Έρευνα για τις σχέσεις Ελλάδος Ηνωμένων Πολιτειών στα πλαίσια της εκδήλωσης What s Next Κεφαλαιοποιώντας τον θετικό αντίκτυπο της πρόσφατης επίσκεψης του Πρωθυπουργού στην Washington 23 Μαρτίου 2010
Βασικά Σημεία / Συμπεράσματα Στα πλαίσια της εκδήλωσης συζήτησης What s Next που πραγματοποίησε το Ινστιτούτου Περιφερειακού Διάλογου και Στρατηγικής ΙΠΕΔΙΣ στις 23 Μαρτίου το Μέγαρο Υπατία, διενεργήθηκε σε συνεργασία με την ΚΑΠΑ Research έρευνας κοινής γνώμης αναφορικά με τις σχέσεις Ελλάδος και Ηνωμένων Πολιτειών, σε μία προσπάθεια να αναδειχθούν πεδία διμερούς συνεργασίας που θα επιφέρουν ουσιαστική επιχειρηματική και οικονομική ανάπτυξη. Από την έρευνα ξεχωρίζουν τα ακόλουθα σημεία / συμπεράσματα: Οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι οι σημαντικότερες χώρες με τις οποίες η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει στενότερες εμπορικές σχέσεις είναι η Κίνα 47%, η Ρωσία 32,7% και τα Αραβικά Εμιράτα 30%, ενώ οι ΗΠΑ είναι μόλις πέμπτη με 12%. Το 73,8% των ερωτηθέντων εμφανίζεται πλήρως συνειδητοποιημένο αναφορικά με τη πραγματικότητα στο πεδίο των διεθνών σχέσεων, πιστεύοντας ότι οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ανάλογα με τα συμφέροντας τους και μόνο το 1,3% 13% πιστεύει ότι η Ελλάδα αποτελεί στρατηγικό εταίρο όπως συχνά ακούγεται από πολιτικούς ένθεν κακείθεν του ατλαντικού. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή τάση παραμένει ουσιαστικά σταθερή αν ανατρέξουμε σε αντίστοιχη έρευνα του 2005. Σε ερώτηση αναφορικά με την τρέχουσα οικονομική κρίση και συγκεκριμένα με το ποια πρέπει να είναι η θέση της χώρας μας, οι ερωτηθέντες σε ποσοστό 29,1% προτιμούν η Ελλάδα να επιδιώξει μία στενότερη σχέση με τις ΗΠΑ σε αντίθεση με το 23% που θέλει να περιοριστούμε στην Ε.Ε. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των ερωτηθέντων με ποσοστό 43,9% προτιμούν να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας τα προβλήματα α μας. Σημαντικά υψηλό είναι το ποσοστό 57,5% αυτών που θεωρούν ότι η άρση της βίζας θα ενισχύσει τις διμερείς εμπορικές σχέσεις ενώ το 73,9% πιστεύουν ότι ο Τουρισμός θα ωφελείτο περισσότερο από μία καλύτερη συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδος. Ένας στους τρεις (36.3%) ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η έλλειψη συντονισμού από αρμόδιους φορείς είναι ο κύριος λόγος για το μικρό αριθμό εξαγωγών ελληνικών προϊόντων στις ΗΠΑ, ενώ το 26,8% πιστεύει ότι φταίει η έλλειψη στήριξης των εξαγωγικών προσπαθειών από το κράτος. Εξίσου σημαντικό είναι ότι περισσότεροι από τους μισούς (54.1%) ερωτηθέντες πιστεύουν ότι προβάλλοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της γεωγραφικής θέσης μας και τις σχέσεις της χώρας μας με τον Αραβικό κόσμο, η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία για τις ΗΠΑ και άρα να εξασφαλίσει περισσότερη στήριξη. www.ipedis.org page 2
