ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «OI ΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ ΑΠΟ ΤΟ 1979 ΕΩΣ ΤΟ 2000.

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ TMHMA ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΟΡΟΥ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ» ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «OI ΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ ΑΠΟ ΤΟ 1979 ΕΩΣ ΤΟ 2000. ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ» Μικελάτου Ελευθερία Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Καθηγήτρια Κουτσούμπα Μαρία ΙΟΥΛΙΟΣ 2020

Copyright Μικελάτου Ελευθερία Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικής Αντιστάσεως 41, 172 37, Δάφνη, Αθήνα ii

OI ΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ ΑΠΟ ΤΟ 1979 ΕΩΣ ΤΟ 2000. ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ. Περίληψη Η εκπόνηση πτυχιακών εργασιών στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα συνιστά μια σημαντική παράμετρο της ακαδημαϊκής και ερευνητικής διαδικασίας συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του εκάστοτε γνωστικού αντικειμένου. Στη βάση αυτή, η εκπόνηση πτυχιακών εργασιών στο πλαίσιο της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» στη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) είναι πολύ σημαντική για τη διάσωση του ελληνικού παραδοσιακού χορού. Σημαντικό στοιχείο προς την κατεύθυνση αυτή συνιστά η αρχειοθέτησή τους. Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας διαπιστώθηκε ότι οι πτυχιακές εργασίες της συγκεκριμένης Ειδίκευσης δεν έχουν αρχειοθετηθεί, πόσο μάλλον ταξινομηθεί για το χρονικό διάστημα πριν από το 2000. Ειδικότερα, αν και ο ελληνικός παραδοσιακός χορός λειτουργεί ως Ειδίκευση από το 1983-84, έκτοτε έχει εκπονηθεί μόνο μία αρχειοθέτησης πτυχιακών εργασιών (για το χρονικό διάστημα 2000-2015). Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει αυτή η εργασία. Σκοπός λοιπόν της παρούσας εργασίας είναι η καταγραφή και ταξινόμηση των πτυχιακών εργασιών της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» της ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ για το χρονικό διάστημα 1979-2000 μέσω της αρχειακής ς. Ο συνολικός αριθμός των ευρεθέντων πτυχιακών εργασιών ανήλθε στις 384. Οι πτυχιακές αυτές εργασίες ταξινομήθηκαν ανάλογα με τα ακαδημαϊκό έτος εκπόνησής τους, τη μέθοδο ς, το είδος ς (βασική ή εφαρμοσμένη) και τη γεωγραφική περιφέρεια, αν αυτή υπήρχε. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι 304 πτυχιακές εργασίες αποτελούν βασική, ενώ η εθνογραφική μέθοδος ς χρησιμοποιήθηκε στις περισσότερες πτυχιακές εργασίες (149). Επιπλέον, το 1983, έτος που σχετίζεται με την ανωτατοποίηση της Σχολής, ήταν το έτος που εκπονήθηκαν οι περισσότερες πτυχιακές εργασίες (30). Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι από τις 384 ανευρεθείσες πτυχιακές εργασίες, οι 154 πτυχιακές εργασίες δεν είχαν το έτος εκπόνησής τους. Τέλος, η γεωγραφική περιοχή που εμφανίζει τον μεγαλύτερο αριθμό πτυχιακών εργασιών είναι αυτή της iii

Ηπείρου (42). Καταληκτικά, στο χρονικό αυτό διάστημα των 21 χρόνων (1979-2000) διαπιστώνεται ότι όλες αυτές οι ανευρεθείσες πτυχιακές εργασίες αποτελούν σημαντικό έργο, το οποίο δίνει ερεθίσματα για περαιτέρω. Λέξεις κλειδιά: εκπόνηση πτυχιακών εργασιών, καταγραφή, ταξινόμηση, αρχειοθέτηση iv

THE UNDERGRADUATE THESIS OF GREEK TRADITIONAL DANCE SPECIALTY OF SPESS OF THE NKUA FROM 1979 TO 2000. ARCHIVAL RESEARCH. Mikelatou Eleftheria School of Physical Education and Sports Science National and Kapodistrian University of Athens Abstract The elaboration of undergraduate thesis in Universities is an important factor of the academic and researcher process, which contributes to the development of each subject. On this basis, the elaboration of undergraduate thesis in the context of «Greek Traditional Dance» Specialty of School of Physical Education and Sports Science (PESS) of the National and Kapodistrian University of Athens (NKUA), is very important for the preservation of Greek Traditional Dance. To this direction, the archiving of these undergraduate thesis is an important element. From the bibliography review, it was ascertained that the undergraduate thesis of this Specialty had neither been archived nor sorted for the time period before 2000. Specifically, even if the Greek traditional dance has been characterised as Specialty since 1983-84, only one more archival research has been elaborated since then (specifically about the research of undergraduate thesis for the period time between 2000-2015). The following undergraduate thesis aim, is to fill this gap. The aim of that project is the classification and registration of undergraduate thesis of «Greek Traditional Dance» Specialty, of PESS of NKUA for the time period between 1979 to 2000 via archival research. The total number found for these undergraduate thesis comes up to 384. These undergraduate thesis was categorized based on the academic year, research method, research types (basic or applied) and the geographical place if it existed. The results proved that the 304 undergraduate thesis consist of basic research and the ethnographical method of research was the most used (149). Also, in the year 1983, which is related to the upgrading of the department, most of the undergraduate thesis were written (30). However, from the 384 undergraduate thesis found, among the 154 undergraduate thesis, the year of their elaboration wasn t indicated. Finally, the geographical place which has the most undergraduate thesis (42) was the so-called v

Epirus region of Greece. Finally, in the 21year time period (1979-2000) it was ascertained that all the undergraduate thesis found, consist of important work, and all that gives incentives for further research. Key words: elaboration of undergraduate thesis, registration, classification, archiving vi

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη στην ελληνική γλώσσα iii Περίληψη στην αγγλική γλώσσα (Abstract).v Πίνακας Περιεχομένων vii Κατάλογος πινάκων.viii Κατάλογος γραφημάτων...viii I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ..1 1.1. Ορισμός και διατύπωση του προβλήματος...1 1.2. Σκοπός..2 1.3. Σημασία της ς...2 1.4. Περιορισμοί της ς...3 1.5. Δομή της εργασίας...4 ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ..5 2.1. Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στην Ελλάδα...5 2.2. Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στη ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ 7 ΙΙΙ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ....11 IV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ..14 4.1. Οι πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» της ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ από το 1979-2000.14 4.2. Ταξινόμηση πτυχιακών εργασιών..41 V. ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ.82 vii

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 2.2. Κύρια χαρακτηριστικά πρώτης και δεύτερης ύπαρξης του χορού..8 Πίνακας 4.1. Πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» Σ.Ε.Φ.Α.Α. Ε.Κ.Π.Α από το 1979 έως το 2000 15 Πίνακας 4.2. Ταξινόμηση πτυχιακών εργασιών της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός χορός» Σ.Ε.Φ.Α.Α. Ε.Κ.Π.Α. από το 1979 έως το 2000 με βάση το είδος και τη μέθοδο ς..42 Πίνακας 4.3. Ακαδημαϊκά έτη εκπόνησης πτυχιακών..73 Πίνακας 4.4. Μέθοδος ς προσέγγισης θέματος πτυχιακών εργασιών..75 Πίνακας 4.5. Είδος ς...76 Πίνακας 4.6. Επιλογή γεωγραφικής περιφέρειας σύμφωνα με της προτιμήσεις των φοιτητών...78 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 4.1. Αριθμός πτυχιακών εργασιών ανά ακαδημαϊκό έτος.74 Γράφημα 4.2. Πτυχιακές εργασίες με βάση τη μέθοδο ς των φοιτητών. 76 Γράφημα 4.3. Πτυχιακές εργασίες με βάση το είδος της ς 77 Γράφημα 4.4. Πτυχιακές εργασίες με βάση τη προτίμηση γεωγραφικής περιφέρειας...79 viii

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Ορισμός και διατύπωση του προβλήματος Η έννοια της παράδοσης και, ως εκ τούτου και του παραδοσιακού χορού, ως μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς παραπέμπει στο παρελθόν και, ως μέρος του εκάστοτε πολιτισμού, προστατεύονται και διατηρούνται στην πορεία του χρόνου (Δήμας, 2010). Ποιοι είναι όμως οι φορείς που καθορίζουν τη διάσωση αυτών των πολιτιστικών στοιχείων και συγκεκριμένα του ελληνικού παραδοσιακού χορού στο πέρασμα του χρόνου; Πέρα από την ύπαρξη πολιτιστικών και χορευτικών συλλόγων, ένας σημαντικός φορέας είναι το πανεπιστήμιο. Ειδικότερα, στη χώρα μας, στο πλαίσιο των Σχολών/Τμημάτων Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ/ΤΕΦΑΑ) των πανεπιστημίων λειτουργούν οι Ειδικεύσεις «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός». Μια από αυτές λειτουργεί στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ). Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης Ειδίκευσης οι φοιτητές είναι υποχρεωμένοι, σύμφωνα με το Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (Οδηγός ΠΠΣ, 2016-2017), να εκπονήσουν πτυχιακή εργασία. Οι πτυχιακές αυτές εργασίες είναι πολύ σημαντικά αρχεία για τη διατήρηση και διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας όσον αφορά το αντικείμενο του ελληνικού παραδοσιακού χορού. Έχοντας ολοκληρώσει την Ειδίκευση «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» κατά το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018, αλλά και λόγω της πολυετούς μου ενασχόλησης με τον παραδοσιακό χορό ως μέλος σε διάφορα χορευτικά και πολιτιστικά σωματεία, ήταν αναμενόμενο να εκπονήσω τη πτυχιακή μου εργασία στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο. Την ιδέα για το θέμα της πτυχιακής μου έδωσε η καθηγήτριά μου κ. Κουτσούμπα Μαρία, και, συγκεκριμένα, η πτυχιακή μου εργασία να αποτελέσει συνέχεια προηγούμενης πτυχιακής εργασίας της απόφοιτης πλέον Χίλντεγκαρντ-Ζωής Ούτση-Δημητριάδη με θέμα «Οι πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός του ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ. Αρχειακή» (2015). Στην προαναφερθείσα πτυχιακή αυτή είχαν καταγραφεί 1

