ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΙ

ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΙ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΝΗΜΩΝ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γιάννης Κόκκωνας, Κώστας Λάππας, Χρήστος Λούκος, Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης Επιμέλεια: Γιάννης Κόκκωνας Κεντρική διάθεση: Βιβλιοπωλείο-Εκδόσεις «Παρασκήνιο», Σπύρος Μαρίνης και Σία Ο.Ε., Σόλωνος 76, 106 80 Αθήνα, τηλ. 210 3648170, 210 3648197, φαξ 210 3648033, e-mail: mbooks@otenet.gr Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Ανακρέοντος 24-28, 162 31 Αθήνα τηλ. 210 7273564, 210 7273588, φαξ 210 7246212, e-mail: emne@eie.gr ISSN: 1105-3925 ISBN: 978-960-7089-28-1

ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΙ Πρακτικά ημερίδας στη μνήμη του τυπογράφου ΧΡΙΣΤΟΥ Γ. ΜΑΝΟΥΣΑΡΙΔΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΡ. 18 ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΜΝΗΜΩΝ ΑΘΗΝΑ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόσκληση-Πρόγραμμα Ημερίδας.......................... Ι. Ο τυπογράφος Χρίστος Γ. Μανουσαρίδης (1936-2008) ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, Χρίστος Μανουσαρίδης: Δάσκαλος μιας τέχνης ταπεινής. Προσφώνηση................... ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Ε. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, Προσφώνηση............ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Ε. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ, Ο Χρίστος Γ. Μανουσαρίδης (1936-2008) και η εκδοτική άνοιξη της μεταπολίτευσης στο λυκόφως της μηχανικής στοιχειοθεσίας και της μεταλλοτυπίας.. ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Ο τυπογράφος Χρίστος Μανουσαρίδης, μνημοσύνης χάριν................................ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΔΗΜ. ΦΑΡΑΝΤΟΣ, Η φιλία μου με τον Χρίστο Μανουσαρίδη......................................... ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΑΓΓ. ΣΤΕΦΟΣ, Χρίστος Μανουσαρίδης (1936-2008).. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, Μνήμη Χρίστου Μανουσαρίδη.... ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ, Ένας διαφορετικός δάσκαλος........... ΙΙ. Τυπογραφία και τυπογράφοι ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΚΚΩΝΑΣ, Τα τυπογραφικά στοιχεία των πρώτων Ελλήνων στοιχειοθετών (1486). Συμβολή στη μελέτη των απαρχών της ελληνικής τυπογραφίας.......................... ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΟΥΚΟΣ, Νέα τεκμήρια για την τυπογραφία και τους τυπο γράφους της Ερμούπολης......................... ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΠΠΑΣ, Η τυπογραφία στο Ηράκλειο της Κρήτης από τα τέλη του 19ου αιώνα ώς τον μεσοπόλεμο. Μια επισκόπηση... ΑΘΗΝΑ ΖΗΖΟΠΟΥΛΟΥ, Έμμισθες σχέσεις στα τυπογραφεία της Αθή νας, 1950-1960............................... 9-11 13-91 15-16 17 19-70 71-77 79-81 82-86 87-88 89-91 93-242 95-185 187-218 219-232 233-242 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ....................................... 243-254

1987

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Αβδελά Έφη 233 Αβέρωφ βλ. φυλακές Αβέρωφ αγγείο (ετρουσκικό) 151 Αγγέλου Άλκης 37, 39, 71 Αγγέλου Γιάννης 33, 37 Αγγλία 53, 75, 88, 163, 165, 200 Άγιο Όρος 62, 80 Άγιος, χωριό 79, 84 Άγιος Γεώργιος, χωριό Ιστιαίας 19, 20, 79, 82, 85 Αγιωργίτες 19, 83 βλ. και Σύλλογος Αγιωργιτών «Ο Τροπαι ο φόρος» Άγιος Ιωάννης των Καθολικών, ναός 215 Άγιος Μηνάς 227 Άγιος Νικόλαος των Ορθοδόξων, ναός 215 Άγιος Σεβαστιανός των Καθολικών, να ός 215 Αγίου Γεωργίου Ηλίων, μονή 19, 20, 79, 82 βλ. και Μετόχι Αγίου Γεωργίου, Μετόχι Καλαβρού Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, μονή βλ. Βιβλιοθήκη Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Αεροπορία 21, 23 Αθανασιάδης Γιώργος 36 Αθήνα/Αθηναίοι 21-224, 30, 62, 85, 151, 187, 188, 190, 191, 203, 205, 220-225, 228, 230-235, 239, 240, 242 Αιγαίο 187 Αιδηψός 82, 84, 85 Ακαδημία Αθηνών 80 Ακαδημία Πλάτωνος 72 Ακάσογλου Τζώρτζης 32, 33 Ακολουθία Αγίου Μηνά 221, 227 Ακολουθία των ενενήκοντα εννέα οσίων... 227 Ακρόπολις, εφημ. 34 Αλεξάνδρεια 223 Αλεξάνδρου Αλέξανδρος Γεωργίου 95, 96, 98, 99-102, 104-106, 109-114, 120-124, 143-149, 151, 153-161, 163, 165-169, 173 Αλεξίου Γαλάτεια 231 Αλεξίου Έλλη 231 Αλεξίου Λευτέρης 221, 223, 224, 228, 229, 231 Αλεξίου Μανώλης 221 Αλεξίου Σπύρος Δ. 221-223, 224, 228 Αλεξίου Στυλιανός 221, 223, 224, 227-230, 231 Αλικιώτης Νικόλαος 221, 222, 225, 227-230, 232 Αλισανδράτος Γ. 37 αλφαβητάριο/-α 151, 154, 156, 157, 195 αλφαβητισμός 149, 151, 153, 154 Αμερική 153 Αναγέννηση 46, 52, 71, 111, 112, 114 «Αναγεννησιακή Βιβλιοθήκη» 56 Αναγνωστόπουλος, εκδ. περιοδικού 28 αναλόγιο 74, 76 Ανατολή 100, 153 βλ. και Μέση Ανατολή Ανθολογία Αποστολίδη 31, 32 Ανόρθωσις, εφημ. 226, 229 αντιμόνιο 50, 72 Αντίπαρος 40 Αντωνιάδης Ξενοφώντας 81 Άνω Γαρούνα, χωριό (Κέρκυρα) 27 αποκοπή/-ές γραμμάτων 124, 126, 143-145, 173 Αποκόρωνας 220 Αποστολίδης Ηρακλής 30, 32, 72 Αποστολίδης Ρένος 30-33, 79 Αποστολόπουλος Αποστόλης 80 Αράγκης Θεμιστοκλής 212, 213 Αργυρόπουλος Γ. βλ. τυπογραφείο Γ. Αργυρόπουλου Αργυρός βλ. εργαστήριο στοιχειοθεσίας Αργυ ρού Αριστοτέλης 150 Αρκαδία 222 Αρσάκειο 41 Αρφάνης Δημήτριος Ευσταθίου 212, 213 Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου 228 Αρχαιότητα 151 Αρχείον Ευβοϊκών Μελετών 35, 79, 80 Ασδραχάς Σπύρος 80-81 Ατλαντίς, εκδόσεις (Μ. Πεχλιβανίδη και Σία) 25-27

