Θάλεια Κ. Κοπάδη thalia.kopadi@gmail.com Καθηγήτρια Πληροφορικής κλ. ΠΕ19 Μαθηματικός Msc, Med

8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής Ευχρηστία Διαδραστικών Συστημάτων - Μέτρηση Παραγόντων Ευχρηστίας της εκπαιδευτικής πλατφόρμας ETwinning Περίληψη Θάλεια Κ. Κοπάδη thalia.kopadi@gmail.com Καθηγήτρια Πληροφορικής κλ. ΠΕ19 Μαθηματικός Msc, Med Όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί στην Ευρώπη, συμμετέχουν σε ηλεκτρονικές σχολικές αδελφοποιήσεις, μέσω του προγράμματος ETwinning. Το πρόγραμμα αυτό υποστηρίζεται από μια πλατφόρμα elearning, η οποία βοηθά τους εκπαιδευτικούς να βελτιώσουν την καθημερινή διδακτική και παιδαγωγική πρακτική τους. Η παρούσα έρευνα έχει ως στόχο α) την πρόταση μιας μεθόδου αξιολόγησης διαδραστικών συστημάτων και β) την εφαρμογή αυτής της πρότασης για τη μέτρηση της ευχρηστίας της ηλεκτρονικής πλατφόρμας Etwinning. Επιλέχτηκε η χρησιμοποίηση των μεθόδων της ευρετικής αξιολόγησης (heuristic evaluation) και της μέτρησης απόδοσης (performance measurement), αφού αυτές προσαρμόστηκαν κατάλληλα, ώστε να αξιολογηθούν οι παράγοντες ευχρηστίας της πλατφόρμας. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκε ένα τροποποιημένο ερωτηματολόγιο QUIS (5.0) για τη διερεύνηση της προσωπικής ικανοποίησης των χρηστών. Ο συνδυασμός των παραπάνω μεθόδων αξιολόγησης, ανέδειξε μεν την παιδαγωγική καινοτομία του ETwinning, αποκάλυψε δε προβλήματα ευχρηστίας στο διαδικτυακό τόπο του προγράμματος, τα οποία αν διορθωθούν θα καταστήσουν τον ιστότοπο πιο αποτελεσματικό, αποδοτικό, χρηστικό και ικανό να προσφέρει περισσότερη υποκειμενική ικανοποίηση στους χρήστες του. Λέξεις κλειδιά: ETwinning, ευχρηστία, πλατφόρμες εκπαίδευσης από απόσταση Εισαγωγή Το ερευνητικό πρόβλημα Οι υπολογιστές, ως εργαλεία με ποικίλες χρήσεις και εφαρμογές, προσφέρουν προτάσεις ενσωμάτωσής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, ώστε αυτή να γίνει πιο ευέλικτη και αποδοτική. Στο πλαίσιο αυτό, εμφανίζονται όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά διακρατικά προγράμματα συνεργασίας μεταξύ σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που βασίζονται στη χρήση των υπολογιστών και του διαδικτύου ως μέσα επικοινωνίας και συνεργασίας και παρέχουν ένα είδος συμπληρωματικής εκπαίδευσης προωθώντας την ενεργητική μάθηση. Ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι και το ETwinning με στόχο τις ηλεκτρονικές αδελφοποιήσεις ανάμεσα σε σχολεία της Ευρώπης και όχι μόνο, καθώς και τη δημιουργία εκπαιδευτικών κοινοτήτων μάθησης. Το βασικό εργαλείο της ένταξης στο πρόγραμμα αλλά και της μετέπειτα εργασίας, αποτελεί η ηλεκτρονική πλατφόρμα www.etwinning.net, η οποία με τα εργαλεία επικοινωνίας, συνεργασίας και μάθησης που διαθέτει, μπορεί να χαρακτηριστεί ως πλατφόρμα elearning. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία ενός ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού προγράμματος, όπως το ETwinning, φαίνεται να διαδραματίζει η αποτελεσματική σχεδίαση της διεπιφάνειας χρήσης (user interface) της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, που αποτελεί και το μέσο επικοινωνίας του χρήστη με το πρόγραμμα και αντιστρόφως. Συχνά συναντούμε σε εκπαιδευτικά προγράμματα, διεπιφάνειες χρήσης δύσχρηστες που απαιτούν σημαντική προσπάθεια από την πλευρά του χρήστη για την αξιοποίησή τους και που τελικά κουράζουν το χρήστη και τον απομακρύνουν. Τα συγκεκριμένα τεχνικά χαρακτηριστικά ενός ηλεκτρονικού συνεργατικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, καθώς και ο προτιθέμενος τρόπος ένταξής τους στη διαδικασία της μάθησης, θα πρέπει να μελετώνται προκειμένου να καθοριστούν οι μέθοδοι αξιολόγησης του. Μια τέτοια μελέτη κρίνεται απαραίτητη για ένα πρόγραμμα όπως το Etwinning, που εξαπλώνεται με γρήγορο ρυθμό, διότι το περιεχόμενό του μεταβάλλεται και εμπλουτίζεται διαρκώς, δημιουργώντας έτσι την ανάγκη για συνεχή αξιολόγηση και επανασχεδιασμό του. Αντικείμενο της έρευνας Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να προτείνει και να εφαρμόσει μεθόδους από το πεδίο της αλληλεπίδρασης ανθρώπου υπολογιστή (ΑΑΥ), κατάλληλα τροποποιημένες ώστε να αξιολογούν ένα συνεργατικό περιβάλλον elearning (την πλατφόρμα www.etwinning.net), καθώς και εργαλεία για την αξιολόγηση αυτή. Συγκεκριμένα, ο στόχος της παρούσας έρευνας είναι η: επιλογή μεθόδων και δημιουργία εργαλείων αξιολόγησης της ευχρηστίας διαδραστικών συστημάτων και εφαρμογή τους στην αξιολόγηση ευχρηστίας της πλατφόρμας του προγράμματος ETwinning. Τα επιμέρους προβλήματα που διερευνώνται και επιχειρείται η αντιμετώπισή τους είναι: 1) Η αρχική επιλογή μεθόδων αξιολόγησης της ευχρηστίας της πλατφόρμας του προγράμματος ETwinning. Για την επιλογή αυτή λαμβάνονται υπόψη οι κλασσικοί παράγοντες ευχρηστίας διαδραστικών συστημάτων και επιπλέον οι μαθησιακές, συνεργατικές και διαπολιτισμικές διαστάσεις του προγράμματος ETwinning. Προτείνεται ένας συνδυασμός τροποποιημένων ευρετικών και εμπειρικών μεθόδων αξιολόγησης. Στην αρχή εφαρμόζονται ευρετικές μέθοδοι, τα αποτελέσματα των οποίων γίνεται προσπάθεια να επαληθευτούν από πειραματικές μεθόδους. Πρακτικά Εργασιών 8 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Καθηγητών Πληροφορικής, Βόλος, 28-30 Μαρτίου 2014

2 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής 2) Η πρόταση και η εφαρμογή των ευρετικών μεθόδων αξιολόγησης της ευχρηστίας της πλατφόρμας του ETwinning. Προτείνεται η εφαρμογή δύο ευρετικών μεθόδων. Αρχικά, γίνεται ευρετική αξιολόγηση από ειδικούς, βασισμένη στις οδηγίες του Nielsen, κατάλληλα τροποποιημένες, για τη σχεδίαση σελίδας (page design), τη σχεδίαση περιεχομένου (content design), τη σχεδίαση ιστοτόπου (site degign) και την παγκόσμια χρήση (international use) του προς αξιολόγηση ιστοτόπου. Στη συνέχεια, διεξάγεται ευρετική αξιολόγηση από τελικούς χρήστες στους οποίους δίνονται οι 10 κανόνες του Nielsen υπό μορφή ερωτήσεων. 3) Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της εμπειρικής αξιολόγησης της ευχρηστίας της πλατφόρμας του ETwinning. Προτείνεται εμπειρική αξιολόγηση εστιασμένη στη Μέτρηση της Απόδοσης, χρησιμοποιώντας αντιπροσωπευτικούς χρήστες, χωρίς προηγούμενη εμπειρία στο πρόγραμμα ETwinning, στους οποίους δίνονται σενάρια χρήσης προς εκτέλεση. Μετά την εκτέλεση των σεναρίων χρήσης προκύπτουν ποσοτικές μετρήσεις. Εφαρμόζεται επίσης η μέθοδος του Πρωτοκόλλου Ομιλούντων Υποκειμένων από την οποία προκύπτουν ποιοτικές μετρήσεις. Για την εφαρμογή του πειράματος χρησιμοποιείται κατάλληλο λογισμικό καταγραφής των κινήσεων στην οθόνη και ηχογράφησης των ομιλιών των χρηστών. Τέλος, στους ίδιους χρήστες του πειράματος, δίνεται ερωτηματολόγιο QUIS (5.0) τροποποιημένο, με το οποίο αξιολογούνται κάποια χαρακτηριστικά της διεπιφάνειας χρήσης της πλατφόρμας του ETwinning, καθώς και η προσωπική ικανοποίηση των χρηστών του προγράμματος. Συνεισφορά της έρευνας Όπως φάνηκε από τα παραπάνω, σκοπός της έρευνας ήταν η πρόταση και η εφαρμογή μεθόδων αξιολόγησης της ευχρηστίας της πλατφόρμας του ETwinning, καθώς και η εύρεση, τροποποίηση και κατασκευή εργαλείων που καθιστούν αποτελεσματικότερη την εφαρμογή αυτών των μεθόδων. Η μελέτη αυτή θα παρέχει χρήσιμες πληροφορίες, τόσο για τους διαχειριστές και σχεδιαστές του ETwinning, όσο και για άλλους αρμόδιους εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που στο μέλλον θα υιοθετήσουν και θα εφαρμόσουν καινοτομίες όπως αυτή του ETwinning και του elearning γενικότερα. Η διάδοση και η εξέλιξη του διαδικτύου και των τεχνολογιών είναι τόσο ραγδαία που δεν επιτρέπουν κανέναν εφησυχασμό στους σχεδιαστές εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τα οποία πρέπει συνεχώς να επαναπροσδιορίζουν τους στόχους και τις στρατηγικές τους. Η ευχρηστία διαδραστικών συστημάτων και η αξιολόγησή της Σύμφωνα με το πρότυπο ISO (ISO 9241-11,1998), η ευχρηστία (usability) ορίζεται ως «ο βαθμός στον οποίο ένα σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από συγκεκριμένους χρήστες, για να πετύχουν συγκεκριμένους στόχους, υπό καθορισμένες συνθήκες χρήσης, με αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα, παρέχοντας υποκειμενική ικανοποίηση στους χρήστες του». Η αποτελεσματικότητα μετριέται με βάση την πληρότητα και ακρίβεια της εκτέλεσης των στόχων. Η αποδοτικότητα μετριέται με το πλήθος των απαιτούμενων πόρων του συστήματος για την επίτευξη των στόχων. Η ικανοποίηση αφορά στην αποδοχή του συστήματος από τους χρήστες του και στην άνεση με την οποία εκτελούν τις διεργασίες. Εναλλακτικά, ο Nielsen προτείνει τον όρο χρησιμότητα (usefulness) που αποτελεί επιθυμητή ιδιότητα κάθε διαδραστικού συστήματος που συντελεί στην επιτυχή χρήση του και αποδοχή του από τους χρήστες του ( Nielsen,1993). Η ανάπτυξη ενός εύχρηστου διαδραστικού συστήματος δεν είναι απλή υπόθεση. Οι ομάδες ανάπτυξης έχουν στη διάθεσή τους μεθοδολογίες από το χώρο της Μηχανολογίας της Ευχρηστίας (Usability Engineering), μιας επιστήμης που προσεγγίζει συστηματικά τη βελτίωση της ευχρηστίας των συστημάτων, εφαρμόζοντας δοκιμασμένες μεθόδους κατά την ανάπτυξη ενός συστήματος, αλλά και μετά την ολοκλήρωση της. Στο παραπάνω πλαίσιο, λαμβάνονται δύο είδη αποτελεσμάτων της ευχρηστίας, που το ένα συμπληρώνει το άλλο: 1. Ποσοτικά αποτελέσματα ευχρηστίας που συνδέονται συνήθως με υπολογισμούς μετρικών που αξιολογούν ποιοτικούς παράγοντες ενός λογισμικού προϊόντος. 