106 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΡΑΜΑ Θέλει αρετήνϗτόλμην η ελευθερία... ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ Ελευθέρια
Μήνυμα Δημάρχου Χριστόδουλος Μαµσάκος ήµαρχος ράµας Σε κάθε σηµείο της µαρτυρικής δραµινής γης είναι χαραγ- µένοι οι αγώνες και οι θυσίες των προγόνων µας για να διατηρήσουν ακµαία τα ιδανικά και τις αξίες της Ελλάδας. Άνθρωποι απλοί, αγωνιστές της καθηµερινότητας, προσέφεραν τα ύψιστα για την Ελληνικότητα της περιοχής. Με ση- µαία τον πολιτισµό και τη θρησκεία άνδρες, γυναίκες, νέοι και ηλικιωµένοι αγωνίστηκαν για την ελευθερία. Με συναίσθηµα ευθύνης, αφοσίωσης και αγάπης, µε όπλο την ελπίδα και µε εφόδιο την πίστη, έδωσαν τις δικές τους µάχες για την απελευθέρωση της ράµας. Γι αυτό η 1η Ιουλίου 1913 είναι ηµέρα σύµβολο και ορόσηµο για την περιοχή µας που αναµιγνύει τη θυσία µε τη χαρά και τον ηρωισµό µε την υπερηφάνεια. Είναι ευλογία που γεννηθήκαµε και ζούµε σ αυτόν τον τόπο που η ιστορία του αποτελεί τον οδηγό για να πορευόµαστε. Ο εορτασµός της απελευθέρωσης της ράµας είναι το σύµβολο για να τιµήσουµε τους αγωνιστές µας, αλλά και να µι- µηθούµε τον ηρωισµό τους. Αποτελεί χρέος στην ιστορία του τόπου η παρουσία µας στις εκδηλώσεις που πραγµατοποιούνται στο πλαίσιο του Εορτασµού των Ελευθερίων του δή- µου µας, γιατί σεβόµαστε το χθες και βαδίζουµε µε ασφάλεια στο σήµερα και το αύριο. Ξέρουµε να συγχωρούµε, αλλά δεν ξεχνούµε. Σεβόµαστε τους προγόνους µας και πορευόµαστε ενωµένοι στο αύριο. 2 Ελευθέρια
106 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΡΑΜΑ Μήνυμα Προέδρου Δ.Ε.Κ.ΠΟ.Τ.Α. Γιώργος Ψαρράς Πρόεδρος.Ε.Κ.ΠΟ.Τ.Α. ήµου ράµας Την 1η Ιουλίου συµπληρώνονται 106 χρόνια από την ηµέρα που Απόσπασµα του ελληνικού στρατού υπό τη διοίκηση του Αντισυνταγµατάρχη Πεζικού Μιχαλόπουλου Αρκαδικού Νικολάου, εισήλθε στην πόλη της ράµας βάζοντας τέρµα στη σκληρή, οκτάµηνη περίπου βουλγαρική Κατοχή. Ήταν 23 Οκτωβρίου του 1912, όταν κατά τη διάρκεια του Α Βαλκανικού Πολέµου και κατά τις συντονισµένες επιχειρήσεις των Βαλκανικών Συµµάχων, ο βουλγαρικός στρατός κατέλαβε την Ανατολική Μακεδονία µαζί µε την Ανατολική και υτική Θράκη. Η ράµα και η περιοχή της υπέφεραν τα πάνδεινα: προπηλακίστηκαν οι ιερείς και διώχτηκαν οι δάσκαλοι, έκλεισαν τα σχολεία, αρπάχτηκαν οι εκκλησίες, πιέστηκε µε καθηµερινές βιαιότητες ο ντόπιος ορθόδοξος ρα- µινός λαός να εκβουλγαριστεί. Κι όµως ο λαός αυτός άντεξε! Και µάλιστα, έχοντας ήδη αντέξει τη φρίκη του Μακεδονικού Αγώνα και τη µακραίωνη οθωµανική σκλαβιά. Χύθηκε στους δρόµους την 1η Ιουλίου 1913 και µαζί µε τον ηρωικό Μητροπολίτη του Αγαθάγγελο υποδέχτηκε µε δάκρυα στα µάτια τους απελευθερωτές στρατιώτες, πανηγυρίζοντας την απελευθέρωσή του. Ας είναι, λοιπόν, η 1η Ιουλίου ηµέρα εθνικού εορτασµού και µνήµης, ηµέρα σύµβολο του πατριωτικού σθένους των ρα- µινών, αυτών των Μακεδόνων Ακριτών, που τίµησαν ιερά και όσια χωρίς ποτέ να υπολογίσουν το τίµηµα. 106 Χρόνια Ελεύθερη ράµα 3