Βασικά Σημεία / Συμπεράσματα Το πλέον αξιοσημείωτο στοιχείο της έρευνας είναι ότι το 68,2% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι ο εκάστοτε Πρέσβης έχει σημαντική επιρροή στις εσωτερικές πολιτικές αποφάσεις της χώρας μας. Οι ΗΠΑ δε,, εμφανίζονται συνολικά σε υψηλότερη θέση από το Υπουργικό Συμβούλιο και την Εκκλησία, σαφώς βέβαια καλύτερα από ότι το 2005, όταν σε αντίστοιχη έρευνα εμφανίζονταν στη πρώτη θέση επιρροής, πάνω ακόμα και από τον Πρωθυπουργό. Αξίζει να τονιστεί ότι τα ΜΜΕ εμφανίζονται πρώτα σε επιρροή με ποσοστό 29,6%. Η εκδήλωση What s Next είχε ως κύριο στόχο την αναζήτηση των επόμενων βημάτων για την επίτευξη ουσιαστικής, απτής ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας. Με ομιλητές τον κ. Σωτήρη Ρούσο Αν. Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων, τον κ. Γιάννο Γραμματίδη Πρόεδρο του Ελληνο Αμερικανικού Επιμελητηρίου και τον κ. Νίκο Βρεττό Διευθύνοντα Σύμβουλο της Boston Consulting Group και παρουσία σημαντικών εκπροσώπων από το επιχειρηματικό και διπλωματικό πεδίο, εξετάσθηκαν θέματα όπως η διαχρονική έλλειψη στρατηγικής απέναντι στις διεθνείς οικονομικές και πολιτικές σχέσεις, τα διαχρονικά εμπόδια για την προσέλκυση επενδύσεων αλλά και την ανάγκη να εστιαστούμε σε τομείς που πράγματι μπορούμε να δούμε αποτελέσματα όπως ο τουρισμός, ο πολιτισμός και η σύγχρονη αγροτική παραγωγή. Επιπλέον,, τέθηκαν σημαντικά ερωτήματα για ορισμένες από τις προσπάθειες της Κυβέρνησης, όπως το νέο φορολογικό αλλά και τον διαρκή κατακερματισμό πρωτοβουλιών και ενεργειών που αποθαρρύνουν τελικά όχι μόνο τις ξένες επενδύσεις αλλά κυρίως, την ελληνική επιχειρηματικότητα. www.ipedis.org page 3
Τι γνώμη έχετε για κάθε μία από τις παρακάτω χώρες; Πολύ καλή & καλή Ουδέτερη Κακή & πολύ κακή ΔΓ/ΔΑ Γαλλία 83,9 12,3 3,7 0,1 Ρωσία 54,7 32,0 12,7 0,7 Ινδία 41,5 40,9 11,2 6,4 Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 41,0 38,4 17,4 3,3 Κίνα 36,5 36,0 25,0 2,4 ΗΠΑ 31,0 27,8 40,8 0,4 Γερμανία 28,8 25,2 45,8 0,1 Μεγάλη Βρετανία 25,5 31,3 43,0 0,2 Τουρκία 12,7 34,4 51,5 1,5 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% www.ipedis.org page 4
