνδέονται με την τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση, υποκαθίστανται από μετανάστες οι οποίοι εισρέουν σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία που χαρακτηρίζονται από οικονομική και κυρίως από πολιτική σταθερότητα, από χώρες με οικονομικά ή πολιτικά αδιέξοδα.. Αναλυτικότερα, οι σχετικές προβλέψεις επιλεγμένων επαγγελμάτων της ταξινόμησης Κ.17 στην Ελλάδα, Κύπρο, Τουρκία, Μεγάλη Βρετανία, καθώς και εκτίμηση των μέσων διεθνών τάσεων, παρουσιάζονται στον πίνακα που παρατίθεται παρακάτω. Πίνακας Προβλέψεις των προοπτικών επιλεγμένων επαγγελμάτων σε Ελλάδα, Κύπρο, Τουρκία, Μεγάλη Βρετανία και Διεθνώς Επάγγελμα Ελλάδα Κύπρος Τουρκία Αγγλία Διεθνείς 1. Γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, γεωλογία (Ανώτερη Εκπαίδευση) Γεωπόνος ** * * * ** Γεωλόγος * * * * * Περιβαλλοντολόγος ** * * * * Τεχνολόγος θερμοκηπίων-ανθοκομίας *** *** ** * ** Γεωπόνος εναλλακτικής γεωργίας ** ** ** (Επαγγελματική Εκπαιδευση) Τεχνικός βιολογικής οικολογικής γεωργίας *** *** *** Κηπουρός *** *** * *** *** Τεχνικός αρδεύσεων *** *** ** *** *** Τεχνίτης ιχθυοκαλλιεργειών *** * ** ** 2. Κατασκευές, μηχανολογία, σιδηρουργία,κλπ. Α.Ε Μηχανολόγος-Μηχανικός *** *** *** ** *** EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 7

Επάγγελμα Ελλάδα Κύπρος Τουρκία Αγγλία Διεθνείς 2. Κατασκευές, μηχανολογία, σιδηρουργία,κλπ. Α.Ε Πολιτικός Μηχανικός *** *** *** ** *** Αρχιτέκτονας Μηχανικός *** *** *** ** *** Μηχανικός Οικονομολόγος διοίκησης έργων ** ** *** ** *** Τεχνολόγος αυτοκινήτων ** ** ** ** ** Τοπογράφος- Μηχανικός ** ** ** ** ** Ναυπηγός-Μηχανολόγος ** ** ** ** ** Τεχνολόγος-Ηλεκτρολόγος *** *** *** *** *** Τεχνολόγος Κλωστοϋφαντουργός * * ** * * Ηλεκτρολόγος-τεχνίτης *** *** *** *** *** Υδραυλικός *** *** *** *** *** Τεχνικός εργαλειομηχανών *** *** *** *** *** Ελαιοχρωματιστής ** *** * *** ** Ράφτης ** *** * *** ** Τεχνίτης υποδημάτων ** ** * ** ** Ξυλουργός-τεχνίτης *** *** * *** *** 3. Χημεία, ενέργεια, τρόφιμα, ποτά Χημικός * ** ** ** ** Φαρμακοποιός * ** ** ** ** Βιολόγος * ** * ** ** Τεχνολόγος ελέγχου ποιότητας ** ** * ** ** Χημικός-Μηχανικός * ** ** ** ** Βιοχημικός-Βιοτεχνολόγος ** ** ** ** ** Ιατρικός επισκέπτης ** ** ** Μηχανικός ενέργειας ** ** ** ** ** Τεχνολόγος τροφίμων ** ** ** * ** Τεχνολόγος αντιρρύπανσης ** ** * ** Τεχνολόγος πετρελαίου ** ** ** * ** Τεχνίτης μηχανημάτων αυτοματισμού βιομηχανίας ** ** ** ** ** Γαλακτοκόμος ** ** ** ** ** Οινολόγος-Οινοποιός ** ** ** * ** 4. Πληροφορική 4.1 Λογισμικό Πληροφορικός Προγραμματιστής *** *** *** *** *** Πληροφορικός οικονομίας και διοίκησης *** *** *** *** *** Πληροφορικός τηλεπικοινωνιών & δικτύων *** *** *** *** *** Πληροφορικός πληροφοριακών συστημάτων *** *** *** *** *** Πληροφορικός διαδυκτύου *** *** *** *** *** 8 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

Επάγγελμα Ελλάδα Κύπρος Τουρκία Αγγλία Διεθνείς 4.1 Λογισμικό Τεχνικός πληροφορικής με πολυμέσα *** *** *** *** *** Τεχνικός-πληροφορικός εφαρμογών *** *** *** *** *** Τεχνικός βάσεων δεδομένων και δικτύων *** *** *** *** *** Τεχνικός ιστοσελίδων *** *** *** *** *** 4.2 Υλισμικό Πληροφορικός Ηλεκτρονικός *** *** *** *** *** Πληροφορικός Ηλεκτρολόγος Μηχανικός *** *** *** *** *** Τεχνικός ραδιοτηλεόρασης και δικτύων *** *** *** *** *** Τεχνικός ηλεκτρονικών μηχανών γραφείου *** *** *** *** *** Τεχνικός