entheto_espa_πετρος.indd 2
Περιεχόμενα Εμπορία και Μεταποίηση Από τις 30 Δεκεμβρίου και μέχρι να εξαντληθούν οι πόροι (100 εκατ. ευρώ) θα είναι ανοιχτό για αιτήσεις το νέο πρόγραμμα Αύξησης της Προστιθέμενης Αξίας των γεωργικών προϊόντων, γνωστό σε όλους ως «Εμπορία και Μεταποίηση». Διαβάστε αναλυτικά ποιες επιχειρήσεις ενισχύονται και ποιοι. Σελίδες 4-13 Νέα προγραμματική περίοδος για το ΕΣΠΑ Με ενισχυμένο τον ρόλο των περιφερειών και περισσότερες δράσεις για τον πρωτογενή τομέα (γεωργία και κτηνοτροφία) σχεδιάζεται η επόμενη προγραμματική περίοδος για το ΕΣΠΑ από το υπουργείο Ανάπτυξης, με ορίζοντα το 2020. Σελίδες 14-23 Νέοι Γεωργοί και Κτηνοτρόφοι Όλες οι λεπτομέρειες για το τι χρειάζεται ένας νέος ηλικίας 18-40 ετών που θέλει να ασχοληθεί με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, και επιδιώκει τη χρηματοδότησή του μέσα από το αντίστοιχο πρόγραμμα. Το πριμ πρώτης εγκατάστασης κυμαίνεται μεταξύ 10.000 και 20.000 ευρώ ανάλογα με την περιοχή της εκμετάλλευσης, την κατεύθυνσή της και τους στόχους του νέου επενδυτή, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι τώρα από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Σελίδες 24-27 Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας Μέσω του νεότευκτου Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας δίνεται δάνειο με επιτόκιο 3,87% για να εξασφαλιστεί η ιδία συμμετοχή του επενδυτή-αγρότη με Σχέδιο Βελτίωσης ή Μεταποίησης. Όσον αφορά τις εγγυήσεις, η Τράπεζα τις ζητάει ανάλογα με την περίπτωση και με τη συνεργασία που είχε στο παρελθόν με τον κάθε ενδιαφερόμενο. Σελίδες 28-30 IΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: GREEN BOX ΕΚΔΟΤΙΚΗ A.E. ΕΚΔΟΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Green Box Εκδοτική Α.E. Νίκης 24, Σύνταγμα, 105 57, Tηλ. 210/3232905, Fax 210/3232967 E-mail: info@agronews.gr www.agronews.gr Γιάννης Πανάγος Πέτρος Αλεξανδρής ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ/ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: ΔΙΑΝΟΜΗ: ΕΚΤΥΠΩΣΗ/ ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ: Αγγελική Σγούρου Παναγιώτης Αραβαντινός Ζωή Μπουλέρου Ελισάβετ Μπουζαλάκου Ευρώπη Πρακτορείο Διανομής Τύπου Α.Ε. Εκτυπώσεις ΙΡΙΣ Α.Ε.Β.Ε. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, η κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς προηγούμενη άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. Δεκέμβριος 2013 3 entheto_espa_πετρος.indd 3 12/18/13 5:37 PM
προγραμμα ενισχυσησ εμποριασ και ΜΕΤΑΠΟΙησησ Ανοιχτή προθεσμία για νέες μονάδες επεξεργασίας προϊόντων Από τις 30 Δεκεμβρίου και μέχρι να εξαντληθούν οι πόροι (100 εκατ. ευρώ) θα είναι ανοιχτό για αιτήσεις το νέο πρόγραμμα Αύξησης της Προστιθέμενης Αξίας των γεωργικών προϊόντων, γνωστό σε όλους ως Εμπορία και Μεταποίηση. Η μεγαλύτερη διαφορά σε σχέση με τις δύο προηγούμενες προκηρύξεις στα πλαίσια του «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» είναι η ανοιχτή προθεσμία κι αυτό για να προχωρά γρηγορότερα η αξιολόγηση των φακέλων, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Πάντως, έχει δοθεί προτεραιότητα σε μικρά, εξαγωγικά επιχειρηματικά project, έτοιμα προς υλοποίηση. 4 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 4
Στις επόμενες σελίδες παρατίθενται τα βασικά σημεία του προγράμματος, όπως έχει τροποποιηθεί τόσο με τη νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β 3078/4.12.2013) όσο και με την προκήρυξη που δημοσιεύτηκε στη «Διαύγεια» την Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου (ΑΔΑ: ΒΛΓΨΒ-ΥΣΕ). Σύμφωνα με την ΚΥΑ που υπογράφουν οι υπουργοί Οικονομικών, Εσωτερικών, Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων: στήριξης στο πλαίσιο των κοινών οργανώσεων αγοράς. Πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν ικανοποιητική συμμετοχή των παραγωγών των βασικών προϊόντων στα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από την επένδυση. 2. Το σύνολο της Δημόσιας Δαπάνης, που απαιτείται για την υλοποίηση του Μέτρου ανέρχεται σε 250.015.260 ευρώ, η οποία κατανέμεται ενδεικτικά στα έτη 2010-2015 ως ακολούθως: για το έτος 2010 0 εκατ. ευρώ, για το έτος 2011 1 εκατ. ευρώ, για το έτος 2012 6 εκατ. ευρώ, για το έτος 2013 36 εκατ. ευρώ, για το έτος 2014 62 εκατ. ευρώ και για το έτος 2015 145.015.260 ευρώ, με δυνατότητα μεταφοράς σε επόμενα έτη μέχρι τη λήξη του Προγράμματος. Άρθρο 2 ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΙ 1. Ενισχύονται οι επενδύσεις: α) που βελτιώνουν τις συνολικές επιδόσεις των επιχειρήσεων που επενδύουν στη μεταποίηση και Προβάδισμα έχουν παραδείγματα επενδύσεων σε κλάδους γεωργικής παραγωγής που καλύπτουν την ελλειμματικότητα στη μεταποιητική υποδομή σε επίπεδο νομού ή περιφέρειας, στη σύναψη ιδιωτικών συμφωνητικών με παραγωγούς κ.ά. Άρθρο 1 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 1. Η παρούσα απόφαση καθορίζει τους κανόνες οι οποίοι διέπουν την υπαγωγή επενδύσεων στο Μέτρο 123Α «Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων», εφεξής καλούμενου Μέτρου, του Άξονα 1: «Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας», του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2007-2013, εφεξής καλούμενου Προγράμματος και τις διαδικασίες καταβολής των ενισχύσεων στους δικαιούχους. Στην παρούσα Απόφαση υπάγονται οι επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, τα οποία καλύπτονται από το παράρτημα Ι της Συνθήκης, εξαιρουμένων των αλιευτικών, όταν από τη μεταποίηση-τυποποίησή τους προκύπτει επίσης γεωργικό προϊόν. Οι επενδύσεις αυτές πρέπει να συμβάλλουν στη βελτίωση της κατάστασης του συγκεκριμένου βασικού κλάδου γεωργικής παραγωγής, στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, με τη στήριξή τους σε θέματα ανάπτυξης καινοτομιών, στη βελτίωση της ποιότητας, της υγιεινής, της ασφάλειας των προϊόντων τους και προστασίας του περιβάλλοντος, να παρέχουν δε επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για τη δυνατότητα εξεύρεσης κανονικών διεξόδων στην αγορά για τα σχετικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς στην παραγωγή ή τα ανώτερα όρια της κοινοτικής εμπορία των γεωργικών προϊόντων του Παραρτήματος Ι, συμβάλλοντας στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της προστιθέμενης αξίας τους, β) που αφορούν στην επίτευξη των ακόλουθων στόχων: Ι. τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας συγκεκριμένων βασικών κλάδων γεωργικής παραγωγής (π.