ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΚΠΣ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΕΥΠΕ) ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Ταχ. Δ/νση : Λ. Αλεξάνδρας 11 Ταχ. Κώδικας : 114 73 Πληροφορίες : Ε. Τολέρης, Α. Ψάιλα τηλ. : 210 64 12 370, 210 64 12 371 fax : 210 64 51 914 e-mail : eype-ypehode@ath.forthnet.gr Ταχ. Δ/νση : Μητροπόλεως 3 Ταχ. Κώδικας : 105 57 Πληροφορίες : Δ. Ιακωβίδης, Σ. Ζησοπούλου τηλ. : 210 37 26 004, 210 37 26 0003 fax : 210 37 26 028 e-mail : diakovidis@mnec.gr, s.zisopoulou@mnec.gr Αθήνα, 26 Ιουλίου 2006 Α.Π.:30981/ΕΥΣΣΑΑΠ 2469 ΠΡΟΣ: ΟΠΩΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ΘΕΜΑ: Η εφαρμογή της Οδηγίας 2001/42 «για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση» κατά την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της προγραμματικής περιόδου 2007 2013 I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν κείμενο απευθύνεται στις Ειδικές Υπηρεσίες Διαχείρισης ή στις λοιπές αρμόδιες αρχές που έχουν την ευθύνη για την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Ε.Π.). Με το κείμενο αυτό δίνονται οι βασικές αρχές, που διέπουν την Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, σύμφωνα με τις βασικές υποχρεώσεις που απορρέουν από την Οδηγία 2001/42 (γνωστή ως «Οδηγία για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση») Σελίδα 1 από 17

όπως εναρμονίζεται στο εθνικό δίκαιο, κατά την κατάρτιση των ΕΠ της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Η Οδηγία 2001/42 όπως εναρμονίζεται στο εθνικό δίκαιο σχετικά με την Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ορισμένων Σχεδίων και Προγραμμάτων θα εφαρμοστεί κατά την κατάρτιση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΕΠ) της προγραμματικής περιόδου 2007 2013. Με την Οδηγία 2001/42 και την εναρμόνισή της στο εθνικό δίκαιο, δε θίγονται οι απαιτήσεις της Οδηγίας 85/337 (όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 97/11) ούτε οποιεσδήποτε άλλες απαιτήσεις του κοινοτικού δικαίου. Ως εκ τούτου οι ΚΥΑ 15393/2002 και 11014/2003 για την Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων ισχύουν ανεξάρτητα της προαναφερόμενης Οδηγίας 2001/42. Σκοπός της Εκτίμησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Σχεδίου ή Προγράμματος είναι να προσδώσει προστιθέμενη αξία στον αναπτυξιακό προγραμματισμό και όχι να τον αναχαιτίσει μέσω μιας επιπλέον αξιολόγησης. Ο αναπτυξιακός προγραμματισμός και η Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελούν δύο εργαλεία αμοιβαίας ενδυνάμωσης του συστήματος προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Oι δύο διαδικασίες στο πλαίσιο της πολιτικής Συνοχής θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά. Στόχος της Εκτίμησης των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Σχεδίων ή Προγραμμάτων είναι η διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προτάσεων, που περιέχονται στο Προγραμματικό κείμενο (ΕΠ), η προσέγγισή τους σε στρατηγικό επίπεδο και τέλος η ανάδειξη της βέλτιστης επιλογής ανάμεσα στις προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις υπογραμμίζοντας τους λόγους επιλογής μιας συγκεκριμένης λύσης. Η Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελεί ένα εργαλείο βελτίωσης των Σχεδίων και των Προγραμμάτων ενσωματώνοντας την περιβαλλοντική διάσταση στην κατάρτιση των ΕΠ και εστιάζοντας στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών κινδύνων και επιπτώσεων και στη μεγιστοποίηση των περιβαλλοντικών οφελών από τις προτεινόμενες παρεμβάσεις. Η Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτελεί μια διαδικασία «παράλληλη και συμπληρωματική» με την εκπόνηση του επιχειρησιακού προγράμματος και την εκ των προτέρων αξιολόγηση, που όμως θα ολοκληρωθεί με την κατάρτιση του τελικού σχεδίου του ΕΠ. Σελίδα 2 από 17

II. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ Ως «Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση» (ΣΠΕ) νοείται η διαδικασία περιβαλλοντικής αξιολόγησης Σχεδίου ή Προγράμματος μέσω μιας Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) (για την αναλυτική περιγραφή της οργάνωσης και διαχείρισης της διαδικασίας, σημείο IV, 2), της διεξαγωγής διαβουλεύσεων με τους εμπλεκόμενους φορείς (τις αρμόδιες Αρχές, τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους και το ενδιαφερόμενο κοινό), της συνεκτίμησης της ΣΜΠΕ και των αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων και τέλος της λήψης αποφάσεων και της ενημέρωσης σχετικά με την απόφαση. Η ΣΠΕ μπορεί να χωρισθεί σε δύο βασικά στάδια : Πρώτο στάδιο: Περιλαμβάνει την ανάθεση και εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Βασικός στόχος της ΣΜΠΕ είναι η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις παρεμβάσεις, που προβλέπονται στο προγραμματικό κείμενο (ΕΠ) καθώς επίσης και των εναλλακτικών λύσεων που θα μπορούσαν να αναληφθούν λαμβάνοντας υπόψη τους αναπτυξιακούς στόχους που διατυπώνονται στο σχέδιο του προγραμματικού κειμένου. Η θεώρηση αυτή θα αναδείξει την πλέον αποδεκτή περιβαλλοντικά λύση ενδυναμώνοντας έτσι την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΕΠ). Δεύτερο στάδιο: αφορά στη διαδικασία της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης (ΣΠΕ). Αυτή περιλαμβάνει : τη διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς (αρμόδιες Αρχές, κοινωνικοί και οικονομικοί εταίροι, ενδιαφερόμενο κοινό) με βασικό κείμενο τη ΣΜΠΕ καθώς και την εισήγηση στο αρμόδιο όργανο για την αποδοχή και έγκριση των συμπερασμάτων, που προέκυψαν από τη διαδικασία ΣΠΕ. III. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Οι απαιτήσεις, που απορρέουν από την Οδηγία 2001/42 και την εναρμόνισή της στο Εθνικό δίκαιο και θα αξιολογηθούν κατά την υποβολή των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της προγραμματικής περιόδου 2007 2013 από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Περιβάλλοντος της ΕΕ είναι : 1. Η ύπαρξη της ΣΜΠΕ. 2. Η διεξαγωγή διαβουλεύσεων με τις Υπηρεσίες, που ενδιαφέρονται για περιβαλλοντικά θέματα εκ της εφαρμογής των Προγραμμάτων λόγω αρμοδιότητας. 3. Η διεξαγωγή διαβουλεύσεων με το ενδιαφερόμενο κοινό. Σελίδα 3 από 17

4. Η λήψη αποφάσεων σχετικά με την περιβαλλοντική έγκριση (Περιβαλλοντική Δήλωση/Απόφαση) του ΕΠ. 5. Η ενημέρωση των αρμοδίων Υπηρεσιών και του ενδιαφερόμενου κοινού, που συμμετείχαν στη διαβούλευση, σχετικά με την Περιβαλλοντική Δήλωση/Απόφαση του ΕΠ. 6. Η ενημέρωση των αρμοδίων Υπηρεσιών και του ενδιαφερόμενου κοινού σχετικά με το οριστικό κείμενο του ΕΠ, που υιοθετήθηκε μετά την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών δεδομένων (της Περιβαλλοντικής Δήλωσης/Απόφασης). IV. ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠ ΤΗΣ ΠΠ 2007-2013 1. Πεδίο Εφαρμογής της Οδηγίας : Τα ΕΠ για τα οποία οπωσδήποτε απαιτείται η εκπόνηση ΣΜΠΕ είναι τα : ΠΕΠ όσα έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Σχέδια και Προγράμματα, που εκπονούνται για ένα ή περισσοτέρους από τους τομείς της Γεωργίας, Δασοπονίας, Αλιείας, Ενέργειας, Βιομηχανίας, Μεταφορών, Διαχείρισης αποβλήτων, Διαχείρισης Υδάτινων πόρων, Τηλεπικοινωνιών, Τουρισμού, Χωροταξικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού ή χρήση γης και τα οποία καθορίζουν το πλαίσιο για μελλοντικές άδειες έργων και δραστηριοτήτων της 1 ης και 2 ης υποκατηγορίας των Πινάκων 1-10 του Παραρτήματος Ι της υπ άριθμ. 15393/2332/2002 ΚΥΑ. Τα ΕΠ που δεν έχουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά, με τη χρήση κατάλληλων κριτηρίων θα προσδιοριστεί αν απαιτείται να υποβληθούν στη διαδικασία ΣΠΕ. Για τα ΕΠ αυτά, απαιτείται να εκπονηθεί Φάκελος, το περιεχόμενο του οποίου δίνεται στο Παράρτημα I και ο οποίος θα πρέπει να υποβληθεί στην αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ (ΕΥΠΕ) για αξιολόγηση. Στη συνέχεια, η αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ (ΕΥΠΕ) θα διατυπώσει εγγράφως στις Αρχές Προγραμματισμού την απαίτηση ή μη εκπόνησης ΣΜΠΕ για το συγκεκριμένο ΕΠ. Σε κάθε περίπτωση, θα υπάρξει η δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ των Αρχών Προγραμματισμού, του ΥΠΟΙΟ και του ΥΠΕΧΩΔΕ για την από κοινού επεξεργασία του πεδίου εφαρμογής. 2. Διαδικασίες ανάθεσης, οργάνωσης και διαχείρισης της ΣΜΠΕ: Η ΣΜΠΕ θα γίνει από εξωτερικούς συνεργάτες με ανάθεση παροχής υπηρεσιών από τις εκάστοτε Αρχές Σελίδα 4 από 17