κινητής τηλεφωνίας *** *** *** *** *** Τεχνικός υπολογιστών και δικτύων *** *** *** *** *** Τεχνικός ηλεκτρονικών μικροσυσκευών *** *** *** *** *** 5. Οικονομία, τράπεζες, διοίκηση Οικονομολόγος ** ** ** ** ** Οικονομολόγος διοίκησης (διοίκηση επιχειρήσεων) ** ** ** ** ** Φοροτεχνικός-Λογιστής *** *** ** ** *** Οικονομολόγος-Πληροφορικός *** *** *** *** *** Οικονομολόγος Μηχανολόγος *** *** *** *** *** Γραμματέας διοίκησης ** *** ** *** ** Ειδικός διαχείρισης αποθηκών(logistics) ** *** ** ** ** Υπάλληλος εξωτερικών εργασιών ** *** * *** *** 6. Εμπόριο, δημόσιες σχέσεις Ασφαλιστής ** ** ** ** ** Οικονομολόγος Πωλήσεων ** *** ** ** ** Στέλεχος δημοσίων σχέσεων ** *** ** *** ** Διαφημιστής πωλήσεων ** *** ** *** ** Χρηματιστής * * * ** * Πωλητής ** *** ** *** ** Ειδικός δημοσίων σχέσεων ** *** * *** ** 7. Νομικά Δικηγόρος * ** ** ** ** Δικαστής *** *** *** *** *** Νομικός-οικονομολόγος ** ** ** *** ** 8. Μεταφορές, ναυτιλία Πιλότος * * *** ** ** Πλοίαρχος *** *** * *** *** Αξιωματικός εμπορικού ναυτικού *** *** * *** *** EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 9

Επάγγελμα Ελλάδα Κύπρος Τουρκία Αγγλία Διεθνείς 8. Μεταφορές, ναυτιλία Αεροσυνοδός-Φροντιστής * ** * ** ** Εκπαιδευτής οδηγών αυτοκινήτων ** *** ** ** ** Οδηγός ταξί, λεωφορείου, φορτηγού *** *** ** ** 9. Τουρισμός, επισιτισμός Στέλεχος τουριστικών επιχειρήσεων ** *** ** ** ** Ξεναγός ** *** * ** ** Ρεσεπτιονίστ (receptionist) ** *** ** ** ** Τουριστικός πράκτορας (tour operator) ** ** ** ** ** Μάγειρας, Ζαχαροπλάστης ** * *** ** *** *** Ειδικός τουριστικών γραφείων ** *** ** ** ** Ξενοδοχοϋπάλληλος ** ** * ** ** Σερβιτόρος ** *** * ** ** 10. Αθλητισμός, φύλαξη Γυμναστής ** ** * ** ** Προπονητής αθλήματος ** ** * ** ** Διευθυντής ασφαλείας * * * ** * Φύλακας ασφαλείας * ** * ** ** Βοηθός γυμναστή 11. Ενημέρωση, μέσα μαζικής επικοινωνίας Δημοσιογράφος * ** * ** * Διαφημιστής δημιουργικού ** ** ** * ** Παραγωγός ραδιοφώνου * ** * * * Επιμελητής εκδόσεων ** ** ** ** Μεταφραστής- Διερμηνέας ** *** ** ** * Παραγωγός τηλεόρασης και κινημ/φου * ** * * * Ηχολήπτης * * ** * ** Εικονολήπτης * * ** * * Μοντέρ * * * * * Μακιγιέρ * * * * * 12. Καλές και εφαρμοσμένες τέχνες Ηθοποιός * * * * * Σκηνοθέτης * * * * * Γραφίστας ** ** ** ** Μουσικός * * * * * Σχεδιαστής μόδας ** * ** * ** 10 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

Επάγγελμα Ελλάδα Κύπρος Τουρκία Αγγλία Διεθνείς 12. Καλές και εφαρμοσμένες τέχνες Σκηνογράφος * * * * * Τεχνολόγος μουσικών οργάνων ** ** ** ** ** Διακοσμητής ** ** * * ** Τεχνολόγος γραφικών τεχνών *** *** *** ** *** Ενδυματολόγος * * * * * Χορευτής-Χορογράφος ** * * ** ** Ζωγράφος * * * * * Φωτογράφος * * * ** ** Κομμωτής/τρια ** *** ** ** *** Αργυροτεχνίτης- Χρυσοχόος ** ** * Κεραμίστας-Αγγειοπλάστης ** ** ** ** Σχεδιαστής μέσω Η/Υ *** *** *** *** *** Τραγουδιστής * * * * * 13. Υγεία, πρόνοια 13.1 Υγεία Γιατρός * ** *** *** ** Νοσηλευτής /τρια *** *** ** *** *** Οδοντίατρος * ** *** ** ** Διαιτολόγος ** ** * ** ** Τεχνολόγος-Οπτικός Κτηνίατρος ** ** ** ** ** Τεχνολόγος ιατρικών εργαστηρίων *** *** *** *** *** Φυσικοθεραπευτής ** ** * ** ** Ειδικός αισθητικής ** ** * ** ** Τεχνικός ιατρικών οργάνων *** *** *** *** *** Τεχνικόςακτινολόγος *** *** *** *** *** 13.2 Πρόνοια Ψυχολόγος * * * ** ** Κοινωνικός Λειτουργός ** * * ** ** Ειδικός φροντίδας ΑΜΕΑ ** *** * *** *** Κοινωνικός φροντιστής-οικιακός βοηθός *** *** * *** *** 14. Εκπαιδευση θεωρητικές επιστήμες 14.1 Παιδαγωγικά,φιλολογία, ξένες γλώσσες Δάσκαλος ** ** * ** ** Φιλόλογος-εκπαιδευτικός * * * * * Νηπιαγωγός * ** * ** ** EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 11