244 Ευρετήριο Αττάλεια 25 Αυγή, εφημ. 19 βλ. και Ενθέματα Αυγής Αυστραλία 28 Βαγιονάκης Ευτύχιος Ι. 34 βαθυτυπία 26 βλ. και κυλινδρική μηχανή βαθυτυπίας Βακονδίου αδελφοί 212 Βάμβας Νεόφυτος 191, 192 Βαρβάκειος Πρότυπος Σχολή 85 Βαρβαρέσος Νικόλαος 188, 206 Βαρότσης Νικόλαος 188, 194, 195 Βάρτσος Ανδρέας 236 Βασιλική Αεροπορία βλ. Αεροπορία Βασιλικό Ίδρυμα Ερευνών 50 βλ. και ΕΙΕ Βατικανό 151 Βατοπεδίου, μονή 62, 80 Βατραχομυομαχία 95, 96, 111, 120, 123-125, 144, 160-162, 168 Βαφέ, χωριό 220 Βαφιαδάκης Δημ. 196 Βενετία/Βενετοί 53, 73, 80, 95, 97, 98, 105-108, 111, 120, 121, 159, 160, 166 βλ. και Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας Βενιζέλος Ελευθέριος 196 Βεντότης Γεώργιος 151, 154 Βερολίνο 109 βιβλιοδεσία-βιβλιοδέτες 54, 230, 235, 239 βιβλιοδετείο/-α 33 (Μαργαρίτας Δημητρομανωλάκη), 229, 231, 233, 234 Βιβλιοθήκη Ιεράς Μονής του Αγίου Ιω ά ν νου του Θεολόγου Πάτμου 81 Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κρήτης 25, 49 Βιβλιοθήκη Υπουργείου Παιδείας 35 Βιβλιολογικό εργαστήρι «Φίλιππος Ηλιού» 187 βιβλιοπωλείο 56 (της Εστίας), 203 (Ανδρέα Κορομηλά), 230 (Στυλ. Αλεξίου) βιβλιοπώλης 28 βιβλιοχαρτοπωλείο Νικ. Αλικιώτη 230 Βίβλος 105 Βιβυλάκης Εμμανουήλ 220 Βιέννη 151, 165 Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη 225 Βικέλας Δημ. 196 Βλάσης Πέτρος 190 Βλάσση αδελφοί 33, 34 Βλάσσης Νίκος 30 βλ. και Βλάσση αδελφοί Βλάσσης Χρήστος 30 βλ. και Βλάσση αδελ φοί Βλαστός Αλέξανδρος Μιχαήλ 191 Βλάχος Νίκος 29 Βοσκοπούλα 228 Βοτανικός 24 Βουλή 31, 34 Βουτσίνος Νικόλαος Αντωνίου 215, 218 Βυζάντιο 200 Βυζάντιος Σκαρλάτος Δ. 203 Γαβριηλίδης Βλάσης 34 ΓΑΚ, Αρχεία Νομού Κυκλάδων 201 Γαλανόπουλος Ευριπίδης 238 Γαλάτης Κωνσταντίνος Ν. 203 Γαλλία 163, 167 Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών 48 Γαρμπής Παναγιώτης 236, 237 Γαρούνα βλ. Άνω Γαρούνα ΓΓΝΓ (Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς) 80 Γεδεών Μανουήλ Ι. 40 Γενική Διοίκηση Κρήτης 220 Γεννάδιος Γ. 203 Γέρακας 27, 60 Γεράκης Α.Γ. 203 Γερμανία 39 (Ανατολική), 105, 204 Γεωργιάδης Α. 30 Γεωργιάδης Γεράσιμος 25 βλ. και εργαστήριο στοιχειοθεσίας Γεράσιμου Γεωργιάδη Γεωργιάδης Λάζαρος 43 Γεώργιος, ύπατος αρμοστής Κρήτης 205 Γιάλτρα 84 Γιουγκοσλαβικό βασίλειο 166 Γκανάς Μιχάλης 16 Γκαντήραγας Δημήτρης 40 Γουδέλης Γιάννης 25 βλ. και Δίφρος Γουτεμβέργιος 49, 71, 105 Γραμματική 96 (Κ. Λάσκαρη) 96, 98 (Μ. Χρυσολωρά) 192 (Ν. Βάμβα) 196 γραμματιστής 152 γραμματοδιδάσκαλοι 149 γραμματοσειρές 45, 49 γραφέας/-φείς 95, 100, 112, 115, 146, 148, 156, 192 Γρεβενά 20 Γριμάνης Ιωάννης 238 Γρίσπης βλ. χρωμολιθογραφείο Γρίσπη και Λοβέρδου ΓΣΕΕ 238, 239 Γυμνασιακό Παράρτημα Λουτρών Αιδηψού 83-85 Γυμνάσιο 21, 24, 79, 82-84 (Ιστιαίας) 29 (Νυκτερινό) 196 (Σύρου) 223, 224 Δαβίας (τυπογράφος) 30 Δαμασκός 107, 120

Ευρετήριο 245 Δαμιλάς Δημήτριος 96, 109, 120, 121, 147 Δάμκου-Ηλιοδρομίτου Ελένη 84 Δανέζης Καίσαρας 200 Δαπόλας Μάρκος Ιωσήφ 214, 215, 218 Δαρδαμάνη Εμμανουέλα 59 Δασκαλάκης Ιωάννης Α. 56 Δασκαλόπουλος Δημήτρης 64, 87 Δεινάκης Κων. 221 Δελής Απόστολος 189 Δεμερτζής Δημήτρης 29, 30, 39, 81 Δενδρινός Ανδρέας 33 Δεσμός, περιοδικό-φυλλάδιο 30 Δημαράς Κ.Θ. 16, 37, 41, 56, 71, 80 Δημητράκος Δημήτριος Β. 34 βλ. και Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης Δημητρίου Αναστάσιος 190 Δημητρομανωλάκη Μαργαρίτα βλ. βιβλιο δετείο Μαργαρίτας Δημητρομανωλάκη Δημητρομανωλάκης Μιχάλης 33, 38 Δήμοι: Ερμούπολης 200 Ηρακλείου 227 Ιστιαίας 82, 83 Φυλής 203 Δημόσια Βιβλιοθήκη Χαλκίδας 35 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Γεωργίου Ιστιαίας 21, 82, 83 Δημοτολόγιο Ερμούπολης 188 διάλυση (τυπογραφικών στοιχείων) 25, 28, 35, 36, 74, 145, 159-161, 163 διαλυτής/-ές 225, 235, 239 διαστημάτιση / διαστημάτωση 31, 49 διάστιχο/-α 46, 89, 201, 209 Διδότος (Didot Firmin) 192 Διεθνές Συμπόσιο, Ιστορικότητα της παιδικής ηλικίας και της νεότητας 22 Διεθνής Έκθεσις Χανίων 205 δικτατορία (21η Απριλίου) 27, 30, 33, 39, 50 (4η Αυγούστου) 33 Διονύσιος Αλικαρνασσεύς 149 Διονυσόπουλος (χαρτέμπορος) 79 διόρθωση /-εις (τυπογραφικές) 15, 24-26, 31, 39, 46, 49, 54, 56, 68, 72, 74, 79, 88-90, 161, 163, 191, 202, 209 διορθωτής/-ές 45, 46 δίφθογγος 158 Δίφρος, εκδόσεις 25 δοκίμιο/-α 33, 39, 49, 73, 206, 207 Δράσις, εφημ. 229 Δρούλια Λουκία 43 ΕΒΕ (Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος) 124, 202, 211 εγχειρίδια, σχολικά 187, 188, 230 Εθνική Τράπεζα 43, 49, 50, 203 βλ. και Μουσείο Τυπογραφίας Εθνικής Τράπεζας, Υποδιεύθυνση Δημόσιων Σχέσεων Εθνικής Τράπεζας, ΜΙΕΤ Εθνικό Τυπογραφείο 34 ΕΙΕ (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών) 17, 43, 54, 56, 80 βλ. και Βασιλικό Ίδρυμα Ερευνών εκδόσεις/εκδοτικοί οίκοι βλ. Ατλαντίς, Δίφρος, Ερμής, Εστία, Ίκαρος, Κότινος, Σαλίβερος Μιχαήλ εκπαίδευση 195, 220, 223 Ελασσόνα 62 βλ. και Ολυμπιώτισσας, Μο νή Ελευθεριάδης Γ. 231 Ελευθερίου Μάνος 200, 201 ελευθεροτυπία 195 ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο) 33, 34, 44 Ελλάδα/Έλληνες 34, 46, 52, 90, 95, 100, 102, 123, 147, 151-153, 200, 204, 206, 212, 214 Ελληνική Βιβλιογραφία 19ου αιώνα 187 Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μετα βυζαντινών Σπουδών Βενετίας 53 Ελληνικό Σχολείο 223 Ελληνοκινεζικά Χρονικά, περιοδικό 33 ΕΜΝΕ βλ. Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού Εμπεδοκλής Πέτρος 192 Εμπορική Τράπεζα βλ. Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας εμφύλιος πόλεμος 21, 83 Ενθέματα Αυγής 19 Ένωσις Εργατών Τύπου Αθηνών 240-242 Ένωσις, εφημ. 206 Εξάρχεια 32, 34 Επανάσταση (1821) 151 επιγραφές 153 Επιτομή των οκτώ του λόγου μερών βλ. Γραμματική Κ. Λάσκαρη εργαστήρια (χειρο)στοιχειοθεσίας: Αργυρού 27 Γεράσιμου Γεωργιάδη 25, 27, 28 Γ. Κυριαζόπουλου 28 Λεοντιάδη 27 Εργογραφία Σεφέρη 87 εργοστάσιο Λαδόπουλου (Σύρος) 202 Ερμής, εκδόσεις 37, 38, 40-43, 71 Ερμούπολη 187-189, 191, 192, 194, 196, 197, 200-202, 205, 206, 208, 212, 214, 215 Ερυθρός Σταυρός 40 Ερωτήματα βλ. Γραμματική Μ. Χρυσολωρά