2. Ποιοτικά αποτελέσματα ευχρηστίας που λαμβάνονται με μεθόδους διερεύνησης της απόδοσης και της διάθεσης των χρηστών. Για να ληφθούν τα παραπάνω είδη αποτελεσμάτων, υπάρχει μια πληθώρα από διαθέσιμες μεθόδους αξιολόγησης. Επιχειρώντας μια ομαδοποίηση των μεθόδων αξιολόγησης της ευχρηστίας, διακρίνονται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: μέθοδοι επιθεώρησης από ειδικούς (usability inspection methods), μέθοδοι ελέγχου και δοκιμής από αντιπροσωπευτικούς χρήστες (user testing methods), διερευνητικές μέθοδοι (inquiry methods) και αναλυτικές μέθοδοι αξιολόγησης (analytic methods). Στις μεθόδους επιθεώρησης από ειδικούς, άτομα με γνώση κανόνων και μεθοδολογιών σχεδιασμού, αξιολογούν τη διεπιφάνεια χρήσης ενός διαδραστικού συστήματος, με τη χρήση μεθόδων που συχνά προσομοιώνουν την αναμενόμενη τυπική χρήση του συστήματος από τους τελικούς χρήστες. Οι μέθοδες αυτές μπορούν να έχουν διαμορφωτικό χαρακτήρα, καθώς μπορούν να εφαρμοστούν στα πρώτα στάδια του σχεδιασμού και έχουν χαμηλότερο κόστος από μεθόδους παρατήρησης χρηστών. Οι πιο διαδεδομένες μέθοδοι αξιολόγησης από ειδικούς είναι η ευρετική αξιολόγηση (heuristic evaluation) και το γνωσιακό περιδιάβασμα (cognitive walkthrough) που περιγράφονται στα επόμενα. - Η ευρετική αξιολόγηση είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην ανάπτυξη διαδραστικών συστημάτων και πραγματοποιείται από ειδικούς αξιολογητές οι οποίοι ελέγχουν τη διεπιφάνεια χρήσης με άξονα ένα σύνολο ευρετικών κανόνων (heuristics). Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι η μεγάλη εφαρμοσιμότητά της σε διαδραστικά συστήματα ποικίλου σκοπού, ακόμη και σε πολύ αρχικά στάδια του σχεδιασμού, το σχετικά χαμηλό κόστος διεξαγωγής της και ο σχετικά μικρός αριθμός ευρετικών κανόνων. Η μέθοδος αξιολογεί με βάση τη γενική σχεδίαση των οθονών του συστήματος και με βάση τη ροή διαλόγων, μηνυμάτων και ενεργειών που απαιτούνται για μια εργασία. Οι πιο διαδεδομένοι κανόνες που χρησιμοποιούνται είναι αυτοί του Nielsen (Nielsen & Mack, 1994; Nielsen & Molich, 1990). - Το γνωσιακό περιδιάβασμα βοηθά στην ανάλυση διαδραστικών συστημάτων όπου ο χρήστης μαθαίνει τη χρήση τους με διερευνητικό τρόπο, στην πορεία αλληλεπίδρασης με τα συστήματα. Οι μέθοδοι ελέγχου και δοκιμής ή εμπειρικές μέθοδοι περιλαμβάνουν την παρατήρηση επιλεγμένων τελικών χρηστών, οι οποίοι εκτελούν αντιπροσωπευτικές εργασίες χρησιμοποιώντας το σύστημα που αξιολογείται, κατά προτίμηση σε κατάλληλα οργανωμένο εργαστήριο αξιολόγησης ευχρηστίας. Τεχνικές της μεθόδου είναι: η μέτρηση της απόδοσης (performance measurement) με την οποία προκύπτουν ποσοτικά δεδομένα σχετικά με την εκτέλεση εργασιών (π.χ. χρόνοι διεκπεραίωσης εργασιών, λάθη που έγιναν κατά τη διάρκεια διεκπεραίωσης), το πρωτόκολλο ομιλούντος υποκειμένου (thinking aloud protocol) όπου οι χρήστες

Η Πληροφορική στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Διδασκαλία και Διδακτική 3 εκφράζουν με λόγια τις σκέψεις τους χρησιμοποιώντας το υπό αξιολόγηση σύστημα, αρχεία πληκτρολογήσεων χρηστών (user log files) όπου γίνεται λεπτομερής καταγραφή της αλληλεπίδρασης με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού, καμερών κ.α. Οι σπουδαιότερες διερευνητικές μέθοδοι είναι οι συνεντεύξεις των χρηστών (user interviews) και τα ερωτηματολόγια (questionnaires). Τέλος, οι αναλυτικές μέθοδοι αφορούν την ανάπτυξη μοντέλων που προβλέπουν τη συμπεριφορά των χρηστών ενός διαδραστικού συστήματος, περιγράφοντας στόχους και ακολουθίες ενεργειών που εκτελεί ο τυπικός χρήστης κατά την αλληλεπίδρασή του με το σύστημα. Ευρετική αξιολόγηση του ETwinning Ευρετική αξιολόγηση της ευχρηστίας του Etwinning με βάση τις οδηγίες του Nielsen Η αξιολόγηση της ευχρηστίας του ιστότοπου www.etwinning.net που ακολουθεί, αφορά στους άξονες: σχεδίαση σελίδας, σχεδίαση περιεχομένου, σχεδίαση ιστοτόπου και διεθνής χρήση του ιστοτόπου (Nielsen, 2000/a). Για καθέναν από τους άξονες αυτούς, ακολουθήθηκαν αρκετές έτοιμες οδηγίες, ενώ κάποιες από αυτές τροποποιήθηκαν κατάλληλα, για την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του αξιολογούμενου ιστότοπου. Στον πίνακα 1 αναφέρονται οι οδηγίες αυτές με τη μορφή ευρετικών κανόνων, βάσει των οποίων πραγματοποιήθηκε η αξιολόγηση. Πίνακας 1: Ευρετικοί κανόνες αξιολόγησης του ETwinning με βάση τις οδηγίες του Nielsen και αριθμός λαθών ανά κανόνα Σχεδίαση σελίδας Αριθμός λαθών ανά ευρετικό κανόνα 1. Η οθόνη πρέπει να έχει σωστή αναλογία χρήσιμης πληροφορίας και περιττής (κενά, μη λειτουργικά εικονίδια κ.α.). 1 2. Ο ιστότοπος πρέπει να είναι σχεδιασμένος για διαφορετικές πλατφόρμες. 2 3. Πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός νοήματος και παρουσίασης. 0 4. Οι χρόνοι απόκρισης πρέπει να είναι ικανοποιητικοί. 0 5. Οι σύνδεσμοι πρέπει να ικανοποιούν τους κανόνες του διαδικτύου. 2 6. Ο ιστότοπος πρέπει να έχει σχεδιαστεί με σωστή χρήση stylesheets. 0 7. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πλαίσια (frames). 0 8. Ο ιστότοπος πρέπει να χαρακτηρίζεται αξιόπιστος. 0 9. Σε όλες τις σελίδες πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα εκτύπωσης μακρών εγγράφων. 1 Σχεδίαση περιεχομένου 10. Το περιεχόμενο πρέπει να έχει γραφτεί κατάλληλα για τον παγκόσμιο ιστό. 2 11. Οι τίτλοι των σελίδων πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες του παγκόσμιου ιστού. 0 12. Το κείμενο πρέπει να είναι ευανάγνωστο. 2 13. Πρέπει να υπάρχει online βοήθεια και τεκμηρίωση. 3 14. Τα αρχεία πολυμέσων θα πρέπει να ακολουθούν κανόνες ευχρηστίας. 0 15. Οι εικόνες και οι φωτογραφίες δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται συχνά. 0 16. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται κινούμενα γραφικά. 0 17. Η χρήση βίντεο πρέπει να ελαχιστοποιείται. 0 18. Ο ήχος πρέπει να είναι καλής ποιότητας, αλλιώς να αποφεύγεται. 1 19. Ο ιστότοπος πρέπει να διαθέτει πολυμεσικό υλικό για χρήστες με ειδικές ανάγκες. 1 20. Πρέπει να αποφεύγονται τα τρισδιάστατα γραφικά. 0 Σχεδίαση ιστοτόπου 21. Η αρχική σελίδα πρέπει να έχει κατάλογο θεματικών περιοχών, τελευταία νέα και αναζήτηση. 3 22. Πρέπει να αποφεύγονται οι προαρχικές οθόνες. 0 23. Το σύστημα πλοήγησης του ιστότοπου θα πρέπει να απαντά άμεσα στα ερωτήματα: Πού είμαι; Πού ήμουν; Πού μπορώ να πάω; 2 24. Ο χρήστης πρέπει να έχει τον έλεγχο της πλοήγησης. 1 25. Όλες οι υποσελίδες πρέπει να έχουν συγκεκριμένη δομή και να ακολουθούν κανόνες ενός καλά οργανωμένου ιστότοπου. 0 26. Πρέπει να λειτουργεί μηχανή αναζήτησης στον ιστότοπο. 0 27. Το URL του ιστότοπου πρέπει να είναι ευμνημόνευτο, αποτελούμενο από κοινές λέξεις. 0 Διεθνής χρήση του ιστότοπου 28. Ο ιστότοπος πρέπει να είναι μεταφρασμένος σε πολλές γλώσσες. 0 29. Πρέπει να υπάρχουν εργαλεία για πειραματικές διαδικασίες με χρήστες σε διεθνές επίπεδο. 0 30. Πρέπει να υπάρχει περιεχόμενο από τα δρώμενα διεθνώς στο αντικείμενο του ιστότοπου. 0 Τα δεδομένα της ευρετικής αξιολόγησης με βάση τις οδηγίες του Nielsen Ο ιστότοπος www.etwinning.net ελέγχθηκε αν ικανοποιεί τους 30 ευρετικούς κανόνες του πίνακα 1 από δύο αξιολογητές - μέλη του εργαστηρίου ποιότητας λογισμικού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, τη συγγραφέα της παρούσας έρευνας και έναν ακόμη. Οι αξιολογητές συγκέντρωσαν όλες τις παραβιάσεις των ευρετικών κανόνων και προσδιόρισαν τα σημεία που γίνονται οι παραβιάσεις αυτές. Στον πίνακα 1, φαίνεται ο αριθμός των ανιχνευμένων λαθών για κάθε ευρετικό κανόνα. Συνολικά βρέθηκαν 29 ελαττώματα ευχρηστίας. Πολλά από αυτά, ανιχνεύτηκαν και από τους δύο αξιολογητές.