Προγραμματισμού, σύμφωνα με το επισυναπτόμενο τεύχος προδιαγραφών (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙI «Περιεχόμενα Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων»), που προετοιμάστηκε από την αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ (Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος ΕΥΠΕ). Το αντικείμενο της ανάθεσης θα καλύπτει την εκπόνηση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) και την υποστήριξη της Αναθέτουσας Αρχής και της αρμόδιας Υπηρεσίας Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ καθ όλη τη διαδικασία και μέχρι την ολοκλήρωση της ΣΠΕ. Λόγω του περιορισμένου χρόνου, υπάρχει η ανάγκη για επιτάχυνση των διαδικασιών ανάθεσης. Για να αναληφθεί έγκαιρα το έργο της ΣΜΠΕ προτείνεται η δυνατότητα, που δίνει το Προεδρικό Διάταγμα 4 για χρήση της διαδικασίας απευθείας ανάθεσης με διαπραγμάτευση μετά από την υποβολή τριών τουλάχιστον προσφορών (Άρθρο 3 παρ.3) με ποσό ανάθεσης έως 130.000 συν το ΦΠΑ ή της διαδικασίας απευθείας ανάθεσης κατόπιν διαπραγματεύσεων (Άρθρο 3 παρ.2) με ποσό ανάθεσης έως 90.000 συν το ΦΠΑ με μέγιστη δυνατή έκπτωση επί των προαναφερόμενων τιμών μέχρι 20%. Το σχήμα που προτείνεται είναι : για κάθε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα να γίνει μια συνολική ΣΜΠΕ, η οποία θα προκύψει από τη σύνθεση των επί μέρους ΣΜΠΕ, που θα γίνουν στο επίπεδο των τομέων ή των περιφερειών. Σύμφωνα με την 3 η Εγκύκλιο για την «Κατάρτιση Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της Προγραμματικής Περιόδου 2007-2013», έχουν οριστεί οι υπεύθυνοι φορείς συντονισμού της εκπόνησης των Ε.Π. Τα ΕΠ της 4 ης προγραμματικής περιόδου θα προκύψουν ως σύνθεση των επί μέρους τομέων ή περιφερειών με βάση την «τρέχουσα αρχιτεκτονική» των ΕΠ (προγραμματική περίοδος 2000-2006). Επομένως, ο μελετητής που θα αναλάβει το έργο από τη συντονίστρια ΕΥΔ υφιστάμενου Ε.Π. θα αναλάβει και τη σύνθεση των επιμέρους ΣΜΠΕ. Για το μελετητή του συντονιστικού φορέα, προτείνεται η πρόβλεψη συνολικής αμοιβής μέχρι ποσού 130.000 κάνοντας χρήση της δυνατότητας του Προεδρικού Διατάγματος 4. Οι φορείς που αναφέρονται ως επί μέρους, θα αναθέσουν με τις ίδιες διαδικασίες, αλλά μέχρι του ποσού των 90.000. Σε κάθε περίπτωση, η μέγιστη δυνατή έκπτωση επί των προαναφερόμενων τιμών θα είναι μέχρι 20%. Σελίδα 5 από 17

