All about Life and Study in Germany Όλα όσα θέλετε να μάθετε για τη ζωή και τις σπουδές στη Γερμανία 15 σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις
Περιεχόμενα 3 Περιεχόμενα Γιατί σπουδές στη Γερμανία; 04 Πληροφορίες έκδοσης: Ενημερωτικό Κέντρο Αθηνών c/o Goethe-Institut Athen Ομήρου 14-16, 10672 Αθήνα Υπεύθυνος κατά το νόμο: E. Katja Jaeckel Για την DAAD Deutscher Akademischer Austausch Dienst German Academic Exchange Service Kennedyallee 50, 53175 Bonn (Germany) www.daad.de Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό το φυλλάδιο έχουν συνταχθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή επιμέλεια. Παρά ταύτα, δε παρέχουμε καμία εγγύηση για την ορθότητα του περιεχομένου. Layout Print Story, Αθήνα Print-run Ιανουάριος 2011 6.000 Copy Deadline: Δεκέμβριος 2010 για όλες τις απεικονίσεις: DAAD Απαγορεύεται η διανομή των απεικονίσεων σε τρίτους. Η παρούσα έκδοση χρηματοδοτήθηκε από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας της Γερμανίας Ποια προσόντα χρειάζονται για να σπουδάσω σ ένα γερμανικό πανεπιστήμιο; 05 Τι είδους πανεπιστήμια υπάρχουν στη Γερμανία; 06 Τι πτυχία προσφέρουν τα γερμανικά πανεπιστήμια; 07 Πως υποβάλω τις αιτήσεις; 08 Χρειάζεται να γνωρίζω καλά τη γερμανική γλώσσα; 10 Ποια είναι τα καλύτερα πανεπιστήμια στη Γερμανία; 12 Προσφέρουν τα γερμανικά πανεπιστήμια προγράμματα σπουδών συντομότερης διάρκειας ή σχολές θερινής φοίτησης; 13 Πως μπορώ να αποκτήσω διδακτορικό τίτλο στη Γερμανία; 14 Χρειάζεται να πληρώσω δίδακτρα; 16 Ποιο είναι το μηνιαίο κόστος ζωής; 17 Πως μπορώ να διεκδικήσω μια υποτροφία; 18 Μπορώ να αποκτήσω αμειβόμενη θέση εργασίας ενώ σπουδάζω στη Γερμανία; 19 Πως θα βρω κατοικία; 20 Που μπορώ να βρω περαιτέρω πληροφορίες για τις σπουδές στη Γερμανία; 22
4 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 5 Γιατί σπουδές στη Γερμανία; Ποια προσόντα χρειάζομαι για να σπουδάσω σ ένα γερμανικό πανεπιστήμιο; Τα γερμανικά πανεπιστήμια διαθέτουν ένα παγκόσμιο κύρος. Αποτελούν πηγή σημαντικών και διεθνώς προβεβλημένων συνεισφορών στην καινοτόμα έρευνα και ανάπτυξη. Πολλές ριζοσπαστικές εφευρέσεις προέρχονται από τη Γερμανία. Ο κατάλογος γερμανών νομπελιστών είναι ευρύς: μόνο στους τομείς θετικών επιστημών και ιατρικής υπάρχουν ήδη 68 βραβευθέντες. Στην ομάδα αυτή ανήκουν οι Wilhelm Conrad Röntgen, Robert Koch, Max Planck, Albert Einstein, Christiane Nüsslein-Volhard και Harald zur Hausen. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η Γερμανία θεωρείται επίσης η χώρα των ποιητών και στοχαστών, ως η χώρα του Kant, του Hegel και του Adorno, του Goethe, του Heine και του Brecht, αλλά επίσης των Bach, Beethoven και Brahms. Η επιστήμη και η έρευνα έχουν στη Γερμανία μια μακρά παράδοση. Το παλαιότερο πανεπιστήμιο ιδρύθηκε το 1386 στη Χαϊδελβέργη. Σήμερα υπάρχουν στη Γερμανία περισσότερα από 360 κρατικά ή επίσημα αναγνωρισμένα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα πανεπιστήμια αυτά βρίσκονται σε 170 σημεία της γερμανικής επικράτειας. Τα πανεπιστήμια προσφέρουν ποικίλες δυνατότητες για σπουδές και έρευνα. Συνολικά προσφέρονται σήμερα πάνω από 13.000 προγράμματα σπουδών, 800 εκ των οποίων απευθύνονται ιδιαίτερα σε φοιτητές από χώρες του εξωτερικού. Στη Γερμανία θα βρείτε ιδιαίτερα καλές συνθήκες για επιτυχείς σπουδές. Τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα διαθέτουν άριστο και πλήρως εκσυγχρονισμένο εξοπλισμό. Οι σπουδαστές απολαμβάνουν εντατικής φροντίδας στη Γερμανία και αντιμετωπίζονται, ως νέοι επιστήμονες, με την ανάλογη σοβαρότητα. Μη ξεχνάτε, εν τέλει, ότι τα γερμανικά αποτελούν μια απ' τις σημαντικότερες γλώσσες στο χώρο της επιστήμης. Αποτελούν επίσης μια παγκόσμια γλώσσα την οποία μιλούν 125 εκατομμύρια πολίτες. Αν τα αγγλικά αποτελούν ένα 'must', τα γερμανικά αποτελούν σίγουρα ένα 'plus'. Παρότι η γνώση της αγγλικής θεωρείται σήμερα αυτονόητη, οι δυνατότητες επαγγελματικής σταδιοδρομίας σ' ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον βελτιώνονται σημαντικά με τη γνώση μιας δεύτερης ξένης γλώσσας. Αξίζει να μάθετε γερμανικά! Εάν επιθυμείτε να παρακολουθήσετε ένα πλήρες προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών (π.χ. Bachelor), θα πρέπει να έχετε απολυτήριο λυκείου και την βεβαίωση συμμετοχής στις πανελλαδικές εξετάσεις με γενικό βαθμό πρόσβασης πάνω από τη βάση. Από εαρινό εξάμηνο 2013 υπολογίζεται για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Γερμανίας αποκλειστικά ο βαθμός πρόσβασης.. Επίσης, θα πρέπει να έχετε παρακολουθήσει στο λύκειο την κατεύθυνση που είναι σχετική με τη σχολή που θα επιλέξετε στη Γερμανία. Το International Baccalaureat (IB), δηλ. το διεθνές απολυτήριο, το οποίο επιλέγουν όσοι θέλουν να σπουδάσουν απευθείας στο εξωτερικό, επιτρέπει επίσης την πρόσβαση στα πανεπιστήμια της Γερμανίας. Ορισμένοι κλάδοι σπουδών (όπως ιατρική, οδοντιατρική, φαρμακευτική) υπόκεινται σε περιορισμό του αριθμού εισακτέων («numerus clausus»). Μόνο υποψήφιοι με πολύ καλές επιδόσεις και με πολύ καλές γνώσεις της Γερμανικής έχουν πιθανότητες εισαγωγής στις σχολές αυτές. Εάν προτίθεστε να ολοκληρώσετε ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών ή άλλων περαιτέρω σπουδών (π.χ. Master), το πανεπιστημιακό σας πτυχίο πρέπει να είναι τουλάχιστον τριετούς φοίτησης (Bachelor) και κατάλληλο για την πρόσβαση σ' ένα τέτοιο πρόγραμμα σπουδών. Εάν επιθυμείτε να αποκτήσετε έναν διδακτορικό τίτλο (π.χ. PhD) στη Γερμανία, πρέπει απαραιτήτως να κατέχετε ένα πανεπιστημιακό πτυχίο πενταετούς φοίτησης ή να είσαστε κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών. Η ισοτιμία καθορίζεται απ' το πανεπιστήμιο της επιλογής σας και θα πρέπει να επικοινωνήσετε απευθείας μ' αυτό.