4 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής Στην επόμενη παράγραφο παρουσιάζονται και συζητούνται αναλυτικά, όλες οι σωστές εφαρμογές και όλες οι παραβιάσεις που έχουν αποκαλυφτεί για κάθε ευρετικό κανόνα. Ανάλυση αποτελεσμάτων ευρετικής αξιολόγησης με βάση τις οδηγίες του Nielsen Σχεδίαση σελίδας (Page Design) Σε αυτήν την παράγραφο, μελετάται η γενικότερη μορφή της σελίδας, ως προς το νοηματικά ξεκάθαρο περιεχόμενό της, την εντύπωση που προκαλεί στο χρήστη και την ευκολία αλληλεπίδρασης του χρήστη με τα διάφορα στοιχεία που υπάρχουν. Ένα βασικό ερώτημα που απασχόλησε τους αξιολογητές σε αυτό το μέρος της αξιολόγησης, είναι αν ο χρήστης μπορεί εύκολα να βρει την πληροφορία που τον ενδιαφέρει. Αναλογίες χρήσιμης και περιττής πληροφορίας στην οθόνη(1 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net δε χρησιμοποιεί καθόλου διαφημίσεις. Το περιεχόμενο που ενδιαφέρει το χρήστη πρέπει να καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της οθόνης (80%) και να βρίσκεται πάνω από τη γραμμή εργασιών, ώστε να είναι ορατό χωρίς να χρειάζεται κύλιση της σελίδας. Επίσης, τα μενού δε θα πρέπει να καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο από το 20% της οθόνης και κάθε μενού θα πρέπει να περιλαμβάνει το πολύ 7 επιλογές. Αυτές οι απαιτήσεις ικανοποιούνται από τον ιστότοπο www.etwinning.net. Στον ιστότοπο χρησιμοποιούνται «λευκοί» χαρακτήρες (white space) δηλαδή χαρακτήρες που δεν εμφανίζουν κάτι, όπως το κενό σε μεγάλο ποσοστό, περίπου 50%. Η χρήση τέτοιων χαρακτήρων κρίνεται θετική, καθώς αυτοί διαχωρίζουν σε κομμάτια το περιεχόμενο και διευκολύνουν την πλοήγηση αρκετά. Όμως ένα ποσοστό χρήσης τους μεγαλύτερο του 50%, ξεπερνάει το όριο της εκλογικευμένης χρήσης. Αν και γενικά ο ιστότοπος χαρακτηρίζεται απλός στη σχεδίαση, χωρίς πολύπλοκα ή χρονοβόρα στοιχεία, εντούτοις υπάρχουν κάποια εικονίδια, που αποτελούν περιττά διακοσμητικά στοιχεία της διεπιφάνειας, αφού δε λειτουργούν καν ως σύνδεσμοι. Σχεδίαση για διαφορετικές πλατφόρμες(2 ος ευρετικός κανόνας) Σε όλες τις σελίδες το λογότυπο του ETwinning, πάνω και αριστερά, λειτουργεί σωστά ως σύνδεσμος που οδηγεί στην αρχική σελίδα του ιστότοπου. Ο ιστότοπος δουλεύει πολύ καλά με μικρές και μεγάλες γραμματοσειρές κι αυτό του προσθέτει διαλειτουργικότητα. Όμως, εικονίδια αυξομείωσης του μεγέθους των γραμμάτων, υπάρχουν πάνω αριστερά μόνον στο χώρο του desktop. Έτσι, μόνο από επιλογή του φυλλομετρητή, μπορεί ο χρήστης να αυξομειώσει το μέγεθος της γραμματοσειράς. Ο ιστότοπος λειτουργεί πολύ καλά και σε μικρή και σε μεγάλη ανάλυση οθόνης, καθώς και σε όλες τις ποιότητες χρώματος. Στις σελίδες του desktop υπάρχει ειδικός σύνδεσμος για εκτύπωση με επεξήγηση του τι κάνει, κάτι που κρίνεται πολύ καλό. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να υπάρχει και στην αρχική σελίδα αλλά και στο χώρο του twinspace. Καλό θα ήταν να υπάρχει επίσης η δυνατότητα προεπισκόπισης της εκτύπωσης, ώστε ο χρήστης να έχει την τελική εικόνα της σελίδας ή των σελίδων προς εκτύπωση. Στα πεδία όπου ο χρήστης καλείται να γράψει κάτι, π.χ. όνομα χρήστη, πολύ σωστά υπάρχει επεξηγηματικό κείμενο μέσα, το οποίο σβήνει ο χρήστης για να γράψει ό,τι χρειάζεται. Ο κώδικας του ιστότοπου www.etwinning.net κρίνεται συμβατός με τα διεθνή πρότυπα και ακολουθεί κανόνες. Για παράδειγμα, οι εικόνες βρίσκονται μέσα στο φάκελο «images» και γενικά όλα τα όμοια στοιχεία είναι αποθηκευμένα σε αντίστοιχους φακέλους. Εντυπωσιακή είναι η εμφάνιση του ιστότοπου σε πολλές γλώσσες. Η συγγραφή του κώδικα έγινε με τη χρήση: -HTML 4.01: Κάθε σελίδα βασίζεται, πολύ σωστά, στο <form> που συλλέγει τα δεδομένα που δίνει ο κάθε χρήστης, τα επεξεργάζεται και επιστρέφει το ανάλογο αποτέλεσμα. -JAVASCRIPT 1.2: Παρατηρείται εκτεταμένη και ταυτόχρονα σωστή χρήση της γλώσσας αυτής (π.χ. για τη δημιουργία και τη λειτουργία των επιλογών των μενού). Γενικά, η γλώσσα javascript1.2 χρησιμοποιείται για τη λειτουργικότητα που αφορά στο πιο επιφανειακό στρώμα/επίπεδο της ιστοσελίδας και την κάνει ελαφριά και ευχάριστη. Η δομή των αρχείων της javascript είναι πολύ προσεγμένη. -COLDFUSION: Αυτή η server-side scripting γλώσσα χρησιμοποιείται για τη δημιουργία δυναμικών ιστοσελίδων. Με απλά λόγια, αποτελεί γέφυρα μεταξύ του επιπέδου της διεπιφάνειας χρήσης και της βάσης δεδομένων. Η λειτουργία του ιστότοπου www.etwinning.net δοκιμάστηκε και δεν παρουσίασε κανένα πρόβλημα, στους εξής φυλλομετρητές: Internet Explorer 6.0, Firefox 3.0.5 και Opera 9.26. Η επαλήθευση του κώδικα μέσω του εργαλείου http://validator.w3.org/, εντόπισε ασυμφωνίες με το πρότυπο HTML, που όμως δε φαίνεται να δημιουργούν κάποιο πρόβλημα στη λειτουργία του ιστότοπου. Ο ιστότοπος www.etwinning.net γενικά, δε χρησιμοποιεί εξεζητημένη τεχνολογία του διαδικτύου κι αυτό το στοιχείο, προσθέτει στη διαλειτουργικότητά του. Διαχωρισμός νοήματος και παρουσίασης(3 ος ευρετικός κανόνας) Το περιεχόμενο των ιστοσελίδων είναι διαχωρισμένο από τα στοιχεία που αφορούν στην εμφάνιση αυτών. Η τεχνική αυτή είναι πολύ σημαντική για την ανανέωση του περιεχομένου με τρόπο εύκολο και γρήγορο. Για την υλοποίηση της τεχνικής αυτής, έχει χρησιμοποιηθεί το εργαλείο διαχείρισης περιεχομένου, Contens (www.contens.de). Χρόνοι απόκρισης(4 ος ευρετικός κανόνας) Ο χρόνος που απαιτείται για να κινηθεί ο χρήστης στις εσωτερικές σελίδες, είναι περίπου ένα δευτερόλεπτο και στις πιο αργές ταχύτητες συνδέσεων. Σε αυτό συμβάλλουν, η αποφυγή πολυμεσικών αντικειμένων, η χρήση HTML στοιχείων και ο σχετικά γρήγορος server που φιλοξενεί τον ιστότοπο. Με αυτόν τον τρόπο, δε διακόπτεται η ροή σκέψης του χρήστη και αυτός αποκομίζει μια θετική εντύπωση πλοήγησης. Σύνδεσμοι (5 ος ευρετικός κανόνας) Όλοι οι σύνδεσμοι, σωστά, αποτελούνται από μία ως πέντε το πολύ λέξεις, που περιγράφουν το περιεχόμενο των συνδέσμων. Συνολικά, στον ιστότοπο συναντώνται σύνδεσμοι με ομοιόμορφο στυλ. Υπάρχουν Τίτλοι Συνδέσμων (Link Titles), οι οποίοι βοηθούν στην ευχρηστία, καθώς όλα τα ονόματα των συνδέσμων δεν είναι εύστοχα ορισμένα, ώστε να καταλαβαίνει ο χρήστης πού κατευθύνεται.

