ίκτυα Υπολογιστών & Επικοινωνία ΙΑΛΕΞΗ 7 Η ιδάσκουσα: : ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 1
ιάλεξη 7 η Το Πρότυπο OSI (Open Systems Interconnection Reference Model) Σχηµατισµό των επιπέδων Το πρότυπο αναφοράς για την διασύνδεση ανοικτών συστηµάτων Λειτουργίες των επτά επιπέδων OSI Το Επίπεδο εφαρµογών Το Επίπεδο παρουσίασης Το Επίπεδο παρουσίασης Το Επίπεδο συνόδου Το Επίπεδο διακίνησης (ή µεταφοράς) Το Επίπεδο ικτύου Το Επίπεδο Ζεύξης δεδοµένων Το Φυσικό Επίπεδο. Αρχιτεκτονικά Μοντέλα: IEEE 802 ISDN, BSDN ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 2
Το Πρότυπο OSI OSI-Open Systems Interconnection Reference Model Το Πρότυπο OSI (Open Systems Interconnection Reference Model) είναι ένα πρότυπο αναφοράς για την ιασύνδεση Ανοικτών Συστηµάτων. Στόχος του είναι η επικοινωνία υπολογιστών και παρόµοιων συσκευών διαφορετικού τύπου και κατασκευαστών Από την δεκαετία του 70 κάποιες εταιρείες ανάπτυξαν ίκτυα Υπολογιστών. Η κάθε µια όµως χρησιµοποιούσε διαφορετική δοµή και αρχιτεκτονική για το δίκτυο της. Επειδή υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι οργάνωσης των λειτουργιών ενός δικτύου δηµιουργήθηκαν και διαφοροποιήσεις στην αρχιτεκτονική τους. Όλες όµως οι αρχιτεκτονικές δικτύου παρουσίαζαν κάποια κοινά σηµεία όπως ότι: όλες έχουν δοµηθεί σε επίπεδα. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 3
Tο πρότυπο OSI -Open Systems Interconnection Reference Model Ηβασική φιλοσοφία που διέπει το πρότυπο OSI είναι της επιπεδοποίησης (layering). Όλες οι απαιτούµενες για επικοινωνία λειτουργίες οµαδοποιούνται σε επτά µεγάλα επίπεδα. Οι λειτουργίες αυτές είναι ανεξάρτητες µεταξύ τους έτσι ώστε αλλαγές σε ένα επίπεδο να µην έχουν επίδραση στα άλλα. GUI ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΣΥΝΟ ΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΚΤΥΟΥ ΣΥΝ ΕΣΗΣ ΦΥΣΙΚΟ καλώδιο δικτύου APPLICATION PRESENTATION SESSION TRANSPORT NETWORK DATA LINK PHYSICAL ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 4
Λειτουργίες των επτά επιπέδων OSI. Επίπεδο 1: φυσικό Μετάδοση bits Επίπεδο 2 Σύνδεση δεδοµένων Μετάδοση πακέτων µέσα από δεδοµένη ζεύξη Επίπεδο 3 δίκτυο Μετάδοση πακέτων από άκρο σε άκρο Επίπεδο 4 διακίνηση Παράδοση µηνυµάτων από άκρο σε άκρο Επίπεδο 5 σύνοδος Εγκατάσταση και διαχείριση συνοµιλίας από άκρο σε άκρο Επίπεδο 6 παρουσίαση ιαµόρφωση κρυπτογράφηση και συµπίεση δεδοµένων Επίπεδο 7 εφαρµογές Υπηρεσίες δικτύου πχ ηλ. Ταχ., µεταφορά αρχείων ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 5
Το πρότυπο OSI Το πρότυπο OSI αποτελείται από 7 ιεραρχηµένα επίπεδα τα ανώτερα εκ των οποίων αφορούν την εφαρµογή και τα χαµηλότερα αφορούν τον τρόπο µε τον οποίο γίνεται η διασύνδεση. Κάθε επίπεδο επικοινωνεί µε το αντίστοιχο του της αποµακρυσµένης εφαρµογής χρησιµοποιώντας τις υπηρεσίες που του παρέχουν τα κατώτερα επίπεδα και παρέχει υπηρεσίες στα ανώτερα επίπεδα. Τα χαµηλότερα επίπεδα είναι τα καλύτερα προσδιορισµένα καθώς ήδη υπάρχουν πολλά και αποδεκτά πρωτόκολλα. Τα τρία χαµηλότερα επίπεδα είναι τα καθαρά επικοινωνιακά επίπεδα που αναφέρονται στον τρόπο µετάδοσης και υλοποιούνται σε συσκευές επικοινωνίας (τηλεπικοινωνιακοί κόµβοι, modem, κλπ.) Τα υψηλότερα επίπεδα αναφέρονται σε λειτουργίες που σχετίζονται µε τις εφαρµογές και υλοποιούνται κυρίως στους υπολογιστές. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 6
