Οδηγός Εθνικών Διαδικασιών για τους Φορείς που Υλοποιούν Έργα στα πλαίσια των Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας 2007 2013

Οδηγός Εθνικών Διαδικασιών για τους Φορείς που Υλοποιούν Έργα στα πλαίσια των Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας 2007 2013 Γραφείο Προγραμματισμού Απρίλιος 2011 Συγχρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΕΕ.

Οδηγός Εθνικών Διαδικασιών για τους Φορείς που Υλοποιούν Έργα στα πλαίσια των Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας 2007 2013 Γραφείο Προγραμματισμού 2

3

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΟΣ Α 5 60 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία 5 6 ΣΚΟΠΟΣ 7 Ι. Εθνική Συγχρηματοδότηση 11 16 (α) Δημόσιοι Φορείς 12 (β) Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης 12 15 (γ) Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου 15 (δ) Ιδιωτικοί Οργανισμοί 16 ΙΙ. Επιλεξιμότητα Δαπανών 17 19 ΙΙΙ. Εθνικό Σύστημα Επαληθεύσεων Δαπανών 20 24 ΙV. Οριζόντιες Κοινοτικές Πολιτικές 25 41 ΙV. 1 Δημόσιες Συμβάσεις 25 32 ΙV 2 Κρατικές Ενισχύσεις 32 35 ΙV. 3 Περιβάλλον 36 37 ΙV. 4 Ισότητα Ανδρών και Γυναικών 38 40 ΙV. 5 Αποφυγή Διακρίσεων 40 41 V. Πληροφόρηση και Δημοσιότητα 42 56 VΙ. Πληρωμές ΕΤΠΑ 57 58 VΙΙ. Αποστολή Στοιχείων στο Γραφείο Προγραμματισμού 59 VΙΙΙ. Ευρωπαϊκός Όμιλος Εδαφικής Συνεργασίας 60 ΜΕΡΟΣ Β 61 117 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι Ορολογία 61 65 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ Στοιχεία Επικοινωνίας 66 70 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ Εθνικοί Κανόνες Επιλεξιμότητας 71 96 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV Πρακτικός Οδηγός για τον Ευρωπαϊκό Όμιλο Εδαφικής Συνεργασίας 97 108 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V Πιστοποιητικά Συμβατότητας 109 117 4

ΜΕΡΟΣ Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία Ο Στόχος 3 της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ για την περίοδο 2007 2013, Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία (ΕΕΣ), αναφέρεται στη διαπεριφερειακή, διακρατική και διασυνοριακή συνεργασία και αντικαθιστά τα Προγράμματα Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG III 2000 2006. Η ΕΕΣ εφαρμόζεται μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ε.Ε. και συγκεκριμένα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και επικεντρώνεται σε τρεις άξονες: 1. ανάπτυξη διασυνοριακών οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. Αφορά περιφέρειες που έχουν κοινά χερσαία και θαλάσσια σύνορα. 2. καθιέρωση και ανάπτυξη διακρατικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένης της διμερούς συνεργασίας μεταξύ θαλάσσιων περιφερειών. Αφορά ευρύτερες περιοχές συνεργασίας που αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα και προκλήσεις. 3. ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της περιφερειακής πολιτικής μέσω της προώθησης της διαπεριφερειακής συνεργασίας, της ανάπτυξης δικτύων και της ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ των περιφερειακών και των τοπικών αρχών. Αφορά όλες τις περιφέρειες της Ε.Ε. Στα πλαίσια του Στόχου της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, η Κύπρος συμμετέχει στα πιο κάτω Προγράμματα: ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΤΠΑ (Κοινοτική Συνεισφορά) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ 2007 2013 80% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΧΩΡΟΥ MED 85% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ENPI Med (στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Μέσου Γειτνίασης και Σύμπραξης) 90% (χρηματοδότηση από τα Ταμεία για Εξωτερικές Δράσεις της ΕΕ) 5

ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΤΠΑ (Κοινοτική Συνεισφορά) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ INTERREG IVC 85% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ URBACT ΙΙ 70% ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ESPON 2013 75% Η Κύπρος συμμετέχει επίσης στο Πρόγραμμα INTERACT II, το οποίο έχει υποστηρικτικό ρόλο στις δομές διαχείρισης και παρακολούθησης των Προγραμμάτων ΕΕΣ και στοχεύει στην καλύτερη διαχείριση των Προγραμμάτων αυτών, καθώς και στην κεφαλαιοποίηση των εμπειριών που έχουν αποκτηθεί από τα Κράτη Μέλη στα πλαίσια παρόμοιων Προγραμμάτων της προηγούμενης περιόδου. Το κάθε ένα από τα πιο πάνω Προγράμματα έχει μια Διαχειριστική Αρχή (ΔΑ) η οποία επικουρείται από μια Κοινή Τεχνική Γραμματεία. Η ΔΑ φέρει την κύρια ευθύνη διαχείρισης και εφαρμογής του συγχρηματοδοτούμενου Προγράμματος. Τα στοιχεία των Διαχειριστικών Αρχών των Προγραμμάτων παρουσιάζονται στο Παράρτημα ΙΙ. Το Γραφείο Προγραμματισμού με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (Αρ. Απόφασης 65.937 με ημερομηνία 29 Αυγούστου 2007) έχει ορισθεί ως το αρμόδιο Εθνικό Σημείο Επαφής για το συντονισμό των Προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας για την προγραμματική περίοδο 2007 2013. Στα πλαίσια των καθηκόντων του ως Εθνικό Σημείο Επαφής, το Γραφείο Προγραμματισμού είναι υπεύθυνο, μεταξύ άλλων, για την προώθηση της συμμετοχής των Κύπριων Εταίρων στα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας με την παροχή πληροφόρησης για τις δυνατότητες αξιοποίησης των Προγραμμάτων και υποστήριξη των Κύπριων Δικαιούχων κατά την προετοιμασία και την υλοποίηση των προτάσεων και γενικότερα έχει την ευθύνη για την κανονικότητα και νομιμότητα της υλοποίησης των έργων. 6

ΣΚΟΠΟΣ Το Γραφείο Προγραμματισμού στα πλαίσια των προαναφερθέντων καθηκόντων του ως Εθνικό Σημείο Επαφής για τα Προγράμματα ΕΕΣ έχει εκδώσει, μεταξύ άλλων, τον παρόντα Οδηγό. Η υλοποίηση των έργων που συγχρηματοδοτούνται στα πλαίσια των Προγραμμάτων ΕΕΣ βασίζεται στην υιοθέτηση κοινών κανόνων υλοποίησης, όπως περιγράφονται στον Οδηγό Εφαρμογής ή Εγχειρίδιο των ίδιων των Προγραμμάτων, στη Σύμβαση Χρηματοδότησης μεταξύ της Διαχειριστικής Αρχής και του Επικεφαλής Εταίρου και στη Συμφωνία Εταιρικής Συνεργασίας μεταξύ των Εταίρων που συμμετέχουν στο έργο. Παράλληλα, πρέπει να ακολουθούνται και οι Εθνικές Διαδικασίες τις οποίες κάθε Εταίρος θα πρέπει να εφαρμόζει κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των έργων. Σκοπός του παρόντος Οδηγού είναι να παρέχει πληροφορίες και κατευθυντήριες γραμμές στους Κύπριους φορείς που θα υλοποιήσουν έργα στα πλαίσια των Προγραμμάτων ΕΕΣ, σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής και τήρησης των εθνικών διαδικασιών στα ακόλουθα θέματα: I. ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ II. ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑ ΔΑΠΑΝΩΝ III. ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ (Πρωτοβάθμιος Έλεγχος) IV. ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ (Δημόσιες Συμβάσεις, Κρατικές Ενισχύσεις, Περιβάλλον, Ισότητα Ανδρών και Γυναικών, Αποφυγή Διακρίσεων) V. ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ VI. ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΑΠΟ ΕΤΠΑ VII. ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ VIII. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ 7

