ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ 67/548/ΕΟΚ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ

1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 1.1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ: ΑΡΙΘΜΟΣ CAS : 64742-80-9 ΑΡΙΘΜΟΣ EINECS : 265-183-3 ΧΡΗΣΗ : Πετρέλαιο εξωτερικής καύσης που προορίζεται για καυστήρες εγκαταστάσεων θέρμανσης σχεδιασμένους να λειτουργούν με αποστάγματα πετρελαίου. 1.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ : Ελληνικά Πετρέλαια ΑΕ, 17 ο χλμ Εθνικής Οδού Αθηνών-Κορίνθου 193 00 Ασπρόπυργος. Τηλέφωνα επείγουσας ανάγκης : 210 5533000, 210 5539000. Υπεύθυνος για τη διάθεση του προϊόντος στην αγορά : Δ/ντής Πωλήσεων Πετρελαιοειδών, τηλ 210 5539041 Ηλεκτρονική διεύθυνση συντάκτη του παρόντος Δελτίου : ckotsiki@helpe.gr 2. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ Κίνδυνος για φωτιά αν το προϊόν θερμανθεί σε θερμοκρασία υψηλότερη από το σημείο ανάφλεξης. Το πετρέλαιο θέρμανσης όταν αναφλεγεί, καίγεται βίαια. Η χαμηλή σχετικά με τα πτητικότερα προϊόντα του αργού πετρελαίου τάση ατμών, μειώνει τον κίνδυνο σχηματισμού εκρηκτικής ατμόσφαιρας. Κίνδυνος συσσώρευσης ηλεκτροστατικών φορτίων στο υγρό, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν εμπρηστική ηλεκτρική εκκένωση. ΥΓΕΙΑ Το πετρέλαιο θέρμανσης, περιέχει τοξικά συστατικά σε επίπεδα τα οποία υπό συνθήκες καλής χρήσης και πρακτικής, θεωρείται ότι δεν προκαλούν βλάβη στην υγεία, εφόσον αποφεύγεται η επαφή με το δέρμα. Σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, δεν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος έκθεσης σε ατμούς πετρελαίου θέρμανσης, λόγω της σχετικά χαμηλής πτητικότητας. Η παρουσία πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων στο πετρέλαιο θέρμανσης θεωρείται επιβλαβής ειδικά όταν προέρχονται από ρεύματα πυρόλυσης / υδρογονοδιάσπασης. Όταν λαμβάνονται οι απαιτούμενες προφυλάξεις, οι κίνδυνοι για την υγεία ελαχιστοποιούνται εάν ληφθεί υπόψη ότι η αποθήκευση και οι χειρισμοί του προϊόντος γίνονται σε κλειστά συστήματα. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ρύπανση υδάτινου αποδέκτη με πετρέλαιο θέρμανσης, μπορεί να προκαλέσει θνησιμότητα σε υδρόβιους οργανισμούς. Ρύπανση του εδάφους με μεγάλες ποσότητες πετρελαίου θέρμανσης, πιθανόν να προκαλέσει διείσδυση μέρους του προϊόντος σε υδροφόρους ορίζοντες. 3. ΣΥΣΤΑΣΗ/ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Μίγμα παραφινικών, ναφθενικών, αρωματικών και ολεφινικών υδρογονανθράκων με 10 έως 28 άτομα άνθρακα στο μόριό τους. Οι υδρογονάνθρακες αυτοί, είναι αποστάγματα πετρελαίου (τυπική σύσταση 70-80% αλειφατικοί, 20-30% αρωματικοί και λιγότερο από 5% ολεφινικοί) ή προϊόντα πυρολύσεως (τυπική σύσταση έως 75% αρωματικοί, έως 25% αλειφατικοί, έως 10% ολεφινικοί) ή και μίγματα αυτών. Επικίνδυνα συστατικά : Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες (συστατικά κυρίως 2-3 δακτυλίων και σχετικά χαμηλές συγκεντρώσεις σε συστατικά 4-6 δακτυλίων στα ρεύματα από ατμοσφαιρική απόσταξη αλλά αυξημένες συγκεντρώσεις σε συστατικά 4-6 δακτυλίων στα ρεύματα από θερμική ή καταλυτική διάσπαση). ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ 67/548/ΕΟΚ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ Ενδεικτικά αναφέρονται : ναφθαλίνιο Αρ. CAS 91-20-3 Ενδείξεις κινδύνου : Καρκινογόνο Κατηγορίας 3, Xn Επιβλαβές, Ν Επικίνδυνο για περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R40, R22, R50/53 τριμεθυλοβενζόλιο 1,2,4 Aρ. CAS 95-63-6 Ενδείξεις κινδύνου : Xn Επιβλαβές, Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R10, R20, R36/37/38, R51/53 1,3,5 Aρ. CAS 108-67-8 Ενδείξεις κινδύνου : Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R10, R37, R51/53 n-προπυλοβενζόλιο Αρ. CAS 103-65-1 Ενδείξεις κινδύνου : Xn Επιβλαβές, Xi Ερεθιστικό, Ν Επικίνδυνο για το περιβάλλον Φύση των ειδικών κινδύνων : R10, R37, R65, R51/53 σελίδα 1 από 8