Ο προσφέρων καθώς και ο υπεύθυνος έργου (συντονιστής της ΣΜΠΕ) αν είναι διαφορετικό πρόσωπο, θα πρέπει να είναι κάτοχος μελετητικού πτυχίου κατηγορίας 27 (Περιβαλλοντικές Μελέτες) Τάξης Γ και να έχει εμπειρία σε ΜΠΕ έργων και δραστηριοτήτων καθώς και σε μελέτες διαχείρισης περιβάλλοντος (ατμόσφαιρα, νερά, φύση, έδαφος). Επίσης τουλάχιστον ένα μέλος της ομάδας μελέτης του προσφέροντος θα πρέπει τα τελευταία πέντε έτη μέχρι την ημερομηνία υποβολής της προσφοράς, να έχει εμπειρία σε τομείς : περιφερειακής ανάπτυξης και προγραμματισμού, σχεδιασμού και διαχείρισης προγραμμάτων. 3. Υποβολή Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων(ΣΜΠΕ): Η ΣΜΠΕ θα υποβληθεί στην Αναθέτουσα Αρχή, όπου θα αξιολογηθεί ως προς την τήρηση των όρων της σύμβασης και θα σχολιαστεί σε σχέση με τον αναπτυξιακό προγραμματισμό. Ακολούθως, θα προωθηθεί στο ΥΠΕΧΩΔΕ (ΕΥΠΕ), προκειμένου να εξεταστεί για την πληρότητα, την επάρκεια και την ποιότητά της και θα κοινοποιηθεί στην ΕΥΣΣΑΑΠ του ΥΠΟΙΟ. Στη συνέχεια, η ΕΥΠΕ ΥΠΕΧΩΔΕ θα προωθήσει τη διαδικασία ΣΠΕ. Στο ΥΠΕΧΩΔΕ θα προωθηθούν οι ΣΜΠΕ, που αφορούν συνολικά στο ΕΠ. 4. Διαβουλεύσεις : Τα Κ- Μ υποχρεούνται να δώσουν την ευκαιρία στις αρμόδιες Αρχές και το κοινό να εκφράσουν τη γνώμη τους για την περιβαλλοντική μελέτη (ΣΜΠΕ). Οι διαβουλεύσεις θα γίνουν με τους εμπλεκόμενους φορείς δηλαδή τις Αρμόδιες Αρχές, τους κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους και το ενδιαφερόμενο κοινό. Το επίπεδο των διαβουλεύσεων θα είναι εθνικό ή και περιφερειακό, ανάλογα με την εμβέλεια και την περιοχή εφαρμογής του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Η διαδικασία διαβούλευσης τόσο με τις συναρμόδιες αρχές όσο και με το ενδιαφερόμενο κοινό καθορίζονται στην ΚΥΑ, με την οποία εναρμονίζεται στο ελληνικό περιβαλλοντικό δίκαιο η Οδηγία 2001/42/ΕΚ. Αρμόδιος φορέας για όλη τη διαδικασία των διαβουλεύσεων θα είναι το ΥΠΕΧΩΔΕ (ΕΥΠΕ) σε συνεργασία με την κάθε Αρχή Προγραμματισμού. Η Αρχή Προγραμματισμού θα παρέχει τεχνική, διοικητική και οικονομική υποστήριξη στην αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ καθ όλη τη διάρκεια των διαβουλεύσεων χρησιμοποιώντας κονδύλια της Τεχνικής Βοήθειας. Σελίδα 6 από 17