Ο Οδηγός αφορά στο Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδα Κύπρος, το Πρόγραμμα Διακρατικής Συνεργασίας Μεσογειακού Χώρου MED και το Πρόγραμμα Διαπεριφερειακής Συνεργασίας INTERREG IVC. O Οδηγός δεν καλύπτει τα Προγράμματα ENPI Med, ESPON και URBACT. Για το Πρόγραμμα ENPI Med το οποίο διέπεται από διαφορετικό θεσμικό πλαίσιο θα εκδοθεί ξεχωριστός Οδηγός από το Γραφείο Προγραμματισμού. Για πληροφορίες αναφορικά με την υλοποίηση των Προγραμμάτων ESPON και URBACT μπορείτε να επικοινωνείτε με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και τη Μονάδα Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Ταμείων του Υπουργείου Εσωτερικών αντίστοιχα (Στοιχεία στο Παράρτημα II). Ο Οδηγός δύναται να τροποποιείται από το Εθνικό Σημείο Επαφής με τη μορφή είτε συμπληρωματικής, είτε νέας αναθεωρημένης Εγκυκλίου. Οποιαδήποτε τροποποίηση θα ισχύει από την ημερομηνία έκδοσης της σχετικής Εγκυκλίου του Εθνικού Σημείου Επαφής. Τονίζεται ότι το έγγραφο παρέχει βασικές πληροφορίες και δεν είναι εξαντλητικό. Δεν αντικαθιστά τους σχετικούς Κανονισμούς και Οδηγίες της ΕΕ, ούτε και την Εθνική Νομοθεσία και σε κάθε περίπτωση οι Δικαιούχοι πρέπει να τηρούν τις πρόνοιες τους. Ο Οδηγός έχει συνταχθεί κυρίως βάση των ακόλουθων σχετικών εγγράφων: Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουλίου 2006 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και για την κατάργηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1783/1999. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1082/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουλίου 2006 για τον Ευρωπαϊκό Όμιλο Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ). Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου της 11 ης Ιουλίου 2006 περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του Κανονισμού (ΕΚ) 1260/1999. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1341/2008 του Συμβουλίου της 18 ης Δεκεμβρίου 2008 για την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2009 περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής, όσον αφορά ορισμένα έργα που παράγουν έσοδα. 8

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 284/2009 του Συμβουλίου της 7ης Απριλίου 2009 σχετικά με την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής σχετικά με συγκεκριμένες διατάξεις που αφορούν στη δημοσιονομική διαχείριση. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 397/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Μαΐου 2009 για την τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης σε ότι αφορά την επιλεξιμότητα των επενδύσεων για την ενεργειακή απόδοση και την ανανεώσιμη ενέργεια στη στέγαση. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 846/2009 της Επιτροπής, της 1ης Σεπτεμβρίου 2009, για τροποποίηση του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1828/2006 για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1828/2006 της 8ης Δεκεμβρίου 2006 της Επιτροπής για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1998/2006 για την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας. Κοινοτική Οδηγία 2004/18/ΕΚ αναφορικά με την ανάθεση Δημοσίων Συμβάσεων. Κοινοτική Οδηγία 2001/42/ΕΚ αναφορικά με την αποτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων στο περιβάλλον. Νόμος περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημόσιων Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών και για Συναφή Θέματα Νόμος 12(Ι)/2006. 9

Οδηγός για τη διενέργεια δράσεων Πληροφόρησης και Δημοσιότητας στα πλαίσια των Προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής την περίοδο 2007 2013, που εξέδωσε το Γραφείο Προγραμματισμού. Επιχειρησιακά Προγράμματα των Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας. Κατευθυντήριες Γραμμές Διαδικασίες Διασφάλισης της Συμβατότητας των έργων που θα συγχρηματοδοτηθούν στα πλαίσια των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2007 13 με τις Εθνικές και Κοινοτικές Πολιτικές. Εγκύκλιος για την επιλεξιμότητα των δαπανών για τα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας του Γραφείου Προγραμματισμού. Πρακτικός Οδηγός για τον Ευρωπαϊκό Όμιλο Ευρωπαϊκής Συνεργασίας. 10

I. ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Η εθνική συγχρηματοδότηση(ή εθνική συμμετοχή) είναι η συνεισφορά των Κύπριων Εταίρων στη χρηματοδότηση των έργων που υλοποιούνται στα πλαίσια των Προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας. Συγκεκριμένα για τους Κύπριους Εταίρους η εθνική συμμετοχή καταβάλλεται από τους ίδιους τους φορείς. Δηλαδή, αν ο φορέας είναι Κυβερνητική Υπηρεσία η εθνική συμμετοχή χορηγείται μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού, εάν είναι Φορέας Τοπικής Αυτοδιοίκησης (π.χ. Δήμος, Κοινότητα) από τον προϋπολογισμό της Τοπικής Αρχής, εάν είναι Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου (π.χ. Ημικρατικός Οργανισμός) από τον προϋπολογισμό του Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου, και εάν είναι Ιδιωτικός Οργανισμός (π.χ. Σύνδεσμος, Ίδρυμα, Επιχείρηση) η εθνική συμμετοχή καταβάλλεται υπό μορφή δημόσιας χορηγίας. Σημειώνεται ότι για το Πρόγραμμα Διαπεριφερειακής Συνεργασίας INTERREG IVC, οι Ιδιωτικοί Οργανισμοί δεν είναι επιλέξιμοι για συγχρηματοδότηση από το ΕΤΠΑ, μπορούν όμως να λαμβάνουν μέρος με ιδίους πόρους. Επειδή οι ανακτήσεις από το ΕΤΠΑ γίνονται εκ των υστέρων και αφού πραγματοποιηθούν δαπάνες, οι Εταίροι πρέπει να προβλέπουν στον προϋπολογισμό τους το συνολικό ποσό συμμετοχής τους στο έργο (δηλαδή ΕΤΠΑ και Εθνική συμμετοχή), έτσι ώστε να μπορούν να χρηματοδοτούν τις δράσεις τους έγκαιρα. Περισσότερες λεπτομέρειες, καθώς και η όλη διαδικασία σε σχέση με την επιστροφή του ΕΤΠΑ στους Εταίρους, περιγράφεται στο Μέρος VI του Οδηγού. Επιλέξιμοι Φορείς Οι κατηγορίες Δικαιούχων στα Προγράμματα της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας είναι οι ακόλουθες: α) Δημόσιοι Φορείς, β) Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης, γ) Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου, δ) Ιδιωτικοί Φορείς. 11

Οι υποχρεώσεις των πιο πάνω φορέων σε σχέση με την εθνική συγχρηματοδότηση περιγράφονται πιο κάτω: (α) Δημόσιοι Φορείς Οι Δημόσιοι Φορείς, δηλαδή τα Υπουργεία και τα Τμήματά τους καθώς και οι Ανεξάρτητες Κυβερνητικές Υπηρεσίες, θα πρέπει να περιλάβουν πρόνοια στον προϋπολογισμό τους για τη συμμετοχή τους στα συγχρηματοδοτούμενα έργα των Προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας. Η σχετική πρόνοια δεν πρέπει να περιλαμβάνει του μισθούς του υφιστάμενου προσωπικού που θα εργαστεί για την υλοποίηση του έργου, αφού ήδη προβλέπονται στα σχετικά άρθρα του κρατικού προϋπολογισμού. Για τους Δημόσιους Φορείς όπου δεν έχει γίνει πρόνοια για συμμετοχή τους στα εν λόγω Προγράμματα, θα παραχωρούνται από το Γραφείο Προγραμματισμού (μετά από αίτημα του ίδιου του Φορέα στο Γραφείο Προγραμματισμού) οι αναγκαίες πιστώσεις που αφορούν στο συγκεκριμένο έτος εξαιρουμένων των μισθών των δημόσιων υπαλλήλων. (β) Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης καταβάλλουν από τον προϋπολογισμό τους ένα ποσοστό και το υπόλοιπο παραχωρείται ως Κρατική Χορηγία αναλόγως της περίπτωσης όπως επεξηγείται παρακάτω. Οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης χωρίζονται σε 2 κατηγορίες. Η 1 η κατηγορία αφορά στους Δήμους και Κοινότητες και η 2 η κατηγορία αφορά στις Ενώσεις αυτών και άλλους Φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης εγκεκριμένους από το Υπουργείο Εσωτερικών. 1 η Κατηγορία Σύμφωνα με την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με Αρ. 67.594 και ημερομηνία 30/7/2008, η συνεισφορά των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την προγραμματική περίοδο 2007 2013 για πολεοδομικά / αναπτυξιακά και άλλα έργα που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία, μειώνεται στο 50% της συνεισφοράς τους για αντίστοιχα έργα κάτω από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ακολουθεί σχετικός επεξηγηματικός πίνακας: 12

Υφιστάμενη Κατάσταση (Συνεισφορά Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Προτεινόμενη Συνεισφορά των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Χρηματοδότηση (ΕΤΠΑ + Κρατική Συνεισφορά αναλόγως του Προγράμματος) σε Εθνικά Έργα) Συνεργασίας 30% 15% 85% 25% 12.5% 87.5% 20% 10% 90% 15% 7.5% 92.5% 10% 5% 95% 5% 2.5% 97.5% 0% 0% 100% Οι Δήμοι και οι Κοινότητες θα πρέπει να περιλάβουν πρόνοια στον προϋπολογισμό τους για τη συμμετοχή τους στα συγχρηματοδοτούμενα έργα των Προγραμμάτων ΕΕΣ. Το ποσοστό κρατικής συνεισφοράς στους Δήμους και Κοινότητες θα εφαρμόζεται στο ποσό που προκύπτει αφού αφαιρεθούν οι μισθοί του υφιστάμενου προσωπικού που θα εργαστεί για την υλοποίηση του έργου από το συνολικό προϋπολογισμό του έργου. Παράδειγμα: Προϋπολογισμός έργου: 100.000 Διάρκεια: 3 χρόνια Μισθοί υφιστάμενου προσωπικού: 10.000 Ποσοστό συγχρηματοδότησης ΕΤΠΑ στο Πρόγραμμα Χ: 85% Θα πρέπει να γίνει πρόνοια για ποσό 90.000 στον προϋπολογισμό του Δήμου ή της Κοινότητας στα 3 χρόνια διάρκειας του έργου σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του. 13