Το Επίπεδο εφαρµογών (Application) Είναι το τελευταίο επίπεδο προς το χρήστη, αυτό που παρέχει τον τρόπο για να µπορεί η µία εφαρµογή να συνοµιλεί µε την άλλη. Το επίπεδο εφαρµογών είναι το υψηλότερο επίπεδο του προτύπου OSI και αποτελεί το interface µεταξύ της εφαρµογής και των λοιπών επιπέδων του προτύπου. Οι λειτουργίες του επιπέδου αυτού προσδιορίζονται σε µεγάλο βαθµό από το χρήστη του δικτύου γι' αυτό και οι τυποποιήσεις του είναι οι λιγότερο καθορισµένες. Υπηρεσίες που προσφέρει το 7ο επίπεδο εκτός από τη µεταφορά πληροφορίας είναι: Εξακρίβωση της ταυτότητας των εφαρµογών που θέλουν να επικοινωνήσουν Επιβεβαίωση της διαθεσιµότητάς τους για συνοµιλία Επιβεβαίωση /έλεγχος στο δικαίωµα συνοµιλίας Συµφωνία στις αρµοδιότητες για το πώς θα γίνουν οι επανορθωτικές διαδικασίες Συµφωνία στις διαδικασίες για τον έλεγχο ροής των συναλλαγών και την αξιοπιστία της πληροφορίας ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 7
Το Επίπεδο παρουσίασης (Presentation) Για να γίνει δυνατή η παρουσίαση της πληροφορίας ανάµεσα σε διάφορους και διαφορετικούς τύπους τερµατικών απαιτείται η µετατροπή των δεδοµένων στην κατάλληλη µορφή (format). Την µετατροπή αυτή αναλαµβάνει το επίπεδο παρουσίασης (presentation layer). Το Επίπεδο παρουσίασης ασχολείται µε την αναπαράσταση της πληροφορίας που µεταφέρεται από εφαρµογή σε εφαρµογή, καθώς επίσης και µε τη δοµή των δεδοµένων. Επιχειρεί την κατάλληλη τροποποίηση των δεδοµένων ώστε να είναι κατανοητά από την εφαρµογή και έτσι ώστε οι συνδέσεις δύο υπολογιστών να µην απαιτούν υποχρεωτικά τη χρήση κοινού κώδικα. Σε αυτό το επίπεδο πραγµατοποιούνται: οι διαδικασίες κρυπτογράφησης, συµπίεσης δεδοµένων (data compression), ο µετασχηµατισµός των κωδίκων (protocol conversion) και των διαφόρων µορφών των αρχείων καθώς και η µετατροπή των χαρακτηριστικών του συγκεκριµένου τερµατικού. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 8
Το Επίπεδο παρουσίασης (Presentation) Το επίπεδο παρουσίασης επιτρέπει σε µία εφαρµογή να µεταφράζει όταν απαιτείται τη σηµασία της µεταφερόµενης πληροφορίας. Μέσω του επιπέδου παρουσίασης µπορούν να επικοινωνούν δύο υπολογιστές µε διαφορετικούς κώδικες. Οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι: Μετατροπή σύνταξης δεδοµένων, όπως µετατροπή οικογενειών χαρακτήρων ή µετατροπή κωδίκων, για παράδειγµα από ASCII σε EBCD1C. Συµπίεση και αποσυµπίεση δεδοµένων (Data compression) Κρυπτογράφηση για ασφαλή µεταφορά (Encryption) Μετάφραση κωδικοποίησης πληροφορίας για χρήση σε οθόνες και τερµατικά (χρήση των attributes για την οθόνη) ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 9