ΔΕΛΤΙΟ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟY ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ,ΧΑΜΗΛΟΥ ΘΕΙΟΥ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ 5 η,μαιοσ 2009 4. ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Απαραίτητη η απομόνωση της περιοχής από όλες τις πιθανές πηγές ανάφλεξης. Ο χώρος όπου θα μεταφερθεί ο προσβληθείς πρέπει να είναι καλά αεριζόμενος. Ο ρουχισμός προτού αφαιρεθεί, πρέπει να βραχεί με νερό για αποφυγή κινδύνου στατικού ηλεκτρισμού. ΔΕΡΜΑ Απομάκρυνση του προσβληθέντος από την περιοχή του περιστατικού. Αφαίρεση του ρουχισμού. Προσεκτικό πλύσιμο των σημείων που ήλθαν σε επαφή με το προϊόν, με κρύο νερό και αδρανές σαπούνι. Αν το δέρμα δείχνει ξηρό, προσεκτική επάλειψη με αλοιφή λανολίνης. και άμεση κλήση Ιατρικής Βοήθειας. ΜΑΤΙΑ Απομάκρυνση του προσβληθέντος από την περιοχή του περιστατικού. Προσεκτικό πλύσιμο των ματιών με άφθονο τρεχούμενο νερό για 15, κρατώντας τα βλέφαρα ανοικτά. Κλήση Ιατρικής Βοήθειας Παραπομπή σε οφθαλμίατρο αν ο πόνος ή ο ερεθισμός εξακολουθεί και μετά την πλύση. Να ΜΗΝ χορηγηθεί κολλύριο ή άλλο υγρό χωρίς ιατρική έγκριση. ΚΑΤΑΠΟΣΗ Μεταφορά του προσβληθέντος σε περιβάλλον ήσυχο και δροσερό, με καλό αερισμό. Να ΜΗΝ προκληθεί έμετος (κίνδυνος πνευμονικών επιπλοκών). Κλήση Ιατρικής Βοήθειας. ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ : Ως αντίδοτο μία κουταλιά ιατρικό παραφινέλαιο ακολουθούμενη από ένα ποτήρι νερό στο οποίο έχει προστεθεί μία κουταλιά θειϊκού μαγνησίου ή νατρίου, για μείωση της ταχύτητας απορρόφησης μέσω της γαστρεντερικής οδού. Εάν κριθεί ότι πρέπει να γίνει πλύση στομάχου, αυτό πρέπει να γίνει μόνο μετά από ενδοτραχειακή διασωλήνωση λόγω κινδύνου εισρόφησης υγρού στους πνεύμονες και πρόκλησης πνευμονικού οιδήματος. ΕΙΣΠΝΟΗ Μεταφορά του προσβληθέντος σε περιβάλλον ήσυχο, δροσερό με καλό αερισμό. Α. Αν διατηρεί τις αισθήσεις του : Κλήση Ιατρικής Βοήθειας. Β. Αν δεν έχει τις αισθήσεις του ή τις διατηρεί αλλά αναπνέει με δυσκολία : Άμεση κλήση Ιατρικής Βοήθειας. Παροχή οξυγόνου, έλεγχος αναπνοής και παλμών. Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις. Γ. Αν δεν αναπνέει : Τεχνητή αναπνοή. Άμεση κλήση Ιατρικής Βοήθειας. Εφόσον η αναπνοή επανέλθει, γίνεται παροχή οξυγόνου. Αν κριθεί αναγκαίο, εξωτερικές καρδιακές μαλάξεις 5. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ Τα πλέον αποτελεσματικά μέσα πυρόσβεσης είναι ξηρή σκόνη, αφρός ή διοξείδιο του άνθρακα. Σε μικρής έκτασης φωτιές, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και άμμος. Χρήση νερού ΜΟΝΟ για ψύξη των δεξαμενών και των δοχείων που εκτίθενται στη φωτιά. Οι διάδρομοι διαφυγής πρέπει να είναι ελεύθεροι. Μεγάλης έκτασης φωτιές αντιμετωπίζονται από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό. σελίδα 2 από 8

6. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΥΧΑΙΑΣ ΕΚΛΥΣΗΣ ΔΙΑΡΡΟΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ Απομόνωση της διαρροής. Εκκένωση της περιοχής από τα άτομα που δεν εμπλέκονται στην αντιμετώπιση του περιστατικού. Απορρόφηση της ποσότητας πετρελαίου θέρμανσης που διέρρευσε, σε άμμο ή άλλο αδρανές υλικό, έκπλυση με νερό. ΠΡΟΣΟΧΗ! Τα λιμνάσματα κάνουν τις επιφάνειες ολισθηρές. Να αποφεύγεται η έκπλυση προς συστήματα αποχέτευσης. Σε περίπτωση διαρροής ή λιμνάσματος χωρίς φωτιά, όπου υπάρχει πιθανότητα έκλυσης ατμών, χρήση νερού υπό μορφή σπρέϋ για διασκόρπισή τους και προστασία του προσωπικού που προσπαθεί να σταματήσει τη διαρροή. Σε περίπτωση διαρροής μεγάλης έκτασης, ενημέρωση των γύρω κατοίκων που εκτιμάται ότι κινδυνεύουν περισσότερο. Ειδοποίηση των τοπικών αρχών σε περίπτωση ανάμιξης του προϊόντος με το έδαφος, το νερό ή τη βλάστηση. ΔΙΑΡΡΟΗ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ Η διαρροή στη θάλασσα από πλοίο, αντιμετωπίζεται σύμφωνα με το Παράρτημα του Πρωτοκόλλου 1978 της Διεθνούς Σύμβασης 1973 «Πρόληψη της ρύπανσης της θάλασσας από πλοία» (MARPOL 73/78) και τις τροποποιήσεις του. Η διαρρέουσα ποσότητα πετρελαίου θέρμανσης, περιορίζεται με χρήση πλωτών φραγμάτων. Ενημέρωση του λιμενικού, των πλησιέστερων λιμανιών, των τοπικών αρχών και της ιδιοκτησίας του πλοίου για το συμβάν. 7. ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Θερμοκρασία φόρτωσης /εκφόρτωσης/ αποθήκευσης : Περιβάλλοντος Παραγωγή και διακίνηση του πετρελαίου θέρμανσης μέσω κλειστών συστημάτων, προς αποφυγή κινδύνου για την υγεία και το περιβάλλον. Ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η συντήρηση των αποθηκευτικών χώρων, πρέπει να ακολουθούν τους Διεθνείς Κώδικες και τη σχετική Νομοθεσία. Τα δοχεία αποθήκευσης του προϊόντος, πρέπει να βρίσκονται σε χώρο με καλό αερισμό, μακριά από πηγές θερμότητας ή οποιαδήποτε άλλη πηγή που μπορεί να προκαλέσει ανάφλεξη. Απαραίτητη η σωστή σήμανση και η διατήρηση των δοχείων κλειστών, μακριά από παιδιά. Απαραίτητη η γείωση των συστημάτων αποθήκευσης και μεταφοράς καθώς και ο προληπτικός έλεγχος για τυχόν διαρροές. Όταν υπάρχει πιθανότητα έκλυσης ατμών υψηλών συγκεντρώσεων (όπως σε περίπτωση υψηλών θερμοκρασιών), απαιτούνται μετρήσεις στον αέρα, προκειμένου να εξασφαλισθεί η μη υπέρβαση των ανώτατων ορίων έκθεσης. Όταν δημιουργούνται υψηλές συγκεντρώσεις ατμών ή ομίχλης πετρελαίου θέρμανσης και δεν είναι δυνατόν να γίνουν τροποποιήσεις, απαιτείται η εγκατάσταση συστημάτων γενικού / τοπικού αερισμού για διατήρηση των συγκεντρώσεων σε αποδεκτά επίπεδα. Οι χώροι που ευρίσκονται αποθηκευμένες μεγάλες ποσότητες πετρελαίου θέρμανσης, πρέπει να διαθέτουν ειδική οργάνωση σε θέματα πρόληψης ατυχημάτων και περιορισμού των συνεπειών τους (συστήματα πυρόσβεσης, συστήματα διαχείρισης ασφάλειας, σχέδια έκτακτης ανάγκης), σύμφωνα με τη σχετική Νομοθεσία*. 8. ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΠΡΟΪΟΝ/ΑΤΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 8.1 ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ American Conference of Governmental Industrial Hygienists : ACGIH, 2002: TLV-TWA (όριο 8ωρης έκθεσης) (total hydrocarbons, vapor-aerosol) 100 mg/m 3 ΠΔ 90/99, ΦΕΚ 94Α/13-05-99 : για ναφθαλίνιο : οριακή τιμή 8ωρης έκθεσης 10 ppm για 1,2,3- και 1,2,4 τριμεθυλοβενζόλιο : οριακή τιμή 8ωρης έκθεσης 25 ppm 8.2 ΕΛΕΓΧΟΙ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΚΘΕΣΗ Στις συνήθεις συνθήκες, είναι απίθανο να υπάρξει επικίνδυνη έκθεση σε ατμούς πετρελαίου θέρμανσης λόγω της σχετικά χαμηλής πτητικότητάς του. Υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να δημιουργηθούν σε περίπτωση αυξημένης θερμοκρασίας. Αποφυγή κατάποσης, επαφής με τα μάτια, το δέρμα καθώς και εισπνοής ατμών πετρελαίου θέρμανσης. Η πιο επικίνδυνη οδός έκθεσης, θεωρείται η παρατεταμένη επαφή με το δέρμα. Πιθανότητα επαγγελματικής έκθεσης : Κυρίως λόγω άστοχων χειρισμών κατά τη διάρκεια εργασιών παραγωγής, διακίνησης, επιθεώρησης, συντήρησης, κατά τη λήψη και ανάλυση δειγμάτων του προϊόντος, καθώς