6 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 7 Τι είδους πανεπιστήμια υπάρχουν στη Γερμανία; Τι πτυχία προσφέρουν τα γερμανικά πανεπιστήμια; Υπάρχουν περισσότερα από 360 ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε ολόκληρη τη γερμανική επικράτεια. Τα πανεπιστήμια, η δομή των οποίων ακολουθεί την αρχή της «ενότητας έρευνας και διδασκαλίας», απολαμβάνουν ένα άριστο διεθνές κύρος. Με την ιδιότητά τους ως σύγχρονα πανεπιστήμια, συνδυάζουν τη βασική με την εφαρμοσμένη έρευνα. Οι συμφωνίες διεπιστημονικής συνεργασίας με πολυεθνικές εταιρίες ή ερευνητικά ιδρύματα αποτελούν συνήθη πρακτική και συμβάλλουν σίγουρα στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των πτυχιούχων. Τα πολυάριθμα γερμανικά πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών (Fachhochschulen) προσφέρουν υψηλής ποιότητας ακαδημαϊκή κατάρτιση για όσους δεν επιθυμούν να ακολουθήσουν μια καριέρα στην επιστήμη. Εκτός απ' τις θεωρητικές γνώσεις που προσφέρουν, αυτά τα πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών αποδίδουν επίσης μεγάλη σημασία στην πρακτική εμπειρία που οι φοιτητές τους αποκτούν σε επιχειρήσεις ή οργανισμούς κοινής ωφέλειας. Μερικά στοιχεία για το γερμανικό σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης: 110 πανεπιστήμια (Universitäten) που συμπεριλαμβάνουν και τεχνολογικά πανεπιστήμια (Technische Universitäten) 213 πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών (Fachhochschulen) 55 πανεπιστήμια μουσικής (Musikhochschulen), καλών τεχνών (Kunsthochschulen) και κινηματογράφου (Filmhochschulen) Ως τώρα, οι καθιερωμένοι τίτλοι σπουδών που απένειμαν τα γερμανικά πανεπιστήμια ήταν το Diplom (δίπλωμα), π.χ. «Diplom- Ιngenieur» (διπλωματούχος μηχανικός) και το Magister Artium (αντίστοιχο με το Master of Arts). Τα πανεπιστήμια εφαρμοσμένων επιστημών (Fachhochschulen) απένειμαν το πτυχίο Diplom (FH) για προπτυχιακές σπουδές στους κλάδους της μηχανικής, των οικονομικών και των κοινωνικών σπουδών. Καθώς όλοι οι ευρωπαϊκοί τίτλοι σπουδών (εκτός από τον τίτλο Staatsexamen) αναμενόταν να καταστούν ομοιογενείς («Διακήρυξη της Bologna»), κάποια πανεπιστήμια εξακολουθούν να απονέμουν το Diplom για συγκεκριμένα προγράμματα σπουδών ή δημιουργούν εκ νέου προγράμματα σπουδών με τον παραδοσιακό αυτό τίτλο. Εν τούτοις οι τίτλοι Bachelor και Master είναι σήμερα οι καθορισμένοι τίτλοι σπουδών στη Γερμανία. Η κρατική εξέταση (Staatsexamen) επέχει θέση τίτλου σπουδών, αποτελεί προϋπόθεση που απαιτείται για συγκεκριμένα επαγγέλματα υπό κρατική εποπτεία, όπως τα νομικά, η ιατρική, κλπ. Πληροφορίες για προγράμματα σπουδών με πτυχία Bachelor και Master που προσφέρονται από γερμανικά πανεπιστήμια μπορείτε να βρείτε στις ακόλουθες ιστοσελίδες: www.hochschulkompass.de www.daad.de/international-programmes www.study-in.de Τα 98, συνολικά, ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι αναγνωρισμένα από το γερμανικό κράτος. Περίπου 2% των φοιτητών σπουδάζουν στη Γερμανία σε ιδιωτικά πανεπιστήμια. Η φαντασία είναι σημαντικότερη απ τη γνώση. Albert Einstein