Το Επίπεδο συνόδου (Session) Σκοπός αυτού του επιπέδου είναι η παροχή των αναγκαίων µέσων για την οργάνωση και το συγχρονισµό του διαλόγου µεταξύ των ανωτέρων επιπέδων από το επίπεδο συνόδου. Επιτρέπει ή απαγορεύει τη συγκεκριµένη παροχή υπηρεσίας, αποκαθιστά νέα σύνδεση όταν η πρώτη για κάποιο λόγο διακοπεί, επιτρέπει επικοινωνία αµφίδροµη, µονόδροµη κλπ. Το Επίπεδο συνόδου εποπτεύει την διαδικασία επικοινωνίας, Τι θα γίνει, πώς θα γίνει, από ποιόν θα γίνει και πότε θα γίνει. Σε αυτό µπορεί να γίνει διαπραγµάτευση για το είδος επικοινωνίας, µονής κατεύθυνσης ή διπλής (full Duplex). Προσδιορίζει τα σηµεία συγχρονισµού, ώστε σε περίπτωση βλάβης να περιορίζεται στο ελάχιστον ο αριθµός των δεδοµένων που χρειάζεται να αναµεταδοθούν. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 10
Το Επίπεδο συνόδου (Session) Η διαδικασία της αποκατάστασης µίας συνόδου καλείται και binding και περιλαµβάνει λειτουργίες όπως η εξακρίβωση του χρήστη, η χρέωση, η ποιότητα της συνόδου κλπ. Σαν παράδειγµα αναφέρουµε τις διαδικασίες login και τον έλεγχο password για την είσοδο σε έναν υπολογιστή. Το επίπεδο αυτό δίνει τα µέσα σε οντότητες του υψηλότερου επιπέδου (presentation) να οργανώσουν και να συγχρονίσουν τον διάλογό τους ώστε να εξασφαλίσουν την από άκρου σε άκρο επιτυχή µεταφορά δεδοµένων. Το επίπεδο συνόδου προσφέρει υπηρεσίες που προσθέτουν αξία στη λογική σύνδεση που έχει δηµιουργηθεί µεταξύ των δύο άκρων µέσω των χαµηλότερων επιπέδων. Οι υπηρεσίες αυτές επιγραµµατικά είναι: Έναρξη και συντήρηση του διαλόγου ιαχείριση και έλεγχος προσπέλασης Επανορθωτικές διαδικασίες σε επίπεδο διαλόγου ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 11
Το Επίπεδο διακίνησης ή µεταφοράς (Transport) To Επίπεδο Μεταφοράς παρέχει εκείνες τις διαδικασίες και τα µέσα που απαιτούνται, προκειµένου να έχουµε επιτυχηµένη από άκρη σε άκρη µεταφορά δεδοµένων απαλλαγµένη λαθών. Παρέχει τις διαδικασίες για την αποκατάσταση της ορθότητας της πληροφορίας µετά από σφάλµα, τον έλεγχο ροής της πληροφορίας απ άκρου εις άκρον και τον έλεγχο ακολουθίας των µηνυµάτων. Το επίπεδο αυτό είναι ενα software interface µεταξύ των τριών χαµηλότερων επιπέδων του προτύπου OSI που συνήθως υλοποιούνται στις συσκευές επικοινωνίας, και των υψηλότερων επιπέδων που σχετίζονται στενότερα µε τους υπολογιστές και τις εφαρµογές που αυτοί εξυπηρετούν. Είναι το πρώτο επίπεδο που είναι υπό τον έλεγχο του χρήστη. Φροντίζει για τη διαφανή µεταφορά δεδοµένων προς τα ανώτερα επίπεδα σύµφωνα µε προκαθορισµένο από το χρήστη βαθµό αξιοπιστίας. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 12