Το ποσοστό της Κρατικής Συνεισφοράς βάση της Απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, αναλόγως συνεισφοράς του Δήμου / Κοινότητας στα Εθνικά Πολεοδομικά / Αναπτυξιακά Έργα, θα είναι ως εξής: Υφιστάμενη Κατάσταση Προτεινόμενη Συγχρηματοδότηση Κρατική (Συνεισφορά Αρχών Συνεισφορά των Αρχών (ΕΤΠΑ) στο Χορηγία Τοπικής Αυτοδιοίκησης) Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα Προγράμματα ΕΕΣ Πρόγραμμα Χ 30% 15% 85% 0% 25% 12.5% 85% 2.5% 20% 10% 85% 5% 15% 7.5% 85% 7.5% 10% 5% 85% 10% 5% 2.5% 85% 12.5% 0% 0% 85% 15% 2 η Κατηγορία Με βάση την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου με Αρ. 67.594 και ημερομηνία 30/7/2008 για την Ένωση Δήμων και την Ένωση Κοινοτήτων, καθώς και για άλλους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης εγκεκριμένους από το Υπουργείο Εσωτερικών, το ποσοστό συνεισφοράς τους στα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας καθορίζεται στο 15% ανεξαρτήτως του Προγράμματος. Για παράδειγμα, στα Προγράμματα INTERREG IVC και MED με ποσοστό συγχρηματοδότησης ΕΤΠΑ 85% (όπως φαίνεται και από τον πιο πάνω πίνακα) δε θα καταβάλλεται κρατική χορηγία, αφού το υπόλοιπο 15% είναι η συνεισφορά του Φορέα, ενώ στο Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδα Κύπρος με συγχρηματοδότηση ΕΤΠΑ 80% θα καταβάλλεται κρατική χορηγία ύψους 5%. 14

Η διαδικασία καταβολής κρατικής χορηγίας προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το Γραφείο Προγραμματισμού είναι η ακόλουθη: Παραχωρείται το 50% της κρατικής συνεισφοράς με την έναρξη του έργου (δηλαδή με την υπογραφή της Σύμβασης Χρηματοδότησης μεταξύ Επικεφαλής Εταίρου και Διαχειριστικής Αρχής στην περίπτωση που ο κύπριος εταίρος είναι Επικεφαλής Εταίρος ή με την υπογραφή της Συμφωνίας Εταιρικής Συνεργασίας μεταξύ του Επικεφαλής Εταίρου και των υπόλοιπων εταίρων του έργου στην περίπτωση που ο κύπριος εταίρος δεν είναι Επικεφαλής Εταίρος) και το υπόλοιπο 50% με τη λήξη του έργου (δηλαδή με την υποβολή της Τελικής Έκθεσης Αναφοράς). Σημειώνεται ότι η πιο πάνω Σύμβαση/Συμφωνία, καθώς και η Τελική Έκθεση Αναφοράς θα πρέπει να αποστέλλονται στο Γραφείο Προγραμματισμού μαζί με την επιστολή με την οποία θα ζητείται η καταβολή της κρατικής συνεισφοράς από το Φορέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Νοείται ότι σε περίπτωση που διαφοροποιηθεί η τελική δαπάνη του έργου από τον αρχικό εγκεκριμένο προϋπολογισμό, θα διαφοροποιείται ανάλογα και το τελικό ποσό που θα συνεισφέρει το Κράτος. Ως εκ τούτου, το Γραφείο Προγραμματισμού πρέπει να τηρείται ενήμερο. (γ) Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου, σύμφωνα με την Κοινοτική Οδηγία 2004/18/ΕΚ, θεωρούνται φορείς που πληρούν τις εξής προϋποθέσεις: Να έχουν ιδρυθεί με σκοπό την εξυπηρέτηση αναγκών του δημόσιου συμφέροντος, και να μην έχουν βιομηχανικό ή εμπορικό χαρακτήρα, και Να έχουν νομική υπόσταση (καταστατικό και νομικό καθεστώς σύμφωνα με την Κυπριακή Νομοθεσία), και Είτε να λαμβάνουν χρηματοδότηση κατά το μεγαλύτερο ποσοστό από το Κράτος ή περιφερειακές ή τοπικές αρχές ή άλλους Οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου ή να υπόκεινται σε διοικητική παρακολούθηση από τους πιο πάνω οργανισμούς ή να διοικούνται από διοικητικό συμβούλιο του οποίου περισσότερα από τα μισά μέλη διορίζονται από το Κράτος, περιφερειακές ή τοπικές αρχές ή άλλους Οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου. 15

Τέτοιοι οργανισμοί είναι τα Επιμελητήρια, ο Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού, ο Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού, η Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, κ.α. Η εθνική συγχρηματοδότηση αυτών των οργανισμών καταβάλλεται από τον Προϋπολογισμό του ίδιου του Οργανισμού. (δ) Ιδιωτικοί Φορείς Η συγχρηματοδότηση των ιδιωτικών φορέων πρέπει να προέρχεται από δημόσιο χορηγό (είτε Κρατικό είτε Φορέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης είτε Οργανισμό Δημοσίου Δικαίου). Συγκεκριμένα, οι Ιδιωτικοί Οργανισμοί θα πρέπει να υποβάλουν αίτημα για χορηγία σε ένα από τους πιο πάνω αναφερόμενους φορείς οι οποίοι θα αξιολογήσουν το αίτημα αυτό. Σε περίπτωση θετικής αξιολόγησης θα πρέπει να ενημερώνεται το Γραφείο Προγραμματισμού. Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα με συγχρηματοδότηση ΕΤΠΑ δεν επιτρέπεται σε όλα τα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας (π.χ. στο Πρόγραμμα Διαπεριφερειακής Συνεργασίας INTERREG IVC). Ως εκ τούτου, θα πρέπει να συμβουλεύεστε τo Εγχειρίδιο / Οδηγό του κάθε Προγράμματος. 16

ΙΙ. ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑ ΔΑΠΑΝΩΝ Το Γραφείο Προγραμματισμού έχει θεσπίσει Εθνικούς Κανόνες Επιλεξιμότητας Δαπανών για τα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας (Παράρτημα ΙΙΙ), βάσει του άρθρου 13 του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1080/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουλίου 2006 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Παράλληλα, όμως, το κάθε Πρόγραμμα ΕΕΣ έχει τις δικές του κατηγορίες επιλέξιμων δαπανών οι οποίες αναφέρονται αναλυτικά είτε στον Οδηγό Εφαρμογής είτε στο Εγχειρίδιο του κάθε Προγράμματος ΕΕΣ (Implementation Guide ή Programme Manual). Σημειώνεται ότι, στις περιπτώσεις όπου οι κανόνες επιλεξιμότητας δαπανών του Προγράμματος σε σχέση με τους Εθνικούς Κανόνες Επιλεξιμότητας είναι αυστηρότεροι ή εξειδικεύονται περαιτέρω ή ακόμα αποκλείουν κάποιες κατηγορίες δαπανών ή το αντίθετο, τότε οι φορείς υλοποίησης θα πρέπει να υιοθετούν τους αυστηρότερους κανόνες επιλεξιμότητας δαπανών. Παράδειγμα: Εθνικοί Κανόνες Επιλεξιμότητας Δαπανών Κανόνες Επιλεξιμότητας Δαπανών Προγράμματος MED Εφαρμογή από το Φορέα Υλοποίησης Δεν υπάρχει όριο για την κατηγορία δαπάνης «Μισθοί». Η κατηγορία δαπάνης «Μισθοί» στο έργο έχει ανώτατο όριο. Π.χ. πρέπει να είναι λιγότερη από το 40% του προϋπολογισμού του έργου. Συμμόρφωση με το ανώτατο όριο (40%) του Προγράμματος. Συνοπτικά, οι Εθνικοί Κανόνες Επιλεξιμότητας Δαπανών αναφέρονται στις πιο κάτω κατηγορίες: (α) Αγορά / Ανέγερση / Ανάπλαση Η αγορά / ανέγερση / ανάπλαση κτηρίων, καθώς και τα επαγγελματικά έξοδα που σχετίζονται με την αγορά του κτηρίου μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμη δαπάνη. Για την περίοδο της χρηματοδότησης κάποιου έργου, οι αποσβέσεις κτηρίων ή μέρους των κτηρίων, όταν τα κτήρια 17