5. Αποδοχή και έγκριση των συμπερασμάτων της ΣΠΕ: Η αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ (ΕΥΠΕ) θα προετοιμάσει το Σχέδιο της «Περιβαλλοντικής Δήλωσης/Απόφασης» με όρους, περιορισμούς και κατευθύνσεις για την περιβαλλοντική ένταξη των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων με βάση τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα, που προέκυψαν από τη διαδικασία ΣΠΕ. Το σχέδιο της Περιβαλλοντικής Δήλωσης/Απόφασης θα υποβληθεί για έγκριση σε διυπουργικό όργανο, στο οποίο θα συμμετέχουν τα Υπουργεία ΥΠΟΙΟ, ΥΠΕΧΩΔΕ καθώς και το/τα αρμόδιο/α για το ΕΠ Υπουργείο/α σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ΚΥΑ με την οποία εναρμονίζεται η Οδηγία 2001/42/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο. Η Περιβαλλοντική Δήλωση /Απόφαση θα δημοσιοποιηθεί στο ενδιαφερόμενο κοινό καθώς και στις αρμόδιες Υπηρεσίες. Το κόστος δημοσιοποίησης θα καλυφθεί από την Αρχή Προγραμματισμού από τα κονδύλια της Τεχνικής Βοήθειας. 6. Ενσωμάτωση της Περιβαλλοντικής Δήλωσης/Απόφασης στο Σχέδιο του ΕΠ: Η Περιβαλλοντική Δήλωση/Απόφαση θα ενσωματωθεί πλήρως στα Σχέδια των προγραμματικών κειμένων των ΕΠ από τις Αρχές Προγραμματισμού με την τροποποίησή τους όπου και εφόσον αυτή απαιτείται. 7. Αξιολόγηση της ενσωμάτωσης των περιβαλλοντικών δεδομένων στο ΕΠ : o ex ante αξιολογητής των ΕΠ θα εξετάσει την ενσωμάτωση των αναφερομένων στην Περιβαλλοντική Δήλωση/Απόφαση στο ΕΠ, όπως προβλέπεται και από το έγγραφο εργασίας της Ε.Ε. για την ex-ante αξιολόγηση και τη σχετική εγκύκλιο του ΥΠΟΙΟ για την ex-ante αξιολόγηση. 8. Ενημέρωση σχετικά με τις αποφάσεις: Οι Αρχές Προγραμματισμού θα ενημερώσουν τις αρμόδιες περιβαλλοντικές Υπηρεσίες καθώς και το κοινό σχετικά με την τελική μορφή του Επιχειρησιακού Προγράμματος (το εγκεκριμένο πρόγραμμα) μέσω ανακοίνωσης στον ημερήσιο τύπο και της ανάρτησής του στην ηλεκτρονική διεύθυνση των ΕΥΔ των ΕΠ. V. ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΡΓΟΥ Λόγω του περιορισμένου χρόνου που υπάρχει και της ανάγκης για επιτάχυνση των διαδικασιών ανάθεσης, για να αναληφθεί έγκαιρα το έργο της εκπόνησης ΣΜΠΕ και της υποστήριξης των διαδικασιών ΣΠΕ, προτείνεται το ακόλουθο χρονοδιάγραμμα: Αύγουστος 2006 : Προετοιμασία και ανάθεση των μελετών. Σελίδα 7 από 17

Υποβολή παραδοτέου : 23 Οκτωβρίου 2006. Συμβατική διάρκεια του έργου: Μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2006, με δικαίωμα παράτασης δίχως αύξηση του οικονομικού αντικειμένου, προκειμένου να υπάρχει χρόνος για πιθανές βελτιώσεις - προσαρμογές των Προγραμμάτων στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισής τους από την Ε.Ε. Ο Γενικός Γραμματέας ΥΠΕΧΩΔΕ O Γενικός Γραμματέας ΥΠ.ΟΙ.Ο Δ. Κατσιγιάννης Κ. Μουσουρούλης Σελίδα 8 από 17

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΦΑΚΕΛΟΥ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΠΡΟΕΛΕΓΧΟΥ Ο φάκελος που υποβάλλεται στo πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικού προελέγχου για την υποβολή σε διαδικασία Σ.Π.Ε. περιέχει τουλάχιστον: Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Δίνονται στοιχεία της αρχής σχεδιασμού ή του φορέα εκπόνησης του σχεδίου ή προγράμματος. Β. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ H ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του σχεδίου ή προγράμματος με ιδιαίτερη αναφορά: Στον βαθμό στον οποίο το σχέδιο ή προγράμματα θέτει ένα πλαίσιο για έργα και άλλες δραστηριότητες είτε όσον αφορά στην θέση, στο χαρακτήρα, το μέγεθος και τις συνθήκες λειτουργίας τους, είτε στη χρησιμοποίηση φυσικών πόρων, Στη σχέση του σχεδίου ή προγράμματος με την εφαρμογή της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας για το περιβάλλον (π.χ. σχέδια ή προγράμματα σχετικά με τη διαχείριση αποβλήτων ή την προστασία των υδάτων), Στον βαθμό στον οποίο το σχέδιο ή πρόγραμμα επηρεάζει άλλα σχέδια ή προγράμματα συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν στο ίδιο ιεραρχημένο σύνολο σχεδιασμού, Στη σημασία του σχεδίου ή προγράμματος για την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, κυρίως με σκοπό την προαγωγή της αειφόρου ανάπτυξης, Στα περιβαλλοντικά προβλήματα που συνδέονται με το σχέδιο ή πρόγραμμα Γ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος, ιδίως τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής που ενδέχεται να επηρεασθεί από την υλοποίηση του σχεδίου ή προγράμματος, με ιδιαίτερη έμφαση στη σπουδαιότητα και στην ευαισθησία της περιοχής που ενδέχεται να επηρεασθεί, λόγω: Ειδικών φυσικών χαρακτηριστικών ή πολιτιστικής κληρονομιάς Υπέρβασης περιβαλλοντικών ποιοτικών προτύπων ή οριακών τιμών Εντατικής χρήσης γης Σελίδα 9 από 17