Παρασκευή 21 Ιουνίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 19:00 µ.µ. Το Τµήµα Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτικών Ισότητας των Φύλων / Κέντρο Κοινότητας και Παράρτηµα Ροµά, σε συνεργασία µε φορείς ΑµεΑ του Νοµού, στο πλαίσιο Ελευθέρια διοργανώνουν ψυχαγωγική εκδήλωση µε τίτλο «Ωδή στην Αγάπη» Το πρόγραµµα περιλαµβάνει: Συνέντευξη µε τον Ουίλιαµ Σαίξπηρ Θεατρικό απόσπασµα από το Ρωµαίος και Ιουλιέτα Κλασικός χορός - Βαλς και Ταγκό Τραγούδι Έκθεση ποιηµάτων µε ζωγραφιές Κέρασµα Συνεργαζόµενοι φορείς: Σύλλογος «Λάµψη» Σύλλογος Νεφροπαθών Ν. ράµας.ε.υ.ψ.υ - Οικοτροφείο «Πηγή» Ε.Ψ.Υ.Κ.Α - Κέντρο Ηµέρας «Πολυδεύκης» Κ..Α.Π µε Α «Το χαµόγελό µας» Σύλλογος ιαβητικών Ν. ράµας Σύλλογος Καρκινοπαθών Ν. ράµας Σύλλογος Παραπληγικών Ν. ράµας Σύλλογος Γονέων-Κηδεµόνων & Φίλων του Αθλητικού & Πολιτιστικού Συλλόγου ΑµεΑ Αγωνιστές Σύλλογος Γονέων Κηδεµόνων και Φίλων Ατόµων µε Αυτισµό ράµας«αλκυόνη» Σωµατείο ΑµεΑ Ν. ράµας ΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ. ΡΑΜΑΣ, ώρα 20:00µ.µ. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Art n Roll στα πλαίσια της «Ευρωπαϊκή Γιορτής Μουσικής», παρουσιάζει µουσική εκδήλωση µε τον διεθνή φήµη κρουστών Pete Locket, σε µία µουσική επίδειξη. Τον συνοδεύουν οι ντράµερ Πάνος Βασιλόπουλος και Μένιος Πασιαλής. ΓΗΠΕ Ο ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ, ώρα 20:30µ.µ. Ο Εξωραιστικός Πολιτιστικός Σύλλογος Πανοράµατος ράµας διοργανώνει µουσικοχορευτική εκδήλωση. 4 Ελευθέρια
106 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΡΑΜΑ Σάββατο 22 Ιουνίου ΓΡΑΣΙ ΙΑ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ, ώρα 10:30 π.µ. έως 13:30 µ.µ. Ο Σύλλογος Γ.Σ. ΡΑΜΑΣ διοργανώνει Τουρνουά Βόλεϊ, στο οποίο θα συµµετέχουν 150 παιδιά από διάφορες οµάδες της γύρω περιοχής µας. ΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ. ΡΑΜΑΣ, ώρα 20:00µ.µ. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Art n Roll στα πλαίσια της «Ευρωπαϊκή Γιορτής Μουσικής», παρουσιάζει µουσική εκδήλωση µε το σχήµα νέων µουσικών «Θρακιώτικη Σπείρα». ΗΜΟΤΙΚΟ Ω ΕΙΟ ΡΑΜΑΣ, ώρα 20:00 µ.µ. 24ο Χορωδιακό Φεστιβάλ ράµας, µε την συµµετοχή των: Μικτή Χορωδία ήµου ράµας Χορωδία Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης ράµας Τροβαδούροι Πτολεµαΐδας Χορωδία «Cantus Art» Μακεδονικού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:30 µ.µ. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Θρακική Εστία παρουσιάζει την ετήσια παράσταση του Συλλόγου. 106 Χρόνια Ελεύθερη ράµα 5