και κατά τη φόρτωση και μεταφορά του. Η έκθεση μπορεί να μειωθεί σημαντικά με κατάλληλα μέτρα ελέγχου, ανάλογα με την περίπτωση (όπως θέσπιση διαδικασιών, αερισμός, χρήση μέσων ατομικής προστασίας). Πιθανότητα έκθεσης καταναλωτή : Κατά την πλήρωση ή τον καθαρισμό μικρών αποθηκευτικών δεξαμενών για τροφοδοσία ντηζελοκίνητου εξοπλισμού. Η έκθεση θεωρείται περιστασιακή και μπορεί να μειωθεί με φυσικό αερισμό και χρήση αδιαπέραστων γαντιών. Πιθανότητα έμμεσης έκθεσης του κοινού : Λόγω εισπνοής ατμών του προϊόντος (κυρίως κοντά σε πηγές εκπομπών), μόλυνσης του νερού (μετά από εκτεταμένη διαρροή) και συγκέντρωσης στην τροφική αλυσίδα. Η βιοσυσσώρευση των συστατικών του (συμπεριλαμβανομένων και των πολυπυρηνικών αρωματικών υδρογονανθράκων), είναι πιθανή στα λαχανικά, το κρέας και το γάλα, λόγω του υψηλού Kow*, αλλά όχι στο βαθμό που συμβαίνει με άλλες ουσίες υψηλού Kow* (όπως τα PCBs), λόγω του ότι οι διάφοροι οργανισμοί είναι ικανοί να μεταβολίζουν αυτούς τους τύπους υδρογονανθράκων. Για τα ασπόνδυλα η ικανότητα είναι πιο περιορισμένη αλλά αυξάνει στους ανώτερους οργανισμούς (ψάρια). σελίδα 3 από 8

8.2.1 EΛΕΓΧΟΙ ΕΚΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ο καθαρισμός, η επιθεώρηση και η συντήρηση των δεξαμενών αποθήκευσης πετρελαίου θέρμανσης, απαιτούν ειδικές διαδικασίες και προφυλάξεις όπως : έκδοση σχετικών αδειών εργασίας, άδειασμα δεξαμενών από αέρια (gas freeing), χρήση ζωνών ασφαλείας και ατομικών αναπνευστικών συσκευών αέρα. Δεν επιτρέπεται η είσοδος σε κλειστούς χώρους όταν η συγκέντρωση του διαθέσιμου οξυγόνου είναι <20% κ.ό. Ο σχεδιασμός των μεθόδων εργασίας και των οργανωτικών μέτρων, να είναι σύμφωνος με το άρθρο 5 του ΠΔ 338/2001. Απαραίτητη η τήρηση κανόνων ατομικής υγιεινής και η επίβλεψη της υγείας σύμφωνα με το άρθρο 10 του ΠΔ 338/2001. ΜΕΣΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ (σύμφωνα με την Οδηγία 89/686/ΕΟΚ και τις τροποποιήσεις της) Όταν υπάρχει περίπτωση επαφής με το δέρμα, επιβάλλεται η χρήση αδιαπέραστων γαντιών νιτριλίου (ΕΝ 374, 388, 407, 420), κατάλληλου προστατευτικού ρουχισμού (ΕΝ 340, 465, 466, 467) και υποδημάτων ασφαλείας (ΕΝ 345, 346). Χρήση γυαλιών (goggles) ή προσωπίδων (face shields) για την προστασία των ματιών (ΕΝ 166, CR 13464). Χρήση μασκών πλήρους προσώπου με φίλτρα για υδρογονάνθρακες σε περιπτώσεις μικροδιαρροών (ΕΝ 136 και 141 αντίστοιχα). Κατά τις εργασίες καθαρισμού και ελέγχου εξοπλισμού, καθώς και σε περιστατικά διαρροής μεγάλης έκτασης, χρήση αυτόνομων αναπνευστικών συσκευών αέρα (ΕΝ 137) και πλήρους ενδυμασίας (αδιαπέραστη στολή, μπότες, γάντια). Σε περίπτωση αντιμετώπισης φωτιάς μεγάλης έκτασης, απαραίτητη η χρήση πυράντοχων στολών (ΕΝ 469, 1486) και αυτόνομων αναπνευστικών συσκευών αέρα (ΕΝ 137). ΠΡΟΣΟΧΗ! Ο προστατευτικός ρουχισμός πρέπει να πλένεται καλά μετά από κάθε χρήση εάν έλθει σε επαφή με το προϊόν. Τα υποδήματα που έχουν εμποτισθεί με το προϊόν πρέπει να πετώνται. Συνιστάται η εγκατάσταση ντους ασφαλείας και οφθαλμοπλυντρίδων στους χώρους εργασίας. 8.2.2 ΕΛΕΓΧΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ Με δεδομένη τη σχετικά χαμηλή πτητικότητα του προϊόντος, η κύρια οδός απελευθέρωσής του στο περιβάλλον είναι μέσω πιθανής διαφυγής διαρρέουσας ποσότητας από σωληνώσεις και αποθηκευτικές δεξαμενές ή κατά τη μεταφορά του. Η διαρρέουσα ποσότητα καταλήγει στους υδάτινους αποδέκτες και το έδαφος ενώ τα πιο πτητικά συστατικά (κορεσμένοι HC κάτω από C 14 και αρωματικοί κάτω από C 11), εξατμίζονται. Οι εκπομπές των υδρογονανθράκων του προϊόντος κατά την παραγωγική διαδικασία είναι χαμηλές και οι