246 Ευρετήριο Ερωτόκριτος 221, 224, 228 Εστία, εκδόσεις 56 Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών 35, 79, 80, 86 Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού 15, 17, 53-55, 72 Βλ. και Μνήμων ΕΤΒΑ 26 βλ. και Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ Ετρούσκοι 151, 154 βλ. και αγγείο (ετρου σκικό) Ευαγγελίδης Χ. βλ. Λύκειο Ευαγγελίδη ευαγγέλιο 100, 216 Ευαγγελίστρια των Καθολικών, ναός 215 Ευβοείς (αρχαίοι) 151 Εύβοια 15, 19, 24, 27, 40, 80, 81 Εύβοια, περιοδικό 39 Ευβοϊκός κόλπος 20 Ευρωπαίοι 107, 158 Ευρώπη 46, 52, 96, 111, 146, 152, 166, 204 εφημερίδες βλ. Ακρόπολις, Ανόρθωσις, Αυγή, Δράσις, Ένωσις, Η Ίδη, Κρήτη, Κρητικά Νέα, Κρητικές Σε λί δες, Κρητική Αρχαιολογική Εφημερίς, Κρητική Εφημερίς, Κρη τι κή Ηώς, Μαθητική, Μίνως, Νέα Εφημερίς, Πατρίς, Προοδευτική Εύβοια, Τα Νέα, 4η Αυγού στου, Το Αλιβέρι, Χρι στιανική Κρή τη, Veca-i-Giritye Ζακόπουλος Νίκος 30 Ζαχαρίου Κώστας 25 Ζερβός Τάσος 87 Ζόμπολα Ελένη 48 Ζόμπολας Γιάννης 48 Ζουμαδάκης Αγησίλαος 48 Ζωγραφάκη Πιππίνα 215 Ζω γράφος Ανδρέας 221, 222, 226, 229 Ζωγράφου 27 Η γλώσσα της Κριτικής 38 Ηγουμενείο 82 Η Ίδη, εφημ. 225 Ηλιού Φίλιππος 16, 41, 43, 52, 64, 71, 81, 207 Ημερολόγιο Νικολάου Κασομούλη 34 Ηράκλειο 219-225, 227, 229-232 Θέμελης βλ. Χρυσόστομος Θέμελης Θεοδωρίδης Δημήτριος 190 Θερειανός Διονύσιος 46 Θησαυρίσματα, περιοδικό 53 Θησείο 77 Θρακιώτες 20 ΙΑΕΝ-ΓΓΝΓ (Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας - Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς) 17, 22, 44, 80, 82 Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών 223 Ιβήρων, μονή 62, 80 Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας 52 Ίδρυμα Παιδείας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού 233 ΙΚΑ 25, 234, 235 Ίκαρος, εκδόσεις 51 ΙΝΕ/ΕΙΕ (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευ νών / Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών) 17 Ιόνιο Πανεπιστήμιο 56 Ιουστινιάναι-Χίος 200, 201, 208, 212-214 Ιστιαία (Ξηροχώρι) 19, 20, 21, 24, 28, 40, 79, 82-84, 86 Ιστιαιώτης 29 Ιστορία της Κρήτης 224 Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο ΜΙΕΤ 62 Ιταλία/Ιταλοί 98, 107-109, 120, 122, 146-147 Ιωάννης ο Χρυσόστομος 151 Ιωαννίδης Νικόλαος 190 Καβαδάτος Νικόλαος βλ. Λαόνικος Καβάφης Κωνσταντίνος 51 Καζανάκης Γεώργιος 221-223 Καζανάκης Εμμανουήλ 222 Καζανάκης Ιωάννης 222-223 Καζαντζάκης Νίκος 25, 228, 231 καθολικός/-οί 188, 215 Καινή Διαθήκη 166 Κάλλαντας ποταμός (Ξηριάς) 83 Καλλιέργης Ζαχαρίας 169 Καλοκαιρινός Ανδρέας 225 Καμάρια, χωριό 20 Καμίνι, περιοδικό 39 Κανάρη Δέσποινα 200 Κανάρης Κωνσταντίνος 200 Καπανδρίτι 81 Καπίτσας Σπύρος Δ. 26, 56, 69 Καππαδοκία 19 Καραμανωλάκης Βαγγέλης 15, 19 Καραμούζης Γεώργιος 83 Καρπερό (Γρεβενών) 20 κάσα/-ες (τυπογραφικές) 15, 31, 36, 39, 46, 50, 75, 90, 96, 99, 122-124, 144-146, 158-162, 165, 166, 169, 223, 226 βλ. και στοιχειοθήκη Κάσδαγλης Εμμανουήλ Χ. 25, 36, 43-49, 57, 71, 75