Κυριακή 23 Ιουνίου ΚΥΡΙΑΚΗ 23 ΙΟΥΝΙΟΥ ΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΙΜΙΑΣ ΖΩΝΗΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ στις 10:30-11:00π.µ. στη Πλατεία Ελευθερίας ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ "ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ", ώρα 20:30 µ.µ. Ο Σύλλογος Εβριτών ράµας "ΕΒΡΟΣ" παρουσιάζει στα πλαίσια των Ελευθερίων, ετήσια παράσταση του Συλλόγου, µε τίτλο "Ματωµένες Πατρίδες". ευτέρα 24 Ιουνίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ "ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ", ώρα 21:00 µ.µ. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αρκαδικού "Άγιος Ευγένιος ο Τραπεζούντιος", πραγµατοποιεί πολιτιστική εκδήλωση στα πλαίσια εορτασµού των Ελευθερίων. Τρίτη 25 Ιουνίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:30-22:30 µ.µ. Ο Ποντιακός Πολιτιστικός Σύλλογος Μαυροβάτου ράµας «ΤΟ ΚΑΡΣ» στα πλαίσια των Ελευθερίων, παρουσιάζει µουσικοχορευτική παράσταση µε τραγούδια της Ελληνικής Παράδοσης, από την χορωδία και ποντιακούς χορούς από τα χορευτικά τµήµατα του Συλλόγου. Η εκδήλωση είναι αφιερωµένη στη «Μάνα της Προσφυγιάς». 6 Ελευθέρια
106 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΡΑΜΑ Τετάρτη 26 Ιουνίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:00-22:00 µ.µ. Μουσικοχορευτική εκδήλωση του Πολιτιστικού Συλλόγου ράµας «ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΜΑΣ» µε την συµµετοχή των χορευτικών οµάδων του Συλλόγου. Το Κέντρο Πρόληψης Εξαρτήσεων & Προαγωγής Ψυχοκοινωνικής Υγείας Π.Ε. ράµας «ΡΑΣΗ» σε συνεργασία µε τον Οργανισµό κατά των Ναρκωτικών «ΟΚΑΝΑ» και το ήµο ράµας διοργανώνει: ΠΛΑΤΕΙΑ «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ» ΗΜΟΥ ΡΑΜΑΣ, ώρα 19:30-23:30 µ.µ. 19:30 Ποδηλατοδροµία µε αφετηρία το Κέντρο Πρόληψης «ΡΑΣΗ» (Θεµιστοκλέους 2) και τερµατισµό στην Πλατεία Ελευθερίας. Η διαδροµή της ποδηλατροδροµίας: Θεµιστοκλεόυς - Εθνικής Αµύνης - ραγούµη - Ηπείρου - ιοικητηρίου - Βεργίνας - Σκρα - Γαληνού - Πέντε ρόµοι - Παπανδρέου - Ολιγόλεπτη στάση στην Πλατεία Ελευθερίας - Βενιζέλου - Αµύντα - Πλατεία Ελευθερίας. 21:00 Βράβευση των δύο κορυφαίων ραµινών Αθλητών, Άννας Κορακάκη και Κώστα ουβαλίδη. 21:15 Συναυλία από το µουσικό Σχήµα «Επτά Όγδοα» Πέµπτη 27 Ιουνίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:30 µ.µ. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μικρόπολης, σε µία µουσικοχορευτική παράσταση µε το µουσικό σχήµα «ΕΠΤΑΗΧΟ» µε ήχους από Θράκη και ράµα. Παρασκευή 28 Ιουνίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:30 µ.µ. Μουσικοχορευτική εκδήλωση του Παµµικρασιατικού Συλλόγου «Άγιος Χρυσόστοµος» ράµας. 106 Χρόνια Ελεύθερη ράµα 7