8 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 9 Πως υποβάλλω τις αιτήσεις; Η διαδικασία υποβολής αιτήσεων εξαρτάται από το αντικείμενο και τον τόπο σπουδών. Οι αιτήσεις για τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών απευθύνονται συνήθως προς τα ίδια τα πανεπιστήμια. Εξαίρεση αποτελούν τα προγράμματα σπουδών με κλειστό αριθμό εισακτέων που αφορά τις σπουδές ιατρικής, οδοντιατρικής, κτηνιατρικής και φαρμακευτικής. Οι αιτήσεις αποστέλλονται σε αυτή την περίπτωση σε ηλεκτρονική μορφή προς το «ίδρυμα διαχείρισης θέσεων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» (Stiftung für Hochschulzulassung). Περαιτέρω πληροφορίες παρέχει η ιστοσελίδα του ιδρύματος www.hochschulstart.de Εάν επιθυμείτε να σπουδάσετε σ' ένα γερμανικό πανεπιστήμιο που είναι μέλος της ένωσης uni-assist τότε θα πρέπει να απευθύνετε την αίτηση/τις αιτήσεις σας προς την ένωση αυτή και να επωφεληθείτε από τα πλεονεκτήματα μιας απλουστευμένης διαδικασίας, υποβάλλοντας παράλληλα αίτηση και σε άλλα πανεπιστήμια. Η uni-assist αναλαμβάνει ως ένωση (στην οποία ανήκουν σήμερα περισσότερα από 100 γερμανικά πανεπιστημιακά ιδρύματα το Συμβούλιο Πρυτάνεων ΑΕΙ και η DAAD) το έργο της επιλογής των αλλοδαπών υποψηφίων για λογαριασμό των γερμανικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Ένας κατάλογος των πανεπιστημίων που είναι μέλη της uni-assist βρίσκεται στη διάθεσή σας εδώ: www.uni-assist.de Οι αιτήσεις για βασικές σπουδές γίνονται δεκτές κατά κανόνα για το χειμερινό εξάμηνο έως 15 Ιουλίου και για το εαρινό έως 15 Ιανουαρίου. Η διαδικασία υποβολής αιτήσεων για σπουδές καλών τεχνών και μουσικής συνήθως διαφέρει διότι συχνά οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να αποστείλουν ένα πορτφόλιο (φάκελο έργων) ή/ και να περάσουν από εισαγωγικές εξετάσεις. Σε κάθε περίπτωση συνίσταται να ενημερωθείτε από τις ιστοσελίδες των πανεπιστημίων για την διαδικασία υποβολής αιτήσεων. Οι αιτήσεις για τα μεταπτυχιακά προγράμματα πρέπει να απευθύνονται απευθείας στα πανεπιστήμια ή μέσω της ένωσης uni-assist. Οι προθεσμίες υποβολής αιτήσεων ποικίλουν. Οι διευθύνσεις όλων των πανεπιστημίων υπάρχουν στις ακόλουθες ιστοσελίδες: www.hochschulkompass.de www.daad.de Όσα περισσότερα γνωρίζει κανείς, τόσο περισσότερα έχει ακόμη να μάθει Friedrich von Schlegel
10 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 11 Χρειάζεται να γνωρίζω καλά τη γερμανική γλώσσα; Γλώσσα διδασκαλίας στα γερμανικά πανεπιστήμια είναι τα γερμανικά. Όμως η γνώση της γερμανικής γλώσσας δεν αποτελεί προαπαιτούμενο για την είσοδο σε πολλά διεθνή προγράμματα σπουδών (international degree programmes) η διδασκαλία γίνεται εν μέρει ή και εξ ολοκλήρου στα αγγλικά. Για τον λόγο αυτό απαιτείται η εξακρίβωση των κατάλληλων ικανοτήτων στην αγγλική γλώσσα (συνήθως τίθεται η προϋπόθεση εξέτασης TOEFL ή IELTS). Συνεπώς, σας παρακαλούμε να ενημερωθείτε στην ιστοσελίδα του γερμανικού πανεπιστήμιου της επιλογής σας για τις προϋποθέσεις γλωσσικής επάρκειας. Μέσω της ιστοσελίδας www.daad.de/international-programmes μπορείτε να ενημερωθείτε για τα αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών. Εάν επιθυμείτε να ολοκληρώσετε ένα προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών που διδάσκεται στα γερμανικά, θα σας ζητηθεί να αποδείξετε ότι χειρίζεστε άρτια την γερμανική γλώσσα. Η εξέταση TestDaF, ένα κεντρικό, τυποποιημένο τεστ που ακολουθεί το μοντέλο του «Test of English as a Foreign Language» (TOEFL), προσφέρει σε αλλοδαπούς υποψηφίους τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην εξέταση γλωσσικής επάρκειας, που απαιτείται για την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση στη Γερμανία. Μπορείτε να δώσετε τις εξετάσεις για το TestDaF και στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Χανιά). Οι φοιτητές θα πρέπει να επιτύχουν στο «TestDaF - Niveaustufe 4» (επίπεδο 4) σε κάθε μια απ' τις τέσσερις εξεταστικές ενότητες, για να αποκτήσουν την απαραίτητη γλωσσική πιστοποίηση και να