Η Πληροφορική στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Διδασκαλία και Διδακτική 5 Όλοι σχεδόν οι σύνδεσμοι έχουν πολύ σωστά το πρότυπο μπλε χρώμα. Όμως, οι σύνδεσμοι που έχει επισκεφτεί ο χρήστης θα έπρεπε να χρωματίζονται μωβ ή κόκκινοι, πράγμα που δεν συμβαίνει. Η παρουσίαση των περισσότερων εξωτερικών συνδέσμων γίνεται σωστά, με το όνομα του ενδιαφέροντος και όχι με το URL Ο ιστότοπος www.etwinning.net απαιτεί εγγραφή των χρηστών μέσω κωδικού, προκειμένου αυτοί να μπορούν να χρησιμοποιούν τον ιστότοπο σε άλλο επίπεδο, από εκείνο της απλής ενημέρωσης για το πρόγραμμα ETwinning. Αυτό επιτρέπει περιορισμένη μεν χρήση συνδέσμων προς τον ιστότοπο, αλλά έτσι πρέπει να λειτουργεί. Δεν υπάρχουν καθόλου σύνδεσμοι προς διαφημίσεις. Style Sheets(6 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net έχει σχεδιαστεί με τη χρήση style sheets. Με τον τρόπο αυτό, μια απλή αλλαγή σε κάποιο style sheet μπορεί να αλλάξει την εμφάνιση πολλών σελίδων του ιστότοπου. Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί ένα style sheet, το οποίο κάνει τη σχεδίαση καθολική και ταυτόχρονα, συμφωνεί με τις οδηγίες ευχρηστίας. Στην περίπτωση που απενεργοποιηθεί η λειτουργία των style sheets, ο ιστότοπος συνεχίζει να λειτουργεί, κάτι που κρίνεται θετικό. Βέβαια η λειτουργία συνεχίζεται σε ένα μη φιλικό προς τον χρήστη περιβάλλον. Σύμφωνα με τις οδηγίες ευχρηστίας, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερα από δύο fonts και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται η ιδιότητα «!important» που καθορίζει προτεραιότητα μιας ρύθμισης. Ο ιστότοπος www.etwinning.net ικανοποιεί και αυτές τις απαιτήσεις. Frames(7 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net δεν υποστηρίζει frames, γεγονός που κρίνεται πάρα πολύ θετικό και επικροτείται στις περισσότερες αξιολογήσεις ευχρηστίας ιστοτόπων. Αξιοπιστία (8 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net χαρακτηρίζεται αξιόπιστος, αφού οι πληροφορίες που περιέχει είναι σοβαρές και έγκυρες και ο χρήστης επικεντρώνεται με αρκετή επιτυχία στις παρεχόμενες πληροφορίες. Εκτύπωση (9 ος ευρετικός κανόνας) Η δυνατότητα εκτύπωσης έχει υποστηριχτεί μόνον στο χώρο του desktop. Σχεδίαση περιεχομένου (Content Design) Στην παράγραφο αυτή αξιολογείται το περιεχόμενο του ιστότοπου www.etwinning.net, ως προς την οργάνωσή και παρουσίασή του. Δεδομένου ότι οι χρήστες επαναλαμβάνουν τις επισκέψεις τους σε έναν ιστότοπο, μόνον αν βρουν το περιεχόμενό του ενδιαφέρον, κατανοητό, άμεσα ωφέλιμο και εύκολο στην προσπέλασή του, η σχεδίαση του περιεχομένου είναι πολύ σημαντική. Συγγραφή κατάλληλη για τον παγκόσμιο ιστό (10 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net χαρακτηρίζεται από συντομία στο περιεχόμενό του. Υπάρχουν επίσης, μικρές παράγραφοι με υποεπικεφαλίδες και κάποιες φορές λίστες. Ακόμη, τα πιο πολλά κομμάτια κειμένου είναι προσανατολισμένα, το καθένα σε ένα ακριβές θέμα και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του συνόλου. Έτσι, οι χρήστες δεν χάνονται σε μακροσκελείς παραγράφους και σε πληθώρα κειμένου. Υπάρχουν σύνδεσμοι κατάλληλοι, ώστε να διαχωρίζεται το περιεχόμενο σε πολλαπλές σελίδες και σε μικρές αυθύπαρκτες ενότητες. Παρόλα αυτά, υπάρχουν σελίδες που απαιτούν αρκετή κύλιση (scrolling) κι αυτό δεν είναι σωστό από πλευράς ευχρηστίας. Η γλώσσα είναι απλή και κατανοητή. Oι τίτλοι των μενού στο desktop είναι γραμμένοι με κεφαλαία γράμματα και υπάρχουν τόνοι στη μέση των λέξεων, κάτι που αποτελεί γραμματικό λάθος. Το κείμενο σε κάθε σελίδα, σύμφωνα με τους κανόνες ευχρηστίας, θα πρέπει να έχει τη δομή της ανεστραμμένης πυραμίδας, ως προς το νόημά του. Δηλαδή, από γενικό, να γίνεται όλο και πιο ειδικό και ο αναγνώστης να μπορεί να σταματήσει οποιαδήποτε στιγμή θελήσει, χωρίς να έχει χάσει κάποια πληροφορία σημαντικότερη από αυτές που διάβασε. Η αρχή αυτή ακολουθείται στον υπό αξιολόγηση ιστότοπο. Ο κανόνας του «όχι πάνω από τρία κλικ» φαίνεται να ακολουθείται. Οι περισσότερες σελίδες, όσο απομακρυσμένες κι αν είναι από την αρχική, δεν απαιτούν πάνω από τρία «κλικ» του ποντικιού για να προσπελαστούν. Δεν υπάρχουν πολλαπλές σελίδες ή παράγραφοι, με το ίδιο περιεχόμενο. Οι παράγραφοι και οι σελίδες, περιέχουν διακριτή πληροφορία. Οι επικεφαλίδες είναι καλά ορισμένες και ευνόητες. Επίσης, ακολουθούν τον κανόνα που θέλει την πρώτη λέξη να είναι η πιο σημαντική. Η χρήση συνδέσμων στις εσωτερικές σελίδες θα μπορούσε να είναι πιο περιορισμένη. Η ιδιότητα ενός ιστότοπου να καθοδηγεί τους χρήστες του να εντοπίζουν την πληροφορία που τους ενδιαφέρει περισσότερο, αναφέρεται από τον Nielsen ως «scan-ability». Ο ιστότοπος www.etwinning.net γενικά έχει καλή επίδοση σε αυτόν τον τομέα με κάποιες εξαιρέσεις. Τίτλοι Σελίδων (11 ος ευρετικός κανόνας) Οι τίτλοι των σελίδων του ιστότοπου www.etwinning.net αποτελούνται από 1 ως 4 λέξεις, περιλαμβάνουν το πολύ 40 χαρακτήρες και το νόημά τους γίνεται κατανοητό όταν το διαβάζει ο χρήστης, συμφωνώντας με τους κανόνες ευχρηστίας. Ακόμη, οι τίτλοι των σελίδων με μορφή κειμένου, δεν περιέχουν πολλά άρθρα ή αντωνυμίες και μοιάζουν με τίτλους εφημερίδων, κάτι που κρίνεται θετικό από πλευράς ευχρηστίας. Ο τίτλος της αρχικής σελίδας του ιστότοπου www.etwinning.net είναι απόλυτα σχετικός με το περιεχόμενο του ιστότοπου, με αποτέλεσμα οι μηχανές αναζήτησης να εντοπίζουν αμέσως τον ιστότοπο, όταν ο χρήστης πληκτρολογεί σε αυτές, τη λέξη «etwinning». Κάθε ξεχωριστή σελίδα έχει διαφορετικό τίτλο, ο οποίος μάλιστα δείχνει και το χάρτη πλοήγησης της συγκεκριμένης σελίδας. Έτσι, σε κάθε σελίδα ο χρήστης καταλαβαίνει και το πώς βρέθηκε σε αυτή. Επιπλέον, ο χάρτης πλοήγησης της κάθε σελίδας, περιέχει συνδέσμους, ώστε ο χρήστης να μπορεί να γυρίζει σε προηγούμενες σελίδες. Όλα αυτά προσθέτουν στην ευχρηστία του ιστότοπου. Αρνητικό είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει συνολικός χάρτης πλοήγησης του ιστότοπου.