και ταξινομηθεί οι πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» για το χρονικό διάστημα 2000 έως 2015. Η ιδέα λοιπόν για την παρούσα πτυχιακή ήταν η καταγραφή και ταξινόμηση των πτυχιακών εργασιών για πριν από το 2000 διάστημα και, συγκεκριμένα, για το διάστημα 1979 έως και 2000 καθώς η συγκεκριμένη διαδικασία δεν είχε διεξαχθεί για το πριν από το 2000. Η ιδέα μου άρεσε καθώς έτσι θα δινόταν η δυνατότητα πλήρους καταγραφής και ταξινόμησης όλων των ευρεθέντων πτυχιακών εργασιών που συγγράφηκαν το διάστημα των 36 χρόνων, από το 1979 έως το 2015. Πλέον, θα είναι πιο εύκολη η αναζήτηση διαφόρων θεμάτων για τον ελληνικό παραδοσιακό χορό που έχουν μελετηθεί από τους φοιτητές της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» της ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ όχι μόνο από τους επόμενους φοιτητές, αλλά και από κάθε ενδιαφερόμενο. 1.2. Σκοπός Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η καταγραφή και η ταξινόμηση των πτυχιακών εργασιών που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ειδίκευση «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» (πρώην Ειδικότητα και Κύκλος) της Σχολής Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) κατά το χρονικό διάστημα 1979 έως και 2000. 1.3 Σημασία της ς Η πραγματοποίηση αυτής της εργασίας σκοπεύει στην καλύτερη οργάνωση των πτυχιακών εργασιών της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός», οι οποίες αποτελούν πολύ σημαντικά και χρήσιμα έγγραφα και εργαλεία ς για το αντικείμενο του ελληνικού παραδοσιακού χορού, τόσο για τους φοιτητές της Ειδίκευσης όσο και για τους υπόλοιπους ερευνητές. Η συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία έχει πολύ μεγάλη σημασία και σημαντικότητα όσον αφορά το αντικείμενο του ελληνικού παραδοσιακού χορού εντός και εκτός του πλαισίου της ΣΕΦΑΑ. 2

Αρχικά, η παρούσα πτυχιακή εργασία (αρχειοθέτηση πτυχιακών από το 1979-2000) αποτελεί επακόλουθη της πτυχιακής εργασίας απόφοιτης ΤΕΦΑΑ Αθηνών με θέμα αυτής την αρχειοθέτηση των πτυχιακών εργασιών για μια δεκαπενταετία μετά (2000-2015). Ο συνολικός αριθμός πτυχιακών εργασιών που καταγράφηκε αυτό το διάστημα των 15 χρόνων ανέρχεται στις 134 (Ούτση- Δημητριάδη, 2015; Ούτση-Δημητριάδη, Κουτσούμπα, Καρφής & Τυροβολά, 2015). Αυτό σημαίνει ότι στο αρχείο της Σχολής θα υπάρχει αρχειοθετημένο και εύκολα προσβάσιμο υλικό στις πτυχιακές εργασίες περί τη παράδοση και τον ελληνικό παραδοσιακό χορό από το 1979 έως και το 2015, δηλαδή περίπου 36 χρόνια. Ο συνολικός αριθμός των πτυχιακών εργασιών σε αυτό το διάστημα (1979-2015) ανέρχεται στις 518 πτυχιακές εργασίες, αναφερόμενες σε θέματα του χορού και κυρίως του παραδοσιακού χορού. Ο τόσος μεγάλος όγκος πτυχιακών εργασιών αποτελεί σημαντικότατο εγχειρίδιο για νέους -και μη- ερευνητές στον χορό, φοιτητές, χορευτές, καθηγητές και δασκάλους χορού. Επίσης, η εργασία αυτή θα αναδείξει την ποικιλότητα στα θέματα ς του ελληνικού παραδοσιακού χορού, καθώς και στις μεθόδους ς που χρησιμοποιούνται από κάθε φοιτητή. Πολύ σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η παρούσα πτυχιακή εργασία θα αποτελέσει οδηγό για τους φοιτητές και ερευνητές ώστε να μην επαναληφθεί η ίδια θεματολογία ς. Τέλος, και πολύ σημαντικό, είναι ότι η συγγραφή και η μελέτη της συγκεκριμένης εργασίας προτρέπει τους φοιτητές να συνεχίσουν την καταγραφή και αρχειοθέτηση των πτυχιακών εργασιών από το 2015 και μετά. 1.4 Περιορισμοί της ς Όλες οι έρευνες, όπως είναι γνωστό, κατά τη πραγματοποίησή τους αντιμετωπίζουν όρια και περιορισμούς. Έτσι, και η παρούσα πτυχιακή εργασία αντιμετώπισε τέτοιους περιορισμούς κατά τη συγγραφή της. Αρχικά, εξαιτίας του παλιού υλικού περί του οποίου έγινε η, υπήρξαν δυσκολίες στην εύρεση της ημερομηνίας που συγγράφηκαν πολλές εργασίες. Οι περισσότερες πτυχιακές εργασίες, όπως είναι φανερό στους παρακάτω πίνακες και γραφήματα, δεν αναφερόταν πουθενά η ημερομηνία συγγραφής τους, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η κατάταξή τους 3

ανά ημερομηνία. Επίσης, ένας σημαντικός περιορισμός ήταν ότι οι περισσότερες πτυχιακές εργασίες ήταν χειρόγραφες, με αποτέλεσμα τη δύσκολη ανάγνωση και καταγραφή τους. Σε συνδυασμό με αυτό, αρκετές από αυτές ήταν σε κακή κατάσταση λόγω της παλαιότητάς τους. Τέλος και πολύ σημαντικό, είναι ότι, εξαιτίας των χρονολογιών που συγγράφηκαν οι εργασίες, σε αρκετές από αυτές δεν υπήρχε η δομή και μορφή μιας ακαδημαϊκής πτυχιακής εργασίας με τα σημερινά δεδομένα (βλ. Οδηγός ΠΠΣ ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, 2016-2017). Με άλλα λόγια, συνάντησα πολλές που ήταν γραμμένες σε μία με δύο σελίδες, χωρίς τα βασικά μέρη συγγραφής μιας εργασίας. Για παράδειγμα, στις πτυχιακές εργασίες που έλειπε το εξώφυλλο ή οι πρώτες σελίδες υπήρξε δυσκολία στην καταγραφή του τίτλου της εργασίας. Παρ αυτούς τους περιορισμούς, η παρούσα εργασία αποπερατώθηκε με επιτυχία και, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αποτελεί ένα σημαντικό εγχειρίδιο για το αντικείμενο του ελληνικού παραδοσιακού χορού. 1.5 Δομή της εργασίας Η παρούσα πτυχιακή εργασία απαρτίζεται από πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο περιέχεται η εισαγωγή, στο δεύτερο περιλαμβάνεται η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, στο τρίτο παρουσιάζεται η μεθοδολογία της ς. Στο τέταρτο κεφάλαιο καταγράφονται τα αποτελέσματα της ς για τις πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» και στο πέμπτο η συζήτηση και τα συμπεράσματα. 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 2.1 Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στην Ελλάδα Ο χορός είναι ένα μέσο έκφρασης και επικοινωνίας μέσα σε μια κοινωνία ανθρώπων που συνδέεται άμεσα με την ιστορία, τον πολιτισμό και την εξέλιξή της. Ειδικότερα, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός, ένα από τα πιο ζωντανά και πιο δυναμικά στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και συλλογικής ταυτότητας της ελληνικής κοινωνίας στην ιστορική της πορεία (Πραντσίδης, 2004). Όπως αναφέρει ο ίδιος συγγραφέας (2004), ο ελληνικός παραδοσιακός χορός, η μουσική και τα τραγούδια συνδέονται άμεσα με την περίοδο της τουρκοκρατίας και της ελληνικής επανάστασης. Αυτά ήταν και οι θεμελιώδεις παράγοντες διατήρησης της εθνικής συνείδησης κατά τις δύσκολες αυτές περιόδους. Πέραν αυτών των λειτουργιών, ο χορός ήταν ένα μέσο έκφρασης της λατρείας, της λύπης, της χαράς. Η χρήση του εμφανίζεται σε πολλά έθιμα του γάμου, κηδείες, στη γεωργία, στο πανηγύρι, σε εορτασμούς της εκκλησίας και σε εθνικές εορτές. Έτσι, ο χορός αποτελεί ένα δυναμικό φαινόμενο που δε μένει στατικό αλλά ακολουθεί τις κοινωνικές αλλαγές μαζί με άλλα πολιτιστικά στοιχεία, όπως τη γλώσσα, τη μουσική, τη φορεσιά και τα έθιμα. Στην ελληνική πραγματικότητα κάθε κοινότητα έχει το δικό της μουσικοχορευτικό περιεχόμενο με το δικό της χορευτικό ρεπερτόριο αλλά και τρόπο έκφρασης, τα οποία καθορίζονται από το πολιτικό σύστημα, τις κοινωνικές τάξεις, το φύλο και την ισορροπία μεταξύ των δύο φύλων, καθώς και τα επίπεδα κοινωνικής συνοχής (Πραντσίδης, 2004). Για παράδειγμα, υπάρχουν περιπτώσεις που οι χορευτές μπαίνουν κατά σειρά ηλικίας ή να προηγούνται οι άντρες και να ακολουθούν οι γυναίκες ή ακόμη και κατά σειρά δέσμευσης, όπως να προηγούνται οι παντρεμένοι να ακολουθούν οι αρραβωνιασμένοι και στο τέλος οι ελεύθεροι. Εκτός όμως από ψυχαγωγικό χαρακτήρα, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στις τοπικές κοινότητες είχε και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Αποτελούσε ένα μέσο διαπαιδαγώγησης, καθώς λειτουργούσε ως ένας τρόπος μύησης στο σύστημα των 5

