ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΥΠΕΡΤΑΜΕΙΟ Φίλες και φίλοι, Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση στην εκδήλωση που διοργανώνετε για το ζήτημα αυτό. Είναι σημαντική αυτή η πρωτοβουλία, διότι και έγκυρη ενημέρωση πρέπει να υπάρξει γιατί πολλά ακούγονται και γράφονται, και κυρίως για τη συζήτηση που προβλέπεται να ακολουθήσει για την ανταλλαγή απόψεων και προβληματισμού επί του θέματος. Για το ίδιο θέμα, βέβαια, ασφαλώς γνωρίζετε ότι έχω ήδη αναφερθεί δημοσίως στην πόλη μας πριν από ένα μήνα. Εφόσον όμως μου ζητήθηκε από την ΙΛΑΕΚ να συμμετάσχω σε αυτή τη συζήτηση, το θεώρησα υποχρέωσή μου, καθώς είναι φανερό ότι η πόλη έχει ανάγκη από περισσότερες διευκρινίσεις. Όπως ήδη γνωρίζετε, η Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών της 19 ης Ιουνίου 2018, εκκινεί τη διαδικασία μεταβίβασης 10.119 ακινήτων του Ελληνικού Δημοσίου στην ΕΤΑΔ, θυγατρική εταιρεία της ΕΕΣΥΠ, του Υπερταμείου, όπως λέγεται. Τα ακίνητα αυτά διαλαμβάνονται μόνο υπό Κωδικούς Αριθμούς Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ), χωρίς ονομαστική περιγραφή, στην αντίστοιχη με αριθμό 86/18.06.2018 διυπουργική απόφαση του ΚΥΣΟΙΠ. Η μεταβίβαση αυτή δεν είναι αυτόματη, αλλά τελεί υπό την αίρεση των παρ. 4,6 του άρθρ. 196 του ν. 4389/2016, σύμφωνα με τις οποίες εξαιρούνται της μεταβίβασης, μεταξύ άλλων, αρχαιολογικοί χώροι, λοιπά πράγματα εκτός συναλλαγής, καθώς και ακίνητα των οποίων η μεταβίβαση αντίκειται στην ελληνική νομοθεσία. Επομένως, με μόνη την έκδοση της Υπουργικής Απόφασης δεν έχει συντελεστεί καμία μεταβίβαση.
Το 2017, κατά τη διαδικασία που προηγήθηκε, με τη συγκρότηση σχετικής επιτροπής στη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Οικονομικών (μία επιτροπή συγκροτήθηκε και όχι δύο, όπως διαβάζω κάπου), όπου συμμετείχαν και δύο μέλη ως εκπρόσωποι του Υπουργείου, όχι μόνο δεν είχα την παραμικρή εμπλοκή, αλλά και καμία ενημέρωση, όπως έχω ήδη ξανά δηλώσει δημόσια. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ανωτέρω επιτροπή δεν κατέληξε σε αναμενόμενο αποτέλεσμα. Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα το ΥΠΟΙΚ, η ΥΑ για τη μεταφορά των ακινήτων στην ΕΤΑΔ ήταν ένα από τα 88 προαπαιτούμενα της τέταρτης αξιολόγησης, και συγκεκριμένα το 75 ο και η μεταφορά αυτή έπρεπε να γίνει κατόπιν εισήγησης από την ΕΕΣΥΠ, δηλ. το Υπερταμείο. Έτσι την άνοιξη του 2018 το Υπερταμείο με τη βοήθεια εξωτερικών συνεργατών-εταιρειών, ανέλυσε τα στοιχεία ακινήτων του δημοσίου από τις διαθέσιμες βάσεις (συμπεριλαμβανομένου και του Εθνικού Κτηματολογίου) και υπέβαλε τη σχετική εισήγηση στο ΥΠΟΙΚ, βάσει της οποίας εκδόθηκε η σχετική ΥΑ. Από τα 250.000 ακίνητα συμπεριελήφθησαν τα ΚΑΕΚ 10.119 ακινήτων που βρίσκονται στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου υπό τη στενή έννοια. Το γιατί επελέγησαν τα συγκεκριμένα 10.119 ακίνητα, δε μπορώ εγώ να σας το απαντήσω. Τον περασμένο μήνα πληροφορήθηκα ότι στον παραπάνω κατάλογο της διυπουργικής απόφασης περιλαμβάνονται αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, καθώς και ακίνητη περιουσία διαχειριστικής αρμοδιότητας του Υπουργείου Πολιτισμού, που εξυπηρετεί τους σκοπούς της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το ίδιο πληροφορηθήκατε και σεις, αρχής γενομένης μάλιστα από τα Χανιά, ίσως διόλου τυχαίο.