εισαχθούν σε γερμανόφωνο πρόγραμμα σπουδών. Μερικά πανεπιστήμια απαιτούν, εντούτοις, ένα λιγότερο φιλόδοξο προφίλ προσόντων. Λεπτομερείς πληροφορίες για την εξέταση TestDaF μπορείτε να βρείτε στις εξής ιστοσελίδες: www.testdaf.de Μια άλλη δυνατότητα είναι η «Deutsche Sprachprüfung für den Hochschulzugang ausländischer Studienbewerber» (DSH), μια εξέταση στη γερμανική γλώσσα για αλλοδαπούς υποψηφίους φοιτητές. Η εξέταση αυτή διεξάγεται από τα περισσότερα πανεπιστήμια δύο φορές ανά έτος. Σε κάθε περίπτωση, να έχετε υπόψη σας ότι τα γερμανικά πανεπιστήμια προετοιμάζουν τους υποψήφιους φοιτητές για την εξέταση μόνο εφόσον έχει εγκριθεί η αίτησή τους και το ζητούμενο παραμένει η γλωσσική επάρκεια. Τα τμήματα αυτά είναι εντατικά και απευθύνονται μόνο σε υποψήφιους που έχουν ήδη ένα καλό επίπεδο γλωσσικής επάρκειας (C1) και διαρκούν περίπου 3-4 εβδομάδες. Υπάρχουν και άλλα διπλώματα με τα οποία μπορεί κανείς να πιστοποιήσει ότι πληροί απαιτήσεις επάρκειας για τη γερμανική γλώσσα όπως: Kleines Deutsches Sprachdiplom (C2) του Goethe-Institut ή Deutsches Sprachdiplom der Kultusministerkonferenz - Zweite Stufe (KMK II). Οι απαιτήσεις γλωσσικής επάρκειας για παρακολούθηση σπουδών μικρότερης διάρκειας (π.χ. στα πλαίσια του προγράμματος ERASMUS) ή για διεξαγωγή έρευνας δεν υπόκεινται σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Εντούτοις, η γνώση της γερμανικής γλώσσας είναι πάντοτε χρήσιμη, ακόμη κι όταν δεν απαιτείται ρητά. Πολλές πληροφορίες για την εκμάθηση της γερμανικής μπορείτε να βρείτε στις ακόλουθες ιστοσελίδες: www.learn-german.net
12 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 13 Ποια είναι τα καλύτερα πανεπιστήμια στη Γερμανία; Τα γερμανικά πανεπιστήμια παρουσιάζουν ένα γενικά σταθερό ποιοτικό επίπεδο. Εάν θέλετε να μάθετε ποιο πρόγραμμα σπουδών σε ποιο πανεπιστήμιο ταιριάζει καλύτερα στις επιθυμίες και τις ανάγκες σας, θα πρέπει πρώτα να καταλήξετε στο ποιοι ακριβώς είναι οι στόχοι των σπουδών σας. Κατόπιν, θα είναι χρήσιμο να συμβουλευτείτε μια απ τις πρόσφατα δημοσιευμένες αξιολογήσεις σχετικά με τα πανεπιστήμια, που δείχνουν σε ποιους συγκεκριμένους κλάδους συμπεριλαμβάνονται τα πανεπιστήμια στην κορυφαία ομάδα. Η αξιολόγηση, που διεξάγεται απ το Center for Higher Education Development (CHE) και το εβδομαδιαίο περιοδικό «DIE ZEIT», είναι ελεύθερα και δωρεάν προσβάσιμη στο διαδίκτυο, στην ιστοσελίδα: www.university-ranking.de Δεν είναι η ζωή υπερβολικά σύντομη στο εκατονταπλάσιο για να την περνάμε πλήττοντας; Friedrich Nietzsche Προσφέρουν τα γερμανικά πανεπιστήμια και προγράμματα σπουδών συντομότερης διάρκειας ή σχολές θερινής φοίτησης; Σχεδόν όλα τα γερμανικά πανεπιστήμια προσφέρουν δυνατότητες για συντομότερης διάρκειας φοίτηση, στο πλαίσιο προγραμμάτων συνεργασίας, όπως το ERASMUS. Θα σας συμβουλεύαμε να ζητήσετε πληροφορίες στο πανεπιστήμιο όπου φοιτείτε για την περίπτωση που υπάρχει τέτοια συνεργασία με κάποιο γερμανικό πανεπιστήμιο. Πολλά γερμανικά πανεπιστήμια διαθέτουν και σχολές θερινής φοίτησης. Εκτός απ' τα μαθήματα γερμανικής γλώσσας, το εύρος των προγραμμάτων αυξάνεται διαρκώς σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Η DAAD δημοσιεύει σε ετήσια βάση φυλλάδια που παρουσιάζουν την ποικιλία των θερινών προγραμμάτων φοίτησης που προσφέρονται στη Γερμανία και παρέχει σε φοιτητές καθώς και σε υποψηφίους διδάκτορες υποτροφίες γι' αυτά. Η ακόλουθη ιστοσελίδα διευκολύνει την εξεύρεση του κατάλληλου προγράμματος: www.summerschools.de Για τις προσφερόμενες υποτροφίες μπορείτε να ενημερωθείτε στην παρακάτω ιστοσελίδα:
