ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ Διεθνείς τάσεις στη θεωρία, την έρευνα και την πρακτική σήμερα - Μελλοντικές προοπτικές Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης 1
Βασικά σημεία παρουσίασης Αλλαγές στα εκπαιδευτικά συστήματα χωρών Προτεραιότητα στη σχολική ηγεσία Σημασία της σχολικής ηγεσίας Θεωρία και έρευνα για τη σχολική ηγεσία Η πραγματικότητα για τη σχολική ηγεσία Οι προοπτικές της σχολικής ηγεσίας Διεθνής τάσεις και κυπριακή πραγματικότητα 2
Σημαντικές αλλαγές διεθνώς Ραγδαίες αλλαγές στην τεχνολογία Παγκοσμιοποίηση της οικονομίας Μετανάστευση και κινητικότητα Αλλαγές στις κοινωνικές και οικογενειακές δομές 3
Βασικές αλλαγές στα εκπαιδευτικά συστήματα διάφορων χωρών Αποκέντρωση Αυτονομία σχολείων Λογοδοσία Έμφαση στα αποτελέσματα Έμφαση στη διδασκαλία και μάθηση 4
Ποια είναι η θέση της σχολικής ηγεσίας στις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις Σημαντικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο Μεταρρυθμίσεις στα εκπαιδευτικά συστήματα των χώρων Προτεραιότητα στη σχολική ηγεσία 5
Η σχολική ηγεσία έχει σημασία στα αποτελέσματα του σχολείου ΕΝΔΙΑΜΕΣΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ Πολιτικές και πρακτικές Παρώθηση εκπαιδευτικών ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ Ικανότητες εκπαιδευτικών Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Αφοσίωση-Ικανοποίηση Κουλτούρα σχολείου Κλίμα σχολείου ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 6
Ορισμό της ηγεσίας Δυσκολίες στον ορισμό της ηγεσίας Η ηγεσία ασκείται σε διαφορετικά πλαίσια (π.χ. χώρες, οργανισμοί, κουλτούρες) Περισσότεροι από 350 ορισμοί της ηγεσίας Κοινό χαρακτηριστικό: Η ηγεσία αφορά την επίδραση που ένα άτομο ασκεί πάνω στα υπόλοιπα άτομα της ομάδας, ώστε να επιτευχθεί ένας κοινός στόχος (Bass & Stodgill, 1990)
Οι έννοιες: Διαχείριση Διοίκηση - Οργάνωση Ηγεσία Διοίκηση Διαχείριση Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των τριών εννοιών. 8
Οι σημαντικότερες θεωρίες ηγεσίας Αγγλικοί όροι Ελληνικοί όροι Βασική ιδέα 1. Traits approach Προσέγγιση προσωπικών γνωρισμάτων 2. Behavior approach 3. Contingency & Situational Approaches 4. Transformational leadership Προσέγγιση της συμπεριφοράς Η προσέγγιση της περίπτωσης Η προσέγγιση του μετασχηματισμού Οι ηγέτες γεννιούνται. Η ηγεσία δε διδάσκεται. Η ηγεσία διδάσκεται. Δεν υπάρχει ένα είδος ηγεσίας. Ο ηγέτης συμπεριφέρεται ανάλογα με την περίπτωση. Οι ηγέτες μετασχηματίζουν την κουλτούρα του οργανισμού, ώστε αυτός στη συνέχεια να βελτιωθεί.
Σύγχρονες τάσεις στην ηγεσία Το ζητούμενο είναι η αποτελεσματική σχολική ηγεσία. Έτσι, σήμερα αναμένεται να δίνεται έμφαση στην: Ηγεσία παρά στη διοίκηση ή στη διαχείριση Ηγεσία του μετασχηματισμού (αλλαγής) παρά στην ηγεσία της συναλλαγής (του «πάρεδώσε» μεταξύ προϊστάμενου και υφισταμένων) Συμμετοχική ηγεσία παρά στην ατομική ηγεσία Παιδαγωγική ηγεσία που δίνει την κύρια έμφαση στην ποιότητα και στη βελτίωση της διδασκαλίας και μάθησης.