χ. μέσω της κάλυψης της ελλειμματικότητας στη μεταποιητική υποδομή σε επίπεδο νομού ή περιφέρειας, στη σύναψη ιδιωτικών συμφωνητικών με παραγωγούς κ.λπ.), II. την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των παραγόμενων προϊόντων των στηριζόμενων επιχειρήσεων, με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, καινοτομίας, τήρησης σύγχρονων κανόνων ασφάλειας τροφίμων για την προστασία του καταναλωτή, καθώς και με την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για την κάλυψη των αναγκών των μονάδων, III. την παραγωγή προϊόντων ποιότητας, προϊόντων που φέρουν χρήση σήμανσης νησιωτικό ή ορεινό, φέρουν εθνικά σήματα πιστοποίησης, παράγονται με σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης, από επεξεργασία βιολογικών πρώτων υλών, ΠΟΠ, ΠΓΕ, ζωικών προϊόντων προερχομένων από ειδικές εκτροφές, IV. τη βελτίωση της προστασίας του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας, της υγιεινής και προστασίας του καταναλωτή, V. τη βελτίωση και την παρακολούθηση των υγειονομικών συνθηκών και της καλής διαβίωσης των ζώων. VI. τη διάνοιξη νέων ευκαιριών εξεύρεσης αγορών (π.χ. αύξηση πωλήσεων, εξαγωγική δραστηριότητα) για τα γεωργικά προϊόντα, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς στην παραγωγή ή τα ανώτερα όρια της κοινοτικής στήριξης στο πλαίσιο της ΚΟΑ. γ) προϋπολογισμού αίτησης ενίσχυσης 100.000-5.000.000 ευρώ για το 80% των πόρων του προγράμματος, ενώ το 20% των πόρων θα διατεθεί για επενδύσεις προϋπολογισμού μεγαλύτερου των 5.000.000 ευρώ μέχρι 10.000.000 ευρώ. Η διάθεση του 20% των πόρων του προγράμματος για επενδύσεις 5.000.000-10.000.000 ευρώ να πραγματοποιείται εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις και, σε αντίθετη περίπτωση, διατίθενται στις λοιπές κατηγορίες. 2. Δεν ενισχύονται οι επενδύσεις: α) Για τη μεταποίηση ή την εμπορία προϊόντων που προέρχονται από Χώρες εκτός Ε.Ε., εκτός των περιπτώσεων προϊόντων που δεν παράγονται σε αυτές και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βελτιστοποιημένου τελικού προϊόντος συνολικά ή μεμονωμένα και μέχρι ποσοστού 20% της συνολικής προτεινόμενης επεξεργασίας πρώτων υλών. β) Για παρασκευή και εμπορία προϊόντων απομίμησης ή υποκατάστασης του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων και του μελιού. γ) Στο επίπεδο λιανικού εμπορίου. δ) Που αφορούν γενετικά τροποποιημένα προϊόντα. Δεκέμβριος 2013 5 entheto_espa_πετρος.indd 5
ε) Των οποίων ο προϋπολογισμός της αίτησης ενίσχυσης είναι μικρότερος των 100.000 ευρώ ή μεγαλύτερος των 10.000.000 ευρώ. στ) Οι οποίες έχουν ενισχυθεί ή προβλέπεται η ενίσχυσή τους στα πλαίσια της ΚΟΑ όπως αυτές εξειδικεύονται κατωτέρω στους αντίστοιχους τομείς ενίσχυσης του Μέτρου, με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων, που καθορίζονται σε αυτούς (Παράρτημα Α της παρούσας). ζ) Που αφορούν, στο σύνολο ή στο μεγαλύτερο μέρος τους, παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για χρήση πέραν της ιδιοκατανάλωσης. η) Υφιστάμενης δραστηριότητας σχετικής με την προτεινόμενη επένδυση οι οποίες στερούνται νομιμοποιητικών εγγράφων λειτουργίας. 3. Οι επιλέξιμες κατά τομέα δράσεις αναφέρονται στο Παράρτημα Α. Άρθρο 3 ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ 1. Δικαιούχοι ενίσχυσης είναι: 4. Αιτήσεις εταιρειών υπό ίδρυση δεν θα λαμβάνονται υπόψη. Οι δικαιούχοι πρέπει να λειτουργούν αποκλειστικά ως: ατομική επιχείρηση, Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε., Α.Ε., Ι.Κ.Ε., προσωπική εταιρεία του εμπορικού νόμου, Αγροτική Συνεταιριστική Οργάνωση, Συνεταιριστική Επιχείρηση ή Δημοτική Επιχείρηση Πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, κατά την έννοια της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 6ης Μαΐου 2003 σχετικά με τον ορισμό των πολύ μικρών, των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων, η οποία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. L124/36/20-5-03. Οι επιχειρήσεις, που απασχολούν λιγότερους από 750 υπαλλήλους ή έχουν κύκλο εργασιών μικρότερο των 200 εκατ. ευρώ, για τις οποίες προβλέπεται μείωση κατά το ήμισυ του μέγιστου ποσοστού του άρθρου 3, παράγραφος 1 της παρούσας. Οι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτου μεγέθους, στα μικρά νησιά του Αιγαίου κατά την έννοια του Καν. (ΕΕ) αριθ. 229/2013, για τις οποίες προβλέπεται το μέγιστο ποσοστό στήριξης. Οι δικαιούχοι ενίσχυσης πρέπει να λειτουργούν αποκλειστικά με μία από τις ακόλουθες μορφές επιχειρήσεων: ατομική επιχείρηση, Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε., Α.Ε., Ι.Κ.Ε., προσωπικές εταιρείες του εμπορικού νόμου, Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις κάθε βαθμίδας, Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, Δημοτικές Επιχειρήσεις, οι οποίες λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις της εμπορικής και φορολογικής νομοθεσίας, που τελικά επιβαρύνονται με το κόστος της πραγματοποίησης του σχεδίου. 2. Οι δικαιούχοι ενίσχυσης πρέπει: Να μη βρίσκονται υπό πτώχευση, εκκαθάριση ή αναγκαστική διαχείριση, να μην εκκρεμεί σε βάρος τους ανάκτηση ενίσχυσης για παραβάσεις σε ομοειδείς δραστηριότητες, να μην είναι προβληματικές επιχειρήσεις κατά την έννοια των κοινοτικών κατευθυντήριων γραμμών όσον αφορά κρατικές ενισχύσεις για την διάσωση και αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων (Ε.Ε. C 244/1-10-04), να τηρούν βιβλία Β ή Γ κατηγορίας του Κ.Β.