6 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής Ευανάγνωστο κείμενο (12 ος ευρετικός κανόνας) Στην επιλογή των χρωμάτων υπάρχει ικανοποιητική αντίθεση μεταξύ των κειμένων και του φόντου του ιστότοπου. Το κείμενο είναι γραμμένο με κλασσικό μαύρο χρώμα και το φόντο είναι κλασσικό άσπρο. Επίσης, στα μενού υπάρχει καλή αντίθεση. Κάποιοι τίτλοι παραγράφων, χωρίς να αποτελούν συνδέσμους, είναι γαλάζιοι, ακριβώς όπως και οι σύνδεσμοι, παραπλανώντας το χρήστη σε περιττά «κλικ» του ποντικιού. Θα έπρεπε οι τίτλοι αυτοί να είναι γραμμένοι με έντονα μαύρα γράμματα, όπως και άλλοι τίτλοι σε άλλες σελίδες του ιστότοπου. Το μέγεθος των γραμμάτων του ιστότοπου www.etwinning.net κρίνεται ικανοποιητικό για χρήστες χωρίς προβλήματα όρασης. Το κείμενο παραμένει σταθερό, είναι στοιχισμένο προς τα αριστερά, ενώ δε χρησιμοποιούνται κεφαλαία γράμματα για τη γραφή κειμένου. Αυτά αποτελούν οδηγίες καλής ευχρηστίας. Online βοήθεια και τεκμηρίωση (13 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net περιέχει αρκετή βοήθεια και τεκμηρίωση online για τα πιο βασικά εργαλεία του και για τις συνηθέστερες δυνατότητες αξιοποίησής του. Υπάρχουν στη διάθεση του χρήστη επιλογές, όπως «Συνήθεις ερωτήσεις», «Οδηγίες χρήσης», «Ρυθμίσεις του υπολογιστή», «Εργαλεία», οι οποίες είναι πολύ κατατοπιστικές. Θετικό κρίνεται το γεγονός ότι όλες οι οδηγίες είναι σύντομες και προσανατολισμένες στους πιθανούς στόχους των χρηστών. Ακόμη, εύκολα ο χρήστης οδηγείται στις οδηγίες, μέσα από το αρχικό μενού «Λάβετε Υποστήριξη». Θετικό από πλευράς ευχρηστίας είναι το ότι υπάρχει Γλωσσάρι. Ο ιστότοπος δεν εμφανίζει καθόλου μηνύματα λάθους, το οποίο κρίνεται αρνητικό από πλευράς ευχρηστίας. Ο ιστότοπος δεν εμφανίζει καθόλου μηνύματα επιβεβαίωσης των ενεργειών του χρήστη, με αποτέλεσμα να μην έχει αυτός ευκαιρία δεύτερης σκέψης πριν ολοκληρώσει κάποια ενέργεια. Αρχεία πολυμέσων (14 ος ευρετικός κανόνας) Στον ιστότοπο www.etwinning.net υπάρχουν αρχεία πολυμέσων για downloading, για τα οποία αναφέρεται ο τύπος και το μέγεθος, κάτι που κρίνεται θετικό. Εικόνες και Φωτογραφίες(15 ος ευρετικός κανόνας) Εικόνες και φωτογραφίες υπάρχουν ελάχιστες στην αρχική σελίδα του ιστότοπου οπότε δεν επιβαρύνεται ο χρόνος του downloading. Περισσότερες φωτογραφίες πιθανόν να υπάρχουν στους χώρους desktop και twinspace, όπου έχουν πρόσβαση οι εγγεγραμμένοι χρήστες. Κινούμενα γραφικά (16 ος ευρετικός κανόνας) Δε χρησιμοποιούνται καθόλου κινούμενα γραφικά, που έτσι κι αλλιώς πρέπει να αποφεύγονται, διότι αποπροσανατολίζουν το χρήστη. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε να υπάρχει μια ελάχιστη ποσότητα κινούμενων γραφικών (animation), για να τραβάει την προσοχή σε ανανεώσεις θεμάτων και πληροφοριών. Video (17 ος ευρετικός κανόνας) Στον ιστότοπο www.etwinning.net υπάρχουν βίντεο στις εργασίες των σχολείων που ανακοινώνονται (βραβευμένα έργα κ.α.). Η χρησιμοποίησή τους εκεί, κρίνεται απαραίτητη, διότι συνεισφέρουν στην βελτιστοποίηση της παρουσίασης της δουλειάς των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Ήχος (18 ος ευρετικός κανόνας) Χρησιμοποιούνται με μέτρο κάποια ηχητικά αντικείμενα, κάτι που κρίνεται θετικό. Θα μπορούσε να υπάρχει και ήχος, στα πολυμεσικά αρχεία με οδηγίες χρήσης της πλατφόρμας ETwinning. Πολυμεσικό υλικό για χρήστες με ειδικές ανάκες (19 ος ευρετικός κανόνας) Στα πολυμεσικά αρχεία δεν υπάρχει τεχνολογία για χρήστες με ειδικές ανάγκες. Τρισδιάστατα γραφικά (20 ος ευρετικός κανόνας) Δεν υπάρχουν τρισδιάστατα γραφικά, κάτι που κρίνεται θετικό. Σχεδίαση Ιστοτόπου (Site Design) Στην παράγραφο αυτή, αξιολογείται ο γενικότερος σχεδιασμός του ιστότοπου www.etwinning.net, που έχει να κάνει με την αρχιτεκτονική του, τα διάφορα στοιχεία πλοήγησης που χρησιμοποιεί, καθώς και τη δομή του. Γενικά, ένας καλά σχεδιασμένος ιστότοπος, θα πρέπει να διέπεται από απλότητα, καθαρή δόμηση της πληροφορίας και εύκολη πλοήγηση. Η Αρχική Σελίδα (21 ος ευρετικός κανόνας) Σύμφωνα με τις οδηγίες ευχρηστίας, υπάρχουν τρεις ιδιότητες προϋποθέσεις, που πρέπει να έχει ένας ιστότοπος στην αρχική του σελίδα: κατάλογος με τις κυριότερες θεματικές περιοχές του, απ όπου θα γίνεται η πλοήγηση, τα κυριότερα τελευταία νέα περιληπτικά και αναζήτηση. Ο ιστότοπος www.etwinning.net πληρεί και τις τρεις προϋποθέσεις. Η αρχική σελίδα πρέπει να είναι σχεδιασμένη διαφορετικά από τις υπόλοιπες σελίδες, αλλά να μοιράζεται το ίδιο στυλ με αυτές, οδηγία η οποία τηρείται. Το λογότυπο (logo) του ιστότοπου συνηθίζεται να είναι μεγαλύτερο στην αρχική σελίδα, απ ότι στις υπόλοιπες σελίδες, κάτι που δε συμβαίνει στον ιστότοπο www.etwinning.net. Για τους χρήστες που επισκέπτονται για πρώτη φορά τη σελίδα, είναι αρκετά σαφές τι μπορούν να κάνουν μέσα στη σελίδα. Ο ιστότοπος www.etwinning.net επιτρέπει σε άλλους ιστότοπους να κατευθύνουν τους χρήστες σε ακριβή σημεία που τους ενδιαφέρουν στον ιστότοπο www.etwinning.net, χωρίς να τους επιβάλλεται να πηγαίνουν στην αρχική σελίδα πρώτα. Η ιδιότητα αυτή, που αναφέρεται στη βιβλιογραφία ως «βαθύς σύνδεσμος (deep linking)» προσθέτει στην ευχρηστία του ιστότοπου. Προ-αρχικές οθόνες (splash screens) (22 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net δεν έχει προ-αρχικές οθόνες, οι οποίες πρέπει να αποφεύγονται. Το πρώτο πράγμα που βλέπει ένας χρήστης που εισέρχεται στον ιστότοπο, είναι η αρχική σελίδα. Πλοήγηση (23 ος ευρετικός κανόνας) Το σύστημα πλοήγησης ενός ιστότοπου θα πρέπει να είναι έτσι σχεδιασμένο, ώστε να δίνει στο χρήστη άμεσα, απαντήσεις στις εξής ερωτήσεις: 1. Πού είμαι; (Σχετικά με το διαδίκτυο, αλλά και σχετικά με τον ιστότοπο.)

Η Πληροφορική στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Διδασκαλία και Διδακτική 7 2. Πού ήμουν; (Πρέπει να υπάρχει κουμπί «Προηγούμενο - Back» και λίστα με προηγούμενες τοποθεσίες που έχει βρεθεί ο χρήστης, σε διαφορετικό χρώμα.) 3. Πού μπορώ να πάω από εδώ; (Οι ορατές επιλογές πλοήγησης και οι σύνδεσμοι της σελίδας, απαντούν σε αυτήν την ερώτηση.) Στον ιστότοπο www.etwinning.net : Η τρέχουσα θέση του χρήστη σε σχέση με το διαδίκτυο, είναι πλήρως προσδιορίσιμη, σε όλες τις σελίδες, μέσω του μεγάλου logo, σε σταθερή και συνεπή θέση μέσα σε αυτές. Η τρέχουσα θέση του χρήστη σε σχέση με τον ιστότοπο, δίνεται δείχνοντας το μονοπάτι από την αρχική σελίδα ως την τρέχουσα. Μάλιστα, η αρχική σελίδα και όλες οι ενδιάμεσες ως την τρέχουσα, αποτελούν και συνδέσμους με χαρακτηριστικό μπλε χρώμα. Η αντίληψη της τρέχουσας θέσης του χρήστη, ενισχύεται από την επικεφαλίδα που υπάρχει σε κάθε σελίδα και η οποία είναι αρκετά μεγάλη και ευδιάκριτη. Η επικεφαλίδα HTML δημιουργεί ένα ευνόητα και προσιτό όνομα για κάθε ξεχωριστή σελίδα, έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να την εντοπίζουν εύκολα, σε μια λίστα με τα «Αγαπημένα (Bookmarks)». Οι σύνδεσμοι δεν εμφανίζονται με διαφορετικό χρώμα, στην περίπτωση που οδηγούν σε κάποια σελίδα που ο χρήστης έχει ήδη επισκεφτεί. Έτσι, ο ιστότοπος δεν απαντά στο ερώτημα «Πού ήμουν;». Αυτό, όπως έχει τονιστεί και σε άλλο σημείο, είναι λάθος από πλευράς ευχρηστίας και πρέπει να αλλάξει. Στο μενού πλοήγησης το οποίο είναι σταθερό σε όλες τις σελίδες - όλες οι δυνατές επιλογές γίνονται ορατές με ένα κλικ και αυτό βοηθά το χρήστη να έχει πλήρη εικόνα για το πού μπορεί να πάει. Η δομή του ιστότοπου είναι συγκροτημένη και ιεραρχημένη σε επίπεδα. Ο χρήστης ξέρει τι βλέπει, πώς ερμηνεύεται και πού ανήκει, σε σχέση με άλλες επιλογές στον ιστότοπο. Ο ιστότοπος χαρακτηρίζεται ως ένα σημείο, από «εύρος εναντίον βάθους» και αυτό είναι καλό από πλευράς ευχρηστίας. Θα μπορούσε όμως να είναι ακόμη πιο ευρύς. Η τεχνική σχεδιασμού ιστότοπων που δίνει έμφαση στο εύρος των σελίδων, τοποθετεί πολλούς συνδέσμους σε κάθε σελίδα. Έτσι, ο χρήστης έχει μπροστά του όλες τις επιλογές και δε χρειάζεται να προχωρά εις βάθος για να ανακαλύπτει τις πληροφορίες που αναζητά. Επιπλέον, σε περίπτωση λάθους βήματος, ο χρήστης πηγαίνοντας ένα μόνο επίπεδο πιο πίσω, μπορεί να βρεθεί ξανά στο σωστό χώρο του ιστότοπου. Έλεγχος της πλοήγησης από το χρήστη (24 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net γενικά, ακολουθεί τους κανόνες του παγκόσμιου ιστού και παρέχει στο χρήστη ευελιξία πλοήγησης και ελευθερία κίνησης. Στον ιστότοπο υπάρχει συσσωρευμένη πληροφορία χωρισμένη σε κατηγορίες με σύντομους τίτλους, οι οποίοι προσφέρουν περιληπτική πληροφορία. Ο ιστότοπος δεν παρέχει φιλτράρισμα στο περιεχόμενο. Παρέχει συντμημένη μορφή περιεχομένου, η οποία μέσω συνδέσμων παρουσιάζεται σε πιο ανεπτυγμένη μορφή. Δεδομένου ότι