συλλογικών παραστάσεων, πολιτιστικών αξιών και κοινωνικών συμβόλων (Πραντσίδης, 2004). Αυτό αποτελούσε μία σύνθετη διαδικασία που, εκτός από το τραγούδι, τη μουσική και τον χορό, περιελάμβανε και τον τρόπο και τόπο οργάνωσης του χορού, καθώς και τα πρόσωπα που συμμετείχαν. Η όλη αυτή διαδικασία αντανακλούσε τη δομή της κοινωνίας, τις ηθικές αξίες και τον ρόλο των δύο φύλων (Πραντσίδης, 2004). Σύμφωνα με τη Τυροβολά (2013), οι κάτοικοι των απομακρυσμένων κοινοτήτων, και κυρίως των αγροτικών-κτηνοτροφικών, ορεινών ή πεδινών, δηλαδή των λεγόμενων παραδοσιακών κοινωνιών, μέσα από προφορικές διαδικασίες διατήρησαν τα πολιτισμικά προϊόντα των προηγούμενων γενεών. Συνέχισαν να χορεύουν και να τραγουδούν μεταδίδοντας προφορικά και συλλογικά από γενιά σε γενιά, την παράδοση του τόπου τους. Η ίδια συγγραφέας (2013), αναφέρει ότι κανείς δεν προσφέρθηκε να καταγράψει την προφορική μουσικοχορευτική παράδοση, ενώ κάθε είδους λόγιοι της εποχής, όπως φιλόλογοι, λαογράφοι, ιστορικοί, που θα μπορούσαν να τη καταγράψουν, είτε την απαξίωσαν, είτε τη νόθευσαν. Οι πολλαπλές παρεμβάσεις και οι επιρροές από τη Δύση ήρθαν και άλλαξαν τα προϊόντα του ελληνικού παραδοσιακού πολιτισμού, όπως είναι η μουσική, το τραγούδι και ο χορός. Εξαιτίας, λοιπόν, κοινωνικο-πολιτικών, ιδεολογικών και πολιτισμικών συνθηκών που επικράτησαν στην Ελλάδα ο λαϊκός παραδοσιακός χορός διαμορφώθηκε σύμφωνα με αυτά (Τυροβολά, 2013). Έτσι, σύμφωνα με την ίδια συγγραφέα (2013), ανασύρθηκαν χοροί από τη λήθη, κατασκευάστηκαν νέες χορευτικές μορφές, σε πολλές περιπτώσεις αφαιρέθηκε ο στίχος από το τραγούδι αφήνοντας μόνο τη μελωδία, αλλάχτηκαν ή μεταφράστηκαν ονομασίες χορών, συμπτύχθηκαν διαφορετικοί χοροί για να δημιουργήσουν έναν. Αυτός ο ένας χορός κρινόταν ως αντιπροσωπευτικός για μια ολόκληρη γεωγραφική περιοχή ή αποκαλέστηκαν ως εθνικοί χοροί, ή συρτοί. Για παράδειγμα, το τσάμικο και ο τσακώνικος κρίθηκαν ως εθνικοί χοροί. Στην Ελλάδα εμφανίστηκαν ομάδες λαϊκού χορού τη δεκαετία του 1910 με την ίδρυση του Λυκείου των Ελληνίδων το 1911 και μεταγενέστερα με την ίδρυση του 6

Σωματείου Ελληνικοί Χοροί Δόρα Στράτου, από τη Δόρα Στράτου το 1950. Και τα δύο εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να διατηρούν τη παρουσία τους στο χώρο της ελληνικής λαϊκής μουσικο-χορευτικής παράδοσης και ενδυματολογίας (Τυροβολά, 2013). Σύμφωνα με την ίδια (2013), οι όροι λαϊκός, εθνικός και ελληνικός χορός επικράτησαν στην Ελλάδα από τις πρώτες δεκαετίες του 20 ου αιώνα, οι οποίοι αναφέρονται στο λαϊκό χορό που προβλήθηκε υπό τους όρους της παράστασης ή αναπαράστασης στο πλαίσιο της διδασκαλίας μέσω δασκάλου, της σκηνικής παρουσίασης και άλλα. Έτσι, το 1980, προτίθεται ο όρος παραδοσιακός χορός για την αντικατάσταση του όρου λαϊκός, ο οποίος χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. 2.2. Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στη ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ Στη σημερινή εποχή, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός διδάσκεται και μεταλαμπαδεύεται από άνθρωπο σε άνθρωπο σε κάθε περιοχή της Ελλάδας καθώς και σε χώρες του εξωτερικού. Σύμφωνα με τον Δήμα (2010), «ο όρος παραδοσιακές διαδικασίες, αναφέρεται στη διαδικασία και τους τρόπους εκμάθησης του τοπικού μουσικοχορευτικού ρεπερτορίου στην παραδοσιακή κοινωνία» (σελ. 43) ενώ, «ο όρος φολκλορικές διαδικασίες, αναφέρεται στη διαδικασία και τους τρόπους εκμάθησης της μουσικοχορευτικής παράδοσης, που αναβιώνεται και αναπαριστάνεται από τους πολιτιστικούς συλλόγους, την Α /θμια και Β /θμια εκπαίδευση και τα πνευματικά κέντρα των Δήμων» (σελ. 45). Βασιζόμενοι στα παραπάνω, η διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού επέρχεται ως φυσικό επακόλουθο στα σχολεία, τα πανεπιστήμια και τους συλλόγους συνοδευόμενη από αναβιώσεις και αναπαραστάσεις παραδοσιακών μορφών. Αυτό το φαινόμενο αποδίδεται από ξένους και Έλληνες μελετητές ως δεύτερη ύπαρξη (Κουτσούμπα, 2010). Αναλυτικότερα, στη δεύτερη ύπαρξη, ο χορός μεταδίδεται από χοροδιδασκάλους. 7

Πίνακας 2.2. Κύρια χαρακτηριστικά πρώτης και δεύτερης ύπαρξης του χορού (Πηγή Κουτσούμπα, 2010:104) Χορευτική ύπαρξη Πρώτη ύπαρξη Αναπόσπαστο μέρος όλων των κινήσεων Αυτοσχεδιασμός Μαθαίνεται βιωματικά Βιώνεται συνειδητά Δεύτερη ύπαρξη Μέρος μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων Πανόμοια επιτελούμενη χορευτική κίνηση Μαθαίνεται με διδασκαλία Βιώνεται και αναβιώνεται συνειδητά Ειδικότερα, αναφερόμενοι στη διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού σε πανεπιστήμια, είναι αναγκαίο να αναφερθεί το εξής. Πέραν της διδασκαλίας του ως μέσο διασκέδασης και ψυχαγωγίας, σε πανεπιστημιακό επίπεδο διδάσκεται ως υποχρεωτικό μάθημα κορμού στις Σχολές Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ) της χώρας και ως ειδίκευση/ειδικότητα. Στη ΣΕΦΑΑ του Εθνικού και Καποδιστριακού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), ο ελληνικός παραδοσιακός χορός υπάρχει και ως Ειδίκευση «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός», ενώ ως γνωστικός αντικείμενο ανήκει στον Τομέα Γυμναστικής και Χορού (Οδηγός ΠΠΣ ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, 2016-2017). Σύμφωνα με τη Κουτσούμπα (2012), η αρχή της διδασκαλίας κινητικών δεξιοτήτων με μουσική σημειώνεται τη χρονολογία 1899 στη τότε «Σχολή Γυμναστών», ενώ το 1918 συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στο πρόγραμμα σπουδών στο «Διδασκαλείο Γυμναστικής». Το 1932, με την ίδρυση της «Γυμναστικής Ακαδημίας», διδασκόταν οι λεγόμενοι εθνικοί χοροί από αναγνωρισμένους χοροδιδασκάλους με ειδικότητα στους ελληνικούς χορούς. Με τη κατάργηση της «Γυμναστικής Ακαδημίας» και την 8