Σ. να υποβάλλουν στα επενδυτικά σχέδιά τους δαπάνες που δεν έχουν χρηματοδοτηθεί και δεν έχουν ενταχθεί σε άλλο πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από εθνικούς ή κοινοτικούς πόρους, να δεσμευτούν ότι τα επενδυτικά τους σχέδια δεν έχουν υποβληθεί για ένταξη και δεν θα υποβληθούν σε άλλο πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από εθνικούς ή κοινοτικούς πόρους, τα αυτόνομα και λειτουργικά επενδυτικά σχέδια με ολοκληρωμένο χαρακτήρα. Για τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα των επενδυτικών σχεδίων ισχύει η ανωτέρω δέσμευση, των οποίων μπορεί να καταδειχθεί η φερεγγυότητα και η οικονομική βιωσιμότητα, που περιγράφουν εκτενώς και με σαφήνεια τον τρόπο κάλυψης της ιδίας συμμετοχής, με ίδια κεφάλαια ή και δανεισμό. Σημειώνεται ότι το ύψος των ιδίων κεφαλαίων δεν μπορεί να είναι μικρότερο του 25% του αιτούμενου κόστους πραγματοποίησης της επένδυσης. 3. Οι διατάξεις της απόφασης αυτής δεν έχουν εφαρμογή σε επιχειρήσεις που λειτουργούν υπό την μορφή της κοινωνίας, της εταιρείας αστικού δικαίου και κοινοπραξίας. Άρθρο 4 ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ (πίνακας σελ. 7) 1. Οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις κατά την έννοια της σύστασης 2003/361/ΕΚ της Επιτροπής, ενισχύονται με: 50% του ποσού των επιλέξιμων επενδύσεων στις περιφέρειες που είναι επιλέξιμες για το στόχο σύγκλισης. 40% του ποσού των επιλέξιμων επενδύσεων στις περιφέρειες που είναι επιλέξιμες για το στόχο μη σύγκλισης. 65% του ποσού των επιλέξιμων επενδύσεων στα μικρά νησιά του Αιγαίου κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2019/93. 2. Οι επιχειρήσεις που έχουν μέχρι 750 υπαλλήλους ή έχουν κύκλο εργασιών μέχρι 200 εκατ. ευρώ, ενισχύονται με το μισό του μέγιστου ποσοστού που προβλέπεται σύμφωνα με το παράρτημα του Καν. 1698/2005. Δεν ισχύουν οι περιορισμοί μεγέθους επιχειρήσεων, ως προς το μέγιστο ποσοστό στήριξης, στο έδαφος των μικρών νησιών του Αιγαίου. 3. Αν στο εγκεκριμένο επενδυτικό σχέδιο προβλέπεται δανεισμός για την κάλυψη της ιδίας συμμετοχής, το σχετικό δάνειο θα πρέπει: α) να συνάπτεται με χρηματοπιστωτικό ίδρυμα (όροι, ύψος, διάρκεια, σκοπός, επιτόκιο), β) να λαμβάνεται για το επενδυτικό σχέδιο και να γίνεται σχετική μνεία στην δανειακή σύμβαση, γ) να προσκομίζονται η δανειακή σύμβαση και οι τυχόν εκταμιεύσεις. Το επενδυτικό δάνειο μπορεί να λαμβάνεται και σε συνάλλαγμα. Το δάνειο που θα χρησιμοποιηθεί είναι δυνατόν να υποστηρίζεται και από τα χρηματοδοτικά εργαλεία του ΠΑΑ, όπως το Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας. Σημειώνεται ότι στην περίπτωση που το δάνειο έχει χορηγηθεί κάνοντας χρήση του χρηματοδοτικού εργαλείου της ΕΤΕΑΝ και εμπεριέχει Ακαθά- 6 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 6
Δεκέμβριος 2013 7 entheto_espa_πετρος.indd 7
ριστο Ισοδύναμο Επιχορήγησης (ΑΙΕ), αυτή θα συνυπολογισθεί κατά την πληρωμή της τελικής δόσης της Δημόσιας Δαπάνης, ώστε η συνολικά καταβληθείσα ενίσχυση να είναι σύμφωνη με τις κοινοτικές και εθνικές διατάξεις. 4. Η ενίσχυση καταβάλλεται απευθείας σε τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου και δεν επιτρέπεται η εκχώρησή της σε τρίτους. νομένης της χρηματοδοτικής μίσθωσης, όπως προβλέπεται στις εθνικές διατάξεις. δ) Τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων όχι ως μεμονωμένη δράση αλλά ως τμήμα της συνολικής παραγωγικής επένδυσης. ε) Την αγορά καινούργιων οχημάτων - ισοθερμικών βυτίων, αναγκαίων για τη μεταφορά του γάλακτος προς τον χώρο τυποποίησης - μεταποίησης, καθώς και την αγορά καινούργιων οχημάτων ψυγείων μόνο για τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου Πελάγους. στ) Την αγορά οχημάτων για τη μεταφορά των ζωικών υποπροϊόντων με προδιαγραφές σύμφωνες με την κείμενη νομοθεσία (Καν.1069/09 και 142/11), στο πλαίσιο της δράσης που αφορά σε ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό μονάδων αδρανοποίησης υποπροϊόντων σφαγής. ζ) Τα γενικά έξοδα μέχρι 5% του συνόλου του προϋπολογισμού, όπως αμοιβές μηχανικών, συμβούλων, και άδειες πέραν αυτών. η) Τα απρόβλεπτα ενισχύονται μέχρι 5% του συνόλου του προϋπολογισμού της αίτησης ενίσχυσης εφόσον αφορούν επιλέξιμες δαπάνες. θ) Δαπάνες για μελέτες σκοπιμότητας, δαπάνες για τη δημιουργία αναγνωρίσιμου σήματος (ετικέτας) του προϊόντος, απόκτηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, έρευνα αγοράς για τη διαμόρφωση της εικόνας του προϊόντος (συσκευασία, σήμανση) καθώς και οι δαπάνες κατασκευής και ανάρτησης επεξηγηματικής πινακίδας ή πλαισίου στην τοποθεσία υλοποίησης της επένδυσης. ι) Την απόκτηση πιστοποιητικών από αρμόδιους οργανισμούς (όπως ISO, HACCP κλπ). ια) Την αγορά fax, τηλεφωνικών εγκαταστάσεων, δικτύων ενδοεπικοινωνίας και ηλεκτρονικών υπολογιστών, συμπεριλαμβανομένου του απαραίτητου για τη λειτουργία της επένδυσης λογισμικού, φωτοτυπικών και συστημάτων ασφαλείας των εγκαταστάσεων. ιβ) Την κατασκευή της κατοικίας φύλαξης των εγκαταστάσεων μέχρι του ποσού των 50.000 ευρώ. ιγ) Τα έξοδα για την κατασκευή γεώτρησης για ε) Προσωρινά έργα μη αμέσως συνδεόμενα με την εκτέλεση της πράξης (π.χ. προσωρινό υπόστεγο για την φύλαξη υλικών, κλπ). στ) Εργασίες πράσινου (δενδροφυτεύσεις, γκαζόν, κ.λ.π.) καθώς και έργα διακόσμησης. ζ) Έργα οδοποιίας εκτός των ορίων του οικοπέδου εγκατάστασης της μονάδας πέραν των απολύτως αναγκαίων για την εξυπηρέτησή της. η) Συμβολαιογραφικά έξοδα και πάσης φύσεως φόροι και δημοσιονομικές επιβαρύνσεις του δικαιούχου της επένδυσης. θ) Εξοπλισμός αναψυχής (όπως εξοπλισμός αναπαραγωγής ήχου και εικόνας κ.λπ.). ι) Αγορά οχημάτων εν γένει εκτός των ειδικών και αναγκαίων όπως αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο καθώς και της εσωτερικής για τις ανάγκες της επένδυσης (περονοφόρα, ανυψωτικά κ.λπ.). ια) Λοιπός εξοπλισμός γραφείων (γραφομηχανές, αριθμομηχανές, έπιπλα κ.