Δ. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ H ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Περιγράφονται τα χαρακτηριστικά των επιπτώσεων ιδιαίτερα όσον αφορά: Την πιθανότητα, τη διάρκεια, τη συχνότητα και την αναστρεψιμότητα των επιπτώσεων Τον σωρευτικό χαρακτήρα των επιπτώσεων Τον διασυνοριακό χαρακτήρα των επιπτώσεων Τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον (π.χ. λόγω ατυχημάτων) Το μέγεθος και την έκταση στο χώρο των επιπτώσεων (γεωγραφική περιοχή και μέγεθος πληθυσμού που ενδέχεται να θιγούν) Τις επιπτώσεις σε περιοχές ή τοπία τα οποία απολαύουν αναγνωρισμένου καθεστώτος προστασίας σε εθνικό, κοινοτικό ή διεθνές επίπεδο, και εκτιμάται η ενδεχόμενη σημαντικότητα των επιπτώσεων αυτών. Ε. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Χάρτες Σχέδια κατάλληλης κλίμακας, κατά την κρίση του μελετητή, ανάλογα με την χωρική διάσταση του σχεδίου ή προγράμματος. Το σύνολο του φακέλου και των χαρτών σχεδίων παραδίδονται και σε ηλεκτρονική μορφή. Σελίδα 10 από 17

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (Σ.Μ.Π.Ε.) Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε.) περιλαμβάνει τουλάχιστον: Α. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Στο κεφάλαιο αυτό δίνεται μια μη τεχνική περίληψη του συνόλου της μελέτης. Β. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Δίνονται στοιχεία της αρχής σχεδιασμού ή του φορέα εκπόνησης του σχεδίου ή προγράμματος καθώς και του μελετητή της Σ.Μ.Π.Ε. Γ. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Η ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Αναλύονται η σκοπιμότητα και οι στόχοι του σχεδίου ή προγράμματος. Επίσης συμπεριλαμβάνονται: α) οι διεθνείς ή κοινοτικοί ή εθνικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας που αφορούν στο σχέδιο ή πρόγραμμα, β) ο τρόπος με τον οποίο οι στόχοι αυτοί και τα περιβαλλοντικά ζητήματα ελήφθησαν υπόψη κατά την προετοιμασία του, γ) η σχέση του με άλλα σχετικά σχέδια και προγράμματα. Δ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Η ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται περιγραφή του σχεδίου ή προγράμματος με ιδιαίτερη αναφορά: α) στο γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του, β) στο περιεχόμενό του, γ) στα έργα και στις δραστηριότητες που ενδεχομένως να προκύψουν από την εφαρμογή του. Ε. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Περιγράφονται οι εύλογες εναλλακτικές δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένων α) της μηδενικής λύσης, β) των λόγων επιλογής των εναλλακτικών δυνατοτήτων που εξετάσθηκαν, γ)των περιβαλλοντικά τεκμηριωμένων λόγων επιλογής του προτεινόμενου σχεδίου ή προγράμματος έναντι των άλλων εναλλακτικών δυνατοτήτων. Σελίδα 11 από 17

ΣΤ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος και δίνονται πληροφορίες για: α) τα σχετικά στοιχεία της τρέχουσας κατάστασης του περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης και η βάσει αυτής πιθανή εξέλιξη εάν δεν εφαρμοσθεί το σχέδιο ή πρόγραμμα, β) τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των περιοχών που ενδέχεται να επηρεασθούν σημαντικά εντός της περιοχής μελέτης γ) τα τυχόν υφιστάμενα περιβαλλοντικά προβλήματα των περιοχών της παραγράφου β ανωτέρω, κυρίως εάν πρόκειται για περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής σημασίας, όπως εκείνες που περιλαμβάνονται στο εθνικό σκέλος του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000. Σημειώνεται, ότι ως περιοχή μελέτης ορίζεται μια ευρύτερη περιοχή από εκείνη του γεωγραφικού πεδίου εφαρμογής του σχεδίου ή προγράμματος, στην οποία αναμένονται σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εφαρμογή του. Η περιοχή αυτή ορίζεται κάθε φορά από το μελετητή της Σ.Μ.Π.Ε. σε συνεργασία με την αρχή σχεδιασμού του σχεδίου ή προγράμματος. Ζ. ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Η ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Προσδιορίζονται, εκτιμώνται και αξιολογούνται οι ενδεχόμενες σημαντικές επιπτώσεις, και ειδικότερα οι πρωτογενείς και δευτερογενείς, σωρευτικές, συνεργιστικές, βραχυ-, μεσομακροπρόθεσμες, μόνιμες και προσωρινές, θετικές και αρνητικές επιπτώσεις σε τομείς όπως: η βιοποικιλότητα ο πληθυσμός η ανθρώπινη υγεία η πανίδα, η χλωρίδα το έδαφος τα ύδατα ο αέρας οι κλιματικοί παράγοντες τα υλικά περιουσιακά στοιχεία η πολιτιστική κληρονομιά συμπεριλαμβανομένης της αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς το τοπίο και οι σχέσεις μεταξύ των ανωτέρω παραγόντων. Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται ο τρόπος διενέργειας της εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Επίσης περιγράφονται: α) οι προτάσεις / κατευθύνσεις / μέτρα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την, κατά το δυνατόν, αντιμετώπιση οποιωνδήποτε σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον, και β) το σύστημα παρακολούθησης των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του σχεδίου ή προγράμματος ( monitoring). Η. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Στο κεφάλαιο αυτό δίνονται στοιχεία της κανονιστικής πράξης περιβαλλοντικής έγκρισης του σχεδίου ή προγράμματος και περιλαμβάνει: Σελίδα 12 από 17