δεν χρησιμοποιούνται εξ ολοκλήρου για σκοπούς του έργου, μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμες δαπάνες όταν η αγορά του κτηρίου δε δηλώνεται ως επιλέξιμη δαπάνη. (β) Εξοπλισμός / Μηχανήματα / Έπιπλα Η αγορά εξοπλισμού, μηχανημάτων, επίπλων κλπ, μπορεί να θεωρηθεί επιλέξιμη δαπάνη με την προϋπόθεση ότι τα τεχνικά χαρακτηριστικά / λειτουργίες του εξοπλισμού πρέπει να συνάδουν με το πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιείται για σκοπούς του έργου. Στις περιπτώσεις όπου μόνο μέρος του εξοπλισμού χρησιμοποιείται για σκοπούς του έργου, το κόστος αγοράς ή απόσβεσης κατανέμεται με μια λογική βάση κατανομής. Οι αποσβέσεις μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμες μόνο για την περίοδο της χρηματοδότησης του έργου, στις περιπτώσεις όπου η αγορά των υπό αναφορά αντικειμένων δεν έχει δηλωθεί ως επιλέξιμη δαπάνη. (γ) Μισθοί Οι μισθοί των μόνιμων ή και έκτακτων υπαλλήλων του εταίρου που ασχολούνται με την υλοποίηση ή και διαχείριση του έργου μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμοι, αν αποδεικνύεται ότι ασχολούνται με το έργο (αποκλειστικά ή σε μέρος του χρόνου τους). (δ) Ενοίκια Ενοίκια και λειτουργικές μισθώσεις είναι επιλέξιμα αν το αντικείμενο της μίσθωσης ή του ενοικίου χρησιμοποιείται για σκοπούς του συγχρηματοδοτούμενου έργου και αφού ο Εταίρος αποδεικνύει ότι η χρήση μίσθωσης ή ενοικίου είναι η πλέον συμφέρουσα οικονομικά λύση. (ε) Έξοδα Διαχείρισης Οι άμεσες δαπάνες διαχείρισης είναι επιλέξιμες όταν μπορεί να αποδειχθεί από τον Εταίρο ότι συνδέονται αποκλειστικά με το συγχρηματοδοτούμενο έργο και απορρέουν από την υλοποίησή του. Δαπάνες για γενικά έξοδα θεωρούνται επιλέξιμες όταν επιμερίζονται στο έργο σε λογική βάση κατανομής. (στ) Άλλα Δαπάνες για τραπεζικά έξοδα είναι επιλέξιμες μόνο όπου αφορούν έξοδα λογαριασμών που ανοίχτηκαν ειδικά για τα έργα. Τραπεζικές χρεώσεις που σχετίζονται με πληρωμές που έγιναν για το έργο είναι επιλέξιμες ενώ οι χρεωστικοί τόκοι δεν είναι επιλέξιμοι. Το κόστος εγγυήσεων 18

που παρέχονται από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (στο βαθμό που οι εγγυήσεις απαιτούνται από την εθνική ή την κοινοτική νομοθεσία) είναι επιλέξιμο. Έξοδα σεμιναρίων / συνεδριάσεων / διοργανώσεων είναι επιλέξιμα αν αυτές (τεκμηριωμένα) αφορούν στο έργο (π.χ. δράσεις επικοινωνίας και διάχυσης που υλοποιούνται από Εταίρους με ίδιους πόρους (αυτεπιστασία) χωρίς να ανατίθενται σε εξωτερικούς συμβούλους). (ζ) Ανάθεση Εργασιών (Σύμβουλοι / Εμπειρογνώμονες / Ιδρύματα Κατάρτισης κλπ) Δαπάνες που αφορούν επαγγελματικά έξοδα που συνδέονται άμεσα με το σχετικό έργο και είναι αναγκαία για την προετοιμασία, την εκτέλεση ή τη διαχείριση του ή σχετίζονται με ειδικούς όρους ή απαιτήσεις της Διαχειριστικής Αρχής ή του Εθνικού Σημείου Επαφής είναι επιλέξιμες. (η) Έξοδα Ταξιδιών / Οδοιπορικά Δαπάνες για έξοδα ταξιδιών είναι επιλέξιμες μόνο αν τα ταξίδια γίνονται αποκλειστικά για σκοπούς του έργου. Το επιλέξιμο ποσό θα είναι το ποσό που υπολογίζεται ως αποζημίωση του υπαλλήλου με βάση τους κανονισμούς της κυβέρνησης, όπως καθορίζονται στις σχετικές εγκυκλίους του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού ή με βάση τους ισχύοντες κανονισμούς για τον κάθε Εταίρο. (θ) ΦΠΑ Ο ΦΠΑ δεν είναι επιλέξιμη δαπάνη εκτός στις περιπτώσεις όπου δεν μπορεί να ανακτηθεί με οποιοδήποτε τρόπο από τον Εταίρο. (ι) Συνεισφορές σε είδος Οι εισφορές σε είδος (π.χ. εξοπλισμός, επαγγελματική ή ερευνητική εργασία) είναι επιλέξιμες αν η αξία τους μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ανεξάρτητης εκτίμησης και ελέγχου. Σημειώνεται ότι η κοινοτική συνεισφορά δεν μπορεί να ξεπερνά τις συνολικές επιλέξιμες δαπάνες εξαιρουμένων των συνεισφορών σε είδος. 19

ΙΙΙ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗΣ ΔΑΠΑΝΩΝ Σύμφωνα με το Άρθρο 16 του Κανονισμού 1080/2006, το κάθε Κράτος Μέλος της ΕΕ συγκροτεί σύστημα ελέγχου, επαλήθευσης και εγκυρότητας των δηλωθέντων δαπανών των συγχρηματοδοτούμενων έργων στα πλαίσια των προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Η επιλογή του Συστήματος Επαλήθευσης Δαπανών εναπόκειται στο κάθε Κράτος Μέλος. Η Κύπρος για τα Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, με βάση την Απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου με αρ. 69.261 και ημερομηνία 10/9/2009, έχει υιοθετήσει το αποκεντρωμένο σύστημα Πρωτοβάθμιου Ελέγχου. Ο Δικαιούχος προτείνει στην Αρμόδια Αρχή Εξουσιοδότησης Εξακριβωτών, στην περίπτωση της Κύπρου έχει οριστεί το Γραφείο Προγραμματισμού, έναν ανεξάρτητο Εξακριβωτή (εσωτερικό ή εξωτερικό) για τη διενέργεια του πρωτοβάθμιου ελέγχου. Ο Εξακριβωτής εγκρίνεται από το Γραφείο Προγραμματισμού πριν την δήλωση των πρώτων δαπανών στην Κοινή Τεχνική Γραμματεία / Διαχειριστική Αρχή του κάθε Προγράμματος. (α) Υποχρεώσεις Δικαιούχου / Εταίρου Ο Δικαιούχος / Εταίρος μετά την έγκριση του έργου επιλέγει έναν ανεξάρτητο Εξακριβωτή (εσωτερικό ή εξωτερικό) για τη διενέργεια των απαιτούμενων επαληθεύσεων, ο οποίος μαζί με τον Εταίρο συμπληρώνει και συνυπογράφει το τυποποιημένο Έγγραφο Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή (Checklist with criteria for the Approbation of First Level Controllers). Στο εν λόγω έγγραφο περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα ελάχιστα απαιτούμενα κριτήρια που πρέπει να πληροί ο Εξακριβωτής και αφορούν στα επαγγελματικά του προσόντα και ικανότητες, την ανεξαρτησία του και την ικανότητα του να διεκπεραιώνει την πιστοποίηση δαπανών εντός των σχετικών χρονικών πλαισίων. Το τυποποιημένο Έγγραφο Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή υποβάλλεται στο Γραφείο Προγραμματισμού (Αρμόδια Αρχή Εξουσιοδότησης Εξακριβωτών), μετά την έγκριση του έργου και πριν την λήξη της πρώτης περιόδου αναφοράς. Στην περίπτωση που ο Δικαιούχος του έργου επιλέξει να προσλάβει εξωτερικό Εξακριβωτή από τον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να ακολουθηθεί η σχετική διαδικασία που προβλέπει η εθνική νομοθεσία για τις δημόσιες συμβάσεις (βλέπε Μέρος ΙV του Οδηγού). Σημειώνεται ότι το απαιτούμενο Πιστοποιητικό Συμβατότητας Ανάθεσης Σύμβασης θα πρέπει να 20