ακόλουθη ίδρυση της «Εθνικής Ακαδημίας Σωματικής Αγωγής» (ΕΑΣΑ), οι εθνικοί χοροί αποτελούσαν υποχρεωτικό μάθημα και στα τρία έτη σπουδών. Το 1983 ιδρύεται το Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) όπου η διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού σε προπτυχιακό επίπεδο ήταν υποχρεωτική για δύο εξάμηνα, χειμερινό και εαρινό, ενώ την ίδια χρονιά (1983-84) λειτούργησε θεσμοθετημένα και πρώτη ειδικότητα «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» (σελ. 33). Τέλος, το ΤΕΦΑΑ του ΕΚΠΑ έγινε Σχολή (ΣΕΦΑΑ) όπου η διδασκαλία του ελληνικού παραδοσιακού χορού πραγματοποιείται στο δεύτερο έτος σπουδών για ένα εξάμηνο, εαρινό ή χειμερινό, και υπάρχει και ως Ειδίκευση «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός». Το ερώτημα που δημιουργείται είναι γιατί να υπάρχει ο ελληνικός παραδοσιακός χορός στη ΣΕΦΑΑ. Η απάντηση αυτού του ερωτήματος βρίσκεται στο ότι ο χορός αποτελεί μία από τις τέσσερις μορφές κίνησης, ενώ οι άλλες τρεις είναι το παιχνίδι, το άθλημα και η γυμναστική (Χατζηχαριστός, 2003). Επομένως, ο χορός συνιστά αναπόσπαστο κομμάτι της επιστήμης της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού και είναι προφανές ότι οφείλει να μελετάται και να διδάσκεται στη συγκεκριμένη Σχολή. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο ελληνικός παραδοσιακός χορός, εκτός από υποχρεωτικό μάθημα του δεύτερου έτους των προπτυχιακών σπουδών, υπάρχει και ως Ειδίκευση. Οι φοιτητές/-τριες που επιλέγουν και ολοκληρώνουν την Ειδίκευση στον ελληνικό παραδοσιακό χορό χορηγείται δίπλωμα Ειδίκευσης με τίτλο «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός». Με τη χορήγηση του διπλώματος αυτού ειδίκευσης υπάρχουν ποικίλα πεδία δράσης, επαγγελματικής σταδιοδρομίας και απασχόλησης. Αναλυτικότερα, περιλαμβάνονται θέσεις εργασίας στη δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια), σε ιδιωτικά και δημόσια γυμναστήρια, καλλιτεχνικά σωματεία, χορευτικούς ομίλους, σχολές χορού και θεάτρου, καθώς και σε χώρους εργασίας και αναψυχής σε χειμερινά και θερινά θέρετρα ή ομάδα σε ειδικούς πληθυσμούς, ηλικιωμένοι ή άτομα με ειδικές ανάγκες (Οδηγός ΠΠΣ ΤΕΦΑΑ, 2011). Τέλος, εκτός από το επίπεδο προπτυχιακών 9

σπουδών, υπάρχουν και τα προγράμματα μεταπτυχιακού και διδακτορικού κύκλου σπουδών στον Ελληνικό Παραδοσιακό Χορό. Από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας διαπιστώθηκε ότι από την ίδρυση του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού οπότε και λειτούργησε για πρώτη φορά η Ειδίκευση (πρώην Ειδικότητα και Κύκλος Σπουδών) «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» κατά το ακαδημαϊκό έτος 1983 και, κατ επέκταση, ξεκίνησε και η εκπόνηση πτυχιακών εργασιών στο πλαίσιο αυτής, έχει εκπονηθεί μια μόνο αρχειοθέτησης των πτυχιακών εργασιών (Ούτση-Δημητριάδη, 2015; Ούτση-Δημητριάδη, Κουτσούμπα, Καρφής & Τυροβολά, 2015). Η αυτή αφορά το χρονικό διάστημα 2000 έως 2015. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει αρχειοθέτηση (καταγραφή πόσο μάλλον ταξινόμηση) των πτυχιακών εργασιών της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» για το διάστημα πριν από το 2000. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η παρούσα εργασία. 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να αναφερθεί ο ορισμός της ς. Η είναι ένας δομημένος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων (Thomas & Nelson, 2009) που όπως αναφέρουν οι Thomas και Nelson (2009) σκοπεύει στον προσδιορισμό της έννοιας των πραγμάτων του πως είναι, σε σύγκριση με το πως θα έπρεπε να είναι. Σύμφωνα με τους Thomas και Nelson (2009), «η μπορεί να τοποθετηθεί σε μια συνέχεια στην εφαρμοσμένη από τη μία και στη βασική από την άλλη» (σελ. 6). Ταυτόχρονα, η περιλαμβάνει περαιτέρω είδη ς για την επίλυση διαφόρων επιστημονικών προβλημάτων. Μερικά από αυτά και πιο βασικά είδη ς είναι η αναλυτική, περιγραφική, πειραματική και ποιοτική. Στην παρούσα εργασία, λοιπόν, η που χρησιμοποιήθηκε είναι η αρχειακή. Σύμφωνα με τη Ντούμα (2006), «η βιβλιογραφική ή αρχειακή, προϋποθέτει τον εντοπισμό γραπτών τεκμηρίων, τον έλεγχο της εγκυρότητας και επιστημονικής αξίας τους, την κατηγοριοποίηση του ποιοτικού υλικού και στη συνέχεια την σύνθεση αυτών» (σελ. 8-9). Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Ντούμα (2006), «αρχειακή είναι η κατεξοχήν ιστορική (αν και όχι αποκλειστικά) που αποσκοπεί στην εξέταση, ταξινόμηση και ανάλυση ιστορικών πηγών πάσης φύσεως που είναι οργανωμένες από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς ή και από ιδιώτες με τη μορφή αρχείων» (σελ. 8-9).. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ανάλογα με τους βασικούς σκοπούς που θέτει η από πριν, διακρίνεται σε θεμελιώδη ή βασική και εφαρμοσμένη. Τα όρια της ς έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τα δύο αυτά είδη ς. Θα ήταν χρήσιμο να αναφερθεί ότι οι περισσότερες έρευνες δεν είναι ούτε αμιγώς εφαρμοσμένες ούτε αμιγώς βασικές, αλλά εμπεριέχουν χαρακτηριστικά και των δύο ειδών (Thomas & Nelson, 2009). Αναλυτικότερα, η θεμελιώδης ή βασική θέτει σκοπό της να μελετήσει σε πλάτος και βάθος τα φαινόμενα, προσδιορίζοντας τους νόμους που τα διέπουν και δίνοντας μια θεωρητική ερμηνεία, ανεξάρτητα από τις δυνατότητες άμεσης 11

χρησιμοποίησης των γνώσεων που αποκτήθηκαν (Θωμάτος, 2013). Επομένως, η θεμελιώδης ή βασική είναι μια πειραματική ή θεωρητική εργασία που αναλαμβάνεται κυρίως για τη παραγωγή νέων γνώσεων σχετικά με τα βασικά αίτια φαινομένων και παρατηρήσιμων γεγονότων, χωρίς να προβλέπεται άμεση πρακτική εφαρμογή ή χρήση (Θωμάτος, 2013). Σύμφωνα με τους Thomas και Nelson (2009), ως βασική ορίζεται το «είδος ς που μπορεί να έχει περιορισμένη άμεση εφαρμογή αλλά στην οποία ο ερευνητής έχει προσεκτικό έλεγχο των συνθηκών» (σελ. 6). Αντίθετα, ως εφαρμοσμένη σύμφωνα με τους Thomas και Nelson (2009), ορίζεται το «είδος ς που μπορεί να έχει άμεση αξία στους πρακτικούς αλλά στην οποία ο ερευνητής έχει περιορισμένο έλεγχο του ερευνητικού περιβάλλοντος» (σελ. 6). Παρομοίως, η εφαρμοσμένη έχει σαν προορισμό την επίλυση πρακτικών προβλημάτων και όχι τη παραγωγή επιστημονικής γνώσης, ενώ προσφεύγει συνήθως σε εμπειρικές μεθόδους (Θωμάτος, 2013). Εν συνεχεία του ορισμού της εφαρμοσμένης ς, είναι απαραίτητο να αναφερθεί ότι διαχωρίζεται σε ποιοτική και ποσοτική. Οι ποιοτικές μέθοδοι ς, όπως αναφέρουν οι Thomas και Nelson (2009), συνήθως περιλαμβάνουν επιτόπιες παρατηρήσεις, μελέτες περίπτωσης, εθνογραφικές και αφηγηματικές εκθέσεις. Η ποιοτική εστιάζεται στη ουσία των φαινομένων. Ο ερευνητής παρατηρεί και συλλέγει δεδομένα επιτόπου, δηλαδή στο φυσικό περιβάλλον (Thomas & Nelson, 2009). Οι ποσοτικές μέθοδοι ς περιλαμβάνουν ακριβείς μετρήσεις, αυστηρό έλεγχο των μεταβλητών -συχνά σε εργαστηριακό περιβάλλονκαι στατιστικές αναλύσεις. Συνήθως στις ποσοτικές μεθόδους ς, ο ερευνητής απέχει από το περιβάλλον, παρατηρεί και αναλύει τα δεδομένα με στατιστικούς τύπους, ερωτηματολόγια ή άλλα εργαστηριακά αντικείμενα (Thomas & Nelson, 2009). Στη παρούσα εργασία δεν βρέθηκαν πτυχιακές εργασίες συγγεγραμμένες με αυτή τη μέθοδο ς. Η παρούσα αυτή διεξήχθη στη Σχολή και, συγκεκριμένα, στην Αίθουσα «Σημειογραφίας και Μορφολογίας Χορού» στην οποία είναι συγκεντρωμένες οι πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» που έχουν 12