Ευρετήριο 247 Κασομούλης Νικόλαος 34 Κατεργιαννάκης Ιωάννης 221 Κατεχάκης Νίκος 221, 222, 225 Κατηγορώ (Ρένου Αποστολίδη) 30, 31 Κατοχή 21 Καφφετζάκης Κωνσταντίνος 221, 222, 229 Καψάλης Διονύσης 47 ΚΒΕ/ΕΙΕ (Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών / Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών) 53, 62 Κεντρωτή Ευανθία 27 Κέρκυρα 27 Κεφαλληνός Γιάννης 47 Κιουσοπούλου Τόνια 64 Κλαπάκη Άννα 32, 35 Κλαπάκης 35 βλ. και μονοτυπία Κλαπάκη ΚΝΕ/ΕΙΕ (Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών / Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών) 43, 44 Κόκκας Κωνσταντίνος 23 Κοκκίνης Σπύρος 29, 30, 35, 79 Κόκκωνας Γιάννης 34, 56, 64, 95 Κοκκώνης Ι.Π. 203 Κολοκυνθού 72 κολοφώνας 125, 202 Κολωνός 51, 70, 79, 86, 87 Κοντογόνης Κωνσταντίνος 203 Κοπάτος Νίκος 77 κοπτική μηχανή 226 Κοραής Αδαμάντιος 195 Κοραλία βλ. [Σωτηριάδου] Κοραλία Κορομηλάς Ανδρέας 191, 192, 196, 203 Κορομηλάς Λάμπρος 34 Κότινος, εκδόσεις 17, 55, 61 Κοτσώνη αδελφοί 35 Κουκουλάς Απόστολος 192 Κουλούρη Χριστίνα 13, 89 Κούρου Νότα 81 Κοφινάς, τμηματάρχης Υπ. Οικονομικών (1913) 34 Κρεμμυδάς Βασίλης 64 Κρήτη 25, 49, 147, 205, 219, 220, 222-224, 227, 228, 233 Κρήτη, εφημ. 220 Κρητικά Νέα, εφημ. 225-226 Κρητικά Χρονικά 225 Κρητικές Σελίδες, εφημ. 229 Κρητική Αρχαιολογική Εφημερίς 228 Κρητική Εφημερίς 220 Κρητική Ηώς, εφημ. 228 Κρητική Στοά, περιοδικό 224, 228 Κρητικός/-οί 95, 99, 106, 109, 147, 148, 163, 168, 169, 222 Κριτσούλης Τάσος 25, 26 Κροκίδας Γεώργιος 239 κυλινδρική μηχανή βαθυτυπίας 26 Κυπράκης Αβραάμ 222, 223 Κύπρος 231 Κυριαζάκου Βάσω 51 Κυριαζόπουλος Γιώργος Κ. 27-30, 33, 38, 40, 80, 81 Κυριαζόπουλος Λευτέρης 28 Κυριαζόπουλος Νίκος 28, 30, 41 Κυριακίδης Στίλπων Π. 41 «κώδικες αρχαίοι» 100 βλ. και «μεταγενέστεροι κώδικες» Κωνσταντινίδης Ανέστης 151, 154 Κωνσταντινίδης Φάνης 37 Κωνσταντινούπολη 187 Κωνσταντινουπολίτης 27 Κώρος Ευάγγελος 85 Λαδόπουλος βλ. εργοστάσιο Λαδόπουλου (Σύρος) Λαζαρίδη-Μανουσαρίδη Μυροφόρα 19 Λαογραφία 47 Λαόνικος (Νικόλαος Καβαδάτος), πρωτοπαπάς Χανίων 95, 96, 98-102, 104-106, 109-114, 120-124, 143-149, 151, 153-158, 161, 163, 165-169, 173 Λάππας Κώστας 64, 219 Λάρισα 40, 62, 63 Λάρνακα 231 Λασίθι 222 Λασκαράτος 37 Λάσκαρης Κωνσταντίνος 96, 98 βλ. και Γραμματική Λεβαδεύς Ι.Ν. 203 Λέκκας Αθανά σιος 85 Λένινγκραντ 41, 73 Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης (Δημητράκου) 34 Λεοντιάδης βλ. εργαστήριο στοιχειοθε σίας Λεοντιάδη Λέσχη του δίσκου 43 Λιάτα Ευτυχία 81 Λιβόρνο 191 λιθογραφείο/-α 233-235 λιθογράφος 233, 235 λινοτύπης/-ες 34, 235, 241 λινοτυπία 34, 37, 39, 40-42, 56 λινοτυπική μηχανή 26, 56, 73, 76, 81, 226, 241 Λίτσας Δημήτριος 85 Λιχάδα 84 Λοβέρδος βλ. χρωμολιθογραφείο Γρίσπη και Λοβέρδου λογογραφία 165 λογοτυπία 165 λογότυπος 158, 166, 167

248 Ευρετήριο Λονδίνο 61, 88, 162 Λούκος Χρήστος 187, 233, 234 Λούκος Κ. βλ. τυπογραφείο Λωρίδα Ξάνθου Λούκου Λουτρά Αιδηψού 84 Λυδάκης Χατζηπέτρος 221 Λύκειο Χ. Ευαγγελίδη (Ερμούπολη) 196 Λυκιαρδόπουλος Γεράσιμος 30 Λωρίδας βλ. τυπογραφείο Λωρίδα Ξάνθου Λούκου Μαγνήσαλης Νίκος 36 Μαθητική Χαρά, περιοδικό 29, 39, 40 Μαθητική, εφημ. 29, 39 Μαλτέζου Χρύσα 53, 81 Μανουσαρίδη Αλέκα (Αλεξάνδρα) Χ. 17, 19, 27, 55, 60, 76 Μανουσαρίδη Μυροφόρα-Μιράντα Χ. 27, 41, 60 Μανουσαρίδη Μυροφόρα βλ. Λαζαρίδη- Μανουσαρίδη Μυροφόρα Μανουσαρίδης Γεώργιος 19, 60 Μανουσαρίδης Δημήτριος 20 Μανουσαρίδης Ιορδάνης 20 Μανουσαρίδης Κυριάκος Γ. 21, 23, 24, 27, 28, 36, 38, 52, 60, 61, 73, 76, 79 Μανουσαρίδης Νίκος Γ. 23 Μανουσαρίδης Χρίστος Γ. βλ. τυπογραφείο Μανούτιος Μανούτιος Άλδος 32, 53, 72, 106, 108, 120, 166, 167 μαργαριτόπλεκτη γραφή 100, 104, 148, 156 Μαρία του Καρμήλου βλ. Πρίντεζη Μα ρία Μαρκόπουλος Γεώργιος 221 μαρμαράδες βλ. σελιδοποιοί Μαρνελάκης Μιχαήλ 221, 223, 225 Ματθαίου Σοφία 64 Ματθιόπουλος Γιώργος Δ. 56 Μεγάλη του Γένους Σχολή 28 μεγαλογράμματη γραφή 102 Μεγαλόπολη 222 Μεγάλος Μαΐστωρ των εν Ελλάδι Ελευθέρων Τεκτόνων 200 Μεγαρίτου Χαρίκλεια 84 Μεγίστης Λαύρας, μονή 80 Μελισταγής Γεώργιος 188, 192, 195, 206 Μέμος Γ. 197 Μέμος Πέτρος Γεωργίου 191 Μεραμπελιώτες 223 Μεραμπέλο 222 Μεσαίωνας 107, 111, 112, 115, 152 Μέση Ανατολή 107 Μέσκος Μάρκος 30 Μεσόγειος 105, 187 Μεσοπόλεμος 219-221, 225, 232 Μεσσηνία 79 «μεταγενέστεροι κώδικες» 100-101 βλ. και «κώδικες αρχαίοι» μεταλλοτυπία 19, 37, 45, 46, 51, 56 Μεταξά Αντιγόνη 27 μεταπολίτευση 19, 43, 91 Μετόχι Αγίου Γεωργίου 20 Μετόχι Καλαβρού 20, 81 μετρολογία 111 μηναίο 100 μήτρα/-ες 100, 123, 124, 143, 145, 153, 158, 169, 203 Μητσού Μαριλίζα 124 ΜΙΕΤ (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης) 25, 43-51, 62, 71, 80 Μικρά Ασία 20 μικρογράμματη γραφή 100 Μιλάνο 98, 108, 120, 121, 159, 160 Μίνως, εφημ. 229 Μιχαλάς Κώστας 37, 48 βλ. και τυπογραφείο Φάνη Κωνσταντινίδη και Κώστα Μιχαλά Μνημεία της Κρητικής Ιστορίας 225 Μνήμη Ιωάννη-Γαβριήλ Εϋνάρδου 43 Μνήμων 15, 17, 53, 54, 58, 59, 72, 73, 80, 90, 207 Μοίρες 222 Μοναστηράκι 38, 77 Μόναχο 124 μονές βλ. Αγίου Γεωργίου Ηλίων, Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Βατοπεδίου, Ιβήρων, Μεγίστης Λαύρας, Ολυμπιώτισσας, Ουρσουλίνων μονοτύπης/ μονοτυπωτής 34, 233, 235 μονοτυπία 26, 32, 34, 35, 38, 45-47, 49, 56, 66, 67 Εθνικού Τυπογραφείου 34 Κλαπάκη 35, 36 Αδελφών Κοτσώνη 35 Αδελφών Παληβογιάννη 31, 38, 41, 42, 46, 52, 55 Γιώργου Τσιβεριώτη 36 Μουδατσάκης Δημήτριος 219, 220, 226, 230, 232 Μουδατσάκης Μανώλης 225 Μούντριχα Παρασκευή 85 Μουρέλλος Ιωάννης 220-222, 224, 226, 228 Μουσείο Άλμπερτ και Βικτώρια 88 Μουσείο Ελληνικής Τυπογραφίας ΠΙΟΠ 56 Μουσείο Τυπογραφίας 27 Μουσείο Τυπογραφίας Εθνικής Τράπεζας 36 Μουσούρος Μάρκος 169