εξασφαλισθεί από τη Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων του Γενικού Λογιστηρίου εκ των προτέρων και να αποσταλεί στο Γραφείο Προγραμματισμού μαζί με το τυποποιημένο Έγγραφο Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή πριν την κατακύρωση της σύμβασης. Στην περίπτωση που ο Δικαιούχος επιλέξει εσωτερικό Εξακριβωτή, αυτός θα πρέπει να είναι ανεξάρτητος από τις δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση του συγχρηματοδοτούμενου έργου. Για το σκοπό αυτό, ο Δικαιούχος, μαζί με το τυποποιημένο Έγγραφο Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή, θα πρέπει να υποβάλει στο Γραφείο Προγραμματισμού οργανόγραμμα της υπηρεσίας του όπου θα φαίνεται ξεκάθαρα η ανεξαρτησία του Εξακριβωτή από τις δραστηριότητες και τις πληρωμές του έργου. Το Γραφείο Προγραμματισμού ελέγχει τις σχετικές πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο τυποποιημένο Έγγραφο Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή και αξιολογεί κατά πόσο ο προτεινόμενος Εξακριβωτής είναι ανεξάρτητος και κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα για να διεκπεραιώσει τις επαληθεύσεις δαπανών για το συγκεκριμένο Δικαιούχο και έργο. Σε περίπτωση θετικής αξιολόγησης το Γραφείο Προγραμματισμού εκδίδει υπογεγραμμένο και σφραγισμένο Πιστοποιητικό Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή (First Level Controller Approbation Certificate) και το αποστέλλει στο Δικαιούχο. Η σύμβαση μεταξύ Δικαιούχου και Εξακριβωτή συνυπογράφεται μετά την έκδοση και αποστολή του Πιστοποιητικού Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή από το Γραφείο Προγραμματισμού. Σημειώνεται ότι το τυποποιημένο Έγγραφο Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή που συνυπογράφεται από το Δικαιούχο και τον Εξακριβωτή πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύμβασης. Ο Δικαιούχος υποβάλλει το Πιστοποιητικό Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή στον επικεφαλής εταίρο (στην περίπτωση που ο Δικαιούχος δεν είναι επικεφαλής Εταίρος ο ίδιος) στα πλαίσια της πρώτης αναφοράς προόδου του έργου. Στην περίπτωση που κάποιος Εταίρος συμμετέχει σε περισσότερο από ένα έργα, πρέπει να εκδοθεί ξεχωριστό Πιστοποιητικό Εξουσιοδότησης Εξακριβωτή για το κάθε έργο. Σημειώνεται ότι αν σε οποιαδήποτε περίπτωση υπάρχει ανάγκη αλλαγής του Εξακριβωτή κατά τη διάρκεια υλοποίησης του έργου, η διαδικασία εξουσιοδότησης Εξακριβωτή πρέπει να επαναληφθεί έγκαιρα και οπωσδήποτε πριν την επόμενη δήλωση δαπανών. 21

Τέλος, ο επικεφαλής Εταίρος του κάθε έργου πρέπει να βεβαιωθεί ότι σε κάθε αναφορά προόδου περιλαμβάνεται το σχετικό Πιστοποιητικό Πρωτοβάθμιου Ελέγχου Εταίρου για κάθε Εταίρο του έργου το οποίο εκδίδεται και είναι υπογεγραμμένο και σφραγισμένο από τον εξουσιοδοτημένο Εξακριβωτή. Το Πιστοποιητικό Πρωτοβάθμιου Ελέγχου Εταίρου είναι τυποποιημένο και παρέχεται στους Εταίρους από το κάθε Πρόγραμμα ξεχωριστά. (β) Υποχρεώσεις Εξακριβωτή Ο Εξακριβωτής επαληθεύει τη νομιμότητα και κανονικότητα των δαπανών που δηλώνει ο Δικαιούχος σε κάθε αναφορά προόδου. Συγκεκριμένα ελέγχει ότι: Οι δαπάνες είναι επιλέξιμες. Οι δηλωμένες δαπάνες έχουν πληρωθεί και αφορούν στην επιλέξιμη περίοδο και το εγκεκριμένο έργο. Οι όροι του Προγράμματος, της αίτησης του έργου (Application Form) και της Σύμβασης Χρηματοδότησης (Subsidy Contract) μεταξύ του Επικεφαλής Εταίρου και της Διαχειριστικής Αρχής ή της Συμφωνίας Εταιρικής Συνεργασίας (Partnership Agreement) μεταξύ του Επικεφαλής Εταίρου και των υπολοίπων Εταίρων έχουν τηρηθεί. Τα τιμολόγια και πληρωμές έχουν καταχωρηθεί ορθά και είναι επαρκώς αιτιολογημένες με τα απαραίτητα έγγραφα. Οι δραστηριότητες του έργου που αποτελούν το αντικείμενο συγχρηματοδότησης εκτελούνται ή έχουν διεκπεραιωθεί. Έχουν τηρηθεί οι κοινοτικοί και εθνικοί κανόνες αναφορικά με τις δημόσιες συμβάσεις, το περιβάλλον, τις κρατικές ενισχύσεις, την ισότητα ανδρών και γυναικών, τη δημοσιότητα και πληροφόρηση και έχουν εξασφαλιστεί τα απαιτούμενα πιστοποιητικά συμβατότητας. Όσον αφορά στους ιδιωτικούς φορείς, θα ελέγχεται κατά πόσον ακολουθήθηκε η διαδικασία που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις όπως περιγράφεται στο Κεφάλαιο IV Οριζόντιες Κοινοτικές Πολιτικές και συγκεκριμένα στο Μέρος IV.1. Ο Εξακριβωτής είναι υπεύθυνος για τις μεθόδους και τεχνικές της επαλήθευσης δαπανών σύμφωνα με τα διεθνή και εθνικά πρότυπα ελέγχου. Πρόσθετα, θα πρέπει να είναι γνώστης των σχετικών Ευρωπαϊκών Κανονισμών (Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 1080/2006, Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 1083/2006, Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 1828/2006, Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 1341/2008, Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 284/2009, Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 397/2009, Κανονισμός (ΕΚ) Αρ. 846/2009, Οδηγία (ΕΚ) Αρ. 2004/18/ΕΚ), καθώς και των Εγχειριδίων των Προγραμμάτων, της αίτησης του έργου (Application Form), της Σύμβασης Χρηματοδότησης (Subsidy Contract) μεταξύ του Επικεφαλής Εταίρου και της Διαχειριστικής Αρχής ή της Συμφωνίας Εταιρικής Συνεργασίας (Partnership 22

Agreement) μεταξύ του Επικεφαλής Εταίρου και των υπολοίπων Εταίρων για να είναι σε θέση να πιστοποιεί την αυστηρή συμμόρφωση με τα έγγραφα αυτά. Επιπρόσθετα, ο Εξακριβωτής εξετάζει το 100% των δηλωμένων δαπανών ενώ είναι επίσης απαραίτητο να πραγματοποιεί επιτόπιες επαληθεύσεις και να τις τεκμηριώνει επαρκώς. Οι επιτόπιες επαληθεύσεις πρέπει να διενεργούνται κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης των έργων καθώς και με την ολοκλήρωσή τους, με σκοπό να λαμβάνονται λογικές διαβεβαιώσεις σχετικά με την υλοποίηση/παράδοση των συγχρηματοδοτούμενων αγαθών και υπηρεσιών. Ο Εξακριβωτής του Επικεφαλής Εταίρου επιφορτίζεται με πρόσθετες υποχρεώσεις. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να επιβεβαιώνει ότι: Οι δηλωμένες δαπάνες ολόκληρου του εταιρικού σχήματος είναι ορθές, έχουν πληρωθεί και είναι επιλέξιμες. Οι δηλωμένες δαπάνες αφορούν στο έργο και τις δραστηριότητες όπως περιγράφονται στην εγκεκριμένη αίτηση του έργου και αντιστοιχούν στο στάδιο υλοποίησης του έργου όπως αναφέρεται από τον εταίρο στην έκθεση προόδου. Τα στοιχεία στην έκθεση προόδου από τους διάφορους Εταίρους έχουν προστεθεί ορθά. Οι δηλωμένες δαπάνες από κάθε εταίρο έχουν πιστοποιηθεί από ανεξάρτητο Εξακριβωτή σύμφωνα με το σύστημα πρωτοβάθμιου ελέγχου της χώρας προέλευσης του κάθε εταίρου. Συνοπτικά, ο Εξακριβωτής του Επικεφαλής Εταίρου πρέπει να επαληθεύει τις δαπάνες που διενεργεί ο Επικεφαλής Εταίρος. Θα πρέπει επίσης να διαμορφώνει μια γνώμη σχετικά με τις δαπάνες που υποβάλλονται από τους άλλους Εταίρους του έργου. Αυτή η γνώμη μπορεί να βασίζεται στις πληροφορίες και πιστοποιήσεις που παρέχονται από τους Εταίρους αν το «Πιστοποιητικό Πρωτοβάθμιου Ελέγχου Εταίρου» πιστοποιείται από τον Εξακριβωτή του κάθε Εταίρου στη βάση των σχετικών εθνικών κανονισμών για επαληθεύσεις. Ο Επικεφαλής Εταίρος του έργου θα πρέπει να υποβάλει τις πιστοποιημένες δαπάνες στα πλαίσια της υποβολής της έκθεσης προόδου στη Κοινή Τεχνική Γραμματεία (ΚΤΓ) κάθε Προγράμματος εντός συγκεκριμένων χρονικών πλαισίων μετά τη λήξη κάθε περιόδου αναφοράς κάθε έτους. Ως εκ τούτου, οι Εξακριβωτές των Εταίρων θα πρέπει να διεκπεραιώνουν τις επαληθεύσεις δαπανών των έργων σε μικρότερα χρονικά πλαίσια μετά τη λήξη της περιόδου αναφοράς και την παραλαβή των σχετικών εγγράφων για να επιτρέπουν στον Επικεφαλή Εταίρο και τον Εξακριβωτή του να μαζέψει όλα τα απαιτούμενα σχετικά έγγραφα από όλους τους Εταίρους, να τα επεξεργαστεί και να τα υποβάλει με τη σειρά του στην ΚΤΓ μέσα στα ορθά χρονικά πλαίσια. 23