συγκεντρώσεις τους στην περιοχή των διυλιστηρίων θεωρούνται αμελητέες. Η μικρή τους διαλυτότητα στο νερό και οι υψηλές τιμές Kow*, έχουν σαν αποτέλεσμα στις περισσότερες μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, τα συστατικά αυτά να περιέχονται στη λάσπη. Οι συγκεντρώσεις των πιο διαλυτών συστατικών του πετρελαίου θέρμανσης όπως το ναφθαλίνιο είναι αμελητέες στα υγρά απόβλητα των Διυλιστηρίων. Μία από τις συνηθισμένες πηγές απελευθέρωσης των πιο πτητικών συστατικών στον αέρα, είναι μέσω εκπομπών από τα ντηζελοκίνητα οχήματα ή μέσω διαρροής / λιμνάσματος. 9. ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ Υγρό, διαυγές, με χαρακτηριστική οσμή. Χρωματίζεται κόκκινο με προσθήκη κατάλληλης χρωστικής της οικογένειας SUDAN RED* για την εύκολη διάκρισή του από τα άλλα είδη υγρών καυσίμων. Απόσταξη* Απόσταγμα στους 350 C, % ν/ν : ελαχ. 85.0 Ανθρακούχο υπόλειμμα, % m/m : μεγ. 0.3 (επί 10% υπολείμματος αποστάξεως) Πυκνότητα* στους 15 C, kg/m 3 : αναφέρεται Ένταση χρώματος*, ASTM No : 3-5 Σημείο ανάφλεξης*, C : ελαχ. 55 Θερμοκρασία αυτανάφλεξης, C : 220 (περίπου) Κατώτερο Όριο Εκρηκτικότητας (LEL), %κ.ό : 1 Ανώτερο Όριο Εκρηκτικότητας (UEL), %κ.ό : 6 Δείκτης κετανίου* : ελαχ. 40 Ιξώδες* στους 40 C, mm 2 /s : μεγ. 6 Σημείο ροής*, C Θερινή περίοδος (1/4-30/9) : 0 Χειμερινή περίοδος (1/10-31/3) : -9 10. ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Θερμική Σταθερότητα : Σταθερό. Συνθήκες που πρέπει να αποφεύγονται : Υψηλές θερμοκρασίες, πηγές θερμότητας, γυμνές φλόγες και άλλες πηγές ανάφλεξης. Υλικά που πρέπει να αποφεύγονται : Αλογόνα, ισχυρά οξέα και οξειδωτικά μέσα. Επικίνδυνα προϊόντα αποσύνθεσης : Δεν αποσυντίθεται σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Επικίνδυνα προϊόντα θερμικής διάσπασης : Μονοξείδιο και διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, διοξείδιο του θείου, άκαυστοι υδρογονάνθρακες, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, σωματίδια. Διάβρωση χάλκινου ελάσματος* (3 ώρες) : Κλάση 3 11. ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Για την άμεση τοξικότητα του πετρελαίου θέρμανσης, αναφέρονται ενδεικτικά οι τιμές : (1) LD 50 (κατάποση, δέρμα) : > 2000 mg/kg (2) LC 50 (εισπνοή εκνεφώματος, 4hr) : > 5 mg/l Υπάρχουν ενδείξεις ότι το πετρέλαιο θέρμανσης που προέρχεται από πυρόλυση (cracked), έχει καρκινογόνο δράση. Για τα ρεύματα που προέρχονται από υδρογονοδιάσπαση, υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις για πιθανή καρκινογόνο δράση. Για τα προερχόμενα από ατμοσφαιρική απόσταξη ρεύματα, από τα διαθέσιμα στοιχεία ερευνών σε πειραματόζωα, δεν προκύπτει πιθανότητα καρκινογένεσης για δόσεις που δεν προκαλούν ερεθισμό. Δεν έχει διαπιστωθεί μεταλλαξιογόνος δράση. ------------------------------ * Κow = Συντελεστής Κατανομής Οκτανόλης / Νερού ΠΔ 338/2001 : «Προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων κατά την εργασία από κινδύνους οφειλόμενους σε χημικούς παράγοντες», ΦΕΚ 229Α/2001 * Ισχύουσες προδιαγραφές, ΑΧΣ284/2006,ΦΕΚ1736/Β/30.8.07 και ΦΕΚ 1273/Β/5.9.03, 1531/Β/16.10.03 σελίδα 4 από 8