Ευρετήριο 249 Μούτος Κώστας 36 Μπαλή Γιόλα 50 βλ. και τυπογραφείο Ανάγραμμα Μπαλής Νίκος 50, 67 βλ. και τυπογραφείο Ανάγραμμα Μπαλλίδης Πέτρος 81 βλ. και τυπογραφείο Πέτρου Μπαλλίδη Μπαλτά Ευαγγελία 80, 81 Μπαφούνη Ευαγγελία 59 Μπαφούνης Γιάννης 93 Μπεκιαρέλης Ιωάννης 201, 208, 212-215, 218 Μπεχαεντίν Ραχμί 227 Μπιζάκης Αναστάσιος 221, 222 Μπλέτσιος Θωμάς 69 μπολσεβικισμός 226 Μπουλάνης (στοιχειοθέτης) 28 Μπουρνάζος Στρατής 19 Μπροντέλ 50 Μωραϊτίδης 82 ναοί βλ. Άγιος Ιωάννης των Καθολικών, Άγιος Νικόλαος των Ορθοδόξων, Άγιος Σεβαστιανός των Καθολικών, Ευαγγελίστρια των Καθολικών Νέα Αριστερά 39 Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη 37 Νέα Εφημερίς 226 Νέα Ιωνία 20 Νέα Σινασσός 27 Νεάπολη 231 Νέο Φάληρο 75 Νεοελληνικά Μελετήματα 41 Νέος Κόσμος 25 Νεότης, περιοδικό 224 Νικολάου Παύλος 85 Νίτσε Φρ. 228 Νταφώτης Ιωάννης 223 Ντελόπουλος Κυριάκος 33, 44 Ξάνθος βλ. τυπογραφείο Λωρίδα Ξάνθου Λούκου Ξανθουδίδης Στέφανος 224 Ξενόπουλος Νώντας 26 Ξένος Γεώργιος Π. 236, 237 Ξηριάς βλ. Κάλλαντας ποταμός Ξηροχώρι βλ. Ιστιαία Ξηροχωρίτης 79 ξυλογραφία 201, 208 Οθωμανική Αυτοκρατορία 187, 196 Οικογενειακός Γιατρός 30 Οικονομόπουλος Παναγιώτης 56 Οικονόμου Ευαγγελία 83 Ο Κρητικός Λαός, περιοδικό 231 Ολυμπιακή Έκθεσις Αθηνών 205 Ολυμπιόδωρος 150 Ολυμπιώτισσας, μονή 62 Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού 71 όστρακο 153, 155, 157 Ουλερίχος Ερ. Ν. 203 Ουρσουλίνων, γαλλική μονή 216 όφσετ 50, 52 βλ. και offset Παγκόσμιος Έκθεσις Παρισίων 205 Παλαμάς Κωστής 34 Παλαμιδάκης Φώτης 36 βλ. και τυπογραφείο Φώτη Παλαμιδάκη Παληβογιάννη αδελφοί 35, 38, 42, 46, 77 βλ. και μονοτυπία Αδελφών Παληβογιάννη Παληβογιάννη Βάσω 55 Παληβογιάννης Γιάννης 38, 55, 60, 62, 66, 77 Παληβογιάννης Γιώργος 38, 77 Παληβογιάννης Δήμος 31, 32, 38, 77 Παληβογιάννης Παναγιώτης 38 βλ. και τυπογραφείο Παναγιώτη Παληβογιάννη Πάλμερ βλ. Σχολή Πάλμερ Παναγιωτόπουλος Γεράσιμος 82 Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων 82 Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος 231 Πανεπιστήμιο Αθηνών 223, 224 Κρήτης 25, 49, 233 Μονάχου 124 Πάντειο 28 Παντελή Παντελής Κ. 190, 191 Παπαγεωργίου Γεωργία 51, 64, 71 Παπαδούκας Νικ. 192 Παπαζαχαρίου 62 Παπαθανασίου Μαρία 22 Παπαθεοδώρου Ι. 24 Παπα κώστα Χριστίνα 81 Παπανδριανού Αικα τερίνη 85 Παπαρρηγόπουλος Κωνσταντίνος 37, 203 Παπουδάκης Νικόλαος 85 πάπυρος/-οι 151, 154, 156 Παρίκης Βασίλειος 238 Παρίσι 166, 201, 205, 209 Πάρμα 98 Πασπαλιώτης Γ. 203 Πάσχα 62 Πάτμος 81 Πάτρα 151 Πατρικίου Ρένα 64 Πατρίς, εφημ. 195, 197 Πειραιάς 24, 205