Σάββατο 29 Ιουνίου ΓΡΑΣΙ ΙΑ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ, ώρα 19:00 π.µ. έως 24:00 µ.µ. Εκδήλωση του πολιτιστικού Συλλόγου «Πανηπειρωτική Ένωση» Ν. ράµας, 16ου Φεστιβάλ ηµοτικού Χορού και Τραγουδιού. Κυριακή 30 Ιουνίου Πλατεία Αρκαδικού στο άγαλµα του Συνταγµατάρχη Νικόλαου Κ. Μιχαλόπουλου Αρκαδικού 19:45 Επιµνηµόσυνη δέηση στην πλατεία του συνοικισµού Αρκαδικού στο άγαλµα του Συνταγµατάρχη Νικόλαος Κ. Μιχαλόπουλος Αρκαδικός 20:00 Κατάθεση στεφάνων στην πλατεία του συνοικισµού Αρκαδικού στο άγαλµα του Συνταγµατάρχη Νικόλαου Κ. Μιχαλόπουλου Αρκαδικού 20:15 Οµιλία ηµάρχου µε θέµα την απελευθέρωση της ράµας. 20:45 4η Χορωδιακή Συνάντηση ΑΙΘΟΥΣΑ ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ (οδός 25ης Μαρτίου 2Α), ώρα 11:00-14:00 µ.µ. Εκδήλωση τουρνουά γρήγορου σκακιού. Στην εκδήλωση θα συµµετέχουν παίκτες από την Περιφέρεια ΑΜΘ και Σερρών. ΓΗΠΕ Ο ΚΡΑΧΤΙ Η, ώρα 19:00 µ.µ. «ΡΑΜΑ 1986» HANDBALL-SWIMMING. ιεθνές Τουρνουά Χειροσφαίρισης, Π/Παίδων - Π/Κορασίδων, µεταξύ των οµάδων ΡΑΜΑ 1986 - ΑΟΠ. ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:30 µ.µ. Ο Μουσικοδραµατικός Σύλλογος Χωριστής «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία» παρουσιάζει την εκδήλωση «Μακεδονικός Γάµος ήθη και έθιµα». 8 Ελευθέρια
106 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΡΑΜΑ ευτέρα 1 Ιουλίου 08:00 Έπαρση σηµαίας στην πλατεία Ελευθερίας 10:00 οξολογία στον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων χοροστατούντος του Μητροπολίτη ράµας κ.κ. Παύλου. Επετειακή οµιλία από εκπαιδευτικό της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης ράµας. 11:30 Επιµνηµόσυνη δέηση στο άγαλµα της «Ελευθερίας». Κατάθεση στεφάνων Τήρηση ενός Λεπτού σιγής Εθνικός Ύµνος Λήξη τελετής 20:00 Υποστολή σηµαίας στην πλατεία Ελευθερίας ΓΗΠΕ Ο ΚΡΑΧΤΙ Η, ώρα 18:00 µ.µ. «ΡΑΜΑ 1986 HANDBALL-SWIMMING. ιεθνές Τουρνουά Χειροσφαίρισης, Π/Παίδων - Π/Κορασίδων, µεταξύ των οµάδων ΑΟΠ - ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ ΝΑΟΥΣΑ. ΗΓΑ, ώρα 19:30 µ.µ. «ΡΑΜΑ 1986 HANDBALL-SWIMMING. ιεθνές Τουρνουά Χειροσφαίρισης, Π/Παίδων - Π/Κορασίδων, µεταξύ των οµάδων ΡΑΜΑ 1986 - SCM CRAIOVA. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙΟΥ ώρα 20:00µ.µ. Μορφωτικός & Πολιτιστικός Σύλλογος Μοναστηρακίου ράµας Μουσικοχορευτική εκδήλωση Ιερος Ναός Αγίου Χρυσοστόµου ράµας (Αύλειος χώρος )ώρα 20:00µ.