Μετά την πληροφόρηση αυτή, προέβην σε μια σειρά από ενέργειες: ενημέρωσα πάραυτα την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου εγγράφως και προφορικά για τη σοβαρότητά του ζητήματος και την άμεση ανάγκη ταυτοποίησης των ακινήτων που υπάγονται στις εξαιρέσεις, και εισηγήθηκα κατεπείγουσες ενέργειες. Ακολούθως, με τη συναίνεση των ανωτέρων μου, ζήτησα με έγγραφό μου από τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας του ΥΠΟΙΚ τον πλήρη κατάλογο των μεταβιβαζομένων προς την ΕΕΣΥΠ/ΕΤΑΔ ακινήτων (σύνολο 10.119) με τα στοιχεία ταύτισής τους. Τα στοιχεία που μας υπέβαλε (γεωχωρικά και περιγραφικά στοιχεία των ΚΑΕΚ) ανά περιφερειακή ενότητα, όπως ζητήσαμε, έχουν ήδη διαβιβαστεί σε περίπου 50 Εφορείες Αρχαιοτήτων όλης της χώρας (η πόλη Αθηνών από όλη την Αττική και η Βοιωτία δεν έχει κανένα ακίνητο) και διαβιβάζονται και στις Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων, προκειμένου να γίνει ταυτοποίηση των ακινήτων, ώστε να διαπιστωθεί ποια εμπίπτουν στις προβλεπόμενες εξαιρέσεις. Με την ολοκλήρωση της συλλογής των δεδομένων από τις Υπηρεσίες, ο ονομαστικός κατάλογος των ακινήτων θα αποσταλεί στο Υπουργείο Οικονομικών, θα γνωστοποιηθεί δημόσια ως «κατάλογος εξαίρεσης» από πλευράς ΥΠΠΟΑ και θα θωρακιστεί και διασφαλιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας τους με κάθε θεσμικό τρόπο, ώστε να μην κινδυνεύσουν στο μέλλον είτε από αμφισβητήσεις και παρερμηνείες είτε σκοπίμως, όπως συνέβη στο παρελθόν. Θα θυμάστε βέβαια περιπτώσεις αρχαιολογικών χώρων ακινήτων του δημοσίου που είχαν περιέλθει από την προηγούμενη κυβέρνηση στο ΤΑΙΠΕΔ, όπως, εντελώς ενδεικτικά, τα αρχαία μνημεία στον Πειραιά, τον ιστορικό τόπο της Κυνόσουρας, τη ζώνη Α απολύτου προστασίας στο Αφάντου Ρόδου, τον ναό του Απόλλωνα Ζωστήρα στο μικρό Καβούρι, τα οποία εξαιρέσαμε θεσμικά (βγάλαμε εκτός ΕΣΧΑΔΑ) από τις υπό
επένδυση περιοχές και επομένως και από τη μεταβίβαση. Να θυμίσουμε τη θεσμική προστασία που κατοχυρώσαμε σε υπό επένδυση μεταβιβασθέντα στο ΤΑΙΠΕΔ από προηγούμενες κυβερνήσεις ακίνητα, με κηρύξεις ή αναοριοθετήσεις αρχαιολογικών χώρων όλοι θυμάστε την περίπτωση του Ελληνικού. Ούτε η μεταβίβαση των 36 ακινήτων στην Πλάκα κατά τα έτη 2013-2014 πρέπει να μείνει έξω από τη μνήμη μας, εκ των οποίων κάποια είναι νεώτερα μνημεία, άλλα στεγάζουν υπηρεσίες μας, όλα πάντως απαλλοτριώθηκαν για αρχαιολογικούς σκοπούς στην πολυπροστατευόμενη περιοχή της Πλάκας. Για την αναμεταβίβασή τους στο Υπουργείο Πολιτισμού κάνουμε ήδη ενέργειες, ενώ ποτέ, από το έτος 2015 μέχρι και σήμερα, με έγγραφά μας δεν συναινέσαμε