250 Ευρετήριο περιθώριο/-α (σελίδας) 111, 114, 115, 120 περιοδικά βλ. Δεσμός, Ελληνοκινεζικά Χρο νικά, Εύβοια, Θησαυρίσματα, Κα μίνι, Κρητική Στοά, Μαθητική Χαρά, Νεότης, Ο Κρητικός Λαός, Σημειώσεις, Σύμμεικτα, Τα Νέα Ελληνικά, Το Σχολείο και το Σπίτι, Χτυποκάρδι Περιστέρι 27, 33 Περράκης Μανόλης 55, 68, 76 Πέτρου Ιωάννης 84 Πεχλιβανίδης Γεώργιος 25 Πεχλιβανίδης Κωνσταντίνος 25, 26 Πεχλιβανίδης Μιχαήλ 25 πιεστές 46, 225, 238, 241, 242 πιεστήριο/-α 26, 28, 33, 36, 46, 72, 75-77, 168, 169, 191, 192, 203, 204, 221, 223, 226, 229, 234 βλ. και ταχυπιεστήριο (Κλαπάκη) 35 (κυλινδρικό) 241 (λιθογραφικό) 204 (Παλαμιδάκη) 30 (Grafopresse) 36 (Heidelberg) 36 (χειροκίνητο) 204 πιεστής/-ές 36, 77, 230, 235, 239 πινακίδες, ξύλινες 151 ΠΙΟΠ (Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς) 56 Πλάτωνας 150 Πλεύρης Κώστας 33 πληροφορική 41 Πλυτάς Γεώργιος Α. 30 Ποζαπαλίδης Μιχάλης 23 Ποζαπαλίδης Σάββας 23, 27 Πολεμική Αεροπορία 23 Πολίτη Μαρία 81 Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ 26 Πολυμέρης Γεώργιος 188, 191, 195, 196, 206, 207 Πόντιος/-οι 19, 82 Πρεβελάκης Παντελής 47 Πρίντεζη Μαρία (Μαριγώ, Μαριόγκα, Μα ρία του Καρμήλου) 216, 217 Πρίντεζης Αντώνιος 202, 216, 217 Πρίντεζης Γεώργιος Ρ. 198, 200-202, 208, 212-214, 216, 217 Πρίντεζης Ρενιέρης Γεωργίου 188, 189, 192, 195, 201, 202, 204, 205, 208, 212-216, 218 Προμηθεύς, τεχνική σχολή 24, 85 Προοδευτική Εύβοια, εφημ. 30, 40 προσωκρατικοί 33 πρωτογράμματα 114, 115 Πρωτοψάλτης Εμμανουήλ Γ. 34 Πύργος (Βόρειας Εύβοιας) 24 Πύργος Ιωάννης (= Μουρέλλος Ιω.) 220 Πύρρος Λουκάς 203 Πυρσός Α.Ε. 236 Ραγκαβής Α. 203 Ραδάμανθυς 220 Ράλλης Αλέκος 27 Ράλλης Γεώργιος 40 Ράλλης Μιλτιάδης 27 Ρέθυμνο 25 Ρένος βλ. Αποστολίδης Ρένος Ροδοκανάκης Δημήτριος 198, 200-202, 204, 208, 212-214 Ροζάνης Στέφανος 30 Ροΐδης Εμμ. 196 Ρούσσος Νικόλαος Βασιλείου 215, 218 Ρώμη 108, 204 Σάββας Δημήτρης 225 Σαββίδη Λένα Γ. 37 Σαββίδης Γιώργος Π. 37, 51, 59 Σακκελιάδης Ιωάννης 85 Σαλίβερος Μιχαήλ, εκδοτικός οίκος 234 Σαμοθράκη Ευανθία 200 Σαμουηλίδης Χρήστος 20 Σαμουρκάσης Α. 203 Σαρασίτης Γιάννης Γιώργου 24 βλ. και στοιχειοχυτήριο Βικτώρια σελιδοποίηση 25, 26, 31, 46, 54, 56, 74, 81, 201, 209, 221 σελιδοποιός/σελιδοποιοί (μαρμαράδες) 32, 241 Σέττας Νικόλαος 39 Σεφέρης Γιώργος 47 Σημειώσεις, περιοδικό 30 Σιβάκης Κωνσταντίνος 221, 227 Σιβιτανίδειος Σχολή 23 Σικελιανός Άγγελος 51 Σκλαβενίτη Κωστούλα 51, 55, 59 Σκλαβενίτης Τριαντάφυλλος Ε. 17, 19, 56, 67, 71, 80-82, 87, 91 Σμυρνάκης Ιωάννης 221, 228 Σμύρνη 187 Σοβιετική Ένωση 41 Σούρας Τριαντάφυλλος 85 Σοφιστής Α. (= Αλεξίου Λευτέρης) 228 Σπανάκης Στέργιος 225 Σπυρόπουλος Σωτήριος 236, 237 Στάικος Κωνσταντίνος Σπ. 17, 41, 52, 53, 55, 64, 76, 80, 81, 101, 104, 168 βλ. και Κότινος και Χάρτα της Ελληνικής Τυπογραφίας Σταματόγιαννη-Στέφου Κυριακή 83 Σταυρουλάκης Εμμανουήλ 221

Ευρετήριο 251 στερεοτύπης 235 στερεοτυπία 203 Στέφανος Αντώνιος 214 Στέφανος Ροβέρτος βλ. Estienne Robert Στέφος Άγγελος 83 Στέφος Αναστάσιος Αγγ. 82 στήλες (κειμένου) 111, 113, 114, 116 Στην Εύβοια Σταυρώσανε τη Λευτεριά 40 στιγείς 100, 102, 113, 114, 153, 158, 169 στιγμές (τυπογραφικές) 15, 37, 106 στιλβωτική μηχανή 204 στιχοτυπωτής/-πία βλ. λινοτύπης/-πία στοιχεία, τυπογραφικά 24, 28, 31, 36, 39, 46, 53, 56, 72, 75, 90, 95, 96, 98, 101, 102, 190, 192, 195, 202-204, 220, 221, 223, 226, 240 (αραιά όρθια) 31 (αραιά ημίμαυρα) 31 (γοτθικά) 105, 108 (ημίμαυρα) 31, 46 (μέγεθος στοιχείων) 104-122 (όρθια) 31 (οφθαλμός στοιχείου) 123, 143, 144, 146, 149, 163 (πλάγια) 31, 46 (πλάγια ημίμαυρα) 31 (πλάγια κεφαλαία) 31 (ρωμαϊκά) 106, 108 (σχεδίαση) 96, 99, 122 (σχεδιαστής) 148 (σχεδιαστικό πρότυπο) 99-104 (χαράκτης στοιχείων) 107, 120, 148, 169 (χάραξη) 96, 98, 104, 122-213 (χύτευση) 96, 98, 104, 123, 144, 145, 148, 153, 158, 161, 163, 167, 169 βλ. και αποκοπή/-ές γραμμάτων, στοιχειοχυτήριο στοιχειόδεσμος/-οι 112, 117, 145 στοιχειοθεσία 25, 28, 31, 34, 35, 38, 44, 46, 54, 74, 88, 95, 96, 98, 99, 102, 122, 123, 144-148, 152, 156, 158-161, 163, 165-168, 201, 209, 221, 226, 229, 234, 235, 240 (μηχανική στοιχειοθεσία) 19, 26, 37, 42, 46, 49, 56 (μονοτυπική μηχανική στοιχειοθεσία) 45, 51, 56 (φωτοστοιχειοθεσία/φωτοσύνθεση) 37, 39, 41, 42, 45, 49-51 (χειροστοιχειοθεσία) 24, 26, 31, 35, 45, 56, 74 (ψηφιακή στοιχειοθεσία) 45, 49 στοιχειοθέτης/-ες 26, 28, 30-32, 34, 46, 48, 49, 58, 95, 147, 148, 159, 160, 162, 166, 190, 224, 225, 230, 235, 236, 238, 239, 242 στοιχειοθετήριο 28 στοιχειοθήκη (κάσα) 99 στοιχειοχυτήριο/-α 24, 45, 46 στοιχειοχυτήριο Βικτώρια Γιάννη Γ. Σαρασίτη 24, 36 Συγγρός Ανδρέας 196 συλλαβάριο 151 συλλαβή 149-154, 156, 157, 160 συλλαβισματάριο 151, 155 Σύλλογος Αγιωργιτών «Ο Τροπαιοφόρος» 58, 86 Σύμβαση της Χαλέπας 220 Σύμμεικτα, περιοδικό 53 σύμπλεγμα/-γματα γραμμάτων 104, 124-126, 148, 149, 158, 160 συμπτύξεις γραμμάτων 124, 126, 148 συνενώσεις γραμμάτων 100, 101, 104, 123-125, 126, 144, 148, 149, 153, 156, 158, 160, 167 συνθετήριο 25, 160, 162, 225 Συνοδινός Χαράλαμπος Π. 236, 237 Σύνταγμα του 1844 195 Συριανοί 188, 206 Σύρος 187-189, 194, 196, 197, 200, 204-208, 215 Σχινάς Μιχαήλ Γ. 203 Σχολαρχείο 223 σχολές βλ. Βαρβάκειος Πρότυπος Σχολή, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Μεγάλη του Γένους Σχολή, Προμηθεύς, Σιβιτανίδειος Σχολή, Σχολή Πάλμερ, Σχολή Τεχνικών Υπαξιωματικών Αεροπορίας, Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Σχολή Πάλμερ 24, 85 Σχολή Τεχνικών Υπαξιωματικών Αεροπορίας 23 Σωκράτης 55 Σωματείο Τυπογράφων Αθηνών 27 [Σωτηριάδου] Κοραλία 62 Τα Δεκατετράστιχα 34 Τα Νέα Ελληνικά, περιοδικό 31, 32, 79 Τα Νέα, εφημ. 87 Ταμείον Ασφαλίσεως Τυπογράφων και Μι σθωτών Γραφικών Τεχνών (ΤΑΤ- ΜΓΤ) 25, 225, 230, 234 Ταρουσόπουλου αδελφοί βλ. τυπογραφεία: Αδελφών Ταρουσόπουλου ταχυπιεστήριο/-α 195, 204 Τελέθριο όρος 20 4η Αυγούστου, εφημ. 33 Τήνος 216 Το Αλιβέρι, εφημ. 40, 81 Το Άλλο στην Ανθολογία 30 Το Σχολείο και το Σπίτι, περιοδικό 28-30, 38-40 Τούρκος 227 Τριανταφυλλίδης Δημήτριος 85 Τριανταφυλλόπουλος Δημήτρης 81