µ. Σύλλογος Γονέων Κηδεµόνων και φίλων του Αθλητικού Συλλόγου «Οι Αγωνιστές» Μουσικοχορευτική εκδήλωση για τη λήξη της αθλητικής περιόδου του Συλλόγου. ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:30 µ.µ. Σύλλογος Παραπληγικών Ν. ράµας, Εκδήλωση µε την συναυλία της φιλαρµονικής του Καλού Αγρού για τα 25 χρόνια του Συλλόγου. 106 Χρόνια Ελεύθερη ράµα 9
Τρίτη 2 Ιουλίου ΓΗΠΕ Ο ΚΡΑΧΤΙ Η, ώρα 18:00 µ.µ. «ΡΑΜΑ 1986» HANDBALL - SWIMMING. ιεθνές Τουρνουά Χειροσφαίρισης, Π/Παίδων - Π/Κορασίδων, µεταξύ των οµάδων ΡΑΜΑ 1986 - ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ. ΓΗΠΕ Ο ΚΡΑΧΤΙ Η, ώρα 19:30 µ.µ.» «ΡΑΜΑ 1986» HANDBALL - SWIMMING. ιεθνές Τουρνουά Χειροσφαίρισης, Π/Παίδων - Π/Κορασίδων, µεταξύ των οµάδων ΖΑΦΕΙΡΑΚΗΣ - SCM CRAIOVA. Τετάρτη 3 Ιουλίου ΓΗΠΕ Ο ΚΡΑΧΤΙ Η, ώρα 19:30 µ.µ. «ΡΑΜΑ 1986» HANDBALL - SWIMMING. ιεθνές Τουρνουά Χειροσφαίρισης, Π/Παίδων - Π/Κορασίδων, µεταξύ των οµάδων ΑΟΠ- SCM CRAIOVA. ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 20:30 µ.µ. Ένωση Κυριών ράµας - Σπίτι Ανοιχτής Φιλοξενίας Παρουσίαση δράσης «Βόλτα στην Ελλάδα» µε συµµετοχή της χορωδίας της Ένωσης Κυριών. 10 Ελευθέρια
106 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΡΑΜΑ Τετάρτη 5 Ιουλίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 21:00 µ.µ. έως 23:00µ.µ. Ορχήστρα Παλαιών Ασµάτων σε µία µουσικοθεατρική αναδροµή στο αστικό τραγούδι Σάββατο 6 Ιουλίου και Κυριακή 7 Ιουλίου ΘΕΑΤΡΟ ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ «ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ», ώρα 21:00 µ.µ. Ελληνικό Ίδρυµα Ιστορικών Μελετών προβολή ιστορικών ντοκιµαντέρ Η Ανατολή Εδυσε Ελληνικό Ίδρυµα Ιστορικών Μελετών προβολή ιστορικών ντοκιµαντέρ Η Σιωπηλή Σχολή-Μια αναδροµή στην Ιστορία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. 106 Χρόνια Ελεύθερη ράµα 11
106 ΧΡΟΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΡΑΜΑ Η απελευθέρωση της ράµας ανήκει ιστορικά στο πλαίσιο των πολεµικών επιχειρήσεων που έλαβαν χώρα στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέµων (1913-13). Η έναρξη του πρώτου Βαλκανικού Πολέµου το Σεπτέµβριο του 1912 βρίσκει την Ελλάδα σύµµαχο της Σερβίας, της Βουλγαρίας και του Μαυροβουνίου, ενώ η ράµα, όπως και όλη η Βόρεια Ελλάδα βρίσκεται υπό την κατοχή της Τουρκίας. Η τελευταία, σκιά πια της άλλοτε κραταιής Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, κλονίζεται ήδη ισχυρά υπό το βάρος της επικείµενης επίθεσης των συνασπισµένων λαών της Βαλκανικής που αγωνίζονται να απελευθερώσουν τα εθνικά τους εδάφη. Η πορεία των επιχειρήσεων φέρνει τελικά την