στην περαιτέρω μεταβίβασή τους σε ιδιώτες. Επίσης, με την παρ. 4 του αρθ. 196 του ν. 4389/2016, μεταβιβάζεται και άλλο χαρτοφυλάκιο ακινήτων του Ελληνικού Δημοσίου, υπό εξαιρέσεις και πάλι, ο αριθμός των οποίων υπολογίζεται σε περίπου 72.000. Πρόκειται για ακίνητα που ήδη διαχειριζόταν η ΕΤΑΔ με διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις και με αποκορύφωμα αυτές του 2011 (με το νόμο 3943/11 πήρε τα Ολυμπιακά Τουριστικά Ακίνητα και με το νόμο 4002/11 απορρόφησε την ΚΕΔ). Ήδη, από το έτος 2016, έχω απευθύνει έγγραφο ερώτημα προς την ΕΤΑΔ, προκειμένου να μας γνωστοποιήσει αν στο χαρτοφυλάκιο αυτό συμπεριλαμβάνονται και ακίνητα κυριότητας ή διαχείρισης του Υπουργείου μας. Προσφάτως, επανήλθα σ αυτό το αίτημα, για να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία ταυτοποίησης και ελέγχου των ακινήτων ώστε να εκκινήσουν οι διαδικασίες για την υλοποίηση της σχετικής εξαίρεσης. Έχουμε επομένως αποδείξει με πράξεις την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των πολιτιστικών αγαθών. Γι αυτό άλλωστε, προσωπικά, κατηγορήθηκα ως ιδεοληπτική, αντιαναπτυξιακή και τόσα άλλα, τα
ξέρετε, έχουν γραφτεί πολλά στα ΜΜΕ, μέχρι που ζητήθηκε η αποπομπή μου από τη θέση που κατέχω σήμερα. Από τη θέση αυτή λοιπόν, του Γενικού Γραμματέα ΥΠΠΟΑ, σας ομιλώ και σας τονίζω ότι δεν υπάρχει περίπτωση να κάνω κάποια έκπτωση τώρα από τις αξίες τις οποίες υπερασπίζομαι όλη μου τη ζωή, για τις οποίες ορκίστηκα όταν ανέλαβα καθήκοντα αρχαιολόγου στην ΚΕ Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Κρήτης, και για τις οποίες αξίες παλεύω όλα αυτά τα χρόνια, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, είτε σχετίζονται με την Κρήτη είτε με όλη την Ελλάδα. Ο αγώνας αυτός είναι δύσκολος, σκληρός και ακανθώδης, και παρά τις λοιδορίες στο δρόμο του, είναι ο καλός αγώνας. Όσο και να προσπαθούν οι αντίπαλοι, η αλήθεια και το καλό επικρατεί νομοτελειακά στην έκβασή του. Τα μνημεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μουσεία, οι ιστορικοί τόποι προστατεύονται από το Σύνταγμα και το Νόμο και είναι πράγματα εκτός συναλλαγής, την κυριότητα, νομή και διαχείριση των οποίων πρέπει να έχει το ΥΠΠΟΑ. Γι αυτό το λόγο επαναλαμβάνω ότι δεσμεύομαι προσωπικά για την καθολική ταυτοποίηση των εξαιρούμενων αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και ακινήτων που εξυπηρετούν την πολιτιστική κληρονομιά και για τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα τους με κάθε θεσμικό τρόπο, ώστε να μην κινδυνεύσουν στο μέλλον είτε από παρερμηνείες είτε σκοπίμως, όπως συνέβη στο παρελθόν.