α) τις προτάσεις / κατευθύνσεις / μέτρα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την, κατά το δυνατόν, αντιμετώπιση οποιωνδήποτε σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον, β) το προβλεπόμενο σύστημα παρακολούθησης των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του σχεδίου ή προγράμματος (monitoring). Θ. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΜΠΕ Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μνεία των τυχόν δυσκολιών (όπως τεχνικά ελαττώματα ή έλλειψη τεχνογνωσίας ή έλλειψη στοιχείων ή πληροφοριών), που προέκυψαν κατά την εκπόνηση της μελέτης. Ι. ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΕΣ Στο κεφάλαιο αυτό καταγράφονται οι απολύτως αναγκαίες πρόσθετες βασικές μελέτες και έρευνες, οι οποίες θα πρέπει να εκπονηθούν πριν την έγκριση των έργων και δραστηριοτήτων που προκύπτουν από την εφαρμογή του σχεδίου ή προγράμματος. Κ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ α) Κείμενα τεκμηρίωσης. β) Χάρτες Σχέδια κατάλληλης κλίμακας, κατά την κρίση του μελετητή, ανάλογα με την χωρική διάσταση του σχεδίου ή προγράμματος. Το σύνολο της μελέτης και των χαρτών σχεδίων παραδίδονται και σε ηλεκτρονική μορφή. Σελίδα 13 από 17

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ : Α. Γενικοί - Ειδικοί Γραμματείς Υπουργείων Περιφερειών Υπουργείο Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης & Αποκέντρωσης Γενικό Γραμματέα, Δημόσιας Διοίκησης & Ηλεκτρονικής Διακ/σης, κ. Βασίλειο Ανδρονόποuλο Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών Ειδ. Γραμματέα Κοινωνίας της Πληροφορίας κ. Β. Ασημακόπουλο Υπουργείο Ανάπτυξης Ειδ. Γραμματέα ΕΔΤ Ανταγωνιστικότητας, κ. Σπ. Ευσταθόπουλο ΥΠΕΧΩΔΕ Γεν. Γραμματέα Δημ. Εργων, κ. Γ. Τρυφωνίδη Υπουργείο Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων Ειδ. Γραμματέα, ΕΔΤ Θεμ/των Ευρ. Ενωσης. & Κοιν. Πλαισίου Στήριξης, κ. Δ. Σκιαδά Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας Γεν. Γραμματέα Κοινοτικών και άλλων πόρων, κ. Κων/νο Τσουτσοπλίδη Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ειδ. Γραμματέα Ε.Δ.Τ. Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, κ. Μελέτιο Τζαφέρη Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Ειδ. Γραμματέα, (Διοικ. Τομέας Προγραμματισμού & Εφαρμογών Γ ΚΠΣ), κ. Δ. Παπαγιαννίδη Υπουργείο Πολιτισμού Γεν. Γραμματέα, κ. Χρ. Ζαχόπουλο Υπουργείο Μεταφορών & Επικοινωνιών Γεν. Γραμ. ΥΜΕ, κ. Δημ. Σταμάτη Γεν. Γραμματείς Περιφερειών Αν. Μακεδονίας & Θράκης, κ. Μιχ. Αγγελόπουλο Κεντρικής Μακεδονίας, κ. Γ. Τσιότρα Δυτ. Μακεδονίας, κ. Ανδρ. Λεούδη Ηπείρου, κ. Δ. Πανοζάχο Θεσσαλίας, κ. Φωτ. Γκούπα Ιονίων Νήσων, κ. Σωτ. Βόσδου Δυτικής Ελλάδος, κ. Π. Καββαδά Στερεάς Ελλάδος, κ. Κ. Έξαρχο Σελίδα 14 από 17