Τι γνώμη έχετε για κάθε μία από τις παρακάτω χώρες; Θετική + μάλλον θετική γνώμη 2005 2010 78,4 Γερμανία Γαλλία 83,9 Γαλλία Ρωσία 54,7 77,5 Ρωσία 58,3 Ινδία 41,5 Κίνα 55,5 HAE 41,0 Ινδία 48,6 Κίνα 36,5 HAE 43,6 ΗΠΑ 31,0 Μεγ. Βρετανία 41,3 Γερμανία α 28,8 ΗΠΑ 27,8 Μεγ. Βρετανία Τουρκία 12,7 25,5 Τουρκία 19,3 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 www.ipedis.org page 5 0 10 20 30 40 50 60 70 80
και με ποιες από τις παρακάτω χώρες πιστεύετε ότι συμφέρει περισσότερο την Ελλάδα να αναπτύξει τις εμπορικές της σχέσεις στην παρούσα οικονομική συγκυρία; Κίνα 47,0 Ρωσία 32,7 HAE 30,0 Γαλλία 24,7 ΗΠΑ 12,2 Γερμανία 10,4 Ινδία 10,1 Τουρκία 7,3 Μεγ. Βρετανία 5,0 ΔΓ/ΔΑ 5,7 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 www.ipedis.org page 6
Όσον αφορά στις ΗΠΑ, πιστεύετε ότι η προεδρία Ομπάμα έχει ωφελήσει ή ζημιώσει τη χώρα μας μέχρι σήμερα; ΔΓ/ΔΑ 13% 1,3% Ωφελήσει 15,9% Ζημιώσει 6,3% Ούτε ωφελήσει ούτε ζημιώσει 76,5% www.ipedis.org page 7
Ποια είναι η γνώμη σας για: Θετική&Μάλλον θετική Μάλλον αρνητική & Αρνητική ΔΓ/ΔΑ Tα Αμερικανικά προϊόντα / τεχνολογία 89,3 7,8 3,0 Tα Αμερικανικά πανεπιστήμια 84,5 8,8 6,6 Tην Αμερική ως τουριστικό προορισμό 69,3 26,9 39 3,9 Tον Πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα 66,1 26,5 74 7,4 Tον Αμερικανικό λαό 62,4 33,6 3,9 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% www.ipedis.org page 8
Ποια είναι η γνώμη σας για: Θετική&Μάλλον θετική Μάλλον αρνητική & Αρνητική ΔΓ/ΔΑ Tους Αμερικανούς αθλητές 61,6 31,8 6,6 Tην Αμερικανική ιστορία 45,8 45,3 8,9 Tον Αμερικανικό πολιτισμό 32,7 59,5 7,9 Tον Αμερικανικό τρόπο ζωής και τις αξίες 22,4 73,7 3,9 Tην Αμερικανική πολιτική 14,3 82,7 3,1 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% www.ipedis.org page 9
Ποια είναι η γνώμη σας για: Θετική + μάλλον θετική γνώμη 2005 2010 89,3 Tα Αμερικανικά πανεπιστήμια 83,7 Tα Αμερικανικά προϊόντα / τεχνολογία Tα Αμερικανικά προϊόντα / τεχνολογία 80,3 Tα Αμερικανικά πανεπιστήμια 84,5 Tους Αμερικανούς αθλητές 76,4 Tην Αμερική ως τουριστικό προορισμό 69,3 Tον Αμερικανικό λαό 66,7 Tον Αμερικανικό λαό 62,4 Tην Αμερική ως τουριστικό προορισμό 66,3 Tους ς Αμερικανούς αθλητές 61,6 Tην Αμερικανική ιστορία 39,0 Tην Αμερικανική ιστορία 45,8 Tον Αμερικανικό πολιτισμό 37,9 Tον Αμερικανικό πολιτισμό 32,7 Tον Αμερικανικό τρόπο ζωής και τις αξίες 24,8 Tον Αμερικανικό τρόπο ζωής και τις αξίες 22,4 Tην Αμερικανική πολιτική 8,5 Tην Αμερικανική πολιτική 14,3 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 www.ipedis.org page 10
Ποια είναι η γνώμη σας για: Θετική + μάλλον θετική γνώμη 2005 George Bush 7,3 2010 66,1 Barack Obama 0 10 20 30 40 50 60 70 www.ipedis.org page 11