λπ.) εκτός των αναφερομένων στην προηγούμενη παράγραφο Δεν ενισχύονται οι δαπάνες για αγορά οικοπέδου και για αγορά ή μίσθωση κτιριακών εγκαταστάσεων, ανεξάρτητα αν πρόκειται για παλιές ή καινούργιες και με την πιθανή προηγούμενη χρήση τους Άρθρο 5 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΙΛΕΞΙΜΩΝ ΚΑΙ ΜΗ ΕΠΙΛΕΞΙΜΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ 1. Οι επιλέξιμες δαπάνες για τις οποίες δύναται να παρέχεται ενίσχυση αφορούν: α) Τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. β) Την κατασκευή ή τη βελτίωση ακινήτων. γ) Την προμήθεια και εγκατάσταση νέου μηχανολογικού εξοπλισμού συμπεριλαμβανομένου και του λογισμικού πληροφορικής και του εξοπλισμού των εργαστηρίων στο βαθμό που εξυπηρετεί την λειτουργία της μονάδας, περιλαμβα- τις ανάγκες της μονάδας. ιδ) Στο πλαίσιο των δράσεων που αφορούν σε ιδρύσεις σφαγείων ή / και εκσυγχρονισμού - συμπλήρωσης υφιστάμενης σφαγειοτεχνικής υποδομής και δεδομένης της υποχρεωτικής ταξινόμησης των σφαγίων χοίρου με βάση κοινοτική κλίμακα ταξινόμησης (Καν. (ΕΚ)1234/07, (ΕΚ)1249/08 και 2013/437/ΕΕ) θεωρείται επιλέξιμη δαπάνη η προμήθεια μηχανολογικού εξοπλισμού για την εφαρμογή της σύμφωνα με τα οριζόμενα στις αποφάσεις της Επιτροπής (89/449/ΕΟΚ και 2010/642/ΕΕ). 2. Οι μη επιλέξιμες δαπάνες και για τις οποίες δεν καταβάλλεται ενίσχυση αφορούν: α) Αγορά οικοπέδου. β) Αγορά ή μίσθωση κτιριακών εγκαταστάσεων, ανεξάρτητα αν πρόκειται για παλιές ή καινούργιες και με την πιθανή προηγούμενη χρήση τους. γ) Έργα συντήρησης κτιριακών εγκαταστάσεων και μηχανολογικού εξοπλισμού. δ) Η ασφάλιση του μηχανολογικού εξοπλισμού. 1 εδάφιο ια. ιβ) Αγορά υλικών αποσβέσιμων σε διάρκεια μικρότερη του έτους. ιγ) Μη φυσικές επενδύσεις συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών επιβαρύνσεων κάθε είδους σε βάρος των δικαιούχων. ιδ) Αποζημιώσεις που πληρώνονται από τους δικαιούχους σε τρίτους για απαλλοτριώσεις, εκκρεμότητες κ.λπ. ιε) Ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) των δαπανών της επένδυσης. ιστ) Αγορά μεταχειρισμένων μηχανημάτων και εξοπλισμού. ιζ) Αμοιβές προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων των επιβαρύνσεων της κοινωνικής ασφάλισης, πληρωτέες από τον δικαιούχο στο προσωπικό του, εκτός εάν αυτό προσελήφθη για να εργασθεί αποκλειστικά για την υλοποίηση της επένδυσης και να απολυθεί με την ολοκλήρωσή του. Η εκπαίδευση του προσωπικού δεν υπολογίζεται για ενίσχυση εκτός της περίπτωσης που αφορά 8 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 8
Εξαιρούνται από τη διαδικασία βαθμολόγησης: α) Αιτήσεις ενίσχυσης που αφορούν μετεγκαταστάσεις ή και εκσυγχρονισμούς υφισταμένων εγκαταστάσεων προϋπολογισμού κατά την αίτηση ίσων ή κάτω των 500.000 ευρώ, σε όλους τους τομείς του Παραρτήματος Α της παρούσας. β) Αιτήσεις ενίσχυσης που περιλαμβάνουν επενδύσεις προστασίας περιβάλλοντος ή βελτίωσης των υγειονομικών συνθηκών, άνω του 50% του συνολικού κόστους, όπως προσδιορίζεται από την εισήγηση του φορέα εφαρμογής, και αφορά δαπάνες για την εκπλήρωση των ανωτέρω προκειμένου να εκδοθούν οι άδειες λειτουργίας. που αφορούν λειτουργούσες μονάδες οι οποίες είναι υποχρεωμένες δια αποδεικτικών εγγράφων αρμόδιων υπηρεσιών να προβούν σε αναγκαστική μετεγκατάσταση για λόγους προστασίας περιβάλλοντος. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΑ ΤΟΜΕΑΣ 1: ΚΡΕΑΣ Δράση 1.1: Εκσυγχρονισμός, συμπλήρωση της υφιστάμενης σφαγειοτεχνικής υποδομής με ή χωρίς μετεγκατάσταση, ώστε να πληρούν και τις απαιτήσεις για τη βιολογική κτηνοτροφία και να μπορούν να πιστοποιηθούν ανάλογα τα βιολογικά παραγόμενα σφάγια και προϊόντα σφαγής. Δράση 1.2: Ίδρυση νέων μονάδων σφαγείων δυναμικότητας μέχρι 400 τόν. κρέατος σε νησιωτικές περιοχές όπου δεν υπάρχει επαρκής σφαγειοτεχνική υποδομή (πλην Κρήτης και Εύβοιας). Δράση 1.3: Εκσυγχρονισμός - επέκταση με ή Έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν αίτηση ενίσχυσης και οι φορείς που έχουν εγκριθεί στα πλαίσια προηγούμενων προκηρύξεων του Μέτρου, αλλά για διαφορετικό φυσικό αντικείμενο. πιστοποιητικά (π.χ. HACCP) σε νέες τεχνολογίες. ιη) Δαπάνες που αφορούν την αύξηση της δυναμικότητας σε τομείς όπου υπάρχει περιορισμός στην παραγωγή από την ΚΟΑ. ιθ) Δαπάνες που αφορούν την απλή αντικατάσταση. κ) Δαπάνες αποξήλωσης και καθαίρεσης γενικότερα και ιδιαίτερα, δαπάνες για τον καθαρισμό της αρχικής θέσης σε περιπτώσεις μετεγκατάστασης και κόστος αποξήλωσης και μεταφοράς του παλαιού εξοπλισμού ή μέρος του στη νέα θέση. κα) Δαπάνες που αφορούν την κατασκευή ιστοσελίδας και τη δημιουργία εντύπου διαφημιστικού υλικού της μονάδας. κβ) Επιλέξιμες θεωρούνται οι δαπάνες, που πραγματοποιούνται μετά την ημερομηνία της υποβολής της αίτησης ενίσχυσης. κγ) Δαπάνες εργασιών που πραγματοποιήθηκαν νωρίτερα της ημερομηνίας της υποβολής της αίτησης ενίσχυσης, δεν είναι επιλέξιμες. Εξαιρούνται οι δαπάνες για τη διαδικασία έκδοσης οικοδομικής άδειας, προπαρασκευαστικών μελετών (εδαφοτεχνική, προστασία περιβάλλοντος κλπ), μελετών κατασκευής (αρχιτεκτονική, στατική μελέτη κλπ), των δαπανών της οικονομοτεχνικής μελέτης, δαπανών γεώτρησης και εργασίες διαμόρφωσης και περίφραξης οικοπέδου, όπου έχουν πραγματοποιηθεί μετά την ημερομηνία δημοσίευσης της 1ης πρόσκλησης του μέτρου για το ΠΑΑ 2007-2013). 3. Έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν αίτηση ενίσχυσης και οι φορείς που έχουν εγκριθεί στα πλαίσια προηγούμενων προκηρύξεων του Μέτρου, για διαφορετικό φυσικό αντικείμενο. 4. Δίνεται η δυνατότητα υποβολής αίτησης σε περισσότερους του ενός τομείς για την ίδια ή διαφορετική περιοχή, στα πλαίσια ενιαίας μελέτης. Πέντε κατηγορίες κατάταξης Οι επενδύσεις που πληρούν τα κριτήρια αξιολόγησης, κατατάσσονται σε πέντε κατηγορίες επενδύσεων για βαθμολόγηση, ως εξής: α) Ιδρύσεις νέων μονάδων ή επεκτάσεις παραγωγικής δυναμικότητας υφισταμένων, προϋπολογισμού κατά την αίτηση άνω των 500.000 ευρώ σε όλους τους τομείς εκτός αυτών που αναφέρονται στο εδάφιο δ) της ίδιας παραγράφου, στις οποίες εφαρμόζεται η βαθμολόγηση. β) Ιδρύσεις νέων μονάδων ή επεκτάσεις παραγωγικής δυναμικότητας υφισταμένων, προϋπολογισμού κατά την αίτηση ίσου ή κάτω των 500.000 ευρώ σε όλους τους τομείς εκτός αυτών που αναφέρονται στο εδάφιο ε). γ) Μετεγκαταστάσεις - Εκσυγχρονισμοί - συμπληρώσεις υφισταμένων εγκαταστάσεων χωρίς αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας προϋπολογισμού κατά την αίτηση άνω των 500.000 ευρώ, σε όλους τους Τομείς εκτός αυτών που αναφέρονται στο εδάφιο δ). δ) Ιδρύσεις νέων μονάδων - επεκτάσεις, εκσυγχρονισμοί - μετεγκαταστάσεις υφισταμένων, προϋπολογισμού κατά την αίτηση άνω των 500.000 ευρώ, στους