εκπονηθεί για το υπό μελέτη χρονικό διάστημα. Οι πτυχιακές αυτές εργασίες ήταν είτε σε μορφή ολόκληρου κειμένου είτε εκτυπωμένες σε βιβλιοδεσία, είτε χειρόγραφες, ανάλογα με τη χρονολογία που συγγράφηκε η καθεμία. Η αρχή της ς ορίζεται τον Οκτώβριο του 2019 και το τέλος της τον Φεβρουάριο του 2020, δηλαδή, διάστημα περίπου πέντε μηνών. Ύστερα από τη καταγραφή και τελική καταμέτρηση, ο αριθμός των πτυχιακών εργασιών ανήλθε στις 384 για το χρονικό διάστημα από το έτος 1979 έως και το 2000. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε ότι η αρχειοθέτηση των πτυχιακών εργασιών της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» για το χρονικό διάστημα 2000-2015 έχει ήδη πραγματοποιηθεί σε προηγούμενη πτυχιακή εργασία (Ούτση-Δημητριάδη, 2015; Ούτση-Δημητριάδη, Κουτσούμπα, Καρφής & Τυροβολά, 2015). Οι ανευρεθείσες πτυχιακές εργασίες καταγράφηκαν και ταξινομήθηκαν με βάση τον συγγραφέα, τον τίτλο, το είδος ς (βασική ή εφαρμοσμένη-ποιοτική ), τη μέθοδο ς (εθνογραφική, ανασκοπική κτλ.), το έτος εκπόνησης και, τέλος, τη γεωγραφική περιφέρεια στην οποία αναφέρονταν στις πτυχιακές εργασίες που αφορούσαν συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές. Από τις 384 πτυχιακές εργασίες, με επιβλέποντες τα μέλη ΔΕΠ της ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ Δήμα Ηλία, Ομότιμο Καθηγητή, κ. Τυροβολά Βασιλική, Ομότιμη Καθηγήτρια, Ζωγράφου Μαγδαληνή, Καθηγήτρια και Λάλου Εριφύλλη, Λέκτορα, στις 155 δεν αναγραφόταν ημερομηνία εκπόνησής τους, ενώ σε 13 δεν αναγραφόταν ούτε η ημερομηνία ούτε το όνομα του συγγραφέα. 13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 4.1. Οι πτυχιακές εργασίες Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» 1979-2000 Τα δεδομένα της συγκεκριμένης πτυχιακής εργασίας αποτελούν, όπως προαναφέρθηκε, οι πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» από το έτος 1979 έως και το 2000. Στον παρακάτω πίνακα είναι καταγεγραμμένες όσες πτυχιακές βρέθηκαν, δηλαδή οι 384 πτυχιακές. 14

Πίνακας 4.1. Πτυχιακές εργασίες της Ειδίκευσης «Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός» ΣΕΦΑΑ ΕΚΠΑ από το 1979 έως το 2000 Α/Α Χρονολογία Συγγραφέας Τίτλος 1. 2000 Σκαρμούτσου Αγγελική «Η παραδοσιακή ταυτότητα της Υπάτης» 2. 2000 Φυτίλης Αριστείδης «Οι Σαρακατσαναίικοι χοροί στη Ρούμελη» 3. 2000 Παναγιωτοπούλου Ευθυμία «Η χορευτική ταυτότητα του Μαλανδρινού Φωκίδας» 4. 2000 Στέφος Στέφανος «Χοροί και τραγούδια στο χωριό Τρικόρυφο του νομού Θεσπρωτίας» 5. 1999 Σταυροπούλου Ειρήνη & Τσιάτσου Σταματία «Η χορευτική παράδοση της Βωβούσας. Εθνογραφική- Λαογραφική προσέγγιση. Μορφολογική-Δομική ανάλυση και τυπολογία των χορών της Βωβούσας» 6. 1999 Σίνης Στέφανος «Οδοιπορικό στην Ορεινή Ναυπακτία: παραδόσεις και λαογραφικά στοιχεία του τόπου» 7. 1999 Παναγιωτοπούλου Μαρία «Στοιχεία του χορευτικού φαινομένου της Επτάλοφου (της Αγόριανης) Παρνασσσίδος» 8. 1999 Μπασιακούρα Παρασκευή «Ήθη και έθιμα της Ευρυτανίας» 9. 1999 Λουλάκα Αικατερίνη «Η Κεφαλονιά. Συστατικά στοιχεία γυναικείας και ανδρικής αγροτικής ενδυμασίας. Ανάλυση του χορού Διβαράτικος» 10. 1999 Βλάχου Ασημίνα «Παραδοσιακοί χοροί περιοχής Μαντουδίου Εύβοιας» 11. 1999 Λιοπύρη Αμαλία «Η μουσικοχορευτική παράδοση στο Ξηρόμερο» 15

12. 1999 Ζαφειρίδη Ευτυχία & Πολίτου Χριστίνα & «Η λαϊκή χορευτική παράδοση της Τήνου» Σαββοργινάκη Δέσποινα 13. 1999 Πλάτη Ελένη «Η μουσικοχορευτική παράδοση του Αχλαδόκαμπου» 14. 1999 Κουτσοπάνος Ευάγγελος «Το πανηγύρι στη Χώσεψη Άρτας» 15. 1999 Χατζηνικολίδη Ελένη & Στέρου Φωτεινή & «Ο Βλάχικος γάμος» Πουλακίδα Αθανασία 16. 1998 Φουκαράκη Μαρία «Οι χοροί της Κρήτης» 17. 1998 Δεδούση Μαριλένα «Ευρυτανικός γάμος. Στερεοελλαδίτικοι ευρυτανικοί χοροί (χοροί: Στέγκος, Παπαδούλα)» 18. 1998 Κόλλια Φωτεινή «Το μουσικοχορευτικό ρεπερτόριο στα Καλύβια Αττικής. Η μετεξελικτική πορεία αυτού από το 1940 μέχρι τις μέρες μας» 19. 1998 Βαγενά Χρυσούλα «Αράχωβα Κρήνη. Το πανηγύρι και ο γάμος» 20. 1998 Μπούκα Ιουλία Η χορευτική παράδοση στην Αμπλιανή Ευρυτανίας 21. 1998 Μπερτσουλάκη Όλγα & Ξαγάρα Μαρία «Κρητικός γάμος. Κρητικοί χοροί και εξέλιξη αυτών» 22. 1998 Γιαννοπούλου Τασία «Ο χορός του Πανηγυριού στο Κανάλι της Πρέβεζας στη κοινωνία του χθες και του σήμερα» 23. 1998 Μουρούτη Γεωργία «Ένα πελοποννησιακό χωριό στο κατώφλι του 2000. Μουσικοχορευτική και Λαογραφική προσέγγιση της κοινότητας Λεβεντοχωρίου» 24. 1998 Ιερωνυμίδη Αμαλία «Αποτύπωση χορευτικών εθίμων Μέρωνα Κρήτης» 16

25. 1998 Αθανασιάδου Παναγιώτα & Βουτσινά Μαρία «Παγγαίον Σερρών» 26. 1998 Ροβόλα Μαρία «Γυναίκα και χορός» 27. 1998 Τατσοπούλου Α. & Τσίπα Ε. «Ο χορός στη παραδοσιακή κοινωνία της Πελασγίας» 28. 1998 Γιαννοπούλου Ελένη & Γρηγοροπούλου «Σαρακατσάνοι Ηπείρου και Βοιωτίας» Σοφία 29. 1997 Φουστέρη Ανδριάνα «Η παραδοσιακή κοινωνία της Ορεινής Ναυπακτίας: χορευτικές περιστάσεις, ήθη και έθιμα της Καστανιάς Ναυπακτίας» 30. 1997 Χρηστάκου Άννα «Η αυτοσχεδιαστική δημιουργία στον ελληνικό παραδοσιακό χορό στη περιοχή της Ηπείρου» 31. 1997 Αντωνίου Ελευθερία «Παλιά έθιμα του θερίσματος και του αλωνίσματος» 32. 1997 Αμπούτη Μαργαρίτα & Λύτρα Αικατερίνη «Ο παραδοσιακός γάμος στη Θράκη Επιτόπια» 33. 1997 Γούμενου Ελευθερία «Ο χορός Καγκελάρης στο χωριό Κερασώνας Πρέβεζας. Η διατήρηση του εθίμου και στο εξωτερικό (Γερμανία)» 34. 1997 Σκάλκος Ιωάννης «Η λειτουργία του χορού στον σαρακατσάνικο γάμο» 35. 1997 Βλάχος Τρύφωνας «Οι ελληνικές παραδοσιακές φορεσιές. Τα μουσικά όργανα. Ο παραδοσιακός χορός την περίοδο 1800-1821. Οι στίχοι των τραγουδιών» 36. 1997 Κοκκίνη Ευαγγελία «Οι χοροί και τα τραγούδια της Κεφαλονιάς» 37. 1997 Μήτση Λουκία «Δυτικό Ζαγόρι Αρίστη. Τοπικό Χορευτικό ρεπερτόριο και μουσικοκινητική ανάλυση» 17