ΔΕΡΜΑ Παρατεταμένη ή / και επαναλαμβανόμενη επαφή του πετρελαίου θέρμανσης με το δέρμα, είναι δυνατόν να προκαλέσει ξηρότητα, ερεθισμό, δερματίτιδα. Σε περιπτώσεις μη τήρησης των κανόνων ατομικής υγιεινής κατά την παρατεταμένη ή /και επαναλαμβανόμενη επαφή με το δέρμα, δημιουργούνται σπυριά και ελιές που πιθανόν να εξελιχθούν σε κακοήθη ογκίδια. ΜΑΤΙΑ Επαφή των ματιών με σταγονίδια υγρού, επιφέρει παροδικό οξύ πόνο και κοκκίνισμα. Εκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ομίχλης ή ατμών πετρελαίου θέρμανσης (σε υψηλές θερμοκρασίες), επιφέρει ελαφρύ ερεθισμό των ματιών. ΕΙΣΠΝΟΗ Λόγω της χαμηλής πτητικότητας του πετρελαίου θέρμανσης, δεν υπάρχει σε συνήθη θερμοκρασία κίνδυνος για την εισπνοή. Σε υψηλές θερμοκρασίες και σε συνθήκες ανεπαρκούς αερισμού, εισπνοή ατμών επιφέρει σταδιακά ερεθισμό στη μύτη και το λαιμό, πονοκέφαλο, ναυτία και σύγχυση. Παρατεταμένη εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων ατμών πετρελαίου θέρμανσης, οδηγεί σε καταστολή του αναπνευστικού και νευρικού συστήματος με κατάληξη την απώλεια αισθήσεων. Έκθεση σε συγκεντρώσεις ομίχλης πετρελαίου θέρμανσης άνω των 5 mg/m 3 προκαλεί ερεθισμό στις βλεννώδεις μεμβράνες της ανώτερης αναπνευστικής οδού. ΚΑΤΑΠΟΣΗ Σε περίπτωση κατάποσης μεγάλης ποσότητας πετρελαίου θέρμανσης (κατόπιν αστοχίας), επέρχεται ερεθισμός της γαστρεντερικής οδού. Είναι δυνατό να προκληθεί έμετος αλλά αυτό να ΜΗΝ επιδιώκεται. Εισρόφηση υγρού στους πνεύμονες απευθείας ή μετά από έμετο, επιφέρει βλάβη στους ιστούς των πνευμόνων, με πιθανό κίνδυνο για χημική πνευμονίτιδα (σε σοβαρές περιπτώσεις ίσως και θανατηφόρα). 12. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το πετρέλαιο θέρμανσης, ερχόμενο σε επαφή με υδάτινο αποδέκτη, δημιουργεί στρώματα υδρογονανθράκων που επιπλέουν και εξαπλώνονται στην επιφάνειά του. Για τα ελαφρύτερα συστατικά, η εξάτμιση είναι η πιο πιθανή διεργασία. Στον αέρα, οι ατμοί των υδρογονανθράκων αυτών, αντιδρούν γρήγορα με υδροξυλικές ρίζες με χρόνο ημιζωής λιγότερο από μία ημέρα. Η φωτοoξείδωση υγρών υδρογονανθράκων στην επιφάνεια υδάτινου αποδέκτη, θεωρείται κύρια διεργασία για τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Το πετρέλαιο θέρμανσης δεν περιέχει υδρογονάνθρακες με σημαντική διαλυτότητα στο νερό ώστε να υπάρχει σοβαρός κίνδυνος άμεσης τοξικής δράσης για την υδρόβια ζωή. Παρά ταύτα, η πιθανή παρουσία πολικών ενώσεων που είναι διαλυτές στο νερό, μπορεί να έχει άμεση τοξική δράση στην υδρόβια ζωή. Ενδεικτικές τιμές οξείας υδρόβιας τοξικότητας : (μέθοδος WAF = Water Accommodated Fraction) ψάρια 96hr, LL 50* 21 230 mg/l δαφνία 48hr, EL 50** 6.2 210 mg/l φύκη 72hr, ΙrL 50*** >10 78 mg/l Σε περιπτώσεις ρύπανσης υδάτινου αποδέκτη με μεγάλες ποσότητες προϊόντος, επέρχεται θνησιμότητα στους υδρόβιους οργανισμούς και μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον. Επίσης, πιθανόν να παρατηρηθεί άμεση τοξική δράση σε πτηνά και θαλάσσια θηλαστικά, ενώ οι ποσότητες που καταλήγουν στις ακτές, προκαλούν σημαντική ρύπανση. Η αποκατάσταση απαιτεί αρκετές εβδομάδες. Σχετικά με τη βιοαποικοδόμηση, τα μικρότερου μοριακού βάρους συστατικά, διασπώνται σχετικά γρήγορα σε αερόβιες συνθήκες, ενώ οι μεγαλύτερου μοριακού βάρους υδρογονάνθρακες (ειδικά οι πολυκυκλικοί αρωματικοί), βιοαποικοδομούνται με βραδύ ρυθμό. Το ποσοστό βιοαποικοδόμησης, εκτιμάται σε 40% για διάστημα 28 ημερών (OECD). Σε αναερόβιες συνθήκες, οι ρυθμοί βιοαποικοδόμησης των συστατικών του πετρελαίου θέρμανσης είναι αμελητέοι. Η τάση βιοσυσσώρευσης, είναι πρακτικά περιορισμένη λόγω της μεταβολικής διεργασίας. Η υψηλότερη μετρηθείσα τιμή του συντελεστή βιοσυγκέντρωσης (BCF) βρέθηκε 8.5 ενώ οι τιμές logkow που κυμαίνονται από 3 έως >6, υποδηλώνουν την τάση βιοσυσσώρευσης, αλλά στην πράξη οι μεταβολικές διεργασίες μπορεί να την εμποδίσουν. Σε περίπτωση ελευθέρωσης στο έδαφος μικρών ποσοτήτων πετρελαίου θέρμανσης, η κύρια φυσική διεργασία είναι η απορρόφηση από τα ανώτερα αερόβια στρώματα και η αποικοδόμηση των συστατικών του παρουσία οξυγόνου. Σε περίπτωση ρύπανσης του εδάφους με μεγάλες ποσότητες πετρελαίου θέρμανσης, ένα σημαντικό ποσοστό θα εισχωρήσει στα αναερόβια στρώματα του εδάφους όπου οι ρυθμοί αποικοδόμησης είναι μηδενικοί με πιθανότητα εισόδου σε υδροφόρους υπόγειους ορίζοντες. 13. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ (ΕΞΑΛΕΙΨΗ) Εάν υπάρξει ανάγκη διάθεσης /εξάλειψης του προϊόντος (π.χ. μετά από λίμνασμα ή καθαρισμό δεξαμενής), αυτή θα γίνει με καύση, σύμφωνα πάντα με τη σχετική Νομοθεσία και την έγκριση των τοπικών αρχών. Τα υλικά που έχουν μολυνθεί πολύ, πρέπει να αποτεφρώνονται. Να μην απορρίπτεται σε υπονόμους. ---------------------------------------------------------- (1) Θανάσιμη δόση για το 50% των πειραματόζωων (Lethal Dose) (2) Θανάσιμη συγκέντρωση για το 50% των πειραματόζωων (Lethal Concentration) * LL 50 : Θανατηφόρο φορτίο για το 50% του πληθυσμού ** ΕL 50 : Φορτίο που προκαλεί επιπτώσεις στο 50% του πληθυσμού *** ΙrL 50 : Φορτίο που εμποδίζει κατά 50% το ρυθμό ανάπτυξης OECD : Organisation for Economic Cooperation and Development BCF Kow : Bioconcentration Factor : Συντελεστής Κατανομής Οκτανόλης/Νερού σελίδα 5 από 8

14. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ Συνήθη Μέσα Μεταφοράς : Βυτιοφόρα οχήματα, τραίνα, δεξαμενόπλοια Οδική /Σιδηροδρομική Μεταφορά : ADR/RID (1) 2007, ΠΔ 104/99 (2) και τροποποιήσεις αυτού (ΦΕΚ509Β/2000 και 1232Β/2001), Οδηγίες 94/55/ΕΚ (2) και 96/49/ΕΚ (3) και τροποποιήσεις αυτών. Κλάση : 3, Κώδικας Ταξινόμησης : F1, Ομάδα Συσκευασίας: III, Ετικέτα : 3 αριθ. αναγνώρισης κινδύνου : 30 Σύμβολο : φλόγα μαύρη ή άσπρη σε κόκκινο φόντο στο κάτω άκρο του βυτίου Ηνωμένα Έθνη : αρ. 1202 Θαλάσσια Μεταφορά : IMDG IMO (4) Code 2002 και ΠΔ 405/96 (5) και τροποποιήσεις αυτών Κλάση : 3.3, Αριθμός Συσκευασίας : ΙΙΙ 15. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ/ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ 67/548/ΕΟΚ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ Σύμβολα και ενδείξεις κινδύνου Επιβλαβές Χn* * Καρκινογόνο Κατηγορίας 2 Τ Καρκινογόνο Κατηγορίας 3 Xn Επικίνδυνο για το Περιβάλλον Ν Φύση των ειδικών κινδύνων R38, R40, R45, R51/53, R65, R66* ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Η ανωτέρω ταξινόμηση / επισήμανση καλύπτει όλες τις περιπτώσεις προέλευσης του προϊόντος ανάλογα με την παραγωγική διαδικασία. Ειδικότερα, επί του συνόλου παραγωγής το ποσοστό προέλευσης από διαδικασίες θερμικής ή καταλυτικής πυρόλυσης το οποίο εντάσσεται στην αυστηρότερη επισήμανση ανέρχεται σε 3%. Η αυστηρότερη ταξινόμηση / επισήμανση, καλύπτει και κάθε περίπτωση εισαγομένων ποσοτήτων. Οδηγίες Ασφαλούς Χρήσης : S2 Μακριά από παιδιά S24 * Αποφεύγετε την επαφή με το δέρμα S36/37 Φοράτε κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία και γάντια S45 Σε περίπτωση ατυχήματος ή αν αισθανθείτε αδιαθεσία, ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή (δείξτε την ετικέτα αν είναι δυνατόν) S53 Αποφεύγετε την έκθεση εφοδιαστείτε με τις ειδικές οδηγίες πριν από τη χρήση S61 Αποφύγετε την ελευθέρωσή του στο περιβάλλον. Αναφερθείτε σε ειδικές οδηγίες /Δελτίο Δεδομένων Ασφαλείας S62 Σε περίπτωση κατάποσης να μην προκληθεί έμετος : ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή και δείξτε αυτό το δοχείο ή την ετικέτα του. --------------------------------------- (1) ADR : Ευρωπαϊκή Συμφωνία για τις Διεθνείς Οδικές Μεταφορές Επικίνδυνων Εμπορευμάτων RID : Κανονισμοί για τη Διεθνή Σιδηροδρομική Μεταφορά Επικίνδυνων Εμπορευμάτων (2) ΠΔ 104/99, ΦΕΚ 113Α/99 «Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 94/55/ΕΚ της 21ης Νοεμβρίου 1994 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των Κρατών Μελών, σχετικά