Επάγγελμα Ελλάδα Κύπρος Τουρκία Αγγλία Διεθνείς 14.2 Ιστορία, αρχαιολογία, εθνογραφία Αρχαιολόγος, Ιστορικός * * * * * Διπλωμάτης-Διπλωματικός υπάλληλος *** *** *** *** *** Λαογράφος, Εθνογράφος * * * * * 14.3 Κοινωνιολογία, διεθνολογία, πολιτικές επιστήμες Διεθνολόγος * * * * * Κοινωνιολόγος * * * * * Πολιτικός Επιστήμονας * * * * * 15.Φυσικομαθηματικά Μαθηματικός-Φυσικός * ** * *** ** Στατιστικολόγος ** ** ** ** ** Αστρονόμος, Μετεορολόγος, Σεισμολόγος * * * * * 16. Στρατιωτικά, αστυνομικά Αξιωματικός στρατού, ναυτικού, αεροπορίας *** *** *** *** *** Αξιωματικός Αστυνομίας, Πυροσβεστικής *** *** *** *** *** Μόνιμος στρατιωτικών μονάδων *** *** *** *** 17. Εκκλησιαστικά Θεολόγος * * * * * Κληρικός, Ιερέας *** *** *** *** Οι διεθνείς προβλέψεις στηρίζονται σε εκτιμήσεις των μέσων τάσεων σε ανεπτυγμένες και ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες Βιβλιογραφία Covers, F., A. de Grip and H. Heike (2002) Beyond manpower planning: a labour market model for the Netherlands and its forecasts to 2006 Eijs, P. (1994) Manpower Forecasting in the Western World: The current state of the Franz, H. (2003) A.Th.E.Net Anticipation of Training Needs for a European Network, Leonardo II Programme, Final Report on Germany Karasiotou, P. (2004) Identification of skill needs: Projects and actions for Greece- a review, CEDEFOP, Thessalonica Karantinos, D. (2000). Labor shortages and skill gaps: Katsanevas, T., Karakitsos, S. (1999). Theoretical assumptions and methodological observations on the concept of the balance of supply and demand of professions. Κατσανέβας Θ.(1997).Η ζήτηση και προσφορά επαγγελμάτων την επόμενη πενταετία 1997-2002. Οικονομικά, ΚΕΠΕ, Τεύχος 20, 1997. (1998). Επαγγέλματα του μέλλοντος. Παπαζήσης (2002, 2004 και 2007).Επαγγέλματα του μέλλοντος και του παρελθόντος. Πατάκης (2002 και 2004). Σπουδές και απασχόληση. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Προοπτικές της αγοράς εργασίας και επιλογή επαγγέλματος. Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού, Πρακτικά Α_ Διεθνούς Συνεδρίου του ΕΚΕΠ, 2001. The future of work. EEC, ework 2001, Status report on new ways to work in the knowledge economy. (2002) Οι προοπτικές της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα: Η πρωτότυπη έννοια του ισοζυγίου ζήτησης και προσφοράς επαγγελμάτων, η μεθοδολογία και η εφαρμογή του στην πράξη. Επιστημονική επετηρίδα, τόμος για την ομότιμη καθηγήτρια Λίτσα-Νικολάου-Σμοκοβίτη. Πανεπιστήμιο Πειραιώς. 12 EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN

(2003) Οι προβλέψεις για την αγορά εργασίας και η έρευνα του ισοζυγίου ζήτησης και προσφοράς επαγγελμάτων. Επιθεώρηση Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού. Τεύχος 64-65 Λιβανός, Η. Η δημιουργία πλεονασμάτων και ελλειμμάτων στην αγορά εργασίας. Επιθεώρηση εργασιακών σχέσεων. Ιαν. 2003, τεύχος 29. Livanos, I. (2005) The development of an employment forecasting methodology for the Hellenic Republic, Feasibility workshop on European skill needs οf forecasting, Cyprus 20-21 October 2005, CEDEFOP Livanos, I. (2006) Historical and future sectoral and occupational trends for the Hellenic Republic, Anticipating Europe s Skill Needs, University of Warwick, 2-3 November 2006, CEDEFOP Μπράτης, Θ..