Το Επίπεδο διακίνησης ή µεταφοράς (Transport) Το Επίπεδο διακίνησης ή µεταφοράς ελέγχει την παραλαβή και παράδοση µηνυµάτων στους δυο ακραίους κόµβους. Χωρίζει τα µηνύµατα σε µικρότερα ώστε να µεταδοθούν ταχύτερα και ασφαλέστερα. Χρησιµοποιεί επιβεβαιώσεις για να επαληθεύσει την ασφαλή αποστολή και λήψη τους. Ελέγχει τον ρυθµό µε τον οποίο αποστέλλονται τα πακέτα (ρυθµός διακίνησης). Αριθµεί στην αποστολή και αναδιατάσσει τα πακέτα στον σταθµό λήψης ώστε το τελικό µήνυµα να είναι ίδιο µε το αρχικό. Οι υπηρεσίες που προσφέρει είναι: Αποκατάσταση και τερµατισµός της σύνδεσης σε επίπεδο µεταφοράς Μετάδοση δεδοµένων σύµφωνα µε τον απαιτούµενο από τον χρήστη βαθµό Αξιοπιστίας Καθορισµός και επιλογή από το χρήστη της ποιότητας εξυπηρέτησης της Σύνδεσης υνατότητα πολύπλεξης µέσω της ίδιας ζεύξης Έλεγχος ροής ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 13
Το Επίπεδο ικτύου(network) Το Επίπεδο ικτύου (Network) καθορίζει την πορεία που θα ακολουθήσουν τα πακέτα στο δίκτυο και ανιχνεύει το φόρτο του δικτύου σε κάθε διαδροµή και επιλέγει την συµφέρουσα για την αποστολή των πακέτων. Βασικές λειτουργίες του επιπέδου είναι: η δροµολόγηση των µηνυµάτων, η οργάνωσή τους σε πακέτα, η απαρίθµηση και η ταξινόµησή τους. Φροντίζει για τη διαφανή µετάδοση δεδοµένων προς τα παραπάνω επίπεδα. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 14
Το Επίπεδο ικτύου (Network) Οι διαδροµές που ακολουθούνται στο δίκτυο περιλαµβάνουν πολλές φυσικές συνδέσεις και ζεύξεις δεδοµένων (πρώτο και δεύτερο επίπεδο δηλαδή). Οι υπηρεσίες που προσφέρει είναι: Αποκατάσταση και τερµατισµός συνδέσεων µεταξύ διαφόρων ακραίων σηµείων του δικτύου. Προσδιορισµός των ακραίων σηµείων σύνδεσης µε χρήση διευθύνσεων. Μεταφορά δεδοµένων (κυρίως σε µορφή πακέτων). Απαρίθµηση και έλεγχος σφαλµάτων. Έλεγχος ροής δεδοµένων ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 15
Το Επίπεδο Επίπεδο Ζεύξης εδοµένων (Data Link) Είναι γνωστό ότι κάθε πακέτο µεταδίδεται σαν µια ακολουθία bits. Το επίπεδο ζεύξης ελέγχει την ορθή αποστολή κάθε πακέτου και επαναµεταδίδει εκείνα για τα οποία ανιχνεύεται σφάλµα µετάδοσης. Το επίπεδο ζεύξης ασχολείται µε τα λειτουργικά χαρακτηριστικά και τις διαδικασίες που απαιτούνται προκειµένου να αποκατασταθεί, να υποστηριχθεί και τέλος να τερµατιστεί µια σύνδεση µεταξύ των δυο άκρων µιας γραµµής. Βασικός σκοπός του επιπέδου αυτού είναι να παραλαβαίνει τα δεδοµένα (data) από το φυσικό επίπεδο και να τα προωθεί στο ανώτερό του επίπεδο δικτύου, αφού πρώτα εκτελέσει µερικές ουσιώδεις λειτουργίες όπως είναι η ανίχνευση και διόρθωση σφαλµάτων µετάδοσης που λαµβάνουν χώρα στο φυσικό επίπεδο και ο έλεγχος ροής των πληροφοριών. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 16
Το Επίπεδο Ζεύξης εδοµένων (Data Link) Περιλαµβάνει τις διαδικασίες και τις λειτουργίες για την αποκατάσταση µιας λογικής ζεύξης δεδοµένων πάνω σε µια φυσική σύνδεση µεταξύ δύο γειτονικών σηµείων στο δίκτυο, όπως µεταξύ δύο κόµβων ή µεταξύ κόµβου και υπολογιστή. Η µεταφορά των δεδοµένων γίνεται µε block ή frame µε ταυτόχρονο έλεγχο και διόρθωση σφαλµάτων. Οι υπηρεσίες που προσφέρει το επίπεδο αυτό είναι: Αποκατάσταση και απελευθέρωση της ζεύξης δεδοµένων. Μεταφορά δεδοµένων, αρίθµηση - συγχρονισµός frame, διαφάνεια µετάδοσης. Έλεγχος σφαλµάτων και έλεγχος ροής των block ή frame ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 17