14 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 15 Πως μπορώ να αποκτήσω διδακτορικό τίτλο στη Γερμανία; Περί τα 110 πανεπιστημιακά ιδρύματα στη Γερμανία προσφέρουν σε πτυχιούχους δυνατότητες να αναβαθμίσουν τις ακαδημαϊκές τους σπουδές με ένα διδακτορικό. Ο καλύτερος τρόπος για να ενημερωθείτε γενικότερα για τις δυνατότητες εκπόνησης διδακτορικού και τα γερμανικά πανεπιστήμια που τις προσφέρουν είναι να συμβουλευτείτε τις ακόλουθες ιστοσελίδες: www.hochschulkompass.de www.research-in-germany.de www.forschungsportal.net Το κλασικό «μοντέλο δασκάλου-μαθητευόμενου»: Στη Γερμανία δεν συνηθίζεται η εφαρμογή ενός προγράμματος μαθημάτων υποχρεωτικής παρακολούθησης κατά τη διάρκεια εκπόνησης μιας διδακτορικής διατριβής. Στις θεωρητικές επιστήμες κυριαρχεί, ως επί το πλείστον, το κλασικό μοντέλο. Οι φοιτητές συμφωνούν από κοινού με έναν επιβλέποντα καθηγητή ή καθηγήτρια πανεπιστημίου - τους λεγόμενους «Doktorvater» / «Doktormutter» - για το θέμα της διατριβής και στη συνέχεια εκπονούν την διατριβή ως ανεξάρτητη ερευνητική εργασία. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι δεν υπάρχει μια κεντρική υπηρεσία για την επιλογή και αποδοχή των υποψηφίων διδακτόρων. Η απόφαση αποδοχής αφορά αποκλειστικά τα πανεπιστημιακά ιδρύματα υποδοχής, όπου ο σημαντικότερος ρόλος είναι αυτός του επιβλέποντα καθηγητή. Εάν λοιπόν επιθυμείτε να κάνετε το διδακτορικό σας στη Γερμανία, η πρώτη σας έγνοια πρέπει να είναι η αναζήτηση ενός επιβλέποντα καθηγητή. Ίσως έχετε ήδη μια ιδέα, με ποιον καθηγητή θα επιθυμούσατε να πραγματοποιήσετε το διδακτορικό σας. Αυτός μπορεί να είναι κάποιος που έχει πραγματοποιήσει δημοσιεύσεις για το ερευνητικό αντικείμενο του ενδιαφέροντός σας ή τον οποίο έχετε γνωρίσει σε κάποιο επι- στημονικό συνέδριο. Στην ιστοσελίδα κάθε πανεπιστημιακής σχολής θα βρείτε εύκολα την διεύθυνση επικοινωνίας αυτού του προσώπου. Το επόμενο βήμα είναι η επικοινωνία με τον επιθυμητό επιβλέποντα καθηγητή. Στείλτε του ένα e-mail με τις παρακάτω πληροφορίες: σύντομη περιγραφή του θέματος της έρευνάς σας, πληροφορίες για τις εμπειρίες που διαθέτετε στο ερευνητικό σας αντικείμενο και το βιογραφικό σας σημείωμα. Εάν αυτός ενδιαφέρεται να σας δεχθεί ως υποψήφιο διδάκτορα, αναμένεται από εσάς να εγγραφείτε στο εν λόγω πανεπιστήμιο. Σας παρακαλούμε να πληροφορηθείτε όσο δυνατόν συντομότερα από το πανεπιστημιακό ίδρυμα εάν ο τίτλος σπουδών που ήδη κατέχετε πληροί τις προϋποθέσεις για την εκπόνηση διδακτορικού. www.phdgermany.de www.hochschulkompass.de www.daad.de/research-explorer Δομημένα διδακτορικά προγράμματα: Τα γερμανικά πανεπιστήμια προσφέρουν σήμερα (συνήθως στις θετικές επιστήμες) περί τα 800 δομημένα διδακτορικά προγράμματα, απ τα οποία πολλά έχουν έναν διεθνή προσανατολισμό. Πέραν τούτου, δημιουργούνται ολοένα και περισσότερα ειδικά προγράμματα για αλλοδαπούς υποψήφιους διδάκτορες, τα οποία έχουν σχεδιαστεί αποσκοπώντας να καλύψουν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των αλλοδαπών υποψηφίων. Οι ειδικές αυτές διευθετήσεις αφορούν ως επί το πλείστον την προετοιμασία, την καθοδήγηση και συμβουλευτική υποστήριξη και την εξασφάλιση ευνοϊκών ερευνητικών συνθηκών. Σε αυτό το πλαίσιο, ο αλλοδαπός φοιτητής όχι μόνο μπορεί να συγγράψει την διατριβή του, αλλά και να βοηθηθεί από τα ενσωματωμένα στις σπουδές μαθήματα γερμανικής γλώσσας στο να ξεπεράσει τα γλωσσικά εμπόδια. Πληροφορίες για αυτά τα προγράμματα, όπως επίσης και τις διευθύνσεις όλων των πανεπιστημίων και όλων των διδακτορικών προγραμμάτων θα βρείτε στις ακόλουθες ιστοσελίδες: www.daad.de/international-programmes www.academics.com www.daad.de/research-explorer