Παράρτημα: 1) Σε σχέση με την έννοια της εξαίρεσης, μια διευκρίνιση, επειδή υπάρχει σύγχυση: άκουσα επανειλημμένως μία άποψη που υποστηρίζει ότι ο νομοθέτης εξαίρεσε ρητώς όσα ακίνητα ήθελε με την παρ. 7 του ίδιου άρθρου, όπου επί λέξει αναφέρεται: «Η κυριότητα και νομή επί όλων των ακίνητων του ΤΑΙΠΕΔ, με την εξαίρεση των ακινήτων που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Γ`, το οποίο προσαρτάται στον παρόντα νόμο και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτού, μεταβιβάζονται αυτοδικαίως από το ΤΑΙΠΕΔ στην ΕΤΑΔ χωρίς αντάλλαγμα». Το άρθρο αυτό ουδεμία σχέση έχει με το θέμα μας, διότι εδώ γίνεται αναφορά σε ακίνητα του ΤΑΙΠΕΔ, εταιρεία που ιδρύθηκε το έτος 2011, και τα οποία με τον νόμο του 2016 μεταβιβάζονται στην ΕΤΑΔ. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της ΕΤΑΔ, πρόκειται για 1052 ακίνητα. Όσα εξαιρούνται λοιπόν με το παράρτημα Γ, νοείται ότι εξαιρούνται από τη μεταβίβαση προς την ΕΤΑΔ και ότι επομένως παραμένουν στο ΤΑΙΠΕΔ. Καμία σχέση λοιπόν με τις εξαιρέσεις από τη μεταβίβαση που συζητάμε εδώ, με τις οποίες τα ακίνητα παραμένουν στο Ελληνικό Δημόσιο. 2) ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΤΑΔ Η ΕΤΑΔ δεν είναι καινούρια εταιρεία όμως. Συστάθηκε το έτος 1998 για τη διαχείριση και αξιοποίηση της περιουσίας του Ε.Ο.Τ., το 2000 μετονομάζεται σε "ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤIΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΑΝΩΝΥΜΗ, ΕΤΑΙΡΙΑ". Με τον νόμο 3139/2003, εμπλουτίζεται το χαρτοφυλάκιο του
ΕΟΤ αφού προστέθηκαν και τα "Τουριστικά Δημόσια Κτήματα", που διαχειρίζεται πλέον η εταιρεία. Το έτος 2004 μετονομάστηκε σε «Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ) Ανώνυμη Εταιρεία». Το 2011 Η ΕΤΑ απορρόφησε την ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε. και μετονομάστηκε σε «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε», ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους συγχωνεύτηκε δια απορρόφησης και με την ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ΚΕΔ) Α.Ε., λαμβάνοντας πλέον την επωνυμία ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ΕΤΑΔ) Α.Ε. Το 2015 απορρόφησε την εταιρεία με την επωνυμία «ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΑΕ». Και τελικώς το 2016, με τον νόμο 4389/2016, το σύνολο των μετοχών της ΕΤΑΔ ΑΕ μεταβιβάστηκε από το Ελληνικό Δημόσιο στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ (ΕΕΣΠ) ΑΕ, γνωστή και ως Υπερταμείο, και αποτελεί άμεση θυγατρική 100% της ΕΕΣΠ ΑΕ.