Το κόστος για τη διενέργεια των πρωτοβάθμιων ελέγχων αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη. Στην περίπτωση που τον έλεγχο διενεργεί εσωτερικός Εξακριβωτής, το κόστος θα περιλαμβάνεται στην κατηγορία δαπανών «μισθοί προσωπικού» (staff) και θα πρέπει να υποστηρίζεται με εγκεκριμένα δελτία καταγραφής χρόνου (timesheets). Στην περίπτωση που τον έλεγχο διενεργεί εξωτερικός Εξακριβωτής, η δαπάνη θα περιλαμβάνεται στην κατηγορία «εξωτερικοί εμπειρογνώμονες / εξωτερικές υπηρεσίες» (external expertise). Για τη διασφάλιση της ποιότητας των ελέγχων και της έγκαιρης διεκπεραίωσής τους, οι Εξακριβωτές θα πρέπει να συμμετέχουν σε ενημερωτικά σεμινάρια που διοργανώνει το Γραφείο Προγραμματισμού. Επιπλέον, το Γραφείο Προγραμματισμού θα διενεργεί δειγματοληπτικούς ελέγχους για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του όλου συστήματος. Σημειώνεται στο σημείο αυτό ότι οποιεσδήποτε συμφωνίες υπογραφούν σχετικά με την παροχή υπηρεσιών από τρίτους για τη διενέργεια επαληθεύσεων, θα πρέπει να προνοούν ότι οι Εξακριβωτές θα επιτρέπουν την πρόσβαση στα στοιχεία (φακέλους) του έργου τόσο στις Εθνικές όσο και τις Κοινοτικές Αρχές Ελέγχου. 24

ΙV ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Οι Δικαιούχοι οφείλουν να τηρούν την Εθνική και Κοινοτική Νομοθεσία σε σχέση με τις δημόσιες συμβάσεις, τις κρατικές ενισχύσεις, την προστασία του περιβάλλοντος, την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και την αποφυγή διακρίσεων, και να εξασφαλίζουν τα απαιτούμενα πιστοποιητικά συμβατότητας των έργων από τις Αρμόδιες Αρχές. Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση μη τήρησης από τους Δικαιούχους της Εθνικής και Κοινοτικής Νομοθεσίας με τις Οριζόντιες Κοινοτικές Πολιτικές, οι πραγματοποιηθείσες δαπάνες των έργων δε δύναται να θεωρηθούν επιλέξιμες για συγχρηματοδότηση. Οι διαδικασίες για τη διασφάλιση της συμβατότητας των έργων που θα συγχρηματοδοτηθούν από τα Διαρθρωτικά Ταμεία με τις Εθνικές και Κοινοτικές Πολιτικές έχουν εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 17/07/2008. Πρότυπα των πιστοποιητικών συμβατότητας βρίσκονται στο Παράρτημα V του Οδηγού. Στο πλαίσιο αυτό, για έργα που συγχρηματοδοτούνται από τα Προγράμματα ΕΕΣ, η διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται για τη διασφάλιση της συμβατότητας με τις Εθνικές και Κοινοτικές Πολιτικές για τις δημόσιες συμβάσεις, το περιβάλλον, τις κρατικές ενισχύσεις, την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και την αποφυγή διακρίσεων, περιγράφεται πιο κάτω: IV. 1 Δημόσιες Συμβάσεις IV. 1 (α) Νομοθετικό Πλαίσιο Το εναρμονισμένο νομοθετικό πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα αποτελείται από: Τον περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Δημοσιών Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών και για Συναφή θέματα Νόμο του 2006 (Ν.12(I)/2006), όπως αυτός εκάστοτε τροποποιείται ή αντικαθίσταται. Τον περί του Συντονισμού των Διαδικασιών Σύναψης Συμβάσεων Προμηθειών, Έργων και Υπηρεσιών στους Τομείς του Ύδατος, της Ενέργειας, των Μεταφορών και των Ταχυδρομικών Υπηρεσιών και για Σύναψή θέματα Νόμο του 2006 (N. 11(I)/2006), όπως αυτός εκάστοτε τροποποιείται ή αντικαθίσταται. και τους δυνάμει αυτών εκδιδόμενους Κανονισμούς. 25

IV. 1 (β) Αρμόδια Αρχή Πιστοποίησης Συμβατότητας με το Νομοθετικό Πλαίσιο Η Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων (ΔΔΣ) του Γενικού Λογιστηρίου είναι η Αρμόδια Αρχή που πιστοποιεί την τήρηση των σχετικών εθνικών, εναρμονισμένων με το κοινοτικό κεκτημένο, νομοθεσιών για τις Δημόσιες Συμβάσεις. Για πληροφορίες σχετικά με τα πρότυπα Έγγραφα Διαγωνισμού, τις Νομοθεσίες και Κανονισμούς, Εγκυκλίους, μπορείτε να απευθύνεστε στην ιστοσελίδα του Γενικού Λογιστηρίου: www.treasury.gov.cy και στο τηλέφωνο: 22602269, κα. Κούλλα Δημητρίου. Οι διαδικασίες οι οποίες καθορίζονται πιο κάτω θα εφαρμόζονται πρόσθετα και συμπληρωματικά με όλες τις σχετικές πρόνοιες της εθνικής νομοθεσίας. Γενικός κανόνας είναι ότι για κάθε στάδιο της διαδικασίας (έγγραφα διαγωνισμού, έκδοση τροποποιητικών εγγράφων, διαδικασία ανάθεσης σύμβασης, διαδικασία διαπραγμάτευσης) θα εξασφαλίζεται η εκ των προτέρων έγκριση της Διεύθυνσης Δημοσίων Συμβάσεων μέσω των πιστοποιητικών συμβατότητας προκήρυξης των εγγράφων διαγωνισμού (όπου εφαρμόζεται) και ανάθεσης σύμβασης. Επισημαίνεται ότι ο Δικαιούχος οφείλει να αποστέλλει τα πιστοποιητικά συμβατότητας στον Εξακριβωτή, όταν εξασφαλιστούν, για σκοπούς ελέγχου. Σημειώνεται ότι η πιστοποίηση της νομιμότητας των εγγράφων διαγωνισμού από τη Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων δεν αφορά στο αντικείμενο ή/και στις τεχνικές προδιαγραφές/όρους εντολής του διαγωνισμού, τα οποία είναι αποκλειστική ευθύνη της Αναθέτουσας Αρχής (ΑΑ). (Α) Δημόσιοι Φορείς / Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης / Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου Οι διαδικασίες για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων στα πλαίσια υλοποίησης των Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας αναφέρονται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα: Διαδικασίες έκδοσης πιστοποιητικού νομιμότητας από τη Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων (ΔΔΣ) Αξία Σύμβασης (εκτός ΦΠΑ) 2.000 (Καμία Διαδικασία) Διαδικασία Απευθείας ανάθεση. Δεν χρειάζεται έγκριση από τη ΔΔΣ. Παρατηρήσεις 26