κανένας ιστότοπος δεν αποτελεί αποκλειστικό κέντρο ενδιαφέροντος κανενός χρήστη, ο ιστότοπος www.etwinning.net έχει σχεδιαστεί έτσι, ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο εύκολα προσπελάσιμος από τους χρήστες του διαδικτύου. Αρνητική κρίνεται η έλλειψη χάρτη πλοήγησης του ιστότοπου. Υποσελίδες (25 ος ευρετικός κανόνας) Κάθε σελίδα στον ιστότοπο www.etwinning.net παρέχει στο χρήστη την αίσθηση καθορισμένου χώρου και του φανερώνει πού έχει βρεθεί με την αναπαράσταση της ιεραρχίας στο πάνω αριστερό μέρος της σελίδας, η οποία παρέχει και επιλογές πλοήγησης. Το όνομα των υποσελίδων φαίνεται ακόμη και στα χαμηλότερα επίπεδα της ιεραρχίας του ιστότοπου, κάτι πολύ θετικό. Όλες οι υποσελίδες δίνουν τη δυνατότητα πλοήγησης και μετάβασης στην αρχική σελίδα. Όλες οι υποσελίδες έχουν ένα κοινό στυλ, μοιράζονται το ίδιο σύστημα πλοήγησης, καλύπτουν συγκεκριμένες ανάγκες και παρέχουν τοπική πληροφορία. Δυνατότητες αναζήτησης(26 ος ευρετικός κανόνας) Στον ιστότοπο www.etwinning.net λειτουργεί μηχανή αναζήτησης, κάτι που κρίνεται θετικό. Σχεδίαση του URL(27 ος ευρετικός κανόνας) Τόσο το www.etwinning.net όσο και το etwinning.net αποτελούν συνώνυμα για τους εξυπηρετητές διαδικτύου (web servers), κάτι που είναι θετικό, για την περίπτωση που κάποιος έχει ξεχάσει το www ή έχει αποφύγει να το προφέρει. Το όνομα του domain είναι etwinning, ίδιο ακριβώς με το όνομα του προγράμματος στο οποίο αναφέρεται ο ιστότοπος, είναι σύντομο, εύκολο να γραφεί και είναι ευμνημόνευτο. Αυτό είναι πολύ θετικό από πλευράς ευχρηστίας. Σύμφωνα με τους κανόνες ευχρηστίας, σε όλα τα URLs του ιστότοπου www.etwinning.net, χρησιμοποιούνται λέξεις της κοινής φυσικής γλώσσας, χρησιμοποιούνται μόνον πεζά γράμματα, αλλά οι σελίδες ανοίγουν ακόμη και αν χρησιμοποιηθούν κεφαλαία. Ακόμη, δε χρησιμοποιούνται ειδικοί χαρακτήρες. Δεν υπάρχουν URLs που να παραπέμπουν σε διαφημίσεις. Η παλιά URL διεύθυνση www.etwinning.gr υποστηρίζεται, κάτι που κρίνεται θετικό. Διεθνής χρήση: εξυπηρετώντας ένα παγκόσμιο κοινό (28 ος, 29 ος και 30 ος ευρετικός κανόνας) Ο ιστότοπος www.etwinning.net είναι σχεδιασμένος για την υλοποίηση σχεδίων από εταίρους που προέρχονται από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνον. Έτσι, είναι μεταφρασμένος με όλες τις υποσελίδες του σε 22 γλώσσες. Ικανοποιούνται και οι τρεις κανόνες ευχρηστίας αυτής της κατηγορίας. Εμπειρική αξιολόγηση ευχρηστίας του Etwinning Αυτό το κεφάλαιο περιγράφει τα αποτελέσματα της εμπειρικής αξιολόγησης της ευχρηστίας του Etwinning, όπου συμμετείχαν χρήστες. Συγκεκριμένα, εφαρμόστηκε η Μέτρηση Απόδοσης με τη βοήθεια του λογισμικού Camtasia Studio. Ο ιστότοπος

8 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας 5 χρήστες σε συνεδρίες που περιλάμβαναν έναν χρήστη κάθε φορά. Όλοι οι χρήστες είναι καθηγητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης χωρίς εμπειρία στο Etwinning και μέτρια εμπειρία στη χρήση του Internet γενικά. Στους χρήστες δόθηκαν 6 σενάρια χρήσης προς υλοποίηση, ενώ πριν από αυτό, τους δόθηκε ένα δημογραφικό ερωτηματολόγιο. Μετά το πέρας της εκτέλεσης των σεναρίων, κάθε χρήστης καλούνταν, σε μια ολιγόλεπτη συζήτηση, να χαρακτηρίσει πώς του φάνηκε γενικότερα το κάθε σενάριο, καθώς και να κάνει κάποιο σχόλιο. Ακόμη, συμπλήρωσε δύο ερωτηματολόγια, από τα οποία το ένα αφορούσε σε ευρετική αξιολόγηση και το άλλο σε προσωπική ικανοποίηση. Περιγραφή του πειράματος της Μέτρησης Απόδοσης Στόχοι Το πείραμα σχεδιάστηκε για να αξιολογηθεί η ευχρηστία του Etwinning ως προς την πλοήγηση, καθώς και ως προς το επίπεδο των παρεχόμενων πληροφοριών και ανάδρασης προς το χρήστη. Συγκεκριμένα, στόχος του πειράματος είναι η λήψη ποσοτικών δεδομένων χρησιμοποιώντας μετρικές για την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα και την ικανοποίηση προς τους χρήστες της διαδικτυακής εφαρμογής. Οι μετρικές και τα εργαλεία που επιλέχτηκαν είναι (Hormbaek, 2005; Τσέλιος, 2002; Chin, et al.,1988; Nielsen, 1993): 1. Αριθμός εργασιών που ολοκληρώνει κάθε χρήστης επιτυχώς (μετρική αποτελεσματικότητας). 2. Αριθμός λαθών, δηλαδή αριθμός λανθασμένων επιλογών μέχρι τη σωστή επιλογή, που κάνει ο κάθε χρήστης κατά τη διάρκεια εκτέλεσης μιας εργασίας (μετρική αποτελεσματικότητας). 3. Χρόνος ολοκλήρωσης μιας εργασίας από κάθε χρήστη (μετρική αποδοτικότητας). 4. Μέσος χρόνος ολοκλήρωσης μιας εργασίας (μετρική αποδοτικότητας). 5. Ερωτηματολόγιο με τους 10 κανόνες του Nielsen σε μορφή ερωτήσεων (μετρική αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας ). 6. Τροποποιημένο ερωτηματολόγιο QUIS (5.0): Questionnaire of User Interface Satisfaction - μετρική προσωπικής ικανοποίησης των χρηστών (University of Maryland). Ερωτήσεις που στοχεύει το πείραμα να απαντήσει είναι: - Μπορούν οι χρήστες του Etwinning να βρουν τις πληροφορίες που τους ενδιαφέρουν και να ολοκληρώνουν εργασίες; - Μπορούν οι χρήστες να ολοκληρώνουν εργασίες αρκετά γρήγορα; - Μπορούν οι χρήστες να βρίσκουν το σωστό μονοπάτι προκειμένου να εκτελέσουν μια εργασία ή χάνονται στον ιστότοπο; - Ποιες πλευρές της διεπαφής του ιστότοπου www.etwinning.net είναι δυσνόητες; - Απολαμβάνουν οι χρήστες την πλοήγηση στον ιστότοπο; Οι Συμμετέχοντες Στο πείραμα συμμετείχαν 5 εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αποτελούν την κύρια ομάδα χρηστών της πλατφόρμας του Etwinning. Αυτή η ομοιογένεια των χρηστών καθιστά το δείγμα των 5 ατόμων επαρκές, για να αναδείξει το 85% των προβλημάτων ευχρηστίας (Nielsen, 2000/b). Οι χρήστες επιλέχτηκαν έτσι, ώστε όλοι να είναι μη εγγεγραμμένοι στον ιστότοπο του Etwinning, με μηδενική ως ελάχιστη προηγούμενη εμπειρία σε αυτόν. Η επιλογή αυτή έγινε διότι βασικός στόχος του προγράμματος Etwinning, είναι η εύκολη διάδοσή του, σε όσο το δυνατό περισσότερους εκπαιδευτικούς στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες. Σύμφωνα με το δημογραφικό ερωτηματολόγιο, όλοι οι χρήστες είχαν τουλάχιστο μέτρια επαφή με το διαδίκτυο. Συγκεκριμένα 3 χρήστες δήλωσαν ότι χρησιμοποιούσαν το διαδίκτυο κάθε μέρα, ένας 3-4 φορές την εβδομάδα και ένας 4-5 φορές την εβδομάδα. Σενάρια χρήσης Ο καθορισμός των ενδεικτικών εργασιών (σενάρια χρήσης) που πρέπει να ολοκληρωθούν σε έναν ιστότοπο υπό αξιολόγηση, αποτελεί ένα στάδιο της εμπειρικής αξιολόγησης αρκετά δύσκολο, αφού στη βιβλιογραφία δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες για τον τρόπο επιλογής των εργασιών. Επιλέχτηκαν 6 σενάρια χρήσης, τέτοια ώστε να καλύπτουν τις τυπικές ανάγκες ενός αρχάριου χρήστη του ETwinning. Πιο συγκεκριμένα, καθορίστηκαν τρία σενάρια χρήσης που δεν απαιτούν εγγραφή, το σενάριο της εγγραφής και δύο σενάρια χρήσης που απαιτούν εγγραφή. Ακολουθεί η παρουσίαση των σεναρίων, καθώς και το σκεπτικό που οδήγησε στην επιλογή τους. 1: Αναζητήστε τα σχολεία που συμμετέχουν στο ETwinning και ανήκουν γεωγραφικά στη Θεσσαλία. Το σενάριο αυτό εξετάζει την ικανότητα του ιστότοπου να παρέχει συγκεκριμένη πληροφορία σχετικά με τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα ETwinning. Η παροχή τέτοιου είδους πληροφορίας λειτουργεί προτρεπτικά στους χρήστες, ώστε να συμμετάσχουν και αυτοί στο πρόγραμμα. Επομένως θα πρέπει να υπάρχει ένα εύχρηστο εργαλείο που να την παρέχει. Μέγιστος επιτρεπτός χρόνος εκτέλεσης: 4 λεπτά. 2: Εξερευνήστε το ΠΑΚΕΤΟ που ανήκει στην κατηγορία «Αθλητισμός». Στόχος του σεναρίου αυτού είναι να αξιολογηθεί η πρόσβαση στα έτοιμα εκπαιδευτικά σχέδια δράσης (πακέτα) που παρέχει το ETwinning στους εκπαιδευτικούς, δεδομένου ότι τα σχέδια αυτά βοηθούν τους αρχάριους χρήστες στην εξοικείωσή τους με τη φιλοσοφία του προγράμματος. Μέγιστος επιτρεπτός χρόνος εκτέλεσης: 5 λεπτά. 3: Βρείτε το τηλέφωνο της Εθνικής Υπηρεσίας στήριξης (NSS) της Ελλάδας. Η Εθνική Υπηρεσία στήριξης κάθε χώρας θεωρείται ο βασικός υποστηριχτής των δράσεων της χώρας και θα πρέπει όλοι οι χρήστες να βρίσκουν εύκολα τα στοιχεία επικοινωνίας με αυτή. Μέγιστος επιτρεπτός χρόνος εκτέλεσης: 2 λεπτά. 4: Εγγραφείτε στο πρόγραμμα ETwinning.Μέγιστος επιτρεπτός χρόνος εκτέλεσης: 15 λεπτά. Η εγγραφή στο πρόγραμμα ETwinning είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν όσοι χρήστες αποφασίζουν να ασχοληθούν με το πρόγραμμα αυτό. Θεωρείται βασικό πλεονέκτημα του ιστότοπου μια εύκολη διαδικασία εγγραφής, που δεν απογοητεύει με πολλές γραφειοκρατικές μεσολαβήσεις. 5: Εισάγετε το όνομα χρήστη και τον κωδικό σας και συνδεθείτε στο προσωπικό σας Desktop. Α) Διαβάστε στο φόρουμ της εύρεσης συνεργατών (ΒΡΕΙΤΕ ETWINNERS)το τελευταίο καταχωρημένο μήνυμα. Εισάγετε το δημιουργό του στις Επαφές σας.