Ελλάδα στη Θεσσαλονίκη, ενώ η Βουλγαρία καταλαµβάνει το Νοέµβριο του 1912 την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και, φυσικά, τη ράµα. Έκτοτε, και επί οχτώ µήνες, η ράµα παραµένει στα χέρια των Βουλγάρων. Είναι η περίοδος της πρώτης βουλγαρικής κατοχής. Με την έναρξη του δεύτερου Βαλκανικού Πολέµου, στις 17 Ιουνίου 1913, οι Βούλγαροι βρίσκονται αντιµέτωποι µε τους τέως συµµάχους τους, τους Έλληνες και τους Σέρβους. Η απληστία και η υπεροψία τους, τους εµποδίζει να αντιληφθούν ότι µειονεκτούν έναντι των αντιπάλων τους. Έτσι, η µια µετά την άλλη οι ελληνικές πόλεις απελευθερώνονται: «Πήραμε την Θεσσαλονίκη μας, τας Σέρρας τας ωραίαςϗτην Δράμα» τραγουδούσαν σε εµβατηριακούς ρυθµούς οι Έλληνες της εποχής. Στη ράµα ήδη από τον Απρίλιο του 1913 έχει διακοπεί κάθε επικοινωνία µε τον έξω κόσµο, ταχυδροµική ή τηλεγραφική. Οι Βούλγαροι κοµιτατζήδες έχουν από καιρό δηµιουργήσει κλίµα τροµοκρατίας σε βάρος των Ελλήνων της περιοχής. Όλα δείχνουν ότι οι βουλγαρικές αρχές κινούνται βάσει προδιαγεγραµµένου σχεδίου µε στόχο τον εκβουλγαρισµό των κατοίκων. Παρά την καθησυχαστική συµπεριφορά του στρατιωτικού και πολιτικού διοικητή, ο ηρωικός Μητροπολίτης ράµας Αγαθάγγελος αποκαλύπτει ένα όργιο από εκτελέσεις ανύποπτων πολιτών, συλλήψεις και κακοποιήσεις ιερέων, ατιµώσεις γυναικών, και συλήσεις ναών που µετατρέπουν τη ζωή των Ελλήνων της ράµας σε κόλαση. Αποκορύφωµα όλων αυτών είναι η πυρπόληση του οξάτου και η σφαγή των κατοίκων του στις 30 Ιουνίου 1913. Η εποµένη, η 1η Ιουλίου ήταν η ηµέρα της απελευθέρωσης. Ο ελληνικός στρατός υπό την ηγεσία του Συνταγµατάρχη Νικόλαου Μιχαλόπουλου Αρκαδικού εισήλθε απελευθερωτής στην πόλη. Γράφει χαρακτηριστικά στο ηµερολόγιό του ο Μητροπολίτης ράµας Αγαθάγγελος: «Χαράς ευαγγέλια! Ελευθερία και Ελευθέρια εορτάζοµεν! Κινούµεθα! Ο Ελληνικός µας στρατός νικητής και τροπαιούχος εισήλθεν εις την ράµαν! Χαρά! Αγαλλίασις! Άσµατα! Ελευθερία!» Η απελευθέρωση της ράµας κατοχυρώθηκε νοµικά µε τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913), µε την οποία τα ελληνικά σύνορα έφτασαν ως το Νέστο και όλη η Ανατολική Μακεδονία προσαρτήθηκε στην ελληνική επικράτεια. Ο δραµινός λαός που είχε υποστεί τα πάνδεινα µέσα στη δίνη της ιστορίας, κατόρθωσε να ενισχύσει και να χαλυβδώσει τη θέλησή του για Ελευθερία, παρά την ακριτική γεωγραφική του θέση και τη συνύπαρξη του µε λαούς διαφορετικών εθνικών προελεύσεων. Με τους λαούς αυτούς ήρθε σε δηµιουργική επαφή, χωρίς ποτέ να χάσει ούτε ίχνος της εθνικής του ταυτότητας. Την ελληνικότητά του όµως ο δραµινός λαός επρόκειτο και πάλι να την πληρώσει ακριβά στα χρόνια που ακολουθούσαν.