2.000 15.000 (Συνοπτική Διαδικασία) Η ΑΑ ζητά την υποβολή γραπτών ή προφορικών προσφορών από περιορισμένο αριθμό οικονομικών φορέων (ελάχιστος αριθμός 2). Υποβολή προσφορών εντός καθορισμένης ημερομηνίας. Οι προσφορές μπορούν είτε να παραδοθούν σε κλειστό φάκελο σε ειδικό κουτί προσφορών, είτε να σταλούν με φαξ ή email. Καταγραφή προσφορών σε ειδικό έντυπο έτσι ώστε να υπάρχει σύγκριση μεταξύ των προσφορών. Αξιολόγηση των προσφορών από την Επιτροπή Αξιολόγησης Προσφορών. Η Επιτροπή είναι τουλάχιστον τριμελής και διορίζεται πριν την υποβολή προσφορών από τον προϊστάμενο της ΑΑ. Αποστολή του πρακτικού απόφασης της Επιτροπής μαζί με την έκθεση αξιολόγησης στη ΔΔΣ για εξασφάλιση πιστοποιητικού συμβατότητας ανάθεσης της σύμβασης. Με την έκδοση του Πιστοποιητικού Ανάθεσης κατακυρώνεται και υπογράφεται η σύμβαση. Για συμβάσεις πέραν των 2.000 και μέχρι των 15.000 υπάρχει η επιλογή εκτός από τη συνοπτική διαδικασία να ακολουθηθεί η κανονική διαδικασία. Η διαφορά μεταξύ της κανονικής και της συνοπτικής διαδικασίας είναι στον αριθμό των υποψηφίων που καλούνται να υποβάλουν προσφορά και στην προθεσμία υποβολής των προσφορών αυτών. Απαιτείται μόνο η έκδοση ενός Πιστοποιητικού Συμβατότητας από τη ΔΔΣ που αφορά στην ανάθεση της σύμβασης. Πέραν 15.000 (Κανονικές Διαδικασίες: ανοικτή, κλειστή ή με διαπραγμάτευση) Η ΑΑ ετοιμάζει την προκήρυξη διαγωνισμού για δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα έγγραφα διαγωνισμού και τα αποστέλλει στη ΔΔΣ για έλεγχο. Η ΔΔΣ αποστέλλει στην ΑΑ το Πιστοποιητικό Συμβατότητας προκήρυξης των εγγράφων διαγωνισμού. Για συμβάσεις πέραν των 15.000 και μέχρι των 50.000 υπάρχει η επιλογή εκτός των κανονικών διαδικασιών να ακολουθηθούν οι 27

Η ΑΑ δημοσιεύει την προκήρυξη. Οι προσφορές παραδίδονται στην ΑΑ σε κλειστό φάκελο και τοποθετούνται σε ειδικό κουτί προσφορών. Καταγραφή προσφορών σε ειδικό έντυπο έτσι ώστε να υπάρχει σύγκριση μεταξύ των προσφορών. Αξιολόγηση των προσφορών από την Επιτροπή Αξιολόγησης Προσφορών. Η Επιτροπή είναι τουλάχιστον τριμελής και διορίζεται πριν την υποβολή προσφορών από τον προϊστάμενο της ΑΑ. Αποστολή του πρακτικού απόφασης της Επιτροπής μαζί με την έκθεση αξιολόγησης είτε στο Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου είτε στη ΔΔΣ, ανάλογα με το ύψος της σύμβασης. Το Συμβούλιο Προσφορών ενημερώνει τη ΔΔΣ για τον τόπο και την ώρα της συνεδρίας. Εκπρόσωπος της ΔΔΣ παρακάθεται στη συνεδρία και η θέση του καταγράφεται στα πρακτικά. Τα πρακτικά του Συμβουλίου Προσφορών αποστέλλονται στη ΔΔΣ για έγκριση και έκδοση του Πιστοποιητικού Συμβατότητας ανάθεσης της σύμβασης. Αν το αρμόδιο όργανο για την ανάθεση της σύμβασης είναι η Επιτροπή Αξιολόγησης Προσφορών τότε η έκθεση αξιολόγησης αποστέλλεται στη ΔΔΣ για εξασφάλιση του Πιστοποιητικού Συμβατότητας ανάθεσης της σύμβασης. Με την έκδοση του Πιστοποιητικού Συμβατότητας ανάθεσης της σύμβασης κατακυρώνεται και υπογράφεται η σύμβαση. συνοπτικές διαδικασίες όπως περιγράφονται πιο κάτω. 28

15.000 50.000 για προμήθειες και υπηρεσίες, 15.000 850.000 για έργα (Συνοπτική Διαδικασία) Εξαίρεση: Δήμοι για έργα με περιθώριο: 15.000 50.000, και για προμήθειες και υπηρεσίες με περιθώριο: 15.000 17.000 (Συνοπτική Διαδικασία) Η ΑΑ ετοιμάζει τα έγγραφα διαγωνισμού και τα αποστέλλει στη ΔΔΣ για έλεγχο. Η ΔΔΣ αποστέλλει στην ΑΑ Πιστοποιητικό Συμβατότητας των εγγράφων διαγωνισμού. Η ΑΑ αποστέλλει τα έγγραφα διαγωνισμού σε τουλάχιστον 4 οικονομικούς φορείς της αιτιολογημένης επιλογής της. Οι προσφορές υποβάλλονται εντός 7 ημερών και παραδίδονται στην ΑΑ σε κλειστό φάκελο και τοποθετούνται σε ειδικό κουτί προσφορών. Καταγραφή προσφορών σε ειδικό έντυπο έτσι ώστε να υπάρχει σύγκριση μεταξύ των προσφορών. Αξιολόγηση των προσφορών από την Επιτροπή Αξιολόγησης Προσφορών. Η Επιτροπή είναι τουλάχιστον τριμελής και διορίζεται πριν την υποβολή προσφορών από τον προϊστάμενο της ΑΑ. Αποστολή του πρακτικού απόφασης της Επιτροπής μαζί με την έκθεση αξιολόγησης στη ΔΔΣ για εξασφάλιση του Πιστοποιητικού Συμβατότητας ανάθεσης της σύμβασης. Με την έκδοση του Πιστοποιητικού Συμβατότητας ανάθεσης της σύμβασης, κατακυρώνεται και υπογράφεται η σύμβαση. Η διαφορά μεταξύ της κανονικής και της συνοπτικής διαδικασίας είναι στον αριθμό των υποψηφίων που καλούνται να υποβάλουν προσφορά και στην προθεσμία υποβολής των προσφορών αυτών. Σημειώσεις: Οι ΑΑ υποχρεούνται στη χρήση των Πρότυπων Εγγράφων Διαγωνισμού που έχουν ετοιμαστεί από τη ΔΔΣ για όλες τις συμβάσεις πέραν των 15.000 Ευρώ. Τα εν λόγω έγγραφα βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Γενικού Λογιστηρίου www.treasury.gov.cy. 29

Οι ΑΑ υποχρεούνται στη χρήση του Ηλεκτρονικού Συστήματος Σύναψης Συμβάσεων (eprocurement) για όλες τις συμβάσεις. Ο αριθμός της Γραμμής Εξυπηρέτησης για τη χρήση του e procurement είναι 22605050 και η ιστοσελίδα www.eprocurement.gov.cy. Στις περιπτώσεις όπου δεν απαιτείται δημοσίευση σε επίπεδο ΕΕ για συμβάσεις που η αξία τους δεν ξεπερνά τα κατώτατα όρια της ΕΕ, υπάρχει επιλογή στη διαδικασία διαγωνισμού, είτε με (α) κανονικές διαδικασίες (ανοικτή, κλειστή ή με διαπραγμάτευση) είτε με (β) συνοπτικές διαδικασίες. Για συμβάσεις που η αξία τους ξεπερνά τα όρια της ΕΕ τότε μόνο οι κανονικές διαδικασίες είναι διαθέσιμες (ανοικτή, κλειστή ή με διαπραγμάτευση). Επιπρόσθετα για τις προσφορές αυτές θα πρέπει να γίνεται δημοσίευση της προκήρυξης τόσο στην Επίσημη Εφημερίδα του Κράτους όσο και στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ (με μόνη εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου επιλέγεται η διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προκήρυξη βάσει του άρθρου 33 του Ν.12(Ι)/2006). Οι ΑΑ θα πρέπει να συμβουλεύονται και τις οδηγίες / συστάσεις των Προγραμμάτων και να τις υιοθετούν σε περίπτωση που είναι αυστηρότερες από τις εθνικές διαδικασίες. Για παράδειγμα, στο Πρόγραμμα Διακρατικής Συνεργασίας MED συστήνεται όπως για οποιαδήποτε σύμβαση να ζητούνται γραπτώς προσφορές από τουλάχιστον 3 οικονομικούς φορείς. Τα κατώτατα όρια αξίας συμβάσεων σε επίπεδο ΕΕ είναι τα ακόλουθα: Προμήθειες/Υπηρεσίες (Ευρώ) Έργα (Ευρώ) Αναθέτουσες Αρχές που υπάγονται στο Κράτος 125.000 4.845.000 Αναθέτουσες Αρχές του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα (Οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης) 193.000 4.845.000 Αναθέτουσες Αρχές που ασκούν δραστηριότητα σε τομείς κοινής ωφελείας 387.000 4.845.000 30