Πόσο σημαντικό θεωρείτε ότι ήταν το σχέδιο Μάρσαλ για την οικονομική ανασυγκρότηση της Ελλάδας μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο; ΔΓ/ΔΑ 14,9% Πολύ σημαντικό 30,2% Καθόλου σημαντικό 9,1% Λίγο σημαντικό 15,0% Αρκετά σημαντικό 30,7% www.ipedis.org page 12
Τί σχέσεις πιστεύετε ότι πρέπει να διατηρεί η Ελλάδα με τις ΗΠΑ; Ουδέτερες 29,4% Εχθρικές ΔΓ/ΔΑ 35% 3,5% 02% 0,2% Φιλικές 66,9% www.ipedis.org page 13
Τί σχέσεις πιστεύετε ότι πρέπει να διατηρεί η Ελλάδα με τις ΗΠΑ; 2005 2010 Ουδέτερες 31,9% Εχθρικές 4,1% ΔΓ/ΔΑ 0,9% Ουδέτερες 29,4% Εχθρικές 3,5% ΔΓ/ΔΑ 0,2% Φιλικές 63,1% Φιλικές 66,9% www.ipedis.org page 14
και κατά τη γνώμη σας, πώς αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ την Ελλάδα; Κατά περίπτωση ανάλογα με τα συμφέροντά τους 73,8 Ως φίλη και σύμμαχο χώρα 10,8 Με ουδετερότητα-τυπικά 8,9 Χωρίς ιδιαίτερη σημασία 5,0 Ως σημαντικό στρατηγικό εταίρο 1,3 ΔΓ/ΔΑ 0,1 0 10 20 30 40 50 60 70 80 www.ipedis.org page 15
και κατά τη γνώμη σας, πώς αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ την Ελλάδα; 2005 2010 Κατά περίπτωση ανάλογα με τα συμφέροντά τους 82,6 Κατά περίπτωση ανάλογα με τα συμφέροντά τους 73,8 Ως φίλη και σύμμαχο χώρα 5,5 Ως φίλη και σύμμαχο χώρα 10,8 Με ουδετερότητα-τυπικά 2,5 Με ουδετερότητα-τυπικά 8,9 Χωρίς ιδιαίτερη σημασία 73 7,3 Χωρίς ιδιαίτερη σημασία 50 5,0 Ως σημαντικό στρατηγικό εταίρο 0,0 Ως σημαντικό στρατηγικό εταίρο 1,3 ΔΓ/ΔΑ 2,1 ΔΓ/ΔΑ 0,1 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 0 10 20 30 40 50 60 70 80 www.ipedis.org page 16
Κατά την πρόσφατη περιοδεία του στο εξωτερικό, ο πρωθυπουργός δέχτηκε σημαντική πολιτική και ηθική στήριξη από Ευρώπη και ΗΠΑ για την αντιμετώπιση της κρίσης. Εσείς πιστεύετε ότι η Ελλάδα: ΔΓ/ΔΑ 3,9% Οφείλει να περιοριστεί στην ΕΕ για την αναζήτηση στήριξης 23,1% Πρέπει να αντιμετωπίσει μόνη της τα οικονομικά προβλήματά της 43,9% Οφείλει να διεκδικήσει μία νέα, πιο στενή σχέση με τις ΗΠΑ 29,1% www.ipedis.org page 17
Πόσο σημαντική για τις διμερείς σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ πιστεύετε ότι είναι η απόφαση για την άρση της βίζας; Καθόλου σημαντική 21,4% ΔΓ/ΔΑ 2,5% Πολύ σημαντική 22,0% Λίγο σημαντική 22,1% Αρκετά σημαντική 32,0% www.ipedis.org page 18