(2003). Θεωρητική παρουσίαση μοντέλων πρόβλεψης επαγγελματικής απασχόλησης. Η περίπτωση των ΗΠΑ και της Ελλάδας. Metcalf, H. (2001, Ed). Future skills demand and supply trends. University of Warwick. Pindyck, R.S., Rubinfeld, D. (2007). Econometric models & Economic forecasts. Third edition. McGraw-Hill International Editions. Silvestri, G. (1997). Occupational employment projections to 2006, Monthly Labor Review. Wilson, R.A. (2001 Ed.). Projections of occupations and qualifications, 2000-2010. Institute for Employment Research, University of Warwick. KEPE (1996) Demographic Changes, Retirement, Job Creation and Labour Shortages in Greece: An Occupational and Regional Outlook, Athens Lindley, R.M. (2002) Projections and Institutions: the state of play in Britain in Neugart, M. and K. Schomann (2002) Forecasting Labour Markets in OECD Countries: Measuring and Tackling Mismatches, Edward Elgar Neugart, M. and K. Schomann (2002) Forecasting Labour Markets in OECD Countries: Measuring and Tackling Mismatches, Edward Elgar Psacharopoulos, G. (1991) From Manpower Planning to Labour Market Analysis, International Labor Review, 130,4,459-474 Wilson, R.A. (2001) Forecasting skill requirements at national and company levels, in P. Descy and M. Tessaring (eds) Training in Europe, Second Report on Vocational Training Research in Europe 2000: Background Report, vol. II, Cedefop Reference Series, pp. 561-609 Wilson, R. and R. Lindley (2004) Identifying skill needs in the UK, CEDEFOP/FAS International Conference on Systems, Institutional Framework and Process for Early Identification of Skill Needs, Dublin, 25-26 Wilson, R.A., Green, A., Homenidou, K. (2001). Projections of occupations and gualifications, 2000-2001, Institute for Employment Research. University of Warwick. Youdi, R. and K. Hinchliffe (eds)(1995) The practice of manpower forecasting revisited, Paris, Unesco, International Institute of Educational Planning. Institutes conducting labour market and occupational forecasts Australia, Centre of Policy Studies as Monash University (CoPS) Austria Austrian Academy of Science, Austrian Institute for Economic Research Institute for Advance Studies Canada, Human Resource Development Canada (HRDC) Cyprus, Human Resource Development Authority France,Statistical and Economic Research Department of the French Ministry of Employment and Solidarity Germany,Institute for Labour Market and Vocational Research (IAB) Federal Institute of Employment, Federal Institute for Vocational Training Ireland, Economic and Social Research Institute (ESRI) on behalf of Foras, Aieanna Saothar (FAS) the Training and Employment Authority Japan, Ministry of Labour (MOL) Spain, National s Institute of Employment (INEM) Occupational Observatory, National Institute of Qualifications Observatory. Sweden, Statistics Sweden (SCB), National Labour Market Administration (AMV) The Netherlands,Research Centre for Education and the Labour Market (ROA) of the Maastricht University United Kingdom, Warwick s Institute for Employment Research (IER) USA, Bureau of Labour Statistics (BLS) EPΓAΣIAKΩN ΣXEΣEΩN 13