Ποιοι ασκούν ηγεσία στο σχολείο; Στις περισσότερες χώρες εντοπίζονται τρεις βασικοί ρόλοι στη σχολική ηγεσία: Διευθυντής Βοηθός διευθυντής Συντονιστής μαθημάτων 11
Προβλήματα της σχολικής ηγεσίας Αυξημένος φόρτος εργασίας Αυξημένα επίπεδα άγχους Μη ικανοποιητικοί μισθοί Ανεπαρκής επιμόρφωση Ψηλός μέσος όρος ηλικίας Μικρό το ποσοστό των γυναικών Δυσκολίες στην εξεύρεση διευθυντών 12
Παραδοσιακό μοντέλο σχολικής ηγεσίας Παραδοσιακό μοντέλο ηγεσίας ενός ατόμου του διευθυντή Αναγκαιότητα εγκατάλειψης του παραδοσιακού μοντέλου Εισήγηση του ΟΟΣΑ για τέσσερις αλλαγές στην εκπαιδευτική πολιτική των χωρών 13
Τέσσερις πολιτικές για αποτελεσματική ηγεσία Επανακαθορισμός υπευθυνοτήτων Εφαρμογή της κατανεμημένης ηγεσίας ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Ανάπτυξη δεξιοτήτων αποτελεσματικής σχολικής ηγεσίας Μετατροπή της σχολικής ηγεσίας σε ένα ελκυστικό επάγγελμα 14
Τέσσερις πολιτικές για άσκηση αποτελεσματικής ηγεσίας 1. Επανακαθορισμός υπευθυνοτήτων 2. Εφαρμογή της κατανεμημένης ηγεσίας 3. Ανάπτυξη δεξιοτήτων αποτελεσματικής σχολικής ηγεσίας 4. Μετατροπή της σχολικής ηγεσίας σε ένα ελκυστικό επάγγελμα 15
Πολιτική 1: Καθορισμός των υπευθυνοτήτων της ηγεσίας Περισσότερη αυτονομία στα σχολεία Καθορισμός πρακτικών ηγεσίας που βελτιώνουν τη μάθηση Ανάπτυξη δομών ηγεσίας για βελτίωση της πολιτικής και πρακτικής στο σχολείο 16
Πολιτική 2: Εφαρμογή της κατανεμημένης ηγεσίας Ενθάρρυνση της κατανομής ηγεσίας Υποστήριξη της κατανομής ηγεσίας Υποστήριξη των σχολικών συμβούλων στα καθήκοντά τους 17
Πολιτική 3: Ανάπτυξη δεξιοτήτων αποτελεσματική ηγεσίας Επιμόρφωση των σχολικών ηγετών σύμφωνα με τα στάδια της επαγγελματικής τους ανάπτυξης Εξασφάλιση συνέπειας μεταξύ των διάφορων οργανισμών που παρέχουν επιμόρφωση Εξασφάλιση της κατάλληλης ποικιλίας για αποτελεσματική επιμόρφωση 18
Πολιτική 4: Μετατροπή της σχολικής ηγεσίας σε ένα ελκυστικό επάγγελμα Επαγγελματισμός στην πρόσληψη σχολικών ηγετών Παροχή πιο ελκυστικών μισθών Αναγνώριση του ρόλου των επαγγελματικών οργανώσεων των σχολικών ηγετών Παροχή επιλογών και υποστήριξη της ανάπτυξης της σταδιοδρομίας 20
Επίπεδα άσκησης ηγεσίας Σύστημα Σχολείο Τάξη 21
Συστημική ηγεσία: ο ρόλος των σχολικών ηγετών Ενδιαφέρονται για την επιτυχία και των άλλων σχολείων. Αναλαμβάνουν και ρόλους ηγεσία μέσα στο ευρύτερο εκπαιδευτικό σύστημα. 22
Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη σχολική ηγεσία; Ευρωπαϊκή Στρατηγική 2020 Αποφάσεις Ευρωπαϊκών οργάνων Διεργασίες Έμφαση: Καθορισμός ικανοτήτων και δεξιοτήτων των σχολικών ηγετών Παιδαγωγική ηγεσία 23
Σύνοψη Οι ραγδαίες αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο οδηγούν αρκετές χώρες σε μεταρρυθμίσεις των εκπαιδευτικών συστημάτων τους. Η προτεραιότητα στη σχολική ηγεσία αποτελεί μέρος αυτών των μεταρρυθμίσεων. Η σχολική ηγεσία επιδρά στην αποτελεσματικότητα των σχολείων και αποτελεί παράγοντα βελτίωσής τους Το έργο των σχολικών ηγετών γίνεται ολοένα και δυσκολότερο. Χρειάζεται να υιοθετηθούν νέες πολιτικές για να επιτύχει η σχολική ηγεσία. Επιτυχημένες πρακτικές συνεισφέρουν σε αυτή την κατεύθυνση. 24
Σχολική ηγεσία και κυπριακή πραγματικότητα Ποια είναι η σημερινή κατάσταση στην Κύπρο; Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρούμε κατά τη σύγκριση με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις; Ποια έμφαση δίνει η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη σχολική ηγεσία; Ποιος είναι ο ρόλος των διευθυντών στην εισαγωγή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων; Ποιοι είναι οι σχεδιασμοί για την επαγγελματική ανάπτυξη των διευθυντών στελεχών; 25