38. 1996 Παπαμίχος Γιάννης «Τα γλέντια κι οι χοροί στο χωριό μου, το Κουμαρίτσι Φθιώτιδος» 39. 1996 Λύτρα Σπυριδούλα «Ο Γληγοράκης ή Αχυρένιος» 40. 1996 Παπαδημητρίου Μαρία «Η παρουσία της χορευτικής διαδικασίας στον ετήσιο κύκλο» 41. 1996 Κάζη Παρασκευή «Το λαϊκό κλαρίνο στην Ελλάδα» 42. 1996 Μπακογιάννη Δήμητρα «Θρακικό πέλαγος. Θάσος Σαμοθράκη. Σημειογραφία χορών» 43. 1996 Μαύρου Ειρήνη «Η μουσικοχορευτική παράδοση στο Φιλώτι της Νάξου» 44. 1996 Σαπρίκη Ανδριάνα & Σιδεράκη Σωτηρία & «Λαϊκά παραδοσιακά μουσικά όργανα της Ηπείρου» Τσιώνη Φανή 45. 1996 Σταμοπούλου Χριστίνα & Σωτηροπούλου «Οι Λιβανάτες» Χαρά 46. 1996 Μπαλάφας Γεώργιος & Γεωργογιάννη Αναστασία «Ο χορός στην Ήπειρο και η χορευτική παράδοση του Ριζοβουνίου Πρεβέζης» 47. 1996 Μπαλωμένου Αικατερίνη & Μπαλατσούκα «Μορφολογική ανάλυση χορών Β.Δ Θράκης» Ευθυμία & Τσακανίκα Άννα & Τσουπλάκη Ευθυμία 48. 1996 Λαδιάς Χρήστος «Η μουσικοχορευτική παράδοση στο χωριό Σκαμνέλι Ιωαννίνων» 49. 1996 Ζαρογιάννη Αθηνά & Κεφαλοπούλου Δήμητρα «Καταγραφή, μελέτη και παρουσίαση των μουσικοχορευτικών εκδηλώσεων της Σιάτιστας» 50. 1996 Μουτσάκη Αντιγόνη & Πιλάτη Μαρία «Ο χορός στον κρητικό γάμο. Παρελθόν και παρόν» 18

51. 1996 Σταμάτη Σοφία «Το Διπλοκάγκελο» 52. 1995 Καραλής Πέτρος «Το κλέφτικο δημοτικό τραγούδι» 53. 1995 Μαχαίρα Αντωνία «Ήθη και έθιμα την περίοδο της Αποκριάς στη περιοχή της Μακεδονίας και της Θράκης» 54. 1995 Ρούσση Ρεβέκκα-Δήμητρα «Τα χορευτικά δρώμενα των Κουντουριωτών» 55. 1995 Τριανταφύλλου Αναστάσιος «Οι Έλληνες του Μόναχου. Καταγραφή των πολιτιστικών κοινωνικών και αθλητικών δραστηριοτήτων των Ελλήνων και Ελληνοπαίδων στο Μόναχο» 56. 1994 Σακκά Ελένη & Παπαμίτση Σοφία & Σύριου Αναστασία «Κουντουριώτες Αρβανίτες. Ήθη και έθιμα τους. Ο χορός στον Αρβανίτικο Κουντουριώτικο χωριό» 57. 1994 Σίμου Ανθή «Χωριό Γεράνεια Λάρισας» 58. 1994 Αμπατζή Βασιλική «Οι χορευτικές εκδηλώσεις του τριήμερου του Πάσχα και τα έθιμα στο χωριό Πορτίτσα του νομού Καρδίτσας» 59. 1994 Δήμα Αγγελική «Παραδόσεις, έθιμα και τραγούδια του γάμου. Χοροί και τραγούδια της Τσακωνιάς, περιοχής της επαρχίας Κυνουρίας, νομού Αρκαδίας» 60. 1994 Ντούβλη Μαρία & Παγιατάκη Ιωάννα «Ήθη και έθιμα του γάμου στα βλαχοχώρια Τρικάλων» 61. 1994 Χατζηχρυσάφη Ευθαλία «Παραδοσιακοί χοροί και έθιμα της Αγιασού Λέσβου» 62. 1994 Κωστούση Ευγενία «Καγκελάρης. Τα τραγούδια της αγάπης του χωριού Κερασώνα Πρεβέζης» 19

63. 1994 Ρόκα Βασιλική & Σιδεράκου Φιλιώ «Μελέτη και παρουσίαση μουσικοχορευτικών εκδηλώσεων του χωριού Παλαιοχώρι Συρράκου. Ανάλυση αντιπροσωπευτικού χορού» 64. 1993 Παπαδημητρίου Δήμητρα & Παπαδοπούλου «Σουφλιουτούδα» Ελένη & Παπουτσή Βασιλική 65. 1993 Αλευρά Μαρία & Αλεξίου Αθηνά & Αλεξίου «Πόντος. Ο πυρρίχιος χορός. Σέρρα - Τρομαχτός» Βασιλική 66. 1993 Καρακώστα Χρυσούλα & Πεπόνας Ηλίας & Παναγιωτόπουλος Νικόλαος «Χορός Γαϊτανάκι ή Κατσούδας του χωριού Δερβέκιστα ή Ανάληψη Αιτωλοακαρνανίας» 67. 1993 Παναγιωτοπούλου Σπυριδούλα «Δημόσιοι χοροί και πανηγύρια στον Ασπρόπυργο Αττικής» 68. 1993 Αλεξίου Ηλέκτρα «Το Καγγελάρι και τα τραγούδια της Λαμπρής στον Αμμότοπο Άρτας» 69. 1993 Σταυροπιερράκου Μαρία & Παπαδόπουλος «Στη Ζωοπανήγυρη Φαρσάλων» Γιώργος 70. 1993 Ράρρα Σταυρούλα «Περιγραφή των λαϊκών εκδηλώσεων (γάμος, πανηγύρι, χορός) συνυφασμένα με το δημοτικό τραγούδι» 71. 1993 Κυργίου Ελένη «Πωγώνι και πωγωνισιακός γάμος» 72. 1993 Κωστούρου Αγγελική & Κυπριανού Τασούλα «Ο χορός στον κυπριακό παραδοσιακό γάμο» 73. 1992 Πάντζιος Φώτης «Λαϊκή παράδοση περίχωρων Λαμίας - Ζητούνι» 74. 1992 Τριποδή Ευαγγελία «Το νησί της Ικαρίας» 20

75. 1992 Ζαφείρη Αντιγόνη & Παπασταύρου Αγγελική «Συγκριτική μελέτη του χορού Ίσσου στα Δωδεκάνησα» 76. 1992 Βαρελάς Φώτης & Βιζιριανάκης Νίκος & Βρούτση Μαρία «Το δρώμενο της Πρωτομαγιάς και η θέση του χορού στον εορτασμό αυτής στο χωριό Κυνίδαρος της Νάξου, κατά το έτος 1992» 77. 1992 Χειλάκου Μαρία «Ο παραδοσιακός χορός και μουσική στο χωριό Άγιος Νικόλαος Λακωνίας» 78. 1992 Τσάτουμα Ανθή «Λαογραφικά στοιχεία της Μάνης» 79. 1992 Ταξιάρχου Αικατερίνη «Μάνη. Χοροί, μουσική, ενδυμασία» 80. 1992 Τσιούφη Κατερίνα & Τσώμου Ολυμπία «Ζεϊμπέκικος» 81. 1992 Βονόρτα Ελένη & Φιλοκώστα Ελένη «Ο Σταυρωτός χορός» 82. 1991 Σβάρνας Αναστάσιος «Λαϊκά μουσικά όργανα» 83. 1991 Τάμπα Παναγιώτα «Ο χορός μέσα από τα δρώμενα του κυπριακού γάμου» 84. 1991 Παππά Ελευθερία «Οι προετοιμασίες για τον γάμο στα πλαίσια της παραδοσιακής κοινωνίας του Μοσχολουρίου Καρδίτσας» 85. 1991 Σούμπαση Σοφία «Ο Μακρουλός χορός στα Ποτάμια Καππαδοκίας» 86. 1991 Παναγίδου Χάρις «Ο χορός και το τραγούδι στο δρώμενο του κυπριακού γάμου» 87. 1991 Τσαγκογιάννης Αναστάσιος «Ενδυμασία Γιορτές Πανηγύρια στο Λαχανόκαστρο Ηπείρου» 88. 1991 Κοσκινά Δήμητρα «Ο γάμος στη Κρήτη» 89. 1991 Γεωργίου Αστέρω «Ο χορός του Δρεπανιού (Κύπρος)» 21

90. 1990 Ταμβάκου Αλέκα «Λαογραφικά του Κοκκινοχώματος Ήθη, Έθιμα, Ασχολίες, Χοροί, Ενδυμασία» 91. 1990 Σμπόνιας Γρηγόριος «Παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια της Κορυφούλας Πρεβέζης» 92. 1990 Παπαγεωργίου Παναγιώτα «Γιανίτσαροι και μπούλες της Νάουσας» 93. 1990 Κυροδήμου Ελένη «Χορός και τραγούδι με το στόμα των Σαρακατσαναίων» 94. 1990 Τσάπογα Σοφία «Ο χορός στη περιοχή της Τραπεζούντας του Πόντου» 95. 1990 Σκαρμούτσου Ασημούλα «Η των ηθών και εθίμων του χωριού της Υπάτης» 96. 1990 Μάνθου Θεοφανή «Λαογραφική προσέγγιση στα έθιμα και τον παραδοσιακό χορό του χωριού Χαλίκι Τρικάλων» 97. 1990 Ψωμιάδη Αναστασία & Φούρλαρη Χρυσάνθη «Η αντιμετώπιση του ελληνικού παραδοσιακού χορού ως ψυχαγωγία από τους φοιτητές της ειδικότητας του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Αθηνών» 98. 1990 Σπίγγος Ιωάννης & Χήναρη Ευσταθίας «Λαογραφική στη Τσακωνιά» 99. 1990 Σύγκουνας Γιάννης «Γαμήλια διαδικασία στο Συρράκο της Ηπείρου» 100. 1990 Νίκου Αναστασία «Ο γάμος» 101. 1990 Πιπύρου Σταυρούλα «Χοροί της Καλλονής Γρεβενών» 102. 1989 Ούστα Δημήτρης «Καρτζιλαμάδες και ανδρικοί καρτζιλαμάδες» 103. 1989 Σακκέτος Παναγιώτης «Βεσίνι Καλαβρύτων. Ιστορικά στοιχεία. Λαογραφικές παραδόσεις. Ήθη και έθιμα. Χορευτικά δρώμενα» 104. 1989 Ζήσης Χρήστος «Έθιμα και χοροί του χωριού Σταγιάδες» 22