Το Φυσικό Επίπεδο. Αφορά τη µετάδοση των bit µέσω των διαφόρων φυσικών µέσων. Συµπεριλαµβάνει τα ηλεκτρικά, µηχανικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των διασυνδέσεων (interface) των δύο υπολογιστικών συστηµάτων, τα δύο φυσικά επίπεδα δηλαδή των συµβαλλόµενων µερών. Στο επίπεδο αυτό καθορίζεται ο τύπος του connector, τα σήµατα µετάδοσης, ο συγχρονισµός των συσκευών, µε ποια ηλεκτρική τάση θα παρίσταται το 1 και µε ποια το 0 κλπ. Οι υπηρεσίες που προσφέρει πέρα από την ενεργοποίηση και απενεργοποίηση της φυσικής σύνδεσης είναι η µεταφορά των δεδοµένων σε µορφή bit, σύγχρονα ή ασύγχρονα και η επισήµανση σφαλµάτων µετάδοσης. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 18
Αρχιτεκτονικά Μοντέλα: IEEE 802 ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 19
Αρχιτεκτονικά Μοντέλα: ΙΕΕΕ 802 standards Ορίστηκαν από την IEEE και υιοθετήθηκαν από ANSI, NIST, ISO (σειρά 8802). Τα βασικότερα µέρη του είναι: 802.1: Εισαγωγικά του standard και του interface. 802.2: Logical Link Control (LLC). 802.3: 1-persistent CSMA/CD LAN. 802.4: Token-bus. 802.5: Token-ring. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 20
ΙΕΕΕ 802.3 ΙΕΕΕ 802.3 Aντιπροσωπεύει το 1-persistent CSMA/CD πρωτόκολλο.. Η βάση του 802.3 ήταν το Xerox Ethernet (Xerox, DEC, Intel). Χρήση 4 ειδών καλωδίων: ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 21
ΙΕΕΕ 802.4 - Token Bus Παρέχει τα πλεονεκτήµατα ενός 802.3 καλώδιου εκποµπής και γνωστή worst-case απόδοση. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 22
ΙΕΕΕ 802.5 - Token Ring ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 23
ISDN (Integrated Services Digital Network) Στη σύγχρονη µορφή τους, τα δηµόσια τηλεφωνικά δίκτυα εκτός από την µεταφορά φωνής, χρησιµοποιούνται για την µεταφορά δεδοµένων και εικόνας. Στην ψηφιακή τηλεφωνία, η µεταγωγή και προώθηση εντός του τηλεφωνικού δικτύου γίνεται µε ψηφιακοτρόπο. Η πρόσβαση των συνδροµητών στο δίκτυο γίνεται µε τον κλασσικό αναλογικό τρόπο και το αναλογικό σήµα ψηφιοποιείται στα κέντρα µεταγωγής (ψηφιακά κέντρα). Το ISDN αντιπροσωπεύει την εξέλιξη των ψηφιακών τηλεφωνικών δικτύων, όπου η ψηφιακή πρόσβαση επεκτείνεται µέχρι τον χρήστη, προσφέροντας µια σειρά από βασικές και νέες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 24
Επιλεγόµενο τηλεφωνικό ή δηµόσιο δίκτυο ISDN (Integrated Services DigitalNetwork) Το ISDN είναι ένα ψηφιακό δίκτυο που υποστηρίζει ταυτόχρονα διαφόρων ειδών υπηρεσίες, όπως για παράδειγµα data υπηρεσίες, υπηρεσίες ήχου αλλά και υπηρεσίες βίντεο χαµηλής ποιότητας. Οόρος (N)ISDN σηµαίνει (Narrowband) Integrated Services Digital Network το οποίο µεταφράζεται ως ψηφιακό δίκτυο ενοποιηµένων υπηρεσιών (στενού φάσµατος). Η ενοποίηση επιτυγχάνεται χάρη στην µετατροπή όλων των προς µετάδοση σηµάτων σε ψηφιακή µορφή. Από τεχνικής άποψης το ISDN απαιτεί: την παρουσία ενός δηµόσιου ψηφιακού δικτύου κορµού (ψηφιακά τηλεφωνικά κέντρα), τη δυνατότητα ψηφιακής πρόσβασης µέχρι τον χρήστη (digital local loop), τη λειτουργία συστήµατος κοινού καναλιού σηµατοδοσίας στο ψηφιακό δίκτυο κορµού (το CSS 7). ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 25