Οι ΑΑ, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν τις πρόνοιες του νομοθετικού πλαισίου για τις δημόσιες συμβάσεις, καθορίζονται στη Νομοθεσία και περιλαμβάνουν τόσο το Κράτος, όσο και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τους Οργανισμούς Δημοσίου Δικαίου. Η ΔΔΣ παρέχει στήριξη στις ΑΑ κατά την όλη διαδικασία προκήρυξης και κατάρτισης των εγγράφων διαγωνισμού και δημοσίων συμβάσεων. (Β) Ιδιωτικοί Φορείς Όσον αφορά συμβάσεις που θα υλοποιηθούν από Δικαιούχους που είναι Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί, παρόλο που οι ιδιωτικοί φορείς δεν υποχρεούνται στην εφαρμογή του Νόμου Ν.12(Ι)/2006 για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, με εξαίρεση τις πρόνοιες που αναφέρονται στο Άρθρο 20 του Νόμου, εντούτοις θα πρέπει να τηρούν κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ανάθεσης των εργασιών τις αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της μη διάκρισης. Σε καμιά περίπτωση ο σχεδιασμός έργων δε μπορεί να οδηγεί σε κατατμήσεις των προσφορών που αποσκοπούν στην αποφυγή τήρησης διαδικασιών, ενώ οι όροι εντολής δεν θα πρέπει να «φωτογραφίζουν» συγκεκριμένους δυνητικούς προμηθευτές. Για τήρηση των πιο πάνω αρχών, θα πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες διαδικασίες για την ανάθεση εργασιών: (α) Για συμβάσεις ύψους μέχρι 5.000 μπορεί να γίνεται απευθείας ανάθεση σε συγκεκριμένο προσφοροδότη. (β) Για συμβάσεις ύψους πέραν των 5.000 και μέχρι 50.000 θα πρέπει να ζητούνται γραπτές προσφορές από τουλάχιστον τρεις προσφοροδότες. (γ) Για συμβάσεις ύψους μεγαλύτερου από 50.000 θα πρέπει να δημοσιεύεται η προκήρυξη του διαγωνισμού στον ημερήσιο εγχώριο τύπο και να παρέχεται εύλογο χρονικό διάστημα στους δυνητικούς προσφοροδότες για να υποβάλουν την προσφορά τους. Θα πρέπει να αποφεύγεται η ανάθεση των συμβάσεων σε πρόσωπα / εταιρείες συγγενικά με τον οργανισμό. Σε περίπτωση που υπάρχουν τέτοιοι προσφοροδότες, θα πρέπει να ακολουθείται η διαδικασία που αναφέρεται στο (γ) πιο πάνω. Τα στοιχεία που πρέπει να τηρούνται από τους ιδιωτικούς φορείς, πρέπει να υποστηρίζουν μια επαρκή διαδρομή ελέγχου. Δηλαδή, να επιτρέπουν την επαλήθευση της διαδικασίας που ακολουθήθηκε σε κάθε περίπτωση. Ως εκ τούτου, θα ετοιμάζεται σύντομη έκθεση / σημείωμα 31

στο οποίο να τεκμηριώνεται η διαδικασία που ακολουθήθηκε και να αναδεικνύεται η τήρηση των αρχών της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της μη διάκρισης των φορέων. Οι ιδιωτικοί φορείς θα πρέπει να συμβουλεύονται και τις οδηγίες / συστάσεις των Προγραμμάτων και να τις υιοθετούν σε περίπτωση που είναι αυστηρότερες από τις εθνικές διαδικασίες. Για παράδειγμα, στο Πρόγραμμα Διακρατικής Συνεργασίας MED συστήνεται όπως για οποιαδήποτε σύμβαση να ζητούνται γραπτώς προσφορές από τουλάχιστον 3 οικονομικούς φορείς. IV. 2 Κρατικές Ενισχύσεις IV. 2 (α) Νομοθετικό Πλαίσιο Η νομοθεσία για τις κρατικές ενισχύσεις περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου 1999 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 της συνθήκης ΕΚ. τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 794/2004 της Επιτροπής της 21 ης Απριλίου 2004 σχετικά με την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 της συνθήκης ΕΚ. τους Περί Ελέγχου των Κρατικών Ενισχύσεων Νόμους του 2001 μέχρι 2009 αρ. 108 (Ι)/2009 (εφεξής ο «Νόμος»). τους Περί Ελέγχου των Κρατικών Ενισχύσεων (Ενισχύσεις Ήσσονος Σημασίας) Κανονισμοί του 2009 (Κ.Δ.Π. 364/2009). IV. 2 (β) Αρμόδια Αρχή Πιστοποίησης Συμβατότητας με το Νομοθετικό Πλαίσιο Σύμφωνα με το Άρθρο 107, Παράγραφος 1, της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), οι κρατικές ενισχύσεις καλύπτουν όλα τα μέτρα τα οποία μέσω κρατικών πόρων παρέχουν οικονομικό πλεονέκτημα σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις ή κλάδους παραγωγής, το οποίο είναι ικανό να νοθεύσει τον ανταγωνισμό σε βαθμό επηρεασμού των ενδοκοινοτικών συναλλαγών. Η έννοια της επιχείρησης περιλαμβάνει οποιανδήποτε οντότητα η οποία, 32

ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς που τη διέπει και τον τρόπο χρηματοδότησής της, εμπλέκεται σε οικονομικές δραστηριότητες. Οικονομική δραστηριότητα ορίζεται ως η προσφορά αγαθών και υπηρεσιών σε δεδομένη αγορά. Έργα τα οποία χρηματοδοτούνται τόσο από κοινοτικούς όσο και από κρατικούς πόρους ενδέχεται να περιέχουν στοιχεία κρατικής ενίσχυσης. Σημειώνεται εν πρώτοις ότι η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων απαγορεύεται εκτός συγκεκριμένων περιπτώσεων που περιγράφονται σαφώς στη ΣΛΕΕ και στους κοινοτικούς κανόνες. Συνεπώς η αξιολόγηση ενός μέτρου ενίσχυσης με βάση τους κανόνες των κρατικών ενισχύσεων μπορεί πολύ πιθανόν να καταλήξει είτε στην απόρριψη ενός μέτρου είτε στην τροποποίησή του είτε ακόμα και στην υποχρεωτική κοινοποίηση του μέτρου στην αρμόδια κατά περίπτωση Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς έγκριση ή ακόμα και διερεύνηση. Η διαδικασία έγκρισης ενός μέτρου κρατικής ενίσχυσης απέχει κατά πολύ από την αυτόματη έκδοση πιστοποιητικού συμβατότητας από τον Έφορο εντός ολίγων ημερών και προϋποθέτει την προσκόμιση αναλυτικών πληροφοριών για το έργο πολλές φορές πέραν από το τεχνικό δελτίο (αίτηση υποβολής της αίτησης) το οποίο περιέχει απλά μια γενική περιγραφή και μπορεί να μη θεωρείται ολοκληρωμένη κοινοποίηση για σκοπούς κρατικών ενισχύσεων. Η πολυπλοκότητα των κανόνων των κρατικών ενισχύσεων και η συνεχής αναδιαμόρφωσή τους μέσω της θέσπισης νέας νομολογίας καθιστά τόσο τον εντοπισμό στοιχείων κρατικής ενίσχυσης στα συγχρηματοδοτούμενα έργα όσο και την αξιολόγηση της συμβατότητάς τους ιδιαίτερα δύσκολη, χρονοβόρα και απρόβλεπτη διαδικασία, η οποία πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη κατά τον προγραμματισμό, ειδικά αν το έργο πρέπει τελικά να κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση. Σε περίπτωση που στα πλαίσια υλοποίησης ενός έργου θα χορηγούνται κρατικές ενισχύσεις, τότε ο υπεύθυνος κρατικός φορέας (εφεξής η «Αρμόδια Αρχή») για τη χορήγηση των κρατικών ενισχύσεων στις επιχειρήσεις θα πρέπει να διασφαλίσει, πριν από τη λήψη δεσμευτικής απόφασης για τη χορήγηση ενίσχυσης σε επιχείρηση, ότι αυτή είναι συμβατή με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία για τις κρατικές ενισχύσεις. Σημειώνεται ότι για τα Προγράμματα ΕΕΣ, Αρμόδια Αρχή υπεύθυνη για να αποστείλει στον Έφορο Κρατικών Ενισχύσεων Προσχέδιο Κρατικής Ενίσχυσης ή και μεμονωμένη Πρόταση έργου είναι το Γραφείο Προγραμματισμού. Σύμφωνα με το Νόμο, κάθε Αρμόδια Αρχή, πριν από την ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης κρατικής ενίσχυσης, έχει υποχρέωση να κοινοποιεί προσχέδιο της εν λόγω ενίσχυσης στον Έφορο για έγκριση ή γνωμοδότηση ανάλογα με την περίπτωση. Η κοινοποίηση πρέπει να είναι 33