Οι ΗΠΑ αποτελούν μία δυνητική αγορά 300εκ. αγοραστών ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών. Παρόλα αυτά οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Εσείς γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Λόγω έλλειψης συντονισμού από κλαδικούς φορείς 36,3 Λόγω έλλειψης στήριξης των εξαγωγικών επιχειρήσεων από το κράτος 26,8 Λόγω υψηλού κόστους μεταφορών που κάνει τα ελληνικά προϊόντα πιο ακριβά 12,9 Λόγω χαμηλότερης αξίας του Δολλαρίου έναντι του Ευρώ 9,6 Λόγω του ότι τα ελληνικά προϊόντα δεν είναι τόσο καλά 95 9,5 Άλλο 2,9 ΔΓ/ΔΑ 2,1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 www.ipedis.org page 19
Πιστεύετε ότι η άρση της βίζας θα βοηθήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων της Ελλάδας με τις ΗΠΑ; Όχι 14,6% ΔΓ/ΔΑ 6,6% Ναι 18,0% Μάλλον όχι 21,4% Μάλλον ναι 39,5% www.ipedis.org page 20
Ποιον κλάδο της ελληνικής οικονομίας πιστεύετε ότι θα βοηθούσε μια καλύτερη εμπορική συνεργασία μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας; (Έως 2 επιλογές) Τουρισμός 73,9 Τεχνολογία 31,5 Εμπόριο 28,1 Ναυτιλία 19,99 Αγροτική Παραγωγή 14,2 Ενέργεια 96 9,6 Βιομηχανία 4,9 Τραπεζικές Υπηρεσίες 27 2,7 Άλλο 1,4 ΔΓ/ΔΑ 16 1,6 0 10 20 30 40 50 60 70 80 www.ipedis.org page 21
Πως νομίζετε ότι μπορεί η Ελλάδα να αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία για τις ΗΠΑ ώστε να εξασφαλίζει μεγαλύτερη υποστήριξη στο μέλλον σε καίρια διαχρονικά ζητήματα; Προβάλλοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της γεωγραφικής θέσης της χώρας μας και των σχέσεών μας με χώρες της Μέσης Ανατολής 54,1 Χρησιμοποιώντας την ελληνική ομογένεια 29,5 Υποχωρώντας σε κάποιες εθνικές μας πολιτικές 7,0 Προβάλλοντας τη σημασία της χώρας μας στη γέννηση της της δημοκρατίας και του ολυμπιακού πνεύματος 2,9 Άλλο 3,9 ΔΓ/ΔΑ 2,6 0 10 20 30 40 50 60 www.ipedis.org page 22
Πόσο σημαντικό ρόλο θεωρείτε ότι έχει η ελληνική ομογένεια της Αμερικής στην προώθηση των ελληνικών συμφερόντων; Λίγο σημαντικό 25,5% Καθόλου σημαντικό 5,1% ΔΓ/ΔΑ Πολύ σημαντικό 07% 0,7% 28,9% Αρκετά σημαντικό 39,9% www.ipedis.org page 23
Και πόσο σημαντική πιστεύετε ότι είναι η επιρροή του εκάστοτε Αμερικανού πρεσβευτή στις εσωτερικές πολιτικές αποφάσεις της Ελλάδας; Λίγο σημαντική 18,6% Καθόλου σημαντική 8,5% ΔΓ/ΔΑ 4,6% Πολύ σημαντική 13,8% Αρκετά σημαντική 54,4% 4% www.ipedis.org page 24
Ποιοί από τους παρακάτω θεωρείτε ότι ασκούν περισσότερη επιρροή στο τί συμβαίνει στη χώρα μας; Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης 29,6 Η Ευρωπαϊκή Ένωση 23,5 Ο πρωθυπουργός 14,9 Οι επιχειρηματίες 10,5 Τα συνδικάτα 8,9 Οι ΗΠΑ 6,9 Το Υπουργικό Συμβούλιο 4,0 Η εκκλησία 0,6 ΔΓ/ΔΑ 11 1,1 0 5 10 15 20 25 30 www.ipedis.org page 25