τομείς: Ζωοτροφές-Δημητριακά-Σπόροι-Άνθη-Φαρμακευτικά και Αρωματικά Φυτά. ε) Ιδρύσεις νέων μονάδων - επεκτάσεις παραγωγικής δυναμικότητας υφισταμένων, προϋπολογισμού κατά την αίτηση ίσων ή κάτω των 500.000 ευρώ, στους τομείς: Ζωοτροφές-Δημητριακά-Σπόροι-Άνθη-Φαρμακευτικά και Αρωματικά Φυτά. χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων, μονάδων τεμαχισμού τυποποίησης κρέατος και παραγωγής κρεατοσκευασμάτων. Δράση 1.4: Ίδρυση μονάδων τεμαχισμού - τυποποίησης κρέατος θηραματικών ειδών και παραγωγής κρεατοσκευασμάτων σε περιπτώσεις καθετοποίησης της παραγωγής. Δράση 1.5: Ίδρυση μονάδων τεμαχισμού - τυποποίησης κρέατος και παραγωγής κρεατοσκευασμάτων, σε περιοχές όπου δεν υπάρχει επαρκής υποδομή, με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Δράση 1.6.: Εκσυγχρονισμός - συμπλήρωση, χωρίς αύξηση δυναμικότητας, με ή χωρίς μετεγκατάσταση μονάδων παραγωγής προϊόντων με βάση το κρέας (αλλαντοποιεία κονσέρβες κλπ). Δράση 1.7.: Ίδρυση - επέκταση ή εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση μονάδων διαχείρισης ζωικών υποπροϊόντων όλων των κατηγοριών του τομέα, συμπεριλαμβανομένου και εξοπλισμού για παραγωγή ανανεώσιμης Δεκέμβριος 2013 9 entheto_espa_πετρος.indd 9
ενέργειας. Δράση 1.8.: Προμήθεια κινητών ψυγείων και ίδρυση μικρών εγκαταστάσεων ψυκτικών θαλάμων στις νησιωτικές περιοχές Αιγαίου και Ιονίου πελάγους (εκτός Κρήτης και Ευβοίας) για τη μεταφορά και συντήρηση ευπαθών και νωπών προϊόντων (κρέας και λοιπά προϊόντα κρέατος) με σκοπό τη χονδρεμπορία των προϊόντων. ΤΟΜΕΑΣ 2: ΓΑΛΑ Δράση 2.1: Ίδρυση - επέκταση τυροκομείων εφόσον κρίνεται απαραίτητο λόγω επάρκειας γάλακτος. Δράση 2.2.: Εκσυγχρονισμός τυροκομείων με ή χωρίς μετεγκατάσταση ώστε να τηρούνται οι βασικοί όροι υγιεινής και να προωθηθούν τα ποιοτικά προϊόντα ΠΟΠ, ΠΓΕ της χώρας. Δράση 2.3.: Ίδρυση, επέκταση, εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση μικρομεσαίων επιχειρήσεων επεξεργασίας γάλακτος με απασχολούμενο δυναμικό μικρότερο ή ίσο των 250 υπαλλήλων και κύκλο εργασιών μικρότερο αυγών για παραγωγή νέων προϊόντων με βάση τα αυγά, τηρώντας τα όρια των ατομικών, εθνικών και περιφερειακών δικαιωμάτων. Δράση 3.1.3: Ίδρυση μονάδων τυποποίησης και συσκευασίας αυγών και προϊόντων που τυποποιούνται με βάση αναγνωρισμένες προδιαγραφές ή πρότυπα (ειδικές εκτροφές, βιολογικά κ.λ.π.) στα πλαίσια καθετοποίησης των μονάδων. ΥΠΟΤΟΜΕΑΣ 3.2: ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ Δράση 3.2.1.: Ίδρυση πτηνοσφαγείων με πρώτη ύλη προϊόντα ποιότητας, ειδικών πτηνοτροφικών εκτροφών και ιδιαίτερα αυτών που πληρούν τις απαιτήσεις για βιολογικά παραγόμενα σφάγια και προϊόντα σφαγής. Δράση 3.2.2.: Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφιστάμενων μονάδων πτηνοσφαγείων και κυρίως ιδιαίτερα αυτών που πληρούν τις απαιτήσεις για βιολογικά παραγόμενα σφάγια και προϊόντα σφαγής. Δράση 3.2.3.: Ίδρυση σφαγείων πουλερικών σε ορεινές ή νησιωτικές περιοχές. Οι δικαιούχοι μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις καθ όλη τη διάρκεια ισχύος του Π.Α.Α. μέχρι εξαντλήσεως των διαθέσιμων πιστώσεων και δύνανται, εάν το επιθυμούν, να ξεκινήσουν τις εργασίες υλοποίησης με δική τους ευθύνη των 50 εκατ. ευρώ, εφόσον κρίνεται απαραίτητο λόγω μη πλήρους αξιοποίησης του γάλακτος σε τοπικό επίπεδο, έτσι ώστε να τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και οι περιβαλλοντικοί όροι. Δράση 2.4.: Ίδρυση μικρών μονάδων παραγωγής γιαούρτης και λοιπών ζυμούμενων προϊόντων γάλακτος. Δράση 2.5.: Εκσυγχρονισμός - επέκταση με ή χωρίς μετεγκατάσταση μονάδων παραγωγής γιαούρτης και λοιπών ζυμούμενων προϊόντων γάλακτος. Δράση 2.6.: Ίδρυση ή εκσυγχρονισμός - επέκταση, μονάδων αξιοποίησης παραπροϊόντων (τυρόγαλα), που στοχεύουν στη βελτίωση του περιβάλλοντος. ΤΟΜΕΑΣ 3. ΑΥΓΑ-ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΥΠΟΤΟΜΕΑΣ 3.1: ΑΥΓΑ Δράση 3.1.1.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκατάσταση μονάδων τυποποίησης και συσκευασίας αυγών. Δράση 3.1.2: Ίδρυση μονάδων επεξεργασίας Δράση 3.2.4.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκατάσταση μονάδων κοπής, τεμαχισμού - τυποποίησης και μεταποίησης κρέατος πουλερικών κυρίως σε συμπλήρωση υφιστάμενων μονάδων σφαγής πτηνών και κουνελιών. Δράση 3.2.5.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός γραμμών σφαγής κουνελιών - ινδιάνων εντός υφιστάμενων πτηνοσφαγείων. ΤΟΜΕΑΣ 4: ΜΕΛΙ Δράση 4.1.: Εκσυγχρονισμός χωρίς αύξηση δυναμικότητας με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων τυποποίησης - επεξεργασίας - μεταποίησης - συσκευασία μελιού. Δράση 4.2.: Ίδρυση μικρών μονάδων τυποποίησης - συσκευασίας μελιού μόνο σε ορεινές - νησιωτικές περιοχές, με προτεραιότητα στις μονάδες τυποποίησης - επεξεργασίας - μεταποίησης βιολογικού μελιού. Δράση 4.3.: Ίδρυση - εκσυγχρονισμός - επέκταση - μετεγκατάσταση μονάδων για παραγωγή σακχαρωδών προϊόντων με βάση το μέλι, 10 Δεκέμβριος 2013 snacks κλπ. Στον υποτομέα του μελιού καμία από τις ανωτέρω δράσεις δεν εμπίπτει στα πεδία επιλεξιμότητας του Καν. 1234/2007. ΤΟΜΕΑΣ 5: ΣΗΡΟΤΡΟΦΙΑ - ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ Δράση 5.1.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση σύγχρονων μονάδων αναπήνισης κουκουλιών. Δράση 5.2.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκατάσταση μονάδων μεταποίησης σαλιγκαριών. ΤΟΜΕΑΣ 6: ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Δράση 6.1.: Εκσυγχρονισμός καθέτων αποθηκευτικών χώρων δημητριακών και με εγκαταστάσεις αερισμού ή με ψυχρό αέρα. Δράση 6.2.: Εκσυγχρονισμός - βελτίωση οριζοντίων παλαιών αποθηκών. Δράση 6.3.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, μετεγκατάσταση μονάδων ξηραντηρίων δημητριακών. Δράση 6.4.: Συμπλήρωση - εκσυγχρονισμός χωρίς αύξηση δυναμικότητας υφισταμένων αποθηκευτικών εγκαταστάσεων ρυζιού με τοποθέτηση συστημάτων προκαθορισμού ξήρανσης και ψύξης. Δράση 6.5.: Ίδρυση νέων μονάδων αποφλοίωσης - επεξεργασίας - τυποποίησης ρυζιού. Δράση 6.6.: Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων αποφλοίωσης ρυζιού με εξοπλισμό λείανσης, χρωματοδιαλογής και υδροθερμικής επεξεργασίας και τυποποίησης - συσκευασίας με ή χωρίς μετεγκατάσταση. Δράση 6.7.: Ίδρυση silos σε κόμβους σύγχρονων διαμετακομιστικών κέντρων. Δράση 6.8.: Ίδρυση οριζοντίων αποθηκών σε νησιωτικές ή ορεινές περιοχές. ΤΟΜΕΑΣ 7: ΕΛΑΙΟΥΧΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Δράση 7.1.: Ελαιοτριβεία α) Εκσυγχρονισμός, με ή χωρίς μετεγκατάσταση ελαιοτριβείων χωρίς αύξηση της δυναμικότητας, με προτεραιότητα σε αυτά που επεξεργάζονται βιολογική πρώτη ύλη. β) Συγχωνεύσεις ελαιοτριβείων με δυναμικότηentheto_espa_πετρος.indd 10