16 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 17 Χρειάζεται να πληρώσω δίδακτρα; Ποιο είναι το μηνιαίο κόστος ζωής; Τα περισσότερα γερμανικά πανεπιστήμια χρηματοδοτούνται από το κράτος. Μερικά ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας (Bayern, Niedersachsen) καθιέρωσαν, ωστόσο, την εισαγωγή περιορισμένου ύψους διδάκτρων (500,- / εξάμηνο). Κάποια πανεπιστήμια έχουν καθιερώσει δίδακτρα αποκλειστικά και μόνο για τα μεταπτυχιακά προγράμματα ή για φοιτητές που σπουδάζουν για πολύ μακρύτερο χρονικό διάστημα απ' την συνήθη περίοδο σπουδών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια χρεώνουν δίδακτρα. Οι υποψήφιοι διδάκτορες δεν οφείλουν να πληρώσουν δίδακτρα. Για λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα δίδακτρα και άλλα βάρη και δαπάνες, τα οποία θα πρέπει να προϋπολογίσετε όπως την εξαμηνιαία οικονομική σας συνεισφορά, το υποχρεωτικό εισιτήριο εξαμήνου, δαπάνες διοικητικών πράξεων σας παρακαλούμε να συμβουλευτείτε την ακόλουθη ιστοσελίδα: www.daad.de/deutschland/wege-durchs-studium/kosten/06199.en.html Το κόστος ζωής που περιλαμβάνει ενοίκιο, διατροφή, ένδυση, προσωπική υγιεινή, συγκοινωνίες, σπουδαστικά υλικά και άλλες δαπάνες για υγειονομική ασφάλιση, τηλεφωνικές συνδιαλέξεις και δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου κυμαίνεται γενικά μεταξύ των 600 και των 1000 μηνιαίως, ανάλογα με την πόλη. Ως πρόχειρη ένδειξη του επιμερισμού των εξόδων αρκεί να αναφερθούν τα παρακάτω ποσοστά: 35% για ενοίκιο, 20% για διατροφή, 10% για ένδυση και προσωπική υγιεινή, 10% για συγκοινωνίες και 5% για σπουδαστικά υλικά. Ανάλογα με την προσωπική σας κατάσταση αλλά και την πόλη όπου θα σπουδάσετε, τα πραγματικά σας έξοδα μπορεί να διαφέρουν από τον μέσο όρο. Θα χρειαστείτε, παραδείγματος χάρη, περισσότερα χρήματα σε μεγάλες πόλεις, όπως το Μόναχο, τη Φρανκφούρτη ή το Αμβούργο, απ ότι σε μικρότερες πόλεις. Για όλα τα θέματα που αφορούν οικονομικά, κοινωνικά, υγειονομικά και πολιτισμικά ζητήματα, θα μπορέσετε να βρείτε αρωγή και συμβουλευτική υποστήριξη από την σπουδαστική υπηρεσία «Studentenwerk». Παρακαλούμε επισκεφθείτε την ακόλουθη ιστοσελίδα: www.student-affairs.de
18 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 19 Πως μπορώ να διεκδικήσω μια υποτροφία; Μπορώ να αποκτήσω αμειβόμενη θέση εργασίας ενώ σπουδάζω στη Γερμανία; Τα πανεπιστήμια δεν συνηθίζεται να παρέχουν υποτροφίες. Υπάρχουν, ωστόσο, άφθονοι οργανισμοί στους οποίους μπορείτε να απευθυνθείτε για να ενημερωθείτε για τη δυνατότητα απόκτησης οικονομικής υποστήριξης. Το ευρύτερο πρόγραμμα οικονομικής υποστήριξης προσφέρεται από τη DAAD. Οι υποτροφίες αυτές απονέμονται σε φοιτητές ανώτερων ετών, σε πτυχιούχους, υποψήφιους διδάκτορες και ερευνητές. Άλλοι οργανισμοί που απονέμουν υποτροφίες αποφασίζουν οι ίδιοι για τους ισχύοντες όρους και προϋποθέσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι δυνατή η υποστήριξη για ένα πλήρους διάρκειας πρόγραμμα σπουδών. Οι ακόλουθες ιστοσελίδες προσφέρουν τις διευθύνσεις οργανισμών που απονέμουν υποτροφίες: www.academics.com www.funding-guide.de www.eracareers-germany.de www.daad.de/research-explorer Ναι, επιτρέπεται να εργασθείτε επ αμοιβή. Οι φοιτητές που προέρχονται από κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτρέπεται να εργαστούν για οποιοδήποτε διάστημα επιθυμούν. Παρακαλούμε να λάβετε υπόψη ότι η εύρεση εργασίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Λεπτομερείς πληροφορίες για τη «φοιτητική εργασία» θα βρείτε στην ακόλουθη ιστοσελίδα : www.daad.de/deutschland/deutschland/leben-indeutschland/06167.en.html