Ποιοί από τους παρακάτω θεωρείτε ότι ασκούν περισσότερη επιρροή στο τί συμβαίνει στη χώρα μας; 2005 2010 19,9 29,6 Οι ΗΠΑ Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης 19,1 Η Ευρωπαϊκή Ένωση 23,5 Ο πρωθυπουργός 15,5 Ο πρωθυπουργός 14,9 Οι επιχειρηματίες 13,9 Οι επιχειρηματίες 10,5 Το Υπουργικό Συμβούλιο 8,7 Τα συνδικάτα 8,9 Η εκκλησία 8,3 Οι ΗΠΑ 6,9 Η Ευρωπαϊκή Ένωση 8,1 Το Υπουργικό Συμβούλιο 40 4,0 Τα συνδικάτα 1,6 Η εκκλησία 0,6 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 0 5 10 15 20 25 30 www.ipedis.org page 26
Σε μια κλίμακα από το 1 έως το 9 όπου το 1 σημαίνει «αντιαμερικανισμός» και το 9 σημαίνει «φιλοαμερικανισμός», εσείς που θα τοποθετούσατε τη στάση σας απέναντι στις ΗΠΑ σήμερα; 1 = Αντιαμερικανισμός 8,2 2 4,4 3 11,9 4 7,6 5 29,6 6 16,4 7 9,0 8 10,2 9 = Φιλοαμερικανισμός 2,6 ΔΓ/ΔΑ 03 0,3 0 5 10 15 20 25 30 www.ipedis.org page 27
Σε μια κλίμακα από το 1 έως το 9 όπου το 1 σημαίνει «αντιαμερικανισμός» και το 9 σημαίνει «φιλοαμερικανισμός», εσείς που θα τοποθετούσατε τη στάση σας απέναντι στις ΗΠΑ σήμερα; Τείνουν προς φιλοαμερικανισμό (6-9 στην κλίμακα) ) 38,2% ΔΓ/ΔΑ 0,3% Τείνουν προς αντιαμερικανισμό (1-4 στην κλίμακα) 32,0% Ουδέτεροι 29,6% www.ipedis.org page 28
Ινστιτούτου Περιφερειακού Διαλόγου και Στρατηγικής (ΙΠεΔιΣ) -Λεωφ.Μεσογείων 10, Αθήνα 11527 - T. 210 748 6006 F. 210 748 6440 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Επωνυμία Εταιρείας ΚΑΠΑ RESEARCH A.E. ΑΡ. ΜΗΤΡ : 5 Επωνυμία όνομα Εντολέα ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ Σκοπός δημοσκόπησης Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά δείγματος Έρευνα κοινής γνώμης για τις σχέσεις Ελλάδας - ΗΠΑ Αντιπροσωπευτικό, άνδρες και γυναίκες, 18 ετών και άνω, βάση της απογραφής του 2001 της ΕΣΥΕ Μέγεθος δείγματος/ γεωγραφική κάλυψη 840 άτομα, πανελλαδικά, με αναλογική κατανομή στις 13 περιφέρειες της χώρας Χρονικό διάστημα συλλογής στοιχείων 19 έως 22 Μαρτίου 2010 Μέθοδος δειγματοληψίας Μέθοδος συλλογής στοιχείων Πολυσταδιακή δειγματοληψία με χρήση quota ως προς τη γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού, το φύλο και την ηλικία. Τα αποτελέσματα είναι σταθμισμένα με την ψήφο του 2009 Η συλλογή των στοιχείων έγινε με την μέθοδο των τηλεφωνικών συνεντεύξεων και βάση ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου Τυπικό στατιστικό σφάλμα Μέγιστο σφάλμα 3,38% με διάστημα εμπιστοσύνης 95% Η ΚΑΠΑ RESEARCH Ηπείρου 2 & Πατησίων, 10432, Αθήνα +30 210 3621900 http://www.kapa-research.com com info@kapa-research.com Είναι μέλος της ESOMAR και του ΣΕΔΕΑ και τηρεί τους κώδικες δεοντολογίας για τη διεξαγωγή και δημοσιοποίηση ερευνών κοινής γνώμης. www.ipedis.org page 29