ΠΟΙΟΙ ΚΛΑ ΟΙ ΕΠΙ ΟΤΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΡΟ 123Α ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΑ Μονάδες συσκευασίας, τυποποίησης, διαλογής νωπών οπωροκηπευτικών, πατάτας, σύκων, οσπρίων και ξηρών καρπών, µεταποιητήρια βιοµηχανικής ντοµάτας, φρούτων, κονσερβοποιεία, µονάδες χυµοποίησης και παραγωγής µαρµελάδων και γλυκών κουταλιού, µονάδες µεταποίησης πατάτας κ.ά. ΚΡΕΑΣ Εκσυγχρονισµός σφαγείων κατάλληλα για βιολογική κτηνοτροφία, ίδρυση νέων σφαγείων, εκσυγχρονισµός ίδρυση µονάδων τεµαχισµού κρέατος, αλλαντοποιεία, ίδρυση - Εκσυγχρονισµός µονάδων διαχείρισης ζωικών υποπροϊόντων κ.ά. ΕΛΑΙΟΥΧΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Εκσυγχρονισµός ελαιοτριβείων, τυποποιητήρια ελαιολάδου, ίδρυση σπορελουργείων. ΑΝΘΗ Μονάδες µεταποίησης δρεπτών ανθέων κ.ά. ΑΥΓΑ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ Μονάδες τυποποίησης αυγών, πτηνο- σφαγεία κ.ά. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ Μονάδες επεξεργασίας αρωµατικών και φαρµακευτικών φυτών και Κρόκου Κοζάνης, θυµάρι, µελισσόχορτο, δεντρολίβανο, φασκό- µηλο, δυόσµος κ.ά. ΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Αποθήκες µε αερισµό, ξηραντήρια δηµη- τριακών, µονάδες αποφλοίωσης-τυποποίησης ρυζιού, ίδρυση silos σε κόµβους διαµετακοµιστικών κέντρων κ.ά. ΓΑΛΑ ΣΠΟΡΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑ- ΣΙΑΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Μονάδες επεξεργασίας τυποποίησης σπόρων και πολλαπλασιαστικού υλικού. ΣΑΛΙΓΚΑΡΙΑ Μονάδες µεταποίησης και συσκευασίες σαλιγκαριών ή άλλων µικρών ζώων (σηροτροφία). Ίδρυση Εκσυγχρονισµός τυροκοµείων µε έµφαση στην προώθηση των ΠΟΠ ΠΓΕ, µονάδες επεξεργασίας γάλακτος και παραγωγής γιαούρτης, µονάδες επεξεργασίας υποπροϊόντων (τυρόγαλα) για βελτίωση του περιβάλλοντος κ.ά. ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ Μονάδες παραγωγής µίγµατος ζωοτροφών και βιολογικών ζωοτροφών κ.ά. ΜΕΛΙ Μονάδες τυποποίησης µελιού σε ορεινές νησιωτικές περιοχές ΟΙΝΟΣ Οινοποιεία σύγχρονης τεχνολογίας για παραγωγή οίνων ποιότητας σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές κ.ά. Συνοπτικά, οι τοµείς που επιχορηγούνται από το πρόγραµµα, όπως παρουσιάζονται στο Παράρτηµα της ΚΥΑ. Για την ίδρυση νέων ελαιοτριβείων επιδοτούνται μόνο όσα θα βρίσκονται σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές και μόνο όσα επεξεργάζονται βιολογική πρώτη ύλη, ενώ επιδοτείται και η συγχώνευση υφιστάμενων μονάδων ελαιοποίησης τα ανάλογη των συγχωνευθέντων. γ) Ιδρύσεις ελαιοτριβείων αποκλειστικά και μόνο σε ορεινές ή νησιωτικές περιοχές από βιολογική πρώτη ύλη. Δράση 7.2.: Εκσυγχρονισμός - επέκταση με ή χωρίς μετεγκατάσταση τυποποιητηρίων - συσκευαστηρίων ελαιολάδου. Δράση 7.3.: Ιδρύσεις - επεκτάσεις τυποποιητηρίων ελαιολάδου για την παραγωγή επώνυμων ποιοτικών, εμπορεύσιμων συσκευασιών, με στόχο την αύξηση της προστιθέμενης αξίας του προϊόντος. Δράση 7.4.: Εκσυγχρονισμός - επέκταση με ή χωρίς μετεγκατάσταση ραφιναριών ελαιολάδου. Δράση 7.5.: Ίδρυση - Επέκταση - Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση σπορελαιουργείων. Δεν είναι επιλέξιμες στο πλαίσιο του μέτρου επενδύσεις μελών αναγνωρισμένης ΟΕΦ που αφορούν: Βελτίωση των συνθηκών αποθήκευσης και αξιοποίησης των καταλοίπων της παραγωγής ελαιολάδου και επιτραπέζιων ελιών, Δημιουργία και διαχείριση συστημάτων πιστοποίησης της ποιότητας, με βάση σύστημα ανάλυσης κινδύνου και κρίσιμων σημείων ελέγχου (HACCP), για τα οποία η συγγραφή υποχρεώσεων είναι σύμφωνη με τα τεχνικά κριτήρια που καθορίζονται από την αρμόδια εθνική αρχή. Οι ανωτέρω κατηγορίες επενδύσεων είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από τα τριετή προγράμματα δράσης των Ο.Ε.Φ. βάσει των Καν. 1234/2007 του Συμβουλίου και του Καν. 867/2008 της Επιτροπής. ΤΟΜΕΑΣ 8: ΟΙΝΟΣ Δράση 8.1.: Εκσυγχρονισμός - μετεγκατάσταση - συγχώνευση οινοποιείων για παραγωγή οίνων ποιότητας χωρίς αύξηση της δυναμικότητας. Δράση 8.2.: Ίδρυση νέων οινοποιείων σύγχρονης τεχνολογίας: α) σε περιπτώσεις εξυπηρέτησης της τοπικής παραγωγής σε ορεινές και νησιώτικες περιοχές β) μονάδων παραγωγής οίνων από προϊόντα της βιολογικής αμπελουργίας [Καν.(ΕΟΚ) 2092/91] και συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης. Δράση 8.3.: Προσθήκη, εκσυγχρονισμός, επέκταση γραμμής εμφιάλωσης οίνου σε οινοποιεία για την κάλυψη των αναγκών εμφιάλωσης της παραγωγής τους. ΤΟΜΕΑΣ 9: ΟΠΩΡΟΚηΠΕΥΤΙΚΑ I. Στο επίπεδο της εμπορίας Δράση 9.1.: Ίδρυση μονάδων συσκευασίας, τυποποίησης, διαλογής, συντήρησης, ψύξης, αποθήκευσης νωπών οπωροκηπευτικών, πατάτας, σύκων, οσπρίων και ξηρών καρπών. Δράση 9.2: Ίδρυση εγκαταστάσεων στατικών ψυγείων και κατασκευή μικρής δυναμικότητας συσκευαστηρίων κηπευτικών με δυνατότητα προμήθειας κινητών (αυτοκινήτων) ψυγείων μόνο στις νησιωτικές περιοχές (πλην Κρήτης και Εύβοιας). Δράση 9.3: Εκσυγχρονισμοί ή/και επέκταση Δεκέμβριος 2013 11 entheto_espa_πετρος.indd 11