με τις οδικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων, L 319» (3) Οδηγία 96/49/ΕΚ του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 1996 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των Κρατών Μελών, σχετικά με τις σιδηροδρομικές μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων, L 235/1996 (4) IMDG IMO Code : Διεθνής Ναυτιλιακός Κώδικας Επικίνδυνων Ειδών του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (5) ΠΔ 405/96, ΦΕΚ 272Α/96 «Κανονισμός φόρτωσης, εκφόρτωσης, διακίνησης και παραμονής επικίνδυνων υλικών σε λιμένες και μεταφορά αυτών δια θαλάσσης» Οταν προέρχεται από υδρογονοδιάσπαση Οταν προέρχεται από πυρόλυση * Οταν προέρχεται από ατμοσφαιρική απόσταξη σελίδα 6 από 8

16. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 16.1 Πλήρες κείμενο των φράσεων R που αναφέρονται στο παρόν Δελτίο R10 Εύφλεκτο (1,2,4- και 1,3,5- τριμεθυλοβενζόλιο, η-προπυλοβενζόλιο) R20 Επιβλαβές όταν εισπνέεται (1,2,4-τριμεθυλοβενζόλιο) R22 Επιβλαβές σε περίπτωση κατάποσης (ναφθαλίνιο) R37 Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα (1,3,5 τριμεθυλοβενζόλιο, η-προπυλοβενζόλιο) R38 Ερεθίζει το δέρμα (προϊόν) R36/37/38 Ερεθίζει τα μάτια, το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα (1,2,4-τριμεθυλοβενζόλιο) R40 Υποπτο καρκινογένεσης (ναφθαλίνιο,προιόν) R45 Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο (προϊόν) R50/53 Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς,μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον (ναφθαλίνιο) R51/53 Τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον (1,2,4- και 1,3,5- τριμεθυλοβενζόλιο, η-προπυλοβενζόλιο, προϊόν) R65 Επιβλαβές: μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες σε περίπτωση κατάποσης (η-προπυλοβενζόλιο,προιόν) R66 Παρατεταμένη έκθεση μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα δέρματος ή σκάσιμο (προϊόν) 16.2 Συνιστώμενοι περιορισμοί χρήσης Να χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως καύσιμο εσωτερικής καύσεως σε κινητήρες ντήζελ. 16.3 Οδηγίες για την εκπαίδευση Οι πληροφορίες του παρόντος Δελτίου Δεδομένων Ασφαλείας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εκπαιδευτικό υλικό. 16.4 Βασικές πηγές για τη σύνταξη του παρόντος δελτίου Η αναφερόμενη νομοθεσία στις ανωτέρω παραγράφους καθώς και υλικό από Διεθνείς Οργανισμούς σχετικά με τις διεθνείς εξελίξεις το οποίο είναι διαθέσιμο σε κάθε ενδιαφερόμενο. Το παρόν δελτίο, είναι σύμφωνο με τη δομή που απαιτείται από τον Κανονισμό REACH 1907/2006, L396 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και θα αναθεωρηθεί εκ νέου στο προσεχές μέλλον με την προσάρτιση των σεναρίων έκθεσης ανθρώπου και περιβάλλοντος. Σημείωση Οι παραπάνω πληροφορίες και συστάσεις αφορούν μόνο το συγκεκριμένο υλικό, όπως προσδιορίζεται πιο πάνω και μπορεί να μην ισχύουν για το ίδιο υλικό αν χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με οποιοδήποτε άλλο υλικό ή σε οποιαδήποτε διεργασία. Είναι ακριβείς και αξιόπιστες σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε., μέχρι την παραπάνω ημερομηνία. Ωστόσο η ΕΛ.ΠΕ Α.Ε. δεν μπορεί να εγγυηθεί την ακρίβεια και αξιοπιστία τους και δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για απώλειες ή ζημιές που ενδέχεται να προκύψουν από τη χρήση των παραπάνω υλικών. Οι παραπάνω πληροφορίες και συστάσεις παρέχονται στο χρήστη /καταναλωτή για να τις έχει υπόψη του ώστε αυτός να υπολογίσει και να κρίνει αν ικανοποιείται από την καταλληλότητα και πληρότητα των πληροφοριών και συστάσεων για την συγκεκριμένη χρήση των υλικών σελίδα 7 από 8