252 Ευρετήριο Τρώιλος 152 Τσαβδαρούδης 82 Τσαγγάρης Σπύρος 222 Τσαλκάνης Τάσος 24 Τσανακλίδης 82 Τσελίκας Αγαμέμνων 62, 80, 81 Τσελίκας Δημήτριος 86 Τσιβεριώτης Γιώργος 36 βλ. και μονοτυπία Γιώργου Τσιβεριώτη, τυπογραφείο Λόγος Τσιβεριώτης Στέφανος 36 τσιγκογραφία 201, 208 τσιγκογράφος 235 Τσικνάκης Κώστας 81 Τσιροπινάς Κ. 200 Τσιφόρος Νίκος 41 τυπογραφεία: Αβραάμ Κυπράκη 222 Αδελφών Πεχλιβανίδη 25, 45 Αδελφών Ρόδη 45, 55 Αδελφών Ταρουσόπουλου 75 Αλέκου Ευαγγέλου Ράλλη 27 Ανάγραμμα Νίκου και Γιόλας Μπαλή 50 Αναστα σίου Μπιζάκη 221 Ανδρ. Ζωγράφου 226, 229 Ανδρέα Βάρτσου 236 Ανδρέα Ζω γράφου 221 Ανδρέα Καλοκαιρινού 225 «Ανεξάρτητος» 191 Γ. Αργυρόπουλου 45, 48, 50 Γ. Μελισταγούς 194 Γ. Πολυμέρη 194, 195 Γερτρούδης Στ. Χρήστου 236-239 Γεωργίου Καζανάκη και αδελφών 221, 222 Γεωργίου Μαρκόπουλου 221 Γεώργιου Π. Ξένου 236, 237 Δημητράκου 34 Δημήτρη Γκαντήραγα 40 «Ελευθέρας Σκέψεως» (= τυπογραφείο Ιω. Μουρέλλου) 228 Εμμανουήλ Σταυρουλάκη 221 «Η Πρόοδος» 188 «Ιστορίας της Κρήτης» (= τυπογραφείο Ιω. Μουρέλλου) 228 Ιωάννη Μουρέλλου 221, 228 βλ. και τυπογραφείο «Ελευ θέ ρας Σκέψεως», «Ιστο ρίας της Κρήτης», «Κρητικής Στοάς», «Νέας Εφημερίδος» Ιωάννη Κατεργιαννάκη 221 Ιωάννη Σμυρνάκη 221, 228 Κ. Μιχαλά 47 Κ. Σιβάκη 227 Καλοκαιρινού 225 Κλεισιούνη 45 «Κρητικής Στοάς» (= τυπογραφείο Ιω. Μουρέλλου) 228 Κυρ. Μανουσαρίδη Κ. Μούτου 36 Κωνσταντινίδη Μιχαλά 37, 45 Κωνσταντίνου Καφφετζάκη 221, 229 Κωνσταντίνου Σιβάκη 220 Λευτέρη Αλεξίου 221, 229 Λόγος Γιώργου Τσιβεριώτη 36 Λωρίδα Ξάνθου Λούκου 234 Μανούτιος Χρίστου Μανουσαρίδη 15, 31-33, 35-41, 43-45, 47, 48, 50-52, 54-57, 59-61, 64, 70, 71, 81, 87, 89, 90, 207 Μανώλη Αλεξίου 221 Μανώλη Μουδατσάκη 225 Μηνά Φουντουλάκη 221 Μιχαήλ Μαρνελάκη 221, 225 Μυρτίδη 45 Νικολάου Αλικιώτη 221, 225, 227-229, 232 Ν. Βαρβαρέσου 195 «Νέας Εφημερίδος» (= τυπογραφείο Ιω. Μουρέλλου) 228 Νίκου Κατεχάκη 221, 225 Νίκου Κυριαζόπουλου 30 Παναγιώτη Γαρμπή 236, 237, 239 Παναγιώτη Παληβογιάννη 38 «Πατρίδος» 194 Πατρίς Χρυσοβέργη 36 Πέτρου Μπαλλίδη 52 Πυρσός Α.Ε. 236, 237, 239 Ρενιέρη Πρίντεζη 194, 197, 200, 202-205, 216, 217 Σπύρου Δ. Αλεξίου 221, 224, 228 Σπύρου Αλεξίου και Αναστασίου Μπι ζάκη 222 Στυλιανού Αλεξίου 221, 227-229, 231 Σωτήριου Σπυρόπουλου 236, 237, 239 Ταρουσόπουλου Χρήστου 45 Φώτη Παλαμιδάκη 36 Χαράλαμπου Συνοδινού 236, 237, 239 Χατζηπέτρου Λυδάκη 221 Χρήστου 34 βλ. και τυπογραφείο Γερτρούδης Στ. Χρήστου τυπογραφικό/-ά φύλλο/-α 29, 190-192, 201, 203, 205, 208-213 τυπολιθογραφείο Πρίντεζη βλ. τυπογραφείο Ρενιέρη Πρίντεζη Υποδιεύθυνση Δημόσιων Σχέσεων Εθνικής Τράπεζας 43