Η Πληροφορική στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Διδασκαλία και Διδακτική 9 Β) Δημιουργήστε ένα νέο μήνυμα και υποβάλλετέ το στο φόρουμ εύρεσης συνεργατών. Το σενάριο αυτό απαιτεί προηγούμενη εγγραφή του χρήστη στο πρόγραμμα και έχει στόχο να αξιολογήσει την ευχρηστία του προσωπικού χώρου, Desktop, κάθε εγγεγραμμένου χρήστη. Η ευχρηστία των εργασιών που ζητά το σενάριο χρήσης, είναι πολύ βασική για την επιτυχία της κοινωνικής δικτύωσης του χρήστη, ώστε αυτός να καταφέρει να βρει τους κατάλληλους συνεργάτες. Η επιτυχία άλλωστε του προγράμματος ETwinning οφείλεται στην κοινωνική και συνεργατική του φύση. Πιο συγκεκριμένα, το σενάριο αυτό περιλαμβάνει κάποιες από τις δυνατότητες που έχει ο χρήστης, για αναζήτηση εταίρων από τον ίδιο, ο οποίος δρα ως πομπός. Μέγιστος επιτρεπτός χρόνος εκτέλεσης: 10 λεπτά 6: Εισάγετε το όνομα χρήστη και τον κωδικό σας και συνδεθείτε στο προσωπικό σας Desktop. Α)Προσθέστε στο ΠΡΟΦΙΛ σας την ιδιότητα «Υπεύθυνος Π.Ε» Β)Ελέγξτε το ταχυδρομείο σας για μηνύματα που έχετε λάβει. Το σενάριο αυτό, όπως και το προηγούμενο στοχεύει στη αξιολόγηση εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης. Η διαφορά από το προηγούμενο σενάριο είναι ότι εδώ, περιλαμβάνονται εργασίες που βοηθούν το χρήστη, ώστε να τον εντοπίσουν οι υπόλοιποι χρήστες και πιθανοί συνεργάτες, καθώς και να λάβει ανάδραση από προηγούμενη δράση του (δέκτης). Μέγιστος επιτρεπτός χρόνος εκτέλεσης: 7 λεπτά Τα παραπάνω σενάρια χρήσης, μετά τη διεξαγωγή του πειράματος και ανάλογα με τα ποσοστά επιτυχίας που σημείωσαν οι χρήστες σε καθένα από αυτά, κατατάχτηκαν σε 4 κατηγορίες προτεραιότητας επίλυσης των προβλημάτων τους (Pearrow, 2000). Ξεκινώντας από τα πιο ανώδυνα και αντιστοιχίζοντας το βαθμό 1 σε αυτά, η κλίμακα κατάταξης διαμορφώνεται όπως δείχνει ο Πίνακας 2. Πίνακας 2: Κλίμακα προτεραιότητας επίλυσης προβλημάτων των σεναρίων χρήσης Βαθμός Χαρακτηρισμός 1 Χαμηλής προτεραιότητας προβλήματα στο σενάριο χρήσης. Το ποσοστό αποτυχίας του σεναρίου χρήσης είναι μικρότερο από 20%. Τα προβλήματα δεν είναι απαραίτητο να διορθωθούν εκτός και αν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος. 2 Μεσαίας προτεραιότητας προβλήματα στο σενάριο χρήσης. Το ποσοστό αποτυχίας του σεναρίου χρήσης είναι 20-35%. Τα προβλήματα δεν είναι απαραίτητο να διορθωθούν. 3 Υψηλής προτεραιότητας προβλήματα στο σενάριο χρήσης. Το ποσοστό αποτυχίας του σεναρίου χρήσης είναι 36-50%. Τα προβλήματα είναι σημαντικά και καλό είναι να διορθωθούν. 4 Πολύ υψηλής προτεραιότητας προβλήματα στο σενάριο χρήσης. Το ποσοστό αποτυχίας του σεναρίου χρήσης είναι μεγαλύτερο από 50%. Τα προβλήματα είναι απαραίτητο να διορθωθούν. Η διαδικασία της διεξαγωγής του πειράματος της Μέτρησης Απόδοσης Οι χρήστες συμμετείχαν σε συνεδρίες ένας κάθε φορά. Κάθε συνεδρία διάρκεσε περίπου δύο ώρες και περιλάμβανε τα παρακάτω βήματα: Ενημέρωση των συμμετεχόντων για τη διαδικασία και τους στόχους της αξιολόγησης. Οδηγίες για την έναρξη της συνεδρίας. Συμπλήρωση από τους συμμετέχοντες ενός σύντομου ερωτηματολόγιο σχετικά με το επίπεδο γνώσης του διαδικτύου και του εξεταζόμενου ιστότοπου. Εκτέλεση των σεναρίων χρήσης από τους συμμετέχοντες. Κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των σεναρίων, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να εκφέρουν τις σκέψεις τους και να υποδεικνύουν περιοχές όπου συναντούν δυσκολίες. Συμπλήρωση από τους συμμετέχοντες ενός ερωτηματολογίου με τους 10 ευρετικούς κανόνες του Nielsen σε μορφή ερωτήσεων (Παράρτημα A). Συμπλήρωση από τους συμμετέχοντες ενός τροποποιημένου ερωτηματολογίου QUIS (5.0) (Παράρτημα B). Αποτελέσματα της πειραματικής διαδικασίας της Μέτρησης Απόδοσης Στις περισσότερες εργασίες τα βήματα και τα λάθη που έκαναν οι χρήστες ήταν παρόμοια, ωστόσο σε ορισμένες εργασίες εντοπίστηκαν σημαντικές διαφορές στη συμπεριφορά των χρηστών. Τα περισσότερα λάθη των χρηστών έγιναν σε σημεία που είχαν χαρακτηριστεί δύσχρηστα κατά την ευρετική αξιολόγηση. Στον πίνακα 3 παρουσιάζονται τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα του πειράματος με τους χρήστες. Όπως φαίνεται, όλοι οι χρήστες ολοκλήρωσαν εγκαίρως τα 3 από τα 6 σενάρια χρήσης, ενώ σοβαρά προβλήματα σημειώθηκαν στο τέταρτο και πέμπτο σενάριο. Πίνακας 3: Συγκεντρωτικά αποτελέσματα εμπειρικής αξιολόγησης 1 Επιτυχής εκτέλεση σεναρίου 5/5 (100%) Μέσος όρος χρόνου ολοκλήρωσης σεναρίου Καλύτερη περίπτωση χρόνου ολοκλήρωσης σεναρίου Χειρότερη περίπτωση χρόνου ολοκλήρωσης σεναρίου Μέσος αριθμός λαθών σεναρίου (λανθασμέ νες επιλογές μέχρι τη σωστή) Βαθμός σοβαρότητας προβλημάτων σεναρίου σύμφωνα με τον πίνακα 3 0:03:25 0:02:40 0:04:08 1 1

10 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής 2 3 4 5 6 4/5 (80%) 5/5 (100%) 2/5 (40%) 2/5 (40%) 5/5 (100%) 0:01:11 0:00:26 0:01:58 2,8 2 0:00:35 0:00:30 0:00:38 0 1 0:16:13 0:09:06 0:22:02 2,4 4 0:02:77 0:02:36 0:11:24 5,2 4 0:02:93 0:02:35 0:04:14 2,4 1 Μετά την εκτέλεση των προδιαγεγραμμένων σεναρίων χρήσης, ζητήθηκε από τους αξιολογητές να συμπληρωθεί ένα ερωτηματολόγιο με τους δέκα ευρετικούς κανόνες του Nielsen σε μορφή ερώτησης (Παράρτημα A). Οι απαντήσεις καταγράφονταν σε μια κλίμακα Likert με τιμές [1,5], όπου το 1 αντιστοιχεί στην πιο αρνητική βαθμολόγηση και το 5 στην πιο θετική. Μια συνοπτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από την αξιολόγηση αυτή, φαίνεται στο σχήμα 1. Οι τιμές των στηλών είναι οι μέσοι όροι των βαθμών που έδωσαν οι χρήστες σε κάθε ερώτημα. Σχήμα 1: Συνοπτική παρουσίαση αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου του Παραρτήματος Δ Όπως φαίνεται και στο σχήμα 1, τα ερωτήματα 2 και 4 βαθμολογήθηκαν με πολύ υψηλό βαθμό και συνεπώς σε μια πιθανή επανασχεδίαση της πλατφόρμας του ETwinning απαιτείται μικρός αριθμός βελτιώσεων στους τομείς που αναφέρονται τα συγκεκριμένα ερωτήματα. Οι τομείς αυτοί αφορούν α) στη χρησιμοποίηση απλής και κατανοητής γλώσσας, καθώς και συμβολικών αναπαραστάσεων προσαρμοσμένων στο νοητικό επίπεδο του χρήστη β) στη συνεπή χρήση ορολογίας και συμβόλων σε όλον τον ιστότοπο. Ακολουθούν με μικρότερη βαθμολογία τα ερωτήματα 8, 1 και 10 που αφορούν α) στην καλαισθησία και το μινιμαλισμό, β) στη διαρκή ανάδραση σχετικά με την κατάσταση του ιστότοπου και γ) στην ποιότητα της βοήθειας και των εγχειριδίων χρήσης. Σε αυτούς τους τομείς, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου, χρειάζεται μέτριος αριθμός βελτιώσεων. Αρκετές βελτιώσεις χρειάζεται ο ιστότοπος α) ως προς την παροχή ελέγχου και ελευθερίας κινήσεων από τον χρήστη και β) ως προς την προστασία που παρέχει στο χρήστη από πιθανά σφάλματα, τομείς στους οποίους αναφέρονται τα ερωτήματα 3 και 5 αντίστοιχα. Ακόμη περισσότερες βελτιώσεις πρέπει να γίνουν ώστε α) να ελαχιστοποιηθεί το μνημονικό φορτίο του χρήστη (ερώτημα 6) και β) να εμφανίζονται σαφή μηνύματα σε περίπτωση σφάλματος που να προτείνουν διέξοδο (ερώτημα 9). Τέλος, πολλές βελτιώσεις χρειάζεται ο ιστότοπος, ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες των πεπειραμένων χρηστών, παρέχοντας συντομεύσεις σε συχνές ακολουθίες ενεργειών (ερώτημα 7). Πολλά από τα προβλήματα που εντοπίστηκαν με την ευρετική αξιολόγηση, επαληθεύτηκαν από το ερωτηματολόγιο του παραρτήματος Α. Στη συνέχεια, περιγράφονται τα αποτελέσματα από τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου QUIS (Παράρτημα B), που δόθηκε σε καθέναν από τους 5 χρήστες, μετά τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου με τους ευρετικούς κανόνες του Nielsen. Οι απαντήσεις καταγράφτηκαν σε κλίμακα Likert με τιμές [0,9], όπου το 0 αντιστοιχεί στην πιο αρνητική βαθμολόγηση και το 9 στην πιο θετική. Ο ιστότοπος www.etwinning.net συγκέντρωσε γενικό μέσο όρο βαθμολογίας από όλους τους χρήστες 4,73 που κρίνεται γενικά μέτριος, αφού μόλις ξεπερνά τη διάμεσο των πιθανών τιμών (4,5). Στους επιμέρους τομείς που αξιολογούνται με το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο, ο ιστότοπος έλαβε κατά μέσο όρο την εξής βαθμολογία: - Συνολική εκτίμηση: 5,76 - Ιστοσελίδες: 4,7 - Ορολογία και πληροφορίες: 4,7 - Μάθηση: 4,45 - Δυνατότητες: 4,03 Από τα παραπάνω φαίνεται ότι ο ιστότοπος www.etwinning.net αποκομίζει υψηλή συνολική εκτίμηση από τους χρήστες του, όμως σε πιο ειδικούς τομείς λαμβάνει μέτρια ως χαμηλή βαθμολογία. Συμπεράσματα - Μελλοντική έρευνα Το προτεινόμενο πλαίσιο αξιολόγησης βασίστηκε σε πορίσματα και μεθόδους από το πεδίο της αλληλεπίδρασης ανθρώπου υπολογιστή (ΑΑΥ), αφού οι περισσότερες μέθοδοι του πεδίου αυτού μπορούν να εφαρμοστούν και στο διαδίκτυο (Nielsen, 2000/a).

Η Πληροφορική στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση - Διδασκαλία και Διδακτική 11 Καθώς η αποτελεσματικότητα αυτών των μεθόδων ποικίλει ανάλογα με τη φύση του συστήματος και τη φάση στην οποία αυτές εφαρμόζονται (Molich et al.,1999), επιλέχτηκαν μέθοδοι κατάλληλες, τόσο για διαμορφωτική όσο και για τελική αξιολόγηση. Όπως και οι περισσότερες έρευνες, έτσι και η παρούσα συμβιβάστηκε με κάποιους περιορισμούς, που θα αποτελούσε παράλειψη για μια ολοκληρωμένη έκθεση, η μη αναφορά τους. Πρώτον, οι ερωτήσεις που απαρτίζουν τα ερωτηματολόγια δεν είναι τόσες, ώστε να καλύπτονται πλήρως όλα τα θέματα της ευχρηστίας του ETwinning. Επίσης, τα σενάρια χρήσης δεν περιλάμβαναν όλες τις δυνατότητες της πλατφόρμας www.etwinning.net. Είναι όμως λογικό, ότι περισσότερη έκταση των ερωτηματολογίων ή περισσότερα σενάρια χρήσης, σημαίνουν αυτόματα και περισσότερο χρόνο που πρέπει να διαθέτουν οι συμμετέχοντες στα πειράματα, κάτι που μέσα στα πλαίσια του καθημερινού φόρτου εργασίας δεν είναι και τόσο εφικτό. Δεύτερον, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι στη βιβλιογραφία υπάρχει ένα κενό, όσον αφορά παρόμοιες έρευνες. Υπάρχουν αρκετές έρευνες που αναφέρονται στην εφαρμογή του elearning σε επιχειρήσεις ή σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά ελάχιστες που αναφέρονται σε συνεργατικά διαδικτυακά εκπαιδευτικά προγράμματα. Τρίτον, υπήρχε ο κίνδυνος των αποσπάσεων προκατειλημμένων απαντήσεων από τους ερωτηθέντες, αυτό όμως είναι δύσκολο να αποφευχθεί εντελώς, σε οποιαδήποτε συλλογή απόψεων. Άλλωστε δύσκολα βρίσκει κανείς το πώς μπορεί να αποφύγει την προκατάληψη, όμως η αντιληπτικότητα του προβλήματος σε συνδυασμό με συνεχή αυτοέλεγχο, μπορεί να βοηθήσει (Gavron, 1966). Όπως προκύπτει από την παρούσα έρευνα, η χρήση προσαρμοσμένων μεθόδων από το πεδίο της ΑΑΥ, για την αξιολόγηση συνεργατικών περιβαλλόντων elearning, είναι εφικτή και δίνει αποτελέσματα για την ευχρηστία τέτοιων περιβαλλόντων. Τόσο η ευρετική όσο και η εμπειρική αξιολόγηση του κόμβου του Etwinning, αποκάλυψε διάφορα προβλήματα ευχρηστίας. Ο συνδυασμός των δύο μεθόδων αποδείχτηκε αποτελεσματικός για τον εντοπισμό ελαττωμάτων και παραλείψεων, που θα πρέπει να διορθωθούν σε επόμενες εκδόσεις του ιστότοπου. Προέκυψαν συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του ιστοτόπου, καθώς και για την προσωπική ικανοποίηση των χρηστών. Οι τρεις αυτοί παράμετροι άλλωστε συνιστούν την «ευχρηστία» ενός ιστότοπου. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι ο ιστότοπος www.etwinning.net παρέχει αρκετά εύχρηστα μέσα παρουσίασης της πληροφορίας, όμως επιδέχεται βελτιώσεις. Η πλατφόρμα του ETwinning μπορεί να επεκταθεί και να τροποποιηθεί για να καλύψει τις ανάγκες του προγράμματος, με τους τρόπους που αναφέρθηκαν πιο πάνω και όχι μόνον με αυτούς. Ενδιαφέρουσα μελλοντική εργασία θα αποτελούσε η δημιουργία προτυποποιημένου εκπαιδευτικού υλικού στην πλατφόρμα. Περισσότερα πειράματα με πραγματικούς χρήστες θα βοηθούσαν στην περαιτέρω βελτίωση των εργαλείων και των υπηρεσιών της πλατφόρμας. Τέλος, οι μεθοδολογίες αξιολόγησης ευχρηστίας που προτάθηκαν και εφαρμόστηκαν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του προγράμματος ETwinning, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποτελεσματική αξιολόγηση άλλων διαδικτυακών συνεργατικών εκπαιδευτικών περιβαλλόντων. Η ανάγκη για τη δυνατότητα πρόσβασης σε εύχρηστα περιβάλλοντα μάθησης και συνεργασίας γίνεται όλο και πιο επιτακτική στο σύγχρονο κοινωνικό, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό ιστό.

12 8 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής Αναφορές Τσέλιος, Ν. (2002). Προηγμένες Τεχνικές Αξιολόγησης Ευχρηστίας Εκπαιδευτικού Λογισμικού. Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πατρών. Chin, J.P., Diehl, V.A., & Norman, K.L. (1988). Development of an instrument measuring user satisfaction of the human-computer interface. CHI 88 Conference Proceedings: Human Factors in Computer Systems (New York, 1988), ACM Press, pp. 213-218. Hormbaek, K. (2005). Current practice in measuring usability: Challenges to usability studies and research. Int. J. Human-Computer Studies 64(2006) 79-102. Gavron, H. (1966). The Captive Wife. Routledge & Kegan Paul, London. ISO 9241-11. Ergonomic requirements. Part 11: Guidance on usability, 1998. Molich, R., Thomsen, A. D., Karyukina, B., Schmidt, L., Ede, M., van Oel, W., Arcuri, M. (1999). Comparative evaluation of usability tests. Proceedings of ACM CHI'99 Conference on Human Factors in Computing Systems, Panels, pp. 83-86. Nielsen, J. (1993). Usability Engineering. Academic Press, London Nielsen, J., Mack, R. L. (1994). Usability Inspection Methods. JohnWilley & Sons, Inc., New York. Nielsen, J., Molich, R. (1990). Improving a human-computer dialogue. Communications of the ACM, 33(3), pp. 338-348. Nielsen, J. (2000/a). Designing Web Usability. New Riders Publishing, Indianapolis, IN. Nielsen, J. (2000/b). Why You Only Need to Test With 5 Users. www.useit.com/alertbox/20000319.html (ημερομηνία προσπέλασης: 10/12/2013) Pearrow, M. (2000). Web site usability handbook. Charles River Media. University of Maryland, http://www.cs.umd.edu/hcil/quis/ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ_Α: http://2gym-trikal.tri.sch.gr/myfiles/parartima_a.doc ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ_Β: http://2gym-trikal.tri.sch.gr/myfiles/parartima_b.doc