Σήµα Βασικoύ Ρυθµού (Basic( Rate Signal) Στο σήµα βασικoύ ρυθµού (basic rate signal) του ISDN υπάρχουν δύο κανάλια B των 64 kbps για µετάδοση φωνής και ένα κανάλι D των 16 kbps για µετάδοση data (σχήµα). Η πληροφορία ρέει εποµένως µε ρυθµό 2*64+16=144 kbps µέσα από τη δισύρµατη γραµµή που συνδέει το χρήστη µε το τοπικό κόµβο του δικτύου. Οι κόµβοι του δικτύου πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ξεχωρίζουν τα κανάλια και αφού ανακτήσουν το σήµα που είναι αποθηκευµένο σε κάθε ένα από αυτά, να το αποστέλλουν στο κατάλληλο δίκτυο (δίκτυο µεταγωγής κυκλώµατος ή δίκτυο µεταγωγής πακέτων - switched telephone network/packet-switched data network). Τέλος, η πληροφορία σηµατοδοσίας (signaling information) µεταφέρεται από το κανάλι D, εποµένως οι κόµβοι του δικτύου πρέπει να υλοποιούν συναρτήσεις ανάκτησης και χειρισµού αυτής της πληροφορίας, καθώς και αποστολής της στο δίκτυο σηµατοδοσίας. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 26
Ψηφιακό ίκτυο Ενοποιηµένων (ολοκληρωµένων) Υπηρεσιών BISDN (Broadband Integrated Services Digital Network ) Οόρος BISDN σηµαίνει Broadband Integrated Services Digital Network το οποίο µεταφράζεται ως ψηφιακό δίκτυο ενοποιηµένων (ολοκληρωµένων) υπηρεσιών ευρέως φάσµατος. Βασικός στόχος του BISDN είναι η κατασκευή ενός ψηφιακού δικτύου που θα ενοποιήσει τους διάφορους τύπους υπηρεσιών ευρέως φάσµατος παρέχοντάς τους ένα κοινό (για όλες) πλαίσιο υποστήριξης. Ο όρος ευρύς (broadband) στο BISDN, σηµαίνει µε τη στενή του έννοια ότι το BISDN είναι ικανό να παρέχει υπηρεσίες ευρέως φάσµατος ενώ µια πιο πλατιά θεώρηση του όρου σηµαίνει ότι τόσο η συχνότητα /ρυθµός µετάδοσης (bit rate) όσο και η διάρκεια των παρεχόµενων υπηρεσιών έχουν κατανοµή που εκτείνεται σε ευρεία περιοχή τιµών. ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 27
BISDN (Broadband Integrated Services Digital Network Οι βασικές υπηρεσίες που θα προσφέρει το BISDN είναι αυτές που θα εµφανισθούν στο άµεσο αλλά και στο απώτερο µέλλον. Ήδη, καθώς οι κοινωνικές και επαγγελµατικές δραστηριότητες γίνονται όλο και πιο απαιτητικές, η ζήτηση για υπηρεσίες πολυµέσων (multimedia) και ευρέως φάσµατος (π.χ. video conference - συνεδρίαση µέσω βίντεο) γίνεται όλο και πιο έντονη. Οι υπηρεσίες του BISDN µπορούν να ταξινοµηθούν σε υπηρεσίες αλληλεπίδρασης (interactive) και υπηρεσίες διανοµής σήµατος (distributive), σύµφωνα µε τη διεύθυνση ροής της πληροφορίας. Οι πρώτες χωρίζονται επιπλέον σε διαλογικές (conversational), απόδοσης (retrieval) και υπηρεσίες µηνυµάτων (message). Οι δεύτερες αποτελούνται από τις υπηρεσίες που επιτρέπουν έλεγχο (controllable) και αυτές που δεν επιτρέπουν έλεγχο (non controllable). ρ. Παντάνο Ρόκου Φράνκα 28