105. 1989 Νιώρα Νίκη & Πλίτσης Αναστάσιος «Οι χοροί της Κύπρου. Ο χορός του δρεπανιού» 106. 1989 Λουκά Αικατερίνη & Κοτζαμπασάκη «Οι χοροί της Λιβανάτας Ο γάμος» Βερόνικα 107. 1988 Παλούκου Παναγιώτα «Ο Σητειακός χορός ή Στειακός ή Πηδηχτός. Ήθη και έθιμα της περιοχής» 108. 1988 Κυριαζής Θωμάς & Κουτσογιάννης Νικόλαος «Το χορευτικό φαινόμενο μέσα στις εκδηλώσεις των κατοίκων του Ελληνικού Ιωαννίνων» 109. 1988 Φατούρα Ελένη & Φυτίλη Κυριακούλα «Χορευτικά ήθη και έθιμα στο Γερακάρι Τρικάλων» 110. 1988 Στεργίου Ευάγγελος & Θανής Ιωάννης «Χορός, τραγούδι, μουσική, λαϊκά όργανα στη δημοτική μας παράδοση» 111. 1988 Πέτσα Μαίρη «Πάσχα» 112. 1988 Παπαγγελή Ασπασία «Πρέβεζα» 113. 1988 Βάττης Ξένης «Κυπριακός γάμος» 114. 1988 Βετσοπούλου Ελένη & Τεντολούρης Χρήστος «Το χωριό Ανάληψις Τριχωνίδος» 115. 1988 Βόρβη Βασιλική «Ιστορία και λαογραφία της Λίμνης Εύβοιας» 116. 1988 Κλάγκου Τριάδα «Το παραδοσιακό Καγκελάρι της κοινότητας Μελισσουργών Άρτας» 117. 1988 Τσιούπρου Ελευθερία «Το χορευτικό φαινόμενο του χωριού μου, Κρανιά» 118. 1987 Βουζίκα Ευσταθία & Δαμπάση Κατερίνα & Κανά Άρτεμις «Λαογραφική στον νομό Φθιώτιδος» 23

119. 1987 Γκαμάλια Βασιλική & Ζήρου Θεοδώρα «Η τελετή του γάμου. Ήθη και έθιμα που λαμβάνουν χώρα απ όλη τη στιγμή που θα αποφασίσουν δύο άτομα να ενώσουν στη ζωή τους» 120. 1987 Μπαλούγιας Γιώργος «Έθιμα του γάμου σ ένα χωριό της Ηπείρου» 121. 1987 Χρίστου Γιωργούλα «Παραδοσιακοί χοροί της Κύπρου» 122. 1987 Γκρίτζιου Γεωργία «Έρευνα στο Αγναντερό Τρικάλων» 123. 1987 Σιάρκου Σοφία & Στέρπη Χριστίνα «Σαρακατσάνικη παράδοση» 124. 1987 Κυρλάς Γιώργος «Οι Σαρακατσάνοι» 125. 1987 Πανουργιά Μαρία «Αμφίκλεια Λάδι. Ήθη και έθιμα Παραδόσεις τραγούδια - χοροί» 126. 1987 Τσίρκα Γλυκερία «Δημοτική μουσική. Χοροί και τραγούδια των Μεγάρων Αττικής» 127. 1987 Παπαδόπουλος Νίκος «Τραγούδια και χοροί από τον Πόντο» 128. 1987 Γεωργιλαδάκης Κώστας & Καπιδάκη Μαρία «Κρητικοί χοροί Κρητική λύρα Αντρική και γυναικεία κρητική φορεσιά - Μαντινάδες» 129. 1987 Παπαδά Κατερίνα & Καρακάσης Γιώργος «Αρβανίτες» 130. 1987 Πολύζου Μαρία «Λαογραφικά στοιχεία της Νάξου» 131. 1987 Παπανδρούδη Μαρία «Λαογραφία νομού Έβρου (Λάβαρα-Σουφλί)» 132. 1987 Γκίνη Χριστίνα «Λαογραφικά στοιχεία των Μεγάρων. Έθιμα, γιορτές, χοροί, φορεσιές» 24

133. 1987 Ψαθάς Ιωάννης «Παραδοσιακή κοινωνία και οικογένεια. Μουσική και γάμος» 134. 1987 Τρομπέτα Μαρία «Ο χορός στην αρχαία Ελλάδα» 135. 1987 Παπαναστασίου Αικατερίνη «Λαογραφική στο Φανάρι Μαγούλας Καρδίτσας Θεσσαλίας» 136. 1987 Καραλής Νικόλαος «Παραδοσιακά μουσικά όργανα» 137. 1987 Χιονάς Βαγγέλης «Παραδοσιακά μουσικά όργανα» 138. 1986 Ιακώβου Μαρία «Ικαρία, το νησί του Ράδιου» 139. 1986 Κόλλιας Σπύρος «Φορεσιά και χοροί του Ασπρόπυργου» 140. 1986 Σιακκής Γιώργος «Λαογραφική ερευνητική εργασία στη περιοχή Άρτας» 141. 1986 Τσίλιου Αποστολία «Έρευνα για τους παραδοσιακούς χορούς του τόπου μου (Επαρχία Αλμυρού Θεσσαλίας)» 142. 1986 Παππάς Σωκράτης «Ελληνικά λαϊκά μουσικά όργανα» 143. 1986 Αυλακιώτου Θωμαή «Βέροια. Ήθη, έθιμα, τραγούδια και χοροί» 144. 1986 Κατσαρή Λένα «Λαογραφική Καλεντζίου Ηπείρου» 145. 1986 Μενεξή Μάρθα «Οι φορεσιές της Ορεινής Σερρών» 146. 1986 Αλβανού Ιφιγένεια «Χοροί και τραγούδια της Λέσβου» 147. 1986 Παπαϊωάννου Σωτηρία «Το δημοτικό τραγούδι» 148. 1986 Μάστορα Παρασκευή «Ήθη, έθιμα και τραγούδια του Βλάχικου γάμου. Δημοτικοί χοροί του Αμάραντου Ασπροπόταμου» 149. 1986 Ρηγάκου Καλλιόπη «Αναφορά στη Λακωνία» 25

150. 1986 Μακρή Σταυρούλα «Ο ελληνικός χορός στο πέρασμα των αιώνων» 151. 1986 Αγγελή Χριστίνα «Ανδρική αστική φορεσιά Μετσόβου» 152. 1986 Βίτσα Καλλιόπη «Χοροί της Καρίτσας Ιωαννίνων» 153. 1986 Δότσιος Νικόλαος «Χοροί περιοχής Πήλιου» 154. 1985 Ζαΐμη Αμαλία «Οι χοροί Καγκέλι και Λούλε Σιγκεργιανώτε» 155. 1985 Κουβέλης Γιάννης «Παλληκαράκι» 156. 1985 Παπαστράτου Αλεξάνδρα «Παραδοσιακοί χοροί Ζαγορίου (όχι πολύ γνωστοί και που χορεύονταν από τους παλιότερους και τους γεροντότερους). Τζίτζιρας κοφτός, Θειακός, Μαργίολικο, Συγκαθιστός Βωβούσας» 157. 1985 Βαγενάς Απόστολος «Η επαρχία του νομού Σερρών Νιγρίτα - Γερακίνα» 158. 1985 Τσίγκα Στυλιανή «Πορεία και εξέλιξη του χορού μέσα στο χρόνο. Πως ο χορός καθιερώθηκε σαν κοινωνική εκδήλωση, σαν τέχνη, σαν καλλιτεχνική μορφή και δημιουργία και το σώμα σαν βασικό του στοιχείο» 159. 1985 Καλαντζής Άγγελος «Συμμαζευτείτε λυγερές» 160. 1984 Τσικρίκας Κωνσταντίνος «Κλειστός Αργιθέας» 161. 1984 Καλέτση Αγγελική & Καλοφώνου Αθηνά «Ιστορική εξέλιξη του χορού κατά περιόδους και γεωγραφικές περιοχές και η δύναμή του σαν μέσο αγωγής και έκφρασης του ανθρώπου σε όλες τις εποχές» 26

162. 1984 Χουλιάρου Ευθυμία & Τσώκου Αλεξάνδρα & Λεκάτσα Παναγιώτα «Η επιστήμη της λαογραφίας. Σχέση της με άλλες επιστήμες. Ελληνικός παραδοσιακός χορός σαν αντικείμενο ς της ειδίκευσης. Ανάλυση χορών περιοχής Μεγάρων» 163. 1984 Βάλλα Ελένη & Δήμας Γιάννης «Ο χορός μέσα από τις εκδηλώσεις του ανθρώπου στην αρχαιότητα» 164. 1984 Κορέλη Αλεξάνδρα «Η πολιτιστική επίδραση του παραδοσιακού χορού» 165. 1984 Ντάγκα Παναγιώτα «Ο χορός στην αρχαιότητα» 166. 1984 Κουφοπούλου Μαρία «Ο χορός στην αρχαία Ελλάδα» 167. 1984 Ασημακόπουλος Μάκης «Το δημοτικό μας τραγούδι» 168. 1984 Στιβακτάκης Σπύρος «Ο χορός στη Κρήτη» 169. 1984 Δήμας Γιάννης «Βλάχικοι χοροί Ασπροπόταμου Τρικάλων» 170. 1984 Κοτίνη Ελένη «Οι ρεμπέτες και οι χοροί τους» 171. 1984 Μητροπούλου Αικατερίνη «Ο ελληνικός παραδοσιακός χορός, μια συνεχή διαδρομή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ένα υπέροχο δημιούργημα του ελληνικού πνεύματος» 172. 1984 Γεωργίτσου Μαρία «Ο αρχαίος ελληνικός χορός και η εξέλιξη του» 173. 1984 Αναγνωστόπουλος Στέφανος «Ο χορός σαν τέχνη και η εξέλιξη του χορού διαχρονικά» 174. 1984 Τσώκου Αλεξάνδρα «Λουλουβίκος Μεγάρων» 175. 1984 Θεοδώρου Βασιλική «Το πανηγύρι στα Θεοδώριανα» 27