20 Σπουδές στη Γερμανία Σημαντικές ερωτήσεις και απαντήσεις 21 Πως θα βρω κατοικία; Ακόμη κι ένα μικρό σπίτι μπορεί να χωρέσει πολλούς φίλους Γερμανική παροιμία Συνήθως τα γερμανικά πανεπιστήμια δεν αποτελούν πανεπιστημιουπόλεις με ενσωματωμένες φοιτητικές εστίες. Σε κάθε πόλη που διαθέτει πανεπιστήμιο υπάρχουν φοιτητικοί κοιτώνες που είναι διαθέσιμοι και στους αλλοδαπούς φοιτητές. Πέραν τούτου, μπορείτε να αναζητήσετε κατοικία που προσφέρεται προς ενοικίαση τόσο από το δημόσιο όσο και από ιδιώτες. Η αναζήτηση στέγης στη Γερμανία, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη Ευρώπη, μπορεί να αποβεί δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία. Ιδιωτική ενοικιαζόμενη στέγη θα βρείτε στους πίνακες ανακοινώσεων που βρίσκονται στο πανεπιστήμιο ή τη σχολή σας, στην φοιτητική υπηρεσία «Studentenwerk» ή στην υπηρεσία Eξυπηρέτησης Aλλοδαπών Φοιτητών «Akademisches Auslandsamt» (International Office). Μια πολύ επωφελής στρατηγική αναζήτησης ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων συνίσταται στην διερεύνηση των μικρών αγγελιών στον τοπικό τύπο και η αναζήτηση σε συγκεκριμένους δικτυακούς τόπους. Εάν επιθυμείτε να βρείτε θέση σ έναν απ τους επιχορηγούμενους κοιτώνες (οι οποίοι είναι όμως περιζήτητες), θα πρέπει το συντομότερο δυνατό να ενημερώσετε σχετικά την Φοιτητική Υπηρεσία (Studentenwerk) ή το international office του πανεπιστημίου που έχετε επιλέξει. Εάν επιθυμείτε να αναζητείσετε ένα διαμέρισμα ενώ βρίσκεστε στον τόπο κατοικίας σας, μπορείτε να βρείτε ένα link που παραπέμει στην Φοιτητική Υπηρεσία (Studentenwerk) ή το international office μέσω της ιστοσελίδας του πανεπιστημίου ή της σχολής της επιλογής σας, όπου και θα βρείτε περαιτέρω πληροφορίες. Εάν θα προτιμούσατε να στεγαστείτε ιδιωτικά, μπορείτε επιπλέον να δοκιμάσετε μέσω μεσολάβησης ενός διεθνούς πρακτορείου συλλογικής στέγασης. Τα διαμερίσματα συλλογικής στέγασης (που ονομάζονται «Wohngemeinschaften» ή, εν συντομία, «WG») είναι, άλλωστε, πολύ δημοφιλή μεταξύ των φοιτητών που σπουδάζουν στη Γερμανία. http://www.daad.de/deutschland/deutschland/leben-in-deutschland/06188.en.html
22 Σπουδές στη Γερμανία Που μπορώ να βρω περαιτέρω πληροφορίες για τις σπουδές στη Γερμανία; Σας παρακαλούμε να απευθυνθείτε στο Ενημερωτικό Κέντρο Αθηνών της DAAD, στους Λέκτορες της DAAD στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, καθώς και την Γερμανική Πρεσβεία ή το Προξενείο στον τόπο κατοικίας σας. Τις σχετικές διευθύνσεις μπορείτε να βρείτε στην ακόλουθη ιστοσελίδα: Σας καλούμε να επισκεφθείτε επίσης τις εκθέσεις γερμανικών ΑΕΙ, που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο την άνοιξη στην Αθήνα και τη θεσσαλονίκη. Φυσικά, στο διαδίκτυο μπορείτε επίσης να βρείτε τις πληροφορίες σχετικά με τις σπουδές στη Γερμανία: www.young-germany.de www.study-in.de www.higher-education-compass.de Εάν έχετε οποιαδήποτε ερώτηση που δεν συμπεριλαμβάνεται στο παρόν έντυπο, μπορείτε να ρωτήσετε τον Dany, τον διαδικτυακό σας σύμβουλο. Αυτός θα απαντήσει αμέσως σε όλες τις εξειδικευμένες σας ερωτήσεις, 24 ώρες το 24ωρο. Ο Dany θα σας υποδείξει επίσης πού θα βρείτε περισσότερο χρήσιμες πληροφορίες. www.daad.de/dany
DAAD - Ενημερωτικό Κέντρο Αθηνών c/o Goethe-Institut Athen Ομήρου 14-16, 10672 Αθήνα Τηλ. 210-3608 171 daad@athen.goethe.org