με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφιστάμενων μονάδων συσκευασίας, τυποποίησης, διαλογής, συντήρησης, ψύξης, αποθήκευσης νωπών οπωροκηπευτικών, πατάτας, σύκων, οσπρίων και ξηρών καρπών: II. Στο επίπεδο της μεταποίησης Δράση 9.7: Μεταποίηση βιομηχανικής τομάτας Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων, κυρίως όσον αφορά: την χρήση νέων τεχνολογιών και συσκευασιών, την παραγωγή νέων προϊόντων χωρίς αύξηση της δυναμικότητας. Δράση 9.8: Μεταποίηση φρούτων (ροδάκινα, βερίκοκα, αχλάδια, μήλα, δαμάσκηνα κ.λ.π.) α) Κονσερβοποιεία - Χυμοί φρούτων - Αποξηραμένα φρούτα Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση ή/και επέκταση υφισταμένων μονάδων κονσερβοποίησης οπωροκηπευτικών, βιομηχανικών ροδακίνων και αχλαδιών, λοιπών φρούτων και λαχανικών κυρίως όσον αφορά: την ολογικού καθαρισμού και αξιοποίησης υπολειμμάτων των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών του τομέα μεταποίησης οπωροκηπευτικών για την παραγωγή λιπασμάτων ή/και ζωοτροφών. Δράση 9.11: Μεταποίηση ξηρών καρπών. α) Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκατάσταση μονάδων μεταποίησης ξηρών καρπών. β) Ίδρυση νέων μονάδων, εκσυγχρονισμός και επέκταση ή και μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων για παραγωγή προϊόντων πάστας, νιφάδων πραλίνας, παστελιών, snacks κ.λ.π. Δράση 9.12: Μεταποίηση σύκων - σταφίδων α) Εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκατάσταση μονάδων επεξεργασίας σύκων. β) Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκατάσταση μονάδων επεξεργασίας σταφίδων. III. Στον τομέα των μονάδων επεξεργασίας επιτραπέζιων ελαιών Δράση 9.13: Εκσυγχρονισμός-μετεγκατάσταση των μονάδων επεξεργασίας βρωσίμων ελαιών. Δράση 9.14: Ίδρυση - επέκταση μονάδων μόνο για γραμμές συσκευασίας καταναλωτή και γραμμές παραγωγής νέων προϊόντων. Δράση 9.15: - Δράση 9.16.: Ιδρύσεις νέων μονάδων, εκσυγχρονισμός επέκταση, με ή χωρίς μετεγκατάσταση, συμπλήρωση υφισταμένων μονάδων, ή προσθήκη γραμμών σε υφιστάμενες μονάδες μεταποίησης γεωμήλων με προορισμό την παραγωγή νέων προϊόντων όπως: προτηγανισμένης / κατεψυγμένης πατάτας, τσιπς ή σνακς πατάτας κ.λ.π. άλλα νέα προϊόντα Δράση 9.17: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκατάσταση μονάδων για παραγωγή προϊόντων ειδικής χρήσης π.χ. ξύδι, διάφορες σάλτσες, σακxαρώδη προϊόντα που χρησιμοποιούνται στη μαγειρική, ζαχαροπλαστική, βιομηχανία γαλακτοκομικών προϊόντων Επιδοτείται ο εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων χυμοποίησης εσπεριδοειδών κυρίως όσον αφορά τη χρήση νέων τεχνολογιών και συσκευασιών, τις ψυκτικές εγκαταστάσεις και την παραγωγή νέων προϊόντων χρήση νέων τεχνολογιών και συσκευασιών, την παραγωγή νέων προϊόντων. Ίδρυση νέων μονάδων μεταποίησης (κονσερβοποίησης) οπωροκηπευτικών (πλην βιομηχανικής τομάτας), βιομηχανικών ροδακίνων και αχλαδιών, σταφίδας, σύκων, λοιπών φρούτων και λαχανικών. β) Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση ή/και επέκταση υφισταμένων μονάδων χυμοποίησης, κυρίως όσον αφορά: την χρήση νέων τεχνολογιών και συσκευασιών, την παραγωγή νέων προϊόντων. γ) Ίδρυση νέων μονάδων χυμοποίησης οπωρών (πλην εσπεριδοειδών) σύγχρονης τεχνολογίας. δ) Αποξηραμένων φρούτων Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση ή/και επέκταση μονάδων αποξήρανσης φρούτων (δαμάσκηνα, βερίκοκα κλπ). ε) Ίδρυση - εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση μονάδων παραγωγής μαρμελάδων και γλυκών κουταλιού. στ) Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων, χυμοποίησης εσπεριδοειδών κυρίως όσον αφορά: Την χρήση νέων τεχνολογιών και συσκευασιών, τις ψυκτικές εγκαταστάσεις και την παραγωγή νέων προϊόντων. Δράση 9.9: Μεταποίηση λαχανικών α) Ίδρυση νέων, εκσυγχρονισμός - επέκταση με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων παραγωγής τουρσιών, ψητών λαχανικών και λιαστής ντομάτας, κυρίως όσον αφορά: στην χρήση νέων τεχνολογιών και συσκευασιών στην παραγωγή νέων προϊόντων β) Ίδρυση νέων, εκσυγχρονισμός - επέκταση με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων μονάδων για την παραγωγή χυμών λαχανικών κύβων ή μιγμάτων αυτών σε ασηπτική συσκευασία. Δράση 9.10: Επενδύσεις εγκατάστασης βι- (σακχαρώδη προϊόντα από φρούτα και εσπεριδοειδή, σιρόπια, πάστες κοκτέιλς, snacks, μαστίχα κλπ) Ομάδες Παραγωγών Δεν είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση στο παρόν μέτρο 123 Α επενδυτικά σχέδια του Τομέα που υποβάλλονται από αναγνωρισμένες ή προαναγνωρισμένες από τη Δ/νση ΠΑΠ Δενδροκηπευτικής Ομάδες Παραγωγών (Συνεταιρισμοί, ΕΑΣ, καθώς και Εταιρείες που έχουν αναγνωρισμένη Ομάδα Παραγωγών). Κατ εξαίρεση, δύναται να ενισχυθούν στο Μέτρο 123Α επενδυτικά σχέδια: Στα νησιά Αιγαίου και Ιονίου με λιγότερους από 3100 κατοίκους. Ομάδων Παραγωγών αναγνωρισμένων σε ένα ή περισσότερα προϊόντα για παρεμβάσεις προϊόντων που δεν περιλαμβάνονται στις Αποφάσεις Αναγνώρισής τους, ανεξαρτήτως προϋπολογισμού. 12 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 12
μένων μειγμάτων ζωοτροφών. Δράση 11.3.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, μετεγκατάσταση αποθηκευτικών χώρων ζωοτροφών για την μερική κάλυψη των αναγκών ορισμένων περιοχών της χώρας (ορεινών - νησιωτικών) σε αποθηκευτικούς χώρους ζωοτροφών, με δυνατότητα εγκατάστασης μικρού παρασκευαστηρίου. Δράση 11.5.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, μετεγκαστάσταση μονάδων παραγωγής ζωοτροφών οικιακών ζώων και γουνοφόρων ζώων που θα εφαρμόσουν HACCP. ΤΟΜΕΑΣ 12: ΣΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Δράση 12.1.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκαστάσταση μονάδων επεξεργασίας και τυποποίησης σπόρων και πολ/κού υλικού. ΤΟΜΕΑΣ 13: ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Δράση 13.1.: Ίδρυση, εκσυγχρονισμός, επέκταση, μετεγκαστάσταση μονάδων τυποποίησης και επεξεργασίας αρωματικών, φαρμακευτικών φυτών και κρόκου Κοζάνης. Τα ανωτέρω ισχύουν και για τα ακόλουθα προϊόντα με Κωδικούς ΣΟ: 091020 Κρόκος, ex 091099 Θυμάρι, νωπό ή διατηρημένο με απλή ψύξη, ex 12119085 Βασιλικός, μελισσόχορτο, δυόσμος, origanum vulgare (ρίγανη/ μαντζουράνα η κοινή), δενδρολίβανο, φασκόμηλο, νωπά ή διατηρημένα με ψύξη, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει στη Χώρα αναγνωρισμένη Ομάδα/Οργάνωση παραγωγών σε αυτά τα προϊόντα. ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΝΩΤΕΡΩ ΤΟΜΕΙΣ: Οι μετεγκαταστάσεις υφιστάμενων μονάδων που αναφέρονται στις δράσεις των ανωτέρω τομέων γίνονται λόγω: Α) Προστασίας περιβάλλοντος ως υποχρεωτικές μετεγκαταστάσεις (επιχειρήσεις εντός οικισμών ή σε ΖΟΕ) Β) Από ενοικιαζόμενους χώρους σε ιδιόκτητους Τα βασικά σημεία της προκήρυξης Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων καλεί τους εν δυνάμει δικαιούχους που δραστηριοποιούνται ή πρόκειται να δραστηριοποιηθούν στη Μεταποίηση και Εμπορία Γεωργικών Προϊόντων και επιθυμούν να υλοποιήσουν επενδυτικό σχέδιο στα πλαίσια του Μέτρου 123 Α: «Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013, που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (Ε.Γ.Τ.Α.Α.) και το Ελληνικό Δημόσιο, να καταθέσουν αιτήσεις ενίσχυσης σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην υπ αρ. 4435/144452/22-11-2013 (ΦΕΚ 3078/τ.Β /04-12-2013) Κοινή Υπουργική Απόφαση. Το ποσό της Δημόσιας Δαπάνης της πρόσκλησης ανέρχεται σε 100.000.000 ευρώ και διατίθεται ως εξής: 80% των πόρων σε αιτήσεις ενίσχυσης προϋπολογισμού 100.000-5.000.000 ευρώ, 20% των πόρων σε αιτήσεις ενίσχυσης προϋπολογισμού 5.000.000-10.000.000, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Οι δικαιούχοι μπορούν να υποβάλλουν αιτήσεις ενίσχυσης στο ανωτέρω Μέτρο καθ όλη τη διάρκεια ισχύος του Π.Α.Α. της Δ Προγραμματικής Περιόδου μέχρι εξαντλήσεως των διαθέσιμων πιστώσεων και δύνανται, εάν το επιθυμούν, να ξεκινήσουν τις εργασίες υλοποίησης με δική τους ευθύνη, από την ημερομηνία Δεν είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση επενδυτικά σχέδια του Τομέα που υποβάλλονται από αναγνωρισμένες ή προαναγνωρισμένες από τη Δ/νση ΠΑΠ Δενδροκηπευτικής Ομάδες Παραγωγών (Συνεταιρισμοί, ΕΑΣ, καθώς και Εταιρείες με αναγνωρισμένη Ο.Π.). Ομάδων Παραγωγών, στις περιπτώσεις ομοειδών δράσεων των ΚΟΑ, οι οποίες κατατάσσονται στις μικρο- μεσαίες επιχειρήσεις σύμφωνα με τη σύσταση 2003/361/ ΕΚ προϋπολογισμού ίσου ή μεγαλύτερου από 500.000 ευρώ. ΤΟΜΕΑΣ 10: ΑΝΘΗ Δράση 10.1.: Ίδρυση νέων εγκαταστάσεων μεταποίησης, εκσυγχρονισμός, επέκταση υφισταμένων μονάδων δρεπτών ανθέων και γλαστρικών. Δράση 10.2.: Ίδρυση νέων εγκαταστάσεων εμπορίας (νέες ανθαγορές - κέντρα διανομής) από συλλογικούς φορείς ανθοπαραγωγών. ΤΟΜΕΑΣ 11: ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ Δράση 11.1.: Εκσυγχρονισμός με ή χωρίς μετεγκατάσταση μονάδων παραγωγής πλήρων τυποποιημένων μιγμάτων ζωοτροφών, οι οποίες θα εφαρμόσουν HACCP. Δράση 11.2.: Ίδρυση μονάδων παραγωγής αποκλειστικά βιολογικών πλήρων τυποποιη- Γ) Από ιδιόκτητους κατάλληλους σε ΒΙ.ΠΕ. ή σε άλλους ιδιόκτητους κατάλληλους Με την ολοκλήρωση της μετεγκατάστασης παύει η λειτουργία της επιχείρησης στην αρχική θέση. Ως προϊόντα ποιότητας είναι αυτά που καθορίζονται από τους Καν.(ΕΟΚ) 2092/91, 2081/92, 2082/92 και (ΕΚ) 1804/99, καθώς και αυτά που καθορίζονται από την Εθνική Νομοθεσία και πιστοποιούνται κατάλληλα. ηλεκτρονικής υποβολής της αίτησης ενίσχυσης στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.opekepe.gr, όπου θα λάβουν πρωτόκολλο προκειμένου για την εμπρόθεσμη ή μη κατάθεση αυτής, καθώς και της έντυπης μορφής της στη Διεύθυνση Προγραμματισμού και Γ.Δ., η οποία δύναται να υποβληθεί και ταχυδρομικώς. Επιλέξιμες θεωρούνται οι δαπάνες που θα εκτελεσθούν από την ημερομηνία της ηλεκτρονικής υποβολής της αίτησης ενίσχυσης, η οποία θεωρείται ως ημερομηνία έναρξης εργασιών. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερωθούν μέσω: του συστήματος τηλεφωνικής εξυπηρέτησης «1540» του Υπ.Α.Α.Τ., της Υπηρεσίας Ψηφιακών Αιτημάτων του Υπ.Α.Α.Τ. και των διαδικτυακών τόπων www. minagric.gr και www.agrotikianaptixi.gr. Η έναρξη ισχύος της πρόσκλησης ξεκινά από την 30ή/12/ 2013. Δεκέμβριος 2013 13 entheto_espa_πετρος.indd 13
ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2014-2020 ΕΝΙΣΧΥΜΕΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΟ ΕΣΠΑ Η πρώτη επιδίωξη για το νέο ΕΣΠΑ, που στηρίχτηκε σε τρεις μελέτες (ΚΕΠΕ, ΙΟΒΕ και McKinsey), είναι να περιοριστούν οι συνέπειες της κρίσης και να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή. Αυτό δεν είναι κάτι θεωρητικό, εξειδικεύεται όχι μόνο με συγκεκριμένες δράσεις, αλλά και με κονδύλια που κατευθύνονται σε κοινωνικούς σκοπούς. Ο δεύτερος στόχος έχει να κάνει με την επιστροφή της Ελλάδας σε σταθερή τροχιά ανάκαμψης. Και αυτό θα γίνει με τη στροφή στην ανταγωνιστικότητα, με τις στοχευμένες επενδύσεις, προκειμένου οι χρηματοδοτικές δράσεις να έχουν προστιθέμενη αξία και πολλαπλασιαστικά οφέλη. ΠΗΓΗ: Η παρουσίαση που παρατίθεται στις επόμενες σελίδες προέρχεται από το υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας. 14 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 14
Ένας από τους τρεις βασικούς στόχους είναι η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω της δημιουργίας βιώσιμων θέσεων εργασίας σε παραγωγικούς κλάδους με συγκριτικά πλεονεκτήματα Δεκέμβριος 2013 15 entheto_espa_πετρος.indd 15
Ολοκλήρωση βασικών υποδομών αλλά και μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, διότι τα μέτρα αυτά είναι συνδεδεμένα τόσο με την αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας όσο φυσικά και με την ποιότητα της ζωής μας 16 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 16
Το σύνολο των πρόσθετων επενδύσεων προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθεται στη μελέτη McKinsey είναι 112 δισ. ευρώ μέχρι το 2020, το ΕΣΠΑ και η Αγροτική Ανάπτυξη παρέχουν 20,8 δισ. κοινοτική συμμετοχή Δεκέμβριος 2013 17 entheto_espa_πετρος.indd 17
Το Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία», θα είναι μακράν μεγαλύτερο του σημερινού «Επιχειρηματικότητα και Ανταγωνιστικότητα» και θα απορροφήσει το 25% του προϋπολογισμού του ΕΣΠΑ 18 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 18
Το τρίτο πρόγραμμα αφορά τον τομέα «Περιβάλλον και Μεταφορές». Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο πακέτο δράσεων με το 24%, αν και σε σχέση με την τρέχουσα προγραμματική περίοδο παρατηρείται μείωση των κονδυλίων Δεκέμβριος 2013 19 entheto_espa_πετρος.indd 19
Μετά από συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφασίστηκε κάθε περιφέρεια να έχει το δικό της πρόγραμμα, το οποίο δε θα έχει μόνο δράσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, θα είναι πολυτομεακό 20 Δεκέμβριος 2013 entheto_espa_πετρος.indd 20 12/18/13 4:44 PM