Αττικής, κ. Χ. Μανιάτη Πελοποννήσου, κα Αγγελ. Αβούρη Βορ. Αιγαίου, κ. Σέργιο Τσίφτη Νοτίου Αιγαίου, κ. Χ. Κόκκινο Κρήτης, κ. Σερ. Τσόκα Β. ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Κοινωνία της Πληροφορίας Ειδική Υπηρεσία Koινοτικής Πρωτοβουλίας Interreg II Ναυάρχου Νικοδήμου 11 & Βουλής 10557 Αθήνα Λεωφόρος Γεωργικής Σχολής 65 57001 Θεσ/νίκη Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα Μεσογείων 56 11527 Αθήνα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Υγεία - Πρόνοια Γλάδστωνος 1 α 10677 Αθήνα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Ο.Α.Λ.Α.Α. Λ. Μεσογείων 109-111 11526 Αθήνα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Σ.Α.Α.Σ. Αγ. Σοφίας 10 15451 Ν. Ψυχικό Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Περιβάλλον Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Πολιτισμός Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση Ιτέας 2 & Ευρυτανίας 11523 Αθήνα Θεμιστοκλέους 87 & Μεθώνης 10681 Αθήνα Πιττακού 2 & Περιάνδρου 10558 Πλάκα Δεληγιώργη 9 10437 Αθήνα Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού ΕΚΤ Αγησιλάου 23-25, 104 36 Αθήνα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Ανατ. Μακεδονίας Θράκης Λοχ. Ορφανουδάκη & Ηλέκτρας 69100 Κομοτηνή Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Κεντρικής Μακεδονίας Λ. Γεωργικής Σχολής 65 57001 -Πυλαία Θεσσαλονίκη Σελίδα 15 από 17

Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Δυτικής Μακεδονίας Καμβουνίων 16 α 50100 Κοζάνη Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Ηπείρου 8 ης Μεραρχίας 5-7 45445 Ιωάννινα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Θεσσαλίας Σωκράτους 111 41336 Λάρισα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Ιονίων Νήσων Εθν. Παλαιοκαστρίτσας Αλυκές Ποταμού 49100 Κέρκυρα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Δυτικής Ελλάδας ΝΕΟ Πατρών Αθηνών 28 26441 Πάτρα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Στερεάς Ελλάδας Υψηλάντου 12 35100 Λαμία Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Αττικής Λ. Συγγρού 98-100 11741 Αθήνα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Πελοποννήσου Τέρμα Ερ. Σταυρού 22100 Τρίπολη Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Βορείου Αιγαίου 1 ο χλμ Μυτιλήνης- Λουτρών 81100 Μυτιλήνη Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Νοτίου Αιγαίου Ακτή Παπάγου 46 84100 Ερμούπολη Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Κρήτης Δουκός Μποφώρ 7 71202 Ηράκλειο ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ : ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Αγροτική Ανάπτυξη Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου Λεωφόρος Αθηνών 58 10441 Αθήνα Ε.Υ.Δ. Ε.Π. Αλιεία Ιεροσολύμων 6 11252 Αθήνα Εσωτερική Διανομή : ΥΠΕΧΩΔΕ Γραφείο Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Σουφλιά Γραφείο Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Θ. Ξανθόπουλου Γραφείο Υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Σ. Καλογιάννη Σελίδα 16 από 17

Γραφ. Γεν. Γραμ. ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Δ. Κατσιγιάννη Γραφ. Γεν. Δ/ντή κ. Ι. Βουρνά ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ Ε. Τολέρη Α. Ψάιλα ΥΠΟΙΟ Γραφείο Υπουργού ΥΠΟΙΟ κ. Γ. Αλογοσκούφη Γραφείο Υφυπουργού ΥΠΟΙΟ κ. Χ. Φώλια Γραφ. Γεν. Γραμ. ΥΠΟΙΟ κ. Κ. Μουσουρούλη Γραφ. Γεν. Δ/τη κ. Μ. Κατσιαδάκη Ε.Υ. Στρατηγικής, Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων Ε.Υ. Συντονισμού της Εφαρμογής των ΕΠ Ε.Υ. ΟΠΣ Ε.Υ. Αρχή Πληρωμής Σελίδα 17 από 17