176. 1983 Μπούρα Σοφία «Τραγούδια ειπωμένα και τραγουδισμένα από τον Καραγιάννη Γρηγόρη, από το Μαντούδι της Εύβοιας» 177. 1983 Τσώκου Αλεξάνδρα «Ήθη και έθιμα Αιτωλοακαρνανίας» 178. 1983 Τσίτσικα Ελένη «Ο γάμος στη Ράμια» 179. 1983 Ντεντέ Μαρία «Λαογραφικά στοιχεία» 180. 1983 Ντέλτσε Μαρία «Γάμος στη Λευκάδα» 181. 1983 Βίκτωρος Ελένη «Λαογραφικά στοιχεία της Κύπρου» 182. 1983 Ζαμπέλη Άννα «Λαογραφικά Θήρας» 183. 1983 Τασιοπούλου Ελισάβετ «Ο κρητικός γάμος» 184. 1983 Μητροπούλου Αικατερίνη «Ελληνική παράδοση Ήθη και έθιμα» 185. 1983 Μπαρούμα Μαρία «Γάμος Ελλήνων μικρασιατών του νομού Αϊδινίου, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία στο νομό Πέλλης στο χωριό Πολύκαρπη» 186. 1983 Κολοφωτιά Αθανασία «Ο θεσμός του αρραβώνα» 187. 1983 Μιχαήλ Ζωή «Κυπριακά παιχνίδια που παίζονται τη Κυριακή και Δευτέρα του Πάσχα» 188. 1983 Καπασακαλίδου Αναστασία «Λαογραφικά ήθη και έθιμα» 189. 1983 Γρίβα Μαρία «Γαλαξείδι Ο Χειρόλακας» 190. 1983 Σοφοκλέους Μαρία «Ήθη και έθιμα σχετικά με το γάμο στην Ήπειρο» 191. 1983 Βάλλα Ελένη «Ήθη και έθιμα του γάμου στο χωριό Κανάλια Καρδίτσας» 28

192. 1983 Νικολοπούλου Μαρία «Ένας γάμος στο χωριό Προδρόμου-Αμαλιάδας νομού Ηλείας» 193. 1983 Μπούντη Άννα «Χωριάτικος γάμος. Ήθη και έθιμα Καρδίτσας Θεσσαλίας» 194. 1983 Πάνια Αθηνά «Έθιμα γάμου στο χωριό Ροϊνό Τριπόλεως στην επαρχία Μαντηνίας νομού Αρκαδίας» 195. 1983 Αγρότου Στέλλα «Κυπριακά ήθη και έθιμα» 196. 1983 Κλέντρου Παναγιώτα «Η Πάτρα» 197. 1983 Μακρή Ουρανία «Πασχαλινά έθιμα στη Μεσαία Καψή Φθιώτιδος» 198. 1983 Κωστόγιαννη Κωνσταντίνα «Εκδηλώσεις και έθιμα των γιορτών πριν από το Πάσχα» 199. 1983 Χρυσάνθου Μαρία «Κυπριακοί χοροί» 200. 1983 Αρβανίτου Ειρήνη «Ανάφη Κυκλάδων» 201. 1983 Καφαντάρη Βασιλική «Κλειστός χορός» 202. 1983 Σαρακατσιάνου Ζωή «Μπούλες και Γενίτσαροι» 203. 1983 Γιαννίρη Χριστίνα «Αλατσαδιανή» 204. 1983 Κατσανού Δήμητρα «Αποκριάτικα έθιμα διαχρονικά» 205. 1983 Λύχουνα Ευδοξία «Λαογραφική παράδοση νομού Καβάλας» 206. 1982 Παναγιωτίδου Σουλτάνα «Ο γάμος στη Κρήτη» 207. 1982 Ναυπακτίτου Δήμητρα «Λαογραφικά γάμου» 208. 1982 Χατζηδημητρίου Χριστάκης «Κυριότεροι κυπριακοί χοροί» 209. 1982 Ιωαννίδου Χριστιάνα «Λαογραφική εργασία. Κυπριακοί λαϊκοί χοροί. Ζεϊμπέκικος» 210. 1982 Πάλλη Ουρανία «Ήθη και έθιμα του κρητικού γάμου» 29

211. 1982 Δεληγιώργη Αικατερίνη-Ελένη «Κρητικοί χοροί» 212. 1982 Παυλοπούλου Μαρία «Καραγκούνα» 213. 1982 Αντωνολουκά Χρυσούλα «Η παράδοση. Τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια. Οι νέοι και η παράδοση» 214. 1982 Τζαβάρα Έφη «Έθιμα του γάμου στην Ανατολική Ρωμυλία» 215. 1982 Νικολάου Μαρίνα «Κυπριακά ήθη και έθιμα κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων» 216. 1981 Λαζανά Αλεξάνδρα «Πηλιορείτικος Θεσσαλίας» 217. 1979 Σαμάρας Παρασκευάς «Κυπριακοί χοροί» 218. χωρίς ημερομηνία Κουτσούκη Αναστασία & Νάκα Μαρία «Ερευνητική εργασία. Ήθη και έθιμα των Μελισσουργών» 219. χωρίς ημερομηνία Καλέτση Αγγελική «Χοροί της περιοχής Αργιθέας Κλειστό» 220. χωρίς ημερομηνία Σουμελά Λούτζα & Σπανού Μαρία «Σάμος. Λαογραφικά» 221. χωρίς ημερομηνία Μπαλωμένου Κατερίνα «Έντεκα. Τοπικός χορός Κοζάνης. Παραλλαγή Αντικρυστού Μακεδονίας» 222. χωρίς ημερομηνία Ισπόγλου Σοφία «Μουσικοχορευτική παράδοση της Ιθάκης» 223. χωρίς ημερομηνία Νταραρά Ευαγγελία «Χοροί της Δεσκάτης Γρεβενών» 224. χωρίς ημερομηνία Ντάγκας Ευάγγελος «Καταγραφή, μελέτη και παρουσίαση των μουσικοχορευτικών εκδηλώσεων της Ροδιανής Κοζάνης» 225. χωρίς ημερομηνία Γκανέτσου Σοφία-Χαρά & Βέργος Βασίλης «Η παράδοση στο Νεοχώρι Υπάτης» 226. χωρίς ημερομηνία Παππά Ελένη «Γάμος στη Χώσεψη Άρτας» 30

227. χωρίς ημερομηνία Κυριακού Γεωργία «Έθιμα και χοροί του κυπριακού γάμου στην επαρχία Πάφου. Οι γυναικείοι χοροί στον κυπριακό γάμο» 228. χωρίς ημερομηνία Ζιώγα Παρασκευή «Έθιμα της Θεσσαλίας» 229. χωρίς ημερομηνία Τζουάνου Ελένη «Λαογραφικά στοιχεία Φιλώτικου γάμου» 230. χωρίς ημερομηνία Μπίτσικα Νικολέττα «Χοροί και τραγούδια. Το έθιμο του γάμου στη περιοχή των Γρεβενών» 231. χωρίς ημερομηνία Πασάλαρη Αθηνά «Ο χορός της μπούλας» 232. χωρίς ημερομηνία Τσιομπανίδου Άννα «Ο γάμος στη Λυκόφη Σουφλίου» 233. χωρίς ημερομηνία Παύλου Ιωάννης «Κυπριακοί λαϊκοί χοροί» 234. χωρίς ημερομηνία Δρετάκη Μαίρη «Χοροί της Κρήτης» 235. χωρίς ημερομηνία «Σταυρινίδου Θεογνωσία» «Κυπριακός γάμος» 236. χωρίς ημερομηνία Κορέλη Αλεξάνδρα «Λαογραφικά στοιχεία Θράκης» 237. χωρίς ημερομηνία Χρυσικοπούλου Σπυριδούλα «Κυπριακή λαογραφία. Κυπριακά έθιμα» 238. χωρίς ημερομηνία Σχοινά Αθανασία «Ο γάμος κατά τόπους» 239. χωρίς ημερομηνία Βούλγαρη Δροσούλα «Καρσιλαμάς Μακεδονίας» 240. χωρίς ημερομηνία Πασχαλούδη Σταυρούλα «Χορός Παντούζκο Θεσσαλίας» 241. χωρίς ημερομηνία Τζωρτζάκη Μαρία «Οι πριν τον γάμο μέρες και ετοιμασίες. Καστρικός χορός» 242. χωρίς ημερομηνία Γάκη Γεωργία & Λεβέντη Παρασκευή «Ο χορός σε σχέση με τα θρησκευτικά ήθη και έθιμα των Ελλήνων. Το ηπειρώτικο δημοτικό τραγούδι» 243. χωρίς ημερομηνία Γαβαλά Μ. «Ήθη και έθιμα της Μακεδονίας» 31