Ευρετήριο 253 Υπουργείο Παιδείας 35 Υπουργείο Περιθάλψεως 231 Υπουργείο Τύπου 79 Φαλτάιτς Μάνος 79 Φαράντος Χαράλαμπος Δημ. 20, 35, 39, 40, 79 Φιλελληνικό Τυπογραφείο 194, 195 Φιλολογία 47 Φιλοσοφία Νεόφυτου Βάμβα 191 Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών 224 Φούντας Πάνος 40, 80 Φουντουλάκης Μηνάς 221, 223, 231 Φραγκλίνος Βενιαμίν 165 Φραγκούλης Κώστας 224 φυλακές Αβέρωφ 231 Φώντας, ταβέρνα 54 Φωτίου Αλέξανδρος 85 φωτοστοιχειοθεσία βλ. στοιχειοθεσία (φωτο στοιχειοθεσία/φωτοσύνθεση) φωτοσύνθεση βλ. φωτοστοιχειοθεσία φωτοχαλκογραφία 201, 208 Χαϊδελβέργη 75 Χαϊτόγλου 82 Χαλέπα βλ. Σύμβαση της Χαλέπας Χαλκίδα 20, 35, 40, 81, 85 Χαλκιδαίοι/Χαλκιδείς 29, 30, 154 Χάνδακας 95 Χανιά 95, 205, 220 Χανιώτης 222 χαράκωση 204 Χάρης Ιωάννης 85 Χαριτάτος Μάνος 44 Χάρτα της Ελληνικής Τυπογραφίας 52, 53, 76, 80 χαρτί 110-113 χαρτοθέτης/-ες 225, 235, 239 βλ. και χειροχαρτοθεσία Χατζή Αντωνίου Μαριγώ 192 Χατζηιωάννου Θύμιος 30 Χατζηιωάννου Ιωάννης Χ. 231 Χατζηιωσήφ Χρήστος 233 χειρόγραφο/-α 100, 101, 104, 111, 147, 148, 153, 156, 100 χειροχαρτοθεσία 36 Χιακά ήτοι Ιστορία της Νήσου Χίου [...] 191 Χίλδνερ Φ.Α. 206 Χίμος Ιωάννης 28, 29 Χολαργός 24 Χορός του θανάτου 147 Χορτάκης Ν. 203 Χούμης Ανδρέας 188, 194, 195, 203, 205, 206 Χρηστάκης Γεώργιος 219 Χρήστου Γερτρούδη Στ. 236-238 Χριστιανική Κρήτη, εφημ. 229 Χρυσοβέργης 36 Χρυσολωράς Εμμανουήλ 96, 98 βλ. και Γραμματική Χρυσόστομος (Θέμελης), μητροπολίτης Μεσσηνίας 79 Χρυσοχοΐδης Κρίτων 62, 80 χρωμολιθογραφείο 204 χρωμολιθογραφείο Γρίσπη και Λοβέρδου 205 Χτυποκάρδι, περιοδικό 234 Χωματιανός Ιωάννης 151 χωριά βλ. Άγιος, Άγιος Γεώργιος, Άνω Γαρούνα, Βαφέ, Καμάρια Ψαλτήρι(ον) 95, 100, 101, 111-114, 117, 120, 123-125, 159-163, 166 Ψυρρή 79 Accurcius Bonus 98, 108, 109, 113, 120, 121, 159, 160 authoriton 162, 163 Baltic Sergij 166 Barker Nicolas 101, 102, 106, 120, 168 Barletti François-Paul de Saint Paul 163 Batrachomyomachia 168 Behaeddin Rahmi 227 Beniowski Bartholomiej 162, 163, 165 Bertochus Dionysius 97, 98 Blackmer Henry Myron 52 Bologna 110 Brescia 96 Bringhurst Robert 115 British Library 165 Cagli 108 codices recentiores 101 codices vetusti 100 Crastonus 98 Dance macabre 147 da Verona Guarino 96

254 Ευρετήριο de Pasqualibus Peregrinus 97, 98 de Spira Johannes 102 Didot Firmin βλ. Διδότος Dossier Rhodokanakis 201 Estienne Robert 166, 167 Faulmann Karl 166 Ferrandus Thomas 96 forma parva mediocris magna 110 Fournier Pierre-Simon 167 Garamond Claude 166, 167 Giesecke Michael 99 Grafopresse βλ. πιεστήριο Grafopresse Grecs du Roi 166 Greek Psalter 168 Griffo Francesco 120, 167 Haebler Conrad 106-108 Heidelberg βλ. πιεστήριο Heidelberg Hunger Herbert 100, 101 Jenson Nicolaus 102, 105 Johnson Henry 163, 164 Konvokal 166 Kretans 168 Lavagnini Renata 51 Legrand Émile 201 Leopardi Giocamo 46 Logographic Printing Office / Logographic Press 165 logography 165 logotypie 165 Museo Gregoriano Etrusco 151 Navari Leonora 52 nomina sacra 124 Nouveau Système typographique... 163 offset 25-26, 42, 45, 51 Perlschrift 100 Proctor Robert 99, 101, 102, 104, 123, 124, 168 reçute (μέγεθος χαρτιού) 110 Registrum 168 Rhodokanakis βλ. Dossier Rhodokanakis Rosarivo Raúl 111 scriptio continua 152, 159 signatures 168 Studio (του Λ. Αλεξίου) 224 The Times (Λονδίνου) 165 Tieffenbach Eduard Wilhelm 109 Tschichold Jan 109, 111, 114 Typenrepertorium 106, 107 Veca-i-Giritye, εφημ. 220 Vicenza 96, 98 Victoria (στοιχειοχυτήριο) 24 Victoria (όρθιο πιεστήριο) 26 volumen parvum mediocre magnum 110 Walter John 165 Weiß Leopold 165 x-hight 121, 122

ΔΕΚΑΤΟ ΟΓΔΟΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΣΕΙΡΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΜΝΗΜΩΝ Ο ΤΟΜΟΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΑ ΚΕΙ ΜΕΝΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΝΟΥΣΑΡΙΔΗ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΙΣ ΔΕΚΑΕΞΙ ΜΑΪΟΥ ΤΟΥ ΔΥΟ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΕΝΝΕΑ v ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΟΘΗΚΑΝ ΣΕ ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΟΡΦΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΣΕ ΛΙΔΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΠΛΗΝ ΕΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΠΟΥΛΗ ΠΟΥ ΤΑ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΕ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΕΚΑΝΕ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΤΑΞΕ ΤΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ v Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΚΚΩΝΑΣ ΕΙΧΕ ΤΗΝ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΩΝ ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΕ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΗΚΕ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΕ ΤΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟ v ΤΟ ΤΥΠΩΜΑ ΕΓΙΝΕ ΚΑΤΑ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΑΪΟΥ ΤΟΥ ΔΥΟ ΧΙΛΑΔΕΣ ΔΕΚΑΤΕΣΣΕΡΑ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑ ΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΑΪΤΗΣ ΑΕ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΑΛΛΙΔΗ v ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